Chuong XI (2) - HE THONG DIEU KHIEN MAY CHINH PDF

Phaàn IV- Töï ñoäng ñieàu khieån thieát bò taàu thuyû Chöông XI.
XI. Töï ñoäng ñieàu khieån ñoäng cô chính vaø chaân vòt bieán böôùc
§4. HEÄ THOÁNG TÖÏ ÑOÄNG ÑIEÀU KHIEÅN MAÙY CHÍNH TAØU THUYÛ
I. Nhöõng khaùi nieäm cô baûn:

Heä thoáng töï ñoäng ñieàu khieån töø xa laø heä thoáng cho pheùp töï ñoäng ñieàu khieån ñoäng cô maùy
chính taøu thuyû baèng moät cô caáu ñieàu khieån [tay ñieàu khieån] ñeå khôûi ñoäng, ñaûo chieâu, döøng, thay
ñoåi toác ñoä ñoäng cô. Ta coù theå ñöa tay ñieàu khieån töø baát kyø moät vò trí ban ñaàu tôùi moät vò trí caàn
thieát khoâng caàn döøng ôû vò trí trung gian, moïi thao taùc trung gian ñeå ñöa ñoäng cô hoaït ñoäng ôû cheá
ñoä caàn thieát ñeàu ñöôïc thöïc hieän töï ñoäng theo moät chöông trìnhñaët trong heä thoáng.
Caàn phaân bieät töï ñoäng ñieàu khieån töø xa vôùi ñieàu khieån töø xa, heä thoáng ñieàu khieån töø xa laø
heä thoáng ñieàu khieån ñoäng cô dieâzen nhôø moät hay moät soá tay ñieàu khieån ñöôïc giöõ ôû töøng vò trí
trung gian ñeå heä thoáng thöïc hieän caùc thao taùc trung gian cho ñeán khi heä thoáng hoaït ñoäng ôû cheá
ñoä caàn thieát
Heä thoáng töï ñoäng ñieàu khieån töø xa dieâzen [TÑÑKTXÑ] ñöôïc phaân loaïi theo daïng naêng
löôïng phuï ñöôïc öùng duïng trong heä thoáng: ñieän, thuyû löïc, khí ñoäng löïc, vaø hoån hôïp. ÔÛ caùc heä
thoáng TÑÑKTXÑ hieän ñaïi caùc phaàn töû logic ngöôùi ta thöôøng duøng caùc phaàn töû ñieän [rô le, ñieän
töû, vi xöû lyù] phaàn töû khí. Vieäc öùng duïng TÑÑKTXÑ leân taøu thuy ûmang laïi nhöõng lôïi ích veà kinh
teá vaø khai thaùc:
1- ÖÙng duïng TÑÑKTXÑ cho pheùp giaûm soá löôïng thuyeán vieân treân taøu. Ví duï taøu coù coâng suaát
maùy chính töù 4500-10.000 maû löïc khi khoâng ñöôïc töï ñoäng hoaù soá löôïng thuyeàn vieân ôû buoàng
maùy laø 9, coøn khi ñöôïc töï ñoäng hoaù vaø trang bò heä thoáng TÑÑKTXÑ soá thuyeàn vieân laø 5
2- Syõ quan ñieàu khieån coù theå ñieàu khieån tröïc tieáp ñoäng cô, ruùt ngaén thôøi gian thöïc hieän leänh
3- Thöïc hieän leänh döùt khoaùt, chính xaùc, oån ñònh. Heä thoáng ñaûm baûo thöïc hieän nhöõng leäng nhö
nhau trong ñieàu kieän khaùc nhau cuøng trong moät khoaûng thôøi gian nhö nhau
4- Caûi thieän cheá ñoä ñieàu ñoäng cuûa taøu
5- Ñaûm baûo heä thoáng luoân luoân saün saøng ñieàu ñoäng vì khoâng phaûi qua caùc khaâu trung gian
6- Caûi thieän ñöôïc ñieàu kieän ñieàu khieån, cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô, chaêm soùc baûo döôõng deã
daøng hôn. Heä thoáng ñaûm baûo ñoäng cô laøm vieäc theo chöông trình ôû quaù trình quaù ñoä, toái öu hoaù
quaù trình chòu taûi, traïng thaùi nhieät, tieâu hao nhieân lieäu ôû cheá ñoä tónh, ñoàng thôøi baûo veä ñoäng cô
khoûi quaù taûi, khoâng hoaït ñoäng ôû vuøng toác ñoä tôùi haïn, caû khi leänh ñieàu khieån khoâng ñuùng
7- Cho pheùp ñaët caùc truï ñieàu khieån keùp vaø taäp trung caùc khí cuï kieåm tra ôû moät trong nhöõng truï
ñoù ñeå kieåm tra caùc maùy moùc ôû buoàng maùy. Nhöõng ích lôïi vaø hieäu quaû vieäc vieäc trang bò caùc heä
thoáng TÑÑKTXÑ leân taøu thuyû coù troïng taûi lôùn phuï thuoäc möùc ñoä töï ñoäng hoaù cuûa buoàng maùy.
Khi trang bò heä thoáng TÑÑKTXÑ maø möùc ñoä töï ñoäng hoaù caùc maùy moùc khaùc ôû buoàng maùy
khoâng tuông xöùng seõ khoâng coù hieäu quaû kinh teá chæ caûi thieän ñieàu kieän lao ñoäng cuûa thuyeàn
vieân vaø quaù trình quaù ñoä cuûa ñoäng cô. Thôøi gian ñieàu ñoäng [heä thoáng töï ñoäng ÑKTXÑ chuû yeáu
hoaït ñoäng ôû cheá ñoä ñieàu ñoäng] treân caùc taøu vaän taûi vieãn döông chieám 1% toång soá thôøi gian hoaït
ñoäng cuûa ñoäng cô. Ñoái vôùi taøu chaïy caän haûi thôøi gian ñieàu ñoäng lôùn hôn moät soá laàn khoaûng 3%.
Tuy thôøi gian ñieàu ñoäng khoâng lôùn nhöng cheá ñoä ñieàu ñoäng voâ cuøng phöùc taïp vaø naëng neà ñoái
vôùi ñoäng cô dieâzen
Heä thoángTÑÑKTXÑ khoâng nhöõng laø yù muoán maø raát caàn thieát cho vieäc töï ñoäng
hoaù toång hôïp toaøn boä buoàng maùy maø khoâng caàn ngöôøi ñieàu khieån baèng tay ñoái vôùi caùc
thieát bò maùy moùc ôû buoáng maùy suoát ngaøy ñeâm
205
Phaàn IV- Töï ñoäng ñieàu khieån thieát bò taàu thuyû Töï ñoäng ñieàu khieån ñoäng cô chính vaø chaân vòt bieán böôùc
II. PHAÂN TÍCH CAÁU TAÏO HEÄ THOÁNG TÑÑKTXÑ:

1. Caáu taïo heä thoáng ñieàu khieån ñoäng cô:
Ñoäng cô chính coù caùc caáu taïo chöùc naêng ñeå thöïc hieän caùc quaù trình ñieàu khieån nhö sau:
a- Quaù trình chuaån bò goàm caùc thieát bò chuaån bò ñieàu kieän hoaït ñoäng: heä thoáng khí neùn, heä
thoáng haâm maùy, heä thoáng boâi trôn, laøm maùt, neùn khí, via maùy…
b. Quaù trình khôûi ñoäng bao goàm caùc thieát bò dòch cam, phaân phoái khí ñieàu khieån, khí khôûi
ñoäng, rô le ño toác ñoä quay, höôùng quay, ñieàu khieån ngaét gioù, ñaåy thanh nhieân lieäu, ñöa toác ñoä
ñoäng cô qua vuøng coäng höôûng …
c. Quaù trình ñaûo chieàu bao goàm caùc thieát bò lieân quan tôùi giaûm tay ga, ñaûo cam, môû gioù haõm,
gioù khôûi ñoäng, thöïc hieän khôûi ñoäng theo chieàu quay môùi
d. Quaù trình thay ñoåi toác ñoä ñoäng cô
e. Quaù trình baûo veä bao goàm caùc thieát bò lieân quan tôùi baûo veä maát daàu, taêng nhieät ñoä daàu boâi
trôn, laøm maùt, quaù toác, quaù taûi….
2. Ñieàu khieån ñoäng cô chính taàu thuyû
Ñieàu khieån toå hôïp maùy chính laø ñieàu khieån caùc thao taùc, moãi thao taùc caàn taùc ñoäng vôùi
coâng suaát naêng löôïng khaùc nhau, thöïc teá thieát keá vaø khai thaùc caùc heä thoáng TÑÑKTXÑ cho
ta thaáy, ñeå ñaûm baûo heä thoáng ñaït keát quaû toát nhaát caàn coù thuaät toaùn ñieàu khieån ñaày ñuû, hoaøn
chænh, heä thoáng ñieàu khieån phaûi töông ñoái ñôn giaûn, tin caäy caàn phaûi söû duïng 3 daïng naêng
löôïng: ñieän, khí, thuyû:
Chöông trình
ñieàu khieån
Cô caáu Hình thaønh leänh Caùc cô caáu ñieàu khieån

ñieàu ñieàu khieån Caùc quaù trình, caùc thoâng soá
khieån
cuûa ñoäng cô chính
Hình 11.36
Phaàn logic neân söû duïng caùc phaàn töû ñieän, ñieän töû, hay laø phaàn töû khí, phaàn truyeàn tín
hieäu ñieàu khieån duøng caùc phaàn töû ñieän, khí, coù nhöõng tröôøng hôïp rieâng bieät duøng heä truyeàn
cô khí, maïch caûm bieán höôùng quay vaø voøng quay truïc khuyûu ñoäng cô neân duøng phaàn töû ñieän.
Thieát bò thöïc hieän [keå caû khoaù lieân ñoäng ] trong maïch ñieàu khieån nhieân lieäu duøng phaàn töû
ñieän hoaëc phaàn töû khí. Trong maïch ñieàu khieån khôûi ñoäng duøng caùc cô caáu khí, trong maïch
ñieàu khieån ñaûo chieàu duøng caùc cô caáu thuyû löïc hoaëc laø khí. Ñoái vôùi heä thoáng ñieän ta coù theå
duøng ñieän coù ñieän aùp khaùc nhau, nhöng ñoái vôùi heä thoáng khí coù theå söû duïng khí vôùi aùp suaát töø
1-30 KG/cm2, ñoái vôùi thuyû löïc söû duïng daàu coù aùp löïc töø 4-6KG/cm2. Söû duïng nhieàu daïng
naêng löông vaøo heä toáng cho pheùp ta taän duïng ñöôïc öu ñieåm cuûa moãi daïng naêng löông nhöng
ñoàng thôøi haïn cheá nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa chuùng
Söû duïng phaàn töû ñieän trong heä thoáng TÑÑTXÑ coù nhöõng öu ñieåm sau ñaây:
- Cho pheùp khoâng haïn cheá khoaûng caùch giöõa truï ñieàu khieån töø xa vaø ñoäng cô
206
Phaàn IV- Töï ñoäng ñieàu khieån thieát bò taàu thuyû Chöông XI. Töï ñoäng ñieàu khieån ñoäng cô chính vaø chaân vòt bieán böôùc
- Coù theå taïo caùc truï ñieàu khieån song song vôùi soá löôïng vaø vò trí baát kyø maø theo yùmuoán
- Deã daøng thöïc hieän toái öu vaø chöông trình hoaù quaù trình ñieàu khieån baèng maùy tính ñieän töû
- Maïch loâgic baèng ñieän linh hoaït hôn phaàn töû loâgic khí, deã thay ñoåi vaø hoaøn thieän ñeå thoaû
maõn caùc yeâu caàu khai thaùc maø khoâng caàn laøm laïi lôùn
- Söû duïng phaàn töû khí cho pheùp laép ñaët moät phaàn heä thoáng tröïc tieáp leân ñoäng cô (caùc phaàn töû
khôûi ñoäng ñaûo chieàu). Ta coù theå söû duïng nguoàn khí neùn treân taøu vôùi aùp löïc töù-30kg/cm2. Ñoái
vôùi maïch ñieàu khieån söû duïng nguoàn khí neùn coù aùp suaát töø 6-8kg/cm2
- Nguoàn khí neùn 30KG/cm2 duøng ñeå khôûi ñoäng, ñaûo chieàu ñoäng cô thöôøng khoâng oån ñònh
vaø thay ñoåi ñoät ngoät khi cöôøng ñoä hoaït ñoäng cuûa heä thoáng cao. Söï giao ñoäng aùp suaát khí
laøm thay ñoåi ñaëc tính ñoäng cuûa phaàn töû khí neân khoâng neân duøng khí vôùi aùp suaát
30KG/cm2 ñoái vôùi phaàn töû khí lieân tuïc. Nguoàn khí vôùi aùp suaát töø 1-2KG/cm2 thöôøng duøng
ñoái vôùi nhöõng phaàn töû ñöôïc chuaån bò caån thaän, saïch, khoâ
Söû duïng thuyû löïc khi caàn taïo löïc lôùn truyeàn ñoäng caùc cô caáu naèm treân ñoäng cô, Phaàn
töû thuyû löïc coù troïng löôïng kích thöôùc beù, taùc ñoäng nhanh,. Nguoàn daàu coù theå duøng chung
nguoàn daàu cuûa ñoäng cô khoâng caàn taïo nguoàn daàu rieâng
Qua phaân tích treân ta thaáy vieäc löïa choïn hôïp lyù caùc phaàn töû heä thoáng phuï thuoäc
nhieàu yeáu toá nhu chöùc naêng cuûa phaàn töû, ñoä taùc ñoäng nhanh, ñoä chính xaùc, ñoä oån ñònh, ñoä
tin caäy, deã daøng khi baûo quaûn söûa chöõa, gaàn caùc nguoàn naêng löôïng, möùc ñoä ñaùp öùng cuûa
coâng nghieäp, tính vaïn naêng, coù theå töï ñoäng hoaù toång hôïp buoàng maùy
III. THUAÄT TOAÙN ÑIEÀU KHIEÅN CUÛA HEÄ THOÁNG TÑÑKTXÑ

Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa heä thoáng TÑÑKTXÑ laø: khôûi ñoäng, döøng, ñaûo chieàu
quay, thay ñoåi toác ñoä, duy trì heä thoáng hoaït ñoäng oån ñònh ôû cheá ñoä cho tröôùc, ñoùng, nhaû ly
hôïp, kieåm tra, baûo veä ñoäng cô
1. Thuaät toaùn khôûi ñoäng ñoäng cô:
a. Thuaät toaùn haâm vaø chuaån bò ñoäng cô Diesel
Haâm maùy laø bieän phaùp thöïc hieän duy trì nhieät ñoä thaân cuûa ñoäng cô trong khoaûng nhieät
ñoä cho pheùp, giöõ ñoäng cô luoân traïng thaùi saün saøng hoïat ñoäng, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc taàu
hoïat ñoäng trong khu vöïc khí haäu laïnh. Trong kyõ thuaät taàu thuûy, neáu caàn trang bò thieát bò
haâm xaáy ñoäng cô, ngöôøi ta thöôøng söû duïng caùc phöông phaùp: Söû duïng nöôùc laøm maùt ra töø
caùc ñoäng cô diesel maùy phaùt ñieän cho chaïy qua heä thoáng laøm maùt cuûa ñoäng cô chính,
nhieät ñoä nöôùc ra khoûi diesel maùy phaùt khoûang 60 ñoä seõ laøm cho nhieät ñoä thaân maùy chính
duy trì trong khoûang 40 –55 ñoä; hoaëc söû duïng hôi nöôùc (steamp) töø noài hôi phuï; Ñoái vôùi
caùc ñoäng cô Diesel coâng suaát nhoû coù theå söû duïng naêng löôïng ñieän töø caùc ñieän trôû laép treân
thaân ñoäng cô, ñieän aùp cung caáp cho caùc ñieän trôû öø 12 –24 V (khoâng duøng ñieän aùp cao hôn
ñeå ñaûm baûo an toøan cho con ngöôøi)
Thuaät toaùn haâm chuaån bò maùy
Tothaân maùy ≤ To min => Thieát bò caáp nhieät hoaït ñoäng ;To thaân maùy ≥ To max => Thieát bò caáp
nhieät bò ngaét; To thaân maùy taêng töø To min -To max => Thieát bò caáp nhieät hoaït ñoäng; To thaân maùy
giaûm töø To max -To min => Thieát bò caáp nhieät hoaït ñoäng
b. Thuaät toaùn khôûi ñoäng ñoäng cô
Ñieàu kieän khôûi ñoäng ñoäng cô
207
Ñoäng cô diesel muoán khôûi ñoäng trong heä thoáng Ñieàu khieån baét buoäc phaûi hoaøn thaønh
caùc ñieàu kieän cô baûn sau:
Aùp löïc daàu boâi trôn ñuû x1 =1 ; Aùp löïc nöôùc laøm maùt ñuû x2 =1
Ñoäng cô ñaõ ñöôïc ngaét vi x3 =1 ; Aùp löïc khí khôûi ñoäng ñuû x4 =1
Aùp löïc khí Ñieàu khieån ñuû x5 =1 ; Aùp löïc gioù baûo veä ñuû x6 =1
Ly hôïp phaûi ôû “Off ‘ x7 =1” Chaân vòt bieán böôùc (neáu coù) phaûi ôû böôùc“0”: x8 =1
Aùp löïc daàu boâi trôn tuoác bin taêng aùp ñuû x9 =1
Nguoàn ñieän Ñieàu khieån, kieåm tra, baûo veä x10 =1
Toác ñoä ñoäng cô ñang baèng “0” x11 =1 ; Maùy ñaõ ñöôïc haâm noùng x12 =1
Coù daàu ñoát x13 = 1
x1
x2
Thuaät toaùn ñieàu kieän khôûi ñoäng ñoäng cô
x3 y 1n
. y = ∏ xi
.xn 1
-----
x1 x2 xi xn y
Hình [11.25}: Thuaät toaùn khôûi ñoäng ñoäng cô Diesel

