ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.

Κεντρικές ∆υνάµεις

1. α) Αποδείξτε ότι η στροφορµή διατηρείται σε ένα πεδίο κεντρικών δυνάµεων και

δείξτε ότι η κίνηση είναι επίπεδη.
1
β) Σε ένα πεδίο κεντρικών δυνάµεων F = − 2 , ένα σώµα, µε µάζα m=1, βρίσκεται
r G
G G G G G G
τη χρονική στιγµή t=0 στη θέση r0 = i − 2 j + k µε ταχύτητα υ0 = i + k . Να βρεθεί
η ενέργεια του σώµατος, η στροφορµή και η εξίσωση του επιπέδου της κίνησης.
Είναι η κίνηση περατωµένη; Εξηγήστε.

α) Είναι G
dL G G G G G G
= M = r × F = rer × Fer = 0 ⇒ L = σταθ .
dt
Επίσης
G G G G G G G
L = mr ×υ = σταθ . ⇒ r ×υ = σταθ . = r0 ×υ0
G
Άρα η κίνηση πρέπει να γίνεται στο επίπεδο που είναι κάθετο L και που ορίζεται από
G G G G
τα διανύσµατα r0 , υ0 . Αφού L ⊥ r , η εξίσωση του επιπέδου µπορεί να δοθεί από τη
G G
σχέση L ⋅ r = 0

β) Στο δοσµένο πεδίο δυνάµεων αντιστοιχεί το δυναµικό V ( r ) = −1/ r .

1 1 1 1 1 1 1
E = mυ 2 − = υ02 − = (12 + 12 ) − =
2 r 2 r0 2 1 + ( 2) + 1
2 2 2 2
G G G G G G
i j k i j k
G G G G G
L = mr0 ×υ0 = m x0 y0 z0 = 1 − 2 1 = 2(−i + k )
υx0 υ y0 υz0 1 0 1

G G G G G G G
L⋅r = 0 ⇒ 2(−i + k )( xi + yj + zk ) = 0 ⇒ − x + z = 0

Το πεδίο δύναµης είναι ελκτικό, αντιστρόφως ανάλογο του τετραγώνου της

απόστασης. Άρα για Ε=1/2 > 0 η τροχιά του σώµατος θα είναι υπερβολή, δηλαδή µη-
περατωµένη.

2. Να δείξετε ότι σε πεδίο ελκτικών δυνάµεων F (r ) ένα σώµα µάζας m µπορεί

πάντοτε να εκτελέσει κυκλική κίνηση ακτίνας r0 µε σταθερή γωνιακή ταχύτητα ω .
∆είξτε επίσης ότι η ταχύτητα u της κυκλικής τροχιάς δίνεται από τη σχέση
r F (r )
u2 = − 0 0 .
m

L2
Από τη διαφορική εξίσωση mr − = F (r ) που περιγράφει την κίνηση ενός
mr 3
σώµατος m σε πεδίο ελκτικών δυνάµεων F (r ) ως προς την ακτίνα του r , βλέπουµε
ότι τα σηµεία ισορροπίας της αντιστοιχούν σε κυκλική κίνηση. Τα σηµεία ισορροπίας
L2
r0 βρίσκονται από τη λύσης της εξίσωσης mr = 0 ⇒ F (r ) + 3 = 0 . Η εξίσωση
mr
αυτή έχει πάντα λύση αν F (r ) < 0 , όταν δηλαδή έχουµε ελκτική δύναµη. Η γωνιακή
L
ταχύτητα της κίνησης είναι ϑ = ω = , δηλαδή σταθερή. Για την ταχύτητα της
mr02
L L L2 r0 ⎛ L2 ⎞ r0
κίνησης έχουµε u = r0ω = r0 2
= ⇒ u 2
= 2 2
= − ⎜ − 3 ⎟ = − F (r0 ) .
mr0 mr0 m r0 m ⎝ mr0 ⎠ m

