Endstriyel Tesislerde Radyant Isitma Sistemleri Kullaniminin Incelenmesi

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE RADYANT ISITMA SİSTEMLERİ
KULLANIMININ İNCELENMESİ
Barış İNAM
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü
Makina Mühendisliği Anabilim Dalı’nda
Yüksek Lisans Tezi
Olarak Hazırlanmıştır.
ZONGULDAK
Şubat 2006
KABUL:
Barış İNAM tarafından hazırlanan “ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE RADYANT ISITMA

SİSTEMLERİ KULLANIMININ İNCELENMESİ” başlıklı bu çalışma jürimiz tarafından
değerlendirilerek, Makina Mühendisliği Anabilim Dalı’nda Yüksek Mühendislik Tezi
olarak oybirliğiyle kabul edilmiştir. 06/02/2006
Başkan: Prof. Dr. Ahmet CAN (TÜ)
Üye : Doç. Dr. Mehmet KOPAÇ (ZKÜ)
Üye : Yrd. Doç. Dr. Mustafa EYRİBOYUN (ZKÜ)
_________________________________________________________________________
ONAY:
Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. …/…/ 2006
Prof. Dr. İhsan TOROĞLU
Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü
ii
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE RADYANT ISITMA SİSTEMLERİ

KULLANIMININ İNCELENMESİ
Barış İNAM
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü
Makina Mühendisliği Anabilim Dalı
Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Dr. Mustafa EYRİBOYUN
Şubat 2006, 128 sayfa
Bu çalışmada, önce radyant ısıtma sistemleri ve ısıtıcılar tanıtılmış, radyant ısıtıcıların

Avrupa Standartları, ASHRAE ve piyasa tariflerine göre sınıflandırılmaları anlatılmıştır.
Işınımla ısı transferi ve radyant ısıtma hakkında teorik bilgiler verilmiştir. Yüksek tavanlı
binaların ısı ihtiyacını hesaplamak üzere bir bilgisayar yazılımı geliştirilmiş ve bu yazılım
tanıtılmıştır. Yazılım, binaya ait geometrik ölçülerin ve yapı bileşenlerine ait ısıl değerlerin
girilmesinden sonra CIBSE hesap yöntemine göre ısı ihtiyacı, yıllık yakıt sarfiyatı,
havalandırma kesit alanı, CO2 emisyonu ve ortalama ısı transfer katsayısı hesaplarını
yapmaktadır. Yazılım kullanılarak, 300 ve 6000 m2 taban alanı olan iki bina için farklı
hava değişim sayıları, yalıtım durumu ve tavan yükseklikleri için radyant ve geleneksel ısı
ihtiyaçları hesaplanmıştır. Son olarak radyant ve konveksiyonlu ısıtma sistemleri ilk
yatırım ve işletme masrafları dikkate alınarak ekonomik açıdan karşılaştırılmıştır.
Anahtar Sözcükler : Radyant ısıtma, endüstriyel amaçlı ısıtma, seramik plaka

Bilim Kodu : 625.04.05
iii
ABSTRACT
Master of Science Thesis
RESEARCH OF USING RADIANT HEATING SYSTEMS

IN INDUSTRIAL PLANT
Barış İNAM
Zonguldak Karaelmas University

Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Mechanical Engineering
Thesis Advisor : Asst. Prof. Mustafa EYRİBOYUN
February 2006, 128 pages
In this study, at first, radiant heating system and radiant heaters were introduced and then
were classified according to European Standard, ASHRAE and commercial definitions.
Theoretical background about radiative heat transfer and radiant heater were given. A
computer software was developed and presented about heat loss calculation for the high
celling buildings. After entering the building’s dimensions and their components’ thermal
properties; heat requirement (by CIBSE method), annual fuel consumption, vent area, CO2
emission and mean heat transfer cofficient are calculated by the software. Using this
computer software, radiant and conventional heat requirements were calculated for both
building with 300 and 6000 m2 floor area by various insulation thickness, ceeling height
and the air renewal rate. At the end, installation costs of radiant and conventional heating
systems was expressed in details and compared by taking operation expenditures of the
both systems into consideration.
Key Words : Radiant heating, industrial heating, ceramic plate

Science Code : 625.04.05
iv
TEŞEKKÜR
Bu çalışmanın yapılmasında yardımlarını esirgemeyen sayın hocam Yrd. Doç. Dr. Mustafa
EYRİBOYUN’a, yoğun iş temposuna rağmen maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen
Net Isı San. Tic. Ltd. Şti. çalışanlarına ve özellikle tecrübesini ve bilgisini benimle
paylaşan sayın Erol TURAN’a, ayrıca bana her konuda destek olan aileme sonsuz
teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.
Barış İNAM
v
İÇİNDEKİLER
Sayfa
KABUL .......................................................................................................................... ii
ÖZET .............................................................................................................................. iii
ABSTRACT ................................................................................................................... iv
TEŞEKKÜR ................................................................................................................... v
İÇİNDEKİLER............................................................................................................... vi
ŞEKİLLER DİZİNİ ........................................................................................................ xi
ÇİZELGELER DİZİNİ................................................................................................... xiv
EKLER DİZİNİ .............................................................................................................. xvi
SİMGELER DİZİNİ ....................................................................................................... xvii
BÖLÜM 1 GİRİŞ ........................................................................................................... 1
1.1 ISI TRANSFER MEKANİZMALARI............................................................. 2

1.1.1 İletim ...................................................................................................... 2
1.1.2 Taşınım ................................................................................................... 3
1.1.3 Işınım ...................................................................................................... 4
1.2 ISITMA SİSTEMLERİ .................................................................................... 5
BÖLÜM 2 RADYANT ISITMA ................................................................................... 7
2.1 RADYANT ISITMANIN TARİHİ .................................................................... 7

2.2 RADYANT ISITMANIN TANIMI ................................................................... 8
BÖLÜM 3 RADYANT ISITMA CİHAZLARININ SINIFLANDIRILMASI.............. 13
3.1 AVRUPA STANDARTLARINA GÖRE SINIFLANDIRMA ( EN419-1) .... 13

3.1.1 Kullanılabilen Gazlara Göre Sınıflandırma............................................ 13
3.1.1.1 Kategori – I ................................................................................. 13
vi
İÇİNDEKİLER (devam ediyor)
Sayfa
3.1.1.2 Kategori – II ................................................................................ 14
3.1.1.3 Kategori – III............................................................................... 14
3.1.2 Yanma Ürünlerinin boşaltılma şekline göre sınıflandırma..................... 15
3.1.2.1 A Tipi Cihazlar............................................................................ 15
3.1.2.2 B Tipi Cihazlar............................................................................ 15
3.2 ASHRAE TANIMLI TİPLER.......................................................................... 15
3.2.1 Direkt Ateşlemeli Tipler......................................................................... 17
3.2.2 İndirekt Ateşlemeli Tipler ...................................................................... 17
3.2.3 Katalitik Tipler ....................................................................................... 18
3.3 PİYASA TARİFLİ TİPLER............................................................................. 19
3.3.1 Sıcak Sulu ve Buharlı Radyant Isıtma Sistemleri................................... 19
3.3.2 Hava Isıtmalı Radyant Borulu Isıtma Sistemleri.................................... 20
3.3.3 Plaka Tipi Radyant Isıtma Sistemleri .................................................... 20
3.3.4 Konik Tipi Radyant Isıtma Sistemleri .................................................... 22
3.3.5 Gaz Yakmalı ve Radyant Borulu Isıtma Sistemleri................................ 23
3.3.6 Elektrikli Quartz ve Rezistanslı Radyant Isıtma Cihazları..................... 24
3.4 RADYANT ISITMA KAVRAMLARI............................................................ 24
3.4.1 Isıl Verim................................................................................................ 25
3.4.2 Yayıcılık ................................................................................................ 26
3.4.3 Yansıtıcılık ............................................................................................. 27
3.4.4 Taşınım Kayıpları ................................................................................... 28
BÖLÜM 4 RADYANT ISITMA SİSTEMİNİN TEORİK ANALİZİ........................... 30
4.1 SİYAH CİSİM ................................................................................................... 31

4.2 DALGA BOYUNA BAĞLI IŞINIM ŞİDDETİ................................................. 32
4.3 KATI AÇI .......................................................................................................... 32
4.4 IŞINIM ŞİDDETİ .............................................................................................. 33
4.5 YARI KÜRESEL DALGA BOYUNA BAĞLI (SPEKRAL) ISIL IŞINIM
GÜCÜ................................................................................................................. 34
4.6 ŞEKİL FAKTÖRÜ ............................................................................................. 36
vii
Sayfa
4.7 KİRCHOFF YASASI......................................................................................... 38
BÖLÜM 5 GELİŞTİRİLEN ISI KAYBI HESAP PROGRAMININ TANITIMI ......... 40
5.1 ISI KAYBI HESAP PROGRAMININ İÇERİĞİ ............................................... 40

5.2 RADYANT VE GELENEKSEL (KONVANSİYONEL) ISI İHTİYACI
HESAPLARINDA CIBSE HESAP YÖNTEMİNİN KULLANIMI ................. 43
5.3 PROGRAMIN TANITIMI................................................................................. 47
5.3.1 Giriş Penceresi........................................................................................ 48
5.3.2 Duvar İçin Isı Transfer Katsayısı Hesaplama Penceresi ........................ 48
5.3.3 Çatı İçin Isı Transfer Katsayısı Hesaplama Penceresi............................ 49
5.3.4 Kapı İçin Isı Transfer Katsayısı Hesaplama Penceresi........................... 50
5.3.5 Pencere İçin Isı Transfer Katsayısı Hesaplama Penceresi...................... 50
5.3.6 Zemin İçin Isı Transfer Katsayısı Hesaplama Penceresi ........................ 51
5.3.7 Kapı Ve Pencere Konumları................................................................... 52
5.3.8 Veri Giriş Penceresi................................................................................ 53
5.3.9 CIBSE Metodu ...................................................................................... 54
5.3.10 Sonuçlar Penceresi................................................................................ 55
5.3.11 Bina Verileri ve Hesap Sonuçları Çıktı Alma Penceresi...................... 56
5.3.12 Yıllık Yakıt Sarfiyatı Hesaplama Penceresi ......................................... 56
5.3.13 CO2 Durumu Hesaplama Penceresi ..................................................... 57
5.3.14 Havalandırma Kesit Alanı Hesaplama Penceresi ................................. 58
5.3.15 Ortalama Isı Transfer Katsayısı Hesabı................................................ 59
BÖLÜM 6 ISI İHTİYACI HESAPLARI ....................................................................... 61
6.1 HAVA DEĞİŞİM KATSAYISININ RADYANT VE GELENEKSEL ISI

İHTİYAÇLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ......................................................... 61
6.1.1 Küçük Bina Örneği (Taban Alanı 300 m2)............................................. 61
6.1.2 Büyük Bina Örneği (Taban Alanı 6000 m2)........................................... 65
viii
Sayfa
6.2 TAVAN YÜKSEKLİĞİNİN RADYANT VE GELENEKSEL ISI
İHTİYAÇLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ......................................................... 69
6.3 İZOLASYONUN RADYANT VE GELENEKSEL ISI İHTİYAÇLARI
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ .................................................................................... 74
BÖLÜM 7 İÇ KOŞULLAR VE ÇEVRE AÇISINDAN AÇIK ALEVLİ RADYANT

ISITICILAR ................................................................................................. 78
7.1 CO2 EMİSYONU DURUMU .......................................................................... 78

7.1.1 Küçük Bina Örneği İçin CO2 Emisyonu Durumu................................... 78
7.1.2 Büyük Bina Örneği İçin CO2 Emisyonu Durumu................................... 79
7.2 NOx DURUMU................................................................................................ 80
7.3 ISITILAN ORTAMIN HAVALANDIRMA GEREKSİNİMİ ........................ 80
BÖLÜM 8 RADYANT VE GELENEKSEL ISITMA SİSTEMLERİNİN İLK

YATIRIM VE İŞLETME MALİYETLERİ AÇISINDAN
KARŞILAŞTIRILMASI.............................................................................. 83
8.1 BİNANIN TANITIMI ........................................................................................ 83

8.2 RADYANT VE SICAK HAVALI SİSTEMLER İÇİN İLK YATIRIM
MALİYETLERİNİN BELİRLENMESİ .......................................................... 84
8.2.1 Açık Alevli Radyant Sistem Isıtma Projesi ............................................ 84
8.2.1.1 Radyant Cihazların Seçimi.......................................................... 84
8.2.1.2 Radyant Sistem İçin Malzeme Listesi......................................... 85
8.2.2 Sıcak Havalı (Apareyli) Isıtma Sistemi Projesi..................................... 87
8.2.2.1 Sıcak Hava Cihazlarının Seçimi ................................................. 87
8.2.2.2 Kazan Seçimi .............................................................................. 87
8.2.2.3 Brülör Seçimi .............................................................................. 88
8.2.2.4 Dolaşım Pompasının Seçimi ....................................................... 88
8.2.2.5 Kapalı Genleşme Deposu Seçimi................................................ 89
8.2.2.6 Baca Kesiti Hesabı ...................................................................... 90
ix
Sayfa
8.2.2.7 Sıcak Havalı Isıtma Sistemi İçin Malzeme Listesi ..................... 93
8.2.3 Radyant Isıtma Sisteminin Ve Sıcak Havalı Isıtma Sisteminin İlk
YATIRIM Maliyetleri Açısından Karşılaştırılması................................ 95
8.3 RADYANT ISITMA SİSTEMİNİN VE SICAK HAVALI ISITMA

SİSTEMİNİN İŞLETME MALİYETLERİ AÇISINDAN
KARŞILAŞTIRILMASI .................................................................................. 96
8.3.1 Yakıt Sarfiyatları .................................................................................... 98
8.3.1.1 Sıcak Havalı Isıtma Sistemi İçin Yıllık Yakıt Sarfiyatı .............. 99
8.3.1.2 Radyant ısıtma sistemi için yıllık yakıt sarfiyatı......................... 99
8.3.2 Elektrik Sarfiyatları ................................................................................ 99
8.3.3 Diğer Giderler......................................................................................... 101
8.3.4 Sıcak Havalı Isıtma Sistemi İçin İşletme Giderleri ................................ 102
8.3.5 Radyant Isıtma Sistemi İçin İşletme Giderleri ....................................... 102
8.3.6 Kârlılığın hesaplanması .......................................................................... 103
BÖLÜM 9 SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................. 105
KAYNAKLAR............................................................................................................... 107
EK AÇIKLAMALAR A. ISI KAYBI HESAP PROGRAMI KAYNAK KODU ........ 110
EK AÇIKLAMALAR B. ISI KAYBI HESAP PROGRAMI ÖRNEK ÇIKTILAR ..... 115
EK AÇIKLAMALAR C. ÇİZELGELER ..................................................................... 123
ÖZGEÇMİŞ.................................................................................................................... 128
x
ŞEKİLLER DİZİNİ
No Sayfa
1.1 İletimle ısı geçişinin, moleküler duruma bağlı olan enerji yayılımı ile ilişkisi..... 2
1.2 Sürekli rejimde, bir boyutlu ısı iletimi .................................................................. 3
1.3 Taşınımla ısı geçişinde sınır tabaka gelişimi ........................................................ 4
1.4 Işınımla ısı alışverişi. ........................................................................................... 5
1.5 Isıtma sistemlerinde ısı geçiş oranları ................................................................... 6
2.1 Radyant sistemlerin ısıtma etkisi .......................................................................... 8
2.2 Tavan yüksekliği arttıkça zemin ile tavan arasındaki sıcaklık farkı artar. ............ 9
2.3 Radyant ısıtma ile geleneksel ısıtma arasındaki atık enerji farkı.......................... 9
2.5 Elektromanyetik spektrum ................................................................................... 10
2.4 Elektromanyetik spektrum .................................................................................... 11
2.6 Seramik radyant ısıtıcılar ile bir S yüzeyi üzerindeki ısıtma. ............................... 12
3.1 Yüksek ve orta şiddetli cihaz örneği. .................................................................... 16
3.2 Borulu radyant cihazları........................................................................................ 16
3.3 Zeminden uygulanmış, düşük sıcaklıklı radyant sistem örneği. ........................... 17
3.4 Direkt ateşlemeli tip seramik plakalı radyant cihazın çalışma mantığı................. 17
3.5 İndirekt ateşlemeli tip raydan cihaz örnekleri....................................................... 18
3.6 Sıcak sulu veya buharlı radyant ısıtma sistemi. .................................................... 20
3.7 Hava ısıtmalı radyant borulu ısıtma sistemi.......................................................... 20
3.8 Seramik plakalı radyant cihazlar........................................................................... 21
3.9 Seramik plakalı radyant cihazların ısıl yoğunlukları ............................................ 22
3.10 Metal yüzeyli, konik radyant cihazlar................................................................... 22
3.11 Seri bağlı borulu radyant cihaz ............................................................................. 23
3.12 U tipi borulu radyant cihaz.................................................................................... 23
3.13 Borulu radyant cihazların ısıl yoğunlukları........................................................... 24
3.14 Farklı tiplerdeki elektrikli radyant cihazlar........................................................... 24
3.15 İndirekt ateşlemeli tip cihazlar .............................................................................. 26
3.16 Direkt ateşlemeli tip cihazlar ................................................................................ 26
xi
ŞEKİLLER DİZİNİ (devam ediyor)
No Sayfa
3.17 Isınan havanın yüksek bölgelerde toplanması....................................................... 29
4.1 Katı açının gösterimi. ............................................................................................ 33
4.2 Şekil Faktörü ......................................................................................................... 36
4.3 Eş sıcaklıktaki kapalı bir çerçevede ışınım etkileşimi .......................................... 38
5.1 Isı kaybı hesap programının ana hesap penceresi. ................................................ 40
5.2 Isı kaybı hesap programı akış diyagramı .............................................................. 42
5.3 Isı Kaybı Hesap Programı giriş penceresi............................................................. 48
5.4 Duvar için ısı transfer katsayısı hesaplama penceresi........................................... 48
5.5 Çatı için ısı transfer katsayısı hesaplama penceresi. ............................................. 49
5.6 Kapı için ısı transfer katsayısı hesaplama penceresi. ............................................ 50
5.7 Pencere için ısı transfer katsayısı hesaplama penceresi. ....................................... 51
5.8 Zemin için ısı transfer katsayısı hesaplama penceresi. ......................................... 51
5.9 Kapı ve pencere konumları. .................................................................................. 52
5.10 Veri giriş penceresi. .............................................................................................. 53
5.11 CIBSE hesap metodu, 1. adım penceresi. ............................................................. 54
5.12 CIBSE hesap metodu, 2. adım penceresi. ............................................................. 54
5.13 Sonuçlar penceresi. ............................................................................................... 55
5.13 Çıktı alma penceresi.............................................................................................. 56
5.14 Yıllık yakıt sarfiyatı hesaplama penceresi. ........................................................... 56
5.15 CO2 durumu hesaplama penceresi. ....................................................................... 57
5.16 Havalandırma kesit alanı hesaplama penceresi..................................................... 58
5.17 Egzoz hava hızı hesaplama penceresi. .................................................................. 58
5.18 Duvar için ortalama ısı transfer katsayısı hesap pencereleri. ................................ 59
5.19 Çatı için ortalama ısı transfer katsayısı hesap pencereleri. ................................... 59
6.1 Küçük binanın görünümü...................................................................................... 47
6.2 Farklı hava değişimi durumlarında radyant ve geleneksel ısı ihtiyaçları.............. 50
6.3 Büyük binanın görünümü...................................................................................... 51
6.4 Farklı hava değişimi durumlarında, radyant ve geleneksel ısı kayıpları ............. 54
6.5 Küçük binanın görünümü...................................................................................... 55
6.6 İletimsel ısı ihtiyaçlarının grafiksel gösterimi. ..................................................... 58
6.7 Hava değişimi ısı ihtiyaçlarının grafiksel gösterimi. ............................................ 59
xii
ŞEKİLLER DİZİNİ (devam ediyor)
No Sayfa
6.8 Toplam ısı ihtiyacının grafiksel gösterimi. ........................................................... 59
6.9 Büyük binanın görünümü...................................................................................... 60
6.10 İzolasyon durumuna göre, hava değişimi ısı ihtiyacı............................................ 62
6.11 İzolasyon durumuna göre, iletimsel ısı ihtiyacı. ................................................... 63
6.12 İzolasyon durumuna göre, toplam ısı ihtiyacı. ...................................................... 63
8.1.a Tasarımı yapılacak binanın üç boyutlu gösterimi. ................................................ 69
8.1.b Tasarımı yapılacak binanın boyutları.................................................................... 69
8.2 Yatırım maliyetlerinin dağılımı............................................................................. 82
8.3 İşletme maliyetleri dağılımı .................................................................................. 89
8.4 Isıtma sistemlerinin amorti süreleri....................................................................... 90
xiii
ÇİZELGELER DİZİNİ
No Sayfa
1.1 Isıtma sistemlerinin sınıflandırılması.................................................................... 6
3.1 Radyantların, yayıcı yüzeyin işletme sıcaklığına göre sınıflandırılması .............. 15
3.2 Piyasa tanımlı tiplerin sınıflandırılması ................................................................ 19
5.1 %90 geleneksel, %10 radyant ısıtma için CIBSE çizelgesi ................................. 46
5.2 %90 radyant, %10 geleneksel ısıtma için CIBSE çizelgesi .................................. 46
5.3 Buton simgelerinin anlamları................................................................................ 47
6.1 Tasarım koşulları .................................................................................................. 48
6.2 Hava değişim oranı : 0 (m3/h hava)/m3 hacim için, .............................................. 48
6.9 Küçük bina için tasarruf oranlarının karşılaştırılması........................................... 50
6.10 Büyük bina tasarım koşulları ................................................................................ 51
6.12 Hava değişim oranı : 0,5(m3/h hava)/m3 hacim için, ............................................ 52
6.14 Hava değişim oranı : 1,5 (m3/h hava)/m3 hacim için, ........................................... 52
6.15 Hava değişim oranı : 2,0 (m3/h hava)/m3 hacim için,.......................................... 53
6.19 Sonuçların gösterimi. ............................................................................................ 54
6.20 Büyük bina için tasarruf oranlarının karşılaştırılması........................................... 54
6.21 Küçük bina için tasarım koşulları ......................................................................... 56
xiv
ÇİZELGELER DİZİNİ (devam ediyor)
No Sayfa
6.22 Duvar yüksekliği 4 metre, mahya yüksekliği 6 metre ise ..................................... 56
6.26 Duvar yüksekliği 8 metre, mahya yüksekliği 10 metre ise ................................... 57
6.27 Duvar yüksekliği 9 metre, mahya yüksekliği 11 metre ise ................................... 57
6.28 Duvar yüksekliği 10 metre, mahya yüksekliği 12 metre ise ................................. 57
6.29 Hesap sonuçları ..................................................................................................... 58
6.30 Büyük bina için tasarım koşulları ......................................................................... 60
6.31 Birinci durum; duvar ve çatı malzemesinin K katsayısı, 6,0 W/m2·K .................. 61
6.32 İkinci durum; duvar ve çatı malzemesinin K katsayısı, 4,2 W/m2·K.................... 61
6.33 Üçüncü durum; duvar ve çatı malzemesinin K katsayısı, 2,4 W/m2K.................. 61
6.34 Dördüncü durum; duvar ve çatı malzemesinin K katsayısı, 0,6 W/m2K .............. 61
7.1 Küçük bina için tasarım koşulları ......................................................................... 64
7.2 Büyük bina için tasarım koşulları. ........................................................................ 65
7.3 Avrupa Standartları’nda, çevresel açıdan NOx sınıflandırması............................ 66
8.1 Binanın tasarım koşulları. ..................................................................................... 70
8.2 Isı ihtiyacı hesap sonuçları. .................................................................................. 70
8.3 Projede kullanılan radyant cihazın kapasite bilgileri. ........................................... 71
8.4 Radyant ısıtma sistemi için kullanılan malzemeler ve fiyat listesi. ...................... 72
8.5 Kazan ve brülör kapasite bilgileri ......................................................................... 74
8.6 Sistemde bulunan toplam su hacmi....................................................................... 75
8.7 Sıcak havalı ısıtma sistemi için malzeme listesi ve fiyatlandırması ..................... 79
8.8 Radyant ve sıcak havalı ısıtma sisteminin maliyet karşılaştırması. ...................... 81
8.9 Elektrik birim fiyatı (Ocak 2006).......................................................................... 86
8.10 Sıcak havalı ısıtma sistemi için işletme giderleri.................................................. 88
8.11 Sıcak havalı ısıtma sistemi için işletme giderleri.................................................. 88
8.12 Sistemlerin ilk yatırım ve işletme maliyetlerine göre karşılaştırılması................. 89
8.13 İşletme maliyetleri arasındaki fark çizelgesi......................................................... 90
xv
EKLER DİZİNİ
(Aşağıdaki ekler arka kapaktaki ceptedir)
Ek I. Radyant Isıtma Projesi

Ek II. Sıcak Havalı Sistem Isıtma Projesi
xvi
SİMGELER DİZİNİ
a : Yutma oranı
A : Yüzey alan [m2]
APG : Aylık toplam personel gideri [YTL/yıl]
By : Yıllık yakıt sarfiyatı [m3/yıl]
c : Suyun özgül ısısı [kj/kg·oC]
v : Yayılma hızı [m/s]
co : Işık hızı (2,998×108 m/s)
DG : Derece gün sayısı [oC gün]
Ef : Foton enerjisi
Eb : Brülörün yıllık elektrik sarfiyatı [kWh/yıl]
Ep : Pompanın yıllık elektrik sarfiyatı [kWh/yıl]
Eshc : Sıcak hava cihazlarının yıllık toplam elektrik sarfiyatı [kWh/yıl]
e : +10 oC ile +90 oC arasında, suyun genleşme oranı
f : Sürtünme kayıp katsayısı
F1 : CIBSE çizelgesinden seçilen değer
Hb : Baca yüksekliği [m]
h : Planck Sabiti (6,6256×10-34 J·s)
hi : Cihazların asma yüksekliği, açılı asma [m]
hp : Cihazların asma yüksekliği, zemine paralel [m]
He : Belirlenen egzoz hava miktarı [≥10 (m3/h) / kW]
Hu : Yakıtın alt ısıl değeri [kcal/m3]
Ibl (T) : Siyah cismin dalga boyuna bağlı ışınım şiddeti,
k : 1,3805 × 10-23 J·K
K : Isı transfer katsayısı [W/m2·K]
l : Dalga boyu
L : Duvar kalınlığı [m]
xvii
SİMGELER DİZİNİ (devam ediyor)
N : Hava değişim oranı [(m3/h hava)/m3 hacim]