Khi ñieàu kieän khôûi ñoäng ñaày ñuû, ñeøn tín hieäu baùo saün saøng “ READY” saùng baùo
cho saün saøng khôûi ñoäng ñoäng cô:
Khôûi ñoäng trong heä thoáng ñieàu khieån töø xa:
Ñaåy tay ñieàu khieån ñeå môû gioù khôûi ñoäng, cam khôûi ñoäng dòch chuyeån ñeán cuoái haønh
trình seõ taùc ñoäng vaøo tieáp ñieåm ñeå môû gioù vaøo xy lanh, ñoàng thôøi tay Ñieàu khieån tnhieân
lieäu phaûi naâng leân vò trí thích hôïp, khi ñoù truïc ñoäng cô seõ quay, nhieân lieäu ñöôïc phun vaø
buoàng ñoát, vaø neáu toác ñoä truïc lôùn hôn toác ñoä nmin thì coù theå xaûy ra quaù trình neù`n chaùy
nhieân lieäu. Khi n>nmin thì seõ coù tín hieäu tôùi caét ngay ñöôøng gioù vaøo xy lanh, ñoàng thôøi
luùc ñoù ta coù theå chuû ñoäng ñöa toác ñoä ñoäng cô ra khoûi vuøng toác ñoä coäng höôûng. Caûm bieán
nmin coù theå laø tieáp ñieåm cô khí hoaëc töø maùy phaùt toác ñoä (Tachogenerator)
Quaù trình khôûi ñoäng xaûy ra khi ta ñöa tay ñieàu khieån tôùi vò trí laøm vieäc naøo ñoù (chæ
moät ñoäng taùc) quaù trình khôûi ñoäng töông töï nhö treân ñaõ trình baøy nhöng vieäc ñöa thanh
raêng nhieân lieäu leân vò trí phuø hôïp yeâu caàu vaø ñöa qua vuøng coäng höôûng thöïc hieän bôûi
maïch khí moät caùch töï ñoäng,
Ñeå khôûi ñoäng ñoäng cô tröôùc heát coù quaù trình chuaån bò khôûi ñoäng, nhaèm ñaûm baûo caùc
ñieàu kieän caàn thieát ñeå heä thoáng hoaï ñoäng an toaøn, cuï theå laø:
Ap löïc khí khôûi ñoäng, khí maïch ñieàu khieån phaûi ñaït giaù trò caàn thieát vaø saün
Khôûi ñoäng trong heä thoáng ñieàu khieån töï ñoäng
- Saøng hoaït ñoäng
- AÙp löïc nöôùc laøm maùt ñaït giaù trò caàn thieát vaø saün saøng hoaït ñoäng
208
Phaàn IV. Töï ñoäng ñieàu khieån thieát bò taàu thuyû Töï ñoäng ñieàu khieån ñoäng cô chính vaø chaân vòt bieán böôùc
- AÙp löïc daàu boâi trôn ñaït giaù trò caàn thieát vaø saün saøng hoaït ñoäng neáu bôm daàu boâi trôn hoaït
ñoäng ñoäc laäp. Neáu bôm daàu boâi trôn gaù ñoàng truïc vôùi ñoäng cô, maïch baûo veä ñoäng cô khi aùp
löïc daàu boâi trôn giaûm xuoáng möùc toái thieåu ñöôïc ñöa ra khoûi heä thoáng khi khôûi ñoäng. Sau khi
ñoäng cô hoaït ñoäng oån ñònh ôû toác ñoä toái thieåu maïch baûo veä ñoù ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng
- Khoaù via maùy ôû traïng thaùi khoâng via mayù
Khi ñaûm baûo raèng caùc ñieàu kieän treân heä thoáng ôû traïng thaùi saõn saøng khôûi ñoäng, tín hieäu cuûa
caùc ñieàu kieän ñoù ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng thoâng qua caùc rô le cho pheùp heä thoáng coù theå khôûi
ñoäng ñoäng cô
Thuaät toaùn khôûi ñoäng:
• Môû van khí [moät soá heä thoáng khoâng coù chöùc naïng naøy]
• Dòch truïc cam tieán hay luøi, khi truïc cam dòch ñuùng vò trí yeâu caàu caàn ngaét khí [hay daàu
khi ñieàu khieån dòch truïc cam], caûm bieán vò trí ñieàu khieån naøy thoâng qua tieáp ñieåm
• Môû van khíù khôûi ñoäng chính vaø ñöa khí vaøo ñóa chia khí khôûi ñoäng vaø caùc van khôûi ñoäng
ñeå tieáp tuïc ñöa khí vaøo caùc xi lanh cuûa ñoäng cô ñeå khôûi ñoäng ñoäng cô
• Ñoàng thôøi coù tín hieäu tôùi boä haïn cheá nhieân lieäu ñeå khoáng cheá cho nhieân lieäu vaøo ñoäng
cô, khoaûng 25-40/% löôïng nhieân lieäu ñònh möùc luùc khôûi ñoäng bình thöôøng, 60% luùc khôûi
ñoäng khaån caáp [söï coá]
• Ngaét khôûi ñoäng khi toác ñoä ñoäng cô ñaït 25 - 40% toác ñoä ñònh möùc vaø töï chaùy noå ñöôïc
• Ñöa ñoäng cô vöôït nhanh qua vuøng toác ñoä coâïng höôûng.
(Thieát bò thöïc hieän chöùc naêng ñoù caàn coù moái lieân heä vôùi vieäc öùng duïng chöông trình chaäm
ñöa ñoäng cô tôùi cheá ñoä hoaït ñoäng cho tröôùc. Neáu chöông trình khoâng ñeà caäp vieäc ñöa nhanh
ñoäng cô vöôït qua vuøng toác ñoä coâïng höôûng, ñoäng cô seõ hoaït ñoäng laâu daøi ôû vuøng ñoù, raát nguy
hieåm. Ngoaøi ra heä thoáng coøn loaïi tröø khaû naêng ñaët cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô naèm trong
vuøng coâïng höôûng. Nhieäm vuï ñoù ñöôïc giaûi quyeát baèng 2 caùch:
Duøng moät chöông trình ñaëc bieät giöõ cho ñoâng cô hoaït ñoäng ôû phía döôùi vuøng toác ñoä coâïng
höông neáu cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô ñöôïc tay ñieàu khieån ñaët ñuùng vuøng toác ñoä quay
coâïng höôûng, Hoaëc treân hình reû quaït cuûa truï ñieàu khieån ta ñaùnh daáu vuøng toác ñoä coïng höôûng,
vaø khi tay ñieàu khieån ñaët ñuùng vò trí ñoù thì coù tín hieäu baùo ñoäng baèng coøi vaø aùnh saùng
Neáu heä thoáng ñieàu khieån coù nhieàu chöông trình ñöa ñoäng cô tôùi cheá ñoä hoaït ñoäng cho
tröôùc, heä thoáng seõ töï ñoäng chuyeån maïch töø chöông trình chaäm sang chöông trình nhanh [söï
coá] ñeå ñöa ñoäng cô vöôït nhanh qua vuøng toác ñoä coâïng höôûng, sau khi vöôït qua toác ñoä quay
coäng höôûng, heä thoáng töï ñoâng chuyeån veà chöông trình chaäm
Qua phaân tích ta thaáy heä thoáng caàn coù chöông trình rieâng bieät ñöa nhanh ñoäng cô vöôït
qua vuøng coâïng höôûng, nhö vaäy ñôn giaûn hôn
- Khi toác ñoä ñoäng cô laøm vieäc oån ñònh vôùi möùc nhieân lieäu toái thieåu, nhôø tín hieäu töø rô le toác
ñoä heä thoáng ngaét khíù khôûi ñoäng. Cuï theå: ñoùng van ñieàu khieån khôûi ñoäng vaø taát caû caùc van
trong maïch khôûi ñoän,ø giaûm taûi maïch khôûi ñoäng. Ñoàng thôøi ngaét cô caáu haïn cheá nhieân lieäu
khi khôûi ñoäng
Caûm bieán toác ñoä thöôøng duøng maùy phaùt toác moät chieàu, hoaëc MPU vì coù nhöõng öu ñieåm
sau:
- Truyeàn tín hieäu nhanh. Ñieàu naøy heát söùc quan troïng khi ngaét khôûi ñoäng, vì ngaét khôûi ñoäng
nhanh seõ haïn cheá tieâu hao khí neùn khi khôûi ñoäng
- Duøng ñeå truyeàn caùc xung vaøo heä thoáng ñieàu khieån ôû moïi vuøng toác ñoä coâng taùc cuûa ñoäng cô maø
khoâng caàn moät söï thay ñoåi naøo. Ví duï nhö luùc haõm, cheá ñoä bình thöôøng, cheá ñoä khaån caáp [söï coá],
ñöa ñoäng cô vöôït nhanh qua vuøng toác ñoä coäïng höôûng vv…
Coù theå duøng laøm caûm bieán chieàu quay cuûa ñoäng cô
- Cuõng coù theå duøng laøm caûm bieán gia toác neáu caàn xaùc ñònh chính xaùc hôn thôøi ñieåm ngaét khôûi
ñoäng
Ngoaøi ra coù theå duøng caùc caûm bieán toác ñoä khaùc nhö: maùy phaùt toác xoay chieàu, cô khí v.v…
• Neáu ñoäng cô khoâng töï chaùy noå ñöôïc
Töï ñoäng khôûi ñoäng laïi khi khôûi ñoäng khoâng thaønh, thöïc teá khai thaùc cho ta thaáy vieäc töï ñoäng
khôûi ñoäng laïi cho pheùp giaûm soá löôïng daùn ñoaïn khôûi ñoäng do hö hoûng ngaãu nhieân rong heä thoáng
gaây ra. Vieäc döøng khôûi ñoäng chæ xaåy ra khi coù tín hieäu töø moät trong hai caûm bieán sau: caûm bieán
tính soá laàn khôûiû ñoäng. Neáu soá laàn khôûi ñoäng laïi quaù soá quy ñònh, coù tín hieäu töø caûm bieán ñoù ñieàu
khieån ngaét maïch khôûi ñoäng. Maët khaùc cuõng coù tín hieäu töø rô le thôøi gian. Rô le naøytính thôøi gian
cuûa moãi laàn khôûi ñoäng vaø toång thôøi gian cuûa quaù trình khôûi ñoäng. Rô le thôøi gian ñöôïc ñoùng maïch
vaøo thôøi ñieåm baét ñaàu môû van ñieàu khieån khôûi ñoäng ñöa khí vaøo ñoäng cô. Vieäc ñoùng maïch rô le
thôøi gian vaøo thôøi ñieåm ñoù cho pheùp ño ñöôïc thôøi gian thöïc khí neùn vaøo ñoäng cô vaø taát nhieân ñoä
tieâu hao khí neùn trong quaù trình khôûi ñoäng vaø haõm. Haïn cheá thôøi gian khôûi ñoäng nhaøm haïn cheá
löôïng tieâu hao khí khôûi ñoäng laø chöùc naêng cô baûn cuûa rô le thôøi gian, vì noù chæ coù tín hieäu khi quaù
trình khôûi ñoäng khoâng thaønh keùo daøi hay thöïc hieän haûm tröôùc thôøi gian. Khi khôûi ñoäng nhieàu laàn
khoâng thaønh coù tín hieäu baùo baèng aâm thanh vaø aùnh saùng. Muoán khôûi ñoäng laïi ta caàn aán nuùt hoaøn
nguyeân, ñöa heä thoáng trôû veà traïng thaùi ban ñaàu
• Ñöa ñoäng cô tôùi cheá ñoä hoaït ñoäng
Töø töø ñöa ñoäng cô tôùi cheá ñoä hoaït ñoäng cho tröôùc sau khi khôûi ñoäng hoaøn thaønh vaø khi ñöa
ñoäng cô töø cheá ñoä nheï taûi sang cheá ñoä naëng taûi, hoaëc ñöa nhanh ñoäng cô töø cheá ñoä naëng taûi sang
cheá ñoä nheï taûi theo moät chöông trình ñònh tröôùc
Thöôøng trong heä thoáng töï ñoäng ñieàu khieån töø xa ñieâzen taøu thuyû trang bò 3 loaïi chöông trình
ñöa ñoäng cô tôùi cheá ñoä hoaït ñoäng cho tröôùc: chöông trình bình thöôøng, chöông trình cöïc ñaïi [söï
coá], chöông trình chaäm, aùp duïng cho caùc ñoäng cô coù toác ñoä chaäm vaø coâng suaát lôùn. Nhöõng ñoäng
cô naøy coù khoái löôïng saét theùp lôùn, dung tích laøm maùt vaø boâi trôn lôùn, thôøi gian quaù trình quaù ñoä
thay ñoåi nhieät ñoä cua caùc chi tieát maùy keùo daøi haøng chuïc phuùt. Chöông trình chaäm nhaèm baûo veä
ñoäng cô khoûi bò öùng suaát nhieät, chöông trình chaäm coù theå ñöôïc ñoùng maïch khi taøu baét ñaàu rôøi
caûng ñeå taêng chaäm taûi cuûa ñoäng cô, hay luùc taøu saép caäp caûng ñeå giaûm chaäm taûi ñoäng cô, thay ñoåi
chöông trình ñöôïc quyeát ñònh ôû buoàng chæ huy.
Sau ñaây giôùi thieäu chöông trình ñieàu khieån ñoäng cô
Chöông trình bình thöôøng:
- Vieäc khôûi ñoäng ñaûo chieàu, thöïc hieän khi toác ñoä giaûm xuoáng tôùi giaù tri, 25% toác ñoä ñònh möùc
- Löôïng nhieân lieäu ñöa vaøo maùy haïn cheá chæ khoaûng 0,25% löôïng nhieân lieäu ñònh möùc
- Thôøi gian taêng taûi töø toác ñoä toái thieåu ñeán toác ñoä ñònh möùc töø 10-11 phuùt
- Thôøi gian giaûm taûi töø toác ñoä ñònh möùc ñeán toác ñoä toái thieåu töø 10-30gy
- Heä thoáng töï ñoäng baûo veä hoaït ñoäng giaûm taûi ñoäng cô khi caùc thoâng soá chính cuûa ñoäng leäch
quaù giaù trò cho pheùp ñöôïc ñoùng maïch hoaït ñoäng
- Caùc maïch töï ñoäng chuaån bò maùy khôûi ñoäng ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng
210
Chöông trình söï coá [cöïc ñaïi]

- Vieäc khôûi ñoäng ngöôïc [haõm] khi toác ñoä giaûmxuoáng tôùi 0,8 toác ñoä ñònh möùc
- Löông nhieân lieäu toái thieåu luùc khôûi ñoäng 0,5 ñònh möùc
- Thôøi gian taêng taûi töø toác ñoä toái thieåu tôùi toác ñoä ñònh möùc 15-60 gy
- Thôøi gian giaûm taûi töø toác ñoä ñònh möùc xuoáng toác ñoä toái thieåu 5-15gy
- Heä thoáng töï ñoäng baûo veä ñoäng cô khi caùc thoâng soá chính vöôït quaù giaù trò cho pheùp ñöïôc
ngaét maïch
- Heä thoâng töï ñoäng chuaån bò maùy saün saøng khôûi ñoäng ñöôïc ngaét ra khoûi maïng
Chöông trình chaäm
- Vieäc khôûi ñoäng ñaûo chieàu [haõm] thöïc hieän khi toác ñoä giaûm xuoáng 0,25 toác ñoä ñònh möùc
- Löôïng nhieân lieäu toái thieåu khi khôûi ñoäng 0,25 ñònh möùc
- Thôøi gian taêng taûi töø toác ñoä toái thieåu ñeán toác ñoä ñònh möùc 2-4 giôø
- Thôøi gian giaûm taûi töø toác ñoä ñònh möùc tôùi toác ñoä toái thieàu 2-4 giôø
- Heä thoáng töï ñoäng baûo veä ñoäng cô ñoùng maïch
- Heä thoáng töï ñoäng chuaån bò maùy saün saøng khôûi ñoäng ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng
2. Thuaät toaùn ñaûo chieàu quay ñoäng cô:
Ñaûo chieàu quay ñoäng cô thöôøng aùp duïng ñoái vôùi caùc ñoäng cô thaáp toác côõ lôùn aùp duïng treân caùc
taàu bieån, ñoái vôùi caùc ñoäng cô côõ lôùn vieäc aùp duïng ñaûo chieàu ñoäng cô thoâng qua hoäp ñaûo chieàu laø
vieäc khoù khaên, vì vaäy ñaûo chieàu thoâng qua ñoäng cô laø moat löïa choïn ñaàu tö ban ñaàu hôïp lyù.
Thuaät toaùn ñaûo chieàu ñoäng cô ôû caùc heä thoáng ñieàu khieån nhö sau:
a. Ñoái vôùi heä ñieàu khieån töø xa.
Töø traïm ñieàu khieån töø xa, ñöa caàn ñieàu khieån khôûi ñoäng veà vò trí “0”, nhieân lieäu vaøo ñoäng cô
seõ giaûm, toác ñoä ñoäng cô seõ giaûm theo, khi toác ñoä ñoäng cô giaûm coøn khoaûng 5 –10% toác ñoä ñònh
möùc hoaëc maùy döøng haún, thöïc hieän vieäc dòch cam ñeå dòch ñiaõ chia gioù theo chieàu ngöôïc laïi, sau
khi coù tín hieäu cam gíoù ñaõ dòch theo chieàu ngöôïc laïi, ñaåy tay ñieàu khieån ñoäng cô veà vò trí khôûi
ñoäng thaáp nhaát treân tay ñieàu khieån (deadslow), thöïc hieän caùc thao taùc caáp gioù khôûi ñoäng … gioáng
nhö khôûi ñoäng theo chieàu tröôùc ñaây
b. Ñoái vôùi töï ñoäng ñieàu khieån:
Cho pheùp chuyeån tay ñieàu khieån töø baát cöù vò trí naøo sang baát cöù moat vò trí naøo khaùc theo chieàu
quay ngöôïc laïi. Khi ñöa tay ñieàu khieån töø vò trí naùo ñoù veà phía ngöôùc laïi thì thuaät toaùn xaûy ra nhö
sau: Cô caáu ñieàu khieån thanh raêng nhieân lieäu seõ giaûm veà vò trí toái thieåu, toác ñoä ñoäng cô giaûm
daàn, Khi tôùi toác ñoä nhoû nhaát (20%-40%) tuyø loaïi ñoäng cô thì seõ coù tín hieäu dòch cam khôûi ñoäng,
keát thuùc quaù trình dòch cam laø gioù neùn seõ ñöôïc ñöa vaøo ñeå haõm nhanh ñoäng cô, ñeán khi toác ñoä
giaûm veà baèng khoâng thì quaù trình khôûi ñoäng seõ töông töï nhö thuaät toaùn khôûi ñoäng, ñoäng cô seõ
ñöôïc töï ñoäng khôûi ñoäng vaø ñöa toác ñoä ñeán giaù trò phuø hôïp vôùi vò trí cuûa tay ñieàu khieån.
Khi thöïc hieän chöùc naêng ñaûo chieàu ñoäng cô heä thoáng khoâng nhöõng töï ñoäng thöïc hieän caùc
thao taùc nhö khi khôûi ñoäng nhöng tröùôc heát phaûi thöïc hieän caùc thao taùc sau:
• Ngaét nhieân lieäu khi tay ñieàu khieån ñi qua vò trí stop tröôùc khi thöïc hieän ñaûo chieàu
• Khoaù khí khôûi ñoäng cho ñeán luùc naøo voøng quay ñoäng cô giaûm xuoáng ñeán giaù trò cho pheùp khôûi
ñoäng ngöôïc coù hieäu quaû.ï Van ñieàu khieån khôûi ñoäng cuõng coù theå ñöôïc môû khi tay ñieàu khieån ñi
qua vò trí stop sang chieàu ngöôïc laïi, nhöng khí khôûi ñoäng bò khoaù khoâng ñöôïc ñöa vaøo ñoäng cô
cho deán luùc naøo cô caáu chia khí khôûi ñoäng [heä truïc cam] dòch chuyeån theo chieàu ngöôïc laïi
211
• Ñaûo chieàu truïc phaân phoái khí [truïc cam] vaø heä van xaû ôû moät toác ñoä thích hôïpñeå haõm ñoäng cô
moät caùch coù hieäu quaû. Thôøi ñieåm ñaûo chieàu cô caáu phaân phoái khí khôûi ñoäng ôû nhöõng ñoäng cô coù
caáu taïo khaùc nhau seõ khaùc nhau
• Daãn khí vaøo caùc phaàn töû vaø caùc ñöôøng daãn cuûa heä thoáng khôûi ñoängnhö luùc khôûi ñoäng. Vì luùc
ñoù ñoäng cô, boä phaän phaân phoái khí, truïc phaân chia vaãn quay theo höôùng cuõ, neân khí ñöôïc ñöa vaøo
xi lanh coù taùc duïng haõm ñoäng cô laïi, toác ñoä ñoäng cô giaûm daàn. Trong thöïc teá cho pheùp thöïc hieän
khôûi ñoäng ngöôïc [haõm ]ôû toác ñoä töø 60-70% toác ñoä ñònh möùc nhöng thöôøng gaây ra quaù taûi nhieät
vaø quaù taûi ñoäng. Trong tröôøng hôïp bình thöôøng thöïc hieän khôûi ñoäng haõm khi toác ñoä ñoäng cô giaûm
chæ coøn 20-25% toác ñoä ñònh möùc
• Döôùi taùc duïng cuûa khí khôûi ñoäng toác ñoä ñoäng cô giaûm xuoáng baøng khoâng vaø quay theo chieàu
ngöôïc laïi. Khi ñoäng cô baét ñaàu quay theo chieàu ngöôïc laïi döùôi taùc duïng cuûa khí khôûi ñoäng cho
pheùp ñöa nhieân lieäu toái thieåu vaøo ñoäng cô vaù quaù trình tieáp theo dieãn ra nhö quaù trình khôûi ñoäng
Thuaät toaùn döøng ñoäng cô:
Ñöa tay ñieàu khieån töø vò trí ñoäng cô ñang coâng taùc veà vò trí stop luùc ñoù coù tín hieäutaùc doäng
leân ñoäng cô servoâ cuûa boä ñieàu toác hay taùc duïng tröïc tieáp leân thanh raêng nhieân lieäungaét nhieân lieäu
ñöa vaøo maùy thoâng qua cô caáu döøng khaån caáp. Trong tröôøng hôïp döøng khaån caáp tö øbaøn ñieàu
khieån töø xa theo maïch rieâng ñaëc bieät, coù tín hieäu ngaét khaån caáp bôm cao aùp nhieân lieäu, döøng
khaån caáp thöôøng söû duïng cô caáu duøng ñeå khoaù nhieân lieäu khi ñoâng cô quay ngöôïc chieàu vôùi
chieàu quay cho tröôùc. Cô caáu ñoù cuõng duøng ñeå baûo veä ñoäng cô khi coù söï coá
3. Thuaät toaùn thay ñoåi toác ñoä

ÔÛ cheá ñoä thay ñoåi toác ñoä quay caùc maïch khôûi ñoäng, maïch ñaûo chieàu khoâng tham gia hoaït
ñoäng, thay ñoåi toác ñoä ñoäng cô Diesel laø taùc ñoäng tôùi vieäc thay ñoåi nhieân lieäu caáp vaøo ñoäng cô, töùc
laø thay ñoåi vò trí thanh raêng bôm cao aùp caáp daàu vaøo ñoäng cô. Trong thöïc teá vieäc thay ñoåi naøy coù
theå thöïc hieän töø caùc phöông phaùp tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp, khi ñieàu khieån “taïi choã” cô caáu ñieàu
khieån toác ñoä thöôøng söû duïng loaïi taùc ñoäng tröïc tieáp.
Sô ñoâ toång quaùt cuûa heä thoáng coù daïng nhö ôû hình döôùi ñaây:
Cô caáu thay ñoåi toác ñoä taïi choã
Boä ñieàu toác Ñoäng cô

Diesel
Ñaët toác ñoä Toác ñoä n
Hình [11.26]: Sô ñoà khoái ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô Diesel
Khi ñieàu khieån “töø xa” ñoäng cô diesel chính thöôøng thöïc hieän giaùn tieáp töø vieäc thay ñoåi giaù
trò ñaët cho tröôùc cuûa boä ñieàu chænh toác ñoä,
Trong thöïc teá ngöôøi ta aùp duïng ñieàu khieån nguyeân lyù maïch hôû vaø maïch ñieàu khieån kín:
Maïch ñieàu khieån hôû:

a. Duøng servo moâtô laø moät ñoäng cô ñieän moät chieàu hoaëc xoay chieàu ñieàu khieån töø xa
212
Phaûn hoài caùc vò trí taûi Ñieàu chænh tröïc tieáp TRNL
Chuyeån Boä Ñoäng cô

SM HS
maïch Ñieàu
toác
Hình [11.27]: Ñieàu khieån toác ñoä töø xa baèng maïch ñieän
b. Duøng khí neùn aùp löïc töø (0,5-5 kg/cm2) dòch chuyeån hoäp xeáp hay moät xylanh löïc, töông öùng vôùi
toác ñoä cuûa ñoäng cô ñieän töø nmin –nmax.
Chuyeån Boä Ñoäng cô

Nguoàn HS
maïch SM Ñieàu
khí neùn
toác
Hình[11.28]: Ñieàu khieån toác ñoä töø xa baèng heä thoáng khíneùn
Maïch ñieàu khieån kín:

Maïch ñieàu khieån naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng trong caùc heä thoáng ñieàu khieån töï ñoäng ñoäng cô
diesel chính, maø ôû ñoù boä phaän taïo tín hieäu cho tröôùc, ngoaøi chöông trình ñieàu khieån, noù coù theå
nhaän ñöôïc taùc ñoäng phaûn hoài vaø caùc leänh baûo veä. Coù nhieàu phöông phaùp öùng duïng, nhöng phoå
bieán nhaát caùc maïch thöïc hieän laø:
a. Aùp duïng caàu ñieän trôû
Servo Boä ñieàu Ñoäng cô Diesel

Motor toác
Hình[11.29]: Ñieàu khieån toác ñoä töø xa baèng heä thoáng laëp caàu ñieän trôû
c. Nguyeân taéc ñieàu khieån caàu Xensin
213
U Xensin thu vò trí thanh raêng nhieân lieäu
Servo Boä Ñoäng cô

motor ñieàu Diesel
toác
Xensin phaùt ñieàu khieån möùc caáp nhieân lieäu
Hình[11.30]: Ñieàu khieån toác ñoä töø xa baèng heä thoáng laëp Xensin
Heä thoáng goâm thaønh phaàn cô baûn: heä thoáng laëp goùc vaø boä ñieàu toác. Heä thoáng laëp goùc nhaèm
ñieàu khieån goùc quay ñoäng cô servoâ. Khi ñöa tay ñieàu khieån tôùi moät vò trí coâng taùc baát kyø naøo ñoù
coù nghæa ta muoán ñoäng cô hoaït ñoäng ôû moät toác ñoä caàn thieát nhöng ñoàng thôøi coù tín hieäu goùc phaùt
ñi trong heä thoáng laëp laø ϕ 0 ñeå so saùnh vôùi goùc quay ñoäng cô servoâ laø ϕ . Keát quaû ta nhaän ñöôïc tín
hieäu ∆ϕ . Tín hieäu ñöôïc khuyeách ñaïi, bieán ñoåi neáu caàn thieát, tieáp tuïc thöïc hieän ñieàu khieån goùc
quay cuûa ñoäng cô servoâ ϕ , cho ñeán luùc naøo ϕ = ϕ o vaø ∆ϕ = 0 ñoâng cô servo ngöøng quay. Khi
ñoäng cô quay, cô caáu chöông trình quay theo neân tham soá cho tröôùc toác ñoä ñoäng cô ñöa vaøo boä
ñieàu toác bieán ñoåi theo chöông trænh vaø toác ñoä thöïc ñoäng cô bieán ñoåi theo. Ta coù theå choïn chöông
trình töø xa baèng tín hieäu choïn chöông trình. Vieäc thöïc hieän oån ñònh toác ñoä nhôø boä ñieàu toác ñoäng
cô
Ngoaøi chöùc naêng oån ñònh toác ñoä boä ñieàu toác coøn thöïc hieän caùc chöùc naêng sau:
Haïn cheá nhieân lieäu khi ñoäng cô chöa ñöôïc haâm noùng toaøn boä vaø khi caùc tham soá cô baûn cuûa
ñoäng cô leäch khoûi giôùi haïn cho pheùp
Ngaét nhieân lieäu khi ñaûo chieàu, döøng ñoäng cô khaån caáp, khi caùc thoâng soá cô baûn cuûa ñoäng cô
vöôït quaù giôùi haïn nguy hieåm
Trong thöïc teá coù nhöõng heä thoáng taùc ñoäng tröïc tieáp leân thanh raêng cuûa boâm cao aùp, nhö treân
caùc hình veõ ñaõ trình baøy,
Qua thöïc teá khai thaùc cho ta thaáy trong heä thoáng TÑÑKTXÑ duøng boä ñieàu toác ña cheá ñoä laø
toát nhaát
4. Thuaät toaùn döøng ñoäng cô:
a. Döøng bình thöôøng: Aùp duïng cho vieäc ñieàu khieån bình thöôøng trong khai thaùc nhö ñieàu
ñoäng , ñaûo chieàu, nghæ maùy vv…
b. Döøng söï coá: Aùp duïng khi coù caùc nguy hieåm ñoái vôùi ñoäng cô nhö : Aùp löïc boâi trôn thaáp,
quaù toác, maát nöôùc laøm maùt, chaân vòt quaán löôùi vv…
214
Tröôøng hôïp döøng ñoäng cô bình thöôøng caùc thao taùc döøng ñöôïc heä thoáng thöïc hieän tuaàn töï:
tay ga giaûm nhieân lieäu cung caáp tôùi giaù trò nhoû nhaát, heä thoáng boâi trôn, laøm maùt vaãn hoaït
ñoäng lieân tuïc, sau khi toác ñoä ñoäng cô giaûm tôùi giaù trò toái thieåu, thöïc hieän caét nhieân lieäu thoâng
qua vieäc ñöa cöôõng böùc thanh raêng nhieân lieäu veà vò trí “0”, ñoäng cô seõ döøng, luùc ñoù coù theå
thöïc hieän ñoäng taùc khoaù maùy “Lock”, tieáp theo neáu döøng ñeå nghæ maùy caàn cho caùc heä thoáng
tuaàn hoaøn daàu nhôøn, nöôùc laøm maùt hoaït ñoäng ñeå giaûm nhieät treân toaøn boä ñoäng cô sau ñoù cho
döøng caùc heä thoáng naøy.
Döøng maùy trong tröôøng hôïp khaån caáp seõ thöïc hieän töùc thôøi: ñöa thanh raêng bôm cao aùp
veà “0” hoaëc duøng van ñieän töø ngaét töùc thôøi ñöôøng daàu vaøo ñoäng cô. Döøng söï coá laø tröôøng
hôïp raát ít khi ñöôïc aùp duïng (thöôøng caùc nuùt taùc ñoäng döøng maùy ñöôïc giaáu hoaëc choát treân
baûng ñieàu khieån {Emergency stop]
§5. KIEÅM TRA, DÖÏ BAÙO VAØ BAÛO VEÄ

