BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHOA CÔNG NGHỆ HÓA HỌC

BÀI TẬP LỚN

MÔN: QUÁ TRÌNH VÀ THIẾT BỊ

Đề Tài :
THIẾT KẾ THIẾT BỊ NỒI ĐUN KETTLE CỦA HỆ
THỐNG THIẾT BỊ THÁP MÂM XUYÊN LỖ
CHƯNG CẤT HỖN HỢP BENZEN - TOLUEN

GVHD: NGUYỄN MINH TIẾN

SVTH: TRƯƠNG KIM LAN
MSSV: 16026541
LỚP: DHHO12C
 BỘ CÔNG THƯƠNG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐHCN TP.HỒ CHÍ MINH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
__________________

NHIỆM VỤ BÀI TẬP LỚN

KHOA: CÔNG NGHỆ HOÁ HỌC
BỘ MÔN: MÁY & THIẾT BỊ
HỌ VÀ TÊN: TRƯƠNG KIM LAN MSSV: 16026541 LỚP HP:
1. Tên bài tập lớn:
Tính toán thiết kế thiết bị nồi đun kettle của hệ thống thiết bị tháp mâm xuyên lỗ chưng cất hỗn
hợp Benzene – Toluene với năng suất nhập liệu 3000kg/h.
2. Nhiệm vụ bài tập lớn (yêu cầu về nội dung và số liệu ban đầu)
a. Số liệu ban đầu:
- Nồng độ đầu 35% phần mol benzene.
- Nồng sản phẩm đỉnh 80% phần mol benzene.
- Nồng sản phẩm đáy 9% phần mol benzene.
- Các thống số khác tự chọn.
b. Yêu cầu:
- Tổng quan và quy trình công nghệ.
- Cân bằng vật chất và cân bằng năng lượng.
- Tính toán thiết bị chính.
- Tính toán thiết bị phụ.
………………………………………………………………………………
c. Bản vẽ:
- Bản vẽ qui trình công nghệ (1 bản A1).
- Bản vẽ chi tiết thiết bị chính (1 bản A1).
3. Ngày giao nhiệm vụ bài tập lớn:
4. Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 25/11/2019
5. Họ và tên người hướng dẫn: ThS. Nguyễn Minh Tiến

Tp. Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 08 năm 2019.

TỔ TRƯỞNG BỘ MÔN GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)

Trần Hoài Đức Nguyễn Minh Tiến

 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

Phần đánh giá

Nội Dung thực hiện: ................................................................................................
Hình thức trình bày: ................................................................................................
Tổng hợp kết quả: ...................................................................................................
Điểm bằng số: .......................... Điểm bằng chữ: ...................................................
Tp.HCM, ngày……tháng……năm……
TỔ TRƯỞNG BỘ MÔN GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)
 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

Phần đánh giá

Nội Dung thực hiện: ................................................................................................
Hình thức trình bày: ................................................................................................
Tổng hợp kết quả: ...................................................................................................
Điểm bằng số: .......................... Điểm bằng chữ: ...................................................
Tp.HCM, ngày……tháng……năm……
TỔ TRƯỞNG BỘ MÔN GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)
 MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ......................................................................................................................... 7

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUÁ TRÌNH CHƯNG CẤT .......................................... 8

1.1. Lý thuyế t về chưng cấ t............................................................................................................................ 8

1.1.1. Khái niệm..................................................................................................................................... 8

1.1.2. Phương pháp chưng cất .............................................................................................................. 9

1.2. Thiết bị chưng cất ................................................................................................................................... 9

1.3. Giới thiêụ về nguyên liêụ ...................................................................................................................... 10

1.3.1. Benzen & Toluen ....................................................................................................................... 10

1.3.2. Các phương thức điều chế ........................................................................................................ 11

1.3.3. Hỗn hợp Benzen – Toluen ........................................................................................................ 12

CHƯƠNG 2: QUY TRÌNH CHƯNG CẤT BENZENE – TOLUENE............................. 13

2.1. Quy trình công nghệ tổng quát ............................................................................................................ 13

2.2. Thuyết minh quy trình ......................................................................................................................... 14

CHƯƠNG 3: CÂN BẰNG VẬT CHẤT ............................................................................. 15

3.1. Các thông số ban đầ u............................................................................................................................ 15

3.2. Xác định suất lượng sản phẩm đỉnh va sản phẩm đáy ...................................................................... 15

3.3. Xác định chỉ số hoàn lưu thích hợp ..................................................................................................... 17

3.3.1. Chỉ số hoàn lưu tối thiểu .................................................................................................. 17

3.3.2. Chỉ số hoàn lưu làm việc .................................................................................................. 17

3.3.3. Phần cất ........................................................................................................................... 19

3.3.4. Phần chưng ...................................................................................................................... 21

CHƯƠNG 4: CÂN BẰNG NĂNG LƯỢNG ....................................................................... 23

4.1. Thiết bị gia nhiệt nhập liệu .................................................................................................................. 23

4.2. Thiết bị ngưng tụ .................................................................................................................................. 24

 4.3. Thiết bị làm nguội sản phẩm đỉnh ...................................................................................................... 25

4.4. Thiết bị làm nguội sản phẩm đáy ........................................................................................................ 26

4.5. Cân bằng năng lượng cho toàn tháp ................................................................................................... 27

CHƯƠNG 5: TÍNH TOÁN THIẾT KẾ NỒI ĐUN............................................................ 29

5.1. Tính toán kích thước chính của thiết bị .............................................................................................. 29

5.1.1. Lựa chọn thiết bị .............................................................................................................. 29

5.1.2. Suất lượng hơi nước cần dùng.......................................................................................... 29

5.1.3. Xác định bề mặt truyền nhiệt ........................................................................................... 29

5.1.4. Xác định ∆𝐭𝒍𝒐𝒈 ............................................................................................................... 29

5.1.5. Xác định hệ số truyền nhiệt K .......................................................................................... 30

5.1.6. Số ống truyền nhiệt: ......................................................................................................... 35

5.1.7. Chiều dài và đường kính trong của nồi. ........................................................................... 36

5.2. Tính toán cơ khí. ................................................................................................................................... 36

5.2.1. Bề dày thân nồi ................................................................................................................ 37

5.2.2. Bề dày đáy và nắp thiết bị ................................................................................................ 37

5.2.3. Chọn mặt bích thiết bị nồi đun. ........................................................................................ 38

5.2.4. Đường kính ống dẫn......................................................................................................... 39

5.2.5. Tính toán chân đỡ thiết bị ................................................................................................ 41

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................... 44

 LỜI NÓI ĐẦU

Công nghệ hóa học cũng như các sản phẩm khác của nó có ảnh hưởng rất lớn đến
nhiều ngành sản xuất khác. Trong đó benzen và toluene là những sản phẩm khá
được quan tâm. Trong công nghiệp, hai chất này thường được sản xuất để có được
nồng độ cao, nhằm thỏa mãn nhu cầu sử dụng và tiết kiệm chi phí vận chuyển, lưu
trữ.

Ngày nay, các phương pháp được dùng để nâng cao độ tin khiết: trích ly, chưng
cất, cô đặc, hấp phụ… Tùy theo đặc tính yêu cầu của sản phẩm mà ta có sự lựa
chọn phương pháp thích hợp. Đối với hệ benzene - toluen là gồm hai cấu tử hòa
tan lẫn hoàn toàn, nên ta chọn phương pháp chưng cất để nâng cao độ tinh khiết
cho sản phẩm.

Nhiệm vụ của đề tài này là tính toán thiết kế thiết bị nồi đun kettle của hệ thống
thiết bị tháp mâm xuyên lỗ chưng cất hỗn hợp benzene - toluen với năng suất
nhập liệu là 3000kg/h, nồng độ dòng nhập liệu là 35% phần mol benzene, nồng
độ sản phẩm đỉnh là 80% phần mol benzen và nồng độ sản phẩm đáy là 9% phần
mol benzen

Đồ án môn học này được thầy Nguyễn Minh Tiến trực tiếp hướng dẫn thực hiện,
em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn và giúp đỡ của thầy trong suốt quá trình
em nghiên cứu và thực hiện đồ án.
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUÁ TRÌNH
CHƯNG CẤT

1.1. Lý thuyế t về chưng cấ t

1.1.1. Khái niệm

Chưng cất là quá trình dùng để tách các cấu tử của hỗn hợp lỏng cũng như hỗn
hợp khí lỏng thành các cấu tử riêng biệt dựa vào độ bay hơi khác nhau của các cấu
tử trong hỗn hợp (nghĩa là khi ở cùng nhiệt độ, áp suất hơi bão hoà của các cấu tử
khác nhau).