P : Her bir radyant cihazın net kapasitesi [W]
q"x : x doğrultusunda iletimle ısı akısı [W/m2]
q" : Isı akısı [W/m2]

Qh : Hava değişimine bağlı ısı ihtiyacı [W]
Qi : İletim yolu ile oluşan ısı ihtiyacı [W]
QT : Toplam ısı ihtiyacı [kcal/h]
: Pompa debisi [m3/h]
•
m p
•
m : Duman gazı debisi [kg/s]
Qc : Cihazların toplam ısıl kapasitesi [kcal/h]
Qk : Kazan kapasitesi [kW]
QNB : Tüm cihazların toplam ısıl gücü [kW]
Pmin : Sistemin işletme basıncı [bar]
Pmax : Genleşme deposunun emniyet basıncı [bar]
PH : Doğal baca çekiş [Pa]
PL : Yakma havası emilimi için basınç kaybı [Pa]
PW : Kazandaki basınç kaybı [Pa]
PA : Bağlantı kanallarındaki basınç kaybı [Pa]
PE : Bacadaki basınç kaybı [Pa]
r : Pürüzlülük
tai : Ortalama iç hava sıcaklığı [oC]
tci : İç ortam sıcaklığı [oC]
tc : İstenen konfor sıcaklığı [oC]
tao : Dış hava sıcaklığı [oC]
Tg : Suyun gidiş sıcaklığı [oC]
Td : Suyun dönüş sıcaklığı [oC]
Ts : Yüzey sıcaklığı [oC]
Vtank : Kapalı genleşme deposu hacmi [lt.]
Vsu : Sistemde bulunan toplam su hacmi [lt.]
V : Bina hacmi [m3]
xviii
SİMGELER DİZİNİ (devam ediyor)
Vtop : Toplam egzoz edilecek hava miktarı [m3/h]

x : Sütun parametresi
y : Satır parametresi
YBG : Yıllık bakım gideri [YTL/yıl]
YPG : Yıllık toplam personel gideri [YTL/yıl]
YES : Yıllık toplam elektrik sarfiyatı [kWh/yıl]
ZR : Kazan kapasitesi artırım katsayısı
Z : Yerel kayıp katsayısı
α : Isı taşınım katsayısı [W/m2 ·K]
ε : Yayma oranı (0 ≤ ε ≤ 1)
∆T : Sıcaklık farkı
ηK : Kazanın ve cihazların verimi
λ : Isı iletim katsayısı [W/m·K]
ρA : Gazın yoğunluğu [kg/m3]
ζ : Katsayı
σ : Stefan-Boltzmann sabiti ( 5, 67 × 10−8 W / m 2 K 4 )
υ : Isıl ışınım frekansı
dω : Katı açı (steradyan) [st]
xix
BÖLÜM 1
GİRİŞ
Dünyada enerji kaynaklarının her geçen gün azalması sonucu enerjinin temini, kullanımı
ve kontrolü konusu son dönemlerde ülkeler arasında büyük önem kazanmaya başlamıştır.
Enerji kaynaklarının geleceğe yönelik olarak en verimli şekilde değerlendirilmesi konusu
dünya gündemine yerleşmiş ve önemini sürekli arttırarak sürdürmektedir.
Enerji üretimi, toplumların varoluşundaki en önemli faktörlerden biridir. Küresel anlamda

enerji fiyatlarının artması, temini ve kullanımı konusunun önem kazanması, kıt kaynakların
en verimli şekilde değerlendirilmesi çerçevesinde enerji tüketiminin bilinçli yapılmasını
gerektirmektedir. Bu anlamda enerji harcamada büyük payı olan ısıtma konusunda,
harcanan enerji miktarını sınırlamak, minimum seviyeye indirmek, dolayısıyla enerji
tasarrufu sağlamaya yönelik önlemler almak kaçınılmaz bir durumdur.
Verilen enerjinin tamamından faydalanabilmek ve ısınma ihtiyacını, istenen konfor

şartlarında en ucuz hale getirebilmek için yeni teknolojiler üretilmekte veya
geliştirilmektedir. Bunlardan biri de ışıma ile yapılan ısıtmadır. Yüksek ve büyük hacimli
mekanlarda geleneksel (konvansiyonel) yöntem ile yapılan ısıtmanın etkisiz kalması veya
yüksek enerji maliyetlerine neden olması, ışıma ile ısıtma sistemlerinin gelişmesini ve
yaygın olarak kullanımını sağlamıştır .
Işıma ile ısıtma güneş doğası ile aynı mantığa sahiptir. Enerji, kaynaktan ışın şeklinde
çıktıktan sonra, düştüğü yüzeyi (insanları ve bina tabanını) ısıtır. Böylece taşınım ile
ısıtmanın aksine yüksek binaların tabanı ve insanlar ısınırken tavan veya çatı bölümü
gereksiz yere ısınmaz. Radyant cihazlar uzun yıllardan bu yana verimi ve ekonomisi
yüksek cihazlar olarak bilinmesine rağmen çok sınırlı bir biçimde kullanılmıştır. Yapılan
araştırmalar ve uygulamalar gösteriyor ki uygun dizayn edildiklerinde hem çalışma alanları
içerisinde uygun koşullar oluşturulabilmekte, hem de ekonomiklik sağlanabilmektedir.
Çoğu zaman doğal gaz kullanan bu cihazlar, tüm fosil yakıtlar içerisinde doğal gazın
1
çevresel açıdan en az kirleticiliğe sahip olması ve yanma veriminin yüksek olması
nedeniyle çevreyle uyum içerisindedirler. Ayrıca doğal gazın olmadığı bölgelerde LPG’ye
(Likit Petrol Gazı) uyumlu şekilde dizayn edilebilirler.
Özellikle geniş ve yüksek tavanlı mahallerin ısıtılmasında tercih edilen radyant ısıtma
sistemlerinin başlıca kullanım alanları; büyük çarşı ve alışveriş merkezleri, sanayi siteleri,
fabrikalar, imalathaneler, uçak hangarları, otomobil servisleri, ambarlar, okullar, spor
salonları, restoranlar, camiler, müzeler, tavuk çiftlikleri, seralar, galerileri, teşhir salonları
olarak sayılabilir [1].
1.1 ISI TRANSFERİ MEKANİZMALARI
Günümüzde kullanılan ısıtma sistemleri aşağıda açıklanan transfer mekanizmalarını

kullanır. İletim ve taşınım yöntemlerini kullanan sistemler kısaca geleneksel ısıtma
sistemleridir. Bunun dışındaki sistemler ışınım yöntemini kullanır.
Isı biliminde ısı transferinin 3 yolla gerçekleştiği bilinmektedir. Bunlar iletim, taşınım ve
ışınımdır.
1.1.1 İletim
Isı iletimi aynı katı, sıvı veya gaz ortamındaki farklı bölgeler arasında, veya doğrudan
fiziki temas durumunda bulunan farklı ortamlar arasında, moleküllerin fark edilir bir yer
değiştirmesi olmaksızın, doğrudan temasları sonucunda oluşan ısı yayınımı işlemidir.
Bilindiği gibi bir maddenin sıcaklığı bu maddeyi meydana getiren moleküllerin ortalama
kinetik enerjileri ile orantılıdır. Ortam içerisinde bir bölgede sıcaklığın yüksek olması o
bölgedeki moleküllerin ortalama kinetik enerjilerinin yüksek olduğunu gösterir. Ortalama
kinetik enerjileri yüksek olan moleküller enerjilerinin bir kısmını ortalama kinetik
enerjileri düşük olan komşu bölgedeki moleküllere iletirler. İletme işlemi sıvılarda
moleküllerin birbirini takip eden çarpışmaları ile olur. Katılarda ise, moleküllerin ve
maddenin yapısını oluşturan kafeslerin titreşimleri ve/veya yüksek sıcaklıktan alçak
sıcaklığa serbest elektron sürüklenmesi ile olur [2]. Şekil 1.1’de iletimin mekanizması
gösterilmiştir.
2
Yüksek enerjili atomlar.
q ′x′
xo
Düşük enerjili atomlar.

T2
Şekil 1.1 İletimle ısı geçişinin, moleküler duruma bağlı olan enerji yayılımı ile ilişkisi [3].
Isı iletiminin anlık durumu Fourier yasası ile açıklanmaktadır. Bir boyutlu düz duvar için
ısı iletim denklemi aşağıdaki gibi ifade edilir.
dT
q "x = −λ (1.1)
dx
Eğer sıcaklık dağılımı doğrusal ise, sürekli rejimde sıcaklık gradyanı aşağıdaki gibi
olmaktadır.
Şekil 1.2 Sürekli rejimde, bir boyutlu ısı iletimi [2].
dT T2 − T1
= (1.2)
dx L
T2 − T1 ∆T
q 2" = −λ =λ (1.3)
L L
3
q"x : x yönünde iletimle ısı akısı [W/m2]
λ : Isı iletim katsayısı [W/m·K]

L : Duvar kalınlığı [m]
1.1.2 Taşınım
Bir yüzey üzerinden veya bir boru içerisinden akan akışkanın sıcaklığı yüzey sıcaklığından
farklı ise, akışkan hareketi sonucu, akışkan ve yüzey arasındaki ısı transferi mekanizması
taşınım (konveksiyon) olarak adlandırılır. Akışkanın hareketi, uygulanan basınç farkı
nedeni ile oluşuyorsa zorlanmış taşınım, akışkan hareketi yoğunluk farkı nedeni ile
oluşuyorsa, doğal taşınımdan bahsedilir. Şekil 1.3’te taşınım mekanizması görülmektedir.
Taşınım ile ilgili denklem aşağıda verilmiştir. Bu denklem Newton’un Soğutma Yasası
olarak bilinir [2].
q " = α (Ts − T∞ ) (1.4)
q" : Isı akısı [W/m2]

α : Isı taşınım katsayısı [W/m2 ·K]
Şekil 1.3 Taşınımla ısı geçişinde sınır tabaka gelişimi [2]
1.1.3 Işınım
İletim ve taşınımda, enerji bir ortam vasıtası ile transfer edilir. Deneysel, sonuçlar hiçbir
transfer ortamı olmaması durumunda da, enerjinin transfer edildiğini göstermektedir.
4
Elektromanyetik dalgalar (veya fotonlar) vasıtasıyla olan bu ısı transferi mekanizması
kısaca ışınım olarak adlandırılır. Işıma terimi genel olarak bütün manyetik dalga olayları
için kullanılır. Burada belirtilmek istenen bir cismin sıcaklığından dolayı meydana gelen
ısıl ışımadır (termal radyasyon).
Bütün cisimler (katı, sıvı veya gaz), özellikle yüksek sıcaklıkta enerji yayınlarlar.
Yayınlanan enerji yoğunluğu yüzey sıcaklığına ve yüzeyin doğasına bağlıdır. Bütün
cisimler üzerlerine düşen ısıl ışımanın bir kısmını soğurur, bir kısmını geçirir, kalan
kısmını da yansıtırlar. Şekil 1.4’te iki durum için ışınımla ısı transferi mekanizması
gösterilmiştir [2].
Yayma oranı ε,Yutma oranı α, Yayma oranı ε = α, Alanı A

Sıcaklığı Ts olan yüzey ve Sıcaklığı Ts olan yüzey
Şekil 1.4 Işınımla ısı alışverişi. (a) bir yüzeyde ve (b) bir yüzey ile daha büyük çevre
arasında [3].
Işınım mekanizması Stefan-Boltzmann Yasası ile açıklanır. Aşağıda, ışınımla ilgili

eşitlikler kısaca verilmiştir.
q " = εσTs4 (1.5)
q" : Cismin yaydığı ısı akısı [W/m2]

σ : Stefan-Boltzmann sabiti (5,67×10-8 W/m2)
ε : Yayma oranı (0 ≤ ε ≤ 1)
Birim zamanda ışınımla ısı geçişi aşağıdaki gibidir.
• q
q ışınım = = εσ (Ts4 − Tç4 ) (1.6)
A
5
1.2 ISITMA SİSTEMLERİ
Günümüzde sık kullanım alanı bulan çeşitli ısıtma sistemleri bulunmaktadır. Bunlar 3 ana
grupta sınıflandırılabilir. Çizelge 1.1’de bu sınıflandırma görülmektedir.
Çizelge 1.1 Isıtma sistemlerinin sınıflandırılması [4].

Isıtma Biçimine Göre
Merkezi ısıtma Lokal ısıtma Bölgesel ısıtma
Sıcak sulu Doğrudan ısıtma Birden fazla bina tek bir ısı
( 90 oC ile 110 oC arası ) ekipmanları ile ısıtma santralinden ısıtma yapılır.
Kızgın sulu yapılır.
( 110 oC ile 190 oC arası )
Alçak basınçlı buhar
( 1,5 bar, 110 oC )
Yüksek basınçlı buhar
(>1,5 bar, >110 oC)
Vakumlu buhar
(0,05bar-0,75 bar, >65 oC)
Sıcak hava
Isı Kaynağına Göre
Katı yakıtlı Sıvı yakıtlı Gaz yakıtlı
Odun Fuel-oil Doğalgaz
Kömür (maden,linyit) Motorin LPG
LNG
Isı Transferi Şekline Göre
Geleneksel sistemler Işınımla ısıtma sistemleri
Konvektörler, sıcak hava fanları, hava Düşük yoğunluklu radyant sistemler.
şartlandırma üniteleri, radyatörler vb. Orta yoğunluklu radyant sistemler.
Yüksek yoğunluklu radyant sistemler.
Radyant ısıtma prensip olarak, kalorifer, sıcak hava vb. gibi geleneksel ısıtma
sistemlerinden daha farklıdır. Çoğu geleneksel sistemde taşınım ve ışınım bir arada
bulunur. Ancak radyant sistemlerde taşınım etkisi çok düşüktür (yaklaşık %10). Şekil
1.5’te çeşitli ısıtma sistemleri için ısı transferinde taşınım ve ışınım arasındaki yaklaşık
oranlar gösterilmiştir [5].
100%
90%
T a ş ın ım
SICAK HAVALI ISITMA
DÖŞEMEDEN ISITMA
RADYANT ISITMA
RADYTÖRLE ISITMA
Iş ın ım 80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Şekil 1.5 Isıtma sistemlerinde ısı geçiş oranları.
6
BÖLÜM 2
RADYANT ISITMA
2.1 RADYANT ISITMANIN TARİHİ
Bir İngiliz astronomu olan Sir William Herschell, 1800 yılında kızılötesi ışınların ısıtıcı
etkisi olduğunu bulmuştur. Bir prizma yardımıyla renklerine ayrılan güneş ışını, sıcaklığını
ölçmek için kullanılan bir termometre üzerine düşürüldüğünde mavi ışık en az sıcaklık
artışına neden olurken, renk kırmızı renge yaklaştığında sıcaklığın yükseldiğini
gözlemlenmiştir [6,7,8].
William Herschell’ın bulduğu sıcaklık artışının daha yüksek olmasına neden olan bu ışının,
kırmızı rengin ötesinde olan kızılötesi bölgede olduğu bilinmektedir.
Amerikalı araştırmacılar 1950’li yıllarda, günümüzde kullanılan ve güneşin direkt

ışınlarına benzeyen gaz yakmalı kızılötesi radyant sistemleri kullanarak yapılan ısıtmanın
anlaşılmasını ve bu sistemlerin gelişmesini sağlamışlardır. Yapılan çalışmalar neticesinde
kızılötesi esasına dayanan ısıtıcıların diğer ısıtma sistemlerine göre önemli ölçüde yakıt
tasarrufu sağladığı görülmüştür. Amerika’da 1950’den bu yana radyant ısıtma
sistemlerinde sürekli gelişmeler kaydedilmiştir. Özellikle Amerika’nın soğuk olan kuzey
bölgelerinde ve Kanada’da radyant sistemlerin kullanımı yaygınlaşmıştır. Avrupa’da ise,
70’lerde sıvı yakıt fiyatlarının artması ve doğalgazın yaygınlaşmasıyla birlikte radyant
sistemler kullanılmaya başlanmış ve yaygınlaşmıştır. Bu sistemin, doğalgazın olmadığı
bazı bölgelerde de LPG ile kullanılması sistemin tanıtımına ve yaygınlaşmasına destek
olmuştur. LPG ile kullanılan bu sistemler doğalgazın o bölgelere ulaşması ile kolaylıkla
doğalgaza dönüştürülmüştür.
Ülkemizde 80’li yıllarda doğalgazın kullanılmaya başlaması ve 90’lı yıllarda

yaygınlaşması ile gaz yakmalı radyant cihazların kullanımı önem kazanmıştır. Bu alanda
7
çalışan firmaların referanslarına bakıldığında yüksek tavanlı ve büyük hacimli, geleneksel
sistemlerle ısıtılması güç olan yapıların başarıyla ısıtıldığı görülmektedir.
2.2 RADYANT ISITMANIN TANIMI
Bütün cisimler yüzey sıcaklıklarına bağlı olarak ışın yayarlar. Bahsedilen ışınlar kızılötesi
(infrared) ışınlardır. Bu ışınlar bir cisme çarptığı zaman, cismin içerisindeki molekülleri
harekete geçirir ve bu hareket sonucunda ısı açığa çıkar. Kızılötesi ışınlar gözle
görülemezler ve ışık hızıyla doğrusal olarak bir kaynaktan tüm yüzeylere ve cisimlere,
içinden geçtiği havayı ısıtmaksızın yayılırlar. Işınlardaki enerji daha soğuk yüzeyler
(Döşeme, cihazlar, insanlar vb.) tarafından absorbe edilir (Şekil 2.1). Bu ısının bir kısmı
iletim yoluyla cisimlerin iç kısımlarına taşınır. Işınım enerjisinin geri kalan kısmı ise belli
bir sıcaklığa kavuşan cisimler tarafından yansıtılır. Havanın sıcaklığı ise yalnızca ışınım
enerjisini absorbe eden cisimlerin yüzeylerinden taşınım yoluyla transfer olan ısı ile artar.
Şekil 2.1 Radyant sistemlerin ısıtma etkisi.
Radyant ısıtmada yüzeyler ve cisimler hava ısıtılmaksızın ısıtılır. Işınların bir kısımı
yüzeyden ve cisimden iç bölgelere iletilirken, diğer kısmı ise yüzeylerden yansıtılır.
Havanın ısınması ise cisimlerden ve yüzeylerden ısı taşınımı yoluyla gerçekleşmektedir.
Havanın sıcaklığı geleneksel sistemlere göre düşük olduğundan hacimden kayıp az
olmakta ve ısıtma amaçlı enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
8
10 metre 30oC
9 27 oC
8 25 oC
7 23 oC
21 oC 6
21 oC
o
20 C 5
20 oC
4
18 oC
3 18 oC
17 oC
2 17 oC
15 oC
1 15 oC
Şekil 2.2 Tavan yüksekliği arttıkça zemin ile tavan arasındaki sıcaklık farkı artar. [9]
GEREKSİZ
ENERJİ
Şekil 2.3 Radyant ısıtma ile geleneksel ısıtma arasındaki atık enerji farkı [5].
Şekil 2.3’te görüldüğü gibi geleneksel sistemlerde zemin sıcaklığı konfor sıcaklığından
düşüktür. Isınan hava yükseldiği için tavana yakın bölgelerde ısınma fazla olmaktadır. Bu
durum hacimden hava değişimi yoluyla oluşan ısı kayıplarının artmasına ve kullanılmayan
hacmin gereksiz yere ısıtılmasına neden olur. Radyant ısıtmada ise zemin sıcaklığı konfor
sıcaklığından büyüktür. Ayrıca tavana yakın bölgelerde sıcaklık değeri geleneksel ısıtma
sistemine göre önemli ölçüde düşüktür. Bu nedenle önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanır.
Görülebilen ışığın dalga boyundan daha uzun dalga boyuna sahip olan bu ışınlar 0,76 ile
400 µm aralığındadır. Bunun yanında radyant ısıtıcı cihazlarda ışınlar 1 µm-10 µm dalga
boyu aralığındadır [2]. (Şekil 2.4 ve Şekil 2.5).
9
µm
10
µm
Şekil 2.4 Elektromanyetik spektrum (Ölçüler mikron cinsindendir) [10].

11
µm
Şekil 2.5 Elektromanyetik spektrum (Ölçüler mikron cinsindendir) [10].

Kızılötesi ışınlar en iyi boşlukta yayılmaktadır. Isıtılan hacim içerisindeki havanın, su
buharı ve kuru hava gazları ışınların bir kısmını soğururlar. Ancak bunların az olması
nedeniyle hava karışımının direkt ışınımla ısınması ihmal edilir.
Isıtılan hacim içinde, insanlar ile birlikte diğer yüzeylerde ışınımla ısıtılır. Isıtılan bu
yüzeylerden taşınımla ısı geçişi sonucu hacim iç havası da dolaylı olarak ısıtılmış olur.
Şekil 2.6’da bu durum açıklanmaktadır.
Şekil 2.6 Seramik radyant ısıtıcılar ile bir S yüzeyi üzerindeki ısıtma [11].
Bir mahalde, “S” yüzeyindeki ısıtma 4 değişik kaynaktan gelmektedir.

“S” yüzeyinin üzerinde bulunan radyant cihazın direkt ışınımı.
Civardaki diğer radyant cihazlardan gelen ışınım.
Duvarlardan, tavandan, zeminden gelen, yansıma ile oluşan sıcaklık veya yüzeyin
kendi ışınımı.
Çevredeki sıcak havanın iletilmesi ve yayılması.
Bu durumda 3. ve 4. kaynaklar, toplam ısının %35 - 40’ını sağlamaktadır [11].
12
BÖLÜM 3
RADYANT ISITMA CİHAZLARININ SINIFLANDIRILMASI
3.1 AVRUPA STANDARTLARINA GÖRE SINIFLANDIRMA ( EN 419-1)
TS standartlarının da referans gösterdiği EN standartlarında, radyant ısıtma cihazları;

kullanabildikleri gazlara ve yanma ürünlerinin boşaltılma şekline göre iki ana gurupta
sınıflandırılmaktadır [12].
3.1.1 Kullanılabilen Gazlara Göre Sınıflandırma (TS, EN)
3.1.1.1 Kategori I
Bu kategorideki cihazlar, tek aile gazları ve tek grup gazlar için tasarlanmış cihazları
kapsar. Alt grupları aşağıdaki gibidir.
a. Kategori I2 : 2. aile gazlarının hepsini kullanabilen cihazlardır. H grubu gazı yerine L

grubu gazının kullanılması veya tersi, cihazlarda brülör ayarlamaları dahil hiçbir değişiklik
gerektirmez. Ancak ısıl yükü ± %5 içinde sabit tutabilmek için, cihaz girişindeki besleme
basıncı ayarlanmalıdır.
b. Kategori I2HL : 2. aile gazlarının tamamını kullanabilen cihazlardır. H grubu gaz yerine
L grubu gazın kullanılması veya tersi; brülör ayarlaması ve meme değişimini gerektirir.
c. Kategori I2H : 2. aile gazlarından sadece H grubu gazlar ile kullanılabilen cihazları
kapsamaktadır.
d. Kategori I2L : 2. aile gazlarından sadece L grubu gazlar ile kullanılabilen cihazları
kapsamaktadır.
13
e. Kategori I3 : 3. aile gazlarının tamamını kullanabilen cihazları kapsamaktadır. (Bütan
ve Propan).
3.1.1.2 Kategori II
Bu kategori, iki aile gazlarını kullanmak üzere tasarlanmış gazları kapsar. Alt grupları
aşağıdaki gibidir.
a. Kategori II12 : 2. aile gazlarının kullanımı kategori I2 ile aynı şartlarda olmak üzere, 1.
ve 2. aile gazlarının tamamını kullanan cihazları kapsamaktadır.
b. Kategori II12HL : 2. aile gazlarının kullanımı kategori I2HL ile aynı şartlarda olmak
üzere, 1. ve 2. aile gazlarının tamamını kullanabilen cihazları kapsamaktadır.
c. Kategori II12H : 1. aile gazları ile 2. aileden H grubu gazları kullanabilen cihazları
kapsamaktadır.
d. Kategori II12L : 1. aile gazlar ile 2. aileden L grubu gazları kullanabilen cihazlardır.
e. Kategori II23 : 2. aile gazlarının kullanımı kategori I2 ile aynı şartlarda olmak üzere, 2.
ve 3. aile gazlarının tamamını kullanabilen cihazları kapsamaktadır.
f. Kategori II2HL3 : 2. aile gazlarının kullanımı kategori I2HL ile aynı şartlarda olmak üzere,
2. ve 3. aile gazlarının tamamını kullanabilen cihazları kapsamaktadır.
g. Kategori II2H3 : 2. aileden H grubu gazlar ile 3. aile gazlarının tamamını kullanabilen
cihazları kapsamaktadır.
h. Kategori II2L3 : 2. aileden L grubu gazlar ile 3. aile gazlarının tamamını kullanabilen
cihazları kapsamaktadır.
3.1.1.3 Kategori III
Bu kategori her üç aile gazını da kullanabilen cihazları kapsamaktadır.
14
3.1.2 Yanma Ürünlerinin boşaltılma şekline göre sınıflandırma
Cihazlar, yanma ürünlerinin boşaltılmasında ve yanma havasının içeri alınmasında

uygulanan metoda göre çeşitli tiplerde sınıflandırılır.
3.1.2.1 A Tipi Cihazlar
Yanma ürünlerinin, cihazın bulunduğu ortamın dışına boşaltılması için bir bacaya veya bir
tertibata bağlanması amaçlanmamış cihazları kapsamaktadır. Üç tip geçerlidir:
Tip A1 : Fansız cihazlar

Tip A2 : Yanma odası dışında fan bulunan cihazlar
Tip A3 : Yanma odası girişinde fan bulunan cihazlar
3.1.2.2 B Tipi Cihazlar
Cihazın bulunduğu ortamın dışında bir bacaya bağlanmak üzere kurulan ve yanma havası
direkt olarak temin edilen cihazlardır. İki tip geçerlidir :
Tip B1 : Doğal çekişli bir bacaya bağlanmış cihazlar

Tip B2 : Mekanik çekişli bir bacaya bağlanmış cihazlar
3.2 ASHRAE TANIMLI TİPLER
Radyant ısıtma sistemlerinin tamamı aynı değildir. Bu sistemlerinin sınıflandırılması için

kullanılan bir yöntem olarak; yayıcı yüzeyin işletme sıcaklığına göre sınıflandırma
yapılabilir. Örneğin ;
Çizelge 3.1Radyant cihazların,yayıcı yüzeyin işletme sıcaklığına göre sınıflandırma [10].