1. Ñaët vaán ñeà
Ñeå thöïc hieän ñieàu khieån, khai thaùc ñoäng cô moat caùch an toaøn, trong caùc thuaät toaùn
ñieàu khieån ñaõ trình baøy treân ñaây ñaõ theå hieän cho thaáy nhieàu thieát bò trong heä thoáng ñieàu
khieån phaûi hoaøn thaønh caùc chöùc naêng khaùc nhau, vì vaäy trong heä thoáng coù tôùi haøng chuïc,
thaäm chí haøng traêm thoâng soá caàn quan taâm, theo doõi vaø xöû lyù; trong ñoù coù caùc thoâng soá ñeå
khai thaùc, caùc thoâng soá ñeå ñieàu khieån, caùc thoâng soá cho caùc maïch baûo veä. Trong caùc thoâng
soá cuûa caùc heä thoáng keå treân coù nhöõng thoâng soá ít quan troïnh nhöng cuõng coù nhöõng thoâng soá
voâ cuøng quan troïng aûnh höôûng tôùi tính kinh teâ, ñoä an toaøn cuûa thieát bò vaø con taàu. Do ñoù caùc
heä thoáng töï ñoäng ñieàu khieån ñoäng cô khoâng theå taùch rôøi caùc heä thoáng kieåm tra, döï baùo vaø
baûo veä vaø ngaøy nay nhôø söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä ñieän töû vaø xöû lyù thoâng tin trong nhieàu
heä thoáng coøn trang bò caùc heä thoáng chuaån ñoaùn laøm nhieäm vuï chuyeân gia, tö vaán cho ngöôøi
khai thaùc trong vieäc döï ñoaùn caùc hö hoûng maø heä thoáng ñaõ hoaëc seõ xaûy ra nhieäm vuï.
ÔÛ caùc ñoäng cô Diesel coâng suaát lôùn, caùc thoâng soá kieåm tra, baûo veä thöôøng thöïc hieän tôùi
töøng maùy (töøng xy lanh), baûng döôùi ñaây cho bieát caùc thoâng soá cuûa ñoäng cô vaø möùc kieåm tra
caàn thieát ñoái vôùi chuùng trong caùc heä thoáng kieåm tra
Thoâng soá Ñieàu Döï baùo Baûo veä Ghi chuù
khieån
Aùp löïc daàu boâi trôn Plo x x x
Nhieät ñoä daàu boâi trôn To - x x
Aùp löïc nöôùc laøm maùt Pcw x x x
Nhieät ñoä nöôùc laøm maùt Tcw - x x
Nhieät ñoä khí xaû Toexh - x x
Aùp löïc daàu ñoát Pfo x x -
Aùp löïc khí khôûi ñoäng Pair x x -
Aùp löïc gío ñieàu khieån chung x x -
Aùp löïc khí baûo veä x x x
Aùp löïc boâi trôn taêng aùp x x x
Aùp luc ly hôïp, hoäp soá x x x
Hôi daàu caùc te - x -
215
Aùp löïc khí taêng aùp - x x

Aùp löïc laøm maùt voøi phun - x x
Vò trí böôùc chaân vòt x - -
Möùc daàu caùcte - x -
Nguoàn ñieän ñieàu khieån x x x
Toác ñoä ñoäng cô x - x
Möùc taûi ñoäng cô
Caùc thoâng soá coù kyù hieäu (x) laø ôû traïng thaùi ñoù phaûi coù, caùc thoâng so (-) laø ôû traïng thaùi
ñoù khoâng caàn xöû duïng ñeán, caùc thoâng soá xöû duïng trong caùc chöùc naêng ñieàu khieån thoâng
thöôøng laø traïng thaùi cuûa caùc tieáp ñieåm thoâng qua ngöôõng hoaït ñoäng cuûa caùc rô le, caùc coâng
taéc haønh trình cuûa caùc rô le lieân tuïc hoaëc khoâng lieân tuïc, hoaëc ñaët ngöôõng trong caùc ñoàng hoà
ño gaén ôû ñoäng cô hoaëc treân baûng ñieàu khieån. Caùc thoâng soá duøng trong maïch döï baùo thöôøng
coù tín hieäu maøu vaøng keøm chuoâng , coøi; caùc thoâng soá baûo veä thöôøng coù tín hieäu baùo maøu ñoû
keøm coøi, ñeøn
2. Baûo veä vaø döøng ñoäng cô
Ñoäng cô diesel seõ ñöôïc töï ñoäng baûo veä vaø döøng trong caùc tröôøng hôïp nguy hieåm ñeán
chính baûn thaân noù hoaëc con taàu, chaúng haïn nhö taàu maéc löôùi, ñaâm va, aùp löïc boâi trôn, nöôùc
laøm maùt maát…ngoaøi tröôøng hôïp döøng bình thöôøng ñaõ trình baøy trong muïc tröôùc thì döøng söï
coá ñoäng cô thöôøng taùc ñoäng ñeán ngaét daàu ngay vaøo ñoäng cô thoâng qua ñöa veà vò trí “0”
thanh raêng nhieân lieäu hoaëc ngaét doøng nhieân lieäu vaøo ñoäng cô.
ÔÛ caùc ñoäng cô nhoû, taùc ñoäng döøng thöôøng thoâng qua cuoän daây ñieän töø, ôû caùc taàu côõ lôùn
vieäc döøng naøy thoâng qua caùc maïch khí hoaëc cô khí: Nguoàn khí 4-7kg/cm2
Nguoàn ñieän
Nguoàn ñieän
Van 3 ngaû
Hoäp loø xo
xy lanh thuyû löïc

Caàn ñaåy thanh
raêng nhieân lieäu
Nguoàn ñieän Caàn ñaåy TRNL
Tôùi thanh raêng nhieân lieäu

Hình [11.31} Caùc kieåu cô caáu döøng khaån caáp ñoäng c ô Diesel
3. Baûo veä giaûm taûi ñoäng cô
ÔÕ moät soá ñoäng cô lai chaân vòt, khi hoaït ñoäng maø ñoäng cô bò quaù taûi thöôøng coù caùc tín hieäu
baùo hieäu vaø keøm theo noù laø heä thoáng töï ñoäng giaûm taûi. ÔÛ caùc heä thoáng ñieàu khieån naøy seõ coù
216
caùc boä töï ñoäng tính taûi ñoäng cô, caùc boä tính taûi thöôøng laáy tín hieäu ra cuûa ñieàu toác ñeå chæ baùo
taûi, thöôøng coù caùc möùc 80%, 90%, 100%,110%, theo caùc tín hieäu ñoù coù theå ñaët caùc baûo veä
giaûm taûi cho ñoäng cô.
Vieäc giaûm taûi cho ñoäng cô coù theå thöïc hieän nhö sau:
- Ñoái vôùi ñoäng cô quay chaân vòt thöôøng , khi aùp löïc gioù taêng aùp khoâng phuø hôïp vôùi taûi,
thanh raêng bôm cao aùp seõ töï haï xuoáng giaûm nhieân lieäu vaøo ñoäng cô
- Ñoái vôùi ñoäng cô quay chaân vòt bieán böôùc, neáu ñoäng cô quaù taûi vaø caàn giöõ toác ñoä khoâng ñoåi
thì seõ boä caûm bieán seõ ñieàu khieån giaûm böôùc chaân vòt ñeå giaûm taûi.
§5. HEÄ THOÁNG ÑIEÀU KHIEÅN TÖÏ ÑOÄNG BÖÔÙC CHAÂN VÒT
1 Khaùi nieäm chung:

Ngaøy nay chaân vòt bieán böôùc ñöôïc söû duïng roäng raûi treân taøu thuyû, ñaëc bieät laø caùc taàu coù
cheá ñoä laøm vieäc ñieàu ñoäng lieân tuïc nhö caùc taàu lai daét, taàu dòch vuï, taàu coâng trình, taàu thaêm
doø, tìm kieám, khai thaùc daàu, khí, theàm luïc ñiaï vvv. Thay ñoåi böôùc chaân vòt cho pheùp taän
duïng heát coâng suaát cuûa ñoäng cô ñieâzen ôû moïi cheá ñoä, töø cheá ñoä ñieàu ñoäng khoâng taûi ñeán cheá
ñoä haønh trình heát toác ñoä, maët khaùc söû duïng chaân vòt bieán böôùc ñoäng cô ñieâzen khoâng caàn
ñaûo chieàu quay, neân heä thoáng ít phöùc taïp hôn, hoaït ñoäng nhanh choùng vaø tin caäy hôn, maët
khaùc coù theå söû duïng maùy phaùt ñoàng truïc thuaän lôïi hôn. Döïa theo nguyeân taéc taïo löïc ñaåy
quay caùnh chaân vòt ngöôøi ta chia caùc loaïi chaân vòt bieán böôùc thaønh 3 kieåu sau:
a. Kieåu truyeàn ñoäng ñieän thuyû löïc: Cô caáu thay ñoåi böôùc chaân vòt coù theå ñöôïc boá trí ôû trong
mayô chaân vòt, hay ôû trong truïc chaân vòt, hay ôû ngoaøi truïc chaân vòt
b. Kieåu truyeàn ñoäng ñieän cô: Cô caáu truyeàn ñoäng naøy coù theå laép ôû beân trong truïc chaân vòt
c Kieåu truyeàn ñoäng cô khí töø truïc chaân vòt,
Sô ñoà phaân loaïi chaân vòt bieán böôùc coù theå trình baøy nhö sau:
ÑK CVBB
Truyeàn ñoäng Truyeàn ñoäng Truyeàn ñoäng

thuûy löïc ñieän cô cô khí
Ñoäng cô Ñoäng cô Ñoäng cô Thay Truyeàn Truyeàn Truyeàn

servo servo ôû servo ñoåi ñoäng ñoäng ñoäng
trong truïc ngoøai böôùc coù visai caàn gaït xích
moay ô chaân vòt truïc haõm
chaân vòt ñieän
Hình [11-33] Caùc kieåu heä thoáng thay ñoåi böôùc
217
Truyeàn ñoäng thuyû löïc söû duïng naêng löôïng chaát loõng coù aùp löïc lôùn nhôø bôm do truïc chaân
vòt hay ñoäng cô ñieâzen lai. Truyeàn ñoäng thuyû löïc thay ñoåi böôùc chaân vòt chuû yeáu duøng xi
lanh vaø pistoâng, neáu truyeàn ñoäng thuyû löïc baèng caùch chieát coâng suaát töø truïc chaân vòt thì khi
chaân vòt khoâng quay ta khoâng theå quay caùnh chaân vòt ñöôïc. Vaäy ta caàn coù bôm ñieän thuyû löïc
döï phoøng, truyeàn ñoäng ñieän cô goàm coù ñoäng cô ñieän vaø hoäp soá, doäng cô ñieän coù theå laép ôû
beân trong hay ôû ngoaøi truïc chaân vòt Heä thoáng naøy phöùc taïp khicheá taïo, chænh ñònh, ñoä tin caäy
khai thaùc keùm. Bôûi vaäy chuû yeáu duøng truyeàn ñoäng ñieän thuyû löïc, truyeàn ñoäng thuyû löïc coù
caáu taïo ñôn giaûn coù tính meàm deûo trong ñieàu khieån, nhöng coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau: haàu
heát truyeàn ñoäng thuyû löïc khoâng töï haõm, luoân luoân phaûi coù thöôøng tröïc moät löôïng daàu vôùi aùp
löïc lôùn. Nhö vaäy trong caáu taïo ñoøi hoûi phaûi coù choát giöõ böôùc chaân vòt khi aùp löïc daàu giaûm,
toác ñoä quay caùnh chaân vòt giaûm khi doøng daàu roø lôùn
Truyeàn ñoäng cô khí quay caùnh chaân vòt baèng chieát coâng suaát töø truïc chaân vòt goàm coù hoäp
soá quay cuøng truïc chaân vòt vaøñöôïc khôùp vôùi baùnh raêng coù cô caáu ñieàu chænh böôùc nhôø khôùp
noái, truyeàn ñoäng naøy phöùc taïp, kích thöôùc coàng keành vaø khoâng theå quay caùnh chaân vòt khi
truïc chaân vòt khoâng quay
2 Caáu taïo cô baûn heä thoáng ñieàu khieån böôùc chaân vòt:
Chaân vòt bieán böôùc laø heä thoáng chaân vòt maø caùnh chaân vòt coù theå nghieâng vôùi truïc chaân vòt ôû
caùc goùc khaùc nhau, töùc laø böôùc chaân vòt thay ñoåi ñöôïc
Heä thoáng laø moät taäp hôïp goàm:
- Chaân vòt coù böôùc caùnh ñay ñoåi (Change pitch able);
- Truïc chaân vòt ;
- Ly hôïp - Hoäp soá ;
- Ñoäng cô truyeàn ñoäng ;
- Boä ñieàu khieån:
Caùc ñieàu khieån cuûa heä thoáng chaân vòt bieán böôùc laø:
- Ñoùng môû ly hôïp
- Thay ñoåi böôùc chaân vòt
- Thay ñoåi toác ñoä quay chaân vòt Boä ñieàu
khieån CVBB
Ñoäng cô Diesel
Chaân vòt bieán böôùc
Cô caáu dòch böôùc Ly hôïp, hoäp soá
Hình [11-34] Heä thoáng bieán böôùc chaân vòt (ñöôøng lieàn laø ñieàu khieån, ñöôøng --- laø phaûn hoài
218
Ñieàu khieån böôùc chaân vòt:

Ñoái vôùi heä thoáng CVBB, ñieàu khieån thay ñoåi ñoàng thôøi hai thoâng soá: Böôùc caùnh chaân vòt
vaø toác ñoä ñoäng cô quay, hoaëc löa choïn thay ñoåi chæ coù böôùc coøn toác ñoä khoâng ñoåi laø tuøy
thuoäc vaøo yeâu caàu cuûa cheá ñoä coâng taùc, chaúng haïn khi haønh trình, ñieàu ñoäng caàn ñieàu khieån
phoái hôïp ñeå ñaït toái öu, nhöng khi chaïy maùy ñoàng truïc thì caàn duy trì toác ñoä khoâng ñoåi.
Moái quan heä coâng suaát cuûa ñoäng cô Ne=f(n, H/D) ñöôïc tính toùan vaø thieát keá cho tay ñieàu
khieån ñaûm baûo cheá ñoä laøm vieäc toái öu
Döôùi daây laø moät sô ñoà ñieàu khieån toái öu chaân vòt bieán böôùc
Taïo
n ÑK
n
C P Diesel ÑK
Nhieân lieäu BB
TT
PT
FX
BN
TH
Hình [11-35] Heä thoáng ÑK toái öu ñieàu khieán böôùc chaân vòt TT
TT- taïo tín hieäu ban ñaàu ; n - Toác ñoä quay chaân vòt; C- Boä coäng tín hieäu; taïo; DK – Boä taïo
taùc ñoäng ñieàu khieån toác ñoä vaø böôùc; P- Boä ño nhieän lieäu; PT – Boä phaân tích, FX – Boä taïo
xung; BN – Boä nhôù; Th boä thöïc hieän
Boä toång C nhaän tín hieäu töø boä taïo tín hieäu TT, taùc ñoäng tôùi boä ñieàu khieån H/D vaø n,
Boä hieäu chænh hoaït ñoäng theo nguyeân taéc toái öu: Phaàn töû ño löu löôïng daàu vaøo ñoäng cô
, qua boä phaân tích PT. Boä phaân tích nhaän tín hieäu töø boä nhôù chöông trình, toác ñoä vaø böôùc,
cho tín hieäu qua boä thöïc hieän ñeå ñieàu khieån boä taïo taùc ñoäng ñieàu khieån böôùc, toác ñoä, vôùi
caùch thöïc hieän nhö vaäy ta coù cheá ñoä laøm vieäc cuûa heä thoáng laø toái öu, heä thoáng ñieàu khieån
thay ñoåi böôùc chaân vòt ñöôïc xaây döïng theo nguyeân lyù heä thoáng laëp. Tín hieäu vaøo cuûaheä
thoáng laø goùc ϕ 0 cuûa tay ñieàu khieån böôùc chaân vòt so vôùi vò trí O, tín hieäu naøy ñöôïc so saùnh
vôùi tín hieäu tyû leä vôùi böôùc chaân vòt thöïc ϕ do phaàn töû phaûn hoài ño ñöôïc, keát quaû nhanä ñöôïc
löôïng thaát phoái θ = ϕ 0 − ϕ . Khi θ ≠ 0 coù tín hieäu ñöa tôùi boä khuyeách ñaïi, bieán ñoåi trung
gian, phaàn töû thöïc hieän ñeå thay ñoåi böôùc chaân vòt. Khi böôùc chaân vòt ñaït duùng baèng giaù trò
cho tröôùc ϕ 0 = ϕ do ñoù θ = ϕ 0 − ϕ = 0 heä thoáng ngöøng hoaït ñoäng
219
Ví duï minh hoaï nguyeân lyù treân nhö ôû hình veõ
Hình [11-36] Heä thoáng ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc
Caáu taïo heä thoáng goàm coù caùc phaàn töû sau:1- deøn tín hieäu baùo bôm daàu hoaït ñoâng: 2- cam
chöông trình; 3- voâ laêng hieäu chænh chöông trình; 4- tay ñieàu khieån toác ñoä ñieâzen; 5- sen sin
phaùt ñieàu chænh toác ñoä ñieâzen; 6- tay ñieàu khieån böôùc chaân vòt; 7-maùy ño toác ñoä; 8- ñeøn tín
hieäu baùo ñieâzen quaù taûi; 9- ñeøn tín hieäu baùo maïch ñieàu khieån ñöôïc noái vôùi nguoàn ñieän; 10-
sen sin nhaän chæ baùo böôùc chaân vòt; 11-sen sin phaùt ñieàu khieån böôùc chaân vòt; 12- nuùt aán ñieàu
khieån ñoäng cô ñieän bôm daàu; 13- hoäp baûo veä; 14- sen sin nhaän heä thoáng ñieàu khieån böôùc
chaân vòt; 15-sen sin phaùt chæ baùo böôùc chaân vòt; 16- khuyeách ñaïi töø; 17- maùy ñieän khuyeách
ñaïi; 18- hoäp noái; 19- rô le ñieän töø; 20- ñeøntín hieäu baùo heä thoáng ñieàu khieån chaân vòt bieán
böôùc ñang hoaït ñoäng; 21- boä ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô ñieâzen; 22- caûm bieán tín hieäu quaù taûi
ñoäng cô ñieâzen; 23- ñoäng cô thöïc hieän truyeàn ñoäng laëp ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô ñieâzen; 24-
maùy phaùt toác; 25- khôûi ñoäng töø; 26- ñoäng cô ñieän lai bôm daàu; 27- van thoaùt ñieän töø ; 28- caàu
chænh löu; 29- ñoäng cô ñieän ñieàu khieån böôùc chaân vòt; 30- hoäp soá; 31- oáng daãn daàu noái vôùi
keùt chöùa daàu
Nguyeân lyù hoaït ñoäng heä thoáng ñieàu khieån böôùc chaân vòt nhö sau:
Ñöa tay ñieàu khieån rôøi vò trí 0 moät goùc ϕ 0 . Sen sin phaùt 11 cuõng quay moät goùc ϕ 0 , ôû cöûa
ra sen sin nhaän 14 coù ñieän aùp tyû leä vôùi goùc ϕ 0 vì heä sen sin naøy ban ñaàu hoaït ñoäng ôû cheá ñoä
bieán aùp. Tín hieäu ñieän aùp ñoù ñöôïc ñöa tôùi khuyeách ñaïi töø 16 ñeå ñöôïc khuyeách ñaïi vaø ñöa tôùi
maùy ñieän khuyeách ñaïi 17, maùy ñieän khuyeách ñaïi caáp ñieän cho ñoäng cô ñieän 29 quay taùc ñoäng
leân heä van tröôït heä thoáng thuyû löïc quay caùnh chaân vòt, khi caùnh chaân vòt quay ñuùng baèng goùc
ϕ 0 , qua heä truyeàn ñoäng cô khí sen sin nhaän 14 cuõng quay moät goùc ϕ 0 , baèng goùc quay cuûa sen
sin phaùt 11 neân ñieän aùp ra cuûa sen sin 14 baèng 0, ñoäng cô ñieän maát ñieän, döøng khoâng hoaït
ñoäng. Ñeà daàu coù aùp löïc lôùn ngöôøi ta duøng ñoäng cô ñieän bôm daàu ñöôïc khôûi ñoäng baèng nuùt aán
220
12 vaø khôûi ñoäng töø 25 ñeå tröïc tieáp ñieàu khieån böôùc chaân vòt ngöôøi ta cuõng coù theå söû duïng heä
thoáng van tröôït ñaûo chieàu coù ñieàu khieån ñieän thuyû löïc
Heä thoáng ñieâzen lai chaân vòt bieán böôùc coù tính chaát ñaëc thuø, öùng vôùi moãi toác ñoä con taøu
[tröø tôùc ñoä cöïc ñaïi] seõ coù nhöõng söï phoái hôïp khaùc nhau giöõa toác ñoä quay vaø böôùc chaân vòt.
Neân coù nhöõng tröôøng hôïp gaây quaù taûi ñieâzen quaù taûi veàà moâmen hay laø taêng tieâu hao
nhieân lieäu, Trong quaù trình khai thaùc heä thoáng chaân vòt bieán böôùc chæ soá heát söùc quan
troïng laø löôïng tieâu hao nhieân lieäu ít nhaát vôùi toác ñoä cho tröôùc cuûa con taøu vaø ñieàu kieän
baûo veä ñieâzen khoâng bò quaù taûi. Neáu ta bieát ñöôïc söï phuï thuoäc giöõa moâmen caûn vôùi toác
ñoä quay cuûa truïc ñoäng cô ta seõ söû duïng heä thoáng ñieàu khieån keát hôïp ñieâzen vaø chaân vòt
bieán böôùc, heä thoáng ñoù cho pheùp ñieâzen vaän haønh ôû cheá ñoä gaàn toái öu, vaø baûo veä khoûi
quaù taûi. Ño tröïc tieáp moâ men xoaén treân truïc ñoäng cô raát khoù, neân ta coù theå xaùc ñònh noù
thoâng qua coâng suaát vaø toác ñoä quay cuûa ñoäng cô, gía trò coâng suaát tyû leä vôùi vò trí thanh
raêng nhieân lieäu coù tính ñeán hieäu suaát cuûa ñoäng cô. Caáu taïo toång quaùt heä thoáng ñieàu khieån
keát hôïp nhö ôû hình veõ
1
Hình [11-37]
Ñieàu khieån keát hôïp
2 3 böôùc chaân vòt vaø toác ñoä
3 8 5
Diesel 6
Caáu taïo heä thoáng goàm khoái toác ñoä quay 2, khoái ño taûi 3, caùc khoái ñoù nhaän tín hieäu töø
tay ñieàu khieån chung 1. Caùc khoái ñoù taùc ñoâïng leân boä ñieàu toác 4 ñieàu chænh löôïng nhieân
lieäu ñöa vaøo ñoäng cô ñieâzen vaø boä ñieàu chænh taûi 5 taùc ñoäng leân cô caáu quay caùnh chaân
vòt soá 6. Gía trò taûi [moâmen xoaén] ñöôïc ño baèng caûm bieán ñoä dòch chuyeån thanh raêng
nhieân lieäu 7 vaø caûm bieán voøng quay 8
Heä thoáng ñieàu khieån böôùc chaân vòt phaûi thoaû maõn caùc îeâu caàu sau:
1- Ñaûm baûo coù theå ñieàu khieån ñöôïc ôû nhieàu nôi: truï ñieàu khieån cô baûn ñöôïc ñaët ôû buoàng
laùi vaø ôû 2 caùnh gaø, ngoaøi ra caàn coù ñieàu khieån söï coá baèng tay
2- B öôùc chaân vòt phaûi giöõ nguyeân coá ñònh khi heä thoáng ñieàu khieån hoûng
221
3- Thôøi gian böôùc chaân vòt töø chieàu tieán heát sang chieàu luøi heát khoâng ñöôïc quaù 30 gy
4- Ñaûm baûo quay böôùc chaân vòt lieân tuïc 30 laàn trong khoaûng tieán heát vaø luøi heát khi
toác ñoä quay cuûa ñoäng cô ñaït giaù trò cöïc ñaïi
5- Ñoä chính xaùc ñöôïc xaùc ñònh baèng sai soá khoâng vöôït quaù 30 phuùt
6- Böôùc chaân vòt khoâng ñöôïc töï thay ñoåi khi toác ñoä ñoäng cô ñaït giaù trò cöïc ñaïi
Phaàn ñoïc theâm
MODELS OF MARINE SHIP PROPULSION SYSTEMS
1. General
Generally we can performance a Marine ship propulsion system on the simplified
block diagram, (first simple) as:
Pitch control Load, ids.

