İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi

Mukavemet 201 Dersi 1. Yıliçi Sınavı CRN: 11184 Tarih: 14/11/2006 13:00-15:00
Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Mehmet H. Omurtag, Dersin Yardımcısı: Araş. Gör. Akif KUTLU

q P=5qa
4
(25 Puan)

Soru1: Yükleme hali Şekil(1)’ de verilmiş olan çubukta; 3

a) Mesnet tepkilerinin hesaplayınız.
G
b) Kesme kuvveti ( T ) , eğilme momenti ( M) ve normal
kuvvet ( N ) diagramlarını çiziniz. A B
a a a
Şekil (1)

Soru2: Şekil(2)’ de verilmiş düzlem gerilme halinde sq

(25 Puan)

q=30o için; q
a) sq ve tq değerlerini hesaplayınız. 20kN/m
2
tq
b) s1, s2 asal gerilmelerini ve doğrultularını hesaplayı-
nız.
c) Mohr dairesini çiziniz, yönlendirilmiş eleman üzerin- 8kN/m
2

de gerilmeleri gösteriniz.
2
14kN/m
Şekil (2)
Soru3: Şekil(3)' de kenar uzunlukları a, b,c
(20 Puan)

olacak şekilde verilmiş dikdörtgen prizmaya z

düşey P kuvveti etkimektedir. a, b, c uzunluk- P
larında meydana gelecek değişimleri hesap- y
layınız. x elastik prizma
Elastik prizma için malzeme sabitleri: rijit plak
E=Elastisite modülü c
n=Poisson oranı b
a
G=Kayma modülü
olarak alınacak ve sonuçlar bu malzeme sabitleri
ile P, a, b, c cinsinden hesaplanacaktır. Şekil (3)

Soru4: Şekil(4)’ de geometrisi ve yükleme durumu

verimiş olan, kesit alanları birbirinden farklı iki çubu-
ğun birleşiminden oluşturulmuş sistemde; 2
1
(30 Puan)

a) Normal kuvvet diagramını çiziniz.

A P P B
b) C ve D noktalarının yapacağı yerdeğiştirmeleri
hesaplayınız. C D
o
c) P=0 iken DT =150 C'lik homojen sıcaklık değişimi a a a
hali için normal kuvvet diagramını çiziniz. C noktası-
Şekil (4)
nın yerdeğiştirmesini hesaplayınız.

a = 200cm
A 2 = 3 A1= 12cm 2
E 1= E 2 = 200GPa
a = 12 ´ 10 -6 (1/ C) (ısıl genleşme katsayısı)
P = 200kN
 P=5qa
q
4
Soru1: Yükleme hali Şekil(1)’ de verilmiş olan çubukta; 3
a) Mesnet tepkilerinin hesaplayınız. (5 puan)
b) Kesme kuvveti (T) (8 puan), eğilme momenti (M) (8 puan) ve normal G
kuvvet (N) (4 puan) diagramlarını
çiziniz. A B
a a a
Çözüm: İlk olarak G noktasına göre moment dengesi yazılırsa Vb doğrudan Şekil (1)
hesaplanır;
+ SM G = 0 = VB ´ a - P ´ (4 / 5) ´ 2 a P=5qa
MA q
8 4
VB = P = 8qa 3
5 HA
G
düşey denge denkleminden;
VA VB
SFy = 0 = VB + VA - qa - P ´ (4 / 5) A B
a a a
8qa + VA - qa - 4qa = 0
VA = -3qa
yatay denge denkleminden;
SFx = 0 = H A - P ´ (3 / 5)
H A - 5qa ´ (3 / 5) = 0
H A = 3qa

bulunur. G noktasına göre bu kez sol taraftan denge denklemi yazılırsa;

+ SM G = 0 = -VA ´ a - M A + q ´ (a 2 / 2)
3qa 2 - M A + q ´ (a 2 / 2) = 0
M A = 3.5qa 2
kesit tesirleri dagramları şu şekilde çizilir.