Yayıcı Yüzeyin İşletme Sıcaklığına Göre
Cihaz Tipleri Çalışma Aralığı Örnek
Yüksek ve orta şiddetli 815 oC ve üzeri Seramik plakalı cihazlar.
o o
Düşük şiddetli 260 C ve 815 C arası Borulu cihazlar.
Düşük sıcaklıklı 50 oC ve 180 oC arası Panel cihazlar.
15
Yüksek ve orta şiddetli ısıtıcılar genellikle açık alevli çalışan yanmanın seramik yüzeyde
akkor şeklinde gerçekleştiği bacasız olan sistemlerdir (Şekil 3.1).
Şekil 3.1 Yüksek ve orta şiddetli cihaz örneği [11].
Düşük şiddetli üniteler akkor sıcaklığının altında çoğu zaman yayıcı olarak çelik tüpün
veya borunun kullanıldığı sistemlerdir. Şekil 3.2’de borulu radyantlara örnek verilmiştir.
Şekil 3.2 Borulu radyant cihazları [9].
Düşük sıcaklıklı radyant ısıtma sistemleri geniş yüzeylere sahip (döşeme, duvar, tavan vb.)
yerler için kullanılır. Yüzey sıcaklığı, çok sıcak su boruları ile veya yüzeyin içine gömülü
elektrik direnç telleri vasıtasıyla sağlanır. (Şekil 3.3).
16
Şekil 3.3 Zeminden uygulanmış, düşük sıcaklıklı radyant sistem örneği.
ASHRAE, gaz yakıtlı kızılötesi ısıtıcı cihazlarını 3 kategoride tanımlamıştır.
3.2.1 Direkt Ateşlemeli Tipler
Direkt ateşlemeli tipler ateşe dayanıklı malzemeden yapılan delikli bir kalıp içinde gaz-
hava karışımının yakıldığı sistem olarak tarif edilmiştir. Yanma ürünleri mahal içine egzoz
edilir. Elde edilen kızılötesi ışınların tamamı istenen bölgelere yönlendirilebilir. Dış ortama
ısı kaybı olmadığından bu cihazlardan elde edilen verim maksimum olmaktadır. Direkt
ateşlemeli cihazların işletme sıcaklıkları 880 oC ile 980 oC arasındadır. Şekil 3.4’te direk
ateşlemeli bir cihazın çalışma mantığı gösterilmiştir.
KIZILÖTESİ IŞINLAR
Şekil 3.4 Direkt ateşlemeli tip seramik plakalı radyant cihazın çalışma mantığı [11].
3.2.2 İndirekt Ateşlemeli Tipler
İndirekt ateşlemeli tipler boru veya tüp gibi kapalı bir hacim içinde gaz-hava karışımının
yakıldığı sistem olarak tarif edilmiştir. Yanma ürünleri genellikle hacim dışına egzoz
17
edilir. Egzoz sırasında bir miktar ısı dış ortama atılır. İşletme yüzey sıcaklıkları 650 °C ’yi
geçmez.
İndirekt ateşlemeli sistemler kendi aralarında da 3 gruba ayrılmaktadır.
a. 1.Tip cihazlarda yanma ürünleri atmosferik bir yakıcı tarafından yukarı doğru
egzoz edilir.
b. 2. Tip cihazlarda yatay bir tüp serisi içinde çalışan birden fazla vakum destekli
yakıcılar kullanılır.
c. 3. Tip cihazlarda yatay bir tüp serisi içinde çalışan güç destekli (zorlamalı)
yakıcılar kullanılır.
Şekil 3.5 İndirekt ateşlemeli tip raydan cihaz örnekleri [8].
3.2.3 Katalitik Tipler
Katalizör etkisi yapan (yüksek sıcaklığa dayanıklı elyaflardan oluşturulan bir panel
üzerine, platin esaslı katalizör partiküllerinin serpiştirilmesi ile yapılan) bir cisim içinde,
gaz ve havanın karıştırıldığı sistemler olarak tarif edilmiştir. Karışım alevsiz yanar ve
çıkan ısı ışınlar vasıtası ile ortama yayılır. Katalitik cihazların sıcaklığı 600 oC ile 700 oC
aralığındadır.
18
3.3 PİYASA TANIMLI TİPLER
Ashrae tanımlı radyant ısıtma uygulama tipleri, piyasada kullanılan yeni ürünlerin son
hallerini tam olarak yansıtamadığı için farklı bir sınıflandırma ortaya çıkmıştır. Son
yıllarda bu endüstri Ashrae tanımlı tiplerden daha ileriye gitmiş ve Ashrae
tanımlarındaki tipler piyasayla tam uyuşmaz duruma gelmiştir. Bu nedenle piyasada
farklı tanımlamaların yapılmış olması normal bir durumdur. (ülkemizde geçerli olan
sınıflandırma CE standartlarına uygun olan sınıflandırmadır). Esas olarak toplam ısı
enerjisinin yarısından fazlasını ışınım olarak yayan ısıtma sistemleri, radyant ısıtma
sistemleri olarak tanımlanmıştır. Piyasa tanımlarında ise bu tipler yayıcı yüzey
sıcaklıkları 100 oC’yi aşan sistemler olarak tanımlanmaktadır. Çizelge 3.2’de piyasa
tarifli tiplerin sınıflandırılması görülmektedir.
Çizelge 3.2 Piyasa tanımlı tiplerin sınıflandırılması [10].

Yakıt Türü Isı Transferi Akışkanı Sistem Tipi Yüzey Sıcaklığı
Orta ve yüksek Sıcak su boru veya panelleri 100 ile 150 oC arası
Katı Yakıt sıcaklıkta su
Buhar Buhar boru veya panelleri 100 ile 180 oC arası
Gaz veya Hava Hava ısıtmalı radyant boru 100 ile 150 oC arası
Fuel-Oil
Sıcak gazlar Gaz yakmalı radyant boru 200 ile 600 oC arası
Gaz
Yok Seramik plakalı ve konik 800 ile 1000 oC arası
radyantlar (luminus)
Yok Rezistans elemanları 1000 oC
Elektrik
Yok Doğrusal quartz tüpleri 2000 oC
Luminus radyant ısıtıcı grubu; gaz ile çalışan, insan boyundan yükseğe asılan, yapısal
olarak, seramik plaka, metal kafes veya benzeri bir malzemeden meydana gelen,
yanmanın, malzeme dış yüzeyinde atmosferik basınçla veya bir brülör vasıtasıyla yapıldığı,
radyant cihazları kapsar.
3.3.1 Sıcak Sulu ve Buharlı Radyant Isıtma Sistemleri
Orta ve yüksek sıcaklıklardaki (100 oC’den 150 °C’ye kadar) sıcak sulu sistemlerde
radyatör sistemleri, insanların temasını önlemek için korumalı su dolu radyatörler veya
19
daha genel kullanımı olan ısı dağıtıcı paneller olarak seçilebilir. Paneller alt yüzeye olan
yayıcılığı artırmak için tavana monte edilirler.
Şekil 3.6 Sıcak sulu veya buharlı radyant ısıtma sistemi.
Benzer radyatörler buharlı sistem için de kullanılabilmektedir. Buharlı ve sıcak sulu

sistemlerdeki ana farklar dağıtım borularının boyutu ve kondenstop kullanımlarıdır.
3.3.2 Hava Isıtmalı Radyant Borulu Isıtma Sistemleri
Şekil 3.7 Hava ısıtmalı radyant borulu ısıtma sistemi
Dolaylı olarak hava ile ısıtılan radyant borulu sistemde sıcak hava (150 oC), fuel-oil veya
gaz yakmalı bir ısı değiştiricisine bağlı, büyük çaplardaki (200-600 mm) metal borularda
dolaştırılmaktadır. Yayıcı borular taşınım ile olan ısı kayıplarını sınırlamak ve radyant
verimliliğini artırmak için izolasyonlu bir muhafaza içine yerleştirilmişlerdir.
3.3.3 Plaka Tipi Radyant Isıtma Sistemleri
Plaka tipi radyant ısıtıcılar, luminus radyant ısıtıcı gurubuna girmektedirler. Gaz ve
20
havadan oluşan yanıcı karışımın seramik yüzeylerde yanması yoluyla ortama ısı verirler.
Yüzey elemanı atmosferik yakıcının bir parçasıdır ve seçiminde radyant yayıcılık
özelliklerinin iyi ve yüksek sıcaklıklarda uzun ömürlü olmasına dikkat edilmelidir. Plaka
tipi radyant ısıtıcılar duvarlara, sütunlara veya tavana asılabilir veya monte edilebilir.
Boyut olarak fazla yer işgal etmeyen bu cihazlar yapı elemanlarını zorlamadan kolaylıkla
istenen bölgelere asılabilmektedir. Bu tip sistemlerin ayrıca LPG ile çalışan ve taşınabilir
olan çeşitleri de bulunmaktadır. Geniş bir yelpazede güç seçenekleri mevcuttur. Bu
sistemler yüksek ışınım ve ısıl verime sahip olmaları nedeniyle endüstriyel alanda geniş
kullanım imkanı bulabilmektedir. Şekil 3.8'de plaka tipi radyant ısıtma cihazları
verilmiştir.
Şekil 3.8 Seramik plakalı radyant cihazlar. [11,13]
Plaka tipi radyant ısıtma sistemlerin yayınladıkları kızılötesi ışınları sonucunda, düz bir
yüzey üzerinde meydana gelen ısıl enerji, açısal olarak Şekil 3.9’da verilmiştir.
21
AÇIK ALEVLİ
Enine ışınlar
Boyuna ışınlar
Yayılma
açısı
Isıl güç [W/m2]
Şekil 3.9 Seramik plakalı radyant cihazların ısıl yoğunlukları.
3.3.4 Konik Tipi Radyant Isıtma Sistemleri
Gaz ve havadan oluşan yanıcı karışımın, metalik yüzeylerde yanması yoluyla ortama ısı
vermektedirler. Luminus radyant grubuna dahildirler. Yüzey elemanı atmosferik yakıcının
bir parçasıdır ve seçiminde radyant yayıcılık özelliklerinin iyi ve yüksek sıcaklıklarda uzun
ömürlü olmasına dikkat edilmelidir. Konik tipi radyant ısıtma sistemlerinde reflektörün
şekli ve yansıtıcılık özelliği önemlidir. Bu tip sistemlerin LPG ile çalışan ve taşınabilir
olan çeşitleri de bulunmaktadır. Şekil 3.10'da koni tipi radyant ısıtma sistemine örnek
verilmiştir.
Şekil 3.10 Metal yüzeyli, konik radyant cihazlar.
22
3.3.5 Gaz Yakmalı ve Radyant Borulu Isıtma Sistemleri
En basit şekliyle gaz yakmalı radyant borulu sistem, çelik bir boruya bağlı bir gaz yakıcısı
olarak tanımlanabilir. çoğu sistemde yanmış gazlar için bir vakum pompası da
kullanılmaktadır. Bu tip radyant ısıtma sistemlerinde kullanılan boru düz, U şeklinde
olabilmekte veya ortamda birbirine bağlı çeşitli borulardan oluşabilmektedir. Yanma bir
boru veya tüp içerisinde gerçekleşmekte ve ortam gazları mahal dışına atılmaktadır.
Kızılötesi ışınların istenen bölgeye yönlendirilmesi için reflektör kullanılmaktadır. Şekil
3.11 ve 3.12’de borulu radyant sisteme örnekler verilmiştir.
Şekil 3.11 Seri bağlı borulu radyant cihaz [13].
Şekil 3.12 U tipi borulu radyant cihaz.
Borulu tip radyant ısıtma sistemlerin yayınladıkları kızılötesi ışınlar sonucunda, düz bir
yüzey üzerinde meydana gelen ısıl enerji, açısal olarak Şekil 3.13’da verilmiştir.
23
U TİPİ BORULU
RADAYANT
Yüzey
şekli Yüzey-1
Yüzey-2
Yüzey-3 Yayılma
açısı
Isıl güç [W/m2]
Şekil 3.13 Borulu radyant cihazların ısıl yoğunlukları.
3.3.6 Elektrikli Quartz ve Rezistanslı Radyant Isıtma Cihazları
Quartz ve rezistanslı cihazların işletme maliyeti, elektrik enerjisi kullanmaları nedeniyle

çok yüksektir. Bu tip cihazlar, ancak büyük hacimli yerlerde küçük alanların ısıtılması
amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle bu sistemlerin dünyada ve ülkemizde endüstriyel
anlamda kullanımları çok sınırlı kalmaktadır. Şekil 3.14’te elektrikli radyant cihazlar
gösterilmiştir.
Şekil 3.14 Farklı tiplerdeki elektrikli radyant cihazlar [13].
3.4 RADYANT ISITMA KAVRAMLARI
Bütün radyant ısıtma uygulamaları çeşitli dizaynlara ve onların işletme ve kullanımına etki
eden malzeme faktörlerine sahiptir. Bu faktörler;
a. Isıl verim
24
b. Yayma oranı
c. Yansıtma oranı
d. Taşınım kayıpları
e. Donanım verimi
f. Model verimi
g. Yutuculuk oranı
h. Radyant verim
Radyant ısıtıcıların performansıyla ilgili bu faktörler tamamıyla uygulanabilir ise bir

radyant ısıtma sisteminin verimi maksimuma çıkarılabilir.
Isıl verimin yüksek olması çok istenen bir faktör olmasına rağmen bir radyant ısıtma
uygulamasının performansına katkıda bulunan tek faktör değildir. Kusursuz bir uygulama
için en uygun radyant ısıtma uygulaması saptanırken göz önünde bulundurulması gereken
bazı ek bilgiler aşağıda verilmiştir.
a. Yanma verimi ve emniyeti.

b. Cihazın ışınları yayma kabiliyeti.
c. Cihazların sarf ettiği elektrik enerjisi.
d. Mahal içerisinde bulunan insanların kızılötesi ışınları absorbe etme kabiliyeti.
e. Mahal içerisini homojen ısıtma kabiliyeti.
f. Arıza yapmadan, uzun süre çalışma kabiliyeti.
Yukarıda anlatılanların eksikliği durumunda, kullanıcıların sistemden beklentileri

karşılanamaz. Ayrıca işletme giderlerinde artışlar gözlenir.
3.4.1 Isıl Verim
Bir radyant ısıtma uygulamasında ısıl verim, mevcut enerji çıkışının girilen toplam enerjiye
oranı olarak tanımlanmaktadır. Pratikte ise ısıl verim, toplam giriş enerjisinden egzoz
kaybının çıkarılması sonucu hesaplanmaktadır. Egzoz kaybı indirekt ateşlemeli tipler için
söz konusudur. Bu tip cihazlar daha önce de bahsedildiği gibi bir miktar sıcak gazı mahal
dışına atmaktadır. Bu gazların mahal dışına çok düşük sıcaklıklarda atılması söz konusu
olamamaktadır. Bunun nedeni ise, gaz sıcaklığı belli bir seviyenin altına düştüğünde tüp
25
yada boru içerisinde yoğuşma meydana gelmektedir. Bu durumda cihaz içerisinde
korozyon meydana gelmekte ve cihazların ömürleri çok kısa olmaktadır. Korozif etkinin
ortadan kaldırılabilmesi için yoğuşma suyunun toplanması ve uygun bir yolla dışarı
alınması gerekir. Bu durum cihazın maliyetini arttırıcı bir etkendir.
Şekil 3.15 İndirekt ateşlemeli tip cihazlar egzoz gazları ile birlikte bir miktar ısıyı dış
ortama atarlar [9].
Isıl Verim = (Toplam Giriş Enerjisi – Baca Kaybı) / Toplam Giriş Enerjisi (3.1)
Ancak direkt ateşlemeli sınıfına giren açık alevli (luminus) radyant sistemlerde baca kaybı
söz konusu değildir. Çünkü egzoz gazları mahal içerisine verilir ve böylelikle ısıl verim
toplam giriş enerjisine eşit olur.
Şekil 3.16 Direkt ateşlemeli tip cihazlarda baca kaybı söz konusu değildir [11].
Isıl Verim = (Toplam Giriş Enerjisi – Baca Kaybı) / Toplam Giriş Enerjisi (3.2)
3.4.2 Yayma Oranı
Genellikle radyant ısıtma uygulamalarında karşılaşılan yayma oranı terimi, bir malzeme
özelliğidir. Yayma oranı, bir yüzeyin yaydığı kızılötesi enerji miktarının aynı sıcaklık ve
şartlarda siyah bir cisim yüzeyi tarafından yayılacak olan kızılötesi enerji miktarına olan
oranıdır. Siyah cisim yüzeyi mümkün olan en büyük yayma oranı değeri olan 1 değerine
sahip bir yayıcı olarak tarif edilen teorik bir kavramdır.
26
Bir malzemenin yayma oranı bir takım faktörlere bağlıdır. Bunlar;
a. Malzeme Sıcaklığı : Bir çok malzeme için, sıcaklıktaki değişmeler yayma oranında
önemli değişiklikler meydana getirir.
b. Malzemenin Yüzey Şartı : Bir malzemenin yayma oranı karakteristikleri
malzemenin yüzey tabakası ile belirlenir.
c. Yayılan Enerjinin Dalga Boyu : Malzemelerin birçoğu için dalga boylarına bağlı
olarak yayma oranı değerlerinde değişiklikler olmaktadır.
Borulu radyantların yayma oranı değerlerinin arttırılması için çalışmalar yapılmaktadır.

Boru yüzeyleri yayma oranı kabiliyetini arttırmak için özel boya tabakaları ile
kaplanmaktadır. Ancak bu değer hiçbir zaman 1’e ulaşamamaktadır.
Açık alevli radyant cihazlarda ise ışıma olayı akkor seramik yüzeylerden olduğu için
yayıcılık oranı 1’e çok yakındır . Dolayısıyla radyant verimi, diğer tiplere göre yüksek
olmaktadır.
3.4.3 Yansıtıcılık Oranı
Yansıtıcılık oranı, bir yüzeye gelen ışınımın ne kadarının yüzey tarafından yansıtıldığını
belirleyen bir özeliktir. Yansıtma oranı hem gelen ışınımın yönüne, hem de yansıyan
ışınımın yönüne bağlıdır.
Yansıtıcılık; bir yüzeye gelen radyasyonun yansıtılan miktarının, aynı yüzeyin yayıcılık
değeri sıfır olan kusursuz bir reflektör olması durumunda, yansıtacağı enerji miktarına
oranı olarak tanımlanabilir.
Yüzeylerin ışınımı yansıtma biçimleri, “eşit dağılı” ve “ayna gibi” olmak üzere iki teorik
model altında tanımlanmaktadır. “Eşit dağılı” yansıma; gelen ışınımın yönü ne olursa
olsun, yansıyan ışınımın şiddetinin ve yönünün, gelen ışınımın açısından bağımsız olduğu
modeli, “ayna gibi” yansıma ise; yansıyan ışınımın şiddetinin ve yönünün, gelen ışınımın
açısına bağlı olduğu modeli tanımlanmaktadır. Ancak uygulamada kullanılan malzemeler
“eşit dağılı” ve “ayna gibi” özeliklerine hiçbir zaman sahip olamamaktadır [3].
27
Radyant ısıtma uygulamalarında, reflektör yüzeyinde yansıtıcılığın iyi olması için “ayna
gibi” durumuna yakın olması istenmektedir.
3.4.4 Taşınım Kayıpları
Daha önce de değinildiği gibi taşınım, bir noktadan diğer bir noktaya ısı taşıyıcı bir
akışkan (sıvı veya gaz) yardımıyla ısının transfer edilmesidir. Doğal taşınım, sıcaklık
farklarının neden olduğu yoğunluk farklarından dolayı meydana gelir. Cebri (zorlamalı)
taşınım, sıcaklıktan bağımsız olarak mekanik araçlar vasıtası ile (vantilatör, pompa vs.)
yaratılır.
Taşınım ısı kayıpları, sıcak bir cismin doğal veya cebri taşınım yoluyla soğutulması ile
meydana gelir. Geleneksel uygulamalarda, ısının taşınımla kaybı, ısıtılan mahal içerisinde
sıcaklık katmanları oluşumuna neden olur. Bu tip ısıtmalarda tavan hizasındaki sıcaklık
değeri ile zemin hizasındaki sıcaklık değeri arasındaki fark 25 °C’yi bulabilmektedir. Bu
fark tavan yüksekliği ile değişim göstermektedir. Yapılardaki bu durum , aşağıdaki
sebeplerden dolayı çoğu kez yakıt sarfiyatının artmasına neden olmaktadır.
a. Zeminden tavana doğru sıcaklık değerinin artması sonucu çatı ve duvarların üst
kısımlarından, duvarların alt kısımlarına oranla daha fazla iletimsel ve taşınımsal ısı
kaybı meydana gelir.
b. Çatıdaki ve buraya yakın olan bölgelerdeki delikler ve açıklıklar sebebiyle
buralardan olan hava değişim miktarları artar.
Bu sorun çatıya yerleştirilen ve zemine yönlendirilen döner fanlar yardımı ile çözülebilir.
Ancak fanların işletme maliyetleri hesaba katılmalıdır. Ayrıca bu çözüm mahal içerisindeki
hava hızını ve toz hareketlerini arttıracağından konfor açısından da olumsuz sonuçlar
doğurabilmektedir. Şekil 3.17’de yüksek yapılarda ısınan havanın yükselmesi ve çatı
bölgesinde toplanması gösterilmiştir.
28
Şekil 3.17 Isınan havanın yüksek bölgelerde toplanması.
Radyant sistemler ile ısıtılmış binalar için sıcaklık katmanları oluşumu söz konusu değildir.
Boru tipi radyant cihazlar taşınım kayıplarını minimuma indirmek amacıyla reflektör, tüp
çevresinde sıcak havayı hapsedecek şekilde dizayn edilir. Açık alevli seramik tip
radyantlarda ise taşınım kayıpları ihmal edilecek seviyededir. Bu nedenle reflektöre ihtiyaç
duymaz.
29
BÖLÜM 4
RADYANT ISITMA SİSTEMİNİN TEORİK ANALİZİ
Radyant ısıtmada, hacim değil cisimler ısıtılır. Hacim havası ısıtılmadığı için, klasik
yöntemle hesap yapılmaz. Yüzeylere düşen ışıma enerjisine göre hesap yapılarak, gereken
ısı yükü tespit edilir.
Işınım için, kesin bir mekanizma açıklanamamış olmasına rağmen, başlıca iki teori, pratiğe
daha yakın sonuçlar vermektedir. Bunlar, Maxwell’in Elektromanyetik Dalga Teorisi ve
Max Planck’ın Foton Teorisi olarak bilinmektedir. Maxwell’in elektromanyetik dalga
teorisine göre ısı, elektromanyetik dalgalar ile yayılmaktadır. Max Planck’ın Foton
Teorisi’ne göre ise, foton denen enerji paketçiklerinin ısıtmayı sağladığı görüşü ileri
sürülmektedir. Ancak, söz konusu fotonların da, belirli frekanslarda titreşip, dalga karakteri
gösterdiği ifade edilmektedir [3].
Ancak, ışınım teorilerinin hepsinin birleştiği ortak nokta, ışınımla ısı geçişi olayının, bir
yayma ve yutmadan ibaret olduğudur.
Tüm cisimler ışınım yayar. Gazlar ve yarı geçirgen bazı katı cisimler (örneğin cam) için
ışınım, hacimsel bir olaydır. Diğer bir ifade ile, cismin bir noktasından yayılan ışınım,
diğer noktaları tarafından yayılan ışınımdan etkilenir.
Dalga Teorisi’ne göre, dalga boyuna ve frekansına sahip bir dalganın;

Yayılma hızı : v
Isıl ışınım frekansı : υ
Dalga boyu : l’dir.
Yayılma hızı, ısıl ışınım frekansı ile dalga boyunun çarpımına eşittir.
v = υ·l (4.1)
30
Isıl ışınımda elektromanyetik dalgalar boşlukta yayıldığından, yayılma hızı ışık hızına
eşittir.(co = 2,998×108 m/s).
Foton Teorisi’ne göre ise enerjinin “foton” olarak adlandırılan küçük paketler halinde
taşındığı varsayılır. Fotonların boşluktaki hızı, ışık hızına eşittir. (co = 2,998×108 m/s).
Foton enerjisi;
Ef = h·υ (4.2)
olarak tanımlanmaktadır. Burada h (6,6256×10-34 J·s) Planck Sabiti’dir. Eşitlik (4.1) ve