CONTROLLER shaft speed
θ,n,Ps,∆Y,
nd ns θ
PRIME MOTOR GEAR
BOX T
propeller
Figure 11-38: propulsion system with only one propeller
In the figure 11-38, described components of the propulsion system:
Prime motions: Nowadays some kinds of the prime motor are used as:
- Diesel engines
- Electrical motors
- Steam turbines
- Gas turbines
On any marine ships the propulsion systems are usually used one or several prime
motion dependent on the kinds of ship.
Gearbox: mechanical, toothed wheel, hydraulic boxes, is used on the marine ship, Some
case clutter devices are combined in a gearbox.
Shaft propeller, which transfer the mechanical energy from prime motion into propeller
creates thrust force moment motion of the propeller. Number of shaft propeller
corresponding to the number of the propellers, which are placed on the ship.
Propeller: Which is creation thrust force made the ship to move forward and so on there
are two kinds of the propellers
- Fixed blades propellers (FP)
- Controllable pitch propellers (CP),the blades of propellers can be turning under the
actions of controller
FP propellers are used for cargo ships, merchant ships, they applied with the low
speed engines, or with electric motors, it can be changing directions of the shaft of the
222
propellers. When we would like to changed the directions of the thruster force, we have
to change engine rotational directions
Cp. Propellers installed on the marine ships, which combined with the medium speed or
high-speed rotational revolution engines. That cases needn’t changing directions of the shaft
during would like to change Thrust force. In this case pitch, we are gained various thrust
force not only values, but also the directions of thrust force (positive or negative). The ship
is going ahead or astern.
Controller: It made the actions to control for prime Motions, gearbox, and propellers…
Controller to the propeller systems shown on Figure
T: thrust forces of the propeller
Q: hydraulic moments of the propeller
n: revolution speed of the propeller shaft
θ : Pitch controls the angle of the propeller
Ps: scavenging pressure to the engine,
∆Y: overload limited range
If wanted to higher maneuvering properties, accurate actions control, and higher safety
of the ships. We have to set up on the marine ship one or two bow thurster propulsions.
2 Types of Marine ship propulsion systems
a: Propulsion systems with diesel engine-gearbox- Fixed propeller
Diesel gearbox Fixed propeller
Shaft Thrust force
Figure 11-39: diesel-gearbox-fixed propeller system

Those systems are usually placed on the Marine ships, in which is installed the slow
speed of the engines; the rotational speed about (150-500) RPM (revolution per minute).
Some case there are not installed gearbox, the engine made thrust force and rotational
directly. If we would like to change direction of the thrust force, we have to changing the
direction of the shaft. So the maneuvering control will be slow and not exact.
b: propulsion systems with turbine-gearbox- fixed propeller
P in
Turbine gearbox propeller
Shaft Thuster force
P out
Figure 11-40: Turbine-gearbox- fixed propeller system
223
There are two kinds of turbine can be used in those cases: Steam turbines and gas
turbines. Steam is supplied from steam boiler, gas is supplied from combustion of gas or fuel
oils, with input pressure Pin, and after turbines in the thermal loss and steam pressure damage
to Pout. Energy transferred to rotation of shaft those cases too difficult to change the direction
of the shaft, because the speed of the turbine is highly and duration time for stop propeller
will be longer then above cases. Therefore those systems are applied on tankers or ships,
where is not demands high manoeuvrable. System efficiency coefficient about 30%
c: Propulsion systems with electrical motor-fixed propeller
The electric power is supplied from Main switch board to controller, Where transferred
electric energy to made rotation speed of shaft, those cases direction of the shaft can be
change too easy and very quickly. Moreover we can be control to the electric devices in large
speed and smoothly range. They are applied in the ships that have to highly mobile (demands
highly manoeuvring as: Lift floating cranes, passenger vessels, floating dredging vessels,
Reefer ship, Ro-Ro / Lo-Lo ship, fishing Vessel etc.
Disadvantage is: the initial cost of the devices may be higher, demands crews have to
carefully training and fluently jobs, efficiency not too high.
Power Controller
Shaft propeller
Electric
motor
Thrust force
Primer motor
Figure 11-41: Electric motor-fixed propeller system

d: Propulsion systems two engine with fixed propeller
In those cases, two-diesel engines are used for rotation a shaft. In the fact that gearbox are
installed with clutters, when cruising at the ocean, two engines are putted on position “clutter
on” and shaft speeds created thrust forces same direction. When need the ship is higher
maneuvering in ports, canals... they are control two engines are stand by running with n
minimum, this engine running ahead direction, another engine is running astern. They can
force the ships forward ahead or move back astern by “clutter on” of this engine or that
engine. This systems is more highly mobile (maneuverable), and applied with Ro-Ro ship,
passenger vessel, Container vessel, service ships etc.
e: Propulsion systems with Diesel - gearbox and Controllable pitch propeller system
When increasing maneuver properties of the ships. Designers designed and installed
propulsion systems that combined diesel engine combustion and a controllable pitch
propeller. The engine in this case is not changing rotational directions during ship is
maneuvering at the seas, ports, canals etc.
224
Start/stop Start/stop diesels,

Various engine’s
speed
Y Clutters on/off n
Sharing load limit
Load limit
on/off propeller
on/off Shaft Thrust force
Figure 11-42: Two diesel engines with one fixed propeller system
Controller
n
θ
Y,n, on/off
Pitch propeller
Diesel
Figure 11-43: Diesel engine -gearbox with controllable Pitch Propeller
In this case the first engine is going to start after that the clutter is to switch “ON” when
the pitch of the propeller setting “ZERO” position Thrust force will be “o”. If we put “
control handle “ in “ahead”(positive pitch), or in “astern”(negative pitch) .The ship will be
move “forward” or move “back”. The value of Thrust force dependent on position of the
“control handle”
When we have combination control RPM of engine with pitch of propeller .We can analyses,
synthesis and find out optimal programs control for propulsion system. Those systems are
installed in Fishing ship, dredge ship, cargo vessels etc. Ships suggest high maneuverable.
f: Propulsion systems with two-diesel engine-Combination
Gearbox with controllable pitch propeller
Nowadays most of war ships, service ships and some other etc, are demanded highly
maneuverable, and safety. People have been used two engines and two controllable pitch
propeller, each of propeller can be operational independent or Controllable pitch propellers
225
combination with other and with bow thrust propeller. This type is more efficiency, highly
mobile than diagram in figure 11-43
Diesel gear box Cp. propeller
Controller θ
Rpm, θ ,Y
Diesel - gearbox- Cp. propeller

Figure 11-44 Two Diesel engines –gearbox with two controllable propeller systems
In those cases systems contents two controllers that correspond to two parameters:
rotational diesel speed and pitch blades propeller. Therefore the control targets are focus to
diesel’s parameters, pitch propeller, and load, disturbances.
In the fact of Vietnam, Those propulsion systems are popular applied on the offshore
services ships. Especially on oil drilling companies, oil services companies, Sea research
companies etc. Shown in figure 11-46
g: Propulsion systems with rudder propeller system:
Rudder propellers are combined propulsion and steering systems, whose full
propulsion power can also be used for manoeuvring. There fore they are applied, where
high manoeuvrable or dynamic positing required. Rudder propeller is significantly more
efficient than Cartesian steering with a main propulsion system and a bow thrust
HEÄ THOÁNG ÑIEÀU KHIEÅN CHAÂN VÒT BIEÁN BÖÔÙC USTEIN PROPELLER A/S
A. Moät soá ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng chaân vòt bieán böôùc UP AS
Khaùi quaùt chung :
Toå hôïp chaân vòt bieán böôùc, hoäp soá cuûa haõng ULSTEIN saûn xuaát haøng loaït vôùi coâng suaát
töø 100 –10.000Hp, toác ñoä ñoäng cô töø 100 –450 RPM. Coâng suaát caøng lôùn thì toác ñoä seõ caøng
giaûm
II/ Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng U-P
1. Ñaëc ñieåm chung
- Maùy chính : 500 –850 rpm; Chaân vòt 4 caùnh ñöôøng kính 2900mm
- Troïng löôïng chaân vòt 2400 kg; Khoaûng caùch chaân vòt- hoäp soá 16,977mm
- Truïc truyeàn löïc laø loaïi roãng, cô caáu truyeàn ñoäng dòch böôùc naèm beân trong
- Kieåu truyeàn ñoäng dòch böôùc laø thuyû löïc, xy lanh thuyû löïc naèm trong hoäp soá
226
- Daàu thuyû löïc ñieàu khieån coù aùp löïc 20-30kg/cm2.thoâng qua moät heä thoáng bôm do ñoäng cô
ñieän lai, heä thoáng naøy coù hai bôm laøm vieäc song song hoaëc luaân phieân. Khi aùp löïc giaûm
xuoáng 16kg/cm2 thì toå hôïp bôm döï tröõ seõ töï ñoäng ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng ñeå taêng aùp löïc
cho ñieàu khieån. Nguoàn daàu thuyû löïc naøy cuõng duøng chung cho boâi trôn caùc oå ñôõ
2. Heä thoáng ñieàu khieån: Coù theå thöïc hieän ñieàu khieån töø xa heä thoáng chaân vòt bieán böôùc naøy
bôûi caùc hình thöùc
a. Cô khí:
Cô caáu ñieàu khieån töø xa thöïc cô khí hieän khaù ñôn giaûn khi khoaûng caùch töø ñoäng cô - hoäp soá
vaø traïm ñieàu khieån chæ coù khoaûng caùch khoaûng 15 meùt.
Heä thoáng naøy ñöôïc ñaët trong oáng theùp, beân trong laø caùc caùp meàm (caùp luïa)
• Moät oáng töø buoàng laùi xuoáng buoàng maùy ñieàu khieån ñeå ñieàu ñieän ñoäng cô,
• Moät caùp cho ñieàu khieån böôùc
• Moät caùp cho ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô
b. Heä thoáng ñieàu khieån khí:
Heä thoáng khí ñieàu khieån seõ noäi tôùi chai gioù cuûa taàu. Ñieàu khieån böôùc vaø ñieàu khieån toác ñoä
ñöôïc thöïc hieän töø caùc boä thöïc hieän (actuators) laø caùc xy lanh khí gaén vôùi tay ñieàu khieån böôùc
vaø boä ñieàu toác, ñieàu khieån chuùng laø töø caùc van khí cung caáp töø tay ñieàu khieån treân buoàng laùi
• Heä thoáng coù theå ñieàu khieån rieâng bieät hoaëchoãn hôïp toác ñoä vaø böôùc chaân vòt
• Heä thoáng coù khaû naêng baûo veä quaù taûi töï ñoäng haïn cheá böôùc ñeå gaûm taûi ñoäng cô
c. Heä thoáng ñieàu khieån ñieän ñieàu khieån ñieän töû/thuyû löïc
Bôm daàu ñöôïc gaén vôùi hoäp soá cung caáp daàu thuyû löïc cho caùc thieát bò actuators thuyû löïc
gaén treân hoäp soá.
- Heä thoáng naøy bao goàm caùc van ñieàu khieån, caùc actuatros coù gaén caùc chieát aùp phaûn hoài (follow
up potentionmeters).
- Caàn ñieàu khieån treân buoàng laùi ñöôïc gaévc ñoàng boä vò trí ñieàu khieån vôùi chieát aùp phaùt (
transmision potensionmeters) taïo tín hieäu ñieàu khieån heä thoáng . Khi vò trí cuûa chieát aùp phaùt
tín hieäu ñieàu khieån treân buoàng laùi caân baèng vôùi vò trí cuûa chieát aùp phaûn hoài thì böôùc chaân vòt
vaø toác ñoä cuûa ñoäng cô seõ coù moät giaù trò xaùc laäp.
- Heä ñieàu khieån naøy deã daøng laép ñaët do caùc ñöôøng oáng chæ ôû buoàng maùy coøn heä thoáng ñieän töû
chæ noái baèng ñöôøng daây caùp ñieän tôùi buoàng laùi
- Heä thoáng coù theå ñieàu khieån hoãn hôïp böôùc chaân vòt , toác ñoä ñoäng cô hoaëc ñieàu khieån böôùc khi
toác ñoä coá ñònh cuõng nhö coù theå coù ñieàu khieån ôû caùc traïm “Töø xa”
- Heä thoáng naøy cuõng coù trang chöùc naêng bò “ Ñieàu chænh taûi” vaø töï ñoäng haïn cheá toác ñoä ñoäng
cô chính
d. Joystic
Laø hình thöùc phaùt trieån cao hôn cuûa ñieàu khieån.
- Töø moät caàn ñieàu khieån duy nhaát chuùng ta coù theå ñieàu khieån ñöôïc caû böôùc chaân vòt, löïc ñaåy
taàu vaø vò trí cuûa baùnh laùi.
- Ñieàu khieån naøy raát chính xaùc, an toaøn vaø giaûm ñöôïc tieâu hao
- Tín hieäu ñieàu khieån töø caàn : Joystic seõ ñieàu khieån caùc van ñieän töø cuûa heä thoáng ñoäng löïc ñaåy
taàu, thay ñoåi goùc baùnh laùi, löïc ñaåy taàu vaø caùc van haïn cheá khaùc vôùi ñoä chính xaùc cao
Caùc hình thöùc thoâng duïng ñang xöû duïng treân ñoäi taàu phuïc vuï cuûa Vieät nam.
227
Vôùi loaïi taàu maø heä ñoäng löïc trang bò tôùi 10.000 Hp thì heä thoáng ñieàu khieån thöôøng söû duïng
laø heä thoáng Ñieän töû –Thuyû löïc ñöôïc laép ñaët treân 3 traïm ñieàu khieån :
• Buoàng laùi phía tröôùc
• Buoàng laùi phia sau
• Buoàng ñieàu khieån trung taâm
- Caùc cheá ñoä ñieàu khieån :
• Ñieàu khieån bình thöôøng
Thöïc hieän ñieàu khieån theo nguyeân taéc “ñieàu khieån laëp”- feedback goàm caùc voøng laëp ñieän
vaø thuyû löïc
• Ñieàu khieån söï coá
Thöïc hieän taïi traïm treân buoàng laùi phía tröôùc, cheá ñoä naøy taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi van ñieän töø
thoâng qua nguoàn DC 24V. Luùc naøy toaøn heä thoáng ñieàu khieån ñöôïc loaïi ra ngoaøi
• Ñieàu khieån taïi choã
Cheá ñoä naøy thöïc hieän ngay taïi hoäp soá baèng caùch taùc ñoäng thaúng tôùi xy lanh ñieàu khieån
Vôùi 3 traïm ñieàu khieån vaø 3 cheá ñoä ñieàu khieån nhö vaän ta thaáy heä thoáng trôû neân cô ñoäng hôn
- Hình thöùc ñieàu khieån:
• Phoái hôïp böôùc vaø toác ñoä ñoäng cô H/D
• Ñieàu khieån rieâng reõ böôùc vaø toác ñoä.
3. Baûo veä quaù taûi
Moät vaán ñeà trong heä thoáng chaân vòt bieán böôùc laø heä thoáng baûo veä quaù taûi baèng töï ñoäng giaûm
böôùc. Thöôøng thì ngöôùi ta duøng vò trí thanh raêng nhieân lieäu vaø toác ñoä laø ñeå töï ñoäng giaûm
böôùc khi xaûy ra quaù taûi ñoäng cô
B. NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HEÄ THOÁNG
Ñeå hieåu nguyeân lyù heä thoáng chuùng ta caàn hieåu roõ 4 vaán ñeà sau:
1. Heä truyeàn ñoäng hoäp soá – Chaân vòt
2. Heä truyeàn ñoäng thuyû löïc
3. Heä ñieàu khieån ñieän töû
4. Heä töï ñoäng kieåm tra baûo veä.
Caàn nghieân cöùu thaät kyõ caùc heä keå treân vaø lieân keát chuùng vôùi nhau ñeå xaùc ñònh chöùc naêng
cuûa caùc phaàn töû trong caùc quaù trình
Nhìn chung keát caàu cuûa caùc cuïm phaàn töû töông ñoái deã hieåu vaø deã nhôù, keát caáu heä thoáng khaù
hoaøn haûo vaø thuaän tieân cho khai thaùc
Treân cô sôû caùc cô caáu chi tieát treân maø laép gheùp caùc heä thoáng cho phuø hôïp.
Heä truyeàn ñoäng thuyû löïc
1. Keát caáu chi tieát
- Caùc thieát bò ñieàu khieån naèm ôû ngoaøi hoäp soá
- Piston dòch böôùc naèm trong hoäp soá
- Boä ñieàu khieån phaân boá daàu thuyû löïc naèm trong hoäp soá.
- Sô ñoà M 22021; M 30830; 30832; 30876.
STT Chi tieát Nhieäm vuï
228
8 Pitton löïc Piton trôï ñoäng ñieàu khieån

G27 Sinh haøn daàu nhôøn ñieàu khieån
M Moâ tô vaø bôm thuyû löïcbôm
G9 E 48, Van moät chieàu
H14 Van vaø phin loïc Baàu loïc
E Ra vaøo ly hôïp Ly hôïp
63 E 18 Ly hôïp Van ñoùng môû ly hôïp
E 4 cöûa 2 vò trí Van ñieàu chænh aùp löïc
82 Rô le aùp xuaát Aùp xuaát clutch thaáp baùo ñoäng
H- Rô le aùp xuaát 18kg/cm2
K Rô le aùp xuaát Aùp xuaát Main thaáp baùo ñoäng 18kg/cm2
PA Rô le aùp xuaát Aùp xuaát thaáp khôûi ñoäng bôm stand by
1 Rôle aùp xuaát 16kg/cm2
PA Ñoàng hoàle aùp Aùp xuaát thaáp töï ñoäng döøng maùy 1,5
2 xuaát kg/cm2
PC G 53, G51, Aùp xuaát boâi trôn oå ñôõ thaáp baùo ñoäng
1 G30, 2kg/cm2
PC H 3 van oån aùp Chæ thò aùp xuaát 12kg/cm2 baùo ñoäng
2 Van ñieän tö Ño nhieät ñoä –Nhieät keá thuyû ngaân
PC Van ñieänt öø Giöõ aùp löïc oån ñònh
3 Van ñieän töø Van ñieàu khieån bình thöôøng /söï coá
PI Van ñieän töø Van ñieàu khieån söï coá
Van phaân phoái Van ñieàu khieån Dowty
Van ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô
Van ñieàu chænh böôùc
Hình [11-45] Heä thoáng chaân vòt Bieán böôùc Ulstein

