คลื่นเสียง 1 อ.

สุรสิงห์ นิรชร

สรุปเตรียมสอบ
เสียง
เสียง จัดว่าเป็นคลื่นตามยาว หรือคลื่นอัดขยาย ที่เดินทางได้โดยอาศัยตัวกลาง
การเกิดเสียง เสียงเกิดจากการสั่นสะเทือนของวัตถุ
เสียงสะท้อนได้ดีกับวัตถุที่เป็นของแข็ง และเรียบ
ตัวดูดคลื่นเสียงได้ดี คือ 1. วัตถุผิวขรุขระ
2. วัตถุมีรูพรุ่น
3. วัตถุอ่อนนุ่ม
อัตราเร็วของเสียง เสียงจะเคลื่อนที่ได้ดีในตัวกลางที่มีความหนาแน่นสูง
 v เสียงในของแข็ง  v เสียงในของเหลว  v เสียงในอากาศ ----------------*
จากการหักเหเสียงในอากาศพบว่า v  T และ T = 273 + t
v1 T1 273  t1
จะได้  
v2 T2 273  t2
vt1 t
และ vt2  vt1  , t  t2  t1
2T1
ถ้า t = 0C  vt1  v0  331.45 m / s

 vt  v0  v0 t  331  0.6t ----------------------*

2  273
การสะท้อนเสียง Sonar
1
L
h  (vt )2  (l  yt ) 2
2
1
h  (vt )2  L2
2
เมื่อ v = ความเร็วเสียงในน้้า h
X
 = ความยาวเรือ
y = ความเร็วเรือ (คงที่)
L = ระยะจากจุดส่งคลื่นถึงจุดรับคลื่น
สูตรแข่งขันคลื่น
 1 1 
1. จุดเริ่มที่เดียวกันและจุดจบทีเดียวกัน  t = S  
V Vมาก 
 น้อย 
1 1
2. วิ่งผลัด  t  S  
 v1 v2 

1010.คลื่นเสียง.doc
คลื่นเสียง 2 อ.สุรสิงห์ นิรชร

การแทรกสอดของคลื่นเสียง ในทางปฏิบัติจะท้าเฉพาะเสียงที่ Inphase ต่อกันเท่านั้น และหา

ต้าแหน่งเสียงดัง (A) และเสียงค่อย (N) จาก
| ผลต่างระยะทาง | = d sin = n, n = 0, 1, 2, 3 -------------- (หา A)
1
| ผลต่างระยะทาง | = d sin =  n   , n = 1, 2, 3, …… (หา N)
 2
การเลี้ยวเบนของเสียง จะเกิดขึ้นได้ง่ายกว่าคลื่นอื่น ๆ และกระจาย จึงไม่มีสูตรค้านวณ
คุณสมบัติพิเศษของคลื่นเสียง
1. การสั่นพ้อง (Resonance) เกิดจากวัตถุ 2 ชิ้น หรือมากกว่า เกิดมีความถี่ธรรมชาติตรงกัน
เมื่อวัตถุตัวหนึ่งเกิดการสั่น จะท้าให้วัตถุอีกตัวหนึ่งสั่นตามอย่างรุนแรง
การน้าความรู้จากการสั่นพ้องไปใช้
1. ท่อออร์แกนปลายปิด (ปิด 1 ข้าง หรือปิด 2 ข้าง) จะได้
 2n  1 
fn =   v, n = 1 เรียก f1 ว่า ความถี่พื้นฐาน
 4L 
n = 2 เรียก f2 ว่า First Overtone
n = 3 เรียก f3 ว่า Second Overtone
2. ท่อออร์แกนปลายเปิด (เปิดทั้ง 2 ข้าง)
n
fn = v  nf1 , n = 1 เรียก f1 ว่า ความถี่พื้นฐาน
2L
หรือ First harmonic frequency
n = 2 เรียก f2 ว่า Second harmonic frequency
n = 3 เรียก f3 ว่า Third harmonic frequency
3. การสั่นพ้องของลวดขึงตรึงทั้ง 2 ข้าง
n n T
fn = v   nf1 , T = แรงตึงในลวด (N)
2L 2L 
 = มวลต่อความยาว (kg/m)
2. บีตส์ (Beats) เป็นปรากฏการณ์คล้ายการแทรกสอด เกิดจากคลื่น 2 ขบวนที่มีความถี่ใกล้เคียง
กัน (ต่างกันไม่เกิน 7 Hz) เดินทางมาพบกัน ณ ผู้ฟัง แล้วเกิดการรวมกันและหักล้างกัน
ท้าให้ผู้ฟังได้ยินเสียงดังค่อย ดังค่อย สลับกันเป็นจังหวะ
f  f 2  f1 = ความถี่บีตส์ = จ้านวนบีตส์ที่เกิดขึ้นใน 1 วินาที
f  7
3. ความเข้มของเสียง (Sound Intensity = I) หมายถึงก้าลังของคลื่นเสียงที่ตกกระทบพื้นที่