3. Υλικό σηµείο µάζας m = 1 κινείται στο πεδίο κεντρικών δυνάµεων

202530 G
F (r ) = − 5
. Κάποια χρονική στιγµή βρίσκεται στη θέση r1 = −6iˆ + 7 ˆj − kˆ και η
r
G
ταχύτητα του είναι u1 = (
1 ˆ
86
)
4i + 67 ˆj + 445kˆ . Να βρεθεί το µέτρο της ταχύτητας του
G
όταν βρεθεί στη θέση r2 = 5iˆ − 5 ˆj + 6kˆ

Από την αρχή διατήρησης της ενέργειας έχουµε:

1 1
mu12 + V (r1 ) = mu22 + V (r2 ).
2 2
Επειδή r1 = (−6) 2 + 7 2 + (−1) 2 = 86 και r2 = 52 + (−5) 2 + 62 = 86 έχουµε
1 1
r1 = r2 ⇒ V (r1 ) = V (r2 ) , οπότε και mu12 = mu22 . Εποµένως
2 2
1 202530
u2 = u1 = 42 + 67 2 + 4452 = .
86 86

4. Υλικό σηµείο µε µάζα m = 1 κινείται στο πεδίο κεντρικών δυνάµεων που

προέρχονται από το δυναµικό V(r) = –k/(3r3), όπου k > 0. (α) Βρείτε την τιµή της
ενέργειας της κυκλικής τροχιάς ακτίνας a . (β) Η κυκλική αυτή τροχιά είναι ευσταθής
ή ασταθής;

α) Η κεντρική δύναµη που αντιστοιχεί στο δυναµικό είναι η F = − k / r 4 . Η ταχύτητα

της κυκλικής τροχιάς δίνεται από τη σχέση υ 2 = − r0 F (r0 ) / m , δηλαδή για r0=a
k
έχουµε υ 2 = 3 . Άρα η ενέργεια θα είναι
a
1 1 k k k
E = υ 2 + V (a) = 3
− 3= 3
2 2 a 3a 6a
β) Για την µελέτη της ευστάθειας έχουµε
F '(a) 3 1
+ = − < 0 ⇒ ασταθης
F (a) a a
5. α) Για το πεδίο κεντρικών δυνάµεων F (r ) = − k / r 2 , k > 0 δείξτε ότι οι κυκλικές
τροχιές υλικού σηµείου µάζας m αντιστοιχούν στην ελάχιστη τιµή ενέργειας και
mk 2
δείξτε ότι αυτή (η ελάχιστη τιµή) είναι η Emin = − 2 , όπου L η στροφορµή.
2L
β) Για το κεντρικό πεδίο δυνάµεων F (r ) = − k / r + a / r 3 , a > 0, k > 0 , να βρείτε την
2

ακτίνα των κυκλικών τροχιών ως συνάρτηση της στροφορµής καθώς και την
ευστάθειά τους.

α) Η κυκλική τροχιά αντιστοιχεί στα ακρότατα του υποθετικού δυναµικού

k L2
V '=− + ,
r 2mr 2
δηλαδή για ακτίνα r = r0 για την οποία
dV ' L2 k L2 L2
= 0 η F (r0 ) + = 0 ⇒ − + = 0 ⇒ r0 =
dr r = r0 mr03 r0 2 2mr02 mk
Το παραπάνω ακρότατο είναι ελάχιστο, άρα το υποθετικό δυναµικό έχει ελάχιστη
τιµή V 'min αυτή που αντιστοιχεί στην ενέργεια της κυκλικής τροχιάς Ε0 :
mk 2
V 'min = V '(r0 ) = − = E0
2 L2
Άρα πρέπει E ≥ V 'min η E ≥ E0

β) Για κυκλική τροχιά µε r = r0 πρέπει

k a L2 L2 + ma
− 2 + 3 + 3 = 0 ⇒ r0 =
r0 r0 mr0 km

γ) Για την ευστάθεια έχουµε

⎡ F '(r ) 3 ⎤ ⎡ k ⎤ km
⎢ F (r ) + r ⎥ = ⎢ −a + kr ⎥ = L2 > 0
⎣ ⎦ r = r0 ⎣ ⎦ r = r0
Άρα η κυκλική τροχιά είναι ευσταθής για κάθε r0 .