2. Nguyeân lyù hoaït ñoäng maïch thuyû löïc taïo aùp löïc chính
a. Nhöõng vaán ñeà chung :
- Heä thoáng aùp löïc coù hai maïch:
229
• Aùp löïc cuûa ly hôïp vaø hoäp soá, ñöôïc taïo töø moät bôm thuyû löïc do ñoäng cô chính quay, khi
ñoäng cô hoaït ñoäng thì heä thoáng naøy coù ngay.
• Heä thoáng daàu eùp ñieàu khieån böôùc
- Bôm thuyû löïc M ñöôïc lai baèng truïc ñoäng cô chính huùt daàu ôû caùc te qua van moät chieàu G9.
Daàu aùp löïc ôû ñaây ñaït khoaûng 25 kg/cm2 chuyeån qua baàu loïc H1 (Boä loïc coù theå hoaït ñoäng
rieâng reõ qua tay ñieàu khieån chuyeån vò trí vaø boä giaûm aùp H (H3, H5, H6) ñeå coù aùp löïc phuø
hôïp yeâu caàu
- Heä thoáng daàu thuyû löïc naøy ñöôïc söû duïng chung cho ly hôïp, ñieàu chænh böôùc vaø ñoàng hoà
chæ thò P (sô ñoà P 31831)
Caùc thoâng soá :
• Aùp löïc daàu ly hôïp 20 –25kg/cm2
• Aùp xuaát baùo ñoäng ñaët 12kg/cm2
• Aùp löïc daàu thuyû löïc ñieàu khieån böôùc 20 –25kg/cm2
• Aùp löïc boâi trôn beä ñôõ 2 –4 kg/cm2
• Aùp löïc baùo ñoäng thaáp 2 kg/cm2
• Aùp löïc döøng ñoäng cô 1,5 kg/cm2
- Caùc rô le aùp löïc PC 1 vaø PA 2 coù coâng duïng sau : Khi aùp löïc cuûa maïch aùp löïc chính tuït
xuoáng < 18kg/cm2 heä thoáng baùo ñoäng seõ coù tín hieäu baùo taïi buoàng trung taâm (qua tieáp ñieåm
cuûa PA 2 – Pressure Alarm), neáu aùp löïc giaûm xuoáng < 16 kg/cm2 ñoäng cô quay bôm döï
phoøng seõ töï ñoäng hoaït ñoäng (qua tieáp ñieåm PC 1 –Pressure Control), bôm seõ hoaït ñoäng song
song caáp theâm daàu aùp löïc cho heä thoáng aùp löïc chính
b. Hoaït ñoäng cuûa maïch ñoùng, môû ly hôïp
Van E 82 laø van 4/2 ( 4 cöûa , 2 traïng thaùi. Cöûa P noái vôùi Pumb, cöûa T noái veà Tank vaø 2 cöûa
ra ñieàu khieån laø A vaø A). Hai cuoän daây solenoid laø cuoän daây ñieän töø laøm vieäc vôùi ñieän aùp
24V DC ñeå ñieàu khieån, nguoàn thuyû löïc cuõng laø nguoàn ………. van E 82 ñoùng môû lyù hôïp:
Nguyeân lyù hoaït ñoäng nhö sau:
• Traïng thaùi khoâng coù ñieän cuûa caùc cuoän daây cuûa van ñieän töø : Ly hôïp ôû traïng thaùi môû
• Traïng thaùi cuoän daây cuûa van A coù ñieän . Khi aán nuùt “Clutch on” , cuoän solenoid A coù ñieän
taùc ñoäng môû thoâng daàu aùp löïc töø cöûa P ->A vaøo buoàng eùp cuûa ly hôïp E 63 E18 ñaåy ly hôïp
vaøo traïng thaùi ñoùng, cöûa B thoâng veà cöûa T keùt ñeå thoaùt daàu dö
• Traïng thaùi cuoän daây cuûa van B coù ñieän . Khi aán nuùt “Clutch off” , cuoän solenoid B coù ñieän
taùc ñoäng môû thoâng daàu aùp löïc töø cöûa A ->T daàu thuyû löïc thoaùt töø buoàng eùp cuûa ly hôïp E 63
E18 ñaåy ly hôïp sang traïng thaùi môû, cöûa P -> B
• Khi ñoäng cô Diesel chaïy seõ truyeàn ñoäng truïc vaøo cuûa hoäp soá vaø quay bôm thuyû löïc taïo aùp
löïc daàu eùp ñieàu khieån (loaïi baùnh raêng), aùp löïc daàu eùp ôû toác ñoä khoâng taûi cuûa ñoäng cô
(500rpm) laø 20 –25 kg/cm2. xem sô ñoà keát caáu vaø M 30877
• Khi van ñieän töø (E82) coù ñieän , nguoàn daàu eùp seõ ñöôïc cung caáp chaïy doïc theo ….(loã giöõa
truïc trung gian vôùi ly hôïp) vaøo ly hôïp vaø seõ noái truïc trung gian quay theo, Pinion 17 treân truïc
trung gian seõ quay baùnh raêng 20 ñeå truyeàn chuyeån ñoäng quay cho toaøn boä heä thoáng vaø truïc
chaân vòt.
230
• Aùp löïc hoäp soá vaø ly hôïp seõ ñöôïc trích ñöa qua ñöôøng oáng tôùi chæ thò vaø rô le aùp löïc ñieàu
khieån. Khi aùp löïc daàu thuyû löïc giaûm <12kg/cm2 thì seõ coù thoâng tin baùo ñoäng trong buoàng
ñieàu khieån trung taâm ñeå ngöôøi só quan tröïc ca xöû lyù
Hoaït ñoäng ñieàu khieån böôùc chaân vòt:
Xem sô ñoà …
Heä thoáng naøy bao goàm caùc cuïm : cuïm van D 44; heä truïc truyeàn ñoäng ; Piton ñieàu khieån böôùc
D 22; Khoái tröôït (sliding block) ñeå dòch böôùc
Hoaït ñoäng :
• Ñaây laø moät maïch ñieàu khieån laëp trong ñoù cuïm van D44 naèm treân ñaàu truïc ñieàu khieån nhö
moät van tröôït ñieàu khieån, hai loã treân truïc coù caáu taïo laø thoâng vôùi hai khoang kín phía tröôùc
vaø phía sau cuûa pitton dòch böôùc D 22.
• ÔÛ vò trí khoâng coù ñieàu khieån (xaùc laäp)vò trí cuû cuïm van D44 khoâng laøm thoâng ñöôøng daàu
thuyû löïc töø nguoàn vaøo caùc khoang kín hai phía xy lanh dòch böôùc, löôïng daàu 2 phía ñöôïc duy
trì vôùi aùp löïc caân baèng, böôùc chaân vòt ôû moät giaù trò xaùc laäp naøo ñoù.
• Baây giôø neáu muoán ñieàu khieån böôùc ôû moät giaù trò khaùc ví duï theo chieàu (+). Tín hieäu ñieàu
khieån töø vò trí ñieàu khieån seõ laøm pitton trôï ñieàu khieån di chuyeån töông öùng -> khoái van D44
di chuyeån leân phía tröôùc seõ laøm môû thoâng ñöôøng daàu aùp löïc cao vôùi khoang phía sau vaø
thoâng ñöôøng veà keùt vôùi khoang phía tröôùc. Döôùi taùc ñoäng cuûa löïc thuyû löïc eùp leân piton noù seõ
di chuyeån leân phía tröôùc vaø keùo theo khoái tröôït dòch böôùc laøm cho caùnh chaân vòt ñöôïc xoay
ñi moät goùc khaùc theo chieàu (+). Ñoàng thôøi truïc ñieàu khieån cuõng dòch theo vaø töø töø ñoùng kín
daàn caùc loã thoâng treân truïc vôùi caùc cöûa bôm vaø keùt daàu laïi, khi chuùng bò ñoùng hoaøn toaøn thì
böôùc chaân vòt khoâng taêng nöõa, maø xaùc laäp ôû vò trí môùi theo phuø hôïp vôùi vò trí tay ñieàu khieån.
• Ñieàu khieån caùc vò trí khaùc hoaït ñoäng cuûa heä thoáng hoaøn toaøn töông töï. Veà baûn chaát laø moät
maïch laëp coù theå khaùi quaùt nhö sau:
Xy lanh
D44 ÑK Môû Ñoä di chuyeåncuûa piton
dòch böôùc
van
Phaûn hoài
Hình [11-46]
ÔÛ ñaây:
- Tín hieäu ñieàu khieån laø khoaûng di chuyeån cuûa khoái van D22 treân truïc ñieàu khieån (mm)
- Ñoä cheânh leäch y laø khoaûng caùch cheânh leäch giöõa vò trí cuûa van D22 vôùi vò trí maø caùc loã
cuûa van bò ñoùng hoaøn toaøn treân truïc ñieàu khieån.
- Naêng löôïng khueách ñaïi laø töø bôm thuyû löïc
- Ñoä dòch chuyeån cuûa piton dòch chuyeån böôùc (mm) laø ñaïi löôïng ñöôïc ñieàu khieån
- Nhö vaäy D44 di chuyeån ñöôïc bao nhieâu mm thì khoái xy lanh dòch böôùc cuõng di chuyeån
ñöôïc baáy nhieâu (heä soá phaûn hoài baèng 1)
Löu yù:
231
• Do cuïm van D44 coù khaû naêng di chuyeån neân ôû ñaâây phaûi duøng caùc oáng cao aùp meàm hose
ñeå daãn daàu thuyû löïc.
• Ñeå boâi trôn heä truyeàn ñoäng chaân vòt bieán böôùc vaø oå ñôõ ñoaïn töø voû taàu tôùi chaân vòt, ngöôøi
ta söû duïng moät heä thoáng boâi trôn rieâng bieät thoâng qua moät keùt daàu boâi trôn trong ñoù coù gaén
caûm bieán vaø chæ baùo möùc vaø nhieät ñoä cuûa caùc beä ñôõ chaân vòt, caùc thoâng soá naøy ñöôïc ñöa tôùi
buoàng ñieàu khieån trung taâm. Keùt ôû treân cao vaø laø keùt hôû.
• Van ñieän töø ñoùng môû ly hôïp laø loaïi van 4 cöûa , hai vò trí. Khi aán nuùt ñieàu khieån (töø baøn
ñieàu khieån) cung caáp ñieän aùp cho cuoän solenid naøo thì ty tröôït seõ dòch veà khía ñoù vaø ñöôïc
giöõ nguyeân vò trí ñoù, nhö vaäy khi ly hôïp laøm vieäc aùp löïc khoang eùp cuûa ly hôïp laø aùp löïc
nguoàn, neân aùp löïc thaáp seõ coù khaû naêng ly hôïp bò nhaû, vì vaäy trong heä thoáng coù ñoàng hoà chæ
thò aùp löïc ly hôïp, daàu aùp löïc ly hôïp duøng chung vôùi daàu aùp löïc ñòch böôùc
Hoaït ñoäng ñieàu chænh böôùc chaân vòt.
Caùc thieát bò tham gia goàm :
1. Khoái van ñieàu khieån
- Van ñieän töø soá 27 laø loaïi van 4 cöûa 2 vò trí . Khi cuoän daây soleniod coù ñieän aùp cung caáp
(DC 24V) seõ thoâng cöûa P->A, B- > T cho thoâng daàu thuyû löïc töø P veà T, hoaït ñoäng ñieàu
khieån qua cuïm van 31 bình thöôøng. Khi khoâng coù ñieän cung caáp ôû cuoän daây thì caùc cöûa van
naøy ñoùng laïi, vaø ñöôøng daàu khoâng chaïy qua, vieäc ñieàu khieån thoâng qua van 31 khoâng coù yù
nghóa
- Khoái van ñieàu khieån böôùc 29.
Ñaây laø khoái ñieàu khieån böôùc söï coá thoâng qua caùc nuùt aán treân baøn ñieàu khieån. Khi heä
thoáng ñieàu khieån töø caàn ñieàu khieån bò hö hoûng, hai cuoän daây ñieän töø cuûa van naøy ñöôïc caáp
ñieän töø nguoàn DC 24 V.
- Khoái van ñieàu chænh böôùc 31.
Ñaây laø loaïi van Dowty, caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa van Dowty ñöôïc chöùng minh trong
boä khueách ñaïi ñieän thuyû löïc. Van ñieän töø naøy laø moät loaïi thieát bò thöïc hieän döïa theo nguyeân
taéc ñieàu khieån voøi phun ñoái xöùng Ñaëc ñieåm cuûa van ñieän töø naøy laø cuoän daây ñieän ñöôïc chia
laøm hai phaàn, trong loõi laø moät taám saét töø, maïch töø coù moät nam chaâm vónh cöûu ñeå taêng ñoä
nhaïy cho ñieàu khieån.
Tín hieäu ñieàu khieån töû boä ñieän töû tôùi coù ñieän aùp ± 12 VDC, do maïch ñieän töû duøng
khueách ñaïi thuaät toaùn. Khi tín hieäu ra cuûa IC card N0 4 thay ñoåi daáu tuyø theo tín hieäu ñieàu
khieån böôùc “tieán” hay “luøi”. Vò trí ñieàu khieån quyeát ñònh daáu vaø giaù trò cuûa ñoä môû van ban
ñaàu, Servo van naøy hoaït ñoäng trong moät heä thoáng ñieàu khieån kheùp kín ( heä thoáng laëp) thoâng
qua chieát aùp “phaùt” gaén vôùi caàn ñieàu khieån vaø chieát aùp “phaûn hoài “ gaén xy lanh dòch böôùc.
Khi böôùc ñaït yeâu caàu thì tín hieäu ñieàu khieån tôùi cuoän daây cuûa ñoäng cô moâmen baèng “zero”
- Khoái van ñieàu chænh toác ñoä 33.
Ñaây cuõng laø moät van ñieän töø 4 cöûa 3 vò trí, van naøy coù 2 cuoän daây laøm vieäc thoâng qua
boä khueách ñaïi ñieän töû trong moät heä thoáng ñieàu khieån kín, chieát aùp “phaùt” toác ñoä gaén bôùi
caàñieàu khieån vaø chieán aùp “phaûn hoài” vò trí thanh raêng gaén vôùi vò trí thanh raêng bôm cao aùp,
hoaëc töø toác ñoä ñoäng cô. Moät soá taàu coù trang bò maùy phaùt ñoàng truïc thöôøng seõ khoâng ñöa boä
ñieàu khieån naøy vaøo caàn ñieàu khieån nhaèm giöõ toác ñoä ñoäng cô khoâng thay ñoåi
232
- Trong khoái van naøy coøn coù caùc van tay by pass daàu khoûi xy lanh ñieàu khieån khi thöïc hieän
ñieàu khieån böôùc taïi choã.
2. Xy lanh ñieàu khieån 8
Pít ton cuûa xy lanh naøy coù caùn gaén vôùi boä ñieàu khieån coâng suaát ( cao aùp xuaát) ñeå dòch böôùc.
3. Van phaân phoái D 44.
Van phaân phoái naøy ñöôïc hình thaønh ngay treân ñaàu truïc cuûa cô caáu ñieàu khieån böôùc,
pitton cuûa xy lanh soá 8 seõ chuyeàn dòch chuyeån cho cuïm “xy lanh” cuûa khoái van D44, cuïm
naøy coù gaén vôùi 2 ñöôøng oáng meàm daàu aùp löïc vaøo vaø ra. Treân ñaàu truïc coù heä thoáng loã keát caáu
gioáng nhö caùc van tröôï vaø coù loã thoâng doïc theo truïc ñeán hai phía cuûa pítton dòch böôùc, cuïm
van naøy hoaït ñoäng trong heä thoáng kín laëp.
4. Ñieàu chænh phoái hôïp toác ñoä ñoäng cô
Trong ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc, moät phöông thöùc ñieàu khieån thöôøng ñöôïc aùp duïng
laø phoái hôïp toác ñoä vaø böôùc ñeå ñaûm baûo coâng suaát cuûa ñoäng cô khoâng ñoåi (H/D = const), ñieàu
naøy trong thieát keá thöôøng thaáy “ caàn ñieàu khieån” treân buoàng laùi goàm ñieàu khieån 2 thieát bò
taïo tín hieäu thay ñoåi cho “böôùc”chaân vòt vaø cho”toác ñoä “ ñoäng cô, coøn ñieàu khieån ôû buoàng
ñieàu khieån trung taâm thì coù hai ñieàu khieån ñoù hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi nhau.
ÔÛ thieát bò cuûa ULSTEIN, neáu duøng ñieàu khieån ñieän thì caàn ñieàu khieån treân buoàng laùi
thöôøng truyeàn chuyeån dòch cho 2 “chieát aùp” cung caáp tín hieäu ñieàu khieån cho 2 maïch ñieàu
khieån rieâng bieät: Böôùc vaø toác ñoä.
Nguyeân lyù hoaït ñoäng heä thoáng ñieàu khieån böôùc nhö sau: Xem sô ñoà UP –151-6-11
- Töø bôm thuûy löïc , nguoàn aùp löïc 20 - 25kg/cm2 van moät chieàu G9, qua baàu loïc H 14 vaø
khoái van ñieàu chænh aùp löïc H
• H3 – van oån aùp cung caáp daàu aùp löïc cho ñieàu khieån ñoùng môû ly hôïp vaø heä thoáng thuyû löïc
ñieàu khieån
• H5 – Van hoài (reply vale)
• H6 – van hoài cung caáp daàu thuyû löïc tôùivan D 44 ñieàu khieån böôùc chaân vòt
- Ñieàu khieån töø xa treân buoàng laùi hoaëc buoàng ñieàu khieån trung taâm
Quaù trình naøy coù söï tham gia cuûa cuïm van 27, 31
• Van 27 khi coù ñieän seõ ôû traïng thaùi thoâng caùc cöûa P->A, B-T, saün saøng cho ñieàu khieån töø
cuïm van 31.
• Khi caàn ñieàu khieån ôû vò trí “zero” khoâng coù tín hieäu töø chieát aùp phaùt R1A tôù væ ñieän töû,
ñieän aùp ra cuûa væ ñieän töû cung caáp cho cuoän daây cuûa ñoäng cô moâ men van 31 baèng khoâng,
kim chaén cuûa khueách ñaïi ñieän thuyû löïc ôû vò trí giöõa, caùc cuûa van 31 ñoùng, aùp löïc 2 phía caân
baèng, böôùc chaân vòt laø xaùc laäp, ngöôøi ta seõ ñieàu chænh sao cho khi caàn ñieàu khieån ôû vò trí
“zero” ñieän aùp treân cuoän daây ñoäng cô Moâmen baèng “khoâng “ thì böôùc chaân vòt cuõng phaûi ôû
vò trí “zero” (xem trong phaàn hieäu chænh heä thoáng)
• Khi ñaåy caàn ñieàu khieån ñi 1 goùc naøo ñoù ( chaúng haïn theo chieàu tieán) chieát aùp phaùt leänh
R1A seõ taïo ta tín hieäu ñieàu khieån cho væ ñieän töû taïo ra moät giaù trò ñieän aùp moät chieàu töông
öùng laøm dòch chuyeån ty tröôït veà phía phuø hôïp, môû caùc cöûa van cho daàu thuyû löïc thoâng qua
cung caáp cho xy lanh trôï ñoäng soá 8, pít ton cuûa xy lanh trôï ñoäng soá 8 seõ laøm dòch chuyeån
khoái van D44, môû daàu thuyû löïc vaøo khoang sau cuûa xy lanh dòch böôùc, pít ton dòch böôùc seõ
di chuyeån veà phía tröôùc keùo theo khoái tröôït (slide block) trong moayô laøm böôùc chaân vòt
233
dòch theo chieàu “tieán”, Ñoàng thôøi khi piton dòch böôùc di chuyeån ñi leân, ñaàu caùn cuûa noù seõ
ñoùng daàn cöûa van treân khoái D44 laïi, khi caùc loã treân van D44 ñoùng kín laïi thì böôùc chaân vòt
seõ ngöøng dòch chuyeån vaø xaùc laäp ôû vò trí ñoù.
Maët khaùc khi ty tröôït cuûa ñoäng cô Moâmen dòch chuyeån, piton xy lanh 8 cuõng keùo theo moät
chieát aùp “phaûn hoài” R5A dòch chuyeån ñöa tín hieäu veà boä ñieàu khieån, laøm giaûm daàn ñieän aùp
treân cuoän daây ñoäng cô Moâmen, khi giaù trò cuûa chieát aùp naøy töông öùng vôùi giaù trò cuûa chieát
aùp phaùt thì ñieän aùp treân ñoäng cô Moâmen seõ baèng “zero”, ty tröôït van 31 seõ dòch chuyeån veà
vò trí caân baèng, ñoùng kín caùc cöûa van laïi vaø quaù trình ñieàu khieån keát thuùc.
• Khi ñaåy caàn ñieàu khieån dòch leân tieáp thì quaù trình hoaït ñoäng töông töï nhö treân
• Töø vò trí Tieán, keùo caàn ñieàu khieån veà vò trí ngöôùc laïi, chieát aùp phaùt leänh R1A seõ taïo ta
tín hieäu ñieàu khieån coù daáu ngöôïc laïi vôùi chieàu “tieán “cho væ ñieän töû taïo ra moät giaù trò ñieän
aùp moät chieàu coù daáu ngöôïc laïi töông öùng laøm dòch chuyeån ty tröôït veà phía ngöôïc laïi, môû
caùc cöûa van cho daàu thuyû löïc thoâng qua cung caáp cho xy lanh trôï ñoäng soá 8, pít ton cuûa xy
lanh trôï ñoäng soá 8 seõ laøm dòch chuyeån khoái van D44, môû daàu thuyû löïc vaøo khoang tröôùc
cuûa xy lanh dòch böôùc, pít ton dòch böôùc seõ di chuyeån veà phía sau keùo theo khoái tröôït (slide
block) trong moayô laøm böôùc chaân vòt dòch theo chieàu “luøi”, Ñoàng thôøi khi piton dòch böôùc
di chuyeån veà phía sau, ñaàu caùn cuûa noù seõ ñoùng daàn cöûa van treân khoái D44 laïi, khi caùc loã
treân van D44 ñoùng kín laïi thì böôùc chaân vòt seõ ngöøng dòch chuyeån vaø xaùc laäp ôû vò trí ñoù.
Maët khaùc khi ty tröôït cuûa ñoäng cô Moâmen dòch chuyeån, piton xy lanh 8 cuõng keùo theo
moät chieát aùp “phaûn hoài” R5A dòch chuyeån ñöa tín hieäu veà boä ñieàu khieån, laøm giaûm daàn
ñieän aùp treân cuoän daây ñoäng cô Moâmen, khi giaù trò cuûa chieát aùp naøy töông öùng vôùi giaù trò
cuûa chieát aùp phaùt thì ñieän aùp treân ñoäng cô Moâmen seõ baèng “zero”, ty tröôït van 31 seõ dòch
chuyeån veà vò trí caân baèng, ñoùng kín caùc cöûa van laïi vaø quaù trình ñieàu khieån keát thuùc.
Maïch ñieän töû trong ñieàu khieån böôùc chaân vòt:
- R1A laø bieán trôû xaùc ñònh giaù trò cô baûn % böôùc chaân vòt gaén vôùi truyeàn ñoäng caàn ñieàu
khieån chính treân buoàng laùi
- R2A laø bieán trôû xaùc ñònh giaù trò cô baûn % böôùc chaân vòt gaén vôùi truyeàn ñoäng caàn ñieàu
khieån phuï treân buoàng laùi
- R3 laø bieán trôû xaùc ñònh giaù trò cô baûn % böôùc chaân vòt gaén vôùi truyeàn ñoäng caàn ñieàu
khieån ôû buoàng ñieàu khieån trung taâm
- R5A laø bieán trôû xaùc ñònh giaù trò cô baûn % böôùc chaân vòt gaén vôùi truyeàn ñoäng phaûn hoài
böôùc chaân vòt gaén vôùi tryeàn ñoäng cuûa pitton xilanh soá (8)
- Trong sô ñoà ta nhaän bieát:
a. ÔÛ væ ñieän töû chuyeån traïm chính-phuï WIMH -51( xem sô ñoà maïch cuûa WIMH –51)
• Neáu rô le d3 khoâng coù ñieän thì ñieàu khieån thöïc hieän ôû traïm chính, coøn
• Neáu d3 coù ñieän thì maïch ñieàu khieån seõ chuyeån sang traïm phuï.
b. ÔÛ væ ñieän töû chuyeån traïm ñieàu khieån buoàng laùi- buoàng trung taâm WIMH - 4A ( xem sô
ñoà maïch cuûa WIMH -4A):
• Neáu d3 khoâng hoaït ñoäng thì noái thöïc hieän ñieàu khieån böùôc treân Buoàng laùi
• Neáu d3 coù ñieän thì noái thöïc hieän ñieàu khieån böùôc ôû Buoàng trung taâm
c. Caùc chieát aùp R1A; R3, R5A coù ñieän aùp ñöùa vaøo laø nguoàn ± 12 VDC, neân khi dòch chuyeån
caàn ñieàu khieån seõ taïo ra tín hieäu ñieän aùp döông (hoaëc aâm) tôùi Card ñieän töû soá 10 ( haïn cheá
234
quaù taûi WIMH – 82). Tín hieäu ñi qua Card 10 seõ göûi tôùi Card khueách ñaïi WIMH –1, ñieän
aùp ra cuûa Card khueách ñaïi caáp tröïc tieáp tôùi van ñieàu khieån (31) môû ñöôøng daàu ñieàu khieån
cho xy lanh soá (8), pitton xy lanh soá 8 seõ ñieàu khieån heä thoáng coâng suaát thuyû löïc ñeå dòch
chuyeån böôùc (thuyeát minh ôû phaàn tröôùc). Chieát aùp R5A gaén vôùi truyeàn ñoäng cuûa Pitton soá
(8) neân khi pitton di chuyeån thì chieát aùp R5A cuõng di chuyeån theo vaø seõ döa ñieän aùp phaûn
hoài ( ngöôùc daáu ) vaøo cöûa soá 6 cuûa Card WIMH 1 ñeå so saùnh vôùi ñieän aùp ñieàu khieån côû cöûa
soá (10). Moät khi ñieän aùp cöûa soá (6) baèng vôùi ñieän aùp cöûa soá (10) veà giaù tri nhöng ngöôïc daáu
thì ñieän aùp caáp cho ñoäng cô Momen seõ maát, van (3) ôû vò trí caân baèng khoâng coù ñieän, cöûa
van ñoùng laïi, vò trí pitton xy lanh soá (8) xaùc ñònh giöõ böôùc chaân vòt ôû vò trí töông öùng
d. Theo sô ñoà WIMH –28 coù laép caùc chieát aùp duøng ñeå hieäu chænh vò trí cuûa böôùc chaân vòt
maø khoâng caàn ñieàu chænh vò trí cuûa chieät aùp chuû ñoäng hay chieát aùp phaûn hoài ñoù laø
• Caùc chieát aùp hieäu chænh vò trí böôùc caùnh chaân vòt “ tieán” laø P4; P6; P8
• Caùc chieát aùp hieäu chænh böôùc luøi cuûa caùnh chaân vòt “luøi” laø P5; P7; P9
Nhö vaäy trong ñieàu khieån naøy chuùng ta thaáy coù moät soá quaù trình aùp duïng ñieàu khieån voøng
kín laø:
Voøng maïch ñieän töû,
Voøng kín van ñieän töø (31),
Voøng kín maïch thuyû löïc coâng suaát
Ñieàu khieån söï coá
• Vieäc ñieàu khieån söï coá böôùc chaân vòt khi ñieàu khieån baèng caàn ñieàu khieån hoûng ñöôïc
thöïc hieän töø buoàng ñieàu khieån laùi, khi naøy thieát bò chuyeån traïm ñieàu khieån cho pheùp ñieàu
khieån taïi buoàng ñieàu khieån laùi töông öùng vôùi vò trí ñieàu khieån ngöôøi chæ huy ñang laøm
vieäc.
• Traïng thaùi ñieàu khieån naøy phoâng thoâng qua maïch ñieän töû, khoâng thöïc hieän ñieàu khieån
maïch kín, maø laø ñieàu khieån maïch hôû tröïc tieáp, ñieän aùp thoâng qua tieáp ñieåm cuûa caùc nuùt
aán ñieàu khieån böôùc söï coá ñöôïc caáp cho caùc cuoän daây solenoid cuûa van ñieän töø thuoäc cuïm
van29. Caùc taùc ñoäng töø xy lanh ñieàu khieån soá 8 ñeán xy lanh dòch böôùc vaãn nhö treân ñaõ
trình baøy, nhöng vì ñieàu khieån maïch hôû neân ngöôøi ñieàu khieån phaûi nhìn ñoàng hoà chæ baùo
böôùc, khi naøo tôùi böôùc yeâu caàu roài thì phaûi thaû nuùt nhaán ñieàu khieån ra
• Ñieàu khieån laø traïng thaùi ñöôïc duøng khi söï coá ñieàu khieån chính, neân ôû ñaây thöôøng khoâng
caàn coù söï phoái hôïp vôùi ñieàu chænh toác ñoä nhö thöôøng thaáy ôû ñieàu khieån töø “caàn ñieàu
khieån”.
Ñieàu khieån taïi choã.
• Trong tröôøng hôïp ñieàu khieån chính vaø ñieàu khieån söï coá hö hoûng heá hoaëc taàu ñang trong
giai ñoaïn söûa chöõa, thöû nghieäm heä thoáng thuyû löïc coâng suaát, ta coù theå xöû duïng phöông
thöùc “ ñieàu khieån taïi choã”.
• Ñeå ñieàu khieån taïi choã, phaûi môû caùc van By pass 33 ñeå pít ton cuûa xy lanh soá 8 ñöôïc töï
do, luùc ñoù thoâng qua caàn gaït taïi choã ta coù theå thöïc hieän ñieàu khieån böôùc, hoaëc thöïc hieän
nhöõng ñoäng taùc thöû nghieäm, ñieàu chænh ñoàng boä …
• Caùch ñieàu khieån naøy cuõng khoâng lieân quan gì tôùi ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô.
Nguyeân lyù ñieàu chænh soá voøng quay ñoäng cô . Xem sô ñoà UP –151-7-11
235
- R1B laø bieán trôû xaùc ñònh giaù trò toác ñoä ñoäng cô gaén vôùi “Caàn ñieàu khieån” chính treân buoàng
laùi
- R2B -bieán trôû xaùc ñònh giaù trò toác ñoä ñoäng cô gaén vôùi “Caàn ñieàu khieån” phuï treân buoàng laùi
- R1- bieán trôû xaùc ñònh giaù trò toác ñoä gaén vôùi caàn ñieàu khieån ôû buoàng ñieàu khieån trung taâm
Truyeàn ñoäng ñoái vôùi ñaïi löôïng toác ñoä quay cuûa ñoäng cô cuõng töông töï nhö ñieàu khieån dòch
böôùc thoâng qua pitton cuûa xy lanh soá (8), nhöng ôû trong tröôøng hôïp toác ñoä thì pitton dòch
chuyeån seõ dòch chuyeån vaø seõ taùc ñoän hay ñoåi tham soá cho tröôùc cuûa boä ñieàu toác. Vaø taát nhieân
laø söï khaùc nhau coøn ôû choã Pitton cuûa xy lanh seõ di chuyeån töø vò trí “Khoâng taûi” tôùi toaøn toác
maø thoâi.
Caùc ñieàu chænh max; min trong heä thoáng ñöôïc thöïc hieän töø Card WIMH – 2UR2 bao goàm:
• Caùc chieát aùp hieäu chænh giôùi haïn toác ñoä max laø : P1; P3; P5
• Caùc chieát aùp hieäu chænh giôùi haïn min laø P2; P4; P6
• Toác ñoä khoâng taûi cuûa ñoäng cô ñöôïc xaùc ñònh baèng ñoä di chuyeån cuûa chieát aùp R 10 gaén vôùi
pitton cuûa xy lanh thay ñoåi toác ñoä ñoäng cô.
• Khi ñieàu khieån ôû traïm treân buoàng laùi, Trong sô ñoà ta nhaän bieát :Tieán hieäu ñieàu khieån toác ñoä
ñeà chuyeån tôùi Card 3 – MUP –41, ñoù laø Card haïn cheá (limit) khoâng cho tín hieäu quaù lôùn, ñìeu
ñoù coù yù nghóa qua trong khi ñöa caàn ñieàu khieån tôùi caùc vò trí cöïc ñaïi “tieán” hoaëc “luøi” khieán
toác ñoä ñoäng cô khoâng ñöôïc taêng quaù giaù trò cho pheùp ( chaúng haïn töø 500 –825 rpm).
• Khi ñieàu khieån taïi buoàng ñieàu khieån trung taâm thì khoâng caàn nhö vaäy, caàn ñieàu khieån chæ
ñieàu khieån böôùc, coøn toác ñoä ñieàu khieån baèng nuùt rieâng tuyø theo phaân tích vaø cho pheùp cuûa só
quan chuyeân moân taïi buoàng ñieàu khieån trung taâm.
Chæ baùo böôù c chaân vòt. Xem sô ñoà UP –151-8-11
- Aùp duïng maïch hai chieát aùp maéc theo nguyeân taéc caàu ñieän trôû, trò soá cuûa böôùc chaân vòt phaûn
aùnh qua vò trí cuûa chieát aùp R5B gaén vôùi Pitton ñieàu khieån soá (8) , chieát aùp thöù 2 coá ñònh, caùc
ñoàng hoà chæ baùo ñöôïc maéc ôû ñöôøng cheùo cuûa caàu, caùc ñoàng hoà chæ thò böôùc ñöôïc maéc noái tieáp
vôùi nhau
- Chieát aùp P1 ñöôïc xaùc ñònh giaù trò tröôùc vaø coù theå ñieàu chænh ñeå coù vò trí “zero” cuûa chæ baùo
truøng vôùi böôùc thaát cuûa chaân vòt. Diod vaø D 10 ñònh höôùng cho chæ baùo veà hai phía, moãi phía
chæ coù moät diod laøm vieäc. Chieát aùp P2 chænh ñaët trò soá chæ baùo 100% böôùc “tieán”. Chieát aùp P3
ñieàu chænh ñaët chæ soá chæ baùo 100% böôùc “luøi”. Caùc chieát aùp P1; P2, P3 naèm treân Card soá 1
(WIMH –28)
- Caùc ñoàng hoà chæ baùo maéc noái tieáp ôû ñöôøng cheùo caàu ño neân khi R5B di chuyeån theo pitton (8)
thí chuùng coù cuøng moät soá chæ ( cho ba vò trí )
Chuyeån traïm ñieàu khieån
Xem sô ñoà UP –151-9-11
• Töø Buoàng laùi <-> Buoàng ñieàu khieån trung taâm.
Thöïc hieän thoâng qua caùc coâng taéc chuyeån maïch, nuùt aán vaø Card 6 WIMH –4A
- Chuyeån maïch nhôø coâng taéc b15 coù 2 vò trí “ Engine -1/ Bridge -2” chuyeån töø Buoàng ñieàu
khieån trung taâm -> Leân Buoàng Laùi
- Chuyeån vò trí nhôø coâng taéc b4 hai vò trí . chuyeån töø Buoàng Laùi->Buoàng ñieàu khieån trung taâm
Seõ coù caùc ñeøn tín hieäu chæ baùo vò trí ñieàu khieån, khi vò trí khoâng ñöôïc ñaët phuø hôïp seõ coù coøi
con ve baùo cho ngöôøi ñieàu khieån bieát.
236
• Töø traïm chính <-> traïm phuï