Thay vì đưa vào trong hỗn hợp một pha mới để tạo nên sự tiếp xúc giữa hai pha
như trong quá trình hấp thu hoặc nhả khí, trong quá trình chưng cất pha mới được
tạo nên bằng sự bốc hơi hoặc ngưng tụ.

Chưng cất và cô đặc khá giống nhau, tuy nhiên sự khác nhau căn bản nhất của 2
quá trình này là trong quá trình chưng cất dung môi và chất tan đều bay hơi (nghĩa
là các cấu tử đều hiện diện trong cả hai pha nhưng với tỷ lệ khác nhau), còn trong
quá trình cô đặc thì chỉ có dung môi bay hơi còn chất tan không bay hơi.

Khi chưng cất ta thu được nhiều cấu tử và thường thì bao nhiêu cấu tử sẽ thu được
bấy nhiêu sản phẩm. Nếu xét hệ đơn giản chỉ có 2 cấu tử thì ta sẽ thu được 2 sản
phẩm:

 Sản phẩm đỉnh chủ yếu gồm cấu tử có độ bay hơi lớn (nhiệt độ sôi nhỏ)
 Sản phẩm đáy chủ yếu gồm cấu tử có độ bay hơi nhỏ (nhiệt độ sôi lớn)

Đối với hệ Benzen – Toluen

 Sản phẩm đỉnh chủ yếu gồm benzen và một ít toluen.

 Sản phẩm đáy chủ yếu là toluen và một ít benzen.
 1.1.2. Phương pháp chưng cất

Các phương pháp chưng cất được phân loại theo :

 Áp suất làm việc

 Áp suất thấp
 Áp suất thường
 Áp suất cao
 Nguyên tắc làm việc: dựa vào nhiệt độ sôi của các cấu tử, nếu nhiệt độ sôi của
các cấu tử quá cao thì ta giảm áp suất làm việc để giảm nhiệt độ sôi của các cấu
tử.

Nguyên lí làm việc:

 Chưng một bậc

 Chưng lôi cuốn theo hơi nước
 Chưng cất

Cấp nhiệt ở đáy tháp:

 Cấp nhiệt trực tiếp

 Cấp nhiệt gián tiếp

Vậy: Đối với hệ Benzen – Toluen, ta chọn phương pháp chưng cất liên tục ở áp
suất thường.

1.2. Thiết bị chưng cất

Trong sản xuất, người ta thường dùng nhiều loại thiết bị khác nhau để tiến hành
chưng cất. Tuy nhiên, yêu cầu cơ bản chung của các thiết bị vẫn giống nhau nghĩa
là diện tích tiếp xúc pha phải lớn. Điều này phụ thuộc vào mức độ phân tán của
một lưu chất này vào lưu chất kia. Nếu pha khí phân tán vào pha lỏng ta có các
loại tháp mâm, nếu pha lỏng phân tán vào pha khí ta có tháp chêm, tháp phun,… Ở
đây ta khảo sát 2 loại thường dùng là tháp mâm và tháp chêm.
 Tháp mâm: thân tháp hình trụ, thẳng đứng phía trong có gắn các mâm có cấu tạo
khác nhau, trên đó pha lỏng và pha hơi đượ cho tiếp xúc với nhau. Tuỳ theo cấu
tạo của đĩa, ta có:

 Tháp mâm chóp: trên mâm bố trí có chóp dạng tròn, xupap,…
 Tháp mâm xuyên lỗ: trên mâm có nhiều lỗ hay rãnh.
 Tháp chêm (tháp đệm): tháp hình trụ, gồm nhiều bậc nối với nhau bằng mặt
bích hay hàn. Vật chêm được cho vào tháp theo một trong hai phương pháp
sau : xếp ngẫu nhiên hay xếp thứ tự.

Tháp đệm Tháp mâm chóp Tháp mâm xuyên lỗ

- Cấu tạo đơn - Khá ổn - Trở lục tương đối

định. thấp.
Ưu điểm giản - Hiệu suất - Hiệu suất cao.
cao.
- Trở lực thấp.

- Làm việc được

với chất lỏng bẩn.
- Do có hiệu ứng - Trở lực - Không làm việc
lớn.
thành nên hiệu suất được với chất lỏng bẩn.
Nhược
điểm truyền khối thấp. - Kết cấu
- Kết cấu phức tạp.
phức tạp.
- Độ ổn định
không cao, khó vận
hành.

- Thiết bị nặng nề.

Bảng 1. Ưu nhược điểm của các loại tháp chưng cất

1.3. Giới thiêụ về nguyên liêụ

1.3.1. Benzen & Toluen
Benzen là một hợp chất mạch vòng, ở dạng lỏng không màu và có mùi thơm nhẹ.Công
thức phận tử là C6H6. Benzen không phân cực, vì vậy tan tốt trong các dung môi hữu cơ
không phân cực và tan rất ít trong nước. Trước đây người ta thường sử dụng benzen làm
dung môi. Tuy nhiên sau đó người ta phát hiện ra rằng nồng độ benzen trong không khí
chỉ cần thấp khoảng 1ppm cũng có khả năng gây ra bệnh bạch cầu, nên ngày nay benzen
được sử dụng hạn chế hơn.

Các tính chất vật lí của benzen:

 Khối lượng phân tử: 78,11

 Tỉ trọng (20oC): 0,879
 Nhiệt độ sôi: 80°C
 Nhiệt độ nóng chảy: 5,5°C
Toluen là một hợp chất mạch vòng, ở dạng lỏng và có tính thơm, công thức phân tử
tương tự như benzen có gắn thêm nhóm –CH3. Không phân cực, do đó toluen tan tốt
trong benzen.Toluen có tính chất dung môi tương tự benzen nhưng độc tính thấp hơn
nhiều, nên ngày nay thường được sử dụng thay benzen làm dung môi trong phòng thí
nghiệm và trong công nghiệp.

Các tính chất vật lí của toluen:

 Khối lượng phân tử : 92,13

 Tỉ trọng (20oC) : 0,866
 Nhiệt độ sôi : 111oC
 Nhiệt độ nóng chảy : -95oC

1.3.2. Các phương thức điều chế

Đi từ nguồn thiên nhiên: Thông thường các hydrocacbon ít được điều chế trong phòng thí
nghiệm, vì có thể thu được lượng lớn nó bằng phương pháp chưng cất than đá, dầu mỏ…
Đóng vòng và dehydro hóa ankan: Các ankan có thể tham gia đóng vòng và dehydro hóa
tạo thành hydro cacbon thơm ở nhiệt độ cao và có mặt xúc tác như Cr2O3, hay các loại
chuyển tiếp như Pd, Pt

CH3(CH2)4CH3 C6H6

Dehydro hóa các cycloankan: Các cycloankan có thể bị dehydro hóa ở nhiệt độ cao với
sự có mặt của các xúc tác kim loại chuyển tiếp tạo thành benzen hay các dẫn xuất của
benzen

C6H12 C6H6

Đi từ acetylene: Đun acetane trong sự có mặt cảu của xúc tác là than hoạt tính hay phức
của niken như Ni(CO)[(C6H5)P] sẽ thu được benzen
3C2H2 C6H6
Từ benzen ta có thể điều chế được các dẫn xuất của benzen như toluen bằng phản ứng
Friedel - Crafts (phản ứng ankyl hóa benzen bằng các dẫn xuất ankyl halide với sự có mặt
cảu xúc tác AlCl3 khan)
C6H6 + CH3- Cl C6H5-CH3

1.3.3. Hỗn hợp Benzen – Toluen

Ta có bảng thành phần lỏng (x) – hơi (y) và nhiệt độ sôi của hỗn hợp Benzen – Toluen ở
760 mmHg như sau:

x 0 5 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

y 0 11,8 21,4 38 51,1 61,9 71,2 79 85,4 91 95,9 100

t 110,6 108,3 106,1 102,2 98,6 95,2 92,1 89,4 86,8 84,4 82,3 80,2

Bảng 2. Bảng thành phần lỏng (x) – hơi (y) và nhiệt độ sôi của hỗn hợp Benzene -
Tolunen
 CHƯƠNG 2: QUY TRÌNH CHƯNG CẤT
BENZENE – TOLUENE
2.1. Quy trình công nghệ tổng quát
1. Bồn chứa nguyên liệu.
2. Bơm.
3. Thiết bị đun sôi dòng nhập liệu.
4. Tháp chưng cất.
5. Thiết bị ngưng tụ sản phẩm đỉnh.
6. Thiết bị trao đổi dòng
7. Thiết bị làm lạnh sản phẩm đỉnh.
8. Bồn chứa sản phẩm đỉnh.
9. Thiết bị đun sôi đáy tháp ( Nồi đun Kettle).
10. Thiết bị làm nguội sản phẩm đáy.
11. Bồn chứa sản phẩm đáy.
2.2. Thuyết minh quy trình

Hỗn hợp Benzene – Toluene có nồng độ benzene là 35% (phần mol), nhiệt độ
nguyên liệu lúc đầu là 250C tại bồn chứa nguyên liệu (1), được bơm (2) bơm lên
thiết bị đun sôi dòng nhập liệu (3) được gia nhiệt tới nhiệt độ sôi trong thiết bị
truyền nhiệt. Sau đó hỗn hợp được đưa vào tháp chưng cất (4) ở đĩa nhập liệu và
bắt đầu quá trình chưng cất. Lưu lượng dòng nhập liệu được kiểm soát qua lưu
lượng kế.