6. α) Να δείξετε ότι η εξίσωση κινήσεως σε πεδίο κεντρικών δυνάµεων

L2
mr = F (r ) + 3 , µετατρέποντας τις παραγώγους ως προς το χρόνο σε παραγώγους
mr
ως προς τη γωνία, παίρνει τη µορφή
2
d 2 r 2 ⎛ dr ⎞ mr 4 F (r )
− ⎜ ⎟ −r =
dθ 2 r ⎝ dθ ⎠ L2
β) Να βρεθεί το πεδίο κεντρικών δυνάµεων F = F (r ) στο οποίο είναι δυνατή η
ύπαρξη τροχιών της µορφής r = kθ 2 , k=σταθ..
α) Στον όρο mr µετατρέπουµε τις παραγώγους ως προς το χρόνο σε παραγώγους ως
προς τη γωνία και αντικαθιστούµε το θ από τη σχέση θ = L / mr 2 .
d ⎛ dr  ⎞ d ⎛ dr L ⎞ ⎡ d ⎛ dr ⎞ 1 dr d (1/ r 2 ) ⎤
mr = m ⎜ θ ⎟ = m ⎜
 ⎟ = L⎢ ⎜ ⎟ 2+ ⎥=
dt ⎝ dθ ⎠ dt ⎝ dθ mr 2 ⎠ ⎣ dt ⎝ dθ ⎠ r dθ dt ⎦
⎛ 2 dr  ⎞ ⎤ L ⎛ d r 2 ⎛ dr ⎞ ⎞
2
⎡ d ⎛ dr ⎞  1 dr
2 2
= L⎢ ⎜ ⎟θ 2 + −
⎜ 3 θ ⎟⎥ = 4 ⎜
− ⎜ ⎟ ⎟
⎣ dθ ⎝ dθ dθ ⎝ r dθ ⎠ ⎦ mr ⎜⎝ dθ r ⎝ dθ ⎠ ⎟⎠
2
⎠ r

L2
Εξισώνοντας την παραπάνω σχέση για το mr µε το 2ο µέλος F (r ) + βρίσκουµε
mr 3
την ζητούµενη εξίσωση.

β) Αντικαθιστώντας την καµπύλη r = kθ 2 στην εξίσωση του υπο-ερωτήµατος (α)

βρίσκουµε
mr 4 L2 k′
−6k − r = 2 F (r ) ⇒ F (r ) = − 4 (6k + r ) = − 4 (6k + r ), k ′ = σταθ.
L mr r

7. Να βρεθεί το πεδίο κεντρικών δυνάµεων F(r) στο οποίο είναι δυνατή η ύπαρξη
τροχιών της µορφής r = a sin(bθ ) , µε a, b > 0 . Ποία συνθήκη πρέπει να ικανοποιούν
C
τα a, b , ώστε η δύναµη να είναι της µορφής F (r ) = n , όπου C σταθερά διάφορη του
r
µηδενός και n ≥ 1 φυσικός;

2
d 2 r 2 ⎛ dr ⎞ mr 4
Θεωρούµε δεδοµένη τη διαφορική εξίσωση − ⎜ ⎟ − r = 2 F (r ) .
dϑ 2 r ⎝ dϑ ⎠ L
Παραγωγίζοντας την εξίσωση της τροχιάς δυο φορές παίρνουµε
2
dr ⎛ dr ⎞
= ab cos(bϑ ) ⇒ ⎜ ⎟ = a b cos (bϑ ) = a b ⎡⎣1 − sin (bϑ ) ⎤⎦ = b ( a − r ) ,
2 2 2 2 2 2 2 2 2

dϑ ⎝ dϑ ⎠
d 2r
= − ab 2 sin(bϑ ) = −b 2 r .
dϑ 2
Αντικαθιστώντας τις δυο παραπάνω σχέσεις στην διαφορική εξίσωση έχουµε
2 2 2 2 mr 4 2a 2b 2 mr 4
−b r − b ( a − r ) − r = 2 F ( r ) ⇒ − b r −
2 2
+ 2b r − r = 2 F (r ) ⇒
2