1010.คลื่นเสียง.doc
คลื่นเสียง 3 อ.สุรสิงห์ นิรชร

1 ตร.หน่วย (หน่วยเป็น วัตต์/ตร.เมตร)

P P 1
I   ,  I 
A 4 R 2 R2
เมื่อแหล่งก้าเนิดคลื่นไม่เปลี่ยนแปลง จะได้
2
I1 R 
  2 --------------------*
I2  R1 
-12 2
* I0 = ความเข้มของเสียงที่ต่้าที่สุดที่หูคนปรกติรับได้ = 10 W/m
2
I max = ความเข้มของเสียงที่สูงสุดที่หูคนปรกติจะรับได้ = 1 W/m
 I 
4. ระดับความเข้มของเสียง   10 log   (หน่วยเป็น dB)
 I0 
I  R 
   2  1  10 log  2   20 log  1  --------------------*
 I1   R2 
 I 
   10 log  I 
 0

= 10 log  
 I

 I0 
= 1 + 10 log n ……. เมื่อ I1 = I2 = I3 = I4 = ……
5. เสียงคู่แปด (Octave) หมายถึงเสียง (ดนตรี) 2 เสียง ที่มีความถี่เป็น 2 เท่าของอีกจ้านวนหนึ่ง
แต่ให้โทนเสียงเดียวกัน เช่น
C (โท) = 256 Hz, C (โด) = 2 x 256 = 512 Hz
 C จะเป็นเสียงคู่แปดของ C และ C มี f = 2fC
2
C จะมีความถี่เป็น 2 เท่าของความถี่ C
6.ปรากฏการณ์ Doppler effect เป็นปรากฏการณ์ที่แหล่งก้าเนิดคลื่นเสียงและ/หรือผู้ฟังเกิดการเคลื่อนที่
จะท้าให้ความถี่ที่ได้รับผิดไปจากเดิม
(u  vL )
 f   f0 โดยก้าหนด Vector บวก คือ ทิศจากแหล่งก้าเนิดไปผู้ฟัง
(u  vS )

u 1
7. คลื่นกระแทก จะได้ sin = 
vs t vS เลขมัค
 * Supper Sonic
ut
Ultra Sonic
Infra Sonic
1010.คลื่นเสียง.doc
คลื่นเสียง 4 อ.สุรสิงห์ นิรชร

* Supper Sonic หมายถึง เสียงจากแหล่งก้าเนิดเสียงที่ เคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็วมากกว่าอัตราเร็วของเสียงใน

อากาศ
Ultra Sonic หมายถึง เสียงที่มีความถี่เสียงสูงกว่า ความถี่เสียงที่หูคนปรกติจะได้ยิน หรือ
f  2 104 Hz
Infra Sonic หมายถึง เสียงที่มีความถี่เสียงต่้ากว่า ความถี่เสียงที่หูคนปรกติจะได้ยิน หรือ f  20 Hz
ในบางครั้งเรารวม Ultra Sonic และ Infra Sonic เป็นเสียงเงียบ

