Professional Documents
Culture Documents
KWENTO
KWENTO
Dalawang libong taon na ang nakalilipas, may alitan ang bayan ng Banaue at
Mayaoyao. Itinuturing noon na isang karangalan ang makapatay ng kalaban. Sa
panahong ito nabuhay si Wigan, anak ng hari ng Banaue na si Ampual.
Sa halip na ipagpatuloy ang naunang balak, sinamahan ni Wigan ang dalaga pauwi.
Nalaman niyang ang pangaian nito ay Ma-i, anak ng hari ng Mayaoyao na si Liddum.
Sa kanilang mahabang paglalakbay, nabuo ang kanilang pag-iibigan.
“Maaaring pinaslang niya ako nang mahuli niya akong naliligo sa kanyang lupain
ngunit siya ay nahabag. Sa halip, sinamahan pa niya ako pauwi nang ligtas sa
anumang kapahamakan. Mahabag ka sa kanya. Ama, tulad ng pagkahabag niya sa
akin,” nagmamakaawang sabi ng dalaga.
“Siya ay mamamatay kung hindi niya kayang ipagtanggol ang kanyang sarili,”
pahayag ng hari. “Mga mamamayan ng Mayaoyao, piliin ninyo ang pinakamahusay
nating mandirigma upang makatunggali ng binatang mula sa Banaue. Ang
magwawagi sa labanan ang siyang magiging asawa ng aking anak.”
Sumang-ayon ang mga mamamayan ng Mayaoyao. Pinili nila ang pinakamagiting
nilang mandirigma upang makalaban ni Wigan. Nagsimula na ang paghaharap ng
dalawa.
Mula naman sa Banaue, dumating ang isang daang mandirigma na naghahanap sa
anak ng kanilang hari. Nakita nila si Wigan na nakikipaglaban. Humanda silang
maipaghiganti ito kung sakaling magagapi ito.
Isang canao (handaan) ang sumunod. Si Ma-i ang namuno sa sayaw ng kasalan.
Tuluy-tuloy ang pagtunog ng gansa. Umabot ang kasayahan sa loob ng siyam na
araw.
Sina Wigan at Ma-i, kasama ang mga mandirigma ng Banaue, ay naglakbay pabalik
sa Banaue. Habang naglalakbay, naisip ni Wigan ang kanyang ama. Matanda na ito at
marahil ay naghihintay na rin itong magkaapo. Ngunit nag-asawa siya nang walang
pahintulot ng ama. Sasang-ayon kaya ito sa kanyang ginawa?
“Sa simula ng paggawa ng ikawalong baitang ng palayan, iyon ang magiging taon ng
aking pag-aasawa. Ama, narito na si Ma-i, anak ng hari ng Mayaoyao. Ang kanyang
amang si Liddum at mga mamamayan nito ay naging mabait sa pagtanggap sa akin.”
“Ako ay matanda na. Hindi magtatagal at makakapiling ko na rin ang ating mga
ninuno. Bago ito mangyari ay nais kong makita ang aking anak na mag-asawa at
handa nang pumalit sa akin. Narito ang dalaga mula sa Mayaoyao. Mga dalaga ng
Banaue, piliin ninyo kung sino sa inyo ang pinakamaganda na maaari nating itapat sa
panauhing padala ni Lumawig. Mula sa dalawa, pipiliin namin ng aking anak kung
sino ang higit na maganda.
Pumili ang mga mamamayan ng Banaue ng dalagang itatabi nila kay Ma-i. Nang sila
ay makapili, lahat ay sumang-ayon na iyon na nga ang pinakamaganda sa mga taga-
Banaue.
Nagtanong si Ampual.
Inihayag ng hari na nagwagi si Ma-i. Nagalak ang mga tao. Sa kasiyahang ito,
nagwika si Ma-i.