r L r L
L2 ⎡ ( b − 1) 2a 2b 2 ⎤
2

F (r ) = ⎢ − 5 ⎥
m ⎢ r3 r ⎥
⎣ ⎦
Από την έκφραση της δύναµης βλέπουµε ότι για b = 1 και a > 0 η δύναµη είναι της
C 2a 2 L2
µορφής F (r ) = n µε C = − και n = 5 .
r m
 G k G
8. Σε πεδίο κεντρικών δυνάµεων F = − 2 er , k > 0 , υλικό σηµείο εκτελεί
r
ελλειπτική τροχιά µε εκκεντρότητα e και µεγάλο ηµι-άξονα a. Να βρεθεί η απόσταση
r0 στην οποία παρουσιάζεται η µικρότερη ταχύτητα υmin κατά µήκος της τροχιάς,
καθώς και η υmin.
Πόση πρέπει να γίνει η ταχύτητα στην απόσταση r0 για να εκτελέσει το σώµα i)
κυκλική τροχιά ii) παραβολική τροχιά;

k ⎛2 1⎞
Από την σχέση υ 2 = ⎜ − ⎟ παρατηρούµε ότι η ελάχιστη ταχύτητα υ=υmin
m⎝ r a⎠
παρουσιάζεται όταν r=rmax . Στην έλλειψη rmax=a(1+e) και άρα
k⎛ 2 1 ⎞ k 1− e
υmin
2
= ⎜ − ⎟= (1)
m ⎝ a(1 + e) a ⎠ ma 1 + e

(i) Για κυκλική τροχιά θα είναι e=0 και a=r0 και άρα από την (1)
r F (r ) k k
υ2 = − 0 0 = =
m mr0 ma (1 + e)

(ii) Η παραβολική τροχιά αντιστοιχεί σε Ε=0, δηλαδή

1 k 2k 2k
mυ 2 − = 0 ⇒ υ 2 = ⇒ υ2 =
2 r0 mr0 ma (1 + e)

9. ∆ύο αστεροειδείς Σ1 και Σ2 κινούνται σε ελλειπτικές τροχιές γύρω από τον ήλιο µε
µεγάλους ηµιάξονες a1=1, a2= 3 4 ( ≈ 1.6) … και εκκεντρότητες e1=0.1 και e2=0.2,
αντίστοιχα. Επίσης, η γραµµή των αψίδων τους συµπίπτει και τα περιήλιά τους
βρίσκονται προς την ίδια πλευρά ως προς τον ήλιο.
α) Να βρεθεί η ελάχιστη και η µέγιστη µεταξύ τους απόσταση στην οποία θα
µπορούσαν να βρεθούν οι αστεροειδείς πάνω στη γραµµή των αψίδων.
β) Αν αρχικά οι δύο αστεροειδείς βρίσκονται στο περιήλιό τους και η περίοδος
περιστροφής του Σ1 είναι ίση µε Τ1, σε πόσο χρόνο θα ξαναβρεθούν ταυτόχρονα και
οι δύο στα περιήλιά τους;

α) Όπως φαίνεται στο σχήµα, η

ελάχιστη απόσταση στην οποία
µπορούν να βρεθούν οι Α2 Π1 Π2
Α1 Η
αστεροειδείς είναι όταν βρίσκονται
και οι δύο στα περιήλιά τους ή στα
αφήλιά τους, δηλαδή

Π1Π 2 = ΗΠ 2 − ΗΠ1 = a2 (1 − e2 ) − a1 (1 − e1 ) = 1.6(1 − 0.2) − 1(1 − 0.1) = 0.38

και
Α1Α 2 = ΗΑ 2 − ΗΑ1 = a2 (1 + e2 ) − a1 (1 + e1 ) = 1.6(1 + 0.2) − 1(1 + 0.1) = 0.82
Η µέγιστη απόσταση εµφανίζεται όταν ο ένας αστεροειδής είναι στο περιήλιο και ο
άλλος στο αφήλιο. Είναι
Π1Α 2 = ΗΠ1 + ΗΑ 2 = a1 (1 − e1 ) + a2 (1 + e2 ) = 1(1 − 0.1) + 1.6(1 + 0.2) = 2.82
και
Π 2 Α1 = ΗΠ 2 + ΗΑ1 = a2 (1 − e2 ) + a1 (1 + e1 ) = 1.6(1 − 0.2) + 1(1 + 0.1) = 2.38

Άρα η ελάχιστη απόσταση είναι ίση µε 0.38 και η µέγιστη ίση µε 2.82.