4qa
-4qa2
(+)
(-)

(+)
(-)
(-)
-3qa 2
3.5qa -3qa
-4qa
a a a a a a a a a
(T) (M) (N)
Soru2: Şekil(2)’ de verilmiş düzlem gerilme halinde
q=30o için;
sq
a) sq ve tq değerlerini hesaplayınız.
b) s1, s2 asal gerilmelerini ve doğrultularını hesaplayınız. q
c) Mohr dairesini çiziniz, yönlendirilmiş eleman üzerinde gerilmeleri gösteriniz. tq 20kN/m2
(25 Puan)
s x = 20kN/m 2
s y = 14kN/m 2 8kN/m2

t xy = -8kN/m 2
14kN/m2
sx +s y s x -s y
sq = + cos 2q + t xy sin 2q Şekil (2)
a) 2 2
20 + 14 20 - 14
sq = + cos 300o - 8sin 300o = 25.42kN/m 2
2 2
s x -s y
tq = - sin 2q + t xy cos 2q
2
20 - 14
tq = - sin 300o - 8cos 300o = -1.4kN/m 2
2

2
b) sx +s y æ s x -s y ö 2
s 1,2 = ± ç ÷ + t xy
2 è 2 ø
2
20 + 14 æ 20 - 14 ö 2
s 1,2 = ± ç ÷ +8
2 è 2 ø
s 1 = 25.54kN/m 2
s 2 = 8.45kN/m 2
2t xy 2 ´ -8
tan 2f = = = -2.666
s x -s y 20 - 14
2f1 = -69.44o
2f2 = 110.56o

c) t

Y
sq
sx
s2=8.45 s1=25.54
s
2f1 q
s1
s2 s1 s2
X
 z P
Soru3: Şekil(3) kenar uzunlukları a, b, c olacak şekilde verilmiş dikdörtgen
prizmaya düşey P kuvveti etkimektedir. a, b, c uzunluklarında meydana y
gelecek değişimleri hesaplayınız (20 puan). x elastik prizma
rijit plak
Elastik prizma için malzeme sabitleri:
E=Elastisite modülü c
n=Poisson oranı a b
G=Kayma modülü
olarak alınacak ve sonuçlar bu malzeme sabitleri ve P, a, b, c cinsinden
hesaplanacaktır.
Şekil (3)

Çözüm: Prizmanın dengesi düşünüldüğünde;

z P
y
x sx = 0
sy = 0
c P
sz = -
ab
a b

buna göre;
s x -n (s y + s z )- ns z n P
ex = = =
E E abE
nP
Db = e x ´ b =
aE
s y -n (s x + s z ) - ns z n P
ey = = =
E E abE
nP
Da = e y ´ a =
bE
s z -n (s x + s y ) s z -P
ez = = =
E E abE
Pc
Dc = e z ´ c = -
abE
 2
1
Soru4: Şekil(4)’ de geometrisi ve yükleme durumu verilmiş olan, kesit alanları A
birbirinden farklı iki çubuğun birleşiminden oluşan sistemde;
P P B
a) Normal kuvvet diagramını çiziniz (11 puan). C D
b) C ve D noktalarının yapacağı yerdeğiştirmeleri hesaplayınız (8 puan).
a a a
c) P=0 iken DT=150oC'lik homojen sıcaklık değişimi hali için
normal kuvvet diagramını çiziniz (7 puan). C noktasının yerdeğiştirmesini Şekil (4)
hesaplayınız (4 puan).

a = 200cm
A 2 = 3 A1= 12cm 2
E 1= E 2 = 200GPa
a = 12 ´10-6 (1/ C) (ısıl genleşme katsayısı)
P = 200kN

Çözüm: İki mesnet bilinmeyeni de yatayda bulunduğundan yatayda yazılacak kuvvet dengesi denklemi
bu bilinmeyenlerin belirlenmesi için yeterli olmayactır; ikinci denklem uygunluk koşulunun yazılması ile
elde edilecektir. Mesnet bilinmeyenleri uzama formüllerinde doğrudan kullanılabilmeleri için pozitif yönde
(çekme) olacak şekilde seçilmişlerdir.