Trên đĩa nhập liệu, chất lỏng được trộn với phần lỏng từ đoạn cất của tháp chảy
xuống. Trong tháp, hơi đi dưới lên gặp lỏng đi từ trên xuống. Ở đây có sự tiếp xúc
và trao đổi giữa hai pha với nhau. Dòng lỏng chuyển động trong phần chưng càng
xuống phía dưới càng giảm nồng độ các cấu tử dễ bay hơi vì đã bị pha hơi tạo nên
từ nồi đun lôi cuốn cấu tử dễ bay hơi. Nhiệt độ càng lên trên càng thấp, nên khi
hơi đi qua các đĩa từ dưới lên thì cấu tử có nhiệt độ sôi cao là benzene sẽ ngưng tụ
lại, cuối cùng trên đỉnh tháp ta thu được hỗn hợp có cấu tử benzene chiếm nhiều
nhất (nồng độ 80% phần mol). Hơi này đi vào thiết bị ngưng tụ (5) được ngưng tụ
hoàn toàn. Sản phẩm đi qua thiết bị trao đổi dòng (6) một phần chất lỏng ngưng tụ
đi qua thiết bị làm nguội sản phẩm đỉnh (7), rồi được đưa qua bồn chứa sản phẩm
đỉnh (8). Phần còn lại của chất lỏng ngưng tụ được hoàn lưu về tháp ở đĩa trên
cùng với tỉ số hoàn lưu thích hợp và được kiểm soát bằng lưu lượng kế. Cuối cùng
ở đáy tháp ta thu được hỗn hợp lỏng hầu hết là cấu tử khó bay hơi (nước). Hỗn
hợp lỏng ở đáy có nồng độ benzene là 9% phần mol, còn lại là nước. dung dịch
lỏng ở đáy đi ra khỏi tháp vào nồi đun (9). Trong nồi đun dung dịch lỏng một phần
sẽ bốc hơi cung cấp lại cho tháp để tiếp tục làm việc, phần còn lại ra khỏi nồi đun
được cho qua thiết bị làm nguội sản phẩm đáy (10) rồi sau đó vào bồn chứa sản
phẩm đáy (11).

Hệ thống làm việc liên tục cho ra sản phẩm đỉnh là aceton, sản phẩm đáy sau khi
trao đổi nhiệt với nhập liệu được thải bỏ.
 CHƯƠNG 3: CÂN BẰNG VẬT CHẤT
3.1. Các thông số ban đầ u
- Năng suất theo nhập liệu : 3000 kg/giờ
- Nồng độ cấu tử dễ bay hơi trong nhập liệu : 35% mol benzen
- Nồng độ cấu tử dễ bay hơi trong sản phẩm đỉnh : 80% mol benzen
- Nồng độ cấu tử dễ bay hơi trong sản phẩm đáy : 9% mol benzen
- Nguyên liệu vào hệ thống ở nhiệt độ sôi
- Quá trình làm việc trong thiết bị ở áp suất thường.
- Loại thiết bị sử dụng tháp mâm xuyên lỗ.
- Khố i lươ ̣ng phân tử của benzen và toluene : MB = 78, MT = 92

 Chọn:
- nhiệt độ nhập liệu: tF= 25°C
- nhiệt độ sản phẩm đỉnh: tD= 30°C
- Nhiệt độ sản phẩm đáy: tW= 30 °C

 Các kí hiệu:
- F, D, W: Lươ ̣ng nguyên liê ̣u đầ u, sản phẩ m đỉnh, sản phẩ m đáy.
- aF, aD, aW: Phầ n khố i lươ ̣ng của Benzen ở hỗn hơ ̣p đầ u, đin
̉ h và đáy.
- xF, xD, xW: Phầ n mol của Benzen trong pha lỏng ở hỗn hơ ̣p đầ u, đỉnh
và đáy.
- yF, yD, yW: Phầ n mol của Benzen trong pha hơi ở hỗn hơ ̣p đầ u, đỉnh
và đáy.
3.2. Xác định suất lượng sản phẩm đỉnh va sản phẩm đáy
Gđ
𝐹=
MB . xF + ( 1 − xF) . MT
3000 𝑘𝑚𝑜𝑙
= = 34,44 ( )
78 .0,35 + ( 1 − 0,35). 92 ℎ
 Phương trình cân bằng vật chất trong toàn bộ tháp.
F=D+W
 Phương trình cân bằng vật chất đối với cấu tử dễ bay hơi.

𝐹. 𝑥𝐹 = 𝐷. 𝑥𝐷 + 𝑊. 𝑥𝑊

 Cân bằng vật chất ta có tổng dòng nguyên liệu vào bằng tổng dòng sản phẩm
ra.
𝐹 =𝐷+𝑊
{
𝐹. 𝑥𝐹 = 𝐷. 𝑥𝐷 + 𝑊. 𝑥𝑊
34,44 = 𝐷 + 𝑊
{
34,44 . 0,35 = 𝐷 . 0,8 + 𝑊 .0,09
𝑘𝑚𝑜𝑙
𝐷 = 12,61 ( )
ℎ
=> { 𝑘𝑚𝑜𝑙
𝑊 = 21,83 ( )
ℎ

 Vì đề bài cho theo % mol nên phải đổi sang % khố i lươ ̣ng để tính lươ ̣ng sản
phẩ m đỉnh và sản phẩ m đáy.
x .MB
Ta có: a =
x .MB + (1−x)MT

xF .MB 0,35 .78

aF = = = =0,313
xF .MB + (1−xF)MT 0,35 .78+(1−0,35).92

xD .MB 0,8 .78

aD = = = 0,772
xD .MB + (1−xD )MT 0,8 .78+(1−0,8).92

xW .MB 0,09 .78

aW = = = 0,077
xW .MB + (1−xW )MT 0,09 .78+(1−0,09).92

𝐹 =𝐷+𝑊
{
𝐹. 𝑥𝐹 = 𝐷. 𝑥𝐷 + 𝑊. 𝑥𝑊

3000 = 𝐷 + 𝑊
{
3000 . 0,313 = 𝐷 . 0,772 + 𝑊 .0,077

𝐷 = 1018,7 𝑘𝑔/ℎ
=> {
𝑊 = 1981,3 𝑘𝑔/ℎ
 100 100
90 90
80 80
70 70
60 60
Y

50 50
40 40
30 30
20 20
10 10
0 0
0 20 40 60 80 100
X

Hình 1. Đồ thị cân bằng Benzen – Toluen

3.3. Xác định chỉ số hoàn lưu thích hợp
3.3.1. Chỉ số hoàn lưu tối thiểu

Dựa vào đồ thị ta có 𝑥𝐹 = 0.35 =>𝑦 ∗𝐹 = 0.567

Trong đó là 𝑦 ∗𝐹 là nồng độ cân bằng ứng với 𝑥𝐹 .

Chỉ số hoàn lưu cực tiểu được xác định theo phương pháp đại số qua biểu thức sau:

𝑥𝐷 − 𝑦𝐹∗ 0.8 − 0.567

𝑅𝑚𝑖𝑛 = ∗ = = 1.073
𝑦𝐹 − 𝑥𝐹 0.567 − 0.35

3.3.2. Chỉ số hoàn lưu làm việc

Được xác định qua tỷ số hoàn lưu tối thiểu.

