Koje vrste pritisaka razlikujemo kod tekućina i plinova?

Pritisak okoline tj. atmosferski pritisak, odnosno pritisak kojim Zemljina atmosfera tlači Zemlju. Manometarski ili nadpritisak, odnosno višak pritiska u
odnosu na atmosferski. Vakumomoetarski ili podpritisak, manjak pritiska u odnosu na atmosferski. Apsolutni pritisak odnosno stvarni pritisak fluida.
Princip rada barometra.
Barometar radi na principu Toričelijevog pokusa. Staklenu cijev, zatvorenu na jednom kraju, napunimo živom i uronimo u posudu sa živom i odčepimo je.
Živa će se u cijevi spustiti do određene visine h u zavisnosti od vanjskog pritiska.Gustoća žive iznosi 13600 m3/kg, dok visina žive u odnosu na
atmosferski pritisak iznosi 760mm. Onda dobijemo atmosferski prtisak: Pa=pgh
Šta podrazumjevamo pod hidrostatskim pritiskom.
Pritisak uzrokovan samom težinom fluida nazivamo hidrostatskim pritiskom.
P=Pa+pgh - hidrsotatski pritisak
Koje pritiske mjerimo u strujajućim fluidima?
Statički pritisak
Ukupni ( totalni) pritisak Pt=Pst+ roV2/2
Dinamički pritisak
Princip rada U cijevnog manometra.
Sastoji se od kalibrirane cijevi savijene u obliku slova U. Mjeri razliku pritisaka pa se zove i diferencijalni manometar.
P2-P1=pgh
Obično na desni otvor djeluje atmosferski pritisak te onda U manometar služi za mjerenje relativnog pritiska.
Može pokazivati pogrešno ukoliko je baždaren na različitom mjestu, na greške utiče i promjena temperature.
Princip rada manometra sa nagnutom cijevi.
Služi za mjerenje vrlo malih pritisaka. Cijev je nagnuta pod uglom alfa ka horizontali. Kada nastupi situacija p2>p1,tečnost daleko dopire u cijev te je dužina
l velika i za male promjene pritisaka.
P2-p1=p*g*l*sin alfa
Navedite davače za mjerenje pritiska u strujajućim fluidima.
Pitova sonda,Hakenova sonda,Prandlova sonda
Princip rada i podjela deformacijskih manometara.
Deformacijski manometri rade na osnovu elastičnih deformacija materijala koji nastaje usljed razlike pritisaka.
Dijele se na manometre sa:Bourdonovom cijevi,Membranom,Mijehom
Navedite područja primjene mjerenja protoka.
Protok vode u otvorenim kanalima (HE),Protok medija za hlađenje (generator),Protok medija za podmazivanje (ležajevi),Protok pare (TE),Protok goriva
(plin),Protok zraka, dimnih plinova,Protok industrijske i pitke vode
Podjela metoda mjerenja protoka.
Mjerenje na osnovu pada pritiska na suženju cijevi,Elektrodinamičko, indukciono, mjerenje protoka,Mjerila sa plovkom,,rotametri,Ultrazvuk,Dopplerov efekt,
laserski Dopplerov anemometar,Turbinska mjerila protoka
Anemometri sa žicom,Vrtložna mjerila protoka

Izvedite pojednostavljeni oblik jednačine protoka.

D1 d2
1 1
𝑝1 + 𝜌𝑣 2 1 = 𝑝2 + 𝜌𝑣 2 2
2 2
1
𝑝1 − 𝑝2 = 𝜌(𝑣 22 − 𝑣 2 1)
2
𝑣1 ∗ 𝐴1 = 𝑣2 ∗ 𝐴2
Navedite davače za mjerenje protoka koji rade na razlici statičkih pritisaka.
Sapnice,Venturijeva sapnica,Venturijeva cijev
Princip rada induktivnih mjerača protoka.
Mjerni sistem je zasnovan na tome da se u električki vodljivom fluidu koji teče kroz magnetno polje stvara električni napon. Kretanje fluida kroz magnetno
polje je analogno kretanju svitka električnog vodiča kroz magnetno polje. Da bi se izbjegla trajna polarizacija elektroda koristi se izmjenično magnetno
polje. Mjerni signal za protok je inducirana EMS sila između elektroda. EMS se određuje zakonom indukcije : EMS = k*B*D*v, gdje je B jačina magnetno
polja, D prečnik cijevi, v brzina fluida a k konstanta proporcionalnosti određena baždarenjem.

Princip rada rotametra.