(4.2) uygun şekilde düzenlenirse;
Ef = h·co /l (4.3)
denklemi elde edilir. Denklemde h ve co sabit olduğundan, dalga boyu ile enerjinin ters
orantılı olduğu görülmektedir.
Sıcaklığın yükselmesine bağlı olarak, atomların daha hızlı titreşimleri ile ışınım enerjisi
artar, frekans büyür ve dalga boyu kısalır. Alçak frekanstaki ışınımın, dalga teorisine,
yüksek frekanstaki ışınımın ise, kuantum teorisine uygun davranış gösterdiği ifade
edilmektedir [3].
4.1 SİYAH CİSİM
Sıcaklığı aynı olan bütün cisimler aynı miktarda ısıl ışınım enerjisi yayınlamazlar ve
üzerlerine düşen ısıl ışınım enerjisinin tamamını soğurmazlar. Teorik olarak, bir T
sıcaklığında her dalga boyunda, her doğrultuda üzerine düşen ısıl ışınım enerjisinin
tamamını soğuran cisimler siyah cisim olarak adlandırılır. Siyah cisim, cisimlerin
yayınladıkları ve soğurdukları ısıl ışınım enerjisini göreceli olarak ölçmek için geliştirilen
bir kavramdır. Gerçek cisimler aynı sıcaklıktaki siyah cisimden daha fazla ısıl ışınım
enerjisi yayınlayamaz, herhangi bir T sıcaklığında siyah cisim, her doğrultuda ve her dalga
boyunda en fazla ısıl ışınım enerjisi yayınlar.
31
4.2 DALGA BOYUNA BAĞLI (SPEKRAL) IŞINIM ŞİDDETİ
T sıcaklığındaki bir cismin herhangi bir dalga boyunda ve doğrultuda, bu doğrultuya dik
birim alandan, birim zamanda yayınladığı ısıl ışınım enerjisi siyah cismin dalga boyuna
bağlı ışınım şiddeti “Ibl (T)” olarak adlandırılır. Burada b indisi siyah cismi, l indisi ise ısıl
ışınım enerjisinin yayınlandığı dalga boyunu gösterir.
Boşlukta, siyah cismin spekral ışınım şiddeti Planck tarafından aşağıdaki şekilde ifade
edilmiştir.
2hco2
I bl (T ) = (4.4)
5   hc  
l exp o  − 1
  lkT  
Denklemde kullanılan sabitler aşağıdaki değerlerdedir:

h = 6,6256×10-34 [J·s]
k = 1,3805×10-23 [J·K]
co = 2,998 ×108 [m/s]
4.3 KATI AÇI
Işınımla ısı transferinde ısıl ışınım enerjisinin doğrultusunun belirlemek için katı açı
kavramı kullanılır. Bir noktadan geçen bir doğrultuya dik bir alan göz önüne alındığında,
katı açı, nokta ile alan arasındaki uzaklığın karesine oranı olarak tanımlanır. Örneğin
Şekil 4.1’deki bir O noktasından geçen X doğrultusuna dik bir dAn alanı ile O noktası
arasındaki katı açı dω ;
dAn
dω = (4.5)
r2
Olarak tanımlanır, birimi steradyan “sr” dır. Örneğin bir kürenin yüzeyi ile merkezi
arasındaki katı açı 4·π (sr) (=4·π·r2 / r2), bir yarı kürenin yüzeyi ile merkezi arasındaki katı
açı da 2·π sr’dir (=2·π·r2 / r2).
32
X
r dAn
dω
O
Şekil 4.1 Katı açının gösterimi.
Katı açı tanımını da kullanarak T sıcaklığındaki bir siyah cismin dalga boyuna bağlı ışınım
şiddeti Ibl(T) birim dalga boyunda, doğrultuya dik birim alandan yayınladığı ısıl ışınım
enerjisi olarak tanımlanabilir.
ısıl ışınım enerjisi

I bl (T ) = (4.6)
katı açı × zaman × da lg a boyu × doğoğrultu dik alan
4.4 IŞINIM ŞİDDETİ
Siyah cisim her dalga boyunda ısıl ışınım enerjisi yayınladığından, siyah cismin dalga
boyuna bağlı ışınım şiddeti l = 0 dan l = ∞’a kadar integre edilerek, siyah cismin ışınım
şiddeti Ib (T), hesaplanabilir.
∞
I b (T ) = ∫ I bl (T )dl (4.7)
0
Eşitlik (4) ve (6)’dan siyah cismin ışınım şiddeti,
∞
2hc02
I b (T ) = T 4 ∫ dl (4.8)
0   hc0  
exp lkT  − 1
   
olur. Eşitlik (7)’deki integral, x=l·T şeklinde yeni bir değişken tanımlanarak,
33
2hc02
∞
I b (T ) = T ∫ 4
dx (4.9)
0 5  hc0  
x exp  − 1
  kx  
hesaplanırsa, siyah cismin ışınım şiddeti,
1
I b (T ) = σT 4 (4.10)
π
olarak elde edilir. Burada σ (5,67×10-8 W/m2·K4) Stefan-Boltzmann sabiti olarak

adlandırılır.
Tanımdan da anlaşılacağı gibi, siyah cismin ışınım şiddeti, sıcaklığı T olan bir siyah cismin
birim katı açısı (herhangi bir doğrultuda), doğrultuya dik birim alandan birim zamanda
yayınladığı ısıl ışınım enerjisidir, birimi W/m2’dir.

I b (T ) = (4.11)
katı açı × zaman × doğoğrultuya dik alan
4.5 YARI KÜRESEL DALGA BOYUNA BAĞLI (SPEKRAL ) ISIL IŞINIM GÜCÜ
T sıcaklığındaki bir siyah cismin herhangi bir dalga boyunda, birim zamanda, birim
alandan, yarı küresel bir ortamda bütün doğrultularda yayınladığı toplam ısıl ışınım enerjisi
siyah cismin yarı küresel dalga boyuna bağlı ısıl ışınım gücü E& bl′′ (T ) olarak adlandırılır.
Örneğin alanı dA olan Şekil 4.1’deki siyah cismin yarı küresel spekral ısıl ışınım gücü
hesaplanmak istenirse, bu siyah cismin Ω doğrultusunda spekral ısıl ışınım şiddeti Ibl(T),
eşitlik (4.6)’dan;

I bl (T ) = (4.12)
katı açı × zaman × da lg a boyu × Ω doğoğrultunda dik alan
yazılabilir. Küresel yüzey üzerinde alınan herhangi bir dAs alanı, Şekil 4.1’den;
34
dAs = r 2 ⋅ Sinθ ⋅ dθ ⋅ dφ (4.13)
olacağından, Ω doğrultusunda katı açı,
dω = Sinθ ⋅ dθ ⋅ dφ (4.14)
Ω doğrultusuna dik alan da,
dAn = dA ⋅ cos θ (4.15)
yazılabilir. Eşitlik (4.12)’den ve spekral ısıl ışınım gücünün tanımından, siyah cismin yarı
küresel, dalga boyuna bağlı, ısıl ışınım gücü,
2π π / 2
E& bl′′ (T ) = ∫ ∫I
0 0
bl (T ) ⋅ Cosθ ⋅ Sinθ ⋅ dθ ⋅ dφ (4.16)
olarak ifade edilebilir. Siyah cismin dalga boyuna bağlı ışınım şiddetinin doğrultuya bağlı
olmadığı göz önüne alınarak eşitlik (4.16)’deki integral hesaplanırsa E& b′′λ (T ) ;
2π π / 2
E& bl′′ (T ) = I bl (T ) ⋅ ∫ ∫ Cosθ ⋅ Sinθ ⋅ dθ ⋅ dφ
0 0
(4.17)
π /2
E& bl′′ (T ) = I bl (T ) ⋅ 2π ∫ Cosθ ⋅ Sinθ ⋅ dθ
0
(4.18)
E& bl′′ (T ) = π ⋅ I bl (T ) (4.19)
olarak bulunmuş olur.
35
4.6 ŞEKİL FAKTÖRÜ
Cisimler boşlukta bulunuyorlarsa cisimlerden yayılan ışınım enerjisi yansıtılmadan ve

yutulmadan ortamı geçebilir. Işınların hava içerisinden geçişinde ise moleküllerin seyrek
olmasından dolayı düşük bir miktarda ışınım ortamda soğurulur. Ancak bu soğrulmanın
çok düşük olması nedeniyle ışınların tamamının ortamdan geçtiği varsayılabilir. Verilen iki
cisim için cisimlerin konumları, cisimler arası enerji transfer oranını etkilemektedir. Başka
bir değişle, ısı geçişinde konumlar, çok önemli bir rol oynarlar. Şekil 4.2’de şekil
faktörünün etkileri gösterilmiştir.
DA1
A1 T1
n1
θ1
n2 r
θ2
dA2
A2 T2
Şekil 4.2 Şekil Faktörü [2]
Şekil 4.2’de görüldüğü gibi, birbirlerinden r uzaklıkta olan 1 ve 2 no’lu eleman yüzeyleri
arasındaki ışınım alışverişinin hesaplanması için aşağıdaki varsayımlar yapılmıştır.
Arada yutucu bir ortam bulunmamaktadır.

dA2 eleman yüzeyi dA1 eleman yüzeyini dω1, dA1 yüzeyi ise dA2 yüzeyini dω2 katı açısı
altında görmektedir.
1 ve 2 yüzeylerinin sıcaklıkları T1 , T2 ve T1 > T2’dir.
dA1 yüzeyinden dA2 yüzeyine düşen ışınım enerjisi:
dQ12 = dA1 I1Cosθ1dω12 (4.20)

tanımı ile,
36
dA2Cosθ 2
d ω12 = (4.21)
r2
Cosθ1Cosθ 2 dA2
dQ12 = dA1 I1 (4.22)
r2
olur.
Bu ifade tüm yüzey için bulunmak istenirse,
2π π / 2
Q1 = dA1 ∫ θ∫
Θ= 0
I1Cosθ1Sinθ1dθ1d Θ (4.23)
1
ise,
Q1 = π I1dA1 ’dir. (4.24)
Şekil faktörü ifadesine göre,
dQ1 Cosθ1Cosθ 2 dA2

dFdA1 − dA2 = = (4.25)
Q1 π r2
olur.
Büyük yüzeyler için şekil faktörü ise aşağıda verilmiştir. A2 alanı için yukarıdaki ifadenin
entegrasyonu ile;
Cosθ1Cosθ 2
FdA1 − dA2 = ∫
A2
π r 2
dA2 (4.26)
dA1 Cosθ1Cosθ 2
FA2 − dA1 =
A2 ∫
A2
π r 2
dA2 (4.27)
1 Cosθ1Cosθ 2
FA2 − A1 =
A2 ∫∫
A2 A1
π r2
dA1dA2 (4.28)
37
1 C o sθ 1 C o sθ 2
F A1 − A2 =
A1 ∫∫
A1 A2
π r2
d A1 d A 2 (4.29)
A 1 F A 1 − A 2 = A 2 F A 2 − A1 (4.30)
Şekil faktörü radyant sistemlerin dizaynında sıklıkla kullanılmaktadır.
4.7 KİRCHOFF YASASI
Ts A2
G
G = Eb (Ts ) E2
A1 A3
E3
E1
Şekil 4.3 Eşsıcaklıktaki kapalı bir çerçevede ışınım etkileşimi [3].
İçinde birkaç küçük cismin bulunduğu, büyük, Ts sabit yüzey sıcaklığında, kapalı bir
çerçeve göz önüne alınsın. Yüzey özellikleri ne olursa olsun böyle bir kapalı çerçevenin
içerisinde siyah cisim ışınımı olduğu belirtilmelidir. Bu nedenle konumuna bakılmaksızın
kapalı çerçeve içindeki her cisme gelen ışınım eşit dağılıdır ve Ts sıcaklığındaki siyah
cisim ışınımıyla eşdeğerdir.
G = Eb (Ts ) (4.31)
Sürekli rejimde, küçük cisimler ile kapalı çerçeve arasında ısıl denge vardır. Başka bir
değişle, T1=T2=...=Ts olup, her yüzeydeki net ısı akısı sıfırdır. Bir numaralı küçük cismi
içine alan bir kontrol hacmine enerji korunumu ilkesi uygulanırsa,
aGA1 − E1 (Ts ) A1 = 0 (4.32)
elde edilir. Bu bağıntı (4.31) denklemi kullanılarak aşağıdaki gibi yazılabilir.
38
E1 (Ts )
= Eb (Ts ) (4.33)
a1
Bu sonuç kapalı çerçevedeki her küçük cisim için geçerli olacağından,
E1 (Ts ) E 2 (Ts )
= = ... = Eb (Ts ) (4.34)
a1 a2
olarak yazılabilir. Bu bağıntı Kirchoff Yasası olarak bilinmektedir. Bu yasanın ortaya

koyduğu sonuç, a ≤ 1 olacağı için, E (Ts ) ≤ Eb (Ts ) olması gerektiğidir. Böylece hiçbir
gerçek yüzeyin ışınım gücü, aynı sıcaklıktaki siyah cisminkinden daha büyük olamaz. Bu,
siyah cismin ideal bir yayıcı olduğunun kanıtıdır.
39
BÖLÜM 5
ISI KAYBI HESAP PROGRAMI
5.1 GELİŞTİRİLEN ISI KAYBI HESAP PROGRAMININ İÇERİĞİ
Şekil 5.1 Isı kaybı hesap programının ana hesap penceresi.
Isı Kaybı Hesap Programı, farklı bina tiplerinde ısı kayıplarını hesaplamak ve
parametrelerin değişik değerleri için, radyant yöntem ve geleneksel yöntem ısı kayıplarının
değişimlerini gözlemleyebilmek için Visual Basic tabanında hazırlanmış bir bilgisayar
programıdır.
40
Program temel olarak iki farklı hesap yöntemi kullanabilmektedir. Bunlardan ilki seramik
radyant imalatçısı olan bir firmanın önerdiği hesap yöntemi, diğeri ise CIBSE (The
Chartered Of Building Services Engineerings) kuruluşunun önerdiği hesap yöntemidir. Bu
çalışmalarda CIBSE hesap yöntemi kullanılacaktır.
CIBSE hesap yönteminde bina içerisindeki ortalama iç hava sıcaklığı ve iç ortam sıcaklığı
(yüzeylerde oluşan sıcaklık) çizelgeler yardımıyla hesaplanır. İç ortam sıcaklığı, iletimsel
ısı kayıplarında konfor sıcaklığı yerine kullanılmaktadır. İç hava sıcaklığı ise, hava
değişiminden kaynaklanan ısı kayıpları hesabında kullanılır. Geleneksel ısı kaybı
hesabında, tavan yüksekliği 5 m ve daha yüksek olan binalar için hesaplanan toplam ısı
kaybına ek olarak %5 oranında artırım uygulanır.
Isı Kaybı Hesap Programı;
a. Yapı bileşenlerinin ısı transferi katsayılarını hesaplamaktadır.

b. Mevcut ise, binanın komşu durumlarını göz önüne almaktadır.
c. Radyant ısı kayıplarını hesaplamaktadır.
d. Taşınım yoluyla ısı kayıplarını hesaplamaktadır.
e. Yıllık yakıt sarfiyatını hesaplamaktadır.
f. Radyant sistem için, ortama verilen CO2 miktarını ve gerekli havalandırma
açıklıklarını hesaplamaktadır.
g. Hesaplanan sonuçlar, yazıcı çıktısı olarak yazdırılabilmektedir.
Şekil 5.2’de programın akış şeması verilmiştir.
41
Yazdır Baskı Yazdır
Müşteri önizleme
Bilgileri
Girişi
Hesapla Baskı
önizleme
Duvar
için K
değeri
Değerleri Hesapla
kontrol et
Biliniyor K değeri Yazdır

girişi
CO2 değeri Değerleri
hesabı gir
Baskı
önizleme
Duvar
Bileşenleri
Girişi Yakıt
sarfiyat Hesapla
hesap
penceresi
Çatı için
K değeri
Boşaltma
Yazdır Yazdır hava hızını
grafikten
seç
Biliniyor K değeri
girişi
Bina verileri Hesaplanan
değerler Değerleri gir
Çatı Baskı
bileşenleri önizleme Havalandırma
girişi açıklığı
hesabı
Sonuçları
Kapı için Ekrana yaz
K değeri
ÖZEL METOT
Hesapla CIBSE METODU
Biliniyor K değeri
girişi
Özel
Kapı hesap
bileşenleri metodu
girişi İşlemi Onayla
bitir
Bina
Pencere özellikleri
için K girişi
değeri K değeri
girişi
Biliniyor Kapı pencere

konumlarının
seçimi
Listeden K değeri
seç girişi
CIBSE Giriş Kriterleri

Metodu hesapla
Zemin Zemin
Biliniyor
içinK bileşenleri
değeri girişi
Şekil 5.2 Isı kaybı hesap programı akış diyagramı
42
5.2 RADYANT VE KONVANSİYONEL ISI İHTİYACI HESAPLARINDA CIBSE
HESAP YÖNTEMİNİN KULLANIMI
CIBSE “The Chartered Institution of Building Services Engineers” kuruluşu tarafından

hazırlanmış olan çizelgeler yardımı ile radyant ve geleneksel ısı ihtiyaçları birkaç adımda
hesaplanabilmektedir. Ayrıca CIBSE kuruluşunun önerdiği bu yöntem, BS (British
Standarts) tarafından referans olarak gösterilmektedir.
Çizelgeden değer seçebilmek için, öncelikle seçim kriterleri hesaplanmalıdır. CIBSE

çizelgeleri, belirlenen kriterlere göre iki farklı değer vermektedir. Bunlar F1 ve F2
değerleridir. Aşağıda, kriterler ile F1 ve F2 değerlerinin tanımları yapılmıştır.
Çizelgede sütun ve satır seçimlerinin yapılabilmesi için, aşağıdaki formüller

kullanılmaktadır.
x=
∑(A⋅ K) (5.1)
∑ ( A)
N ⋅V
y= (5.2)
3 ⋅ ∑ ( A)
Denklemde;
x : Sütun parametresi
y : Satır parametresi
A : Yüzey alan [m2]
K : Isı transferi katsayısı [W/m2·K]
V : Bina hacmi [m3]
Parametreler hesaplandıktan sonra, F1 ve F2 değerleri, iki boyutlu interpolasyon yardımı ile

çizelgeden seçilir. Bu değerler aşağıda verilen eşitliklerde yerine konarak ortalama iç hava
sıcaklığı ve iç ortam sıcaklığı hesaplanmaktadır.
43
Ortalama iç hava sıcaklığı;
t ai = F2 ⋅ (t c − t ao ) + t ao (5.3)
İç ortam sıcaklığı;
tci = F1 ⋅ (tc − t ao ) + t ao (5.4)
Denklemde;
tc : İstenen konfor sıcaklığı [oC]
Ortalama iç hava sıcaklığı değeri ile hava değişimine bağlı ısı kayıpları hesaplanmaktadır.
Hava değişimine bağlı ısı ihtiyacı formülü aşağıda verilmiştir.
N ⋅ V ⋅ (t ai − t ao )
Qh = (5.5)
3
Denklemde;
Qh : Hava değişimine bağlı ısı ihtiyacı [W]
V : Bina hacmi [m3]
İç ortam hava sıcaklığı değeri ile binanın yapı elemanlarına bağlı olan iletimsel ısı
kayıpları hesaplanmaktadır. İletim yolu ile olan ısı kayıpları aşağıdaki formül yardımıyla
hesaplanır.
44
Qi = (t ci − t ao ) ⋅ ∑ A ⋅ K (5.6)
(5.6) denkleminde;
Qi : İletim yolu ile oluşan ısı ihtiyacı [W]
tao : Dış sıcaklık [oC]
A : Yüzey alanı [m2]
K : Isı transferi katsayısı [W/m2·K]
Binanın toplam ısı ihtiyacı;
Q = Qi + Qh (5.7)
formülü ile hesaplanır.
Radyant ve geleneksel ısı ihtiyacı hesaplarında aynı formüller geçerlidir. Çizelge 5.1 ve
Çizelge 5.2’de CIBSE değerleri [1, 5, 7] verilmiştir.
45
Çizelge 5.1 %90 geleneksel, %10 radyant ısıtma için CIBSE (The Chartered of Building Services Engineering) Çizelgesi [1, 5, 7].
∑(A·K) / ∑(A)
N·V / 3·∑(A) 0,1 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,5 2,0 3,0 4,0
F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1
0,1 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
0,2 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
0,4 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
0,6 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
0,8 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
1,0 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
1,5 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
2,0 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
3,0 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
4,0 0,99 1,02 0,99 1,03 0,98 1,07 0,97 1,07 0,96 1,13 0,95 1,16 0,92 1,23 0,90 1,30 0,86 1,43 0,82
Çizelge 5.2 %90 radyant, %10 geleneksel ısıtma için CIBSE (The Chartered of Building Services Engineering) Çizelgesi [1, 5, 7].
46
∑(A·K) / ∑(A)
N·V / 3·∑(A) 0,1 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,5 2,0 3,0 4,0
F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1 F2 F1
0,1 1,01 0,97 1,01 0,97 1,02 0,95 1,02 0,40 1,02 0,93 1,03 0,92 1,04 0,89 1,05 0,86 1,07 0,80 1,09
0,2 1,02 0,95 1,02 0,95 1,02 0,93 1,03 0,92 1,03 0,91 1,03 0,90 1,04 0,87 1,05 0,84 1,07 0,78 1,10
0,4 1,03 0,91 1,03 0,91 1,03 0,90 1,04 0,88 1,04 0,87 1,05 0,86 1,06 0,83 1,07 0,80 1,09 0,74 1,11
0,6 1,04 0,88 1,04 0,87 1,05 0,86 1,05 0,85 1,05 0,84 1,06 0,83 1,07 0,80 1,08 0,77 1,10 0,71 1,12
0,8 1,05 0,84 1,05 0,84 1,06 0,83 1,05 0,82 1,06 0,81 1,07 0,79 1,08 0,77 1,09 0,74 1,11 0,68 1,12
1,0 1,06 0,81 1,06 0,81 1,07 0,80 1,07 0,79 1,07 0,78 1,08 0,76 1,09 0,74 1,10 0,71 1,11 0,66 1,13
1,5 1,09 0,74 1,09 0,74 1,09 0,73 1,09 0,72 1,10 0,71 1,10 0,70 1,11 0,68 1,12 0,65 1,13 0,60 1,15
2,0 1,10 0,69 1,10 0,68 1,11 0,67 1,11 0,66 1,12 0,65 1,12 0,64 1,13 0,62 1,13 0,60 1,15 0,55 1,17
3,0 1,14 0,59 1,14 0,59 1,14 0,58 1,14 0,57 1,14 0,57 1,15 0,56 1,15 0,54 1,16 0,52 1,18 0,47 1,19
4,0 1,16 0,52 1,16 0,52 1,16 0,51 1,17 0,50 1,17 0,50 1,17 0,49 1,18 0,47 1,18 0,45 1,19 0,42 1,21
46
5.3 PROGRAMIN TANITIMI
Bu bölümde, hesaplamalarda kullanılmak üzere tasarlanmış olan Isı Kaybı Hesap

Programı’nın bölümleri anlatılmıştır. Çizelge 5.3’te programda kullanılan simgelerinin
açıklamaları verilmiştir.
Çizelge 5.3 Simgelerinin anlamları

Bir önceki pencereye döner.
GERİ
İLERİ Bir sonraki pencereyi çalıştırır.
HESAPLA Girilen veriler ışığında hesaplama komutunu verir.

Hesap2.ico
Windows işletim sisteminin hesap makinesini
HESAP MAKİNESİ
çalıştırır.
YARDIM Yardım penceresini açar.
PROGRAMI
Programı tamamen kapatır.
KAPAT
PROGRAM
Program hakkında bilgi veren pencereyi açar.
HAKKINDA
CIBSE
CIBSE çizelgelerinin içeriğini gösteren pencereyi açar.
ÇİZELGELERİ
Girilen ve hesaplanan verilerin kaydedilme penceresini
KAYDET
açar.
BASKI ÖNİZLEME Baskı ön izleme penceresini açar.
YAKIT SARFİYATI Yakıt sarfiyatı hesap penceresini açar.
CO2 EMİSYONU CO2 hesap penceresini açar.
HAVALANDIRMA
Havalandırma kesiti hesap penceresini açar.
HESABI
CO2 GRAFİĞİ CO2 durumunun grafiğini verir.
47
5.3.1 Giriş Penceresi
Şekil 5.3 Isı Kaybı Hesap Programı giriş penceresi.
Hazırlanacak olan projelerin bilgileri bu pencerede belirtilmektedir. Kutucuklara bilgiler

girildikten sonra “ileri” butonu ile bir sonraki adıma geçilebilir.
5.3.2 Duvar İçin Isı Transferi Katsayısı Hesaplama Penceresi
Şekil 5.4 Isı Kaybı Hesap Programı duvar için ısı transferi katsayısı hesaplama penceresi.
48
Bu bölümde duvar için ısı transferi katsayısı hesaplanır. Isı transferi katsayısının hesabı
için gerekli olan ısı iletim ve taşınım katsayılarına yardım bölümünden ulaşılabilmektedir.
Burada “h” ısı taşınım katsayısını, “k” ısı iletim katsayısını ve “d” kesit kalınlığını ifade
eder. Birimleri sırasıyla [W/m2·K], [W/m·K] ve [cm]’dir. Duvardaki katman sayısı 5’ten az
ise, katman sayısı kadar kutucuk doldurulur ve diğer kutucuklara 0 değeri girilir.
Kutucuklar doldurulduktan sonra hesapla butonuna basılır ve sonuç bölümündeki
kutucukta hesap sonucu görülür. “İleri” butonuna basarak bir sonraki adıma geçilir.
Eğer ısı transferi katsayısı [W/m·K] olarak biliniyorsa sonuç bölümündeki kutucuğa olarak
giriş yapılabilir. Ayrıca duvar birkaç farklı malzemeden oluşuyorsa “Farklı malzemeler”
butonuna basılarak ortalama ısı transferi katsayısı hesaplanabilir. Bu adımlardan sonra
“ileri” düğmesi ile bir sonraki adıma geçilir.
5.3.3 Çatı İçin Isı Transferi Katsayısı Hesaplama Penceresi
Şekil 5.5 Isı Kaybı Hesap Programı çatı için ısı transferi katsayısı hesaplama penceresi.
Duvar için ısı transferi katsayısı hesaplama penceresindeki gibi hesap yapılır.
49
5.3.4 Kapı İçin Isı Transferi Katsayısı Hesaplama Penceresi
Şekil 5.6 Isı Kaybı Hesap Programı kapı için ısı transferi katsayısı hesaplama penceresi.
5.3.5 Pencere İçin Isı Transferi Katsayısı Hesaplama Penceresi
Bu bölümde pencere için ısı transferi katsayısı belirlenir yada hesaplanır. İstenir ise seçim
alanındaki pencere tiplerinden biri seçilebilir (Şekil 5.7).
Eğer ısı transferi katsayısı [W/m2·K] olarak biliniyorsa sonuç bölümündeki kutucuğa direkt
olarak giriş yapılabilir. Hesapla butonuna basılır ve sonuç bölümündeki kutucukta hesap
sonucu görülür. “İleri” butonuna basarak bir sonraki adıma geçilir.
50
Şekil 5.7 Isı Kaybı Hesap Programı pencere için ısı transferi katsayısı hesaplama penceresi.
5.3.6 Zemin İçin Isı Transferi Katsayısı Hesaplama Penceresi
Şekil 5.8 Isı Kaybı Hesap Programı zemin için ısı transferi katsayısı hesaplama penceresi.
51
5.3.7 Kapı Ve Pencere Konumları
Şekil 5.9 Kapı ve pencere konumları.
Bu bölüm, pencere ve kapıların binanın hangi duvarında olduğunu belirtmek amacıyla

kullanılır. Gerekli yerler doldurulduktan sonra “ileri” butonu yardımıyla bir sonraki adıma
geçilir.
52
5.3.8 Veri Giriş Penceresi
Şekil 5.10 Veri giriş penceresi.
Bu bölümde bina ile ilgili bilgiler programa ilgili kutucuklar yardımı ile girilir. Program
hem bir radyant imalatçısının önerdiği hesap yöntemini, hem de CIBSE yöntemini
kullanabilir.
Eğer başka bir binaya komşu duvar varsa, ilgili kutucuğa komşu ortam sıcaklığı girilmeli,
komşu ortam yok ise yine ilgili kutucuğa küçük harflerle “none” yazısı girilmelidir.
Veri girişleri tamamlandıktan sonra hesapla butonuna basılarak otomatik olarak sonuç
ekranına geçilir.
Toplam pencere alanı ve toplam kapı alanı bölümlerine veri girişi yapılmaz. Bu alanlar
otomatik olarak “kapı pencere konumları” bölümünden veri almaktadır.
53
5.3.9 CIBSE Metodu
Şekil 5.11 CIBSE hesap metodu, 1. adım penceresi.
Veri giriş penceresinden CIBSE metodu seçilirse, yandaki pencere ekrana gelir. Bu
bölümde, gerekli parametreler otomatik olarak hesaplanarak ilgili kutucuklarda verilir.
Hesabın devam ettirilebilmesi için “Calculation of Temperatures” kulakçığına basılır ve
Şekil 5.12’de görülen ekrana açılır.
Şekil 5.12 CIBSE hesap metodu, 2. adım penceresi.
54
2. adımda, hesapla butonuna basılarak gerekli veriler hesaplatılır. Bu işlemden sonra onay
butonu aktif hale getirilmiş olur. Onay butonuna basılarak işleme devam edilir.
5.3.10 Sonuçlar Penceresi
Şekil 5.13 Sonuçlar penceresi.
Hesaplanan tüm değerler, bu bölümde verilmektedir. Ayrıca bu bölümden yıllık yakıt

sarfiyatı bölümüne, çıktı alma bölümüne, havalandırma açıklığı hesaplama bölümüne ve
CO2 emisyonu hesaplama bölümüne geçiş yapılabilmektedir.
55
5.3.11 Bina Verileri ve Hesap Sonuçları Çıktı Alma Penceresi
Şekil 5.14 Çıktı alma penceresi.
Bu bölümden yazdırma butonu yardımıyla bina verilerinin ve hesap sonuçlarının yazıcı

