Struktura e sistemeve të

shfrytëzimit
Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
 Objektivat

Përshkrim i shërbimeve të ofruara nga sistemi i operimit për përdoruesit,

proceset dhe sistemet e tjera
​Diskutim mbi mënyrat e ndryshme të strukturimit të sistemit të operimit
1.2 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
 Shërbimet e sistemit të operimit

Sistemi i operimit mundëson një mjedis për ekzekutimin e programeve dhe

shërbimeve për programet e tjerë dhe përdoruesit
Një bashkësi e shërbimeve të sistemit të operimit mundësojnë
funksionalitete të dobishme për përdoruesin:
​Ndërfaqja e përdoruesit
​CLI

​GUI

​Batch

​Ekzekutimin e programeve
​Ngarkimin e programeve në memorjen kryesore
​Ekzekutimin e programeve
​Perfundimin e programeve në mënyrë korrekte ose jo
​Veprimet I/O
​Një program në ekzekutim mund të kryeje veprime I/O

1.3 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

Shërbimet e sistemit të operimit (vazh.)

​Manipulimin e sistemit të skedarëve

​Programeve ju nevojitet të lexojnë/shkruajnë skedarë dhe direktori, ti
krijojnë dhe fshijnë ato, të kërkojnë, të listojnë sekdarët e një direktorie,
menaxhojnë politikat e sigurisë
​Komunikimi

​Komunikimi
realizohet ndërmjet memorjes së përbashkët ose kalimit të
mesazheve
​Detektimi i gabimeve
​Duhet të menaxhojë gabimet që mund të ndodhin në sistem
1.4 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
 Shërbimet e sistemit të operimit (vazh.)

Një bashkësi tjetër e shërbimeve të sistemit të operimit mundëson

efiçencën e veprimeve të sistemit
​Alokimi i burimeve
​Gjatëekzekutimit të punëve të ndryshme njëkohësisht, sistemi duhet të
alokojë burime për secilën prej tyre
​Llogaritë

​Ruhet informacion mbi burimet që përdor përdoruesi

​Mbrojtja dhe siguria
​Mbrojta mundëson kontrollin e aksesimit të burimeve të sistemit
​Siguria
mundëson përdorimin e sistemit të autentifikimit për
përdoruesit e jashtëm
1.5 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
Pamje e shërbimeve të SSH
Fotoja marrë nga: Operating System Concepts – 8th Edition

1.6 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

Thirjet e sistemit

​Ndërfaqe për mundësimin e shërbimeve nga sistemi i operimit

​Zakonisht të shkrujtura në një gjuhë të nivelit të lartë (C ose C++)
​Në shumicën e rasteve aksesohen nga programet ndërmjet një API
(ndërfaqe) dhe jo në mënyrë direkte
​Tre ndërfaqet (API) më të përdorura janë
​Win32 API
​Java API
​POSIX API
​Përse përdorim i API dhe jo thirjet e sistemit?
1.7 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
Shembull i thirjeve të sistemit

Sekuenca e thirjeve të sistemit gjatë replikimit të përmbajtjes së një skedari

në një sekdar tjetër
 Fotoja marrë nga: Operating System Concepts – 8th Edition

1.8 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

API – thirjet e sistemit - SSH
Fotoja marrë nga: Operating System Concepts – 8th Edition

1.9 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

Shembull i një librarie standarte në C

Programi në C thëret komandën printf() të librarisë standarte në C e cila

thëret thirjen e sistemit write()
Fotoja marrë nga: Operating System Concepts – 8th Edition

1.10 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

Tipet e thirrjeve të sistemit

​Kontrolli i proceseve
​Ngarkimi, ekzekutimi
​Krijimi i proceseve, përfundimi i tyre
​Marrja dhe përcaktimi i atributeve të proceseve
​...

​Menaxhimi i skedarve
​Krijimi i skedarve, fshirja e tyre
​Hapja, mbyllja e skedarve
​Lexim, shkrim, pozicionim
​Marrja dhe përcaktimi i atributeve të skedarve
​...
1.11 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
Tipet e thirrjeve të sistemit (Vazh.)

​Menaxhimi i pajisjeve
​Kërkesë për marrjen/lëshimin e kontrollit të pajisjes
​Lexim, shkrim, pozicionim
​Marrja dhe përcaktimi i atributeve të pajisjes
​...

​Menaxhimi i informacionit
​Marrja dhe përcaktimi i orës, datës së sistemit
​Marrja dhe përcaktimi i të dhënave të sistemit
​...

​Komunikimi
​Krijimi dhë fshirja e lidhjeve të komunikimit
​Dërgimi dhe marrja e mesazheve
​Bashkëngjitja e pajisjeve në distancë
 ​...

1.12 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

Programet e sistemit

Programet e sistemit mundësojnë një mjedis të përshtatshëm për

ekzekutimin dhe zhvillimin e programeve
​Programet e sistemit kategorizohen:
​Manipulimi i skedarve
​Informacion mbi statuset
​Modifikimi i skedarve
​Suportim i gjuhëve të programimit
​Komunikim

​Programet e aplikacioneve
Disa nga programet e sistemit janë thjesht ndërfaqe për tek thirjet e
sistemit, disa janë më kompleks
1.13 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
Dizenjimi dhe implementimi i OS

​Fillon me përcaktimin e qëllimeve dhe specifikimeve

​Ndikohet nga zgjedhja e hardware-it, tipit të sistemit
​Qëllimet e përdoruesit dhe qëllimet e sistemit
​Qëllimete përdoruesit – Sistemi i operimit duhet të jetë i përshtatshëm
për tu përdorur, i lehtë për tu mësuar, i besueshëm, i sigurt dhe i shpejtë
Qëllimet e sistemit – Sistemi i operimit duhet të jetë i lehtë për tu
dizenjuar, implementuar dhe mirëmbajtur, fleksibël, i besueshëm, pa
gabime dhe efiçent
1.14 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
Strukturat e thjeshta

​MS-DOS
​Jo i ndarë në module
​Ndëfaqet dhe nivelet e funksionaliteteve jo të ndara
1.15 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th
 Struktura me shtresa

Sistemi i operimit ndahet në shtresa, ku çdo shtresë ndërtohet mbi shtresën

paraardhëse. Shtresa më e fundit (shtresa 0) përfaqëson hardware-in; niveli
më i lartë (shtresa N) është ndërfaqja e përdoruesit.
​Shtresat funksionojnë bazuar në veprimet dhe ndërfaqet e ofruara nga
shtresat e niveleve më të ulta.
 Fotoja marrë nga: Operating System Concepts – 8th Edition

1.16 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

Struktura me module

​Sistemet e operimit modern implementojnë modulet kernel

​Përdor llogjikën e orientuar drejt objekteve
​Çdo komponent bazë qëndron më vete
​Komunikimi realizohet ndërmjet ndërfaqeve
​Çdo komponent ngarkohet në sistem në momentin që nevojitet
​I ngjashëm me strukturën me module por më fleksibël
Fotoja marrë nga: Operating System Concepts – 8th Edition

1.17 Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th

Fund
Përshtatur nga: Operating System Concepts – 8​th