FILIPINO REVIEWER

-DAVID AUDRIC ACEBEDO , BOEING-11

ANG KULTURANG POPULAR

-BAGO

-USO

-SIKAT

-POPULAR

-IN

-TREND

-HIT

-PATOK

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IBA PANG ANYO NG KULTURANG POPULAR

HUGOT LINES

- Tinatawag itong love lines o love quotes.

PICK-UP LINES

- Makabagong bugtong na madalas ay mauugnay sa pag-ibig.

FLIPTOP

- Pagtatalong oral sa paraang pa-rap.

SITWASYONG PANGWIKA SA TELEBISYON

 Itinuturing na pinakamakapangyarihang media sa kasalukuyan.

 Filipino ang nangungunang midyum sa telebisyon
 Wika sa teleserye, pantanghaling palabras, magazine show,news and public affairs, komentaryo,
dokyu, reality show atbp.
 99% ng mamayan ng bansa ay nakapagsasalita ng Filipino
 Wika rin ito sa mga paskil o mga babala.

SITWASYONG PANGWIKA SA RADYO AT DIYARYO

  Filipino ang nangungunang wika sa radio maliban lamang sa ibang istasyon na gumagamit ng
wikang ingles.
 Samantalang sa diyaryo, Ingles ang ginagamit sa broadsheet at Filipino naman sa mga tabloid,
maliban sa People’s Journal at Tempo.
 Hindi pormal ang wika sa Tabloid’ di tulad sa broadsheet.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

WIKANG GLOBAL ANG WIKANG FILIPINO

 Ayon sa Index of Survey on Overseas Filipinos noong 2014, tinatayang 2.3 milyon ang OFW sa buong
mundo.
 Ayon sa American Community Survey (2013), pangatlo ang Filipino sa mga wikang sinasalita sa USA
- 1. Chinese
- 2.Spanish
- 3.Filipino
 University of Hawaii-Manoa at Philippines Studies Program sa Osaka,Japan
 Itinuturo ang Filipino bilang asignatura sa iba’t ibang bahagi ng buong mundo
- 1. UK
- 2. Colorado
- 3. California
- 4. Hawaii
- 5. Japan
- 6. Korea
- 7. China
- 8. Sweden

WIKANG FILIPINO SA SOCIAL MEDIA

- Social Media – Virtual World

- Tumutukoy ito sa internet-based applications

- Social Media Capital of the World

- 100.8 M na populasyon, 4.22 M ang aktibo sa internet

- 18% ang pagtaas ng gumagamit ng internet/social media sa Pilipinas.

IBA PA…

 Ingles ang higit na ginagamit sa malalaking kompanya at korporasyon lalo na sa mga BPOs
 SONA
  Sa CMO no.4.s.1993, 6-9 units ng Filipino ang orihinal na itinuturo sa kolehiyo
 6 units para sa mga programang hindi HUSOCOM (Humanities, Social, Sciences at Communications). 9
units sa mga nag-aaral ng HUSOCOM
 Filipino 1 (Komunikasyon sa Akademikong Filipino. 2 (Pagbasa at Pagsulat 3 (Retorika) ay aalisin na sa
Kolehiyo.
 Taong 2013, naglabas ng bagong listahan ng mga asignatura ang CHED sa pamamagitan ng MO 20,s .
2013.
 Mula 60 units ng General Education Curriculum ay ginawa itong 36 units na lamang.

MODELO NG KOMUNIKASYON

-layuning maglaan ng representasyong biswal at intensiyong magbigay ng kabatiran tungkol sa isang

konsepto.

Linear Model

-Ang Tagapagpadala ng mensahe ang nageenkowd ng mensahe sa pamamagitan ng isang tsanel at ang
mensahe ay dinekowd ng tagatanggap nito.

Speaker/Encoder Message Receiver/Decode

Tsanel

Shannon-Weaver Model

-Sina Shannon at Weaver ang nagpakilala ng linyar na Modelo na nakaangkla sa Teoryang Matematikal
ng Komunikasyon.

