Mga Akda ni Dr.

Jose Rizal

Malaki ang papel ng mga akdang isinulat ni Dr. Jose

Rizal sa pagmulat ng kamalayan ng mga Pilipino noon.
Kilala si Rizal sa kanyang mga nobelang Noli Me Tangere at
El Filibusterismo, ngunit mula pagkabata, marami na
siyang naisulat na mga tula, liham, at sanaysay na naging
inspirasyon ng mga Pilipino para simulan ang rebolusyon at
labanan ang pagmamalupit ng mga banyaga.

Sa Aking Mga Kababata

Isang tula tungkol sa pag-ibig ng isang tao sa sariling wika. Sinulat nya ito noong sya’s
walong taong gulang ngunit walang ebidensyang nagpapatunay nito. Pinaniniwalaan nila na ang
sumulat nito ay si Gabriel Beato Francisco o si Herminigildo Cruz.

Mi Primera Inspiracion (Ang Una Kong Salamisim)

Ang unang tula na isinulat ni Dr. Jose Rizal sa panahon ng kanyang ikatlong taong
akademiko sa Ateneo de Municipal. Iniaalay nya ang tulang ito sa kanyang ina. Ito ay nakasulat sa
wikang Español. Ito ay tungkol sa pag-ibig sa pagitan ng Ina at ng anak. Sinabi nya rito na ang Ina
ang unang guro at unang insipirasyon ng isang anak.

La Tragedia de San Eustaquio (Ang Kasawian ni San Eustaquio)

Dulang patula na nakasulat sa Italyano na isinatuluyang Kastila. Ito ang pinakamahabang
tulang sinulat ni Rizal (2414 berso). Si San Eustaquio ay isang Kristiyanong Martit at Sundalong
Santo. Ito ay tungkol sa isang Romanong Heneral na nagngangalang Placidus. Sinasabing nakita
nya si Hesus habang siya ay nangangaso ng usa sa Tivoli malapit sa Roma.

Memorias De Un Estudiante de Manila

Aklat kung saan tinipon ni Rizal ang alaala ng kanyang pinagdaanan sa buhay gamit ang
sagisag na P. Jacinto (sa katapusan, pinirma rin ang pangalan)
A La Juventud Filipina
 Ay isinulat ni Rizal noong siya ay labing- walong taong gulang lamang, at ito ay nakatuon
sa Kabataang Pilipino Nakapaloob sa tulang ito na ang mga Kabataang Pilipino ang bida,
matatalino at napaka henyo. Sa pamamagitan ng edukasyon, kaya nilang hulmahin ang kanilang
kinabukasan

A Filipinas
The first stanza speaks of the beauty of the pearl of the orient, the Philippines, the country
where Rizal was born and eventually executed. While the second stanza reflects the radiance of the
seas and shores of the country; the waves that makes symphony of music that resonates the sound
of nature that attracts the people from the west. the third stanza lets the readers understand and
emphatically feel the passion and dedication of the national hero to his motherland, that he is ready
to sacrifice his freedom, his wealth and even his life for the beloved country. Lastly, the last stanza
gives a glimpse of the women of the Philippines and the talents the country has to rejoice of,
symbolized by the different colors of flowers that serve as the crown of the Philippines.

Al M. R. P. Pablo RamÓn, S.J., Rector Del Ateneo Municipal De Manila En Sus Dias To (The
Very Reverend Father Pablo Ramon, S.J., Rector of Ateneo on his birthday)
Ang tula ay nakatuon sa kagalang-galang na pari na si Pablo Ramon, S.J., ang rektor ng
Ateneo bilang isang pagbati sa kanyang kaarawan. Ipinahiwatig ni Rizal na si Ramon ay isang
halimbawa ng tapat na pag-ibig at patnubay. Ipinahayag nya rin ang kanyang kagustuhan para sa
pari / rector.

Noli Me Tangere at El Filibusterismo

Nobelang naglantad ng tunay na kalagayan ng Pilipino noong panahon ng Kastila,
nagmulat sa mata ng Pilipino at humawan sa landas para sa himagsikang Pilipino na nagbigay-
daan upang mawakasan ang mapaniil na paghahari ng Kastila sa Pilipinas.

