เอก ารประกอบการติ ิชา ฟิ ิก ์ 2

กระแ ไฟฟ้า ตัวต้านทาน และวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง

AP-TUTOR รับ อนพิเ พื้นฐาน ิ กรรมและ ิทยา า ตร์

ร บร มและจัดทาโดย
นายฐาปกรณ์ ธง าร .บไฟฟ้า ม.นเร ร
(เอก ารประกอบ Raymond A. Serway - Emeritus, James Madison University)
1
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
5.1 นิยามของกระแ ไฟฟ้า
"

nvinoiounooo Is Nah "

:p
กระแ ไฟฟ้าคือจ าน นประจุที่เคลื่อนที่ผ่านพื้นที่ น้าตั ดต่อ น่ ย
เ ลา ทิ ของกระแ คื อ ทิ ทางการไ ลของประจุ บ ก ซึ ่ งประจุ ล บจะ
เคลื ่อนที่ในทิ ตรงข้ามถ้า ปริมาณกระแ ไฟฟ้า เกิด จากการเคลื่ อนที ่ ผ่ า
พื้นที่ น้าตัดในช่ งเ ลา ั้น ั้น กระแ ไฟฟ้า ณ ขณะเ ลานั้นจะ าได้จาก
อนุพันธ์ nrrustwwiioov Mnlf ward
arm
80 nvm u

Q dq
I= I=
t dt
n'win Guiton 12h

กระแ ไฟฟ้ามี น่ ยเป็น แอมแปร์ (ampere, A)

โดยที่ 1 A =1 C/s
nvinuwnnnrnvvoo I

thou ion driven downs und say UM

'

priced I
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
5.2 การเคลื่อนที่ของประจุกับกระแ ไฟฟ้า
เมื ่ อ ประจุ เ คลื ่อ นที ่ ใ นเนื ้ อ ตั น า (ไม่ ใ ช่ มดุ ล ประจุ ถิ ต ย์ )
เนื่องจากปัจจัยภายนอกกระแ ไฟฟ้าจะ ัมพันธ์กับประจุที่เคลื่อนที่
ในเนื้อตั ามารถพิจารณาค าม ัมพันธ์ ระ ่างกระแ ไฟฟ้าที่ ัด
ได้กับค ามเร็ โดยประมาณในการเคลื่อนที่ของอนุภาคประจุ จาก
รู ป กระแ ไฟฟ้ า เกิด จากการเคลื ่ อนที่ ข องอนุภ าคประจุ q ซึ่ ง มี
จาน นมากมายเคลื่อนที่ในเนื้อตั นาโดย มมติ ่าอนุภาคเคลื่อนที่ใน
ระบบด้ ยค ามเร็ เฉลี่ย v (ทั้งนี้อนุภาคบางตั อาจจะเคลื่อนที่เร็
of 89 wishes ckglriy
02×1 walnuts
G.
q dq
T I= = = nqvd A
hz Nap t dt
Elm's
MW "

.tk/md I ftp.norguooe
wins J = nqvd 'd
A naiwnmnuhms "
Alot
•
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ A
ตัวอย่างที่ 1 ล ดทองแดง 12 – gauge ใช้ในการเดิน ายไฟภายในอาคารบ้านเรือนนั้น มีพื้นที่ น้าตัด 3.31 10−6 m2
I
ล ดทองแดงเ ้นนี้มีกระแ ไฟฟ้าคงที่ขนาด 10 A จง าค ามเร็ ลอยเลื่อยของอิเล็กตรอนในล ดเ ้นนี้ ทาใ ้เกิดการเคลื่อนที่
ของอิเล็กตรอนและเกิดกระแ ไฟฟ้า ค าม นาแน่นของทองแดง 8.92 g / cm3 และม ลโมเลกุลของทองแดงมีค่าเท่ากับ
63.5 g / mol mw 63.50153 kglmdl
-3
BE 8.92×10 →
8.92×103 kg/m2
Won m n
10-6
I a
ne VA an ha NAP Nde lo

If
MW
3 0.8456×10 X
29
1.6×1049×3.31×186
-
2
NQVAA d
Nz 6.022×102>(8.92×10)

I
63.5×103 Ud z
10
✓d a
29 4,4785×10
4

0.846×10
AQA n z

z 8-45×1028 e- Iris led a 2.233×504 m/s

n
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
5.3 ตัวต้านทานและกฎของโอ ์ม
ถ้าพิจารณาลัก ณะรูปร่างของ ั ดุจะเ ็น ่ารูปร่าง รือมิติของ ั ดุจะ ่งผลต่อกระแ ไฟฟ้าที่ไ ลในเนื้อ ั ดุเอง ดังนั้นเรา
อาจจะ าค าม ัมพันธ์ระ ่างคุณ มบัติของเนื้อ ั ดุกับกระแ ไฟฟ้าที่เกิดขึ้นในเนื้อ ั ดุเนื่องจากรูปร่างของมัน กรณีง่ายที่ ุด
C