R = b.Rmin
Trong đó: hệ số dư b=1,2 ÷ 2
Với các giá trị Ri > Rmin ta được các giá trị tung độ bi tương ứng
𝑥𝑃
bi =
𝑅𝑖 +1

Vẽ các đường làm việc của đoạn luyện ứng với các giá trị bi đó. Từ đó qua đồ thị ta
tìm được các gía trị Ni tương ứng. từ các gía trị Ni tìm được ta thành lập các giá trị
tương ứng Nlt (Ri +1).
b 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
R 1.073 1.287 1.502 1.716 1.931 2.145
Số mâm ∞ 10 9 8 7 7
Nlt.(R +1) ∞ 22.87 22.52 21.73 20.52 22.02
Bảng 3. Bảng số liệu tổng hợp
23

22.5

22
Nlt.(R +1)

21.5

21

20.5

20
0 0.5 1 1.5 2 2.5

R= 1,8
Hình 2. Đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa Ri và Nlt (Ri +1)

Sau quá trình khảo sát đồ thị ta tìm được tỉ số hồi lưu thích hợp Rlt

Hình 3. Đồ thị xác định số mâm lí thuyết hệ benzene – toluene

 Từ đồ thị ta xác định được: Rlt =1,8 ; blt = 1,7 ; Nlt = 7,5 mâm
Lưu lượng dòng hoàn lưu:
𝑳𝒐 𝒌𝒈
R= → 𝑳𝒐 = 𝑹. 𝑫 = 𝟏, 𝟖 . 𝟏𝟎𝟏𝟖, 𝟕 = 𝟏𝟖𝟑𝟑, 𝟔𝟔
𝑫 𝒉

 Phương trình đường làm việc của đoạn cất

𝑅 𝑥𝐷 1,8 0,09
𝑦𝑐ấ𝑡 = 𝑥+ = 𝑥+
𝑅+1 𝑅 + 1 1,8 + 1 1,8 + 1

= 0,643 𝑥 + 0,032

Phương trình làm việc đoạn chưng

Gọi f là suất lượng mol dòng nhập liệu trên suất lượng mol sản phẩm đỉnh:

𝐹 34,44
𝑓= = = 2,73
𝐷 12,61
𝑅+𝑓 𝑓−1
𝑦𝑐ℎư𝑛𝑔 = 𝑥− 𝑥
𝑅+1 𝑅+1 𝑤
1,8 + 2,73 2,73 − 1
𝑥− 0,09
1,8 + 1 1,8 + 1

= 1,618𝑥 − 0,056

Lượng hơi trung bình đi trong tháp.

3.3.3. Phần cất

𝑔đ +𝑔1
𝑔𝑡𝑏 =  (kg/h)
2

Trong đó:

 𝑔đ : lượng hơi đi ra khỏi đĩa trên cùng của tháp (Kg/h).

 g1: lượng hơi đi vào đĩa dưới cùng của đoạn luyện (Kg/h)
 Xác định 𝒈đ
gđ = P.(R +1) = 12,61.(1,8+ 1) = 35,308 (Kmol/h)
 gđ = 35,308. 80,79 = 2852,53 (Kg/h).
  Xác định 𝒈𝟏

Lượng hơi đi vào đoạn luyện, lượng hơi 𝑔1 và hàm lượng hơi 𝑦1 và lượng lỏng 𝐺1
đối với đĩa thứ nhất của đoạn luyện được xác định theo hệ phương trính cân bằng
vật liệu và cân bằng nhiệt lượng sau:

𝑔1 = 𝐺1 + P
{𝑔1 𝑦1 = 𝐺1 𝑥1 + P. 𝑥𝐷
𝑔1 𝑟1 = 𝑔𝑑. 𝑟𝑑

Trong đó:

 𝑟1 : ẩn nhiệt hóa hơi của hỗn hợp hơi đi vào đĩa thứ nhất của đoạn cất
 𝑟𝑑 : ẩn nhiệt hóa hơi của hỗn hợp hơi đi ra ở đỉnh tháp

𝑇1 = 𝑇𝐹 =96,9°C , ta được:

Ẩn nhiệt hóa hơi của benzene: 𝑟𝐵 = 381,1 (KJ/kmol).

Ẩn nhiệt hóa hơi của toluen: 𝑟𝑇 = 369,996 (KJ/kmol).
Suy ra: 𝑟1 =𝑟𝐵 . 𝑦1 + (1 − 𝑦1 ). 𝑟𝑇 = 369,996 – 11,104𝑦1 (KJ/kmol).
 Tính 𝒓𝒅
Với 𝑥𝐷 = 0.8, nội suy từ hình 1, 𝑡𝐷 = 84,4°C, 𝑦𝐷 = 0.91
𝑡𝐷 = 84,4°C, Tra bảng 1.212, trang 254, [1], ta được
Ẩn nhiệt hóa hơi của benzen: 𝑟𝐵 = 390,34 (KJ/kmol).
Ẩn nhiệt hóa hơi của toluen: 𝑟𝑇 = 376,28(KJ/kmol).
Suy ra:
𝑟𝑑 = 𝑟𝐵 . 𝑦𝐷 + (1 − 𝑦𝐷 ). 𝑟𝑇
= 390,34 . 0,91 + ( 1 – 0,91) . 376,28
= 389,07 (KJ/kmol)
𝑥1 = 𝑥𝐹 = 0,35, thay số vào hệ phương trính ta được:
𝑔1 = 𝐺1 + 12,61
{ 𝑔1 𝑦1 = 𝐺1 . 0,35 + 12,61 . 0,91
𝑔1 (369,996 – 11,104𝑦1 ) = 35,308 .389,07
 Giải hệ phương trình ta được:
𝐺1 = 25,13 (Kmol/h)
{𝑦1 = 0,54(phần mol aceton)
𝑔1 = 37,74(Kmol/h)
𝑀1 = 78𝑦1 +(1 − 𝑦1 ). 92 = 78.0,54 + (1 − 0,54). 92 = 84,44(kg/kmol)
Suy ra: 𝑔1 = 37,74 .84,44 = 3186, 77(Kg/h)
3.3.4. Phần chưng
𝑔′𝑛 +𝑔′1
𝑔′𝑡𝑏 =  (kg/h) [2]
2

Trong đó:
 𝑔′𝑛 : lượng hơi ra khỏi đoạn chưng (Kg/h).
 𝑔′1 : lượng hơi đi vào đoạn chưng (Kg/h)
 Xác định 𝒈′𝒏 : 𝑔′𝑛 = 𝑔1 = 3186,77(Kg/h)
 Xác định 𝒈𝟏
Từ hệ phương trình
𝐺′1 = 𝑔′1 + W
{ 𝐺′1 𝑥′1 = 𝑔′1 𝑦𝑤 + W. 𝑥𝑊
𝑔′1 𝑟′1 = 𝑔′ 𝑛. 𝑟 ′ 𝑛 = 𝑔1. 𝑟1
Trong đó:
 𝐺′1 : lượng lỏng ở đĩa thứ nhất của đoạn chưng
 𝑟′1 : ẩn nhiệt hóa hơi của hỗn hợp hơi đi vào đĩa thứ nhất của đoạn chưng
 Tính r’1:
𝑥𝑊 =0,09 tra đồ thị hệ cân bằng ta có: 𝑦𝑤 =0,1948
Suy ra: 𝑀𝑡𝑏𝑔′ = 78.𝑦𝑤 +(1- 𝑦𝑤 ).92
= 78.0,1948+92.(1-0,1948) = 89,27 (Kg/kmol)
.𝑡′1 = .𝑡𝑤 = 106,54°C,
Tra bảng 1.212, trang 254, [1], ta được:
Ẩn nhiệt hóa hơi của benzene: r’B = 373,496(KJ/kmol)
Ẩn nhiệt hóa hơi của toluene: r’T = 364,399 (KJ/kmol).
Suy ra: r’1= r’.yW + (1-yW).r’N1
 = 373,496 .0,1948 +(1 – 0,1948). 364,399 = 366,17 (KJ/kmol)
 Tính r1
𝑟1 = 369,996 – 11,104𝑦1 = 369,996 – 11,104 .0,54
= 363,99 (KJ/kmol).
* W= 21,83 (kmol/h). thay số:
𝐺′1 = 𝑔′1 + 21,83
{𝐺′1 𝑥′1 = 𝑔′1 . 0,1948 + 21,83.0,09
𝑔′1 . 366,17 = 363,99 .37,74
Giải phương trình được:
𝐺′1 = 59,345(Kmol/h)
{𝑥′1 = 0,156(phần mol aceton)
𝑔′1 = 37,515(Kmol/h)
 CHƯƠNG 4: CÂN BẰNG NĂNG LƯỢNG
4.1. Thiết bị gia nhiệt nhập liệu

QF = GhF. rhF = F̅. CpF.( tSF - tF) + Qm

Trong đó:

QF là lượng nhiệt cần cung cấp cho thiết bị nhập liệu.