Sagabal

Tagapagpadala Enkowd Tsanel Dekowd Tagatanggap

Tugon
Interaktibong Modelo

-katulad ito ng linyar na Modelo ngunit ito ay mayroong “tugon” na galing sa tagapagpadala ng
mensahe.

Tagapagpadala Mensahe Tagatanggap

Tugon

Modelo ng Komunikasyon ni Aristotle

-Nakapokus ang Kanyang model sa talumpati. Mula Ispiker patungo sa tagatanggap

Ispiker Talumpati Okasyon Tagapakinig Epekto(Tugon)

Modelo ng Komunikasyon ni Schramm

-Walang halaga ang impormasyon maliban na lamang kung ito ay pagsasamasamahin at ibabahagi sa
iba. Hindi mabubuo ang Komunikasyon kapag di nakatanggap ng tugon ng Ispiker. Kailangang batid ng
tagatanggap ang mensaheng ipaparating ng tagapagdala.

Tagapagpadala

M May paglilinaw

Tagatanggap

Helikal na Modelo

-Dinisenyo ni Frank Dance ang helix ay hugis pakurba na katulad ng isang spring na ang direksyon ay
mula ibaba pataas
- Nagsisimula ang proseso ng Komunikasyon mula sa pag silang hanggang sa isandal ng Kanyang pag-iral
sa mundo

-Habang nagkakaedad ang isang tao ay mas lumalawak din ang Kanyang kaalaman tungkol sa
pakikipagusap ginawa siya ng modipikasyon ng Kanyang pagsasalita upang maiwasan ang pagkakamali
sa Kanyang pakikipagtalastasan
Pagplaplano

Komunikasyon
Pagmomodel

Paggawa

Deployment(Feedback)
SMCR ni Berlo

(Source, Message, Channel, Receiver)

A. Source o Pinagmulan -pinagmumulan ng mensahe (enkowder) may pag uugali at kaalaman ng

nabibilang sa sistemang panlipunan na nagtataglay ng kultura

B. Mensahe o Message- kinabiblangan ng maayos na nilalaman, paraan ng pagpapadala ng mensahe,

may wastong estraktura.

C. Daluyan o Channel – pangunahing pandama (5 senses), panlasa, paningin, pandinig, pandamdam,

pang-amoy

D. Tagatanggap o Receiver – nararapat na nasa parehas na lebel ang pagusap kaya dapat mag katulad
ang katangian ng tagapagdala at ng tagatanggap.

Pinagmulan Mensahe Tsanel Pinagmumulan

MGA SITWASYONG PANGWIKA

- Multilingual at Multicultural and Pilipinas

- Ayon kay McFarland (2004) may lagpas isang daang wika ang Pilipinas.
- Ayon naman kay Notasco (2008), mayroong humigit kumulang 170 wika sa iba’t- ibang pulo ng
Pilipinas.
1. Tagalog
2. Cebuano
3. Ilocano
4. Hiligaynon
5. Bicol
6. Waray
7. Kapampangan
8. Pangasinan
9. Tausug
10. Maranao
11. Maguindanao

Elemento ng Komunikasyon

1. Tagapagsalita (Enkowder)/ Source / Ispiker

- pinagmulan
2. Mensahe
- Message
3. Tsanel
- limang senses, ika anim na sense – sentido kumon.
4. Tagapakinig / Tagatanggap, (Dekowder / Receiver)

Anyo ng Komunikasyon
- Uri/ Types / Kinds / Forms
- Walang komunikasyon kung walang tugon

1. Intrapersonal

- Inside , kausap ang sarili

2. Interpersonal

- may dalawa o maraming kausap

3. Publiko (Pangkatang Komunikasyon)

- tatlo hanggang walong tao (3-8)

4. Pampublikong Komunikasyon

- mas marami sa walo

- may pagkakatulad ang Tagapakinig

5. Mass Communication (Pangmasang Komunikasyon)

- Ginagamitan ng Tsanel

- pang maramihan.