El Amor Patrio (Ang Pagmamahal sa Bayan)

Tulang sinulat sa 2 wika sa Barcelona upang bigyang-daan ang kanyang kasabikan sa
sariling bayan gamit ang ngalang Laong-Laan. Me Piden Versos (They Ask Me for Verses) Sinulat
nya ito dahil sya ay pinatutula at inaalala ang kanyang pagkabata. A Las Flores de Heidelberg (Sa
Mga Bulaklak ng Heidelberg) Sinulat nya ito dahil sa pananabik na makabalik sa Calamba. Awit ni
Maria Clara. Ang Awit ni Maria Clara ay parte ng nobelang Noli Me Tangere. Isinulat ito para sa
tauhan na si Maria Clara. Sa tulang ito, kitang kita ang pagmamahal ni Rizal sa bayan atang
kanyang paghahangad na kung siya’y mamamatay, ito’y para sa kanyang bayan. Mga akda ni Rizal
na nagpapakita ng paghahangad na makabalik sa kanyang Inang Bayan

Mga Librong Isinalin sa Tagalog

William Tell (Fredrick Von Schiller)

Isinalin sa Tagalog upang malaman ng Pilipino ang kasaysayan ng kampyon ng kalayaan
ng Swisa na nagpapakita ng pagtutol sa paniniil, panatismo at pang-aapi
Fairy Tales (Hans Andersen)
 Mga Sinulat sa London

Sa mga Kababaihang Taga-Malolos

Sinulat bilang tugon sa kahilingan ni M.H. Del Pilar na sulatan niya ang mga kababaihan ng
Malolos dahil sa kanilang mahigpit na pagnanasang makapagpatayo ng isang paaralang
magtuturo sa kanila ng wikang Kastila sa kabila ng pagtutol ni P. Felipe Garcia

La Vision de Fray Rodriguez (Ang Pangitain ni Pari Rodriguez)

Sinulat bilang sagot sa sinulat ni P. Rodriguez (ang mga babasa ng nobela ni Rizal ay
magkakasala) na nilimbag sa isang maliit na librito gamit ang ngalang Dimasalang.

Mga Sinulat sa Hong- Kong

“Ang Mga Karapatan Ng Tao” (The Rights Of Man)

This was Rizal’s Tagalog translation of “The Rights of Man” which was proclaimed by the
French Revolution in 1789. “A La Nacion Espanola” (To The Spanish Nation) Written in 1891, this
was Rizal’s appeal to Spain to rectify the wrongs which the Spanish government and clergy had
done to the Calamba tenants. “Sa Mga Kababayan” (To My Countrymen) This writing written in
December 1891 explained the Calamba agrarian situation.

“Una Visita A La Victoria Gaol” (A Visit To Victoria Gaol), March 2, 1892

On March 2, 1892,Rizal wrote this account of his visit to the colonial prison of Hong Kong. He
contrasted in the article the harsh Spanish prison system with the modern and more humane British
prison system. “Colonisation Du British North Borneo, Par De Familles De Iles Philippines”
(Colonization Of British North Borneo By Families From The Philippine Islands) This was Rizal’s
elucidation of his pet North Borneo colonization project. “Proyecto De Colonization Del British
North Borneo Por Los Filipinos” (Project Of The Colonization Of British North Borneo By The
Filipinos) In this writing, Rizal further discussed the ideas he presented in “Colonization of British
North Borneo by Families from the Philippine Islands.”

Articles for Trubner’s Record

Due to the request of Rizal’s friend Dr. Reinhold Rost, the editor of Trubner’s Record (a
journal devoted to Asian Studies), Rizal submitted two articles:

Specimens of Tagalog Folklore

Artikulong ipinagkaloob kay Dr. Rost, patnugot ng Trubner’s Record kung saan ito
nalathala Artikulong Pilipino na naglalaman ng mga kasabihan at palaisipan
Two Eastern Fables
It was a comparative study of the Japanese and Philippine folklore. In this essay, Jose Rizal
compared the Filipino fable, “The Tortoise and the Monkey” to the Japanese fable “Saru Kani
Kassen” (Battle of the Monkey and the Crab).
 Mga Artikulong Nailathala sa La Solidaridad

“Los Agricultores Filipinos” (The Filipino Farmers)

Inilarawan nya rito ang malungkot na kondisyon ng mga magsasakang Pilipino

A La Defensa (To La Defensa)

This was in response to the anti-Filipino writing by Patricio de la Escosura published by La
Defensa on March 30, 1889 issue. Written on April 30, 1889, Rizal’s article refuted the views of
Escosura, calling the readers’ attention to the insidious influences of the friars to the country. “Los
Viajes” (Travels) Published in the La Solidaridad on May 15, 1889, this article tackled the rewards
gained by the people who are well- traveled to many places in the world.