ถ้าพิจารณา ั ดุรูป ทรงกระบอกพื้นที่ น้าตัด ม ่าเ มอ A ยา l เมื่อใ ้ นามไฟฟ้า E ม่าเ มอผ่านเนื้อ ั ดุ นามไฟฟ้าที่
เกิดขึ้นจะทาใ ้เกิดค ามต่าง ักย์ไฟฟ้าระ ่างปลายของทรงกระบอกซึ่งมีค่าเท่ากับ V=El ทาใ ้เกิดกระแ ไฟฟ้า I ไ ลในเนื้อ
ั ดุมีค าม นาแน่นของกระแ ไฟฟ้าเท่ากับ
V l l
J= E R = =
I A A

กาลังไฟฟ้า คือ งานทางไฟฟ้าทีท่ าต่อเ ลา ทั้งนี้พลังงานที่เกิดขึ้นในระบบจะเท่ากับพลังงาน ักย์

ของประจุทั ้ง มดที่เ ปลี ่ยนแปลงในช่ งเ ลา t ถ้า มีป ระจุขนาด Q เปลี่ย นแปลงค ามต่า ง
ักย์ไฟฟ้าไป V พลังงาน ักย์จะเปลี่ยนไปเท่ากับ QV ซึ่งเป็นงานที่ ท าโดยแรงเคลื่ อนไฟฟ้า
ภายนอก ดังนั้นงานที่ทาต่อเ ลา รือกาลังไฟฟ้าที่ทาโดยแรงเคลื่อนไฟฟ้าภายนอกจะเท่ากับ
* #
p ISV V2
P = VI = = I 2R
a

af R
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
5.4 วงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
งจรไฟฟ้า คื อการต่ ออุปกรณ์ ทางไฟฟ้า ต่า ง ๆ
เช่ น ตั ต้ า นทาน ตั เก็ บ ประจุ แ ละแ ล่ ง ก าเนิ ด
แรงเคลื ่ อ นไฟฟ้ า ฯลฯ เข้ า ด้ ยกั น โดยทั ่ ไป
งจรไฟฟ้าจะประกอบด้ ยอุปกรณ์ต่าง ๆ ต่อเชื่อมกัน
เป็น งจรปิด อุป กรณ์ไฟฟ้า เช่น ลอดไฟฟ้า รื อ
ล ดค ามร้อน ที่ใช้ประโยชน์จากพลังงานไฟฟ้าจะมี
ค ามต้านทานเ มอ เรียก ่า โ ลด (load) ของ งจร
ซึ ่ ง การต่ อ อุ ป กรณ์ ท ี ่ ม ี ค ามต้ า นทาน (R)เข้ า กั บ
แรงเคลื่อนไฟฟ้าที่มีค ามต่าง ักย์ (V)จะท าใ ้เกิด I=
R+r
กระแ ไฟฟ้าใน งจร
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
5.5 การต่อตัวต้านทานแบบอนุกรม

กระแ ที่ไ ลผ่านตั ทานแต่ละตั เท่ากัน I1 = I 2 = I แรงดันที่ตกคร่อมตั ต้านทานไม่เท่ากัน V1 V2

✓ DVITDVZ
ค่าค ามต้านทานร ม Req = R1 + R2
a

ดังนั้นค ามต้านร มของ งจรแบบอนุกรมคือ Req = R1 + R2 + R3 ........

 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
5.6 การต่อตัวต้านทานแบบขนาน

กระแ ที่ไ ลผ่านตั ทานแต่ละตั ไม่เท่ากัน I1 I2 แรงดันที่ตกคร่อมตั ต้านทานเท่ากัน V1 = V2

ดังนั้นค ามต้านร มของ งจรแบบอนุขนานคือ
1 1 1 1 Inn .
I , -112
= + + + .....
Req R1 R2 R3
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ
ตัวอย่างที่ 2 จาก งจรดังรูป จง า a.) ค่าค ามต้านทานร ม b.) ค่ากระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่านตั ต้านทานแต่ละตั
c.) กาลังไฟฟ้าที่ ่งไปยังตั ต้านทานแต่ละตั และกาลังไฟฟ้าร มทั้ง มด Pvwurionna
,
Prov
1- Ion
dye It }
M
Rsou > Pia IIR , Ponzi :b .