Teorya sa Pagbasa ng Libro

1. Top – Down

- ikaw yung author

- mula sa utak natin, ilalagay / isusulat sa libro.

2. Bottom – Up

- mula sa libro, papuntang utak natin

- isinusulat sa galing sa board, isinusulat din natin.

3. Interactive

- magpapalitan na kayo ng ideya.

- diskurso

KATANGIAN NG KOMUNIKASYON

-Rey Lopez de Vilalobos

1. Palitan ng Ideya

2. Tuwiran at Di-Tuwiran

Tuwiran – kaharap ang kausap

Di-Tuwiran – Ginagamitan ng Tsanel

3. Tuloy-Tuloy na Proseso.

4. Ginagamitan ng salita at simbolo

5. Kompleto

6. May Paggalang

- register

7. May Kalinawan

8. May kagustuhan

Karaniwan

- Pandiwa ang nauuna

Di- Karaniwan

- Paksa ang nauuna

Ma- I

- Ipinangalan ng Tsino sa Pilipino

- We are honest.

KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO

Communicative Competence

- Pangunahing layunin ng pagtuturo ng wika ay magami ito nang wasto sa mga angkop na
sitwasyon upang maging maayos ang komunikasyon
- Ito ay mula sa isang linguist, sociolinguist, anthropologist, at folklorist na si Dell Hymes noong
1966.
- Sa pagtamo ng kakayahang komunikatibo, kailangang pantay na isinasaalang-alang ang
pagtalakay sa mensaheng nakapaloob sa teksto at sa porma o kayarian.

KAKAYAHANG LINGGUWISTIK

- Natutunan ang wika buhat sa pakikinig at pakikisalamuha sa komunidad.

- Habang tumataas ang antas ng pag-aaral, tumataas din ang kaniyang kakayahang lingguwistiko.

- Sa pagpapaliwanag ni Savignon (1997), ang kakayahang gramatikal sa kaniyang pinakarestriktibong

kahulugan ayon sa paggamit ni Chomsky (1965) at iba pang restrukturang gramatik at tinatawag na
Kakayahang Lingguwistik.

- Tumutukoy ito sa anyong gramatikal ng wika sa lebel ng pangungusap.

- Nahahanay ditto ang kakayahang morpolohikal, ponolohikal, at sintaktik upang makabuo ng salita,
parirala, sugnay at mga pangungusap, at gayundin ang pagbibigay interpretasyon o kahulagan nito.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ang parirala ay mga lipon ng salita na walang simuno at panaguri at ginagamit lamang sa bahagi ng
pangungusap.

Ang Sugnay ay kalipunan ng mga salitang may simuno at panaguri na maaaring may buong
diwa(makapag-iisa) o di-buong diwa(di makapag-iisa). Ito ay tinatawag na Clause sa wikang Ingles.

Ang panaguri (Ingles: predicate) ay isang bahagi ng pangungusap o pananalita.

Ang Simuno ay ang paksa o ang pinaguusapan.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sugnay na makapag-iisa

Halimbawa:

1. Aalis kami

2. Siya ay naglalaba

3. Magaling na mag-aaral ang mga taga-UE

Sugnay na di makapag-iisa
1. Dahil sa kaniyang kayabangan

2. Nang mawala ang kaniyang pera.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kaalamang Ponolohikal

- Tumutukoy sa pamilyaridad sa tunog ng wika na makatutulong sa pagkilala sa mga salita na

bumubuo sa isang wika.

Kaalamang Morpolohikal

- Kakayahan sa pagbuo ng salita sa pamamagitan ng iba’t ibang proseso na pinahihintulutan sa

isang partikular na wika.

Kaalamang Sintaktika

- Kakayahan na makabuo ng isang makabuluhang pahayag mula sa pag-uugnay ng salita na

nakabubuo ng mga parirala, sugnay, at mga pangungusap.