Coù caùc nuùt aán chuyeån traïm giöõa hai traïm naøy, muoán ñieàu khieån ôû vò trí naøo thì phaûi aán nuùt
taïi traïm ñoù
Ñoùng/ môû ly hôïp.
ÔÛ caùc traïm ñieàu khieån ñeàu coù hai nuùt aán keøm ñeøn ñeå ñieàu khieån vaøo /ra ly hôïp.
- Card 1 –WIMH –28 coù moät chöùc naêng nöõa laø laøm nhieäm vuï khoaù: Chæ cho pheùp Vaøo/Ra
ly hôïp khi caàn ñieàu khieån ñeå ôû vò trí “zero”.
- Nguoàn ñieän duøng cho ly hôïp laø nguoàn DC 24 V
- Cuïm van ñieän töø (E82) laøm nhieäm vuï Ra/vaøo ly hôïp
Caáp nguoàn cho heä thoáng
- Moãi boä (cho moãi toå hôïp traùi vaø phaûi) ñöôïc caáp hai nguoàn 230 ± 20 V AC, hai nguoàn naøy
ñöôïc bieán ñoåi thaønh nguoàn ñieän ± 12 –15 V DC, hai nguoàn naøy thöôøng tröïc, 1 laøm vieäc vaø 1
döï tröõ.P01 vaø P02
- Nguoàn ñieän DC 24 V cung caáp cho caùc thieát bò thöïc hieän nhö Soleniod, ñeøn chæ baùo…
- Khi coù nguoàn P01 vaø P02, caùc rô le 1dp, 2dp chuyeån maïch cöûa ngoõ (7,8) neáu maát moät
trong hai nguoàn thì thieát bò baùo ñoäng seõ baùo “ hoûng nguoàn”.
- dp3 laøm nhieäm vuï chuyeån nguoàn töï ñoäng giöõa P01 vaø P02
- dp4 laøm nhieäm vuï trung gian ñeå baùo hoûng nguoàn 24 V khi dp4 khoâng coù ñieän aùp
- d5 laø ‘Feedback Failure Relay” chuyeån tieáp ñieåm qua maïch baùo ñoäng chung “System
Failure Pitch Servo”
Heä ñieàu khieån ñieän töû

ÔÛ ñaây coù theå söû duïng heä thoáng cuûa MAR-EL A/S
MAR-EL A/S laø moät heä thoáng ñieän töû duøng ñeå ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc, thöïc hieän Caùc
chöùc naêng sau:
- Ñieàu khieån böôùc chaân vòt
- Ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô phoái hôïp böôùc hoaëc ñoäc laäp
- Baûo veä quaù taûi baèng giaûm böôùc chaân vòt
- Ñoùng môû ly hôïp töø xa
- Chuyeån traïm ñieàu khieån
- Tín hieäu, chæ baùo vaø baùo ñoäng
- Thöïc hieän cheá ñoä ñieàu khieån “bình thöôøng”; “söï coá’ vaø “taïi choã”.
• Boá trí vò trí cuûa Mar-el a/s
a. Trung taâm xöû lyù: goàm 10 væ ñieän töû naèm trong moät hoäp coù kích nhoû ñaët taïi baøn ñieàu
khieån buoàng ñieàu khieån trung taâm bao goàm caùc væ ñieän töû:
N0 Kyù hieäu Chöùc naêng

1 WIMH - Ñieàu chænh böôùc, khoaù ly hôïp
28
2 WIMH - Ñieàu chænh toác ñoä quay ñoäng
2UR2 cô
3 WIMH - Ñieàu chænh ñoä buø tín hieäu toác
237
41 ñoä
4 WIMH - 1 Khueách ñaïi
5 WIMH - 1 Khueách ñaïi
6 WIMH - Chuyeån traïm ñieàu khieån
4A Buoàng laùi -> Buoàng trung taâm
7 WIMH - Chuyeån traïm ñieàu khieån phuï -
51 > chính treân buoàng laùi
8 WIMH - Bieán ñoåi xung toác ñoä thaønh
6A ñieän aùp
9 WIMH - Ñieàu chænh baûo veä quaù taûi
7A
10 WIMH - Töï ñoäng giaûm böôùc
82
b. Moät traïm ñieàu khieån” Chính”, ôû phía tröôùc treân buoàng ñieàu khieån Bao goàm :
+ Hai caàn ñieàu khieån gaén vôùi caùc chieát aùp hai lôùp: 1 ñeå ñieàu khieån böôùc vaø
1 ñeå ñieàu khieån toác ñoä ( cho 2 cuïm traùi vaø phaûi)
+ Hai ñoàng hoà chæ baùo böôùc
+ Coâng taéc xoay ñeå chuyeån traïm ñieàu khieån
+ Ñeøn tín hieäu vaø chuyeån maïch , nuùt aán coù ñeàn ñieàu khieån böôùc söï coá
+ Nuùt aán keøm ñeà Ñoùng/Nhaû lyù hôïp
+ Tín hieäu coøi döï baùo söï coá
+ Nuùt aán coù ñeøn chuyeån traïm Chính- Phuï
c. Moät traïm ñieàu khieån
d. Phuï” ôû phía sau treân buoàng ñieàu khieån
+ Hai caàn ñieàu khieån gaén vôùi caùc chieát aùp hai lôùp: 1 ñeå ñieàu khieån böôùc vaø
1 ñeå ñieàu khieån toác ñoä ( cho 2 cuïm traùi vaø phaûi)
+ Coâng taéc xoay ñeå chuyeån traïm ñieàu khieån
+ Nuùt aán coù ñeøn chuyeån traïm Phuï - Chính
+ Hai caàn ñieàu khieån gaén vôùi caùc chieát aùp moät lôùp: 1 ñeå ñieàu khieån böôùc
+ Hai chieát aùp ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô
+ Hai ñoàng hoà chæ baùo taûi
+ Nuùt aán keøm ñeøn ñeå chuyeån traïm ñieàu khieån Buoàng maùy -> Buoàng laùi
+ Nuùt aán coù ñeøn chuyeån traïm Phuï - Chính
238
Hình [11.47}
e. Moät traïm ñieàu khieån taïi buoàng ñieàu khieån trung taâm
f. Hai “Chieát aùp” phaûn hoài gaén vôùi truyeàn ñoäng cuûa xy lanh trôï ñoäng ñieàu khieån soá 8
+ 1 caùi phaûn hoài vò trí cuûa pitton xy lanh 8
+ Moät caùi duøng cho maïch chæ baùo böôùc
g. “Chieát aùp” phaûn hoài maïch ñieàu chænh toác ñoä quay ñoäng cô
Loaïi PENNY GILES RCP 18/1s
h. “Chieát aùp” phaûn hoài vò trí cuûa thanh raêng bôm cao aùp
Loaïi PENNY GILES RCP 18/1s
i. Caûm bieán toác ñoä ñoäng cô
Loaïi TURCK 2 cöïc, khoaûng caùch caûm bieán, khe khí 3mm,
Caùc vò trí ñöôïc lieân heä vôùi nhau baèng caùp nhieàu ruoät.
Nguoàn cung caáp thöôøng tröïc laø nguoàn chaát löôïng cao DC ± 12 V
Heä töï ñoäng kieåm tra baûo veä.
Baûo veä quaù taûi:
Heä töï ñoäng baûo veä quaù taûi laøm vieäc theo tín hieäu töø ñoäng cô vaø chaân vòt, caàn thieát
phaûi giaûm böôùc chaân vòt khi taûi ñoäng cô vöôùt qua khoaûng laøm vieäc cuûa boä ñieàu chænh, ñieàu
naøy raát quan troïng nhaát laø trong tröôøng hôïp ñoäng cô ñang truyeàn ñoäng maùy phaùt ñieän
ñoàng truïc.
Heä thoáng laøm vieäc döïa treân cô sôû giaù trò toác ñoä quay cuûa ñoäng cô vaø vò trí thanh raêng
bôm cao aùp, caùc thoâng soá naøy thoâng qua boä khuyeách ñaïi ñieän töû cho tín hieäu tôùi taêng hoaëc
giaûm böôùc töông öùng vôùi ñöôøng cong ñieàu khieån
239
Ñeå ño toác ñoä quay cuûa ñoäng cô ngöôøi ta söû duïng caûm öùng toác ñoä MPU (Magnetic pick-
Up), toác ñoä ñöôïc xaùc ñònh baèng soá xung xuaát hieän trong MPU khi baùnh raêng gaén vôùi baùnh
ñaø quay theo toác ñoä maùy, xung xuaát hieän trong MPU coù taàn soá khoaûng tôùi 1000 Hz.
Hình [11.48]
Loaïi caûm bieán MPU thöôøng duøng laø TURCK-B1 5 GT-Y0 . Khoaûng caùch töø caûm bieán
tôùi ñænh raêng ñóa kim loaïi ñöôïc ñieàu chænh khoaûng 3mm, vôùi loaïi caûm bieán khaùc, khoaûng
caùch naøy coù theå khaùc vaø ñöôïc ñaët theo taøi lieäu kyõ thuaät chæ daãn. Xung sau caûm bieán ñöôïc
bieán ñoåi thaønh ñieän aùp töông töï, khi toác ñoä ñoäng cô ñaït tôùi giaù trò 1000 RPM thì ñieän aùp
töông töï ñaït ñöôïc baèng 10 Von
Möùc ñoä dòch chuyeån cuûa cuûa thanh raêng nhieân lieäu coù theå ñöôïc xaùc ñònh qua caùc
caûm bieán ñieän trôû, ñieän caûm hoaëc ñieän dung. Giaù trò doøng ra cuûa caûm bieán ñaït ñöôïc
khoaûng töø 0 –20mA.
ÔÛ moät giaù trò toác ñoä khoâng ñoåi naøo ñoù (chaúng haïn ñang duy trì toác ñoä ñeå ñoäng cô chaïy
cuøng maùy phaùt ñoàng truïc), neáu möùc di chuyeån cuûa thanh raêng nhieân lieäu leân cao (taûi chaân
vòt taêng) thì thoâng qua giaù trò cuûa ñieän trôû töø chieát aùp gaén vôùi thanh raêng bôm cao aùp ñöôïc
ñöa tôùi boä ñieàu chænh quaù taûi vaø boä naøy seõ thay ñoåi tín hieäu ñieàu khieån cô baûn giaûm böôùc
töông öùng vôùi khaû naêng quaù taûi ñoäng cô, quaù trình naøy seõ dieãn ra cho tôùi luùc ñoäng cô
khoâng coøn bò quaù taûi nöõa.
a. Ño toá ñoä quay, thöïc hieän töø MPU, vaø maïch ñieän töû WIMH 6A.
MPU cho tín hieäu xung töông öùng vôùi toác ñoä ñoäng cô tôùi væ ñieän töû WIMH 6A, væ ñieän töû
seõ chuyeån ñoåi ñieän aùp naøy veà giaù trò ñieän aùp ( Bieán xung thaønh ñieän aùp) vaø ñöa tôùi moät boä
Triger (Boä chuyeån traïng thaùi). Ngöôõng ñieàu chænh cuûa Trige ñöôïc ñieàu chænh baèng moät
chieát aùp laép ñaët treân væ ñieän töû . Thöôøng theo kinh nghieäm coù theå ñaët ñieàu chænh cho diod
aùnh saùng saùng leân ôû toác ñoä nhoû hôn toác ñoä khoâng taùi cuûa ñoäng cô moät ít ( 5%)
b. Ño vò trí cuûa thanh raêng bôm cao aùp
ÔÛ ñaây ngöôøi ta duøng loaïi caûm bieán laø chieát aùp ño goùc xoay cua cô caáu dòch thanh raêng
nhieän lieäu cuûa boä ñieàu toác loaïi Hartman & Brown, Camil Bauer… ñieän aùp cung caáp vaøo laø
240
24VDC, doøng ñieän ra töø 0 –20mA treân væ ñieän töû coù 2 chieát aùp ñieàu chænh laø P1 ñieàu chænh
“zero“ vaø P2 ñieàu chænh “doøng cöïc ñaïi”
Ñoái vôùi caûm bieán loaïi Camil bauer KINAX 7W1 caàn löu yù:
Khi xöû duïng caûm bieán loaïi keùp ñoâi
Cöïc “döông soá N02, cöïc “aâm “soá N01, Tín hieäu ra cöûa soá N04.
Khi söû duïng caûm bieán keùp boán:
Cöïc “döông soá N02, cöïc “aâm” soá N01. Tín hieäu ra “aâm cöûa soá N03 vaø ra “döông “cöûa soá
N04.
Caùc væ ñieän töû cuûa baûo veä quaù taûi
Heä baûo veä quaù taûi goàm coù 2 card ñieän töû WIMH 72 vaø WIMH 82
Hình 11.49
Hình 11.50
Væ ñieän töû WIMH 72.
Tín hieäu töø caûm bieán toác ñoä quay cuûa ñoäng cô göûi tôùi cöûa soá 2 vaø soá 4, tín hieäu “döông “ ôû
cöûa soá 2.
- Boä khueách ñaïi a1 thay ñoåi ñoä khueách ñaïi baèng bieán trôû P2. Trong tröôøng hôïp vò trí cuûa
thanh raêng nhieân lieäu cuûa ñoäng cô coù tín hieäu doøng ñieän ñöa qua cöûa 8z vaø 10, tín hieäu coù
daáu “döông ôû 8z, tín hieäu ñieän aùp ra seõ ôû cöûa 8d vaø 10, tín hieäu 8d coù daáu laø “aâm”
- Boä khueách ñaïi c1 xaùc ñònh heä soá khuyeách ñaïi bôûi chieát aùp P3. tín hieäu khueách ñaïi coù theå
ño taïi ñieåm D, tín hieäu coù daáu laø “döông “
241
- Chieát aùp P1 seõ xaùc laäp moät giaù trò khoâng ñoåi khi heä thoáng ñieàu khieån quaù taûi khoâng duøng
caûm bieán toác ñoä quay cuûa ñoäng cô.
- Tín hieäu töø khueách ñaïi a1 coù theå ño ñöôïc ôû ñieåm A, tín hieäu naøy laø “aâm”. veà giaù trò lôùn
hôn caùc tín hieäu töø a 1 vaø P1 göûi tôùi. Tín hieäu toác ñoä quay cuûa ñoäng cô qua khueách ñaïi a2 vaø
ño ñöôïc taïi ñieåm C.
- ÔÛ khueách ñaïi a 2 coù theå thay ñoåi taêng hoaëc giaûm tín hieäu cuûa toác ñoä quay
- Tín hieäu cô baûn taïo ra bôûi chieát aùp P4. Möùc tín hieäu ño ñöôïc ôû ñieåm B
- Tín hieäu toác ñoä quay vaø vò trí cuûa thanh raêng bôm cao aùp seõ göûi tôùi khueách ñaïi b1, Hieäu soá
tín hieäu naøy coù theå ño ñöôïc ôû ñieåm E. Coù theå ño tín hieäu quaù taûi cuõng nhö non taïi taïi ñaây. Tín
hieäu ñöôïc cung caáp tôùi væ ñieän töû qua cöûa soá N012 vaø chieát aùp ñieàu chænh P6, noù cuõng laø tín
hieäu cung caáp tôùi chæ thò quaù taûi. Tín hieäu töø b1 qua b2 khi ñoù coù theå quaù taûi hoaëc non taûi. Tín
hieäu quaù taûi qua cöûa P5a, non taûi qua P5b, caû hai tín hieäu ra chyeån tôùi caùc væ ñieän töû qua cöûa
soá 30. Tín hieäu quaù taûi laø “aâm”, non taûi laø “döông”
- Væ ñieän töû WIMH 72 coù moät ñeøn led seõ saùng leân khi quaù taûi. Ñeå chæ thò traïng thaùi quaù taûi ta
duøng theâm caùc rô le trung gian .
Væ ñieän töû WIMH 82.
Hình 11.51
Töø cöûa soá (30) treân WIMH 72 tín hieäu ñöôïc ñöa tôùi cöûa (2) cuûa WiMH 82, khi xaûy ra
quaù taûi rô le d6 seõ hoaït ñoäng , do tín hieäu quaù taûi mang daáu (-) neân ñoäng cô M treân Card naøy
seõ hoaït ñoäng thay ñoåi vò trí con chaïy treân chieát aùp PM thay ñoåi tín hieäu ñieàu khieån cô baûn ñeå
giaûm böôùc haïn cheá quaù taûi:
Tín hieäu ñieàu khieån böôùc ñi vaøo cöûa soá (8).
- Neáu chöa quaù taûi, tín hieäu ñi qua cöûa soá (10) vaø khoâng ñi vaøo WIMH-82
- Khi xaûy ra quaù taûi rô le d6 seõ hoaït ñoäng , do tín hieäu quaù taûi mang daáu (-) neân ñoäng cô M
treân Card naøy seõ hoaït ñoäng thay ñoåi vò trí con chaïy treân chieát aùp PM , do tín hieäu ôû PM
242
döông (+) -> ñöa tôùi cöûa + (5) cuûa KÑTT a 1-> tín hieäu cöûa (7) seõ döông -> T1 thoâng -> d3
hoaït ñoäng , ñeøn led d8 saùng leân, ñoàng thôøi tieáp ñieåm cuûa rô le d3 seõ sun maïch ñiod Ñ, saün
saøng chôø tín hieäu döông (+) khi heát quaù taûi
- Ñoàng thôøi rô le d3 cuõng chuyeån maïch cho boä ñieàu chænh vaøo laøm vieäc thoâng qua KÑTT b1,
cöûa ra cuûa b1 seõ chuyeån tín hieäu khueách ñaïi qua KÑTT b2 vaø a2.
+ Giaû söû cöûa (8) ñang coù tín hieäu döông (Tieán ) qua KÑTT b1 tín hieäu seõ coù daáu aâm ôû b2
vaø a 2. Tín hieäu ra tuyø thuoäc vaøo vò trí cuõa chieát aùp PM. Tuy nhieân chaéc chaén raèng neáu quaù
taûi Moâ tô M seõ hoaït ñoäng tín hieäu döông (+) lôùn hôn vaø ñöùa qua ñieän trôû R16 töùc laø cöûa (2)
cuûa KÑTT a 2 giaûm aâm (-0-> cöûa soá (1) seõ giaûm ñieän theá döông (+) vaø qua KÑTT cöûa soá
(10) seõ coù ñieän theá döông giaûm xuoáng-> qua KÑ cô caáu ñieàu chænh seõ ñieàu chænh giaûm böôùc
chaân vòt.
+ Khi heát quaù taûi ñieän theá ra cuûa boä caûm bieán toác ñoä vaø vò trí thanh raêng bôm cao aùp coù
ñieän theá döông tôû laïi. Ñoäng cô M seõ quay theo chieàu ngöôùc laïi-> d3 maát ñieän. Boä töï ñoäng
ñieàu chænh taûi seõ töï ñoäng bò ngaét ra.
+ Khi cöûa (80 ñang coù ñieän theá aâm (-) –Luøi. Hoaït ñoäng xaûy ra töông töï , tuy nhieân luùc naøy
KÑTTb2 seõ laøm vieäc chöù khoâng phaûi laø a2
+ Khi ñieàu chænh cho boä baûo veä quaù taûi laøm vieäc phaûi caên cöù vaøo ñoà thò cung caáp nhieân lieäu
theo toác ñoä ñeå xaùc ñònh khoaûng giaù trò cuûa baûo veä baét ñaàu laøm vieäc ( ñoà thò sô ñoà 000-036
E).
+ Quan heä haøm soá giöõa vò trí dòch chuyeån cuûa thanh raêng bôm cao aùp F vaø toác ñoä ñoäng cô
nhö sau: F/F0 (%) = f(n/n0)
Trong ñoù:
F - vò trí thanh raêng nhieân lieäu
F0 - vò trí thanh raêng nhieân lieäu khi khoâng taûi
n - toác ñoä ñoäng cô
n0 - toác ñoä khoâng taûi cuûa ñoäng cô
Töï ñoäng kieåm tra vaø baûo veä cuûa ULSTEIN
Khi thieát keá caù heä thoáng, nhaø thieát keá ñaõ tính toaùn tôùi moät soá khaû naêng xaûy ra khoâng
bình thöôøng vaø ñaõ löôøng tröôùc caùc thieát bò choáng laïi söï khoâng bình thöôøng coù theå ñoù
HEÄ THOÁNG ÑIEÀU KHIEÅN CHAÂN VÒT BIEÁN BÖÔÙC CUÛA HAÕNG ZAMEX
Ñaây laø heä thoáng chaân vòt bieán böôùc cuûa haõng Jamex ñöôïc laép ñaët treân nhieàu taàu caùc loaïi
khaùc nhau, JaMex saûn xuaát nhieàu loaïi chaân coù kích thöôùc khaùc nhau bao goàm caû chaân vòt
chính vaø chaân vòt ñieàu ñoäng . Khi aùp duïng treân caùc taàu coâng trình, thöôùng duøng vôùi 3 – 5 toå
chaân vòt goàm 2 toå chaân vòt chính vaø 1 tôùi 3 toå chaân vò tñieàu ñoäng. Caùc chaân vòt chính truyeàn
ñoäng bôûi ñoäng cô disel, chaân vòt ñieàu ñoäng coù theå truyeàn ñoäng töø ñoäng cô diesel vaø cuõng coù
theå truyeàn ñoäng töø ñoäng cô ñieän, ÔÛ VN heä thoáng naøy ñöôïc laép ñaët treân caùc taàu Beán ñình,
Hoa mai, Neptigat…
Ñaëc ñieåm:
- Ñaây laø moät heä thoáng ñöôïc phoå bieán gaén ñieàu khieån böôùc laø heä thoáng thuyû löïc, ñoái vôùi
chaân vòt chính, ñoäng cô thöïc hieän taùc ñoäng dòch böôùc laø xy lanh dòch böôùc thuyû löïc naèm beân
trong moayô, coù nghóa laø heä truyeàn ñoäng dòch böôùc laø moät heä thoáng cô khí coù khoái tröôït dòch
243
böôùc naèm trong Moayô cuøng vôùi xy lanh dòch böôùc, heä thoáng thuyû löïc ñöôïc truyeàn doïc theo
ñöôøng oáng cuûa truïc ñieàu khieån
- Maïch thuyû löïc dòch böôùc ñöôïc cung caáp rieâng töø maùy thuyû löïc truyeàn ñoäng baèng ñoäng cô
ñieän, coù hai toå maùy thuyû löïc nhö vaäy trong heä thoáng
- Laøm maùt vaø boâi trôn heä truïc, oå ñôõ cuõng duøng heä thoáng daàu nhôøn khaùc vôùi heä thoáng thuyû
löïc naøy,
- Heä thoáng ñieàu khieån dòch böôùc xöû duïng boä khueách ñaïi voøi phun loã chaén ñoái xöùng thoâng
qua moät boä khueách ñaïi thöïc hieän tröôùc khi laøm dòch chuyeån xy lanh dòch böôùc chaân vòt. Heä
thoáng thuyû löïc dòch böôùc chaân vòt laø heä thoáng ñieàu khieån kín, coù hai voøng laëp: Voøi phun ñoái
xöùng vaø van phaân phoái. Phaûn hoài töø tyû soá truyeàn cô khí.
- Heä thoáng ñieàu khieån töø xa baèng khí neùn laáy töø chai gío thoâng qua van ñieàu aùp giöõ aùp löïc
ñieàu khieån töø 6-7 kg/cm2. Heä thoáng boá trí coù theå thöïc hieän töø nhieàu vò trí thoâng qua boä
chuyeån maïch khí neùn. Caàn ñieàu khieån xoay cam cô khí , cam cô khí naøy taùc ñoäng leân caùc van
ñieàu chænh aùp löïc khí , ñöa ra aùp löïc ñieàu khieån phuø hôïp vôùi vò trí cuûa caàn ñieàu khieån.
- Toác ñoä cuûa ñoäng cô thay ñoåi theo aùp löïc khí treân khoái J30, aùp löïc cuûa khí ñoù laïi phuï thuoäc
vaøo möùc ñoä aùp löïc ñieàu khieån ñi qua van noái J120 (Coupling valve)
- Maïch chæ baùo böôùc chaân vòt baèng heä thoáng xenxin laøm vieäc ôû cheá ñoä ñoàng boä, ñieän aùp
nguoàn caáp laø 230V AC.
I/ Giôùi thieäu sô ñoà :
- Sô ñoà J00 - sô ñoà boá trí chung :
- Sô ñoà J 17 – Sô ñoà khoái van STRU-KOSI-VALVE
- Sô ñoà J 29 a – Van kieåm tra (check valve)
- Sô ñoà J 30 – Boä chuyeån ñoåi thuyû –khí (HYDRAULIC –PNEUMATIC –TRANSDUCER).
Ñaây laø boä chuyeån ñoåi phoái hôïp khí, thuyû löïc thaønh aùp löïc ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô töø xa
- J 53 a, b– Toå bôm thuyû löïc
- Cung caáp naêng löôïng thuyû löïc cho ñieàu khieån vaø dòch böôùc.
- J 60 - Boä xaáy khí (air dryer) naèm trong maïch cung caáp khí, nhieäm vuï laø xaáy khoâ hôi nöôùc
trong khí ñieàu khieån
- J 65 – Khoái baûo veä ñaàu truïc
- J 66 – Heä thoáng daàu boâi trôn
- J 72 – Heä thoáng khí ñieàu khieån töø xa
- J 83 b – Ñieàu khieån töø xa – Remote control
Hoaït ñoäng ñieàu khieån töø xa cuûa heä thoáng
- Aùp löïc khí ñieàu khieån cung caáp tôùi tröôùc caùc van ñieàu chænh ap löïc ñieàu khieån laø töø 6 –7
kg/cm2.
- Aùp löïc daàu thuyû löïc laøm vieäc töø 20 –25 kg/cm2
Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa khueách ñaïi voøi phun loã chaén
Trong sô ñoà ta thaáy:
- ÔÛ vò trí khoâng coù ñieàu khieån voøi phun (8) ôû vò trí giöõa, aùp löïc daàu thuyû löïc töø khoái giaùm
aùp (J107) cung caáp cho voøi phun phun vaøo 2 loã treân ñeá kim loaïi (5) baèng nhau taïo aùp löïc ñeàu
treân hai khoang cuûa van phaân phoái (J105) ty ban naøy ôû vò trí giöõa, ñoùng kín caùc ñöôøng daàu
244
thuyû löïc chính töø khoái (STRU-KOSI-Valve) , daàu thuyû löïc ôû hai phía cuûa pítton dòch böôùc
coù aùp löïc nhö nhaâu. Böôùc chaân vòt xaùc ñònh
- Giaû söû ñaåy caàn ñieàu khieån leân phía “ tieán ‘, seõ coù moät aùp löïc khí töông öùng ñi vaøo
khoang beân phaûi (FW) cuûa khoái ñieàu khieån (J111). Aùp löïc naøy ñaåy thanh 27 di chuyeån veà
phía beân traùi töông öùng vôùi löïc loø xo, ñaåy voøi phun leäch ñi so vôùi vò trí caân baèng , loã beân
phaûi seõ coù aùp löïc cao hôn loã beân traùi, ty van ñöôïc ñaåy töø phaiû qua traùi, môû ñöôøng daàu thuyû
löïc thoâng vôùi ñöôøng oáng trong truïc, cho daàu thuyû löïc chaûy vaøo khoang phía sau cuûa khoái xy
lanh dòch böôùc ñeåy piton vaø truïc ñieàu khieån coù gaén khoái tröôït dòch böôùc di chuyeån leân phía
tröôùc. Böôùc chaân vòt ‘tieán “
- Khi truïc di chuyeån leân phía tröôùc voømg chaën 26 cuõng di chuyeån leân xoay ñaåy ty van
phaân phoái J105 chaïy daàn veà vò trí ban ñaàu, khi ty van trôû veà ñuùng vò trí ban ñaàu thì daàu thuyû
löïc cung caáp cho xy lanh dòch böôùc khoâng ñöôïc boå xung , giöõ nguyeân löôïng vaø vò trí chaân
vòt ñöôïc xaùc laáp. Ñoàng thôøi khi ñoù thanh phaûn hoài J111a di chuyeån leân phía treân, do thanh
naøy xoay quanh ñieåm coá ñònh neân khoái 22 seõ di chuyeån sang phaûi ñaåy hoäp loø xo sang beân
phaûi, khi coù söï caân baèng löïc vôùi aùp löïc ñieàu khieån vò trí cuûa voøi phun seõ phaûi veà vò trí ñoái
xöùng . heâ thoáng ñöôïc xaùc laäp ôû vò trí ñoù
- Caùc vò trí ñieàu khieån khaùc cuõng töông töï
- Khi dòch chuyeån theo chieàu böôùc luøi thì khoang beân traùi LW cuûa J 111 seõ laøm vieäc.
Voøi phun coù choát chaën hai phía ñeå traùnh tröôøng hôïp voøi phun ra khoûi hai loã.
ÑIEÀU KHIEÅN CHAÂN VÒT BIEÁN BÖÔÙC HAÕNG JW BERG