KIR
p, @ TG)
21h /
Pan
a

I 6+31-2 I I > 1¥ .

Rs 'D z - µ P, a 36C 's )

18 P, z 108 Prinz 11118)

yy A
Ip ,
→•

Piz IIR
.
,
Rana 198
I
1- -
tf
su, Dk Db R # k Ra 463
I N
pea 54
-
Row -
p
Psa I :c Rs)
IT # → 6 A
Raw .
if
122413 → za Pg 12329
-

& Pga 36

Is >
19-2-72 A
g
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง tired U

ตัวอย่างคานวณ wit

ตัวอย่างที่ 3 จาก งจรดังรูป จง าค่าค ามต้านทานร มและค่ากระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่านตั ต้านทานแต่ละตั ถ้ามี
ค ามต่าง ักย์ 42 V ถูกต่อเข้าขั้ a-c dyess Intl Hg -
I> Rz
pit a
f- t § .
VrEtR 6 -
Iss
③
5 .
.

I 422 Ikf Iz - 1 A
⑧ ② PI
Z

1¥ q ,
az Vs take
14
I )
Rs
z
LE
-2
IIz3 A
6 -
I43

↳
Ngs 2h
Ia -

EEZ
I, Iz '
Iran
1422
a

Rsow a
Rst Rit R2 m Ug

% - 2+8+4
th! :} :3 ,

p
Row a 14 R Nga 6 V
42W
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ
ตัวอย่างที่ 4 จาก งจรดังรูป จง ากาลังไฟฟ้าที่ ่งไปยังตั ต้านทานแต่ละตั และกาลังไฟฟ้าร มทั้ง มด
Peruvians HER
Paw
Pvwiin '
arris

③
nighttime . annoy so Iman P, - I :B

122¥ Is Ia Is Ino
(g)(f) xz
:
Pga
- -

p
. -
.

✓ 3 Iz Iq 285 Pzz
.CI/CE%CFE/
14.22 W
-

p HI Ieee
② ① Vs Is Rg-
II.
m
re
Pg z I!R4
p 8×2×3 Iie ? Izz }
TEIFI
e

Pena 48 W
Vs
Pga tzxzx "

Vg z v II - 2

④
z

28.44 W
pay a

pig ,
f- +
Ig Rsn - Rst R' + R4 than >

TIR V' IR I >

FA p ,
.
I?r , Paz Ia'Re
12£ # CD Raff )E# XD
Rs a

24+2+4 p, a
,

¥
,
€2
£ a
Ig → Rsa M Iran
I -

ftp.xg4is A 24 W
Paz Ef w
,
Arin -

¥+4
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณเพิ่มเติม
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
KC in usurious CKCL)
! ayuov
I

5.7 กฎของเคิร์ชชอฟฟ์ (Kirchhoff's Rules)

EI out
.

wdondnuonr.nrniqnby9wwofhhfwnypwovET.in
-

'
Wason

แม้ ่าการต่อ งจรไฟฟ้าแบ่งได้เป็น 2 แบบ คือ การต่อแบบอนุกรม และแบบขนาน ใน

งจรไฟฟ้าที่มีการต่อ งจรทั้ง 2 แบบผ มกันอาจมีค ามซับซ้อนมากขึ้น การ ิเคราะ ์ งจรที่
ซับซ้อนทาได้ตาม ลัก 2 ประการ เรียก ่า กฎของเคิร์ชชอฟฟ์ (Kirchhoff's Rules)
1) กฎรอยต่อ (junction rule) ผลร มของกระแ ที่เข้า ู่รอยต่อจะเท่ากับกระแ ที่ออกจาก
KOL
รอยต่อ I =0
junction
kill
2) กฎวงปิด (loop rule) ผลร มของค ามต่าง ักย์ไฟฟ้ารอบ งปิดใด ๆ ใน งจรเท่ากับ ูนย์
WMTW do risnhrniu di nsnirsnnnwinosaus,
hiroshi guns do audition
→
→ NON 11h

↳ 100 von unwish un

V =0 +IR Markdown dimer
-
IR
loop

การใช้กฎข้อนี้ต้องกา นด งปิด มมติและทิ ทางเพื่อใช้เรียงลาดับการ าค่าค ามต่าง ักย์ที่