çıktısı alınabilmektedir.
5.3.12 Yıllık Yakıt Sarfiyatı Hesaplama Penceresi
Şekil 5.15 Yıllık yakıt sarfiyatı hesaplama penceresi.
56
Bu bölümde hesaplanan ısı kaybını karşılayabilmek için yıllık tüketilecek yakıt miktarı
hesaplanır. Yakıt olarak doğalgaz ve LPG için hesap yapılabilir. Ayrıca bu bölümün
butonlar menüsünden yazıcı çıktısı alınabilir.
5.3.13 CO2 Durumu Hesaplama Penceresi
Şekil 5.16 CO2 durumu hesaplama penceresi.
Bu bölüm yardımıyla kurulacak olan açık alevli radyant sisteminin CO2 emisyonu durumu
hesaplanabilir. Program CO2 emisyonu güvenlik sınırlarını geçerse program kullanıcı
uyarılacaktır. Ayrıca CO2 emisyonu bilgilerinin butonlar menüsü yardımıyla yazıcı çıktısı
alınabilir.
57
5.3.14 Havalandırma Kesit Alanı Hesaplama Penceresi
Şekil 5.17 Havalandırma kesit alanı hesaplama penceresi.
Bu bölümde, hava değişiminin yetmediği durumlarda yapılması gereken havalandırmayı

sağlayacak kesit alanları hesaplanmaktadır. Egzoz hava hızı bilinmiyor ise “?” butonuna
basılarak egzoz hava hızı belirlenir.
Şekil 5.18 Egzoz hava hızı hesaplama penceresi.
58
Şekil 5.17’de gösterilen bölüm yardımıyla, sıcaklığa ve yüksekliğe bağlı olarak egzoz hava
hızı belirlenebilir. Tasarım sırasında girilmiş olan iç dış sıcaklık değerleri yardımıyla
hesaplanmış olan “∆T” (sıcaklık farkı), eksen yardımıyla seçildiğinde eksen kutucukları
“siyah” renk alır. Sonrasında boşaltma havası (egzoz) hızı, ilgili eksenden ve yükseklik
grafikleri yardımıyla belirlenir. Seçim noktasında farenin orta tuşuna basılır. Böylelikle
seçilen değer ilgili kutucuğa otomatik olarak yazılmış olur. İşleme devam etmek için “geri”
butonuna basılır.
5.3.15 Ortalama Isı Transferi Katsayısı Hesabı
Şekil 5.19 Duvar için ortalama ısı transferi katsayısı hesap pencereleri.
Şekil 5.20 Çatı için ortalama ısı transferi katsayısı hesap pencereleri.
59
Duvar veya çatıda farklı malzemeler kullanılmış ise, yukarıdaki pencereler yardımıyla ısı
kayıp hesaplarında kullanılmak üzere ortalama ısı transferi katsayıları hesaplanabilir.
Bunun için kaç farklı malzeme olduğu belirlenmeli ve ilgili kutucuklara değerler
girilmelidir. En fazla üç farklı malzeme için hesap yapılabilmektedir. Şekillerdeki duvar ve
çatı çizimleri örnek olarak verilmiştir.
60
BÖLÜM 6
RADYANT VE KONVANSİYONEL ISI İHTİYAÇLARININ, FARKLI YAPI

DURUMLARINDA KARŞILAŞTIRILMASI
6.1 HAVA DEĞİŞİM KATSAYISININ RADYANT VE KONVANSİYONEL ISI

KAYIPLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
6.1.1 Küçük Bina Örneği (Taban Alanı 300 m2)
Aşağıdaki binada, hava değişim sayısı 0 ile 6 (m3/h hava)/m3 hacim arasında değiştirilerek
ısı kayıp hesapları yapılmıştır.
8m
6m
30 m
10 m
Şekil 6.1 Küçük binanın şematik görünümü.
61
Çizelge 6.1 Tasarım koşulları.
Binanın eni : 10m Konfor sıcaklığı : +18 oC
Binanın Boyu : 30m Dış Sıcaklık : 0 oC
Tavan yüksekliği : 6m Toprak Sıcaklığı : +5 oC
Mahya Yüksekliği : 8m Çalışma Saatleri : 24 saat/gün
Hava Değişim Oranı:0-6 (m3/h hava)/m3hacim Çalışma Günleri : 7 gün / hafta
Duvar Isı Transferi Katsayısı : 2,3 W/m2·K Çatı Isı Transferi Katsayısı :6,1 W/m2·K
Zemin Isı Transferi Katsayısı : 0,4 W/m2·K Kapı-Pencere Isı Transferi Katsayısı : -
Not: Hava değişimi hiçbir zaman 0 değerini alamaz. Burada teorik olarak 0 m3/(h·m3)
değeri alınmıştır.
Hesap Sonuçları :
Çizelge 6.2 Hava değişim oranı: 0 (m3/h hava)/m3 hacim için.

Radyant Isıtma Geleneksel Isıtma
o
Ortalama iç hava sıcaklığı C 14,51 25,50
o
İç ortam sıcaklığı C 19,22 15,55
İletimsel ısı ihtiyacı kW 60,81 49,08
Hava değişimi ısı ihtiyacı kW 0 0
Toplam Isı ihtiyacı kW 60.81 51,53
Yükseklik artırımı % 0 5

o
o
Hava değişimi ısı ihtiyacı kW 8,77 17,85
Toplam Isı ihtiyacı kW 71,55 70,28

o
o
62
o
o

o
o

o
o

o
o
63
Hava de ğiş im ine göre toplam ıs ı ihtiyacı
180
160
140
120
Isı ihtiyacı (kW)

100
80
60
40
20
0
0 1 2 3 4 5 6 7
Hava de ğiş im i s ayıs ı (m
(m3/(h.m
3 3))
/h hava)/m 3
hacim
Toplam Radyant Isı İhtiyacı

Toplam Konvansiyonel Isı İhtiyacı
Şekil 6.2 Farklı hava değişimi durumlarında radyant ve geleneksel ısı ihtiyaçları
Yukarıda yapılan hesaplara göre, sızdırmazlığı çok iyi sağlanmış binalarda, geleneksel
ısıtma sisteminin seçilmesi, sızdırmazlığın kötü olduğu, pencere ve kapıların çok sık açılıp
kapatıldığı yada mekanik havalandırmanın uygulandığı binalarda ise radyant ısıtma
sistemlerinin seçilmesinin, işletme maliyetleri açısından daha ekonomik olduğu
anlaşılmaktadır. Burada şunu da vurgulamak gerekir. Çıkan sonuçların tamamı, binanın
rejime ulaşmış hali için geçerlidir. Eğer ısıtma sistemi, çalışma saatleri dolayısıyla çok sık
açılıp kapatılıyorsa, bu durum radyant ısıtma sistemini daha da ekonomik hale getirecektir.
Çizelge 6.9’da sadece binanın ısı yükü dikkate alınarak hesaplanmış tasarruf oranları
görülmektedir. Negatif değerler geleneksel ısıtma sisteminin avantajlı olduğu durumları
ifade etmektedir.
Çizelge 6.9 Küçük bina için radyant ısıtma sisteminin geleneksel ısıtma sistemine göre
sağladığı tasarruf oranları.
Tasarruf
Hava Değişim Sayısı Binanın Havalandırma Durumu
Oranı
0 (m3/h hava)/m3 hacim Tamamen yalıtılmış (Teorik) %-18,0
1 (m3/h hava)/m3 hacim İyi yalıtılmış %-1,8
2 (m3/h hava)/m3 hacim Yalıtılmış, kapılar sık açılıp kapatılıyor %10,6
3 (m3/h hava)/m3 hacim Kapılar sık açık kalıyor %20,1
4 (m3/h hava)/m3 hacim Mekanik havalandırma yapılıyor %27,4
64
Çizelgeden de anlaşılacağı gibi, çok düşük hava değişim sayılarında tasarruf oranı negatif
olmaktadır.
6.1.2 Büyük Bina Örneği (Taban Alanı 6000 m2)
Aşağıdaki binada, hava değişim sayısı 0 (m3/h hava)/m3 hacim ile 3,5 (m3/h hava)/m3
hacim arasında değiştirilerek ısı kayıp hesapları yapılmıştır. Burada maksimum 3,5 (m3/h
hava)/m3 hacim hava değişimi alınmasının nedeni; bu değerin üstünde olması durumunda,
kriter değerleri CIBSE çizelge değerlerinin dışına çıkmaktadır. Ayrıca aşağıdaki bina
örneğinde bina hacmi 42000 m3 tür. Hava değişimini 4 (m3/h hava)/m3 hacim aldığımızı
varsayarsak 42000×4= 168000 m3/h hava değişimi gerçekleştiği görülür. Bu değer bu
ölçüde bir bina için pratikte büyük bir değerdir. Bu değere, özel durumlu endüstriyel
binalarda özel amaçlı mekanik havalandırma yapılırsa erişilebilir.
100 m
8m
6m
20 m 20 m 20 m
Şekil 6.3 Büyük binanın şematik görünümü.
Çizelge 6.10 Büyük bina tasarım koşulları.

Mahya Yüksekliği : 8m Çalışma Saatler : 24 saat/gün
Hava Değişim Sayısı : - Çalışma Günleri : 7 gün / hafta
Zemin Isı Transferi Katsayısı :0,4 W/m2·K Kapı-Pencere Isı Transferi Katsayısı : -
65
Hesap Sonuçları:
Çizelge 6.11 Hava değişim sayısı: 0 (m3/h hava)/m3 hacim için.

o
o
Hava değişimi ısı ihtiyacı kW 0,00 0
Çizelge 6.12 Hava değişim sayısı: 0,5 (m3/h hava)/m3 hacim için.
o
o
Çizelge 6.13 Hava değişim sayısı: 1 (m3/h hava)/m3 hacim için.

o
o
o
o
66
o
o
Çizelge 6.16 Hava değişim sayısı: 2,5 (m3/h hava)/m3 hacim hacim için.
o
o
Çizelge 6.17 Hava değişim sayısı: 3,0 (m3/h hava)/m3 hacim için,
o
o
o
o
Çizelge 6.19 Sonuçların gösterimi.

Toplam Radyant Isı Toplam Geleneksel Isı
Hava Değişim Sayısı
ihtiyacı ihtiyacı
0,0 (m /h hava)/m hacim
3 3
827,50 kW 690,29 kW
1,0 (m3/h hava)/m3 hacim 1022,24 kW 1072,49 kW
3 3
1215,46 kW 1645,79 kW
3 3
1301,25 kW 2027,99 kW
67
Hava değişimine göre toplam ısı ihtiyacı
2200
2000
1800
1600
Isı ihtiyacı (kW) 1400
1200
1000
800
600
400
200
0
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0
Hava de ğiş im i s ayıs ı (m 3/(h.m 3))
3
/h hava)/m3 hacim
(mİhtiyacı
Toplam Radyant Isı
Toplam Konvansiyonel Isı İhtiyacı
Şekil 6.4 Büyük bina için, farklı hava değişimi durumlarında, radyant ve geleneksel ısı
kayıpları
Çizelge 6.20 Büyük bina için tasarruf oranlarının karşılaştırılması.

Tasarruf
Hava Değişim Sayısı Binanın Havalandırma Durumu
Oranı
0 (m3/h hava)/m3 hacim Tamamen yalıtılmış (Teorik) %-19,9
0,5 (m3/h hava)/m3 hacim İyi yalıtılmış %-6,5
1 (m3/h hava)/m3 hacim Yalıtılmış, kapılar sık açılıp kapatılıyor %4,7
1,5 (m3/h hava)/m3 hacim Kapılar sık açık kalıyor %13,2
2 (m3/h hava)/m3 hacim Kötü yalıtılmış, yada kapılar sürekli açık %20,1
2,5 (m3/h hava)/m3 hacim Mekanik havalandırma yapılıyor %26,1
3,5 (m3/h hava)/m3 hacim Mekanik havalandırma yapılıyor %35,8
Yukarıdaki Çizelgede verilen değerlerden, bina boyutları arttığında, tasarruf oranları da

önemli ölçüde artmaktadır. Örneğin bölüm 6.1.1’deki binada hava değişimi 3 (m3/h
hava)/m3 hacim olduğunda, tasarruf oranı %20,1 ; bölüm 6.1.2’deki binada ise aynı hava
değişim sayısında tasarruf oranı %31,4 olmaktadır.
68
İki farklı bina örneğinden çıkarılabilecek sonuç; hava değişimi açısından çok iyi korunmuş
binalarda geleneksel sistem avantajlıdır (elektrik sarfiyatları, personel giderleri, bakım
giderleri, verimlilik faktörleri göz önüne alındığında bu durum değişecektir). Hava değişim
sayısı yüksek olan binalarda ise, radyant ısıtma yöntemi geleneksel yöntemlere nazaran
önemli avantajlar sağlamaktadır. Bu avantajların, bina hacmi büyüdükçe, arttığı
görülmektedir.
6.2 TAVAN YÜKSEKLİĞİNİN RADYANT VE GELENEKSEL ISI KAYIPLARI

ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Bu bölümde tüm değişkenler sabit tutularak, yalnızca tavan yüksekliği değiştirilmiş ve ısı
kayıpları hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar grafiksel olarak aşağıda anlatılmıştır. Tavan
yüksekliği 4 metre ile 10 metre arasında 1’er metre değiştirilerek hesaplar yapılmıştır.
Mahya yüksekliği ile tavan yüksekliği arasındaki fark, her durum için 2 metre alınmıştır.
- 100
20 m 20 20 m
Şekil 6.5 Büyük binanın şematik görümü
Çizelge 6.21 Büyük bina için tasarım koşulları.

Tavan yüksekliği : Değişken Toprak Sıcaklığı : +5 oC
Mahya Yüksekliği : Değişken Çalışma Saatler : 24 saat/gün
Hava Değişim Sayısı:1 (m3/h hava)/m3 hacim Çalışma Günleri : 7 gün / hafta
69
Hesap sonuçları:
Çizelge 6.22 Tavan yüksekliği 4 metre, mahya yüksekliği 6 metre ise.

o
o

o
o

o
o

o
o
70
o
o

o
o

o
o
Çizelge 6.29 Hesap sonuçları.

Tavan Radyant Isı ihtiyacı (kW) Geleneksel Isı ihtiyacı (kW)
yüksekliği Hava Hava
(m) Değişimi İletimsel Toplam değişimi İletimsel Toplam
4,00 120,29 828,08 948,37 260,90 633,51 939,13
5,00 141,97 844,08 986,05 312,48 645,67 1006,06
6,00 162,99 859,25 1022,24 364,00 657,42 1072,49
7,00 182,48 877,53 1060,01 415,36 669,63 1139,24
8,00 201,37 895,48 1096,85 466,74 681,43 1205,57
9,00 219,38 913,53 1132,92 517,80 693,23 1271,58
10,00 236,75 931,69 1168,43 568,70 705,05 1337,44
71
Sonuçların grafiksel gösterimi aşağıda verilmiştir.
İle tim se l Is ı İhtiyaçlarının Karşılaş tırılm ası
1000
900
Isı ihtiyacı (kW) 800
700
600
500
3 5 7 9 11
Duvar Yüks
Tavan e k liği (m(m)
yüksekliği )
Radyant Isı İhtiyacı (kW)
Konvansiyonel Isı İhtiyacı (kW)
Şekil 6.6 İletimsel ısı ihtiyaçlarının grafiksel gösterimi.
Yukarıdaki grafikte, iletimsel ısı kayıpları gösterilmiştir. İletimsel ısı kayıpları tavan
yüksekliği arttıkça orantılı şekilde artmaktadır. Bu grafikte radyant ısı ihtiyacının
geleneksel ısı ihtiyacından büyük olduğu görülmektedir. Bunun nedeni, ışınımla ısıtma
mantığında hacmin iç havasının değil yüzeylerinin ısıtılmasıdır. Bu nedenle hacmin iç
yüzey sıcaklıkları, iç hava sıcaklığından yüksektir. Ancak geleneksel ısıtmada bu durum
tam tersidir. İç ortam sıcaklığı, yüzey sıcaklıklarından daha yüksektir. Sonuç olarak tavan
yüksekliği arttıkça ısı transferi alanı artmakta ve iletimsel kayıp açısından, radyant ısı
ihtiyacı, geleneksel ısı ihtiyacından daha fazla olmaktadır. Aradaki bu fark, bina
izolasyonunun iyileştirilmesi ile azaltılabilir.
72
Hava De ğişim i Is ı İhtiyaçlarının
Karşılaş tırılm ası
600
500
400
Isı ihtiyacı (kW)

300
200
100
0
3 5 7 9 11
Duvar Yük
Tavan se k liği (m
yüksekliği (m))
Şekil 6.7 Hava değişimi ısı ihtiyaçlarının grafiksel gösterimi.
Yukarıdaki grafikte radyant ve geleneksel sistem için hava değişimi ısı ihtiyacı verilmiştir.
Bir önceki paragrafta değinildiği gibi, geleneksel ısıtmada iç ortam sıcaklığı, radyant
ısıtmaya göre daha yüksektir. Bu grafikte, geleneksel sistem eğrisi eğiminin, radyant
sistem eğrisi eğimine göre daha dik olduğu görülmektedir. Bu durum, radyant sistemi,
yüksek binalar için daha da avantajlı hale getirmektedir. Aşağıdaki grafikler
birleştirildiğinde, toplam ısı ihtiyacı Şekil 6.7’deki gibi olur.
Toplam Is ı İhtiyaçlarının Karş ılaş tırılm as ı

1400
1300
Isı ihtiyacı (kW)
1200
1100
1000
900
800
3 5 7 9 11
Duvar Yüks e k liği (m )
Tavan yüksekliği (m)
Konvansiyonel Isı İhtiyacı
Şekil 6.8 Toplam ısı ihtiyacının grafiksel gösterimi.
73
6.3 İZOLASYON RADYANT VE GELENKSEL ISI İHTİYAÇLARI
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Aşağıda, dört farklı izolasyonu durumu için hesaplar yapılmış sonuçlar grafikler üzerinde
gösterilmiştir.
Birinci durum; duvar ve çatı malzemesinin ısı transferi katsayısı : 6,0 W/m2·K
İkinci durum; Duvar ve çatı malzemesinin ısı transferi katsayısı : 4,2 W/m2·K
Üçüncü durum; Duvar ve çatı malzemesinin ısı transferi katsayısı : 2,4 W/m2·K
Dördüncü durum; Duvar ve çatı malzemesinin ısı transferi katsayısı : 0,6 W/m2·K
Gerçeğe yakın olması açısından, zemin ısı transferi katsayısı sabit (0,4 W/m2·K) alınmıştır.
8m 100
m
6m
20 m 20 m 20 m
Şekil 6.9 Büyük binanın şematik görünümü.

Hava Değişim Sayısı : 1(m3/h hava)/m3 hacim Çalışma Günleri : 7 gün / hafta
Duvar Isı Transferi Katsayısı : Değişken Çatı Isı Transferi Katsayısı : Değişken
74
Hesap sonuçları:
Çizelge 6.31 Birinci durum; duvar ve çatı malzemesinin ısı transferi katsayısı, 6,0 W/m2·K
o
o
Çizelge 6.32 İkinci durum; duvar ve çatı malzemesinin ısı transferi katsayısı, 4,2 W/m2·K
o
o
Çizelge 6.33 Üçüncü durum; duvar ve çatı malzemesi ısı transferi katsayısı, 2,4 W/m2·K
o
o
Çizelge 6.34 Dördüncü durum; duvar ve çatı malzemesi ısı transferi katsayısı,0,6 W/m2·K
o
o
75
İzolasyon durum larına göre hava de ğişim i ıs ı
ihtiyacı
400
350
300
Isı ihtiyacı (kW)

250
200
150
100
50
0
0 2 4 6 8
İzolas yon (W/m 2.K)
Şekil 6.10 İzolasyon durumuna göre, hava değişimi ısı ihtiyacı.
Farklı izolasyonu durumları için hava değişimi ısı ihtiyaçları Şekil 6.10’daki gibidir.
İzolasyon durumu iyileştikçe geleneksel hava değişimi ısı ihtiyacı azalmakta ancak radyant
hava değişimi ısı ihtiyacı artmaktadır. Radyant sistemdeki bu artış, ortam havasının dolaylı
olarak ısıtılmasından kaynaklanmaktadır. İzolasyon durumu iyileştikçe yüzeylerden dış
ortama atılan ısı miktarı azalır, iç ortam havasına geçen ısı miktarı artar. Hava değişimi ısı
ihtiyacının iç ortam havasının sıcaklığına bağlı olduğu düşünülürse grafikteki bu artışın
doğru olduğu ortaya çıkmaktadır.
76
İzolasyon durum larına göre ile tim s e l ıs ı ihtiyacı
1200
1000
800
Isı ihtiyacı (kW)

600
400
200
0
0 2 4 6 8
İzolas yon (W/m 2.K)

Şekil 6.11 İzolasyon durumuna göre, iletimsel ısı ihtiyacı.
Daha önce de bahsedildiği gibi, izolasyonu durumunun iyileştirilmesi sayesinde geleneksel

ve radyant sistemler arasındaki farklar, Şekil 6.12’den de görüleceği gibi minimuma
indirilebilmektedir.
İzolas yon durum una göre toplam ısı ihtiyacı
1400
1200
1000
Isı ihtiyacı (kW)
800
600
400
200
0
0 2 4 6 8
İzolasyon (W/m 2.K)

Şekil 6.12 İzolasyon durumuna göre, toplam ısı ihtiyacı.
77
BÖLÜM 7
İÇ KOŞULLAR VE ÇEVRE AÇISINDAN AÇIK ALEVLİ RADYANT ISITICILAR
7.1 CO2 EMİSYONU DURUMU
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Endüstriyel tesislerde öngördüğü CO2 için

aşılmaması gereken değer 5000 ppm’dir [14].
Aşağıda büyük ve küçük alanlı iki bina örneğinde doğalgaz kullanan seramik plakalı
radyant cihazlar için CO2 emisyonu durumları verilmiştir.
7.1.1 Küçük Bina Örneği İçin CO2 Emisyonu Durumu
Bu örnekte binanın çok korunaklı olduğu düşünülecek ve hava değişim sayısı 0,5 (m3/h
hava)/m3 hacim olarak alınacaktır.
Çizelge 7.1 Küçük bina için tasarım koşulları.

Hava Değişim Sayısı:0,5 (m3/h hava)/m3 hacim Çalışma Günleri : 7 gün / hafta
Binanın Alanı : 300 m2 Binanın Hacmi : 1500 m3
Toplam Isı ihtiyacı : 56,32 kW (Isı ihtiyacı Hesap Programı- CIBSE Metodu)
Örnek binada, hava değişim sayısı 0,5 (m3/h hava)/m3 hacim alındığından, hava değişimi
yoluyla binaya giren taze hava miktarı;
1500 m3 × 0,5 (m3/h hava)/m3 hacim =750 m3/h
Binanın ısı ihtiyacı 56,32 kW ve
56,32 kW güç elde etmek için gereken doğalgaz (G20-13A) miktarı ;
56,32 kW/11,3 kWh/m3 = 4,98 m3/h’tir. (11,3 kWh/m3 – EK Çizelge 1’den alınmıştır [15].)
78
Bir saat içinde yanacak olan 4,98 m3 doğalgazdan ortama karışacak CO2 miktarı ise ;
5,16 m3/h×1,03 =5,13 m3/h (1,03 m3(n)/m3(n)gaz – EK Çizelge 2’den alınmıştır.)
Bir saat içinde bina hacmine 5,13 m3/h CO2 katılmaktadır.