Haõng JW BERG cuûa Thuî ñieån cheá taïo heä thoáng chaân vòt bieán böôùc cuõng ñöôïc duøng
raát phoå bieán treân taàu coâng trình. ÔÛ Vieät nam moät soá taàu ñoùng taïi Nam Tö tröôùc ñaây ñöôïc
trang bò loaïi heä thoáng naøy nhö caùc taàu Long Sôn, Phuù Quyù.
- Heä thoáng cuûa JW Berg cuõng söû duïng heä thoáng dòch chuyeån böôùc laø heä thoáng thuyû löïc
thoâng qua ñoäng cô trôï ñoäng laø moät xy lanh maèm treân ñoaïn truïc cuûa chaân vòt.
- Heä thoáng ñieàu khieån töø xa cuûa JW BERG cuõng laø heä thoáng khí, treân caùc traïm ñieàu khieån
taïi buoàng laùi hoaëc buoàng trung taâm caùc caàn ñieàu khieån chuyeån dòch caùc cam cô khí ñeå thay
ñoåi tham soá cuûa van ñieàu chænh aùp löïc khí cho ñieàu khieån cung caáp cho khoái ñieàu khieån.
- Cuõng nhö caùc heä thoáng khaùc taïi buoàng laùi caàn ñieàu khieån coù chuyeån ñoäng van ñieàu chænh
aùp löïc ñeå thay ñoåi toác ñoä ñoäng cô trong daûi laøm vieäc töông öùng vôùi vò trí cuûa böôùc chaân vòt
(aùp löïc khí neùn ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô thay ñoåi trong khoaûng giaù trò töø (0,5 –4 kg/cm2)
- Ñieàu khieån buoàng laùi thöïc hieän phoái hôïp böôùc vaø toác ñoä, ñieàu khieån buoàng trung taâm thöïc
hieän rieâng bieät toác ñoä vaø böôùc.
- Heä thoáng coù töï ñoäng baûo veä quùa taûi baèng vieäc giaûm böôùc, theo thöôøng leä thì ôû ñaây duøng vò
trí thanh raêng bôm cao aùp ñeå töï ñoäng giaûm taûi cho ñoäng cô.
Thuyeát minh sô ñoà ñieàu khieån thuyû löïc cuûa JW BERG.
- Nguoàn aùp löïc thuyû löïc ñöôïc hình thaønh töø bôm thuyû löïc do ñoäng cô ñieän lai( 1, 2) vaän
chuyeån daàu töø keùt soá , ñöôïc ñöa qua Boä oån ñònh aùp xuaát (4) maø ôû ñoù coù van ñieàu chænh aùp
xuaát 3, moät phaàn ñöôïc trích qua sinh haøn 5 ñeå giaûi nhieät cho daàu
- Hoaït ñoäng cuûa boä ñieàu chænh böôùc.
245
• Caùc thieát bò tham gia goàm : Ñoäng cô trôï ñoäng (12); Xy lanh ñieàu khieån soá 7; Thanh truyeàn
soá (9); Xy lanh dòch böôùc naèm heân trong khoái (11); Thanh phaûn hoài soá (13)
• Thieát bò thöïc hieän vieäc dòch böôùc ôû ñaây laø secvomotor soá (12). Ñoäng cô trôï ñoäng coù caáu
taïo hình truï naèm ngang, truïc naèm giöû a chuyeån ñoäng ñoùng môû ñöôøng daàu theo goù xoay cuûa
truïc ñaàu truïc truyeàn ñoäng coù gaén moät cuïm van ñöa daàu thuyû löïc vaøo vaø ra,
• Ñoäng cô trôï ñoäng ñieàu khieån khí soá (7) coù ñaëc ñieåm khi laøm vieäc laø taïi vò trí “zero cuûa
chaân vòt thì aùp löïc khí ra phaûi ôû giaù trò khoaûng 2,2 kg/cm2 . Khi taïi vò trí ñieàu khieån dòch caàn
ñieàu khieån ñeå ñieàu khieån böôùc thì theo chieàu “tieán” aùp löïc khí seõ giaûm vaø theo chieàu “luøi”
aùp löïc khí ra seõtaêng leân., keøm theo caáu taïo cuûa truïc chaân vòt ôû ñaàu coù loø xo ñaøn hoài neân khi
maát aùp löïc khí ñieàu khieån laäp töù c truïc chaân vòt chuyeån leân vò trí :tieán” full.
Hình 11.52
• Giaû söû ñaåy tay ñieàu khieån veà phía “tieán” khí neùn ra khoûi van ñieàu chænh aùp löïc ôû tay
ñieàu khieån seõ ñi vaøo cöûa (1) cuûa ñoäng cô trôï ñoäng soá (7), maøng cao su cuûa coù seõ giaõn ra
ñaåy thanh truyeàn dòch chuyeån laøm cho thanh (9) di chuyeån ñoäng ñi leân. Truïc ñoäng cô servo
bò xoay ñi moät goùc ví duï laø α1 seõ môû ñöôøng daàu aùp löïc ñi vaøo xy lanh dòch böôùc, laøm cho
truïc dòch böôùc di chuyeån leân phía tröôùc.Trong luùc di chuyeån thì thanh truyeàn phaûn hoài 13
cuõng di chuyeån theo, vaø ñaåy khoái truï xoay quanh truïc theo höôùng xoay cuûa truïc 1 goùc α2,
ñoùng daàn cöûa van laïi. Khi α2 = α1, cöûa van bò ñoùng hoaøn toaøn, thì vò trí cuûa böôùc chaân vòt
seõ ñöôïc xaùc laäp.
• ÔÛ caùc vò trí ñieàu khieån khaùc thì hoaït ñoäng cuûa heä thoáng cuõng hoaøn toaøn gioáng nhö treân
• Ñeå ñieàu chænh ñoä daøi cuûa böôùc chaân vòt H coù theå ñieàu chænh töø ñoä daøi thanh truyeàn cuûa
xy lanh (7) thoâng qua e cu treân thanh truyeàn.
246
• Ñeå ñieàu chænh vò trí “zero” coù moät soá caùc ñieàu chænh treân thanh phaûn hoài vaø ñieàu khieån
• Khoái phaùt (14) laø ñieän trôû phaûn hoài maéc trong maïch caàu chæ baùo böôùc chaân vòt. Ñieàu
chænh vò trí, ñoä daøi cuûa thanh truyeàn seõ cho chæ soá chæ baùo chính xaùc ôû moïi vò trí.
Baûo veä quaù taûi.
- trong heä thoáng BERG , baûo veä quaù taûi seõ töï ñoäng giaûm böôùc
- Cuõng nhö caùc tröôøng hôïp khaùc quaù taûi ñoäng cô coù theå xaûy ra khi taàu ñang döøng - ñaåy
nhanh tay ñieàu khieån leân tieán, hoaëc luøi cao, hoaëc taàu ñang tieán maø keùo ñieåu khieån böôùc luøi
vaø ngöôùc laïi.
- Sô ñoà baûo veä quaù taûi bao goàm caùc thieát bò:
Hình 11.53
a. Boä ñieàu toác UG coù 2 ñöôøng oáng vôùi möùc hoaït ñoäng bình thöôøng vaø möùc quaù taûi khi thanh
raêng nhieân lieäu ñöôïc naâng leân cao
b. Van thuyû löïc 4 cöûa 2 vò trí
c. Van oån aùp vôùi aùp löïc max 20 kg/cm2
d. Caùc van ñieài tieát löu löôïng
e. Xy lanh giaûm böôùc naèm trong khoái van ñieàu khieån (7)
- ÔÛ cheá ñoä hoaït ñoäng bình thöôøng , aùp löïc töø boä ñieàu chænh toác ñoä UG ñöa tôùi phí khoang
traùi cuûa van thuyû löïc cöûa 1 thoâng 2 vaø cöûa 5 thoâng 3, daàu thuyû löïc ñi vaøo maët treân cuûa xy lanh
giaûm böôùc, vaø hoài veà keùt ôû khoang döôùi xy lanh dòch böôùc.
- Khi bò quaù taûi cöûa ra cuûa UG möùc qua taûi coù aùp löïc thuyû löïc ñaåy ty van thuyû löïc dòch töø
phaûi qua traùi, laøm caùc khoang thoâng ngöôùc laïi, caùn piton giaûm böôùc seõ ñöôïc ñaåy leân cao hôn,
haïn cheá goùc ñieàu khieån, ñöa böôùc caùnh chaân vòt giaûm xuoáng.
Öu ñieåm:
- Heä thoáng cuûa JW BERG ñôn giaûn
247
- Xöû duïng naêng löôïng khí vaø thuyû löïc neân khaù an toaøn, Ñaûm baûo ñöôïc caùc chöùc naêng
Nhöôïc ñieåm :
- Ñoä chính xaùc thaáp,
- Thieát bò ñieàu khieån duûng maøng Cao su neân aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä, daàu vaø thôøi gian, thôøi
gia sau seõ khoâng coù söï tuyeán thính trong ñieàu khieån nöõa
- Khí neùn phaûi ñöôïc xaáy vaø loïc kyõ caøng neáu khoâng thì raát deã bò keït do xeùt gæ, hôi nöôùc, daàu,
môõ.
HEÄ THOÁNG TÖÏ ÑOÄNG KIEÅM TRA

ÑIEÀU KHIEÅN ÑOÄNG CÔ CHAÂN VÒT BIEÁN BÖÔÙC WESC 2000
I. KHAÙI QUAÙT HEÄ THOÁNG WECS 2000.
Kyõ thuaät ñieàu khieån, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa caùc thieát bò, caùc quaù trình coâng ngheä coù söï
tham gia cuûa maùy tính ñieän töû khoâng coøn laø vaán ñeà môùi vôùi nöôùc ta, ñeå vaän haønh khai thaùc toát
chuùng ta caàn phaûi nghieân cöùu vaø hieåu kyõ noù, Wecs 2000 laø moät heä thoáng töï ñoäng ñieàu khieån
ñoäng cô Diesel taàu thuyû ñöôïc aùp duïng cho ñoäng cô Diesel haõng Wartstila lai chaân vòt cuûa taàu
thuûy coù coâng suaát tôùi 5000 maõ löïc Caûm bieán, ñaàu ño ñöôïc ñaët töø nhöõng phaàn khaùc nhau cuûa
ñoäng cô, caùc thoâng soá traïng thaùi ñöôïc kieåm tra bôûi boä ñieàu khieån chính (MCU),
Heä thoáng
ñieàu khieån
beân ngoaøi
Caùc caûm bieán/ caùc Caùc caûm bieán/ caùc Caùc caûm bieán/ caùc Caùc caûm bieán/ caùc
tieáp ñieåm döï tröõ tieáp ñieåm tieáp ñieåm tieáp ñieåm
Hình 11.54- Caáu taïo toång quaùt cuûa heä thoáng
Haàu heát caùc ñaàu ño vaø caûm bieán ñieàu phaùt ra nhöõng tín hieäu daïng töông töï vaø phaûi
chuyeån sang daïng tín hieäu soá. Caùc caûm bieán ñöôïc goäp thaønh nhoùm vaø noái ñeán nhöõng boä toå
hôïp vieát taét laø (SMU), caùc (SMU) ñöôïc noái ñeán boä ñieàu khieån phaân phoái (DCU) vaø noái ñeán
boä ñieàu khieån chính (MCU) cuûa Wecs Ngöôøi vaän haønh coù theå quan saùt caùc thoâng soá ñoäng cô
nhö nhieät ñoä, toác ñoä, aùp luïc, traïng thaùi hoaït ñoäng … töø boä hieån thò taïi choå (LDU)
Heä thoáng ñöôïc laäp trình ñieàu khieån vaø baûo döôõng thieát bò töø maùy tính (PC) vôùi moät card
naïp goïi laø SRAM, phaàn meàm ñieàu khieån ñöôïc naïp vaøo boä ñieàu khieån chính (MCU), caùc file
döõ lieäu ñöôïc ghi vaøo SRAM sau ñoù döõ lieäu naøy ñöôïc taûi vaøo boä ñieàu khieån chính (MCU),
248
MCU ñöa ra chöông trình kieåm tra caùc caûm bieán, caùc ñaàu ño, caùc leänh cuûa ñieàu khieån… vaø
phaùt tín hieäu ñieàu khieån ñoäng cô Diesel theo yeâu caàu.
Ñeå ñaûm baûo an toaøn trong khi laøm vieäc, caùc chöùc naêng chính cuûa heä thoáng ñöôïc ñieàu
khieån vaø kieåm soaùt baèng caùc maïch ñieän töû thoâng qua moät khoái “Relay Module” ñeå caùch ly
giöõa boä ñieàu khieån vaø thieát bò thöïc hieän, maëc duø nhuõng chöùc naêng chính naøy ñaõ ñöôïc kieåm
soaùt bôûi boä ñieàu khieån chính (MCU)
II. CAÁU TAÏO WECS
Heä thoáng WECS 2000 coù nhöõng phaàn chính sau:
A/PHAÀN CÖÙNG:
Boä WECS goàm coù:
1.Boä ñieàu khieån chính (MCU):
Boä ñieàu khieån chính (MCU) laø trung taâm xöû lyù cuûa heä thoáng ñieàu khieån WECS 2000,
MCU xöû lyù taát caû nhöõng döõ lieäu thu nhaän ñöôïc vaø lieân laïc vôùi boä ñieàu khieån phaân phoái
(DCU) (vaø vôùi heä thoáng ñieàu khieån töø xa WICHMATIC 2) Boä ñieàu khieån chính (MCU) coù
caùc thaønh phaàn cô baûn sau:
Caùc coång
Drive / RS-232C
PICOBUS (Bus receiver
truyeàn song
song 8 bit)
Giao
tieáp vôùi
Caùc coång
maïch Drive / RS-232C
chuû receiver
I 2C bus (Bus
truyeàn toác ñoä CPU.
trung bình) Boä nhôù.
Khoái I/O
CAN.
SMU or
modbus
Khoái I/O link
+DC Nguoàn
caáp
-DC Khoái I/O
Hình 11.55- Sô ñoà khoái maïng cuïc boä