ตัวอย่างข้อสอบเสียง
1. เด็กคนหนึ่งก้าลังวิ่งอยู่ด้วยอัตราเร็ว 10 เมตร/วินาที ได้ตะโกนเสียงเข้าหาก้าแพงซึ่งอยู่ห่างออกไป
ระยะหนึ่งพบว่าในเวลาผ่านไป 2 วินาที เขาได้ยินเสียงสะท้อนกลับมา ถ้าอัตราเร็วเสียงในอากาศ
ขณะนั้นเท่า กับ 340 เมตร/วินาที ขณะที่ ตะโกนเขาอยู่ ห่างจากก้าแพงกี่เมตร
1. 20 2. 340
3. 350 4. 680
2. เสียงถูกปล่อยจากบริเวณหนึ่งซึ่งมีอุณหภูมิค่าหนึ่ง พบว่า เมื่อเข้าสู่บริเวณที่สองอุณหภูมิจะ
เปลี่ยนเป็นอีกค่าหนึ่ง และวัดความยาวคลื่นในบริเวณนี้ได้เป็นครึ่งหนึ่งของบริเวณแรก อยาก
ทราบ ว่าอุณหภูมิในหน่วยเคลวินของบริเวณแรกเป็นกี่เท่าของบริเวณที่สอง
1. 0.25 2. 0.50
3. 2 .0 4. 4.0
3. ล้าโพงเสียงคู่หนึ่งวางหันหน้าเข้าหากันให้คลื่นเสียงความยาวคลื่น 2 เมตร คน ๆ หนึ่งยืนอยู่ตรง
กลาง ระหว่างล้าโพง เสียงคู่นั้น ถ้าเขาเดินเข้าไปหาล้าโพงเสียงข้างหนึ่งพบว่าเขาจะได้ยินเสียง
ดังเป็นครั้งแรก อยากทราบว่า เขาเดินห่าง จากจุดเริ่มต้นกี่เมตร
1. 1 2. 2
3. 3 4. 4
4. แหล่งก้าเนิดเสียงอันหนึ่งปล่อยเสียงด้วยก้าลังเสียง 4  x 10-12 วัตต์ในการนี้ได้ใช้วัสดุกั้นเสียง
ไว้จ้านวนหนึ่งเพื่อลดความดังของเสียงพบว่าที่จุดซึ่งจากแหล่งก้าเนิดเสียง 0.5 เมตร วัดความ
เข้มเสียงได้ 1012 W / m2 อยากทราบว่าวัสดุดังกล่าวนี้ดูดกลืนเสียงไว้กี่เปอร์เซ็นต์
1. 25 2. 50
3. 75 4. 80

1010.คลื่นเสียง.doc
คลื่นเสียง 5 อ.สุรสิงห์ นิรชร

5. จากการทดลองเรื่องการสั่นพ้องของเสียงโดยใช้หลอดสั่นพ้อง พบว่าเกิดสั่นพ้องครั้งแรกและครั้งที่
สองที่ระยะ 0.15 เมตร และ 0.50 เมตร จากปากท่อตามล้าดับ ถ้าความเร็วของเสียงในขณะนั้น
เท่ากับ 350 เมตร/วินาที จงหาความถี่ของคลื่นเสียงที่ใช้
1. 450 เฮิรตซ์ 2. 500 เฮิรตซ์
3. 600 เฮิรตซ์ 4. 1000 เฮิรตซ์
6. บอลลูนเคลื่อนที่ขึ้นด้วยความเร็วสม่้าเสมอ 20 เมตร/วินาที ขณะที่อยู่สูงจากพื้นดินระยะหนึ่ง
ส่งคลื่นเสียงความถี่ 1000 Hz ลงมา และได้รับสัญญาณเสียงสะท้อนกลับมาในเวลา 4 วินาที ขณะที่
ส่งคลื่นเสียงบอลลูนสูงจากพืน้ ดินเท่าใด ความเร็วเสียงขณะนั้นเท่ากับ 350 เมตรต่อวินาที
1. 660 เมตร 2. 1000 เมตร
3. 1320 เมตร 4. 1400 เมตร
7. ทหารคนหนึ่งยิงปืนกลด้วยอัตราเร็ว 5 นัดต่อวินาที ท้าให้คนที่อยู่ห่าง 100 เมตร ได้ยินเสียงปืนมีระดับ
ความเข้มเสียง 100 dB ถามว่า การยิงปืนแต่ละนัดเกิดก้าลังของเสียงโดยเฉลี่ยกี่วัตต์ (เมื่อสมมุติว่า
เสียงปืนกระจายออกทุกทิศทางเท่ากัน ก้าหนดให้ความเข้มเสียงเบาที่สุดที่ได้ยินมีค่า 10-12 W/m2
1. 20 2. 40
3. 60 4. 80
8. ส้อมเสียง x ไม่ทราบความถี่ธรรมชาติ และส้อมเสียง A ที่มีความถี่ธรรมชาติ 90 Hz เมื่อ
ท้าการเทียบเสียงส้อมเสียงทั้งสองกับสายกีตาร์เส้นหนึ่ง พบว่าเกิดบีตส์ 5 ครั้งต่อวินาที เหมือนกัน
แต่ถ้าท้าการเทียบเสียงส้อมเสียงทั้งสองกับหลอดสั่นพ้อง จะพบว่าต้าแหน่งการเกิดสั่นพ้องครั้งแรกของ
ส้อมเสียง x ลูกสูบจะอยู่ต่้าจากปากหลอดมากกว่าต้าแหน่งการเกิดสั่นพ้องครั้งแรกของส้อมเสียง A
ถามว่า ส้อมเสียง x มีความถี่ธรรมชาติกี่ Hz
1. 80 2. 85
3. 90 4. 100
9. ชายผู้หนึ่งยืนอยู่ ณ ต้าแหน่งที่มีระดับความเข้มเสียง 60 dB ถ้าเขาใส่ที่ครอบหู ซึ่งมีสมบัติดูดกลืน
ความเข้มของเสียงได้ร้อยละ 90 เขาจะได้ยินเสียงที่มีระดับความเข้มเสียงลดลงร้อยละเท่าใด
1. 17 2. 20
3. 83 4. 90
10. หลอดสั่นพ้องยาว 20 ซม. ให้เสียงที่มีความถี่ต่าง ๆ กัน ออกมาหลายค่า อยากทราบว่าคนปกติจะได้ยิน
เสียงจากหลอดสั่นพ้องนี้ ในช่วงความถี่เท่าใดถ้าระดับความเข้มของเสียงที่แต่ละ ความถี่สูงพอที่หู
คนเรา จะได้ยิน และช่วงความถี่ของเสียงที่หูคนปกติจะได้ยินคือ 20-20000 Hz
(ก้าหนดให้ความเร็วของเสียงในอากาศ = 360 เมตร/วินาที)
1. 450 - 19,350 Hz 2. 450 - 19,800 Hz
3. 900 - 18,900 Hz 4. 900 - 19,800 Hz
1010.คลื่นเสียง.doc
คลื่นเสียง 6 อ.สุรสิงห์ นิรชร