La Verdad Para Todos (Ang Katotohanan para sa Lahat)

Ang pagtatanggol ni Rizal sa panunuligsa ng mga Espanyol sa mga katutubong local na
opisyal Veradades Nuevas (Mga Bagon Katotohanan) Ito ang kasagutan ni Rizal sa liham ni
Vicente Belloc Sanchez na nagsasabing ang reporma para sa Pilipinas ay bubuwag sa mapayapa at
mapgkalingang pamamahala ng mga prayle. Una Profanacion (Isang Paglalapastangan) Ito ang
panunuligsa ni Rizal sa mga prayle bilang ganti sa pagtanggi nila ng Krisstiyaong libing kay
Mariano Herbosa na bayaw ni Rizal, asawa ni Lucia. Vicente Barrantes’ Teatro Tagalo Ang
pagbubunyag ni Rizal ng pagkaignorante ni Barrantes tungkol sa sining panteatro ng mga
Tagalog. Crueldad (Mga Kalupitan) Pagtatanggol ni Rizal kay Blumentritt sa panunuligsa ng mga
kaaway nito. Inconcsequencias (Mga Walang Halaga) Pagtatanggol ni Rizal kay Antonio Luna
laban sa panunuligsa ni Pablo Mir Deas. Diferencias (Mga DiPagkakasundo) “Old Truths” Kinutya
ang mga pilipino na humihingi ng reporma

“Filipinas Dentro De Cien Anos” (Ang Pilipinas Makalipas ang Isang Siglo)
History does not record in its annals any lasting domination by one people over another, of
different races, of diverse usages and customs, of opposite and divergent ideas. One of the two had
to yield and succumb.” The Philippines had regained its long- awaited democracy and liberty some
years after Rizal’s death. This was the realization of what the hero envisioned in this essay. “Llanto
Y Risas” (Luha at Katatawanan) Artikulong pagkundena nga mga Español sa mga Kayumanggi
ang balat. Kinuwento nya rito ang hindi pagpalak pag ng mga Español sa kanya dahil isang
Pilipino ang nagwagi sa patimpalak Ingratitudes (Kawalang Utang na Loob) Ang artikulong ito ay
tugon kay gobernador heneral na si Wyler na nagsabi sa mga tao sa Calamba na hindi dapat nilang
payagan ang kanilang mga sarili na malinlang ng mga walang kabuluhang pangako ng kanilang
mga walang utan na loob na anak na lalaki

Iba pang Akda

“Pensamientos De Un Filipino” (Reflections of A Filipino)

Jose Rizal wrote this in Madrid, Spain from 1883- 1885. It spoke of a liberal minded and anti-
friar Filipino who bears penalties such as an exile.

Por Telefono (Sa pamamagitan ng Telepono)

Dalawang paring naguusap tungkol sa plano sa Pilipinas na gamitin ang telepono
“La Instruccion” (The Town Schools In The Philippines)
Using his penname “Laong Laan”, Rizal assessed in this essay the elementary educational
system in the Philippines during his time. Having observed the educational systems in Europe, Rizal
found the Spanish-administered education in his country poor and futile. The hero thus proposed
reforms and suggeted a more significant and engaging system. Rizal for instance pointed out that
there was a problem in the mandated medium of instruction— the colonizers’ language (Spanish)
which was not perfectly understood by the natives. Rizal thus favored Philippine languages for
workbooks and instructions.

Indolence of the Filipino

Isa uling sanaysay ni Dr. Jose Rizal tungkol sa katamaran ng mga Pilipino. Isinulat itoupang
bigyang liwanag at pagsusuri ang katamaran ng mga Pilipino. Dito ipinaliwanag ni Rizal na ang
dahilan ng pagiging tamad ng mga Pilipino ay kanilang pagkakasangkot sa giyera ng mga
Espanyol at ang turo ng mga prayle na kapag mahirap ay madaling mapupunta sa langit.
Binigyang-diin pa niya na ang kulang at mali-maling edukasyon ang dahilan upang isipin ng mga
Pilipino na sila ay mababang lahi kumpara sa iba at hindi nanaghangad na umangat pa.