β) Σύµφωνα µε τον τρίτο νόµο του Κέπλερ θα είναι

T22 a23 a23
= ⇒ T2 = T1 = 2T1
T12 a13 a13
Άρα εξωτερικός αστεροειδής γυρίζει µε διπλάσια περίοδο.
Ο Σ1 βρίσκεται στο Π1 τις χρονικές στιγµές 0, Τ1, 2Τ1, 3Τ1 …κλπ
Ο Σ2 βρίσκεται στο Π2 τις χρονικές στιγµές 0, Τ2=2Τ1, 2Τ2,=4Τ1 …κλπ
Άρα µετά τη χρονική στιγµή t=0 θα ξαναβρεθούν στα περιήλιά τους σε χρόνο t=2T1

10. Να αποδειχτεί ότι σε µια κεπλεριανή έλλειπτική τροχιά σώµατος µάζας m, η

(1 − e 2 )1/ 2
στροφορµή δίνεται από τη σχέση L = 2π ma 2 .
T

Ο 2ος νόµος που αναφέρεται στη κίνηση µε σταθερή εµδαδική ταχύτητα (δηλαδή
σταθερή στροφορµή) ισχύει για οποιαδήποτε κεντρική δύναµη. Ο 1ος και ο 3ος
νόµος ισχύουν µόνο για δυνάµεις -1/r2.

β) Η στροφορµή είναι σταθερή κατά µήκος της έλλειψης. Θεωρούµε το περίκεντρο

της έλλειψης όπου
L = mrυ (1) (γιατί στις αψίδες περίκεντρο και αφήλιο είναι r ⊥ υ )
Είναι
k ⎛2 1⎞
r = a (1 − e), υ 2 = ⎜ − ⎟ , k = GMm
m⎝ r a⎠
Αντικαθιστώντας τις παραπάνω σχέσεις στην (1) και από τον τρίτο νόµο του Kepler
4π 2
την σχέση GM = 2 a 3 , προκύπτει το ζητούµενο αποτέλεσµα.
T

11. ∆ιαστηµικό σκάφος µάζας m κινείται γύρω από τη Γη (που τη θεωρούµε ακίνητη)
σε ελλειπτική τροχιά µε εκκεντρότητα e=0.5 και µεγάλο ηµιάξονα a. Τη στιγµή t=0
το σκάφος περνάει από το περίκεντρο της τροχιάς του µε ταχύτητα υ0.
(α) Πόσο πρέπει να αυξήσουµε το µέτρο της ταχύτητας του σκάφους σε σχέση µε τη
υ0 ώστε η τροχιά του να γίνει παραβολική;
(β) Πάνω στη παραβολική τροχιά, σε πόση απόσταση, σε σχέση µε την αρχική, θα
βρίσκεται το σκάφος όταν η ταχύτητά του ξαναγίνει ίση µε υ0;
γ) Πόση θα είναι η στροφορµή του σκάφους ως προς τη Γη στην παραπάνω
απόσταση;
α) Το περίκεντρο της ελλειπτικής τροχιάς βρίσκεται σε απόσταση
GMm ⎛ 2 1 ⎞ 3GM
r0 = a(1 − e) = a / 2 µε ταχύτητα υ02 = ⎜ − ⎟ ⇒ υ0 = .
m ⎝ r0 a ⎠ a
Για να έχουµε στο r = r0 παραβολική τροχιά πρέπει η ταχύτητα υ0' να είναι τέτοια
ώστε Ε=0. Άρα
1 GMm GM 2
mυ '02 − = 0 ⇒ υ0' = 2 ή υ0' = υ0 ≈ 1.15υ0 (δηλαδή αύξηση
2 r0 a 3
15%)

