Енергија на ветер

Енергија на ветер

Ветерот е резултат на трансформација на дел од соларното

зрачење (1 – 2%) во кинетичка енергија на подвижни воздушни
маси во атмосферата како резултат на различна брзина на
загревање и ладење на воздухот над нехомогена површина.

Под поимот ветер, вообичаено, се подразбира хоризонталната

компонента на струењето на воздухот во атмосферата.

Основна поделба:
• глобални (планетарни) ветрови;
• локални (морски, планински) ветрови;

Ветерот е дефиниран ако му се познати насоката и брзината.

Енергија на ветер

Глобални ветрови
Енергија на ветер

а) б)
Локални ветрови а) приморски ; б) планински
 Енергија на ветер

Моќност и енергија на ветерот

Кинетичка енергија на воздушна маса во движење:

Ekin
1 2
 mv dm    S  v  dt
2
Еkin - кинетичка енергија (Ј);  - густина на воздух (kg/m3);

m - маса на воздухот (kg); S - напречен пресек (m2);

v - брзина на ветер (m/s) t - време (s).

1
dEkin    S  v3  dt
2
Механичка моќност на воздушното струење:

dEkin 1
Pv     S  v3
dt 2
 Енергија на ветер

Пример : Да се определи дневното производство на електрична

енергија на ветерне централа со дијаметар на елисата D = 20 m и
вкупен коефициент на корисно дејство  = 0,35. Промената на брзината
на ветрот е дадена на дијаграмот, а густината на воздухот ⍴ = 1,1 kg/m3.

36
 Енергија на ветер

Решение :
Равенка на права:

50  27
v2  27  (t  8)
15  8
v2 (t )  3, 29  t  0, 71 ( km / h)
v2 (t )  0, 914  t  0,197 (m / s)

Wvk  W(08) h  W(815) h  W(15 20) h  W(2024) h

D 2  3 
15
1
Wvk      v1  t1   v2 (t ) dt  v3  t3  v4  t4 
3 3 3

2 4  8 
1 202   3 15

Wvk  1,1  0,35 7,5  8   (0,914  t  0,197) dt  13,9  5  10  4 
3 3 3

2 4  8 
Wvk  1821, 45 kWh
 Енергија на ветер

моќност (W/m2)

брзина на ветер (m/s)

Моќност на ветерот во зависност од неговата брзина ( t = 150C, p = 1 bar)

 Енергија на ветер

Влијание на температурата и надморската

висина врз густината на воздухот

p

R T

р – притисок, Pa;
Т – температура, К;
R – гасна константа (за воздух R = 287 Jkg-1K-1)

  o  1,194 104 H

H - надморска висина (m)

за H = 0 m   = 1,225 kg/m3 ;
за H = 2000 m   = 0,986 kg/m3
 Енергија на ветер

Влијание на висината врз брзината на ветерот


v  H 
 
v0  H 0 
висина (m)

v - брзина на ветер на
висина H;
v0 - брзина на ветер на
висина H0 ;
 - коефициент на триење

v / v0

Зависност на брзината на ветерот од висината

3. Енергија на ветер

Мерење на потенцијалот на ветерот

1. Челичен столб;
2. Анемометар за мерење на
вертикална компонента на
ветерот;
3. Носач на мерна опрема;
4. Мерач на правец на ветер;
5. Анемометар;
6. Громобран;
7. Сензори за температура и
притисок;
8. Пиранометар;
9. Data logger;
10. Заземјувач.

Мерно-аквизициски систем за одредување на енергетскиот

потенцијалот на ветерот
Енергија на ветер

Просторна распределба на брзината на ветерот

Роза на ветрови
Енергија на ветер

Временска распределба на брзината на ветерот

часови во годината (h)

брзина на ветер (m/s)

Годишен хистограм на појава на ветер

 Енергија на ветер

Вејбулова (Ernst Weibull) веројатностна функција:

k
k 1 v
k v  
f (v )    e c
cc
веројатност

брзина на ветер (m/s)

Вејбулова веројатностна функција за различни вредности на k

 Енергија на ветер

Пример : На мерна локација кај с. Могила брзината на ветрот во

месец декември има средна брзина vsr =2,32 m/s , а параметрите на
Вејбуловата распределба на брзините се: k = 2,65 ; c = 2,61. Да се
одреди kолку часови во годината ветерот дува со брзина помала од
3 m/s.