GhF là lượng hơi gia nhiệt nhập liệu.

rhF là nhiệt hóa hơi của dòng nhập liệu.

tSF = 96,9oC là nhiệt độ sôi của dòng nhập liệu tại xF = 0.35

tF = 250C là nhiệt độ đầu của hỗn hợp vào thiết bị gia nhiệt.

F̅ lưu lượng khối lượng của dòng nhập liệu kg/h

CpF nhiệt dung riêng đẳng áp của thiết bị gia nhiệt J/kg.C

Qm là lượng nhiệt tổn thất ra môi trường

tSF + tF 96,9+25
Ta có: t = = = 60,950C
2 2

Nhiệt dung riêng của Benzene và Toluene tra bảng I.153 trang [ 171 – 172] theo
phương thức nội suy, ta được:

𝐽
𝐶𝐵 = 1934,99
𝐾𝑔. độ
𝐽
𝐶𝑇 = 1903, 8
{ 𝐾𝑔. độ

Nhiệt dung riêng đẳng áp của thiết bị gia nhiệt nhập liệu:

CPf = 𝑎𝐹 .CB + (1 - 𝑎𝐹 ) .CT = 0.313 × 1934,99 + (1 – 0.313) × 1903,8

= 1913,56 J/kg.độ

Lượng nhiệt cần cung cấp cho thiết bị nhập liệu:

̅hF . rhF
Chọn nhiệt tổn thất Qm =5% QF = 5% .G
 ↔ QF = GhF. rhF = F̅. CpF.( tSF - tF) + 5% QF
↔ 0,95 . QF = F̅.CpF .(tsF – tF)

↔ QF =[ F̅. CpF.(tsF – tF)] / 0,95

3000
.1913,56.(96,9 – 25)
3600
=[ ] = 120688,56 (W)
0,95

4.2. Thiết bị ngưng tụ

Qnt = D.(R+1) . rD = Gn. Cn (tc – tđ) + Qm

Trong đó:

Qnt là năng lượng tại thiết bị ngưng tụ

D là lưu lượng khối lượng của dòng sản phẩm đỉnh kg/h

R tỉ số hoàn lưu

rD là nhiệt lượng hóa hơi của sản phẩm đỉnh.

Gn suất lượng nước cần dùng

Nhiệt dung riêng của nước Cn= 4,186 kJ/kg.độ

Qm là lượng nhiệt tổn thất ra môi trường

Chọn nhiệt độ nước giải nhiệt là tđ = 30oC, tc = 40oC

Với tSD = 84,4oC là nhiệt độ sôi sản phẩm đỉnh tại xD = 0.8
tSD + tD 84,4+30
Ta có: t = = = 57,20C
2 2

Nhiệt hóa hơi của Benzene và Toluene tra bảng I.212 trang [ 254] theo phương
thức nội suy, ta được:

𝐾𝐽
𝑟𝐵 = 410,14
𝐾𝑔
𝐾𝐽
𝑟𝑇 = 389,87
{ 𝐾𝑔
 Nhiệt lượng hóa hơi của sản phẩm đỉnh:

rD = rB.𝑎𝐷 + (1- 𝑎𝐷 ).rT= 410,14 × 0,772 + (1 – 0,772) ×389,87 = 405,62 kJ/kg

Chọn Qm =5% Qnt =0,05 D.(R+1). rD

Ta có: Qnt = D.(R+1) . rD = Gn. Cn (tc – tđ) + Qm

↔ D.(R+1). rD = Gn.Cn.(tc –tđ) + 0,05 D.(R+1). rD

↔ 0,95.D.(R+1). rD = Gn.Cn.(tc –tđ)

Lượng nước lạnh cần cung cấp cho thiết bị ngưng tụ

0,95.D.(R+1).r𝐷 0,95.1018,7.(1,8+1).405,52.1000
Gn = = = 7,29kg/s.
C𝑛 .(t𝑐 –tđ ) 4186.3600.(40−30)

4.3. Thiết bị làm nguội sản phẩm đỉnh

QD = D. CpD.( tSD– tD) = Gn. Cn (tc - tđ) + Qm

Trong đó:

QD là năng lượng cần dùng cho thiết bị làm nguội sản phẩm đỉnh

CpD Nhiệt dung riêng đẳng áp của thiết bị làm nguội sản phẩm đỉnh

Gn Suất lượng nước cần dùng

Nhiệt dung riêng của nước Cn= 4,186 kJ/kg.độ

Qm là lượng nhiệt tổn thất ra môi trường

Chọn nước làm lạnh đi trong ống với nhiệt độ đầu tđ = 30oC, nhiệt độ cuối:
tc=40oC

Với tSD = 84,4oC là nhiệt độ sôi sản phẩm đỉnh tại xD = 0.8

Ta có:
tSD + tD 84,4+30
t= = = 57,20C
2 2
 Nhiệt dung riêng của Benzene và Toluene tra bảng I.153 trang [ 171 – 172] theo
phương thức nội suy, ta được:

𝐽
𝐶𝐵 = 1915,3
𝐾𝑔. độ
𝐽
𝐶𝑇 = 1886
{ 𝐾𝑔. độ

Nhiệt dung riêng đẳng áp của thiết bị làm nguội sản phẩm đỉnh

CpD = CB.𝑎𝐷 + (1- 𝑎𝐷 ).CT= 1915,3 × 0,772 + (1 – 0,772) × 1886 = 1908,62 J/kg

Chọn Qm =5% QD = 0,05.D. CpD.( tSD– tD)

Ta có: QD = D. CpD.( tSD– tD) = Gn. Cn (tc - tđ) + Qm

↔ D. CpD.( tSD– tD) = Gn. Cn (tc - tđ) + 0,05.D. CpD.( tSD– tD)

↔ 0,95.D. CpD.( tSD– tD) = Gn. Cn (tc - tđ)

Lượng nước lạnh cần cung cấp cho thiết bị sản phẩm đỉnh là
0,95.D.CpD .(t𝑆𝐷 −t𝐷 ) 0,95.1018,7.1908,62.(84,4−30)
Gn = = = 0,667 kg/s
Cn .(t𝑐 –tđ ) 4186.3600.(40−30)

4.4. Thiết bị làm nguội sản phẩm đáy

Qw =W. Cpw.( tSw– tw) = Gn. Cn (tc - tđ) + Qm

Trong đó:

Qw là năng lượng cần dùng cho thiết bị làm nguội sản phẩm đáy

Cpw Nhiệt dung riêng đẳng áp của thiết bị làm nguội sản phẩm đáy

Gn Suất lượng nước cần dùng

Nhiệt dung riêng của nước Cn= 4,186 kJ/kg.độ

Qm là lượng nhiệt tổn thất ra môi trường

Chọn nước làm lạnh đi trong ống với nhiệt độ đầu tđ = 30oC, nhiệt độ cuối: tc=40oC
 Với tSW = 106,54oC là nhiệt độ sôi sản phẩm đỉnh tại xW = 0.09
𝑡 +𝑡 106,54+30
𝑡𝑤 = 𝑆𝑤 𝑤 =
̅̅̅ = 68,270C
2 2

Nhiệt dung riêng của Benzene và Toluene tra bảng I.153 trang [ 171 – 172] theo
phương thức nội suy, ta được:

𝐽
𝐶𝐵 = 1973,42
𝐾𝑔. độ
𝐽
𝐶𝑇 = 1933,08
{ 𝐾𝑔. độ

Nhiệt dung riêng đẳng áp của thiết bị làm nguội sản phẩm đáy

CpW = CB.𝑎𝑊 + (1- 𝑎𝑊 ).CT= 1973,42 × 0,077 + (1 – 0,077) × 1933,08

= 1936,19 J/kg

Chọn Qm = 5% QW = 0,05.W. CpW.( tSW– tW)

Ta có:

QW = W. CpW.( tSW– tW) = Gn. Cn (tc - tđ) + Qm

↔ W. CpW.( tSW– tW) = Gn. Cn (tc - tđ) + 0,05.W. CpW.( tSW– tW)

↔ 0,95.D. CpW.( tSW– tW) = Gn. Cn (tc - tđ)

Lượng nước lạnh cần cung cấp cho thiết bị sản phẩm đáy là
0,95.W.CpW .(t𝑆𝑊 −t𝑊 ) 0,95.1981,3.1936,19.(106,54−30)
Gn = = = 1.85 kg/s
Cn .(t𝑐 –tđ ) 4186.3600.(40−30)

4.5. Cân bằng năng lượng cho toàn tháp

QLo +QF +Qđ = QW + QP + Qnt + Qm (1)

Trong đó:

 QLo nhiệt lương do dòng hoàn lưu mang vào tháp

 QF nhiệt lượng do hỗn hợp nhập liệu mang vào trong tháp
  Qđ nhiệt lượng cung cấp cho nồi đun ở đáy

 QW nhiệt lượng do sản phẩm đáy mang ra từ nồi đun

 QP nhiệt lượng do sản phẩm đỉnh mang ra từ bộ phận tách hoàn lưu

 Qnt nhiệt lượng do hơi sản phẩm ngưng tụ thành lỏng ( ngưng tụ hoàn toàn)

 Qm nhiệt tổn thất ra môi trường xung quanh

1833,66
QLo = GLo .CPD.(tsD –tD ) = .1908,62.(84,4 - 30) = 52885,26 (W)
3600

3000
QF = GF. CPF.( tSF- tF) = . 1913,56.( 96,9 - 25) = 114654,14 (W)
3600

1981,3
QW = Gw.CPw.(tsw-tw) = .1936,19.(106,54 - 30) = 81561,31 (W)
3600

1018,7
QD = GD.CPD.(tsD-tD) = .1908,62.(84,4 - 30) = 29380,7 (W)
3600

1018,7
Qnt = GD.(R+1). RD = .( 1,8 + 1).405,52.1000 = 321302,5 (W)
3600

Chọn Qm =5% Qđ

Thay vào phương trình (1), ta được:

QLo +QF +Qđ = QW + QP + Qnt + 0,05.Qđ

1
→ Qđ = .( QW + QP + Qnt - QLo -QF )
0,95

1
= .(81561,31 + 29380,7 + 321302,5 – 52885,26 – 114654,14)
0,95

= 278636,96 (W)
CHƯƠNG 5: TÍNH TOÁN THIẾT KẾ NỒI ĐUN
5.1. Tính toán kích thước chính của thiết bị

5.1.1. Lựa chọn thiết bị

- Chọn thiết bị nồi đun dáy tháp dạng
- Ống truyền nhiệt được làm bằng thép X18H10T, kích thước ống 34x2mm
- Chiều cao ống truyền nhiệt là 2m
- Chọn hơi đốt là nước ở 2at. Tra tài liệu tham khảo, ta có:
 Nhiệt độ sôi: tsN = 119,620C tra bảng I.97 trang [230]
𝐽
 Ẩn nhiệt hóa hơi: 𝑟𝑁 = 2203,29. 103 tra bảng I.212 trang [254]
𝑘𝑔

5.1.2. Suất lượng hơi nước cần dùng

- Lượng nhiệt cần tải cung cấp cho đáy tháp: 𝑄đ = 278636,96 (𝑊)
- Suất lượng hơi nước cần dùng:
𝑄đ 278636,96
𝐺ℎ𝑁 = = = 0,126 𝑘𝑔/𝑠
𝑟𝑁 2203,29.103

5.1.3. Xác định bề mặt truyền nhiệt

Bề mặt truyền nhiệt được xác định theo phương trình truyền nhiệt:
𝑄đ
𝐹= , (𝑚2 )
K . ∆t𝑙𝑜𝑔

Trong đó:
 K: là hệ số truyền nhiệt
 ∆t 𝑙𝑜𝑔 : nhiệt độ trung bình logarit
5.1.4. Xác định ∆𝐭 𝒍𝒐𝒈

Ta có: tsN = 119,620C

Sản phẩm đáy trước khi vào nồi có nhiệt độ là 𝑡𝑣 = 96, 9𝑜 𝐶 và ra có nhiệt độ là 𝑡𝑟 =
106,54𝑜 𝐶

Nhiệt độ trung bình logarit được xác định :

 ( 119,62−96,9)− (119,62−106,54)
∆tlog = (119,62−96,9) = 17, 46𝑜 𝐶
ln
(119,62−106,54)

Nhiệt độ trung bình của từng lưu thể:

Hơi đốt: 𝑡ℎđ = 119,62℃

Phía hỗn hợp: 𝑡ℎℎ = 119,62 − 17,46 = 102,16℃

5.1.5. Xác định hệ số truyền nhiệt K

Hệ số truyền nhiệt K được tính theo công thức:
1 𝑊
𝐾= ,( )
1 1 𝑚2 .𝑜 𝐾
+ ∑ 𝑟𝑡 +
α𝑁 α𝐷

Trong đó:

 α𝑁 : hệ số cấp nhiệt của hơi nước (W/m2.K)

 α𝐷 : hệ số cấp nhiệt của sản phẩm đáy (W/m2.K)
 ∑ 𝑟𝑡 : nhiệt trở của thành ống và lớp cáu

5.1.5.1. Xác định hệ số cấp nhiệt của hơi nước

Hệ số cấp nhiệt của hơi nước được xác định the công thức;

4 𝑟𝑁
𝛼𝑁 = 2,04. 𝐴 √
(𝑡𝑠𝑁 − 𝑡𝑤1 )𝐻

Trong đó:
 tw1: nhiệt độ vách tiếp xúc với hơi nước (trong ống).
 A: hệ số phụ thuộc vào tính chất vật lý của nước theo nhệt độ
Giả sử chênh lệch nhiệt độ ∆𝑡1 = 2℃ khi đó ta có nhiệt độ màng nước:
𝑡𝑤1 = 119,62 − 2 = 117,62℃
119,62+117,62
Khi đó nhiệt độ trung bình = 118,62℃ ta tra được A= 187,38℃ [quyển
2
2 trang 29]
 4 2203,29.103
Vậy: 𝛼𝑁 = 2,04.187,38. √ = 10413,73 W/m2độ
2.2

5.1.5.2. Xác định hệ số cấp nhiệt của sản phẩm đáy

Chọn Re = 10500

Hệ số cấp nhiệt 𝛼 tính theo công thức

0,25
Pr
NuF = 0,021. εk . Re0,8 0,43
F . PrF . ( )
Prt

λ Pr 0,25
Suy ra: 𝛼𝐷 = 0.021 × . εk . Re0,8
F . 𝑃𝑟
0,43
.( )
𝑑 Prt

Trong đó:

 Prt: chuẩn số PranPtl tính theo nhiệt độ trung bình của tường.
 εk : hệ số hiệu chỉnh tính đến ảnh hưởng của tỷ số giữa chiều dài l và
đường kính d của ống.

Chọn ống truyền nhiệt có kích thước là 34x2mm,H=2m.

𝐻 2
L= = = 66,67 nên εK = 1.
𝑑 0,03

a. Tính chuẩn số Pr

C. μ
Pr =
λ
Trong đó:

Cp: nhiệt độ riêng của hỗn hợp ở ttb

𝜇: độ nhớt của hỗn hợp ở ttb

λ: hệ số dẫn nhiệt của hỗn hợp ở ttb, tính theo công thức

3 𝜌
λ = A. 𝐶𝑝 . 𝜌. √ , M: khối lượng mol của hỗn hợp (kg/kmol)
𝑀
  Tại ttb= 102,16℃
 Nhiệt dung riêng :

CB = 2126,48(J/kg. K) (Bảng I.154, trang 172, [1])

CT = 2076,48(J/kg. K) (Bảng I.154, trang 172, [1])

Suy ra: 𝐶𝑝 = CB . aW + CT . (1 − aW )

= 2126,48 .0,077 + 2076,48 × (1 − 0,077) = 2080,33 (J/kg độ)

 Khối lượng riêng

ρB = 790,41kg/m3 (Bảng I.2, trang 9[1])
ρT = 785,62kg/m3 (Bảng I.2, trang 9[1])