ตกคร่อมอุปกรณ์แต่ละชิ้นใน งจร ถ้าทิ ทางการ นของ งปิดตรงกับทิ ของกระแ ไฟฟ้าค่าค าม
ต่าง ักย์จะเป็นบ ก และเป็นลบถ้าทิ ทางการ นตรงข้ามกับทิ ของกระแ ไฟฟ้า ถ้าทิ การ น
ของ งปิดต้องผ่านแรงเคลื่อนไฟฟ้าค่าค ามต่าง ักย์ที่เกิดจากแรงเคลื่อนไฟฟ้าจะเป็ นบ กถ้า ง
ปิดผ่าน ขั้ บ กไป าขั้ ลบ และเป็นลบถ้า งปิดผ่านขั้ ลบไปยังขั้ บ ก
 abcd
R, b Rs
a

y•Imf•=Emf•e
Evo

↳
ITI
I'M + ER ' AV O
DVZ
- -

gut =
Rz g-

f- If
,

- Refa
C
d -

EV 20

IsRzt Ah -
Iz Raz O
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ II

ตัวอย่างที่ 5 จาก งจรดังรูป จง ากระแ ไฟฟ้าที่ไ ลผ่านตั ต้านทานแต่ละตั

OYNNI min
hekvl
abode Ev > o

20
6 + IR , -112 1- IRz
{I
-

If I z 6 -
12

I -
If I
TI
Hy
I
←

p a
I A
-

I
*

Yuostouldnwohv
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ
ตัวอย่างที่ 6 จาก งจรดังรูป จง ากระแ I1 , I 2 และ I 3
KUL Kal
Kul efcb ; Evo
9wqnC
nwinw abcd Ibom I' IS
14 -
I,R -110A I#
,
RIO Iin - Ion't
{U 20

14*102 IIR , I Rz Ii -112213 ②

②
-
-

#
I. Rt ISR 20

IT
-
lot

fjuprf
-124,3g
so 24 2 Its
① -10+2, + Is

Iz4 21,6
-
24 =
GI , -121320

Ii -
-

EFI
-3
③
Ii -10
II
-
-
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ
ตัวอย่างที่ 7 จาก งจรดังรูป จง ากระแ I1 , I 2 และ I3 c
Wgn
ng
Iz,Iz 07h KUL * e- Iz -
Iz - ③
①
e f abed Evo
• •
÷⑤
q
O
tIzRzt Is Ry
-
-
12
②
12427413061 212 - ①
Iz 1- Is
,Izz1
C
b • •

M I, on KUL
beta Evzo
③
• •
24 Ii Ri
-
Iz Rz t 1220
d
-
-1
A .

I, 28 -

1212 a 24-12

Ii 28 -
Iz 12 2 12 -
②

1) EY
#
2dg III A
÷ Iz - -

12 - z
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ
ตัวอย่างที่ 8 จาก งจรดังรูป จง ากระแ I1 , I 2 และ I3
Iz Iz KUL B
yn
m na ar
,

Idun , bed I,
a -
Izt Iz
e f
• •

Izu -
12 t Iit -136 -

Ij5 20

12
Ill + Iz 't -1362 IE t

A
⑧ •C
er I , 22.88
Iss
•
1,18 -136
a

1218 t 24 a Iz 5 -

242 A
Iz
-

z
24 ①
1218 Is 5
-
- e -

• •
d
a
Ig 9.30 A
Gate
a

hi I, on

18T I, 820
Iz 't t I.5
-

1211 -
12 t

18+12
Izu eIi8tIz7TI, -5 a

1218 t I, 13 2 30 -
②
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ
ตัวอย่างที่ 9 จาก งจรดังรูป จง ากระแ I1 , I 2 และ I 3
m Ii ,Iy

f inhume efbc Is a b. 5A
e
• •

2420
ZI ,
-141, -135 -

Izz 2.5A

621-1313224 - ①
1321 A

8 • c
esumucslad
3. Iz -112 -

512 -

Iz 20

31g -

612 z
-

12

②
of
• •
122612 SIS
-
-

or

qnc
I , eIztIz - ③
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณ
ตัวอย่างที่ 10 แอมป์มิเตอร์อ่านค่าจาก งจรได้เท่ากับ 2.00 A จง าค่า I1 , I 2 และ
Izzet E. bed
fins
a
m on
N

" I, on ekta
513 -

E -121220
IitIzzIz
5Is -
15 -172120

e
f 5 E -
5Izt2Iz
• • 513-1211215 It Izz z

EEA ft ,
W -1221 -15
Iz , z -
E { 2547420¥ )
• • → • c
7
→
Iy the 1,227A Ez lot I
Izz 14€
7
a
• •

d
I
°

T z g E 270-+18
-2 A
7
-

7
88
E -
I
p#
 บท 5 ไฟฟ้ากระแ ตรงและวงจรไฟฟ้ากระแ ตรง
ตัวอย่างคานวณเพิ่มเติม