Kaalamang Leksikon

- Mga salita o bokabularyo. Tumutukoy sa pagkilala sa mga salitang pangnilalaman, pangkayarian.

Pag-alam sa kahulugang pangkonotasyon at denotasyon
- Konotasyon – sariling kahulugan
- Denotasyon – Galing sa Diksyunaryo

Kaalamang Ortograpiya

- Tumutukoy sa kaalaman sa grafema (mga titik at ‘di titik). Kawastuhan sa pagbabaybay at

gayundin ang kaalaman sa palapantigan, tuldik at maging sa mga bantas.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MGA PATINIG SA FILIPINO

5 Pantinig -> pang-anim Ilokano = Schwa (æ)

Ilokano = Schwa (æ)

- Mga salitang walang diin sa patinig na /a/

- ibon= /?ibon/
 - Pila= /pilæh/

- Muli- /muli?/

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MGA KATINIG SA FILIPINO

- 19 KATINIG
- /B, D, F, G, H, J, K, L, M, N, ŋ, P, R, S, T, V, W, Y, Z/
- Hindi kasama ang C, Q at X dahil ito may ibang tunog. Ang /C=K/, ang /Q=K/ at ang /X= ks/
- 23 KATINIG SA ALPABETONG FILIPINO

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MGA DIPTONGO SA FILIPINO

- Mga Tunog na nabubuo sa pamamagitan ng pag-uugnay ng mga patinig at malapatinig na /w at

y/
- Kailangang kabilang sa isang pantig ang diptonggo. Hindi na ito diptonggo kung magkasama
lamang ito sa salita pero hindi iisa sa pantig.
- /aw/
- /iw/
- /ay/
- /ey/
- /iy/
- /oy/
- /uy/
- Pantig = Syllables

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
MGA DIGRAPO

- Sikwens ng dalawang katinig ngunit kabilang sa isang pantig at may iisang tunog.
- Halimbawa:
- /ts/: Tsismis
- /sh/: short

KLASTER

- Magkasunod na katinig sa isang pantig at naririnig pa rin ang indibidwal na ponemang katinig.
- Halimbawa:
- Braso
- Tren
- Transportasyon
 - Rekord
- kwintas

PARES-MINIMAL SA FILPINO

- Pares ng mga salita na magkaiba ng kahulugan ngunit magkapareho ang kapaligiran maliban sa
isang ponema.
- Maari itong nasa inisyal, midyal, at pinal na posisyol sa isang salita.
- /p at b/
- /t at d/
- /k at g/
- /m at n/
- /h at s/
- /m at ŋ/
- /l at r/
- /h at ?/
- /w at y/
- /e at i/
- /o at u/

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PAGPAPANTIG

- Unang inuulit ang unang pantig ng salitang ugat.

Hal. Aalis= A-a-lis
- Kapag ang isang patinig ay pinagitnaan ng dalawang katinig, isasama ito sa unang pantig.
Buksan= buk-san at magiging bu-buksan
- Kahit may unlapi ang salita, ang unang pantig ng salita pa rin ang uulitin maliban na lamang kung
ang batayang salita ay pinangungunahan ng patinig
Hal. Mag-alisan= Mag/a/alisan
- Kung may klaster sa unang pantig, maari ang mga paraang ito;
Hal. Plantsa= pa-plantsahin
Prito= Pri-prituhin

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PONEMANG SUPRASEGMENTAL

SUPRASEGMENTAL

- Pagbibigay ng kahulugan batay sa ibinibigay na tunog, gaya ng HINTO o ANTALA, HABA o DIIN,
at TONO o INTONASYON.
- PI;to- isang uri ng laruan
 - Pi;TO- bilang
- LA;bi at la;BI
- BU;kas at bu;KAS
DIIN- tumutukoy sa emphasis ng salita o pahayag.
Halimbawa.
TUlugan = TuluGAN
Si Maria ay maganda = Si Maria ay maganda.