2
1
HA P P HB
A B
C D
a a a
yatayda kuvvet dengesi yazılırsa;
SFx = 0 = - H A + P + P + H B
H A = 2P + H B

uygunluk koşulu olarak çubuk toplam boyunun değişmediği yazılacaktır;

D L çubuk = 0 = D L AC + D L C D + D L D B
sözkonusu aralıklardaki normal kuvvet değerlerini hesaplamak istersek;
1 SFx = 0 = - H A + N AC 1 SFx = 0 = - H A + P + N CD
HA NAC HA P NCD
A N AC = H A A N CD = H A - P
C C D
a a a

2
1 SFx = 0 = - H A + 2 P + N DB
HA P P NDB
A B N DB = H A - 2 P
C D
a a a
uygunluk koşulunun yazılması;
DLçubuk = 0 = DLAC + DLCD + DLDB
N AC N N H H -P H - 2P
DLçubuk = LAC + CD LCD + DB LDB = A 200cm + A 200cm + A 200cm = 0
A1 E A2 E A2 E A1 E A2 E A2 E
HA H - P H A - 2P 5 H A - 600kN
+ A + =0= =0
A1 E 3 A1 E 3 A1 E 3
H A = 120kN
H B = H A - 2 P = 120 - 400 = -280kN
a) Normal kuvvet diagramının çizilmesi; 120kN
N AC = H A = 120kN
N CD = H A - P = 120 - 200 = -80kN (+)
N CD = H A - 2 P = 150 - 400 = -280kN
b) C ve D noktalarını yerdeğiştirmelerinin hesabı;
N AC 120kN -80kN
d C = DLAC = LAC = 200cm=
A1 E 4cm 2 200GPa (-)

120 kN
-4 2 6 2
2m=3 ´ 10-3 m
4 ´ 10 m 200 ´ 10 kN / m -280kN
N DB -280kN
a a a
d D = DLDB = LDB = 200cm=
A2 E 12cm 2 200GPa (N) diagramı
-280 kN
-4 2 6 2
2m=-2.33 ´ 10-3 m
12 ´ 10 m 200 ´ 10 kN / m
c) Sıcaklık değişimi halinde denge denklemleri;

2
1 SFx = 0 = - H A + H B
HA HB HA = HB
A B
C D
uygunluk koşulu olarak sıcaklık değişiminden ve iç kuvvetlerden meydana gelen toplam uzamanın sıfır olduğunu
ifade edeceğiz.
DLçubuk = 0 = DLsıcaklık + DLN
e L = DT ´ a = 150 ´ 12 ´ 10-6 = 1.8 ´ 10-3
DLsıcaklık = e L Lçubuk
HA H
DLN = 200cm + A 400cm
A1 E A2 E
HA H
DLçubuk = DLsıcaklık + DLN = 1.8 ´ 10-3 ´ 6 00cm + 2 00cm + A 4 00cm = 0
A1 E A2 E
HA HA
= 1.8 ´ 10-3 ´ 6 00cm + 2 00cm + 4 00cm = 0
4cm 2 200GPa 12cm 2 200GPa
H A = -259.2kN

(N) diagramı

(-)

-259.2kN

C noktasının yerdeğiştirmelerinin hesabı;

N AC -259.2kN
d C = DLAC = LAC + a DT LAC = 200cm+150 ´ 12 ´ 10-6 ´ 200cm=
A1 E 4cm 2 200GPa
-259.2 kN
2m+150 ´ 12 ´ 10-6 ´ 2m=-4.68 ´ 10-3 m
4 ´ 10 m 2 200 ´ 106 kN / m 2
-4