Hava Değişim Katsayısı = 0,5 (m3/h hava)/m3 hacim ise;
Tazelenen hava miktarı = 750 m3/h
Toplam hava miktarı = 750 + 1500 = 2250 m3
Orantı kullanılarak işlem yapılırsa;
CO2 miktarı : 2280 ppm olur.
7.1.2 Büyük Bina Örneği İçin CO2 Emisyonu Durumu
Bu örnekte de binanın çok korunaklı olduğu düşünülecek ve hava değişim sayısı 0,5 (m3/h
hava)/m3 hacim olarak alınacaktır.

Tavan yüksekliği : 5 m Toprak Sıcaklığı : +5 oC
Mahya Yüksekliği : 5 m Çalışma Saatler : 24 saat/gün
Duvar Isı Transferi Katsayısı :2,3 W/m2·K Çatı ısı transferi katsayısı : 6,1 W/m2·K
Zemin Isı Transfer Katsayısı : 0,4 W/m2·K Kapı-Pencere Isı Transferi Katsayısı : -
Toplam Isı ihtiyacı : 891,17 kW (Isı ihtiyacı Hesap Programı- CIBSE Metodu)
Örnek binada, hava değişim sayısı 0,5 m3/(h·m3) alındığından, hava değişimi yoluyla
binaya giren taze hava miktarı,
30000 m3×0,5 (m3/h hava)/m3 hacim =15000 m3/h
Binanın ısı ihtiyacı ; 891,17 kW
891,17 kW güç elde etmek için gereken doğalgaz (G20-13A) miktarı ;
891,17 kW/11,3 kWh/m3 = 78,86 m3/h’tir. (11,3 kWh/m3 – EK Çizelge 1’den alınmıştır.)
Bir saat içinde yanacak olan 78,86 m3 doğalgazdan ortama karışacak CO2 miktarı ise ;
78,86 m3/h×1,03 = 81,23 m3/h (1,03 m3(n)/m3(n)gaz – EK Çizelge 2’den alınmıştır.)
79
Bir saat içinde bina hacmine 81,23 m3 CO2 katılmaktadır.
Hava Değişim Katsayısı = 0,5 (m3/h hava)/m3 hacim ise;
Tazelenen hava miktarı = 15000 m3/h
Toplam hava miktarı = 15000+30000 = 45000 m3
Orantı kullanılarak işlem yapılırsa;
CO2 miktarı : 1805 ppm olur.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Endüstriyel tesislerde öngördüğü CO2 için

aşılmaması gereken değer 5000 ppm’dir [14].
İki örnekten de görülebileceği gibi açık alevli radyant CO2 emisyonu değerleri, güvenlik
sınırının altında kalmaktadır.
7.2 NOx DURUMU
Çevresel açıdan açık alevli radyant ısıtıcılarda izin verilebilecek NOx içeriği için, Avrupa
Standartları’nın (EN 419-1/A1) sınıflandırması aşağıda verilmiştir.
Çizelge 7.3 Avrupa Standartları’nda, çevresel açıdan NOx sınıflandırması [16].

NOx Sınıfı (EN 419-1/A1) İzin verilen maksimum NOx içeriği (mg/kWh)
1 260
2 200
3 150
4 100
7.3 ISITILAN ORTAMIN HAVALANDIRMA GEREKSİNİMİ
Açık alevli (Luminus) radyant cihazların kullanıldığı mahallerdeki havalandırma EN

13410 Avrupa Normu’na göre yapılmalıdır. Bu norm EN 419-1 : 1999’a uygun radyant
ısıtıcıların, endüstriyel kullanım alanlarındaki havalandırma ihtiyaçlarını belirlemektedir.
Açık alevli radyant ısıtıcılarının yanma verimleri yüksek olduğundan, genellikle doğal
havalandırma yeterli olmaktadır. Ancak çok korunaklı özel yapılarda mekanik
havalandırmaya gereksinim duyulabilir.
80
Doğal havalandırma aşağıdaki kurallara göre yapılmalıdır [17,18].
a. Yanma ürünleri ile karışmış olan mahal havasının tahliyesi, mümkün olduğunca
mahyaya yakın olan egzoz açıklıklarından, radyantların seviyesinin üzerinden
yapılmalıdır.
b. Egzoz açıklıkları rüzgardan etkilenmeyecek şekilde imal edilip, yerleştirilmelidir.
c. Kapayıcı veya kısıcılara ancak, radyantların emniyetle çalışması otomatik olarak
temin edilebiliyor ise izin verilebilir. Aksi halde egzoz açıklıkları kapatılmamalı
veya kısılmamalıdır.
d. Egzoz açıklıklarının sayı ve yerleştirme düzeni, radyant ısıtıcıların yerleşimine ve
ısıtılan ortamın geometrisine bağlıdır.
e. Radyant ısıtıcı ile egzoz açıklığı arasındaki yatay mesafe; duvardaki açıklıklarda;
açıklık merkezinin yerden yüksekliğinin 6 katını, çatıdaki açıklıklarda; açıklık
merkezinin yerden yüksekliğinin 3 katını aşmamalıdır.
f. Doğal havalandırma yoluyla, mahalde kullanılan her kW ısı enerjisi için 10 m3/h
havanın tahliye edilmesi yeterlidir.
g. Başka amaçlar için gereken havalandırma miktarı var ise hesaba alınmalı, hava
açıklığı ve boyutu, toplam havalandırma miktarına göre hesaplanmalıdır.
Açık alevli radyant cihazlar ile ısıtılan bir mahallin havalandırma ihtiyacı aşağıdaki
denklem ile hesaplanmaktadır.
Vtop = ∑ Q NB ⋅ L (7.1)
Vtop : Toplam egzoz edilecek hava miktarı [m3/h]

QNB : Tüm cihazların toplam ısıl gücü [kW]
He : Belirlenen egzoz hava miktarı [≥10 m3/(h·kW)]
Önceki bölümde incelenen küçük ve büyük bina örnekleri göz önüne alındığında, küçük
bina örneği için;
81
QNB = 56,32 kW
He = 10 m3/h
V = 10×56,32 = 563,2 m3/h değeri elde edilir.
Binanın hacmi ;
Vbina = 10 m×30 m × 5 m = 1500 m3’tür.
Hava değişim sayısı;

N = 0,5 (m3/h hava)/m3 hacim’dir.
Binada oluşan doğal havalandırma miktarı ;

N×Vbina = 1500×0,5 = 750 m3/h’tir.
Vbina > V olduğundan, açık alevli radyant ısıtma sistemi, mekanik havalandırmaya ve ayrıca
bir egzoz açıklığına gerek duymadan, güvenli bir şekilde kullanılabilir.
Büyük bina örneği için;
QNB : 891,17 kW
He : 10 m3/h
V = 10×891,17 = 8711,7 m3/h değeri elde edilir.
Binanın hacmi ;
Vbina = 60 m×100 m×5 m = 30000 m3’tür.
Hava değişim sayısı;

N = 0,5 (m3/h hava)/m3 hacim’dir.
Binada oluşan doğal havalandırma miktarı ;

N×Vbina = 30000×0,5 = 15000 m3/h’tir.
Vbina >V olduğundan, açık alevli radyant ısıtma sistemi, mekanik havalandırmaya ve ayrıca
özel egzoz açıklığına gerek duymadan, güvenli bir şekilde kullanılabilir.
82
BÖLÜM 8
RADYANT VE SICAK HAVALI ISITMA SİSTEMLERİNİN İLK YATIRIM VE

İŞLETME MALİYETLERİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI
Bu bölümde, endüstriyel bir binanın radyant ve geleneksel ısı ihtiyaçları hesaplanacak,

uygun cihazların seçimi yapılacak ve bunların sonucunda yatırım ve işletme maliyetleri
çıkarılacaktır.
8.1 BİNANIN TANITIMI
Şekil 8.1.a Tasarımı yapılacak binanın üç boyutlu gösterimi.
8m 50 m
6m
20 m 20 m 20 m
Şekil 8.1.b Isıtma yapılacak binanın şematik görünümü.
83
Çizelge 8.1 Binanın tasarım koşulları.
Tavan yüksekliği : 6 m Toprak Sıcaklığı : +5 oC
Mahya Yüksekliği : 8 m Çalışma Saatler : 24 saat/gün
Duvar Isı Transferi Katsayısı :2,3 W/m2·K Çatı Isı Transferi Katsayısı : 6,1 W/m2·K
Sonuçlar:
Çizelge 8.2 Isı ihtiyacı hesap sonuçları.

Ortalama iç hava sıcaklığı : 10,87 oC Ortalama iç hava sıcaklığı : 25,92 oC
İç ortam sıcaklığı : 20,32 oC İç ortam sıcaklığı : 15,42 oC
İletimsel ısı ihtiyacı : 452,76 kW İletimsel ısı ihtiyacı : 342,13 kW
Hava değişimi ısı ihtiyacı : 112,99 kW Hava değişimi ısı ihtiyacı : 272,16 kW
Toplam Isı ihtiyacı : 565,75 kW Toplam Isı ihtiyacı : 645,01 kW
Yükseklik artırımı : %0 Yükseklik artırımı : %5
8.2 RADYANT VE SICAK HAVALI SİSTEMLER İÇİN İLK YATIRIM

MALİYETLERİNİN BELİRLENMESİ
8.2.1 AÇIK ALEVLİ RADYANT SİSTEMİ İÇİN ISITMA PROJESİ
8.2.1.1 Radyant Cihazların Seçimi
Mevcut binanın radyant sistem ısı ihtiyacı; 565,75 kW’tır. Bu ihtiyacı karşılamak
amacıyla, 42 adet 13,5 kW (alt ısıl değer) kapasiteli seramik plakalı radyant cihaz
seçilmiştir. Radyant ısıtma sisteminin toplam kapasitesi; 13,5 kW × 42 Adet = 567 kW’tır.
Cihazların seçiminde, üretici firmanın öngördüğü aşağıdaki faktörler göz önüne alınmıştır.
Asma Yüksekliğinin Tespiti [19] :
h p = 1,5 + P / 540 (8.1)
84
Burada,
hp : Cihazların yatay düzleme paralel asılması durumunda asma yüksekliği [m]
P : Her bir radyant cihazın net kapasitesi [W]’dir.
Yukarıdaki denklem yardımıyla; asma yüksekliği 6,5m olarak hesaplanır. Hesaplanan bu

değer, cihazın yatay düzlem ile yaptığı açının sıfır olması durumunda geçerlidir. Ancak
üretici firma, cihazların minimum i=5° açı ile asılması gereğini belirtmiştir. Bu nedenle
cihazlara 5° açı verilmesi durumundaki asma yüksekliği hesabı aşağıda verilmiştir.
hi = [( H c − 2) × cos(i )] + 2 (8.2)
Yukarıdaki eşitlikte,
hi : Cihazın yatay düzlem ile açı yapması durumundaki asma yüksekliği [m]
Asma açısının 5° olması durumunda asma yüksekliği; 6,48 m ~ 6,5 m olarak belirlenmiştir
(Ek olarak verilen Radyant Isıtma Projesi’nden görülebilir).
Seçilen cihazların kapasite bilgileri Çizelge 8.3’te verilmiştir.
Çizelge 8.3 Projede kullanılan radyant cihazın kapasite bilgileri.

NET ISIL YAKIT ELEKTRİKSEL
KAPASİTE SARFİYATI GÜCÜ
CİHAZ kW m³/h kW
SERAMİK PLAKALI RADYANT ISITICI 13,50 1,43 İhmal edilebilir.
8.2.1.2 Radyant Sistem İçin Malzeme Listesi
Radyant ısıtma sistemi için ihtiyaç duyulacak malzemeler ve fiyatları Çizelge 8.4’te
gösterilmiştir. Tüm fiyatlandırmalar, bazı malzemelerin ithal malzeme olmasından dolayı
Euro para birimi üzerinden değerlendirilecektir.
85
Çizelge 8.4 Ek A’da verilen binanın radyant sistem ile ısıtılması için kullanılan malzemeler
ve fiyat listesi [11,20].
BİRİM FİYAT
AÇIKLAMA
MALZEME
TOPLAM
MİKTAR
NO
BİRİM
ADI
RADYANT CİHAZLAR VE APARATLARI
1 RADYANT (13,5 kW) Seramik plakalı radyant ısıtıcı 42 Ad. 375,00 15750,00
2 DEDANTÖR 300 mbar - 20 mbar 42 Ad. 32,00 1344,00
3 OTOMATİK KONT. BİLGİSAYARI Sistemin otomatik kontrolü 1 Ad. 311,00 311,00
4 SENSÖR KABLOSU Sensör bağlantısı 20 m 1,57 31,40
ELEKTRİK MALZEMELERİ
5 BAĞLANTI DEVRESİ Cihazlara elektrik bağlantısı 42 Ad. 1,52 63,84
Bağlantı devrelerinin
6 DEVRE BUATI yerleştirilmesi 42 Ad. 0,31 13,02
7 3 ×1,5 NYM KABLO Cihazlara elektrik bağlantısı 600 m 0,88 526,58
8 KABLO BAĞI Kabloların tutturulması 2500 Ad. 0,02 50,00
9 SİGORTA KUTUSU MT100 montajı 1 Ad. 31,00 31,00
BORU TESİSATI MALZEMELERİ
10 DN20 BORU -DIN2448 Boru tesisatı ve cihaz asma aparatı 360 m 1,75 629,64
11 DN25 BORU -DIN2448 Boru tesisatı 12 m 2,56 30,77
12 DN32 BORU -DIN2448 Boru tesisatı 30 m 4,10 122,99
13 DN32 GAZ FİLTRESİ Boru tesisatı 1 Ad. 110,00 110,00
14 DN32 SELENOİD VALF Isıtma sisteminin kontrolü 1 Ad. 300,00 300,00
15 DN15 K. VANA Cihazlar ve tahliye 43 Ad. 4,26 183,30
Filtre selenoid valf ve ana gaz
16 DN32 K. VANA girişi 3 Ad. 16,24 48,71
17 1/2"-1/2"-1/2" PATENT TE Cihazların bağlantısı 42 Ad. 0,91 38,18
18 1/2" PATENT DİRSEK Dönüşler 9 Ad. 1,00 9,03
19 3/4"-3/4"-3/4" PATENT TE Dönüşler 2 Ad. 0,97 1,94
20 3/4"-1/2" KONS. PATENT RED. Boru tesisatı 5 Ad. 0,44 2,19
21 1"-3/4"-3/4" İNEGAL PATENT TE Boru tesisatı 1 Ad. 1,44 1,44
22 1 1/4"- 3/4" - 1" İNEGAL PATENT TE Boru tesisatı 1 Ad. 1,82 1,82
23 1 1/4" - 1/2" KONS. PATENT RED. Boru tesisatı 1 Ad. 1,00 1,00
24 1 1/4" PATENT TE Boru tesisatı 1 Ad. 1,79 1,79
25 1/2" SARI NİPEL Cihaz bağlantısı 42 Ad. 0,39 16,59
26 1 1/4" SİYAH NİPEL Selenoid valf bağlantısı 1 Ad. 1,38 1,38
27 1 1/4" SARI REKOR DÜZ Selenoid valf ve filtre bağlantısı 2 Ad. 8,84 17,68
28 1/2" BORU KELEPÇESİ Boru tesisatı 108 Ad. 0,32 34,53
29 3/4" BORU KELEPÇESİ Boru tesisatı 36 Ad. 0,36 12,86
30 1" BORU KELEPÇESİ Boru tesisatı 5 Ad. 0,38 1,91
31 1 1/4" BORU KELEPÇESİ Boru tesisatı 12 Ad. 0,45 5,42
32 1/2"-1/2" FLEKS BAĞLANTI (50 cm) Cihaz gaz bağlantısı 42 Ad. 5,64 236,96
33 DOPEL + TRİFON VİDA (M10) Cihazların montajı 84 Ad. 0,34 28,44
34 BOYA Boru tesisatının boyanması 5 kg 7,78 38,90
35 ELEKTROT Boru tesisatı 5 Pk. 4,73 23,65
86
Çizelge 8.4 (devam ediyor)
İŞÇİLİKLER
36 BORU TESİSAT İŞÇİLİĞİ Toplam tesisat uzunluğu × 6 Euro 402 m 6,00 2412,00
37 ELEKTRİK TESİSAT İŞÇİLİĞİ Toplam kablo uzunluğu × 1 Euro 600 m 1,00 600,00
(Cihaz + otom. kont. + s. Valf)
38 DİĞER MONTAJ İŞÇİLİĞİ ×4,5 44 Ad. 4,50 198,00
ARA TOPLAM : 23231,95
DİĞER GİDERLER
NAKLİYE + KONAKLAMA +
41 YEMEK 5% 696,96
42 GENEL TOPLAM : 23928,91
Not : 30 Aralık 2005 tarihli döviz kuruna göre hesaplanmıştır. 1 Euro = 1,5952 YTL.
Fiyatlandırmada; Yeni Türk Lirası (YTL) üzerinden satışı yapılan malzemeler, 30 Aralık
2005 tarihli döviz kuru üzerinden Euro para birimine dönüştürülmüştür. Sistemin toplam
maliyeti; 23.929 Euro + KDV (Katma Değer Vergisi) olarak hesaplanmıştır. %18 KDV
eklendiğinde, toplam maliyet; 28.236 Euro olmaktadır.
8.2.2 SICAK HAVALI (APEREYLİ) ISITMA SİSTEMİ PROJESİ
8.2.2.1 Sıcak Hava Cihazlarının Seçimi
Bina boyunun 50m ve genişliğinin 60m olmasından dolayı; 20.000 kcal/h (23,25 kW)
kapasiteli cihazlardan toplam 30 adet yerleştirilmesi uygun görülmüştür. Cihazlar her
holde, karşılıklı olarak 2 sıra şeklinde yerleştirilmiştir. Bkz. Sıcak Havalı Isıtma Projesi.
Seçilen cihazların ısıl gücü, toplam olarak 600.000 kcal/h (697,67 kW) değerindedir.
Sıcak hava cihazları; 20.000 kcal/h (23,3 kW) kapasiteli, 90-70 ºC çalışma aralığı olan,
çelik borulu ve çelik kanatlı olarak seçilmiştir.[21].
Cihaz sayısının belirlenmesinde, homojen ısıtma yapılabilmesi sağlanmaya çalışılmıştır.
8.2.2.2 Kazan Seçimi
Hesaplanan ısı ihtiyacı; 645,01 kW (554.064 kcal/h)’tir.
87
İhtiyaç duyulacak kazan kapasitesi, tesisata yerleştirilen ısıtıcıların toplam kapasitelerinin
(1+ZR) faktörü ile çarpılması sonucunda bulunur. Ana dağıtım ve toplama boruları, sıcak
hacimlerden geçtiği için ZR değerini 0,05 almak mantıklı olabilir. Ancak sıcak hava
cihazlarının toplam kapasitesi ihtiyaç duyulan kapasiteden yüksek seçildiğinden (ihtiyaç
duyulan kapasite; 554.064 kcal/h, cihazların toplam kapasitesi; 600.000 kcal/h), kazan ve
boru ısı kayıpları için herhangi bir artırım uygulanmayacaktır.
554.064 kcal/h × 1,05 = 581.770 kcal/h olmaktadır.
Kazan ; İki geçişli, 600.000 kcal/h kapasiteli, doğalgazlı, 90-70 oC sıcaklık aralığında
çalışan çelik kazan seçilmiştir [20, 22]. Çizelge 8.5’te kazana monte edilecek olan brülör
ile ilgili kapasite bilgileri verilmiştir.
Çizelge 8.5 Kazan, brülör kapasite bilgileri.

NET ISIL YAKIT ELEKTRİKSEL
KAPASİTE SARFİYATI GÜCÜ
CİHAZ kW m³/h kW
BRÜLÖR+KAZAN 697,70 72,73 1,10
8.2.2.3 Brülör Seçimi
Firma katalogundan; 1" besleme hattına sahip 285 kW-745 kW aralığında çalışabilen
brülör seçilmiştir.
8.2.2.4 Dolaşım Pompasının Seçimi
Dolaşım pompasının seçilebilmesi için, debisinin ve basıncının belirlenmesi

gerekmektedir.
Dolaşım pompasının debisi, tesisattaki toplam su miktarı ile bağlantılıdır. Tesisatta dolaşan
su miktarı ise, tesisatın toplam ısı ihtiyacına ve suyun gidiş-dönüş sıcaklıklarına bağlıdır.
•
Aşağıda dolaşım pompasının debisi ( m p ) hesaplanmıştır.
88
• Qk
mp = (8.3)
c p ρ (Tg − Td )
Tg : Suyun gidiş sıcaklığı [oC]

Td : Suyun dönüş sıcaklığı [oC]
cp : Suyun özgül ısısı [kcal/kg·oC]
Qk : Kazan kapasitesi [kcal/h]
•
m p : Dolaşım pompasının debisi [m3/h]
Yukarıdaki denklem yardımı ile pompa debisi;
• 600000
mp = = 30684 dm3/h = 30,7 m3/h olarak hesaplanır.
1 ⋅ 0,9777 ⋅ (90 − 70)
Dolaşım pompasının basıncı; kritik devrede hesaplanan toplam basınç kaybından büyük
olmalıdır. Boru çapı hesap çizelgesi ve Çizelgeler yardımıyla basınç kaybı; 8,75 mSS
olarak hesaplanır. Bu basınç kaybını ve debiyi karşılayabilecek bir pompa, üretici
katalogundan 3 kademeli olarak belirlenmiştir.
8.2.2.5 Kapalı Genleşme Deposu Seçimi
Genleşme deposu hacminin hesaplanmasında öncelikle su hacmi belirlenir. Su hacminin

belirlenmesi için, sistemdeki cihazların su kapasiteleri, boru çapları ve uzunlukları
bilinmelidir.
Çizelge 8.6 Sistemde bulunan toplam su hacmi.

Boru çapı Birim boy borunun su kapasitesi Boru uzunluğu Toplam kapasite
(lt/m) (m) (lt)
DN25 dikişli siyah boru 0,58 100 58,0
DN32 dikişli siyah boru 1,01 80 80,8
DN40 dikişli çelik boru 1,37 85 116,5
Toplam: 1258,7
89
Kazan su kapasitesi ; 569 lt (katalog değeridir).
Sıcak hava cihazlarının su kapasitesi; 25 lt × 30 adet = 750 lt’dir.
Yukarıdaki değerler toplanırsa; toplam su kapasitesi 2578,7 lt ~ 2600 lt olarak bulunur.

Aşağıda, tank hacminin belirlenmesi için, üretici tarafından önerilen hesap yöntemi
verilmiştir [23]
Vsu ⋅ e
Vtan k = (8.4)
P
1 − min
Pmax
Vtank : Kapalı genleşme deposu hacmi [lt]

Vsu : Sistemde bulunan toplam su hacmi [lt]
e : +10 oC ile +90 oC arasında, suyun genleşme oranı
Pmin : Sistemin işletme basıncı [bar]
Pmax : Genleşme deposunun emniyet basıncı [bar]
Vsu = 2600 lt
e = 0,0355
Pmax = 4 bar + 1 bar (atmosfer basıncı)
Pmin = 0,5 bar + 1 bar (atmosfer basıncı)
Tesisat yüksekliği yaklaşık 5m alınmıştır. Bu yükseklik 5 mSS’na ve 0,5 bar’a eşittir.

Yapılan işlem sonucunda;
Vtank = 131,9 lt bulunur. 150 lt kapasiteli kapalı genleşme deposu sistem için uygundur.
Katalogdan; 150 lt’lik kapalı genleşme tankı seçilmiştir.
8.2.2.6 Baca Kesiti Hesabı
Doğalgaz kazanlarında, uygun baca kesiti ve yüksekliği büyük önem taşımaktadır. Aşağıda
DIN 4705’e göre baca kesiti hesabı [4, 24] verilmiştir.
90
PH = PL + PW + PA + PE (8.5)
PH : Doğal baca çekiş [Pa]

PL : Yakma havası emilimi için basınç kaybı [Pa]
PW : Kazandaki basınç kaybı [Pa]
PA : Bağlantı kanallarındaki basınç kaybı [Pa]
PE : Bacadaki basınç kaybı [Pa]
Hesap adımları aşağıdaki gibidir.
F = 0,196 m2 (Yaklaşık baca kesiti seçilir. Çap 50 cm seçilmiştir.).

Hb = 9 m (baca yüksekliği belirlenir.)
Duman gazı miktarı aşağıda verilen formülle hesaplanır.
•
m = m ⋅ Qk / 1000 [kg/s] (8.6)
•
m : Duman gazı miktarı [kg/s]
Qk : Kazan kapasitesi [kW]
ζ : Katsayı
•
m = 0,67·600000/(1000·860) = 0,467 kg/s
PH ; Çizelge yardımıyla seçilir.

PH = 50 Pa
PL; yalnızca kömür kazanları için geçerlidir.