Решение :
k
k 1 v
k v  
f (v )    e c
cc

Веројатност за појава на брзини на ветер помали од V :

k
V V 
 
F (V )   f (v)dv  1  e c

0
 Енергија на ветер

k 2,65
V   3 
   
F (V )  1  e c
 1 e  2,61 
 0, 235

H ( v 3m / s )  8760  F (V )  8760  0, 235  2062 h

 Енергија на ветер

Рејлиева (John William Rayleigh) веројатностна функција (k=2):

2
v
2v  
f (v )  2 e c
c

c = 4 ( v = 3,5 m/s)
6 1
Psr    Svsr3
 2
c = 6 ( v = 5,3 m/s)
f (v)

c = 8 (v = 7,1 m/s) Psr - средна моќност

на ветерот (W)

брзина на ветер (m/s)

Рејлиева веројатностна функција за различни вредности на с

 Енергија на ветер

Пример : На некоја локација, на висина од 10 m, во некој

временски период е измерена средна вредност на брзина на ветер од 6
m/s. Да се процени средната моќност на ветерот (по единица површина)
на висина од 50 m, ако се претпостави Рејлиева распределба на
брзините на ветерот, коефициентот на триење  = 0,2 , а густината на
воздухот  = 1,225 kg/m3.
Решение :
Средната брзина на ветерот на висина H = 50 m изнесува:

 
v  H   H 
0,2
 50 
   v  v0    6   8, 28 m / s
v0  H 0   H0   10 

Средна (просечна) моќност на ветерот:

6 1 3 6 1 W
P   v   1, 225  8, 283  664 2
 2  2 m
3. Енергија на ветер

Вајбулова распределба на брзини на ветер на некои локации

во Република Македонија
Енергија на ветер

Атлас на ветрови (Западна Европа)

3. Енергија на ветер

Атлас на ветрови во Република Македонија

 Енергија на ветер

Ефикасност на ветерна турбина

v1

v2
v

ветерна турбина

Искористување на кинетичката енергија на ветерот во ветерна турбина

 Енергија на ветер

1
Pmeh   Sv1 (v 2  v22 )
2
v - брзина на ветерот пред ветерницата (m/s);
v2 - брзина на ветерот по ветерницата (m/s);

1  v  v2  2 2
Pmeh  S   (v  v2 )
2  2 
v2 1 3 1 2 
замена:    Pmeh    S  v   (1   )(1   ) 
v 2 2 

Ефикасност на ветерна турбина:

C p  (1   ) 1   2 
1
2

1
Pmeh     S  v3  C p
2
 Енергија на ветер

d Cp 1 16
0    Cp   0,593 - лимит на Бец (Albert Betz)
d 3 27
ефикасност на турбина, Cp

Максимална теоретска моќност

на осовина на турбина
( = 1,225 kg/m3)

P0  0,363  Sv3

v2 / v

Ефикасност на ветерна турбина во зависност од

брзините на ветерот пред и после турбината
 Енергија на ветер

брзински коефициент (tip speed ratio,TSR):

tur R   ntur  D
TSR  
v 60  v

лимит на Бец
идеална двокрака
ефикасност на турбина (%)

ефикасност турбина

модерна
трикрака
турбина Darrieus - турбина
америчка
повеќекрака
турбина

брзински коефициент, TSR

Зависност на ефикасноста на ветерна турбина од брзинскиот коефициент

 Енергија на ветер

Пример : Ветерна централа, при брзина на ветер од 14 m/s,

произведува електрична моќност од 600 kW. Ветерната турбина има
трикрака елиса со дијаметар D = 40 m. Ако густината на воздухот
 = 1,225 kg/m3, да се одреди:
 Брзината на вртење на турбината и линиската брзина на
елисата, ако таа работи со брзински коефициент TSR = 4,0;
 Преносниот однос на редукторот (i), ако генераторот треба да
се врти со брзина ngen = 1500 min-1;
 Коефициентот на корисно дејство на ветерната централа при
тој режим на работа;