11. รถพยาบาลก้าลังวิ่งด้วยความเร็ว 40 เมตร/วินาที เปิดไซเรนส่งเสียงด้วยความถี่ 300 เฮิรตซ์ ชายคนหนึ่ง

ก้าลังวิ่งออกก้าลังกายด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที ถ้ารถพยาบาลก้าลังวิ่งเข้าหาชายคนนี้ทางด้านหลัง
เขาจะได้ยินเสียงไซเรนมีความถี่ เท่าใด ถ้าเสียงอากาศขณะนั้นมีความเร็ว 340 เมตร/วินาที
1. 300 เฮิรตซ์ 2. 330 เฮิรตซ์
3. 340 เฮิรตซ์ 4. 350 เฮิรตซ์
12. รถพยาบาลแล่นด้วยอัตราเร็ว 25 เมตร/วินาที ส่งเสียงไซเรนมีความถี่ 400 เฮิรตซ์ ถ้าอัตราเร็วเสียง
ในอากาศเป็น 350 เมตร/วินาที ความยาวคลื่นเสียงไซเรนด้านหน้ารถพยาบาลเป็นเท่าใด
1. 76 cm 2. 81 cm
3. 87 cm 4. 94 cm
13. นาย ก. ยืนที่ขอบสนามหญ้าด้านหนึ่ง (จุด A) เมื่อรถตัดหญ้าท้างานอยู่กึ่งกลางสนาม (จุด B) จะวัด
ระดับความเข้มเสียงได้ 77.34 เดซิเบล ถ้ารถตัดหญ้าเลื่อนไปอยู่ที่ขอบสนามด้านตรงข้าม(จุด C) จะ
วัดความเข้มเสียงได้กี่เดซิเบล
1. 77.34 dB
2. 71.32 dB นาย ก
A B C
3. 38.67 dB
4. 35.66 dB
14. เครื่องเจาะถนนเครื่องหนึ่ง อยู่ห่างจากนาย ก. 10 เมตร เขาวัดระดับความเข้มเสียงได้เป็น 90 เดซิเบล
ถ้ามีเครื่องเจาะสามเครื่องที่เหมือนกันทุกประการอยู่ห่างจากเขา 10 เมตร เท่ากัน เมื่อเครื่องเจาะทั้ง
สามท้าพร้อมกัน เขาจะวัดระดับความเข้มเสียงได้เป็นเท่าใด
1. 93 dB 2. 95 dB
3. 120 dB 4. 270 dB
15. ล้าโพงตัวหนึ่งให้เสียงที่มีความเข้ม I0 ที่ระยะห่างจากล้าโพง 10 เมตร ถ้าต้องการเสียงความเข้ม 2I0
จะต้องปอยู่ที่ต้าแหน่งซึ่งห่างจากล้าโพงเท่าใด
1. 5 m 2. 7 m
3. 14 m 4. 20 m
16. ส้อมเสียงอันหนึ่ง เมื่อเคาะเหนือท่อ เรโซแนนซ์ เกิดเสียงดังครั้งแรกเมื่อน้้าอยู่ต่้าจากปากท่อ 17 cm.
และดังครั้งที่สองเมื่อน้้าอยู่ต่้าจากปากท่อ 53 เซนติเมตร ส้อมเสียงอีกอันหนึ่งมีความถี่ 450 เฮิรตซ์ท้า
ให้เกิดเสียงดัง ครั้งที่สองเมื่อน้้าอยู่ต่้าจากปากท่อ 59 เซนติเมตร และดังครั้งที่สาม เมื่อน้้าอยู่ต่้าจาก
ปาก ท่อ 99 เซนติเมตร ส้อมเสียงอันแรกมีความถี่กี่เฮิรตซ์
1. 350 Hz 2. 450 Hz
3. 500 Hz 4. 550 Hz