“May isang kahilingan po ako, dakilang pinuno ng Banaue. Hayaan niyong ang
dalagang aking nakatapat ay manatiling buhay nang walang kahihiyan. Ito’y upang
ang kanyang karanasan ay magsilbing alamat ng ating mga anak.”
Aral:
Ang maayos na pakikipag-usap ay nagdudulot ng kapayapaan. Gulo naman ang
hatid ng hindi pagkakaunawaan.
Mas maiging piliin ang kapayapaan kaysa karahasan.
“Kapitan, buhay pa ang aking kaibigan nang abutan ko siya. Bago siya
nalagutan ng hininga sa aking kandungan, naibulong pa niya sa akin, utol,
alam kong babalikan mo ako.”
Parang napahiya ang kapitan. Hindi na siya nakipagtalo pa, agad niyang
ipinagamot si Arman sa mga kasamahan nila. Naglakad-lakad siya sa paligid
ng kampo nang gabing iyon. Hindi siya makatulog. Naiisip niya ang kanyang
kaibigan sa kanyang pangkat. Tulad ng kaibigan ni Arman, hindi rin ito
nakabalik sa kampo nang sila’y umurong. At hindi niya ito binalikan para
hanapin.
Aral:
Ang tunay na kaibigan ay hindi nang-iiwan.
Matutong sumunod sa nakatatanda o nakatataas sa iyo upang maiwasang
mapahamak.
Ang Matalik na Magkaibigan
“Lucy kung mapapangasawa kita, ibibigay ko lahat ng gusto mo” wika ni Efren.
“Naku! Di niyo ako kayang pakainin, e magkano lang ang kinikita niyo sa
pagiging labor sa constuction.”
“Ako naman Lucy kahit maliit lang ang sweldo ko magiging masaya tayo basta
magkasama lagi sa hirap at ginhawa,” wika naman ni Gardo.
“Pare, balang araw di na ako maghihirap. Yuyuko ang lahat ng tao sa akin,
magiging ganap akong kilala sa lugar natin para may ipamukha ako kay Lucy,”
wika ni Efren.
“Ako naman e kung di niya ako gusto okey lang ang mahalaga yung mahal
ako, balang araw titingalain din ako ng mga tao,” wika ni Gardo.
“May trabaho ang pinsan ko, sumama ka sa akin mamaya kung gusto mo
malaki ang kikitahin natin doon sa alok niya. Tiba-tiba tayo.”
“Baka kung ano yan Efren, okey na sa akin ang trabaho ko marangal.”
“Bahala ka, patuloy tayong magdidildil sa tuyo kung mananatili tayo dito,”
wika ni Efren.
“Bahala ka Pare basta ako magsisikap, balang araw titingalain naman ako nila.
Hehehe!” biro ni Gardo.
Aral:
Matulunging Bata
Hindi na rin ako makagagalitan. Laging nasa lugar ang mga libro, notebook,
lapis, pentelpen, pad paper, school bag, payong, sapatos, at lahat-lahat na.
Walang kakalat-kalat.
Kaya naman maingat kami sa damit upang di sobrang marumi ang lalabhan.
Takbo ako agad sa pagtulong kung kaya ko rin lamang gaya ng paghahanda
sa hapag-kainan, pag-urong ng mga ito pagkatapos, paghugas at pagligpit.
Aral:
Nahulog sa dagat ang gintong singsing ni Prinsesa Taalita kaya’t nag-utos ang
amang si Datu Balindo sa mga kawal na hanapin ito. Isang linggong nilangoy
ng mga matipuno at matapat na alagad ng barangay ang lawa ng Bunbon
ngunit wala isa man sa kanilang makakita sa singsing.
Hindi pa rin nagtugot ang datu dahil ang singsing daw ay napakahalaga hindi
lamang dahil ginto ito kundi dahil makasaysayan ito sa buhay niya. “Iyang
singsing na iyan ay nagpasalin-salin sa kamay ng aking mga ninuno na
pawang mga raha at lakan. Iyan pati ang piping saksi nang pagbuklurin ang
puso naming mag-asawa.”