PL : 0 Pa
PW = 0,0028 bar×10000 = 28 Pa
PA ve PL değerleri, aşağıdaki formülle hesaplanır.
H
PA = PL = 0,75 ⋅ ρ A ⋅ Wm2 ⋅ (λ ⋅ + ∑ Z) (8.7)
d
91
273
ρ A = 1,27 ⋅ (8.8)
273 + T
T : Baca gazı sıcaklığı [oC]. Baca gazı çıkış sıcaklığı 220 oC olarak kabul edilmiştir.
Vg
Wm = (8.9)
ρA ⋅ F
f : Sürtünme kayıp katsayısı

ΣZ : Yerel kayıp katsayısı
ρA : Gazın yoğunluğu [kg/m3]
273
ρ A = 1,27 ⋅ = 0,703 kg/m3
273 + 220
0,467
Wm = = 3,39 m/s bulunur.
0,703 ⋅ 0,196
r ; pürüzlülük değeri Çizelgeden belirlenir. Sistemde çelik boru kullanılacaktır. Bu

nedenle
r = 0,001 seçilir.
Diyagramdan, f = 0,03 seçilir.
Toplam yerel kayıp katsayısı ΣZ ; baca bölümünde 2 adet, 90° dirsek bulunduğundan ;
ΣZ = 0,6 + 0.6 + 1,0 = 2,2

olarak hesaplanır.
9
PA + PE = 0,75 ⋅ 0,703 ⋅ 3,39 2 ⋅ (0,03 ⋅ + 2,2) = 17,4 Pa (Kazan çıkışı ile baca bir bütün
0,4
olarak kabul edilmiştir).
PH =17,4 + 0 + 28 = 45,4 Pa ~ 50 Pa olduğu için 50 cm çaplı, 9 m yüksekliğinde, dairesel

çelik baca sistem için uygundur.
92
8.2.2.7 Sıcak Havalı Isıtma Sistemi İçin Malzeme Listesi
Sıcak havalı ısıtma sistemi için ihtiyaç duyulacak malzemeler ve fiyatları Çizelge 8.7’de
gösterilmiştir. Tüm fiyatlandırmalar Euro para birimi üzerinden değerlendirilecektir.
Çizelgeden görüldüğü gibi sistemin toplam maliyeti; 27.455 Euro + KDV olmaktadır. %18
KDV eklendiğinde, toplam maliyet 32.397 Euro olur.
Radyant ısıtma sistemi maliyeti ile sıcak havalı ısıtma sistemi maliyeti arasındaki bu fark,
karşılaştırmanın doğru yapılabilmesi için sistemlerin eşit koşullarda dizayn edilmesi
gereğindendir. Bu nedenle sıcak havalı ısıtma sistemi, maksimum homojenlik düşünülerek
dizayn edilmiştir. İstendiği taktirde, sıcak havalı cihaz sayısı daha düşük bir sayıda
tutulabilir. Ancak iç hacmin istenen sürede ısıtılamaması ve cihazlardan uzaklaştıkça
homojenliğin bozulması gibi konfor şartlarını etkileyen problemler oluşur.
Radyant ısıtma sistemi ise, çalışma prensibi olarak, tüm alanda homojen bir ısıtma sağlar.
Bu homojenlik, kızılötesi ışınların zeminden 1,5 m (insan omuz mesafesi) yükseklikte
kesiştirilmesiyle olur.
Çizelge 8.7 Sıcak havalı ısıtma sistemi için malzeme listesi ve fiyatlandırması [20-23].
BİRİM FİYAT
AÇIKLAMA
MALZEME
TOPLAM
MİKTAR
BİRİM
(Euro)
(YTL)
ADI
NO
RADYANT CİHAZLAR VE APARATLARI

1 SICAK HAVA CİHAZI Radyal vantilatörlü,
20.000 kcal/h 30 Ad. 550,00 10343,5
2 KAZAN İki geçişli, Çelik gövdeli,
600.000 kcal/h 1 Ad. 4805,00 3012,2
3 BRÜLÖR 21 mbar, 1", çift kad. ,
285 kW-745 kW 1 Ad. 4300,00 2695,6
4 SİRKÜLASYON POMPASI DN65,PN6,1490W, 3 kad 2 Ad. 783,36 982,1
5 KAPALI GENLEŞME DEPOSU 200 L, 10 bar 1 Ad. 250,00 156,7
6 KAZAN KONTROL PANELİ Kazan kontrolü, çift kad. 1 Ad. 87,36 54,8
7 BRÜLÖR ELEKTRİK PANOSU 3 fazlı 1 Ad. 263,63 165,3
8 4 ×1,5 NYM KABLO Cihazlara elektrik
bağlantısı (paralel) 700 m 1,75 767,9
9 KABLO BAĞI Kabloların tutturulması 2800 Ad. 0,03 56,0
10 SİGORTA KUTUSU Apereyler 1 Ad. 150,00 94,0
11 ELEKTRİK DAĞITIM BUATI Elekt. Tesisatının
cihazlara bağlanması 30 Ad. 0,51 9,6
Toplam : 18337,8
93
BORU TESİSATI MALZEMELERİ
12 DN100 BORU Dikişli, Siyah boru 45 m 15,36 433,3
16 DN40 BORU Dikişli, Siyah, vidalı boru 85 m 4,49 239,2
19 DN25 ŞİBER VANA Apereyler 60 Ad. 12,10 455,1
20 DN100 ŞİBER VANA Kazan giriş ve çıkış 2 Ad. 240,00 300,9
21 DN65 ŞİBER VANA Kollektör 5 Ad. 56,00 175,5
22 KOLLEKTÖR YAPIMI Kollektör 1 Ad. 50,00 31,3
23 DN65 FLANŞ Kollektör 10 Ad. 5,50 34,5
24 1" DÜZ RAKOR Apereyler 30 Ad. 7,20 135,4
25 4" PATENT DİRSEK Kazan giriş ve çıkış 5 Ad. 7,80 24,4
26 4"-4"-4" PATENT TE Boru tesisatı 2 Ad. 13,50 16,9
27 2" PATENT DİRSEK Boru tesisatı 4 Ad. 1,70 4,3
28 4"-2"-3" İNEGAL PATENT TE Boru tesisatı 4 Ad. 15,50 38,9
29 3"-2 1/2" KONS. REDÜKSİYON Boru tesisatı 4 Ad. 4,00 10,0
30 2"-1"-2" İNEGAL PATENT TE Boru tesisatı 4 Ad. 6,00 15,0
31 2 1/2"-1"-2 1/2"-1 PATENT KRUVA Boru tesisatı 4 Ad. 10,40 26,1
32 2"-1"-1 1/2" İNEGAL PATENT TE Boru tesisatı 4 Ad. 6,30 15,8
33 2 1/2"-1"-2"-1" İNEGAL PATENT KR. Boru tesisatı 4 Ad. 10,80 27,1
34 1 1/2"-1"-1 1/4" İNEGAL PATENT TE Boru tesisatı 4 Ad. 5,10 12,8
35 2"-1"-1 1/2"-1" İNEGAL PATENT KR. Boru tesisatı 4 Ad. 7,15 17,9
36 1 1/4"-1"-1" İNEGAL PATENT TE Boru tesisatı 4 Ad. 3,20 8,0
1 1/2"-1"-1 1/4"-1" İNEGAL PATENT
37 KR. Boru tesisatı 4 Ad. 6,10 15,3
38 1" PATENT DİRSEK Boru tesisatı 64 Ad. 0,86 34,5
39 1" PATENT TE Boru tesisatı 4 Ad. 2,00 5,0
47 BOYA (ANTİPAS) Boru tesisatı 8 kg 7,98 40,0
48 ELEKTROT Boru tesisatı 8 Pk. 7,55 37,8
49 DOPEL+TRİFON VİDA Cihazların montajı 120 Ad. 0,54 40,6
Toplam : 3658,6
PASLANMAZ ÇELİK BACA [25]
47 B. MODÜLÜ (1 m) , ALM.+3CM T.YÜNÜ Baca malzemesi 9 m 118,0 665,7
48 DİRSEK (90) Baca malzemesi 2 Ad. 108,0 135,4
49 ŞAPKA Baca malzemesi 1 Ad. 129,0 80,9
50 KELEPÇE Baca malzemesi 4 Ad. 28,0 70,2
51 YOĞUŞMA KABİNİ Baca malzemesi 1 Ad. 118,0 74,0
52 TAŞIYICI SEHPA Baca malzemesi 1 Ad. 54,0 33,9
Toplam : 1060,1
94
İŞÇİLİKLER
53 BORU TESİSAT İŞÇİLİĞİ Toplam tesisat uzunluğu
× 4 Euro 536 m 6,4 2144,0
54 ELEKTRİK TESİSAT İŞÇİLİĞİ Topam kablo uzunluğu ×
1 Euro 700 m 1,6 700,0
55 DİĞER MONTAJ İŞÇİLİĞİ (Cihazlar + kontrol
paneli) ×4 Euro 32 Ad. 6,4 128,0
Toplam : 2972,0
KAZAN DAİRESİ YAPIMI
56 İNŞAAT İŞLERİ VE MALZEME Kazan dairesi 1 Ad. 1000,0 626,9
Toplam : 26655,2
DİĞER GİDERLER
57 NAKLİYE + KONAKLAMA + DİĞER 3% 799,7
GENEL TOPLAM : 27454,9
Not : 30 Aralık 2005 tarihli döviz kuruna göre hesaplanmıştır. 1 Euro =1.5952 YTL
8.2.3 Radyant Isıtma Sisteminin ve Sıcak Havalı Isıtma Sisteminin İlk Yatırım
Maliyetleri Açısından Karşılaştırılması
Bölüm 8.2’de belirlenen yatırım maliyetlerine bakıldığında, sıcak havalı ısıtma sistemi
maliyetinin, radyant ısıtma sistemi maliyetine göre daha yüksek olduğu görülmektedir.
Burada daha önce de belirtildiği gibi, sistemlerin ısıtma kabiliyetleri homojenlik ve konfor
açısından eşitlenmeye çalışılmış ve ısıtıcı cihaz sayıları buna göre belirlenmiştir.
Sıcak havalı ısıtma yönteminde kazan sistemi olduğundan bu sistem, radyant sisteme göre
daha fazla detay içermektedir. Sistemin devreye alınabilmesi için fazladan yatırımlara
ihtiyaç duyar. Bunlara; kazan dairesinin ve bacanın yapılması örnek gösterilebilir.
Radyant ısıtma sisteminde ise, yanma olayı ısıtıcı cihazların bünyesinde gerçekleştiği için,
sistem daha basittir. Çizelge 8.8’de tesisat ve cihaz maliyetlerine göre karşılaştırma
verilmiştir.
Çizelge 8.8 Radyant ve sıcak havalı ısıtma sisteminin maliyet karşılaştırması.

RADYANT SİSTEM (EURO) SICAK HAVALI SİSTEM (EURO)
Isıtıcı cihazlar ve aparatları 17.436,40 17.244,91
Elektrik malzemeleri 684,44 1.092,84
Boru ve tesisat malzemeleri 1.901,11 3.658,55
elektrik tesisat işçiliği 600,00 700,00
Boru tesisat ve montaj işçiliği 2.610,00 2.272,00
Diğer giderler 696,96 2.486,59
TOPLAM 23.928,91 27.454,90
95
Maliye t Dağılım ları
30.000,00
25.000,00
20.000,00
Euro
15.000,00
10.000,00
5.000,00
0,00
Isıtıcı cihazlar ve aparatları
Elektrik malzemeleri
Boru ve tesisat malzemeleri
Elektrik tesisat işçiliğ
Boru tesisat ve montaj işç.
Diğer giderler
TOPLAM
RADYANT ISITMA SİSTEMİ (EURO)
SICAK HAVALI ISITMA SİSTEMİ (EURO)
Şekil 8.2 Yatırım maliyetlerinin dağılımı.
8.3 RADYANT ISITMA SİSTEMİ VE SICAK HAVALI ISITMA SİSTEMİ

İŞLETME MALİYETLERİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI
Yatırım maliyetleri yanında işletme maliyetleri, sistemlerin seçimi konusunda önemli bir
etken olmaktadır.
Sistemlerin yakıt sarfiyatları, bakım giderleri ve ilk yatırım maliyetleri doğru kriterlere
göre hesaplanmalı ve yatırım kararları buna göre verilmelidir.
Radyant ısıtma sistemleri, daha önceki bölümlerde de anlatıldığı gibi, aynı konfor şartlarını
daha düşük ısıl kapasiteler ile sağlayabilmektedir. Bu durum özellikle hava değişimi
yüksek ve izolasyonu durumu kötü olan binalarda daha da artmaktadır. Böylece yakıt
sarfiyatları açısından radyant ısıtma sistemlerine üstünlük sağlamaktadır. Ayrıca radyant
ısıtma sistemi, konfor şartlarına yaklaşık 5 dakikada ulaşmaktadır. Geleneksel sistemlerde
ise konfor şartlarına ulaşma süresi 30 dakikanın üzerindedir. Bu durum, kıyaslama yapılan
binanın kesintisiz çalışmasından dolayı (günde 24 saat, haftada 7 gün) ihmal edilmiştir.
96
Seramik plakalı radyant ısıtma sistemlerinin, geleneksel ısıtma sistemlerine göre
üstünlükleri aşağıda verilmiştir [9, 11, 13, 19].
Radyant ısıtma sistemleri;
a. İstenen alanlar ısıtılır. İç ortam havası, insanların hissettikleri sıcaklıktan düşüktür.

Bu nedenle hava değişimi ile dış ortama atılan ısı miktarı geleneksel sistemlere
göre daha düşüktür. Ayrıca çatıya yakın yerlerde ısı birikimi olmayacağı için çatı
izolasyonu kötü olsa da ısı kaybı miktarını fazla etkilemez.
b. Radyant ısıtma sistemleri, konfor şartlarına yaklaşık 5 dakikada ulaşmaktadır.
c. Özellikle tozlu bölgelerde, termik devinimsizlik olmayacağından, konfor şartlarını
etkileyecek toz hareketlerine neden olmaz.
d. Farklı bölgeler, arada herhangi bir duvar olmasa bile, farklı sıcaklıklarda ısıtılabilir.
e. Özellikle seramik plakalı radyant ısıtma sistemlerinde, herhangi bir mekanik parça
yoktur. Yanma olayı, gazın kendi basıncı sayesinde ve atmosferik olarak
gerçekleşir. Bu nedenle bakım giderleri yok denecek kadar azdır.
f. Özellikle seramik plakalı radyant cihazlarda, yanma olayının cihazların bünyesinde
gerçekleşmesinden ve seramik malzemesinin ışıma veriminin yüksek olmasından
dolayı, cihazların ısıl verimi 1’e yakındır.
Geleneksel ısıtma sistemleri ;
a. Tüm hacim ısıtılır. Bunun sonucunda hava değişimi ile dışarı atılan ısı miktarı,
radyant sisteme göre daha fazla olur. Ayrıca, hacimsel ısıtma olduğundan binanın
çatıya yakın yerlerinde ısı birikimi olur ve bu noktalarda hava sıcaklığı yükselir.
Bunun engellenmesi için çatısı çok iyi izole edilmelidir. Bu bölgelerdeki sıcak
hava, zemine yönlendirilmiş fanlar ile faydalı hale getirilebilir. Ancak bu
yöntemin, işletme maliyetini arttırıcı bir yöntem olduğu göz önünde
bulundurulmalıdır.
b. Geleneksel ısıtma sistemleri, konfor şartlarına ulaşmak için en az 30 dakikaya
ihtiyaç duyar.
c. Özellikle sıcak havalı ısıtma sistemlerinde fanlar kullanıldığından, ortam içerisinde
toz hareketleri meydana gelir. Bu durum konfor şartlarını olumsuz etkiler.
97
d. Geleneksel ısıtma sistemlerinde; arada herhangi bir ayrım olmaması durumunda
bölgesel ısıtma yapılamaz.
e. Sıcak havalı ısıtma sistemlerinde; pompa, sıcak hava cihazları ve kazan brülörü
mekanik parçalardan oluşur. Bu aparatlar belirli zaman aralıklarında bakıma ihtiyaç
duyarlar. Ayrıca mekanik hareket yaptıklarından dolayı, elektrik sarfiyatı, işletme
maliyeti içinde önemli bir yer tutar.
f. Geleneksel ısıtma sistemlerinde, eğer kazan dairesi mevcut ise kazanın ve tesisat
borularının çok iyi yalıtılması gerekmektedir. Bunun yanında kalorifer kazanın
yüksek verimde seçilmesine dikkat edilmelidir. Bu kriterler sağlanmış olsa bile,
baca çekişinin sağlanabilmesi ve baca içerisinde yoğuşma olmaması için baca
gazlarının dış ortama yeterli sıcaklıkta atılması gerekeceğinden, verim hiçbir zaman
radyant cihaz verimine ulaşamaz.
8.3.1 Yakıt Sarfiyatları
İşletme maliyetlerinin hesaplanabilmesi için, en önemli etken olan, yıllık yakıt sarfiyatları
hesaplanmalıdır. Yıllık yakıt sarfiyatı hesapları aşağıda verilmiştir [4].
24 ⋅ QH ⋅ DG
By = (8.10)
(Ti − Td ) ⋅ H u ⋅ η K
By : Yıllık yakıt sarfiyatı [m3/yıl]

QK : Kazan kapasitesi [kcal/h]
DG : Derece gün sayısı [oC gün]
Ti : Konfor sıcaklığı [oC]
Td : Dış sıcaklık [oC]
Hu : Yakıtın alt ısıl değeri [kcal/m3]
ηK : Kazan verimi
Yukarıdaki formülün kullanılabilmesi için derece gün sayısının bilinmesi gerekmektedir.

Derece gün sayısı; bir bölgede ölçülen günlük en yüksek ve en düşük sıcaklıkların
ortalamasının, konfor sıcaklığı değerinden çıkarılması ile elde edilir. Burada ısıtma
açısından önemli olan pozitif derece gün sayılarıdır. Negatif derece gün sayıları ihmal
edilir. Bu hesap yönteminde dikkat edilmesi gereken diğer nokta ise; dış sıcaklığın, konfor
98
sıcaklığından 1 °C yüksek olması durumunda bile bu değerin hesaba katılmasıdır. Ancak
ısıtma sistemleri pratikte 3-4 °C’lik sıcaklık farkında bile çalışmazlar yada çalıştırılmazlar.
Bu durumu bir miktar düzeltmek için, derece gün sayısı, %20 düşürülerek hesap
yapılmıştır.
8.3.1.1 Sıcak Havalı Isıtma Sistemi İçin Yıllık Yakıt Sarfiyatı
24 ⋅ 600000 ⋅ 1901 ⋅ 0,8

By = = 160.296 m3/yıl olarak hesaplanır.
18 ⋅ 8250 ⋅ 0,92
Burada,
DG = 1901 (İstanbul bölgesi derece-gün sayısı, Göztepe Meteorolojik Ölçüm İst.) [26].
QK = 600000 kcal/h
∆T = 18 °C
Hu = 8.250 kcal/m3
ηK = 0,92 olarak alınmıştır.
Eşitlikteki 0,8 çarpanı, toplam yakıt sarfiyatını %20 düşürmek amacıyla kullanılmıştır.
8.3.1.2 Radyant ısıtma sistemi için yıllık yakıt sarfiyatı
24 ⋅ 487620 ⋅ 1901 ⋅ 0,8

By = = 119.850 m3/yıl olarak hesaplanır.
18 ⋅ 8250 ⋅ 1
Burada,
DG = 1.901 (İstanbul bölgesi derece-gün sayısı, Göztepe Meteorolojik Ölçüm İstasyonu)
QK = 567 kW · 860 = 487620 kcal/h
∆T = 18 °C
Hu = 8250 kcal/m3
ηK = 1 olarak alınmıştır.
0,8 = Isıl kapasitenin %20 düşürülmesi amacıyla kullanılmıştır.
Eşitlikteki 0,8 çarpanı, toplam yakıt sarfiyatını %20 düşürmek amacıyla kullanılmıştır.
99
8.3.2 Elektrik Sarfiyatları
Radyant ısıtma sisteminde elektrik sarfiyatı ihmal edilebilecek seviyededir. Elektrik

yalnızca cihazın ilk ateşlemesi ve manyetik gaz valfinin (selenoid valf) açılması sırasında
kullanılır. Çakmaklar yaklaşık 30 saniye süresince ateşlenir.
Sıcak havalı ısıtma sisteminde ise, sistemin birçok elemanı elektriğe ihtiyaç duyar. Bunlar;
sıcak hava cihazları, kazan brülörü ve devir pompasıdır. Kazan bünyesinde bulunan
otomatik kontrol ünitesinin sarfiyatı ihmal edilmiştir. Aşağıda, sözü edilen elemanların
elektrik sarfiyatları verilmiştir.
Sıcak hava cihazları : 1/3 HP×30 Adet×0,746 kW/HP = 7,46 kW

Brülör : 1,1 HP×0,746 kW = 0,82 kW
Pompa : 1,49 kW
Elektrik sarfiyatını yaklaşık olarak hesaplayabilmek için aşağıdaki varsayımlar yapılmıştır.
Sıcak hava cihazları; günlük 10 saat çalışacaktır.

Pompa; sistemin açık olduğu süre boyunca çalışacaktır. (24 saat).
Brülör; günlük 10 saat çalışacaktır.
Isıtma sezonunun 6 ay olduğu düşünülebilir. Ancak 6 ay boyunca ısıtmanın kesintisiz

olmayacağı göz önüne alınırsa, bu süreyi kısaltmak uygun olacaktır. 4 ay boyunca
kesintisiz ısıtma yapıldığı varsayılmıştır.
Fiyatlandırmada kullanılan birim fiyatlar, Trakya Elektrik Dağıtım A.Ş. firmasının Ocak
2006 fiyat tarifesinden alınmıştır. Aşağıda elektrik birim fiyatı verilmiştir.
Çizelge 8.9 Elektrik birim fiyatı (Ocak 2006, aktif sarfiyat) [27].
ABONE TİPİ Fiyat
(YTL / kWh)
SANAYİ 0,10835
Sıcak hava cihazlarının yıllık elektrik sarfiyatı;

Eshc= 7,46 kW×10 saat/gün×365 gün/yıl = 27.229 saat/yıl
100
Pompanın yıllık elektrik sarfiyatı;
Ep= 1,49 kW×24 saat/gün×365 gün/yıl = 13.053 saat/yıl
Brülörün yıllık elektrik sarfiyatı;

Eb= 0,82 kW×10 saat/gün×365 gün/yıl = 2.993 saat/yıl
Yıllık toplam elektrik sarfiyatı;

ET = 27.229+13.053+2.993 = 43.275 kWh/yıl’dır.
8.3.3 Diğer Giderler
Sıcak havalı ısıtma sistemi için personel giderleri;

Sözü edilen binada, günde 24 saat çalışma olacağı için, 3 vardiya çalışacak personelin
alınması gerekmektedir. Bu personelin asgari ücret ile çalışacağı düşünülürse;
Brüt asgari ücret: 531,00 YTL

Tüm giderler eklendiğinde işverene maliyeti : 645,00 YTL’dir [28].
(Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı web sayfasından alınmıştır.)
3 vardiya çalışacak personelin aylık toplam maliyeti ;
APG = 645,00×3 = 1.935,00 YTL/ay
Isıtma sezonunun 6 ay olduğu düşünülürse, yıllık toplam personel maliyeti;
YPG = 1.935,00×6 = 11.635,00 YTL/yıl olur.
Personelin, ısıtma sezonu dışındaki dönemde farklı iş alanlarında görevlendirilecekleri

düşünülerek, sadece ısıtma sezonundaki maliyetleri göz önüne alınmıştır.
Radyant ısıtma sistemi için personel giderleri;

Radyant ısıtma sistemi için özel personel çalıştırılmasına gerek yoktur. Sistem
çalıştırıldıktan sonra herhangi bir gözetime ve ayara ihtiyaç duymamaktadır.
101
Sıcak havalı sistem için bakım giderleri;
Yıllık yakıt sarfiyatının %1’i bakım gideri olarak kabul edilmiştir. Yıllık bakım gideri;
YBG = 80.945,00 YTL×0,01 = 809,45 YTL/yıl’dır.
Radyant ısıtma sistemi için bakım giderleri;

YBG = 53.796,50 YTL×0,01 = 537,97 YTL/yıl’dır.
8.3.4 Sıcak Havalı Isıtma Sistemi İçin İşletme Giderleri
Sıcak havalı ısıtma sistemi için işletme giderleri Çizelge 8.10’da verilmiştir.
Çizelge 8.10 Sıcak havalı ısıtma sistemi için işletme giderleri.

Gider Birim fiyatı [27, 18] Sarfiyat Toplam maliyet
Yakıt sarfiyatı 0,416646 YTL/m3 160.296 m3/yıl 66.787,00 YTL/yıl
Elektrik sarfiyatı 0,10835 YTL/kWh 43.275 kWh/yıl 4.689,00 YTL/yıl
Personel giderleri - - 11.635,00 YTL/yıl
Baca gazı analizi[29] - - 145,00 YTL/yıl
Bakım giderleri - - 720,00 YTL/yıl
Toplam : 83.976,00 YTL/yıl
8.3.5 Radyant Isıtma Sistemi İçin İşletme Giderleri
Radyant ısıtma sistemi için işletme giderleri Çizelge 8.11’de verilmiştir.
Çizelge 8.11 Radyant ısıtma sistemi için işletme giderleri.

Gider Birim fiyatı [27,18] Sarfiyat Toplam maliyet
Yakıt sarfiyatı 0,416646 YTL/m3 119.850 m3/yıl 49.935,00 YTL/yıl
Elektrik sarfiyatı - - -
Baca gazı analizi - - -
Personel giderleri - - -
Bakım giderleri - - 538,00 YTL/yıl
Toplam : 50.473,00 YTL/yıl
102
95000
90000
85000
80000
75000
70000
65000
MALİYET (Euro)
60000
55000
50000
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
Yakıt Elektrik Personel Baca gazı Bakım Toplam
sarfiyatı sarfiyatı giderleri analizi giderleri
Toplam maliyet (Radyant sistem) Toplam maliyet (Sıcak havalı sistem)
Şekil 8.3 İşletme maliyetleri dağılımı.
8.3.6 Kârlılığın Hesaplanması
Karlılık hesaplarında, faiz ve enflasyon oranları kullanılmayacaktır.
Hesaplanan işletme maliyetleri bir sezonda gerçekleşen maliyetlerdir. Sezon uzunluğunun

6 ay/yıl olduğu kabul edilmiştir. Çizelge 8.12’de sıcak havalı ve radyant ısıtma
sistemlerinin, ilk yatırım ve işletme maliyetleri verilmiştir.
Çizelge 8.12 Sistemlerin ilk yatırım ve işletme maliyetlerine göre karşılaştırılması.

Radyant ısıtma sistemi Sıcak havalı ısıtma sistemi
İlk yatırım maliyeti (Euro) 23.928,91 27.454,90
İşletme maliyeti (Euro/yıl)* 31.640,55 52.642,93
Çizelge 8.12’de, YTL para birimi değerleri, 30 Aralık 2005 tarihli döviz kuruna göre Euro
para birimine dönüştürülmüştür. 1 Euro =1.5952 YTL
*
İşletme maliyeti birimindeki “yıl” , 1 sezon (6 ay) anlamında kullanılmıştır.
103
Çizelgeden de görüldüğü gibi, sıcak havlı sistem ile radyant sistem arasındaki ilk yatırım
maliyetleri farkı; 3.526,00 Euro, işletme maliyetleri arasındaki fark ise; 21.002,38 Euro/yıl
olmaktadır.
Çizelge 8.13 İşletme maliyetleri arasındaki fark çizelgesi.