1010.คลื่นเสียง.doc
คลื่นเสียง 7 อ.สุรสิงห์ นิรชร

17. มอเตอร์ไซด์เหมือน ๆ กัน 3 คัน แล่นมาจากปากซอย พอมาถึงกลางซอย คันหนึ่งจอดและดับ

เครื่องยนต์นาย ก. ซึ่งมีบ้านอยู่สุดซอย จะวัดความแตกต่างของระดับความเข้มเสียงจาก มอเตอร์ไซด์ที่
ปากซอยกับที่กลาง ซอยได้กี่เดซิเบล
1. 4.3 dB 2. 3.0 dB
3. 2.3 dB 4. 1.2 dB
18. ท่อปลายปิดอันหนึ่งยาว 5 เซนติเมตร เมื่อน้าส้อมเสียงมาเคาะแล้วจ่อที่ปากท่อพบว่าจะเกิดก้าทอน
(การสั่นพ้อง) กับล้าอากาศในท่อพอดี ถ้าเสียงในอากาศมีอัตราเร็ว 340 m/s ความถี่ของส้อมเสียง จะ
มีค่ากี่เฮิรตซ์
1. 17 2. 68
3. 680 4. 1700
19. ในการทดลองเรื่องการวัดความยาวคลื่นเสียง ถ้าต้าแหน่งลูกสูบใกล้ปากหลอด เรโซแนนซ์มากที่
สุด ที่ให้เสียงดังมากมีระยะห่างจากปากหลอด เรโซแนนซ์ x มีค่าเป็น 20 เซนติเมตร พบว่า
ความถี่ ของสัญญาณเสียงมีค่า 520 เฮิรตซ์ การทดลองนี้ จะได้ยินเสียงดังมากอีกครั้งเมื่อ
1. ลดความถี่เป็น 130 เฮิรตซ์ 2. ลดระยะทาง x เป็น 10 เซนติเมตร
3. เพิ่มความถี่เป็น 1560 เฮิรตซ์ 4. เพิ่มระยะทาง x เป็น 10 เซนติเมตร
20. เด็กคนหนึ่งยืนอยู่ที่ชานชาลาได้ยินเสียงหวูดรถไฟมีความถี่ 273 Hz จงพิจารณาข้อความ ต่อไปนี้
ก. รถไฟเปิดหวูดความถี่ 300 เฮิรตซ์ ก้าลังแล่นห่างออกไปจากเด็ก
ข. รถไฟเปิดหวูดความถี่ 300 เฮิรตซ์ ก้าลังแล่นเข้าหาเด็ก
ค. รถไฟเปิดหวูดความถี่ 273 เฮิรตซ์ ก้าลังแล่นห่างออกไปจากเด็ก
ง. รถไฟเปิดหวูดความถี่ 273 เฮิรตซ์ ก้าลังแล่นเข้าหาเด็ก
ข้อความที่เป็นไปได้คือ
1. ก 2. ข
3. ก และ ง 4. ข และ ค

          

เฉลย
ข้อ1 = 1 ข้อ2 = 4 ข้อ3 = 1 ข้อ4 = 3 ข้อ5 = 2 ข้อ6 = 1 ข้อ7 = 4
ข้อ8 = 1 ข้อ9 = 1 ข้อ10 = 1 ข้อ11 = 1 ข้อ12 = 2 ข้อ13 = 2 ข้อ14 = 2
ข้อ15 = 2 ข้อ16 = 3 ข้อ17 = 1 ข้อ18 = 4 ข้อ19 = 3 ข้อ20 = 1

1010.คลื่นเสียง.doc