“Patawarin ninyo ako, mahal kong ama,” luhaang sabi ni Taalita. “Alam ko po
ang kahalagahan niyan. Minamahal ko ang singsing nang higit sa buhay tulad
ng pagmamahal ko sa nasira kong ina, subalit…”
“Huwag kang lumuha, anak,” sabi ng ama. “Hayaan mo’t makikita pa rin iyan.”
Iyan ang Bulkan ng Taal, ngalang ibinigay ng amang datu para laging
ipagunita ang nawalang mga anak.
Ayon sa mga mangingisda, madalas daw nilang marinig kapag napapalapit sila
sa bulkan ang masayang awit ng mag-asawang Mulawin at Taalita, na kahit sa
kabilang-buhay ay masaya at nagmamahalan.
Aral:
Maging matapat sa pinagagawa sa iyo. Huwag agad susuko, tandaan
“Kapag may tiyaga, may nilaga.”
Maging maingat sa lahat ng oras. Huwag padalos-dalos sa mga desisyon
dahil maaari itong magdulot ng kapahamakan.
Ang Aral ng Damo
May anghel na galing sa langit na nagbisita upang tiyakin kung tunay ngang
ang lahat ng nilalang sa kagubatan ay nasisiyahan.
“Hindi,” ang sagot sa tinig na walang sigla, “sapagkat ako’y walang bulaklak.”
“Hindi. Ang aking katawan ay mahina, hindi matibay na tulad ng sa narra! Pag
malakas ang hangin lalo’t may bagyo, ako’y nababali! Nais ko sanang matulad
sa narra!”
Ang anghel ay nagpunta sa damo. “Kumusta ka? Ano ang nanaisin mo para sa
iyong sarili?”
Aral:
“Tingnan ninyo ako,” wika ni Santol. “Hitik sa bunga kaya mahal ako ng mga
bata.”
“Daig kita,” wika ni Mangga. “Mayabong ang aking mga dahon at hitik pa sa
bunga kaya maraming ibon sa aking mga sanga.”
“Higit akong maganda,” wika ni Kabalyero. “Bulaklak ko’y marami at pulang-
pula. Kahit malayo, ako ay kitang-kita na.”
Aral:
Noong unang panahon nagtanim si Bathala ng kalabasa at duhat. Gusto niyang makita kung
papano magsilaki ang mga ito.
Dahil si Bathala ang nagtanim, kaydali nilang lumaki. Si Duhat ay lumaki pataas na ang
itinuturo’y kalangitan, at ilang araw pa ay nakahanda na itong mamunga.
Si Kalabasa naman ay humaba, ngunit hindi tumaas. Gumapang lang ito nang gumapang,
hanggang sa ito’y nakatakda nang mamunga.
Ngunit hindi malaman ni Bathala kung anong uri ng bunga ang ipagkakaloob niya sa dalawang
ito.
“Ang duhat na nilikha ko’y malaki, nararapat lamang na malaki rin ang kanyang bunga. At si
Kalabasa naman ay gumagapang lamang, at walang kakayahang tumayo, nararapat lamang na
ang mga bunga nito’y maliliit lamang.” Wika ni Bathala.
Napagpasiyahan niyang ipagpalit ang mga bunga ng mga ito. At napatunayan niyang tama ang
kanyang ginawa, sapagkat ang kalabasa, mahinog man ito’y hindi malalaglag dahil ang puno ay
gumagapang lamang. Samantalang ang duhat, malaglag man ay magaan, hindi masisira at
ginawa naman niyang kulay berde ang kalabasa sa dahilang ito’y malayo sa araw. At kulay itim
naman ang duhat. Pagkat ito’y malapit sa araw.
Aral:
May kanya-kanyang natatanging katangian ang lahat. Maging masaya sa kung ano ang
ipinagkaloob sa iyo ng Diyos dahil siguradong may dahilan kung bakit ganyan ang
katangiang mayroon ka.