Sô ñoà khoái maïng cuïc boä
- Maïch xöû lyù (Processor Board): Maïch xöû lyù bao goàm moät thanh RAM coù dung löôïng 1Mb
ñeå löu tröû chöông trình ñieàu khieån, caùc file thoâng soá vaø heä thoáng cô sôû döõ lieäu.
249
Treân maïch xöû lyù coøn coù moät boä vi xöû lyù INTELL vôùi toác ñoä 12MHz, ngoaøi ra maïch xöû lyù
coøn ñieàu khieån vieäc keát noái döõ lieäu vôùi caùc heä thoáng beân ngoaøi nhö maùy tính caù nhaân (PC)
thoâng qua caùc keânh döõ lieâu treân maïch, coù 4 keânh coù theå keát noái laø: hai keânh keát noái RS
232C, hai Keânh A vaø B laø coång ña chöùc naêng nhö: RS-232; CRS-422; RS 423; RS-485;
MIL-STD-188-11)
Boä nhôùù
Boä nhôù coù teân laø “SRAM drive”, card naøy ñoïc hoaëc vieát döõ lieäu töø SRAM card döõ
lieäu ñeán SRAM. Board chính cuûa maïch boä nhôù naøy bao goàm caùc raõnh “A” vaø “B” ñeå gaén
caùc SRAM coù theå duøng PC card ñeå caøi ñaët phaàn meàm vaøo SRAM
Maïch giao tieáp (Interface Board):
Trong maïch giao tieáp (baøn ñieàu khieån) coù boán keânh töông töï (Analog) vaø moät keânh soá
8 bit. Giao tieáp ña chöùc naêng cuûa MCU tôùi heä thoáng ñieàu khieån WECS 2000 ñöôïc duøng vôùi
caùc coâng taéc vaø rôle
Maïch chuyeån ñoåi DC/DC:
Chuyeån ñoåi DC/DC coù nhieäm vuï laø chuyeån ñoåi ñieän aùp moät chieàu thaønh caùc ñieän aùp
yeâu caàu nhö laø 12 V, +5V,-5V,+18V coù chaát löôïng cao ñeå ñaûm baûo an toaøn cho thieát bò ñieän
töû.
Maïch maïng cuïc boä (LAN Board)
Maïng cuïc boä naøy bao goàm caùc module ñaëc bieät ñeå thuaän tieän cho vieäc lieân keát cuûa boä
ñieàu khieån chính (MCU) tôùi CAN vaø MODBUS, maïng cho pheùp döõ lieäu ñöôïc truyeàn töø ñaây
ñeán caùc vò trí khaùc vaø ngöôïc laiï
Ñeøn LED cuûa Ñeøn LED cuûa Ñeøn LED cuûa boä
maïch maïng cuïc maïch xöû lyù nhôù
Ñeøn LED cuûa

maïch giao tieáp
Ñeøn LED cuûa boä
chuyeãn ñoåi
.
Boä nhôù
Hình 11.56
250
Maïch chuû (Mother Board): Laø block maïch ñeå caùc maïch khaùc ñöôïc gaén vaøo ñoù, coù chæ thò
traïng thaùi laøm vieäc baèng LED status: Söï hoaït ñoäng cuûa ñeøn LED status ñöôïc ñieàu khieån bôûi
phaàn meàm cuûa boä MCU.
Nguoàn caáp cho heä thoáng WECS 2000
Heä thoáng WECS ñöôïc caáp bôûi nguoàn 24 VDC rieâng bieät beân ngoaiø.Beân caïnh nguoàn caáp
chính ñoù thì coøn coù moät nguoàn caáp döï tröõ 24 VDC nhaèm baûo veõ caùc thieát bò khi coù söï coá
maát nguoàn caáp chính. Caû hai nguoàn naøy ñieàu ñöôïc noái ñeán khoái Rôle (Relay Module),vaø taïi
ñaây nguoàn seõ ñöôïc phaân phoái ñeán caùc khoái cuûa heä thoáng WECS
2. Maøn hình hieån thò taïi choã (LDU):
Maøn hình hieån thò taïi choã (LDU) laø nôi chæ thò caùc thoâng soá: aùp suaát, nhieät ñoä vaø traïng
thaùi cuûa caùc thieát bò. Maøn hình hieån thò ñöôïc noái vôùi maïch xöû lyù cuûa boä ñieàu khieån chính
(MCU) hoaëc noái vôùi boä ñieàu khieàn phaân phoái (DCU) thoâng qua chuaån giao tieáp RS-232, boä
naøy seõ göõi nhöõng döõ lieäu caàn thieát ñeán LDU, ñeå LDU hieån thò ra caùc thoâng soá cuûa ñoäng cô
Nuùt Reset ñieàu
khieån vi xöû lyù
Khe caám DCU

PC card board
SMU
board
Hình 11.57 Boä DCU

3. .Khoái rôle (Relay Module) RM :
Relay Module laø thieát bò thöïc hieän nhöõng leänh ñieàu khieån töø boä ñieàu khieån chính
(MCU) baèng caùch taùc ñoäng leân caùc cuoän daây ñieän töø. Relay Module coøn laø moät heä thoáng döï
tröõ heát söùc quan troïng ñeå deà phoøng khi boä ñieàu khieån chính (MCU) hoûng hoùc, khi ñieàu khieån
töø boä ‘Söï coá’. Relay Module coù khaû naêng ñaûm nhieäm vieäc ñieàu khieån chính qua (MCU),
251
haàu heát caùc tín hieäu quan troïng nhö caùc caûm bieán daàu bôi trôn vaø coâng taéc söï coá ñieàu ñöôïc
noái ñeán ñaây.
Relay Module khoâng coù boä xöû lyù cuõng nhö phaàn meàm ñieàu khieån maø noù chæ laø maïch toå hôïp
caùc thieát bò ñieàu khieån nhö laø rôle vaø coâng taéc tô.
Relay module goàm nhöõng khoái chöùc naêng sau:
Khoái döøng söï coá; Khoái taét maùy khi quaù toác; Khoái giôùi haïn nhieân lieäu; Khoái döøng maùy
bình thöôøng; Khoái ño toác ñoä; Khoái taét maùy do aùp löïc daàu bôi trôn ; Khoái boû qua vieäc taét
maùy; Khoái kieåm soaùt MCU; Khoái Reset khi taét maùy do söï coá; Khoái khôûi ñoäng maùy; Khoái
nguoàn caáp; Khoái baùo Relay module hoûng; Khoái döøng vaø taét MCU; Khoái khôûi ñoäng MCU;
Khoái quay chaäm …
4.Boä ñieàu khieån phaân phoái (DCU):
Goàm moät board SMU (boä toå hôïp caùc caûm bieán) vaø DCU board, Hai board maïch naøy
ñöôïc noái vôùi nhau thoâng qua bus Treân board DCU goàm coù moät boä vi xöõ lyù, boä nhôù cöïc
nhanh vaø moät khe caám PC card, vi xöû lyù treân board DCU laø vi xöû lyù 16 bit hoaït ñoäng nhö
moät maùy chuû cuûa SMU vaø ñieàu khieån taát caû vieäc keát noái vôùi beân ngoaø, vi xöû lyù cuûa DCU
ñoïc taát caû nhöõng tín hieäu noái töø SMU vaø chuyeån ñoåi nhöõng tín hieäu naøy tuyø theo nhöõng
thoâng tin chöùa trong caùc file döõ lieäu cuûa DCU tröôùc khi tröôùc ñöa ñeán boä ñieàu khieån chính
(MCU) ñeå hieän thò caùc giaù trò treân boä hieän thò taïi choå (LDU).
5. Toå hôïp caùc caûm bieán (SMU):
.
Maïch maïng cuïc boä
Boä chuyeån ñoåi DC
Khu vöïc nguoàn

Maïch xöû lyù
Boä nhôù
Caùc maïch giao tieáp
Coâng taéc
chìm
Khoâng duøng
Nguoàn
Coâng taéc nguoàn
Noái tieáp ñaát
loa
Hình 11.58- Maïch chuø
252
Caùc caûm bieán, ñaàu ño ñöôïc goäp thaønh nhoùm vaø noái ñeán nhöõng boä toå hôïp vieát taét laø
(SMU), Caùc toå hôïp (SMU) ñöôïc noái ñeán boä ñieàu khieån phaân phoái (DCU), Wecs –2000 coù 5
boä toå hôïp caùc caûm bieán; SMU hoaït ñoäng nhö boä giao tieáp giöõa caùc caûm bieán vaø boä DC,
SMU coù theå ño ñöôïc caû hai tín hieäu töông töï vaø soá töø caùc caûm bieán, caùc tín hieäu noái ñeán
SMU nhö: Tín hieïâu doøng 4-20mA, töø boä bieán doøng, töø boä bieán aùp, tö caùc caûm bieán nhieät ñoä
Pt 100, Ñieän trôû, Chieát aùp, Coâng taéc…
6. Caùc chuaån giao tieáp:
Nghi thöùc giao tieáp laø caùc hình thöùc lieân heä vôùi maïch ngoaøi goàm coù caùc kieåu: RS-232C ñöôïc
duøng cho vieäc truyeàn single ended , duøng ñeå keát noái tín hieäu giöõa boä ñieàu khieån chính
(MCU) vaø boä hieån thò taïi choå (LDU); giao tieáp RS-485: cho pheùp ta coù theå noái 32 boä ñieàu
khieån (driver) vaø 32 boä thu (receiver) treân cuøng moät bus ñôn Trong heä thoáng WECS ñöôïc
duøng ñeå keát noái giöõa caùc boä toå hôïp caùc caûm bieán (SMU) vôùi nhau hay giöõa SMU vôùi boä
ñieàu khieån phaân phoái (DCU); Giao tieáp CAN: ñöôïc duøng ñeå keát noái giöõa boä DCU vaø MCU;
Giao tieáp Mod BUS laø moät nghi thöùc truyeàn döõ lieäu döôùi daïng nhò phaân. Trong boä WECS
2000 keát noái Mod BUS ñöôïc duøng ñeå laáy nhöõng döõ lieäu ño ñöôïc vaø trang thaùi cuûa maùy töø boä
ñieàu khieån chính (MCU) ñeán heä thoáng töï ñoäng ñieàu khieån diesel beân ngoaøi vaø ñeå ñieàu khieån
maùy töø heä thoáng beân ngoaøi thoâng qua boä MCU
Ngoaøi caùc thieát bò chính keå treân coøn coù caùc boä phaän ngoaïi vi khaùc nhö baøn ñieàu khieån, caùc
ti`1n hieäu töø caùc heä thoáng khaùc qua caùc cöûa giao tieáp
Keát noái tín hieäu giöõa boä ñieàu khieån chính (MCU) vaø heä thoáng beân ngoaøi:
-Caùc nuùt aán khôûi ñoäng vaø döøng töø xa thì ñöôïc noái ñeán caùc ñaàu vaøo nhò phaân cuûa maïch giao
tieáp (interface Board) trong MCU
Caùc tín hieäu ñieàu khieån ñeán Relay Module ñöôïc noái ñeán caùc ñaàu ra nhò phaân cuûa maïch giao
tieáp,
-Caùc tín hieäu chæ baùo töø Relay Module ñöôïc noái ñeán caùc ñaàu vaøo nhò phaân cuûa giao tieáp
trong
-Caùc tín hieäu daïng xung töø Relay Module ñöôïc noái ñeán caùc ñaàu vaøo nhò phaân/taàn soá cuûa
maïch giaotieáp CAN bus thì ñöôïc noái ñeán coång A cuûa maïch maïng cuïc boä. Mosbus ñöôïc noái
ñeán coång B hoaëc C cuûa maïch maïng cuïc boä, Boä maøn hình hieån thò taïi choå ñeán port 0 cuûa
maïch xöû lyù,
B/ PHAÀN MEÀM
Phuïc vuï WECS 2000 coù hai phaàn meàm cho MCU vaø DCU:
- Phaàn meàm kieåm tra MBTEST,
- Phaàn meàm kieåm tra PC-LDU
Caùc cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa phaàn meàm trong MCU: Khi nguoàn ñöôïc caáp vaø löïa choïn boä Wecs
seõ laøm vieäc ôû moät trong hai cheá ñoä ñoù laø cheá ñoä öùng duïng (APPLICATION) vaø cheá ñoä phuïc
vuï (SERVICE).
Trong cheá ñoä öùng duïng thì MCU thöïc thi chöông trình ñieàu khieån vaø kieåm tra ñoäng cô,
Trong cheá ñoä phuïc vuï thì phaàn meàm öùng duïng ñöôïc taïm döøng vaø chæ taùc ñoäng khi coù leänh
cuûa ngöôøi söû duïng. Boä WECS coù theå thay ñoåi caùc cheá ñoä hoaït ñoäng baèng caùch söû duïng caùc
leänh cuûa MCU
253
- Trong cheá ñoä öùng duïng caùc file thoâng soá ñöôïc taûi xuoáng ñeå MCU xaùc ñònh vieäc hoaït ñoäng
ôû cheá ñoä öùng duïng, ôû cheá ñoä naøy boä MCU baét ñaàu nhaän caùc döõ lieäu cuûa caûm bieán, thöïc hieän
chöùc naêng baûo veä vaø keát noái vôùi heä thoáng beân ngoaøi. Noù hoaït ñoäng döïa theo chöông trình ñaõ
ñöôïc laäp saün.
- Trong cheá ñoä phuïc vuï boä MCU cho leänh ñeå kieåm tra phaàn cöùng cuûa heä thoáng vaø vieäc ñaët
caùc thoâng soá cuûa heä thoáng, cheá ñoä naøy boä MCU chæ taùc ñoäng khi leänh ñöôïc nhaäp vaøo vaø khi
ñoù boä MCU seõ thöïc hieän leänh vaø hieån thò keát quaû sau ñoù seõ ñôïi leänh keá tieáp, coøn trong cheá
ñoä öùng duïng thì boä MCU hoaït ñoäng döïa treân chöông trình ñaõ ñöôïc laäp trình saün,
1. Phaàn meàm MBTEST:
MBTEST laø chöông trình kieåm tra söï keát noái baèng chuaån ModBUS cuûa heä thoáng
WECS.Noù chaïy treân moät maùy tính vôùi caáu hình töông thích, MBTEST laø moät chöông trình
chaïy treân neàn Dos
2. Phaàn meàm PC-LDU:
PC-LDU laø moät chöông trình phuïc vuï cho heä thoáng WECS.Noù chaïy treân moät maùy tính
vôùi caáu hình töông thích vôùi PC-LDU laø moät chöông trình chaïy treân neàn Dos gioáng nhö
MBTest
Caùc cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa phaàn meàm trong Wecs 2000 ñöôïc theå hieän treân löôïc ñoà sau:
Caùc cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa phaàn meàm
Hình [11.59]
III. ÖÙNG DUÏNG CUÛA HEÄ THOÁNG WECS- 2000

Ñaây laø heä thoáng kieåm tra ñieàu khieån töï ñoäng raát hieän ñaïi vôùi söï tham gia cuûa kyõ thuaät
maùy tính ñeå ñieàu khieån thieát bò ñoäng löïc taàu thuyû,
Heä thoáng töï ñoäng kieåm tra, ñieàu khieån kieåu Wecs -2000 aùp duïng cho ñoäng cô Diesel
taàu thuyû cuûa caùc taàu coâng trình bieån ñöôïc lieân keát vôùi heä thoáng ñieàu khieån töø xa ñoäng cô
”Winchmatic” vaø heä thoáng töï ñoäng ñònh vò vò trí taàu DP “Dynamic Position”, nhieàu tröôøng
hôïp coøn noái keát vôùi caùc “Robot” chuyeân duïng ROV” ñeå töï ñoäng daãn ñöôøng caùc thieát bò ñoù
khoâng ñöôïc chæ ra treân sô ñoà khoái) cho pheùp töï ñoäng ñieàu khieån duy trì vò höôùng muõi taàu vaø
vò trí haàu nhö tuyeät ñoái chính xaùc cuûa con taàu theo theo caùc veát hoaëc caùc chöông trình ñònh
saün, baát chaáp ñieàu kieän thôøi tieát vaø maët bieån
Sô ñoà khoái ñôn giaûn nhö hình veõ bao goàm:
- Caùc traïm ñieàu khieån bao goàm: 1 traïm chính vaø 3 traïm phuï ñeàu ñöôïc ñaët treân buoàng laùi
254
- Heä thoáng ñieàu khieån trung taâm, traïm ñieàu khieån maùy vaø thieát bò ñieän naêng ñaët taïi phoøng
ñieàu khieån
- Caùc traïm ñieàu khieån ñöôïc ñaët treân buoàng laùi vaø trong phoøng ñieàu khieån, Caùc traïm ñieàu
khieån bao goàm nhöõng coâng taéc, nhöõng boä chæ caùc tín hieäu vaø caùc thieát bò kieåm tra chæ baùo,
kieåm tra tín hieäu daïng soá vaø tín hieäu daïng töông töï.
- Tuû ñieàu khieån trung taâm chöùa ñöïng taát caû caùc thieát bò xöû lyù vaø gia coâng tín hieäu ñieàu
khieån: Khôûi ñoäng /döøng/thay ñoåi toác ñoä, ñieàu chænh taûi, chuyeån traïm, kieåm tra vaø baûo veä.
Ñoàng thôøi coù noái keát vôùi caùc heä thoáng DP, caùc heä thoáng töï ñoäng kieåm tra, baûo veä vaø ñieàu
khieån khaùc treân taàu
- Trong phoøng ñieàu khieån coøn coù traïm ñieàu khieån cho ñoäng cô Disel vaø heä thoáng ñieän naêng
- Cuïm Ñoäng cô Disel, hoäp soá vaø chaân vòt bieán böôùc
- Caùc heä thoáng toå hôïp treân ñaây raát phuø hôïp vôùi caùc loaïi taàu coâng trình, dòch vuï laøm vieäc
trong ñieàu kieän voâ cuøng khaéc nghieät treân bieån phuïc vuï kyõ thuaät khoan thaêm doø, khai thaùc
daàu khí, laép ñaët heä thoáng ñöôøng oáng, daây caùp bieån … ôû ñaùy ñaïi döông, caùc taàu loaïi raát hieän
ñaïi naøy môùi xuaát hieän ôû nöôùc ta moät vaøi chieác
Hình [11.60]
255
Heä thoáng chaân vòt ñaûo löu

Chaân vòt ñaûo löu laø chaân vòt maø quaù trình ñieàu ñoäng coù theå thay ñoåi höôùng löïc ñaåy 360
ñoä, ñieàu khieån thay ñoåi löïc ñaåy veà höôùng löïc vaø giaù trò cuûa löïc thoâng qua 3 heä thoáng:
- Thay ñoåi toác ñoä quay cuûa chaân vòt
- Thay ñoåi böôùc caùnh chaân vòt
- Thay ñoåi xoay Moay ô chaân vòt
Caùc heä thoáng ñieàu khieån chuû yeáu thöïc hieän qua phöông phaùp ñieàu khieån laëp, thöïc hieän
caû 3 taùc ñoäng treân thoâng qua moät tay ñieàu khieån Joy- stic
Caùc heä thoáng chaân vòt ñaûo löu chæ ñöôïc cheá taïo vôùi coâng suaát vaøi tôùi haøng ngaøn KW, vaø
ñöôïc aùp duïng cho caùc taàu thöôøng xuyeân ñieàu ñoäng nhö taàu lai ñaùt, ñaåy keùo… hoaëc caùc taàu
hoaït ñoäng treân soâng
Hình 11.61- Chaân vòt bieán böôùc ñieàu ñoäng
256
CAÂU HOÛI OÂN TAÄP:

1. Haõy khaùi quaùt vieäc aùp duïng heä thoáng ñieàu khieån maùy chính taàu thuyû
2. Phaân tích caáu taïo cuûa heä thoáng ñieàu khieån maùy chính taàu thuyû, öùng duïng caùc nguoàn naêng
löôïng trong heä thoáng ñieàu khieån
3. Thuaät toaùn chuaån bò vaø haâm maùy, phöông phaùp thöôøng aùp duïng
4. Thuaät toaùn via maùy, phöông phaùp thuôøng aùp duïng
5. Thuaät toaùn khôûi ñoäng ñoäng cô, neáu coù thieát bò ñieän seõ giöõ vai troø, chöùc naêng gì trong thuaät
toaùn ñieàu khieån naøy
6. Caùc chöông trình taêng toác khi aùp duïng ñoäng cô thaáp toác
7. Thuaät toaùn ñaûo chieàu quay cuûa ñoäng cô
8. Nguyeân taéc ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô chính taïi choã, töø xa theo maïch hôû
9. Nguyeân taéc ñieàu khieån toác ñoä ñoäng cô chính töø xa theo maïch kín
10. Thuaät toaùn döøng ñoäng cô, phöông phaùp aùp duïng thoâng thöôøng
11. Caùc thoâng soá döï baùo vaø baûo veä cuûa heä thoáng ñieàu khieån ñoäng cô chính
12. Haõy trình baøy nguyeân taéc baûo veä ñoäng cô theo aùp löïc daàu boâi trôn, haõy ñöa phöông phaùp
thöû vaø kieåm tra maïch baûo veä naøy
13. Haõy trình baøy nguyeân taéc baûo veä ñoäng cô theo aùp löïc, nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, haõy ñöa
phöông phaùp thöû vaø kieåm tra maïch baûo veä naøy
14. Haõy trình baøy phöông phaùp baûo veä quaù toác ñoäng cô chính, baèng kieán thöùc ñaõ hoïc veà KT
ñieän theo baïn thöïc teá seõ aùp duïng seõ nhö theá naøo
15. Phaân loaïi heä thoáng ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc
16. Caáu taïo cô baûn cuûa heä thoáng ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc
17. Haõy tìm hieåu heä thoáng ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc haõng Ulstein
18. Haõy tìm hieåu heä thoáng ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc haõng Jamex
19. Haõy tìm hieåu heä thoáng ñieàu khieån chaân vòt bieán böôùc haõng Berg
20. Haõy tìm hieåu veà heä thoáng kieåm tra, ñieàu khieån ñoäng cô chính duøng kyõ thuaät soá WECS
257

Chuong XI (2) - HE THONG DIEU KHIEN MAY CHINH PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong XI (2) - HE THONG DIEU KHIEN MAY CHINH PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Phaàn IV- Töï ñoäng ñieàu khieån thieát bò taàu thuyû Chöông XI.

I. Nhöõng khaùi nieäm cô baûn:

II. PHAÂN TÍCH CAÁU TAÏO HEÄ THOÁNG TÑÑKTXÑ:

Cô caáu Hình thaønh leänh Caùc cô caáu ñieàu khieån

III. THUAÄT TOAÙN ÑIEÀU KHIEÅN CUÛA HEÄ THOÁNG TÑÑKTXÑ

Hình [11.25}: Thuaät toaùn khôûi ñoäng ñoäng cô Diesel

Chöông trình söï coá [cöïc ñaïi]

3. Thuaät toaùn thay ñoåi toác ñoä

Boä ñieàu toác Ñoäng cô

Maïch ñieàu khieån hôû:

Chuyeån Boä Ñoäng cô

Chuyeån Boä Ñoäng cô

Maïch ñieàu khieån kín:

a. Aùp duïng caàu ñieän trôû

Servo Boä ñieàu Ñoäng cô Diesel

c. Nguyeân taéc ñieàu khieån caàu Xensin

U Xensin thu vò trí thanh raêng nhieân lieäu

Servo Boä Ñoäng cô

Xensin phaùt ñieàu khieån möùc caáp nhieân lieäu

§5. KIEÅM TRA, DÖÏ BAÙO VAØ BAÛO VEÄ

Aùp löïc khí taêng aùp - x x

xy lanh thuyû löïc

Tôùi thanh raêng nhieân lieäu

1 Khaùi nieäm chung:

Truyeàn ñoäng Truyeàn ñoäng Truyeàn ñoäng

Ñoäng cô Ñoäng cô Ñoäng cô Thay Truyeàn Truyeàn Truyeàn

Hình [11-33] Caùc kieåu heä thoáng thay ñoåi böôùc

Chaân vòt bieán böôùc

Cô caáu dòch böôùc Ly hôïp, hoäp soá

Ñieàu khieån böôùc chaân vòt:

Ví duï minh hoaï nguyeân lyù treân nhö ôû hình veõ

2 3 böôùc chaân vòt vaø toác ñoä

Pitch control Load, ids.

Diesel gearbox Fixed propeller

Shaft Thrust force

Figure 11-39: diesel-gearbox-fixed propeller system

Turbine gearbox propeller

Shaft Thuster force

Figure 11-41: Electric motor-fixed propeller system

Start/stop Start/stop diesels,

on/off Shaft Thrust force

Diesel gear box Cp. propeller

Diesel - gearbox- Cp. propeller

8 Pitton löïc Piton trôï ñoäng ñieàu khieån

Hình [11-45] Heä thoáng chaân vòt Bieán böôùc Ulstein

• Töø traïm chính <-> traïm phuï

Heä ñieàu khieån ñieän töû

N0 Kyù hieäu Chöùc naêng

ÑIEÀU KHIEÅN CHAÂN VÒT BIEÁN BÖÔÙC HAÕNG JW BERG

HEÄ THOÁNG TÖÏ ÑOÄNG KIEÅM TRA

Hình 11.54- Caáu taïo toång quaùt cuûa heä thoáng

Hình 11.55- Sô ñoà khoái maïng cuïc boä

Ñeøn LED cuûa

Khe caám DCU

Hình 11.57 Boä DCU

Boä chuyeån ñoåi DC

Khu vöïc nguoàn

Caùc maïch giao tieáp

Hình 11.58- Maïch chuø

Caùc cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa phaàn meàm

III. ÖÙNG DUÏNG CUÛA HEÄ THOÁNG WECS- 2000

Heä thoáng chaân vòt ñaûo löu

Hình 11.61- Chaân vòt bieán böôùc ñieàu ñoäng