HINTO - Mahaba o bahagyang paghinto sa mga pahayag.

- 1. Hindi ako ang pumatay.

Pagtanggi ng akusado na hindi siya ang pumatay
- 2. Hindi, ako ang pumatay.
Pag-amin ng akusado sa pagpatay

TONO - tumutukoy sa damdamin ng pahayag.

- Kailangan ng lakas at hina ng boses, gaspang o kinis atbp.

Halimbawa:
- Dumating ang pangulo.
- Dumating na ang pangulo?

BAHAGI NG PANANALITA

- Pag-alam sa morpolohiyang Filipino

*Pangnilalaman
*Pangkayarian
1. Nominal

- Pangngalan

- Panghalip

2. Pandiwa

3. Panuring

- Pang-uri

- Pang-abay

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PANGALAN

- Nagsasaad ng pangalan ng tao, bagay, hayop, pook, konsepto, at mga pangyayari.

PANGHALIP

- Panghalili sa pangngalan
- Panao o personal- ako, ikaw, siya
- Pamatlig- ito, iyon, iyan
- Pananong o interogatibo- sino, kanino, ano
- Panaklaw- kanino man, saanman, anoman

ASPEKTO NG PANDIWA

- Perpektibo o tapos na
- Imperpektibo o ginagawa na ang kilos
- Kontemplatibo o gagawin pa lang ang kilos

POKUS NG PANDIWA

- AKTOR
Hal. Tumula ng isang madamdaming piyesa si Franceska

- LAYON
- - ang ginawa o balak gawin
Hal. Tinula ni Franceska ang isang madamdaming tula.
- BENEPAKTIBO
- - sino ang nabenepisyo.
Hal. Idinalaw ni Kyeli ang anak sa kaniyang ama.
- DIREKSYONAL
- - gagawin o direksyon
Hal. Tinunton ni Kyeli at ng anak niya ang landas patungo sa kaniyang ama.
- LOKATIB
- - kung saan naganap
Hal. Pinag-enrolan ni Vian ang Unibersidad ng Pilipinas para sa kaniyang araling gwadrado
- INSTRUMENTAL
- - kung ano ang instrumento o ginamit.
Hal. Ipinang-enroll ni Vian sa UP ang naipon niyang pera.
- KOSATIBO
- - resulta
Hal. Ikinatuwa ni Lyndon ang pagdalaw ni Kyeli
- RESIPROKAL
- - pinaikot lang yung pangungusap
Hal. Sa pagdalaw ni Kyeli kay Lyndon, nagkatuwaan sila.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MGA PANURING
 - 1. PANG-URI- mga salitang naglalarawan o nagbibigay turing ito sa pangngalan o panghalip
a.) Lantay; dakila, maganda
b.) Pahambing; kasingdakila, mas maganda
c.) Pasukdol; Pinakadakila, Lubhang maaraw, napakatanyag
- 2. PANG-ABAY- nagbibigay turing sa pang-uri, pandiwa at kapwa pang-abay
a.) Pamanahon- bukas, kagabi, mamaya
b.) Panlunan- sa ibabaw ng mesa, sa palaruan
c.) Pamaraan, patalikod, padapa
d.) Panggaano- Katamtaman

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PANGKAYARIAN

1. PANG-UGNAY-Anumang salitang nag-uugnay sa mga salita, parirala, sugnay at pangungusap

a.) PANGATNIG

Halimbawa; at, pati, ni, subalit, ngunit, dahil, sapagkat, datapwat, bagaman, habang

b. ) PANG-ANGKOP- kataga na nag-uugnay sa panuring at salitang inilalarawan

Halimbawa; na, -ng, -g (bahay na tabo, bagong taon, luntiang dahon)

c.) PANG-UKOL- iniuugnay ang pangngalan sa iba pang salita

Hal. Sa, ng, kay, ni, nina

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PANANDA

- ay nagbabadya o nagsisilbing tanda ng gamit na pambalarila ng isang salita sa loob ng