Radi korištenjem plovka. Osnovni dijelovi su vertikalna konusna cijev i plovak koji se slobodno kreće ovisno o brzini tj. protoku fluida. Uslijed kretanja fluida
plovak se diže na visinu proporcionalno brzini fluida. Specifična težina plovka je veća od težina fluida te se pri protoku jednakom nuli plovak nalazi na dnu
cijevi.
Princip rada ultrzvučnih mjerača protoka.
Ultrazvučni mjerni sistem se sastoji od ultrazvučnog predajnika, fluida i ultrazvučnog prijemnika. Brzina ultrazvuka u cijevi zavisi od brzine fluida koji teče.
c=c1+v*cosFI,
gdje je c brzina ultrazvuka, c1 brzina ultrazvuka pri mirovanju fluida, v brzina fluida a ugao fi ugao između pravca ultrazvuka i pravca toka.
Podjela metoda mjerenja nivooa i koji se senzori nivooa koriste u automatizaciji tehnološkog procesa.
Metode diskretnog mjerenja, min i max vrijednosti,Metode kontinualnog mjerenja, stalne vrijednosti.U automatizaciji tehnoloških procesa koriste se
senzori:Hidrostatski,Kapacitativni,Ultrazvučni,Senzori na principu plovka i ronila
Otpornički senzori,Senzori na principu Halovog efekta
Princip rada hidrostatskih senzora i navesti tipove ovih senzora.
Princip rada se zasniva na Paskalovom zakonu, pomoću kojeg računamo pritisak p u homogenom fluidu gustine ro
p=ro*h*g. Postoje tri tipa:
Senzor relativnog pritiska, koji mjeri pritisak stuba tečnosti na dnu rezervoara,Senzor diferencijalnog pritiska, za zatvorene posude gdje se iznad fluida
nalazi gas po pritiskom.Kod trećeg tipa se ubacuje zrak u posudu, kada se pritisak zraka izjednači sa hidrostatskim pritiskom izlaze mjehurići
Princip rada i vrste senzora sa plovkom (ronilom).
Imamo dvije vrste i to kada je:Gustina plovka manja od gustine tečnosti, plovak pluta iGustina plovka veća od gustine tečnosti, plovak uronjen
Nivometar sa plovkom radi na principu sile uzgona.
Pri dolijevanju tečnosti do visine h plovak se podiže za neku dužinu h0. Zbog sile uzgona smanjuje se težina plovka za težinu istisnute tečnosti. I mjeri se
sila F=Fg-Fu = ro*g*Vp-ro*g*Ap*(h-h0)
Princip rada ultrazvučnih senzora nivooa.
Mjeri se odbijanje ultrazvuka od površine tečnosti. Nivo je proporcionalan vrmenu T za koje talas brzine v pređe od izvora do prijemnika zračenja.
T=2d/v ; h=H-Vt/2 ; H-h=d
Praktična temperaturna skala, i cilj uspostavljanja, koliko ima fiksnih tačaka i područje pokrivanja.
Termodinamičke temperaturne skale se realiziraju u posebnim laboratorijama što je izrazito skupo i dugotrajno, te su neprikladne za praktično mjerenje.
Zbog toga se od 1927 termodinamička temperatura aproksimira praktičnom temperaturnom skalom koja je prilagođena praktičnim mjerilima, npr.
termometri sa živom.Cilj uspostavljanja je da se definišu postupci kojima se kalibriraju praktični mjerni instrumenti tako da vrijednosti koje oni daju mogu
biti tačne i reproducljive od jedne realizacije do druge.Ima 17 fiksnih tačaka.Područje pokrivanja je od 0,65K do 1358K
Princip rada i područje mjerenja temperature bimetalnih termometara.
Za senzor temperature koristi se traka od dva metalna sloja sa različitim koeficijentima temperaturnog izduženja. Pri promjeni temperature jedan sloj se
izduži više nego drugi što uzrokuje da se traka savije u jednu stranu. Taj otklon se mehaničkim sistemom poluga i zupčanika prenosi do kazaljke
pokazivača koji je baždaren u stepenima celzijusa.
Područje mjerenja je od -100 do 600 stepeni C.
Princip rada i termometrijske tekućine koje se koriste kod tekućinskih termometara.
Kod tekućinskih termometara se mjeri prividno izduženje tekućine i stakla koje je ovisno o temperaturi. Glavni dio termometrijske tekućine se nalazi u
spremniku koji je ustvari senzor temperature. Spremnik je uliven u dugu tanku staklenu kapilarnu cjevčicu, na čijem dnu se nalazi ekspanziona komora
koja sprječava pojavu prevelikog pritiska kapilarnog plina.Tekućine koje se koriste su:isopentan,normalni pentan,alkohol ,tuluol ,živa
Princip rada otporničkih termometara, koji se metali koriste kao senzori.
Električni otpor se mijenja pod uticajem temperature te se može mjerenjem električnog otpora standardnih tijela od prikladnih materijala odrediti
temperatura. Pri tome se standardno tijelo može primijeniti kao mjerni davač. Kao materijali za odgovarajuće mjerne davače koriste se metali kao i
poluvodiči.Metali koji se koriste su:Platina,Nikl,Bakar
Princip rada termoelemenata i koji se parovi koriste.
Termoelementi spadaju u kontaktne senzore. Baziraju se na Seebeckovom efektu koji se dešava u električnim vodičima u kojima se pojavljuje temperaturni
gradjient po njihovoj dužini.
Bakar-konstantan,Željezo- konstantan,NiklKrom- Nikl,Platinarodijum- platina,Platinarodijum-platinarodijum
Wolframrenium-wolframrenium