Mi Ultimo Adios (Huling Paalam)

Huling tulang sinulat ni Rizal na nagsasaad ng kanyang marubdob na pag-ibig sa bayan at
kapwa.

MI ULTIMO ADIOS

Adiós, Patria adorada, región del sol querida,

Perla del mar de oriente, nuestro perdido Edén!
A darte voy alegre la triste mustia vida,
Y fuera más brillante, más fresca, más florida,
También por ti la diera, la diera por tu bien.

En campos de batalla, luchando con delirio,

Otros te dan sus vidas sin dudas, sin pesar;
El sitio nada importa, ciprés, laurel o lirio,
Cadalso o campo abierto, combate o cruel martirio,
Lo mismo es si lo piden la patria y el hogar.

Yo muero cuando veo que el cielo se colora

Y al fin anuncia el día tras lóbrego capuz;
si grana necesitas para teñir tu aurora,
Vierte la sangre mía, derrámala en buen hora
Y dórela un reflejo de su naciente luz.

Mis sueños cuando apenas muchacho adolescente,

Mis sueños cuando joven ya lleno de vigor,
Fueron el verte un día, joya del mar de oriente,
Secos los negros ojos, alta la tersa frente,
Sin ceño, sin arrugas, sin manchas de rubor
 Ensueño de mi vida, mi ardiente vivo anhelo,
¡Salud te grita el alma que pronto va a partir!
¡Salud! Ah, que es hermoso caer por darte vuelo,
Morir por darte vida, morir bajo tu cielo,
Y en tu encantada tierra la eternidad dormir.

Si sobre mi sepulcro vieres brotar un día

Entre la espesa yerba sencilla, humilde flor,
Acércala a tus labios y besa al alma mía,
Y sienta yo en mi frente bajo la tumba fría,
De tu ternura el soplo, de tu hálito el calor.

Deja a la luna verme con luz tranquila y suave,

Deja que el alba envíe su resplandor fugaz,
Deja gemir al viento con su murmullo grave,
Y si desciende y posa sobre mi cruz un ave,
Deja que el ave entone su cántico de paz.

Deja que el sol, ardiendo, las lluvias evapore

Y al cielo tornen puras, con mi clamor en pos;
Deja que un ser amigo mi fin temprano llore
Y en las serenas tardes cuando por mí alguien ore,
¡Ora también, oh Patria, por mi descanso a Dios!

Ora por todos cuantos murieron sin ventura,

Por cuantos padecieron tormentos sin igual,
Por nuestras pobres madres que gimen su amargura;
Por huérfanos y viudas, por presos en tortura
Y ora por ti que veas tu redención final.

Y cuando en noche oscura se envuelva el cementerio

Y solos sólo muertos queden velando allí,
No turbes su reposo, no turbes el misterio,
Tal vez accordes oigas de cítara o salterio,
Soy yo, querida Patria, yo que te canto a ti.

Y cuando ya mi tumba de todos olvidada

No tenga cruz ni piedra que marquen su lugar,
Deja que la are el hombre, la esparza con la azada,
Y mis cenizas, antes que vuelvan a la nada,
El polvo de tu alfombra que vayan a formar.

Entonces nada importa me pongas en olvido.

Tu atmósfera, tu espacio, tus valles cruzaré.
Vibrante y limpia nota seré para tu oído,
Aroma, luz, colores, rumor, canto, gemido,
 Constante repitiendo la esencia de mi fe.

Mi patria idolatrada, dolor de mis dolores,

Querida Filipinas, oye el postrer adiós.
Ahí te dejo todo, mis padres, mis amores.
Voy donde no hay esclavos, verdugos ni opresores,
Donde la fe no mata, donde el que reina es Dios.

Adiós, padres y hermanos, trozos del alma mía,

Amigos de la infancia en el perdido hogar,
Dar gracias que descanso del fatigoso día;
Adiós, dulce extranjera, mi amiga, mi alegría,
Adiós, queridos seres, morir es descansar.