Решение:

60  TSR  v 60  4 14
ntur    26, 6 min 1
D 40
D   ntur  D m km
v    55,9  201, 2
2 60 s h
Енергија на ветер

Преносен однос на редукторот:

ngen 1500
i   56, 4
ntur 26, 6

Коефициент на корисно дејство на ВЕЦ:

1 1 402  3
Pv   Sv  1, 225 
3
14  2112 kW
2 2 4
Pel 600
   0, 28
Pv 2112
Енергија на ветер

Механички карактеристики на ветерна турбина

Зависност на ефикасноста на ветерната турбина и произведена

енергија од брзинскиот коефициент
Енергија на ветер

Ветерни електрични централи

ветерна турбина

редуктор генератор
gen

Pmeh

Pv

Pel трансформатор
tur

Принципиелна шема на ветерна електрична централа

Енергија на ветер

ветерна
турбина кабина

кула

фундамент

Основни компоненти на ветерна централа

 Енергија на ветер

Ветерна турбина

Ветерна турбина со вертикална Ветерна турбина со

оска (Darrius) хоризонтална оска
Енергија на ветер

Елиса

• Со две (Америка) или три перки (Европа);

• Изработени се од стаклени и карбонски влакна залепени
со епоксидни смоли;
Енергија на ветер

Аеродинамика на елиса
Енергија на ветер

Регулација на моќноста на ветерна турбина:

• Со завртување на перките (pitch control);

• Со конструкција на перките (stall control);

Карактеристика на моќност на ветерна централа 2 MW

Енергија на ветер

Регулација на моќност на ветерна турбина со

завртување на перките (pitch control)
Енергија на ветер

Кабина
сензори за брзина на ветер
сензори за брзина и правец на ветер

редуктор
главно
главно
лежиште
генератор
генератор
лежиште

контролни
контролни
уреди уреди
механизам за задвижување
механизам за задвижување на кабина

на кабина

Основни составни делови во кабина

Енергија на ветер
 Енергија на ветер

Кула
• Конусен облик во неколку сегменти;
• Се изработува од челик или бетон;

Фундамент
• Темел во облик на плоча или вертикално поставен темел;

Типичен изглед и димензии на фундамент на ветерна електрана со

кабина поставена на висина од 80 m
Енергија на ветер

Изработка на фундамент
Енергија на ветер
Енергија на ветер

Останати составни делови:

• Контролен систем
• Систем за подмачкување на лежишта и редуктор;
• Редуктор;
• Кочница;
• Механизам за ротирање на кабината (Yaw system);
• Заштита од атмосферски пренапони;
• Уреди за греење и климатизација;
• Кран за подигање на тешки предмети;
• Лифт;
Енергија на ветер

Ветерна централа GE 1.5 sl (General Electric)

 Енергија на ветер

Ветерна електрана GE Wind 1.5sl

Номинална моќност 1500 kW
Класа (DIBtWZ) II
Брзина на ветер (вклучување) 3,5 m/s
Брзина на ветер (номинална) 14 m/s
Брзина на ветер (исклучување) 20 m/s
Работна температура -15 0C  400C
Ветерна турбина
Дијаметар на елиса 77 m
Површина опишана со елиса 4657 m2
Број на перки 3
Брзина на вртење на ветерна турбина променлива, 11  20,4 min-1
Регулација на моќност со завртување на перките (pitch)
Генератор
Моќност 1500 kW
Фреквенција 50 Hz
Напон 690 V
трифазен, двострано напојуван
Тип
асинхрон генератор
Кула
Материјал челик
Висина 65/80 m