β) Έστω σηµείο της παραβολικής τροχιάς σε απόσταση r’ µε ταχύτητα υ0. Θα είναι

1 GMm 2GMm 2Gm 2 4
mυ02 − =0 ⇒ r'= = = a ή r ' = r0
2 r' mυ0
2
m3GM / a 3 3
γ) Η στροφορµή θα είναι ίδια µε αυτή της αρχικής θέσης (για την παραβολική τροχιά)
GM G G
όπου r = r0 = a / 2, υ = υ0' = 2 και r ⊥ υ (περίκεντρο). Άρα
a
L = mrυ = m GMa

12. Υλικό σηµείο κινείται σε κυκλική τροχιά στο πεδίο κεντρικών δυνάµεων
k
F (r ) = − 2 , k > 0 . Αν απότοµα η σταθερά k ελαττωθεί στο µισό, να δειχθεί ότι η
r
τροχιά γίνεται παραβολική.

(α) Η ταχύτητα u µε την οποία κινείται το σώµα σε κυκλική τροχιά στο πεδίο
k
κεντρικών δυνάµεων F (r ) = − 2 δίνεται από τη σχέση
r
r F (r ) k
u2 = − 0 0 = .
m mr0
Όταν η σταθερά k ελαττωθεί στο µισό η ενέργεια το σώµατος γίνεται:
1 1 k (k / 2)
E = mu 2 + V (r0 ) = m − = 0.
2 2 mr0 r0
Εποµένως έχουµε παραβολική τροχιά.

13. ∆ορυφόρος µάζας m κινείται σε κυκλική τροχιά σε απόσταση r = R0 από το

κέντρο της Γης (µάζας Μ). Σε κάποια χρονική στιγµή δέχεται παρόρµηση κατά τη
διεύθυνση της κίνησής του, που αυξάνει το µέτρο της ταχύτητάς του κατά 25%. α)
Να βρεθεί η ενέργεια και η στροφορµή του δορυφόρου πριν την παρόρµηση. β) Να
βρεθεί η ενέργεια και η στροφορµή του δορυφόρου µετά την παρόρµηση. γ) Να
βρεθεί η ελάχιστη και η µέγιστη απόσταση από το κέντρο της Γης από την οποία
περνάει ο δορυφόρος µετά την παρόρµηση.
Σε κάθε περίπτωση (πριν και µετά την παρόρµηση) η ενέργεια και η στροφορµή
δίνονται από τις σχέσεις
1 k G G G G
E = mυ 2 − (k = GMm), L =| mr × υ |= mrυ (r ⊥ υ ) (1)
2 r
k
α) Πριν την παρόρµηση έχουµε r = R0 , υ = υ0 = και αντικαθιστώντας στις
mR0
σχέσεις (1) παίρνουµε
k
E=− , L = mR0 k
2 R0

υ
υ0

R0 R0
Rmin Rmax

Πριν την παρόρµηση Μετά την παρόρµηση

5 k
β) Μετά την παρόρµηση είναι r = R0 , υ = 1.25υ0 = και αντικαθιστώντας
4 mR0
στις σχέσεις (1) παίρνουµε
7k 5
E=− , L= mR0 k
32 R0 4
γ) Αφού και µετά την παρόρµηση είναι Ε<0, η τροχιά θα είναι έλλειψη µε µεγάλο
ηµιάξονα και εκκεντρότητα
k k 16 R0
a=− =− =
2E −7 k 7
2
32 R0

7k 25
2
2 mR0 k
2 EL 32 R0 16 9
e = 1+ 2
= 1− 2
= ≈ 0.56
mk mk 16

16 R0 9 16 R0 9 25
Άρα rmin = a (1 − e) = (1 − ) = R0 και rmax = a (1 + e) = (1 + ) = R0
7 16 7 16 7
Σηµείωση, το γεγονός ότι rmin = R0 προκύπτει από το γεγονός ότι η ταχύτητα µετά την
παρόρµηση είναι µεγαλύτερη από αυτή της κυκλικής τροχιάς και κάθετη στην
ακτινική διεύθυνση. Άρα η αρχική θέση (r=R0) είναι περίγειο.