Nên:
1 aW 1 − aW 0,077 1 − 0,077
= + = +
ρ ρB ρT 790,41 785,62

⇒ ρ = 785,99kg/m3

 Hệ số dẫn nhiệt:
3 𝜌
λ = A. 𝐶𝑝 . 𝜌. √
𝑀

3 785,99
= 4,22 . 10-8 . 2080,33 . 785,99 × √
90,74

𝑊
= 0,142 ( . độ )
𝑚
 Độ nhớt:
μB = 0,256. 10−3 (N. m/s2 ) (Bảng I.101, trang 91 , [1])
μT = 0,267. 10−3 (N. m/s2 ) (Bảng I.101., trang 92, [1])
Nên: logμ = xW . logμB + (1 − xW ). logμT
logμ = 0,09. log(0,256. 10−3 ) + (1 − 0,09). log(0,267. 10−3 )

⇒ μ = 2,66 × 10−4 (N. m/s2 )

Vậy
C. μ
Pr =
λ
2,66 × 10−4 . 2080,33
Pr = = 3,897
0,142

b. Tính chuẩn số Prt

C 𝑡 . μ𝑡
Pr𝑡 =
λ𝑡

Nhiệt tải riêng về phía hơi ngưng tụ:

q1=. 𝛼𝑁 . ∆𝑡1 = 10413,73 .2 = 20827,46

Hiệu số nhiệt độ ở hai phía thành ống:

∆𝑡𝑡 = 𝑡𝑡1 − 𝑡𝑡2 = 𝑞1 . ∑ rt

Mà

δt
∑ rt = + r1 + r2
λt
- Bề dày thành ống: δt = 0,001 (m)
- Tra bảng XII.7, trang 313 sổ tay tập 2, tìm được hệ số dẫn nhiệt của thép không
gỉ:

λt = 16,3 (W/m. K)

- Nhiệt trở lớp bẩn trong ống:

r1 = 1.16 × 10−3 (m2 . K/W)

 - Nhiệt trở lớp cáu ngoài ống:

r2 = 0.464 × 10−3 (m2 . K/W)

⇒ ∑ rt = 1,68 × 10−3 (m2 . K/W)

Suy ra ∆𝑡𝑡 = 20827,46 × 1,68 × 10−3 = 9,66℃

𝑡𝑡2 = 𝑡𝑡1 − ∆𝑡𝑡 = 119,62 − 9,66 = 109,96 ℃

∆𝑡2 = 𝑡𝑡2 − 𝑡2𝑡𝑏 = 109,96 − 102,16 = 7,8℃

 Tại 𝑡𝑡2 =109,96℃

 Nhiệt dung riêng :

CB = 2149,88 (J/kg. K) (Bảng I.154, trang 171, [1])

CT = 2099,88 (J/kg. K) (Bảng I.154, trang 171, [1])

Suy ra: 𝐶𝑃𝑡 = CB . aW + CT . (1 − aW )

= 2149,88 .0,077 + 2099,88 . (1 − 0,077) = 2103,73 J/kg độ

 Khối lượng riêng

ρB = 781,048 kg/m3 (Bảng I.2, trang 9[1])
ρT = 777,044 kg/m3 (Bảng I.2, trang 9[1])

Nên:

1 aW 1 − aW 0,077 1 − 0,077
= + = +
ρ𝑡 ρB ρT 781,048 777,044

⇒ ρ𝑡 = 777,351 kg/m3

 Hệ số dẫn nhiệt:

3 777,351 𝑊
λ𝑡 =4,22× 10−8 × 2103,73 × 777,351 × √ = 0,141 độ
90,74 𝑚
  Độ nhớt:
μB = 0.24. 10−3 (N. m/s2 ) (Bảng I.101., trang 91, [1])
μT = 0,251. 10−3 (N. m/s2 ) (Bảng I.101., trang 91, [1])
Nên: logμ = xW . logμB + (1 − xW ). logμT
= 0,09. log(0.24. 10−3 ) + (1 − 0,09). log(0.251. 10−3 )

⇒ μ𝑡 = 2,499 × 10−4 (N. m/s2 )

2103,73.2,499×10−4
Vậy Pr𝑡 = = 3,729
0,141

0,142 3,897 0,25

Vậy : 𝛼𝐷 = 0.021 × × 1 × 105000.8 × 3,8970.43 . ( ) = 297,32
0.03 3,729

Suy ra q2=𝛼𝐷 . ∆𝑡2 = 297,32 .7,8 = 2319,096

 Sử dụng phương pháp lặp ta xác định được

𝑞1 −𝑞2 20827,46−2319,096
𝜀= = × 100 = 3,78 % < 5%(chấp nhận)
𝑞2 2319,096

Kết luận: t t1 = 119,62o C và t t2 = 109,96℃

 Bề mặt truyền nhiệt

1 1
K=1 1 = 1 1 = 194,575
+∑ 𝑟𝑡 + +1,68.10−3 +
∝𝑁 ∝𝑊 10413,73 297,32

𝑄 81561,31
F= = = 24 𝑚2
𝐾.∆𝑡𝑙𝑜𝑔 194,575×17,46

5.1.6. Số ống truyền nhiệt:

 Đương kính trong của thiết bị:
𝑑𝑙 +𝑑𝑛 0.034+0.03
dtd = = = 0.032 𝑚
2 2

 Số ống:
𝐹 24
n= = = 119,4 (ống)
𝜋𝑑𝐻 3.14×0.032×2
  Dựa vào bảng V.11 trang 48 [2], ta quy chuẩn và chọn tổng số ống với
cáchsắp xếp theo hình lục giác là n = 127 ống.
- Số ống trên một cạnh của hình là 6 ống.
- Số ống trên đường xuyên tâm của hình sáu cạnh là 13 ống
- Số ống ở vòng ngoài cùng là 37 ống
- Tổng số ống không kể các ống trong các hình viên phân là 127 ống

5.1.7. Chiều dài và đường kính trong của nồi.

5.1.7.1. Đường kính trong của nồi.

Ta có D = t.(b-1).dn + 4.dn

Trong đó: t: bước ống, thường lấy t = 1,2 – 1,5d.

dn: đường kính ngoài của ống truyền nhiệt, m.

b: số ống trên đường xuyên tâm sáu cạnh.

Vậy D = 1,5.(13-1).0,034 + 4.0,034 = 0,748 (m).

Chọn D= 0,8(m)

Với D= 0,8 m chọn nắp và đáy của thiết bị là hình elip có gờ.

Tra bảng số liệu sổ tay trang 382[2] ta có:

ht= 200mm, h=25mm => h1= 225mm

5.1.7.2. Chiều dài của nồi.

L= H + 2h1= 2000 + 2.225 = 2450mm.

5.2. Tính toán cơ khí.

Vì thiết bị hoạt động ở áp suất thường nên ta thiết kế thân hình trụ bằng phương pháp
hàn giáp mối.
Chọn vật liệu chế tạo thân tháp là thép không gỉ X18H10T.
Chọn áp suất làm việc P= 2at = 196200(N/m2) = 0,1962(N/mm2).
Chọn nhiệt độ tính toán t = 990C.
 5.2.1. Bề dày thân nồi

Tra sổ tay QTTB tập 1 ta có ứng suất tiêu chuẩn đối với thép X18H10T:

[𝜎]* = 142 (N/mm2).

Hệ số hiệu chỉnh của hệ 𝜂 = 1.
Vậy ứng suất cho phép [𝜎] = 𝜂.[𝜎]* = 142 (N/mm2).
 Xác định bề dày thân chịu áp suất trong:
- Hệ số bền mối hàn: 𝜑h = 0,95 (tra bảng XIII.8 trang 362 sổ tay tập 2).
𝜎 142
- Xét tỉ số . 𝜑h = . 0,95 = 687,563 > 25
𝑃 0,1962

 Bề dày được tính theo công thức:

𝐷𝑡.𝑃 800.0,1962
S’t = = = 0,58 mm
2𝜑ℎ [𝜎] 2.0,95.142

Bề dày thực St = S’t + C

Trong đó C là hệ số bổ sung bề dày, C= Ca + Cb + Cc + C0
Với: Ca: là hệ số bổ sung do ăn mòn hóa học, phụ thuộc vào tốc độ ăn mòn của
chất lỏng. Chọn tốc độ ăn mòn của hệ = 0,1mm/năm. Thiết bị hoạt động trong
khoảng 20 năm, do đó Ca = 2mm.
Cb: là hệ số bổ sung do bào mòn cơ học, chọn Cb = 0.
Cc: là hệ số bổ sung do sai lệch khi chế tạo, chọn Cc = 0.
C0: là hệ số bổ sung qui tròn, chọn C0 = 0,67 mm.
C = 2 + 0 + 0 + 0,67 = 2,67 mm.
Vậy St = 0,58 + 2,67 = 3,25 mm.
Chọn St = 4mm.
𝑆𝑡 − 𝐶𝑎 4−2
Kiểm tra công thức tính toán: = = 0,0025< 0,1.
𝐷𝑡 800

Vậy bề dày thực của thân thiết bị là St = 4mm.