Birinci 6 aylık sezon işletme maliyeti farkı (Euro)
1.Ay 2.Ay 3.Ay 4.Ay 5.Ay 6.Ay
sonundaki sonundaki sonundaki sonundaki sonundaki sonundaki
toplam fark toplam fark toplam fark toplam fark toplam fark toplam fark
3.500,40 7.000,79 10.501,19 14.001,59 17.501,98 21.002,38
İkinci 6 aylık sezon işletme maliyeti farkı (Euro)
1.Ay 2.Ay 3.Ay 4.Ay 5.Ay 6.Ay
sonundaki sonundaki sonundaki sonundaki sonundaki sonundaki
toplam fark toplam fark toplam fark toplam fark toplam fark toplam fark
24.502,78 28.003,17 31.503,57 35.003,97 38.504,36 42.004,76
Çizelge 8.13’te, radyant ısıtma sisteminin, diğer sisteme göre ikinci 6 aylık sezonun
başında, kendi kendini amorti ettiği görülmektedir. Bu sonuç, işletme maliyetlerindeki
farktan doğmaktadır.
45.000
40.000
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
ay
ay
ay
ay
ay
ay
ay
ay
ay
ay
ay
ay
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
İki sistem arasındaki toplam net kâr

Radyant ısıtma sistemi ilk yatırım maliyeti
Sıcak havalı ısıtma sistemi ilk yatırım maliyeti
Şekil 8.4 Isıtma sistemlerinin amorti süreleri.
104
BÖLÜM 9
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu çalışmada radyant ısıtma sistemleri tanıtılarak sınıflandırması yapılmıştır.

Sınıflandırma yapılırken, farklı kuruluşların yayınları araştırılmış ve tüm sınıflandırmalar
verilmeye çalışılmıştır. CE standartlarında belirtilen sınıflandırmanın, günümüzdeki en
geçerli sınıflandırmayı oluşturduğu şüphesizdir.
Farklı tipteki radyant sistemlerin, diğerlerine göre avantajları ve dezavantajları

anlatılmıştır. Yapılan piyasa araştırmalarında, ülkemizde kullanılan radyant ısıtma
sistemleri belirlenmiş ve bunlar arasında ekonomiklik açısından göze çarpan radyant cihaz
tipi projede kullanılmak üzere seçilmiştir.
Radyant cihazların geleneksel ısıtma sistemlerine göre üstünlükleri ise, detaylı ısı kayıp
hesapları yapılarak, grafikler yardımı ile anlatılmaya çalışılmıştır. Bu hesapların
yapılabilmesi için, basic tabanlı bir algoritma geliştirilmiştir.
Farklı bina durumlarında yapılan kıyaslamalar, radyant ısıtma sistemlerinin ısıl kapasiteler
yönünden, geleneksel ısıtma sistemlerinden daha avantajlı olduğunu göstermektedir. Bu
durum hem ilk yatırım maliyetinin, hem de işletme maliyetinin daha düşük olduğu
anlamına gelmektedir.
Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde, bina tipi belirlenmiş ve bu binanın her iki sistem için
projesi hazırlanmıştır. Proje sonucunda ortaya çıkan malzemeler, güncel piyasa fiyatları
kullanılarak fiyatlandırılmış ve ilk yatırım maliyetleri hesaplanmıştır. Hesap sonucunda, ilk
yatırım maliyeti açısından, radyant ısıtma sisteminin avantajlı olduğu görülmektedir.
Radyant ısıtma sistemleri, aynı konfor şartlarını, geleneksel ısıtma sistemlerine göre daha
düşük ısıl kapasitelerle sağlamaktadır. Ayrıca bu sistemlerin bakım ve personel maliyetleri,
105
diğer sisteme göre daha düşük olduğundan işletme maliyetleri açısından da radyant ısıtma
sistemleri daha avantajlı olmaktadır. Bu durum Bölüm 8.3’te gösterilmiştir.
Radyant ısıtma sistemleri, özellikle endüstriyel amaçlı firmaların ilgisini çekmektedir. Bu

ilgi, memnun kullanıcı sayısının artması ve ilgililerin bu sistemleri uygulanan alanlarda
deneme şansı bulmaları sayesinde, her geçen gün daha da artmaktadır.
Ülkemizde doğalgazın yaygın kullanımıyla beraber, radyant ısıtma sistemlerinin ilgi çekici
hale geldiği, piyasa araştırmalarından görülmektedir. Ancak bu sistemlerin doğru şekilde
tanıtılması, ilgili gaz firmaları tarafından özendirilmesi ve daha da yaygınlaştırılması,
işletme ekonomisi, ülke ekonomisi ve çevre sağlığı açısından önemlidir. Bu konu ile ilgili
mühendislerin, üniversite döneminde eğitilmesi, radyant sistemlerin daha bilinçli ve yaygın
kullanımını sağlayacaktır.
106
KAYNAKLAR
[1] CAN, A. (1997), Radyant Isıtmanın Önemi, III. Ulusal Tesisat Kongresi ve Sergisi
Bildiriler Kitabı Cilt 2, TMMOB MMO İzmir Şubesi, İzmir, s. 513-525.
[2] YÜNCÜ, H., KAKAÇ, S. (1999), Temel Isı Transferi, OTDÜ, Bilim Kitabevi,
Ankara, s.341-386.
[3] FRANK, P. INCROPERA, DAVID, P. DEWITT (2001), Isı ve Kütle Geçişinin

Temelleri, Perdue University, Literatür Yayınları, s.688-730.
[4] MMO, (2000), Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Teknik Esasları, Yayın No: 84,
14. Baskı, İstanbul, s.38-72.
[5] KARAER, Ö. (1999), Türkiye’de Büyük Hacim Isıtmalarında Enerji Kullanımı ve

Konvansiyonel Isıtma Sistemleri ile Mukayeseli Olarak Radyant Isıtmanın
Uygulama Esaslarının Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, FBE,
Edirne, s.1-17, 26-33.
[6] ATAYILMAZ, Ş.Ö. (1999), Civciv Yetiştirilmesindeki Radyant Isıtma

Sistemlerinde Verimlilik, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, FBE,
İstanbul, s.10-22.
[7] KAYAALP, K. (1994), Radyant Isıtma Sistemlerinin Sanayideki Uygulamaları,

Tesisat Mühendisliği Dergisi, Sayı: Aralık 1994, 5 s.
[8] ÖZEN, C. (1999), Düşük Yoğunluklu Gaz Yakmalı Radyant Isıtma Sistemlerinin
Pratik ve Ekonomik Açıdan İncelenmesi ve Standart Isıtma Sistemleri İle
Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, FBE, İstanbul,
s.10-20.
[9] ENERSİSTEM (Aralık 2005), Açık Alevli Radyant Isıtma Sistemleri, Enersistem
Tanıtım Broşürleri, http://www.enersistem.com.tr, İstanbul.
[10] YAĞCI, A.Y. (1993), Kesintili Çalışan Büyük Hacimli Mahallerin Isıtılmasında
Radyant Isıtıcıların Avantajları, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi,
FBE, İstanbul,s.1-6,12-41
[11] NET ISI (Aralık 2005), Seramikle Isıtma Tanıtım Broşürleri,

http://www.netisi.com.tr, SBM International, France, 1997
107
KAYNAKLAR (devam ediyor)
[12] CEN (1999), Non-Domestic Gas-Fired Overhead Luminous Radiant Heaters- Part
1:Safety, European Standard Norme, EN 419-1, ICS 91.140.20, English Version.
[13] ÇUKUROVA (Aralık 2005), Seramik Plakalı Radyant Isıtıcılar ,Tanıtım Broşürü
[14] ASHRAE (1963), Guide and Data Book, Chapter 10.
[15] GAZ DE FRANCE (1984), Combustibles Gazeux et Principles De La Combustion,

BT 104, Direction des Services Economiques et Commerciaux Services des
Méthodes Commerciales Réglementation-Documentation Technologie, 23 reu Ph.
Delorme, Paris.
[16] GERARD A. (2004), Gas Luminous Radiant Heating: One Immadiate Answer to
The Current EU Directives, Proceedings of VI. International HVAC+R Technology
SYMPOSIUM, TTMD, Editör: Abdurrahman Kılıç, İstanbul, 7 s.
[17] YILDIRIM A., Radyant Isıtıcılar, Mühendis ve Makine Dergisi, Sayı: 95
[18] İGDAŞ (2005), İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş., http://www.igdas.com.tr
[19] SBM (Aralık 2005), Radyant üreticisi, Fransa, http://www.sbm.fr
[20] BİRİM FİYAT (Aralık 2005), Bayındırlık Bakanlığı Birim Fiyatları,

http://www.birimfiyat.com
[21] ISISAN (Aralık 2005), Sıcak Hava Cihazları, Isısan Tanıtım Broşürü.
[22] DEMİRDÖKÜM (Aralık 2005), Demirdöküm Dökme Dilimli Doğalgaz ve Sıvı

Yakıtlı Kalorifer Kazanları, Demirdöküm Tanıtım Broşürü.
[23] ISISAN (Aralık 2005), Kapalı Genleşme Depoları, Isısan Tanıtım Broşürü.
[24] ÇAKIR, A. (2005), Bacaların Boyutlandırılması ve Baca Hesapları, Isıtma-

Soğutma-Havalandırma-Klima ve Sıhhi Tesisat Dergisi 39. Sayının, Temel Bilgiler,
Tasarım ve Uygulama Eki, Ek Sayı:16.
[25] EBA (2005), Baca ve Havalandırma Sistemleri Fiyat Listesi, Fiyat Listeleri,
İstanbul.
108
KAYNAKLAR (devam ediyor)
[26] GÜLTEKİN, M. L. , KADIOĞLU M., (1996), Marmara Bölgesi’nde Isıtma ve

Soğutma Derece-Günlerinin Dağılımı, Tesisat Mühendisliği, İstanbul Meteoroloji
Bölge Müdürlüğü, İstanbul Teknik Üniversitesi, Makale, s.39.
[27] EPDK (Aralık 2005), Enerji Piyasası Denetleme Kurulu, http://www.epdk.org.tr
[28] ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI (2005), Asgari ücret

bilgileri, http://www.calisma.gov.tr
[29] RSHM (2005), Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı.

http://www.rshm.saglik.gov.tr
109
EK AÇIKLAMALAR A
ISI KAYBI HESAP PROGRAMI ÖRNEK KAYNAK KODU
110
Aşağıda verilen Visual Basic kodları, CO2 emisyonu hesabında kullanılmıştır.
Private Sub Toolbar2_ButtonClick(ByVal Button As MSComctlLib.Button)

If Button.Index = 1 Then
Unload coiki_hesabi
sonuclar.Show
End If
mh = verigiris.Text8.Text
v = Text1.Text
n = Text2.Text
qr = Text3.Text
If Option1.Value = True Then
z = 32.6
t = 3.8
Else
z = 11.3
t = 1.03
End If
End If
yananlpgmik = qr / z
ortamakarsncoiki = yananlpgmik * t
nethacim = v + (v * n) + mh
X = ortamakarsncoiki * 1000000 / nethacim
X = Format(X, "#0.0")
ortamakarsncoiki = Format(ortamakarsncoiki, "#0.00")
yananlpgmik = Format(yananlpgmik, "#0.00")
gereklihava = qr * 10
gereklihava = Format(gereklihava, "#0.0")
Label17.Caption = gereklihava
If X <= 5000 Then
Label15.Caption = "Quantity of CO2 is under safety limit. System is safe."
Label15.ForeColor = &H80FF&
111
Label15.BackColor = &H0&
Else
Label15.Caption = "Quantity of CO2 is above safety limit. System can't be used! Must be
mechanic ventilation."
Label15.ForeColor = &HFF&
Label15.BackColor = &H0&
End If
Label6.Caption = X
Label9.Caption = yananlpgmik
Label12.Caption = ortamakarsncoiki
End If
grafik_coiki.Show
End If
On Local Error GoTo calistir
AppActivate ("Hesap Makinesi")
Exit Sub
calistir:
Dim Xx
Xx = Shell("calc.exe", 1)
Resume Next
End If
baski_coiki.RichTextBox1.Refresh
Cls
Open "baski\coiki.rtf" For Output As #1
'baski_coiki.RichTextBox1.Font = "Times New Roman"
'baski_coiki.RichTextBox1.SelItalic = True
'baski_coiki.RichTextBox1.SelFontSize = 14
Print #1, Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
112
Print #1, " RADYANT SİSTEM İÇİN CO2 EMİSYONU HESAP SONUÇLARI";
Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
Print #1, " Proje adı : "; secim_ekrani.Text1.Text; Chr$(10);
Print #1, " Proje numarası : "; secim_ekrani.Text2.Text; Chr$(10);
Print #1, " Binanın yeri : "; secim_ekrani.Text5.Text; Chr$(10);
Print #1, " Tarih : "; secim_ekrani.Text3.Text; Chr$(10);
Print #1, " Projeyi yapan : "; secim_ekrani.Text4.Text; Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
Print #1, " Hesap Sonuçları ";
Print #1, Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
Print #1, " Isıtılan binanın hacmi = "; Text1.Text; " m³"; Chr$(10);
Print #1, " Hava değişim sayısı = "; Text2.Text; " (m³/h)/m³hacim"; Chr$(10);
Print #1, " Hesaplanan kapasite = "; Text3.Text; " kW"; Chr$(10);
Print #1, " Yakıt tipi = "; Option1.Caption; Chr$(10);
Else
Print #1, " Yakıt tipi = "; Option2.Caption; Chr$(10);
End If
End If
Print #1, " Yakılan yakıtın miktarı = "; Label9.Caption; " m³/h"; Chr$(10);
Print #1, " Çevreye karışan CO2 miktarı = "; Label12.Caption; " m³/h"; Chr$(10);
Print #1, " Çevreye karışan CO2 oranı = "; Label6.Caption; " PPM"; Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
Print #1, " "; Label15.Caption; Chr$(10);
Print #1, Chr$(10);
Print #1, " Gerekli havalandırma miktarı = "; Label17.Caption; " m³/h"; Chr$(10);
Close
baski_coiki.RichTextBox1.FileName = "baski\coiki.rtf"
baski_coiki.Show
coiki_hesabi.Hide
End If
113
kayit.Show
End If
End
End If
End Sub
114
EK AÇIKLAMALAR B
ISI KAYBI HESAP PROGRAMI ÖRNEK ÇIKTILARI
115
Aşağıda geliştirilen bilgisayar programında, bina ile ilgili bilgilerin yazıcı çıktısı
verilmiştir.
SERAMİK RADYANT ISITMA DİZAYN BİLGİLERİ
Proje Adı : ÖRNEK ÇALIŞMA

Proje Numarası : 001
Binanın Yeri : İSTANBUL
Tarih : 20 ARALIK 2005 SALI
Projeyi Yapan : Barış İNAM
Aşağıda, ÖRNEK ÇALIŞMA isimli projenin dizayn bilgileri yer almaktadır.
Binanın Boyu = 50,00 m

Binanın Eni = 60,00 m
Tavan yüksekliği = 6,00 m
Mahya Yüksekliği = 8,00 m
Toplam Kapı Alanı = 0,00 m²
Toplam Pencere Alanı = 0,00 m²
Eğer 1. duvara komşu var ise sıcaklığı = none °C
Eğer tavana komşu var ise sıcaklığı = none °C
Eğer zemine komşu var ise sıcaklığı = none °C
Dış Sıcaklık = 0 °C
Konfor Sıcaklığı = 18 °C
Çalışma Saatleri = 24 saat/gün
Çalışma Günleri = 7 gün/hafta
116
Aşağıda geliştirilen bilgisayar programında, hesaplanan değerlerin yazıcı çıktısı verilmiştir.
SERAMİK RADYANT ISITMA SİSTEMİ İÇİN HESAPLANAN SONUÇLAR

Aşağıda, ÖRNEK ÇALIŞMA isimli projenin hesap sonuçları yer almaktadır.
Toplam Duvar Alanı = 1320,00 m²

Toplam Çatı Alanı = 3006,66 m²
Toplam Zemin Alanı = 3000,00 m²
Toplam Kapı Alanı = 0,00 m²
Toplam Pencere Alanı = 0,00 m²
Binanın Toplam Hacmi = 21000,00 m³
RADYAN SİSTEM İÇİN DÜZELTME FAKTÖRLERİ
Verim Düzeltme Faktörü = 1,00

Yükseklik Düzeltme Faktörü = 1,05
Kesikli Çalışma Düzeltme Faktörü = 1,00
DELTA T Düzeltme Faktörü = 1,00
Not : Hava sızıntı kayıpları ihmal edilmiştir.
Radyant sistem için hesap sonuçları
Taşınım Isı İhtiyacı = 452,76 kW

Hava Değişimi Isı İhtiyacı = 112,99 kW
RADYANT SİSTEM TOPLAM ISI İHTİYACI = 565,75 kW
GELENEKSEL ISITMA SİSTEMİ HESAP SONUÇLARI
GELENEKSEL ISITMA SİSTEMİ İÇİN TOPLAM ISI İHTİYACI = 645,01 kW
117
Aşağıda geliştirilen bilgisayar programında, yıllık yakıt sarfiyatı hesabının yazıcı çıktısı
verilmiştir.
RADYANT ISITMA SİSTEMİ İÇİN YAKIT SARFİYATI HESABI

Radyant ısıtma sistemi için yakıt sarfiyatı miktarı
Yakıt Çeşidi = Doğalgaz ( G20 )

Yakıtın Üst Isıl Değeri = 8250 kcal/kg
Hesaplanan Isıl Güç = 565,75 kW
Çalışma Saatleri = 24 Saat/Gün
Çalışma Günleri = 7 Gün/Hafta
Derece-Gün Sayısı = 1901 Gün/Yıl
Sıcaklık Farkı = 18 °C
Yıllık Isıl Güç İhtiyacı = 1433987,7 kW.h/Yıl
Yıllık Yakıt Sarfiyatı = 149482,4 m³/Yıl
118
Aşağıda geliştirilen bilgisayar programında, CO2 emisyonu hesabının yazıcı çıktısı
verilmiştir.
RADYANT ISITMA SİSTEMİ İÇİN CO2 HESABI

CALCULATED RESULTS
Isıtılan Binanın Hacmi = 21000,00 m³

Hava Değişim Sayısı = 1,50 (m3/h)hava/m3hacim
Hesaplanan Isıl Güç = 565,75 kW
Yakıt Çeşidi = Doğalgaz (G20)
Yakılan Yakıtın Miktarı = 50,07 m³/h
Çevreye Karışan CO2 Miktarı = 51,57 m³/h
Çevreye Karışan CO2 Oranı = 982,3 PPM
CO2 emisyonu güvenlik sınırlarının altındadır. Sistem güvenlidir.
İhtiyaç duyulan havalandırma miktarı = 5657,5 m³/h
119
Aşağıda geliştirilen bilgisayar programında, havalandırma açıklığı hesabının yazıcı çıktısı
verilmiştir.
NEEDED CALCULATE OF VENTILATION FOR CERAMIC RADIANT SYSTEM

Havalandırma hesabı.
Hesaplanan Isıl Güç = 565,8kW

İhtiyaç Duyulan Havalandırma = 5657,5 m³/h
Egzoz havası miktarı = 10m³/kW.h
Egzoz Hava Açıklığı sayısı = 1 Adet
Sıcaklık Farkı = 18°C
Egzoz hava hızı = 1,54 m/s
Havalandırma için serbest kesit alanı aşağıda verilmiştir.
Serbest Kesit Alanı = 10204,7 cm²
1 adet 10204,7 cm2 serbest kesiti bina içerisinde uygun bir yere
yapılmalıdır.
120
EK AÇIKLAMALAR C
ÇİZELGELER
121
Çizelge C.1 Gazların, ısıl, kütle , hacim ve yoğunluk değerleri.
122
Çizelge C.2 Gazların yanma karakteristikleri
123
Çizelge C.3 Atmosferik havanın farklı nem, basınç ve sıcaklık değerlerindeki yoğunluğu
124
Çizelge C.4 Atmosferik havanın farklı sıcaklık değerlerindeki özgül ısı değerleri.
125
ÖZGEÇMİŞ
Barış İNAM, 1980'de Zonguldak’ta doğdu; ilk, orta ve lise öğrenimini aynı şehirde
tamamladı; Zonguldak Kozlu Lisesi'nden mezun olduktan sonra 1998 yılında ZKÜ
Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü'ne girdi; 2002'de mezun olduktan
sonra, ZKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Makina Mühendisliği Bölümü, Termodinamik
Anabilim Dalı’nda yüksek lisans eğitimine başladı. Eğitimi halen devam etmektedir. İş
tecrübesi olarak; Alstom Power bünyesinde, Çanakkale Çan Termik Santrali şantiyesinde
kısa süreli proje mühendisliği yaptı. Sonrasında Taşçıoğlu Güneş Enerji Sistemleri
firmasında üretim alanında çalıştı. Askerlik hizmetini tamamladıktan sonra, İstanbul’da
bulunan Net Isı San. Tic. Ltd. Şti’nde Proje mühendisliği yaptı. Şu anda Hema Endüstri
A.Ş. Kandilli Kömür İşletmesi’nde çalışmaktadır.
ADRES BİLGİLERİ
Adres : Yayla Mah. Ereğli Cad. TTK Lojm. No: 12

Kandilli / Kdz. Ereğli / ZONGULDAK
Tel : (372) 327 20 02

E-posta : barisinam@yahoo.com
126

Endstriyel Tesislerde Radyant Isitma Sistemleri Kullaniminin Incelenmesi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Endstriyel Tesislerde Radyant Isitma Sistemleri Kullaniminin Incelenmesi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE RADYANT ISITMA SİSTEMLERİ

Zonguldak Karaelmas Üniversitesi

Barış İNAM tarafından hazırlanan “ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE RADYANT ISITMA

Başkan: Prof. Dr. Ahmet CAN (TÜ)

Üye : Doç. Dr. Mehmet KOPAÇ (ZKÜ)

Üye : Yrd. Doç. Dr. Mustafa EYRİBOYUN (ZKÜ)

Prof. Dr. İhsan TOROĞLU

Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü

Yüksek Lisans Tezi

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE RADYANT ISITMA SİSTEMLERİ

Zonguldak Karaelmas Üniversitesi

Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Dr. Mustafa EYRİBOYUN

Şubat 2006, 128 sayfa

Bu çalışmada, önce radyant ısıtma sistemleri ve ısıtıcılar tanıtılmış, radyant ısıtıcıların

Anahtar Sözcükler : Radyant ısıtma, endüstriyel amaçlı ısıtma, seramik plaka

Master of Science Thesis

RESEARCH OF USING RADIANT HEATING SYSTEMS

Zonguldak Karaelmas University

Thesis Advisor : Asst. Prof. Mustafa EYRİBOYUN

February 2006, 128 pages

Key Words : Radiant heating, industrial heating, ceramic plate

BÖLÜM 1 GİRİŞ ........................................................................................................... 1

1.1 ISI TRANSFER MEKANİZMALARI............................................................. 2

BÖLÜM 2 RADYANT ISITMA ................................................................................... 7

2.1 RADYANT ISITMANIN TARİHİ .................................................................... 7

BÖLÜM 3 RADYANT ISITMA CİHAZLARININ SINIFLANDIRILMASI.............. 13

3.1 AVRUPA STANDARTLARINA GÖRE SINIFLANDIRMA ( EN419-1) .... 13

BÖLÜM 4 RADYANT ISITMA SİSTEMİNİN TEORİK ANALİZİ........................... 30

4.1 SİYAH CİSİM ................................................................................................... 31

BÖLÜM 5 GELİŞTİRİLEN ISI KAYBI HESAP PROGRAMININ TANITIMI ......... 40

5.1 ISI KAYBI HESAP PROGRAMININ İÇERİĞİ ............................................... 40

BÖLÜM 6 ISI İHTİYACI HESAPLARI ....................................................................... 61

6.1 HAVA DEĞİŞİM KATSAYISININ RADYANT VE GELENEKSEL ISI

BÖLÜM 7 İÇ KOŞULLAR VE ÇEVRE AÇISINDAN AÇIK ALEVLİ RADYANT

7.1 CO2 EMİSYONU DURUMU .......................................................................... 78

BÖLÜM 8 RADYANT VE GELENEKSEL ISITMA SİSTEMLERİNİN İLK

8.1 BİNANIN TANITIMI ........................................................................................ 83

8.3 RADYANT ISITMA SİSTEMİNİN VE SICAK HAVALI ISITMA

BÖLÜM 9 SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................. 105

Ek I. Radyant Isıtma Projesi

N : Hava değişim oranı [(m3/h hava)/m3 hacim]

q" : Isı akısı [W/m2]

Vtop : Toplam egzoz edilecek hava miktarı [m3/h]

Enerji üretimi, toplumların varoluşundaki en önemli faktörlerden biridir. Küresel anlamda

Verilen enerjinin tamamından faydalanabilmek ve ısınma ihtiyacını, istenen konfor

1.1 ISI TRANSFERİ MEKANİZMALARI

Günümüzde kullanılan ısıtma sistemleri aşağıda açıklanan transfer mekanizmalarını

Düşük enerjili atomlar.

Şekil 1.2 Sürekli rejimde, bir boyutlu ısı iletimi [2].

λ : Isı iletim katsayısı [W/m·K]

q " = α (Ts − T∞ ) (1.4)

q" : Isı akısı [W/m2]

Şekil 1.3 Taşınımla ısı geçişinde sınır tabaka gelişimi [2]

Yayma oranı ε,Yutma oranı α, Yayma oranı ε = α, Alanı A

Işınım mekanizması Stefan-Boltzmann Yasası ile açıklanır. Aşağıda, ışınımla ilgili

q " = εσTs4 (1.5)

q" : Cismin yaydığı ısı akısı [W/m2]

Birim zamanda ışınımla ısı geçişi aşağıdaki gibidir.

Çizelge 1.1 Isıtma sistemlerinin sınıflandırılması [4].

Şekil 1.5 Isıtma sistemlerinde ısı geçiş oranları.

2.1 RADYANT ISITMANIN TARİHİ

Amerikalı araştırmacılar 1950’li yıllarda, günümüzde kullanılan ve güneşin direkt

Ülkemizde 80’li yıllarda doğalgazın kullanılmaya başlaması ve 90’lı yıllarda