14. ∆ορυφόρος µάζας m∆=1000 kg κινείται σε ελλειπτική τροχιά γύρω από τη Γη. Τη
στιγµή που περνάει από το µικρότερο ύψος, σε απόσταση r=12000 km (από το κέντρο
της Γης) έχει ταχύτητα 6.6 km/sec. Ποια είναι η µέγιστη απόσταση του δορυφόρου
από τη Γη και τι ταχύτητα έχει σε εκείνο το σηµείο; Πόσο χρόνο διαρκεί η µετάβαση
από την ελάχιστη απόσταση στη µέγιστη απόσταση;
(∆ίνονται µάζα Γης 6.1024 kg, σταθερά βαρύτητας 7.10-11 N m2/kg2. Οι υπολογισµοί
να γίνουν κατά προσέγγιση)

Το σηµείο µε την µικρότερη απόσταση r=r1=12 · 106 m είναι το περίκεντρο της

τροχιάς, άρα r1 = a(1 − e) (1) , όπου a, e ο µεγάλος ηµιάξονας και η εκκεντρότητα της
τροχιάς. Επίσης στο σηµείο αυτό η ταχύτητα είναι υ1=6.6 · 103 m/sec και θα ισχύει η
k ⎛ 2 1⎞
σχέση υ1 = ⎜ − ⎟ (2) . Αντικαθιστώντας τις γνωστές τιµές στους τύπους (1) και
m∆ ⎝ r1 a ⎠
(2) και λύνοντας ως προς τον µεγάλο ηµιάξονα και την εκκεντρότητα βρίσκουµε
a ≈ 16000 km, e ≈ 0.25

Η µέγιστη απόσταση θα είναι αυτή του απόκεντρου της τροχιάς, δηλαδή η

r2 = a(1 + e) ≈ 20000 km
k ⎛ 2 1⎞
Η ταχύτητα σε αυτό το σηµείο θα είναι υ1 = ⎜ − ⎟ ⇒ υ1 ≈ 4 km / sec
m∆ ⎝ r2 a ⎠
4π 2 3
Η περίοδος T της τροχιάς δίνεται από τον νόµο του Kepler T 2 = a , όπου Μη
GM
µάζα της Γης. Αντικαθιστώντας τις τιµές βρίσκουµε T ≈ 20000sec ≈ 5,5 h .
Άρα ο χρόνος τ από το περίκεντρο στο απόκεντρο θα είναι τ=Τ/2, δηλαδή
τ ≈ 2.75 h

15. Σώµα µάζας m = 4 κινείται στο πεδίο απωστικών κεντρικών δυνάµεων

116
F (r ) = 2 . Αν τη χρονική στιγµή t = 0 το σώµα βρίσκεται στη θέση
r
G G
r = 2iˆ + 3 ˆj − 4kˆ µε ταχύτητα u = −iˆ + ˆj + 3kˆ , να υπολογίσετε την ενέργεια του E και
G
την στροφορµή του L τη χρονική στιγµή t = 2 .

(β) Η ενέργεια και η στροφορµή είναι ολοκληρώµατα της κίνησης οπότε η τιµή τους
παραµένει σταθερή για κάθε χρονική στιγµή. Εποµένως η τιµή τους για t = 2 είναι
ίδια µε την τιµή τους για t = 0 . Για t = 0 έχουµε r = 22 + 32 + (−4) 2 = 29 και
u = (−1) 2 + 12 + 32 = 11 . Οπότε παίρνουµε
 1 k 1 4 ⋅ 29
E=mu 2 + = ⋅ 4 ⋅11 + = 24 ,
2 r 2 29
iˆ ˆj kˆ
G G G
L = mr × u = 4 2 3 −4 = 4 ⎡⎣(9 + 4)iˆ − (6 − 4) ˆj + (2 + 3)kˆ ⎤⎦ = 52iˆ − 8 ˆj + 20kˆ .
−1 1 3