pangungusap. Maaari itong magbadya ng ayos ng mga bahagi ng pangungusap.
- A.) PANTUKOY
SI at SINA sa tanging ngalan at ANG at ANG MGA naman sa iba pang pangngalan.
- b.) PANGAWING
‘AY’ lamang ang pangawing sa Filipino
- c.) PANG-UKOL
ang pang-ukol na NG ay pananda ng pangngalang gamit ng layon ng pandiwa, panuring na paari
o tagaganap ng pandiwa.
Ang pang-ukol na SA ay pananda rin sa pangngalang ginagamit na layon ng pandiwa o sa
panuring para sa tanging ngalan ng tao ay ginagamit nanman ang NI at KAY.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PAGBUO NG SALITA

- PAGTATAMBAL- pagbuo ng panibagong salita mula sa dalawang magkaibang salita

- PAGTATAMBAL na GANAP (walang linker)
Hal; bahaghari, dalagambukid, hampaslupa
- b. PAGTATAMBAL NA ‘DI-GANAP (may Linker)
Hal; dalagang-bukid, dugong-bughaw
------------------------------------------------------------
PAG-UULIT- tumutukoy sa prosesong pag-uulit sa salita o bahagi ng salita.
- a.) PAG-UULIT NA DI-GANAP
Sasayaw, uuwi, tatakbo
- b. ) PAG-UULIT NA GANAP
Bahay-bahayan, damay-damay

- c.) HALUHANG PAG-UULIT

Sasayaw-sayaw, pipikit-pikit, titbok-tibok
------------------------------------------------------------
1. Paglalapi- tumutukoy sa prosesong gumagamit ng panlapi upang makabuo ng mga bagong
salita

a.) UNLAPI

Hal. MAsaya

b.) GITLAPI

Hal. sUMaya

c.) HULAPI

Hal. sayaHAN

d.) KABILAAN

Hal. NAGsayaHAN

e.) LAGUHAN

Hal. SANsINukubAN

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ponema at Grapema

- Malayang nagpapalitan ang /d/ at /r/. /r/ kung ang salita kapag ang salita ay nagtatapos sa
patinig samantalang /d/ naman sa katinig.
 - Kahit ano ang gagamitin kapag ang salita ay nagtatapos sa malapatinig na /d/ at /r/ ngunit;
- Kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa –ri, -ra, -raw, /daw/ ang gagamitin.
Maaari din, kapara daw, araw din

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
KAALAMANG SINTAKTIKA

AYOS NG PANGUNGUSAP

- KARANIWAN
- DI- KARANIWAN

IBA’T IBANG PARIRALA SA PAGBUO NG PAHAYAG

- PANGALAN
Nakapag-enroll na si Piolo sa unibersidad
- PANGHALIP
Nakapag-enroll na siya sa unibersidad.
- PANG-URI
Pinipiling representante ang mga magaganda
- PANG-ABAY
Bahagi ng ritwal ang padapang pagdarasal.
- PANDIWA
Nagsusulat ang guro sa pisara.
- PANG-UKOL
Kapayapaan ang para sakaniya
- EKSISTENSYAL
Ang walang pag-aalinlangan ay nagtatagumpay

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

URI NG PANGUNGUSAP

- Pasalaysay
- Patanong
- Pautos
- Pakiusap

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
KAYARIAN NG PANGUNGUSAP

- PAYAK
1 SM
Ako ay magaling sa Filipino.
- TAMBALAN
 2 SM
Napakaganda ni Nancy Mcdonie at ang galling din niyang sumayaw
- HUGNAYAN
1 SM at 1 o higit pang SDM
Papasa ka sa asignaturang Filipino kung mag-aaral nang mabuti at magiging marespeto.
- LANGKAPAN
2 SM at 1 o higit pang SDM
Kapag naipasa mo ang pagsusulit, ako ay matutuwa sainyo at bibigyan ko kayo ng mataas na
marka.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

David Audric V. Acebedo

11- STEM Boeing