Jane Irish M.

Nimo
BSED FIL 2-1

Bulag sa Katotohanan: Pagsusuring papel sa tulong ng mga teoryang

pampanitikan

Layunin

Ang pagsusuring ito ay naglalayon na iugnay ang isang bugtong sa katayuan ng

mga isyung panlipunan sa kasalukuyang panahon. Sa tulong ng mga teoryang

pampanitikan ay mas maipapahayag kung paanong ang isang bugtong ay maiuugnay

upang maipakita ang mga isyu sa lipunan.

Introduksyon

Ang Pilipinas ay may iba’t-ibang uri ng panitikan mula noon hanggang sa

kasalukuyan, isa sa mga maituturing na malikhaing panitikan ay ang mga bugtong. Ang

bugtong ay naipapakita sa pamamagitan ng pagbibigay ng isang imahen sa utak ng tao,

gamit ang mga pahayag na palihim na tumutukoy sa isang bagay at inaasahan na

masagot ng taong nakaririnig o nakababasa nito (Hornedo, 2014). Ang bugtong ay naging

bahagi rin upang maging libangan ng mga Pilipino kung minsan ay nagagamit pa ito sa

mga patimpalak, tagisan ng talino sa pagsagot ng mga bugtong at maging sa ilang

okasyon pa dahil sa taglay dapat ang talas ng isipan upang maisaisip ang tunay na

pinapatungkulan ng bawat pahayag. Upang masuri naman ay gagamitan ito ng mga

teoryang pampanikan kung saan maipapakita kung paano pang maipapaliliwanag ang

pinatutungkulan ng pahayag. Maraming mga teoryang pampanitikan ang siyang

magpapaliwanag sa ugnayan ng bugtong. Ilan sa mga teoryang pampanitikan na

magagamit sa pagsusuri ay ang teoryang imahismo kung saan nagbibigay imahen upang

magpahayag ng mga damdamin, saloobin at maaring mga bagay na di dinadaan sa

tuwirang pagdedetalye ng pinapatungkulan na bagay. Isa pa ay ang teoryang realismo

kung saan naipapakita ang pangyayari sa realidad na ngunit katulad ng imahismo ay

hindi ipanapahayag ng tuwiran upang mabigyan ng malikhaing paggawa. Pati na ang

teorya ng romanstisismo kung saan pinapakita ang pagpapahayag ng pag-ibig. Sa tulong

ng mga teorya, nais ipakita ng papel na ito na sa simpleng pahayag ay naipapakita ng

iba’t-ibang mga kaisipan na kung minsan ay nagiging instrumento upang mabigyang

pokus ang mga nangyayari sa realidad o ng lipunan.

Pagsusuri

Ang bugtong na pokus ng pagsusuring ito ay ang “Kay lapit lapit sa mata, di’ mo

po makita” na may kasagutang “tainga”. Sa pagbasa ng bugtong na ito masasalamin ang

ilan sa mga maaaring mga ganap sa realidad na kung minsan ay ating mapupuna sa tao

maging sa mga isyu ng lipunan.

Sa pagsisimula ang mga bugtong ay isang panitikan na siyang nagpapakita at ang

matibay na ebidensya upang maipaliwanag ang teoryang imahismo, kung saan ang

bugtong mismo ang nagbibigay ng imahen sa utak ng tao upang matukoy ang

pinapatungkulan na bagay. Bukod pa rito ay ang mahasa ang kaalaman ng tao sa pag-

alam ng mas mahahalaga at malalim na pangunawa sa isang pahayag na maaaring may

iba pang pinatutungkulan.

Sa paguumpisa ng pagsusuri, isa sa mga nakaangklang teorya sa bugtong na

inilahad ay ang teoryang realismo. Noon pa man hango sa isang alamat, ang alamat ng
pinya. Sa kwento na ito inilahad kung paano ang hindi tamang paggamit ng mata sa

paghahanap ng mga bagay. Katulad ng pagpapahayag sa bugtong kay lapit ngunit di

makita, marami sa mga tao ngayon ay tila nakakalimutan ang tunay na halaga ng kanilang

mga mata ang mga bagay na tila kahit na halos malapit na sa kanila ang kanilang mga

ninanais hanapin kung minsan pa ay puro salita na parang napakalaking tulong nito

upang maghanap ng mga bagay na di makita sa pamamagitan ng mga mata.

Ang teorya ng romantisismo ay isa pang teorya na maiuugnay sa pagpapalawig

ng bugtong na ito. Sa panahon ngayon isa sa pinakamainit na usapin ay ang pag-ibig,

sa bawat kwento ng pag-ibig ng bawat tao ay may naitatagong istorya. Isa sa mga isyu

na pumapatungkol sa pag-ibig ay ang pagiging manhid ng mga tao sa totoong

pagmamahal na handang ialay para sa kanila. Ang bugtong na “Kay lapit lapit sa mata,

di mo pa makita” ay isang linya na madalas naririnig sa usapin ng pag-ibig. Sa totoong

buhay ang mga ganitong uri ng sitwasyon ay talagang di mapagkakaila. Kung saan

ipinapahiwatig na ang mga tao ay manhid, manhid sa paraan na tila kahit na nasa malapit

ay hindi nakikita ang halaga at katotohanan sa isang bagay o pqrtikular sa isang tao.

Marami sa mga istorya ng pag-ibig na ang isang taon ay nababalewa dahil sa mga taong

tila hindi maramdaman kung alin ang minsan na totoong pagmamahal na maiaalay sa

kanila.

Isa pa sa mga teoryang aangkla sa pagpapalawak ng bugtong na “Kay lapot lapit

sa mata, di mo pa makita” ay ang pinakamainit na usapan sa lipunan. Isang rito ay ang

pagbubulag bulagan ng mga tao sa mga katiwalian na nangyayari sa loob ng isang

pamayanan. Halimbawa ng mga pagbili ng boto, isa ito sa pinakakilalang

pagbubulagbulagan ng mga tao dahil tila sa tagal ng panahon na dumaan ang mga
botohan patuloy at paulit-ulit parin na nagaganap ang mga ganitong uri ng sitwasyon.

Ang mga tao ang siyang may pinakamalakas na kapangyarihan sa panahon ng botohan

dahil tao ang siyang may kakayahan na pumili at magtakda ng mga taong nais na

mamuno ngunit sa ganitong pagkakataon minsan tao rin ang nagiging dahilan sa

pagkasira at di pag-unlad.

Sa mga simpleng bugtong, ay mahihinuha ang mga bagay na tila sasalamin sa

mga bagay na maaaring nagaganap sa realidad. Sa tulong ng mga teorya ay

maipaliliwanag ang mga ito at mabibigyan ng panibagong kahulugan upang maging

instrumento sa pagtuklas ng mga bagay na hindi natin nalalaman na kasalukuyang

nagaganap sa lipunan.
Sanggunian

Hornedo, F. (2014, June 23). Ang bugtong sa panulaang tradisyon. Retrieved from

https://panitikan.ph/2014/06/23/ang-bugtong-sa-panulaang-tradisyon/

Mga Teoryang Pampanitikan. (n.d). Retrieved from

http://kadipanvalsci.blogspot.com/2010/08/mga-teoryang-

pampanitikan.html?m=1