5.2.2. Bề dày đáy và nắp thiết bị

 Chọn đáy và nắp dạng ellip có gờ bằng thép X18H10T

Hình 4. Đáy và nắp thiết bị nồi đun

Nhận thấy công thức tính toán bề dày thân,đáy và nắp chịu áp suất trong là
như nhau. Nên ta chọn bề dày của đáy và nắp bằng với bề dày của thân là 4mm.
Các kích thước của đáy và nắp ellip tiêu chuẩn có gờ tra bảng trang 382 sổ
tay tập 2 ta có:

- Đường kính trong Dt = 800mm

- Ht= 200mm
- h = 25mm
- Sđáy = 0,76m2
1 1
- Hchóp = × 𝐷 = × 0.8 = 0.2 m
4 4

5.2.3. Chọn mặt bích thiết bị nồi đun.

Mặt bích là bộ phận quan trọng dùng để nối các phần của thiết bị cũng như nối
các bộ phận khác với thiết bị. Các loại mặt bích thường sử dụng:

- Bích liền: là bộ phận nối liền với thiết bị (hàn, đúc và rèn). Loại bích này chủ yếu
dùng thiết bị làm việc với áp suất thấp và áp suất trung bình.
- Bích tự do: chủ yếu dùng nối ống dẫn làm việc ở nhiệt độ cao, để nối các bộ bằng
kim loại màu và hợp kim của chúng, đặc biệt là khi cần làm mặt bích bằng vật liệu
bền hơn thiết bị.
- Bích ren: chủ yếu dùng cho thiết bị làm việc ở áp suất cao.
 Hình 5. Mặt bích thiết bị nồi đun

Bảng 2.3. cấu tạo mặt bích

Theo bảng tra sổ tay tập2 trang 417 ta cóbảng số liệu:

Dt D Db D1 D0 h Bu long
(mm) db Số lượng
700 830 780 750 711 24 20 24
Bảng 4. Bảng số liệu cấu tạo mặt bích
5.2.4. Đường kính ống dẫn
 Ống dẫn hỗn hợp vào:

̅̅̅̅̅
Ta có: suất lượng nhập liệu 𝐺 ℎℎ = 1981,3 kg/h

Khối lượng riêng của hỗn hợp 𝜌hh= 789,39 kg/m3:

̅̅̅̅̅̅
𝐺ℎℎ 1981,3
Lưu lượng lỏng nhập liệu vào nồi là: VF’ = = = 2,51 m3/h.
𝜌ℎℎ 789,39

Chọn vận tốc Dòng nhập liệu là ѡ = 0,5 m/s

4.𝑉𝐹 4.2,51
Dnl = √ =√ = 0,042 m
3600.𝜋.ѡ 3600.3,14.0,5

Chọn d = 0,04 m.

Tra bảng XIII.26/409 sổ tay QTTB tập 2 ta có bảng số liệu:

Dy Dn D D𝛿 D1 h Bu long
(mm) Db Số lượng
40 45 130 100 80 12 12 4
Bảng 5. Bảng số liệu ống dẫn hỗn hợp vào
 Ổng dẫn hơi đốt vào nồi đun:
Chọn GN = 6660 kg/h
𝜌N = 958,7 kg/m3
𝐺𝑁 6660
 Lưu lượng Dòng nóng vào thiết bị là: VN = = = 6,95 m3/h.
𝜌𝑁 958,7

Chọn vận tốc Dòng nóng là ѡ = 0,5 m/s

4.𝑉𝑁 4.6,95
 D=√ =√ = 0,0701 m
3600.𝜋.ѡ 3600.3,14.0,5

Chọn Dhđ = 0,07m

Tra bảng XIII.26/409 sổ tay QTTB tập 2 ta có bảng số liệu:

Dy Dn D D𝛿 D1 h
Bu long
(mm) Db Số lượng
70 76 160 130 110 12 14 4
Bảng 6. Bảng số liệu ống dẫn hơi đốt vào
 Ống dẫn hơi ra
- Suất lượng hơi: 𝑔′1 = 3369,45kg/h
- Khối lượng riêng của Dòng hơi được xác định ở x1’= 15,6% va tp = 103,920C
[78.𝑋𝑃 +(1−𝑋𝑃 ).92].273
 Khối lượng riêng Dòng hơi:𝜌h = = 2,904(kg/m3)
22,4.(𝑡𝑝 +273)

3369,45
 Lưu lượng hơi ra khỏi thiết bị: Vh = = 1160,28 m3/h
2,904

Chọn vận tốc Dòng hơi là ѡh = 20m/s

4.𝑉ℎ 4.1160,28
 Đường kính Dẫn ống hơi Dh = √ =√ = 0,1432m
3600.𝜋.ѡ 3600.3,14.20

Chọn đường kính ống Dẫn hơi Dh = 0,15m.

Tra bảng XIII.26/409 sổ tay QTTB tập 2 ta có bảng số liệu:

 Dy Dn D D𝛿 D1 H Bu long
(mm) Db Số lượng
150 159 260 225 202 16 20 8
Bảng 7. Bảng số liệu ống dẫn hơi ra
 Ống hoàn lưu:

̅̅̅̅
Ta có: suất lượng hoàn lưu 𝐺 ̅̅̅
ℎ𝑙 = 𝐺𝑝 .R=3369,45. 1,8= 6065,01kg/h

Khối lượng riêng của hỗn hợp 𝜌hh = 958,7 kg/m3

̅̅̅̅̅
𝐺 ℎ𝑙 6065,01
Lưu lượng lỏng nhập liệu vào nồi là: VF = = = 6,326m3/h.
𝜌ℎℎ 958,7

Chọn vận tốc Dòng nhập liệu là ѡ = 0,5 m/s

4.𝑉𝐹 4.6,326
D=√ =√ = 0,0669 m
3600.𝜋.ѡ 3600.3,14.0,5

Chọn Dh = 0,07 m.

Tra bảng XIII.26/409 sổ tay QTTB tập 2 ta có bảng số liệu:

Dy Dn D D𝛿 D1 h Bu long
(mm) Db Số lượng
70 76 160 130 110 12 14 4
Bảng 8. Bảng số liệu ống hoàn lưu

5.2.5. Tính toán chân đỡ thiết bị

5.2.5.1. Khối lượng chi tiết
Thép X18H10T: X18H10T = 7900 (Kg/m3)
 Khối lượng của một bích ghép thân: Với nắp đáy elip có Dt = 800 (mm),
chiều dày 𝛿 = 4 (mm), chiều cao gờ h = 25 (mm). Tra bảng XIII.11 trang
384 Sổ tay tập 2 ta có:
mnắp = 19 (kg)

 Khối lượng của thân thiết bị:

 
m2 = .(D2ng –D2t).Lthân.X18H10T= .(0,8042 – 0,82).2,45.7900= 97,53 (kg).
4 4
  Khối lượng của đáy (nắp) thiết bị:
m3 = Sđáy .đáy . X18H10T = 0,76 .0,004.7900 = 24,016 (Kg).
 Khối lượng ống truyền nhiệt trong thiết bị(thép CT3, 𝜌= 7812kg/m3)
 
m4 = n. .(Dn –Dt).H.𝜌= 127. .(0,0362-0,0342).2.7812=218,18(kg)
4 4
 Khối lượng lỏng trong thiết bị:
𝜌ℎℎ.𝜋.𝐷𝑡 958,7 .𝜋.0,82
m5 = . 0,05 = .0,05 = 24,09 (kg)
4 4

 Khối lượng của toàn thiết bị

m =19 + 97,53 + 24,016 + 218,18 + 24,09 =382,816(Kg).

Suy ra trọng lượng của toàn thiết bị: P = m.g = 382,816.9,81= 3755,425(N).

5.2.5.2. Chân đỡ thiết bị:

Hình 6. Chân đỡ thiết bị

- Tải trọng cho phép trên 1 chân đỡ:
𝑃 3755,425
GC = = = 938,856 (N).
4 4

- Để đảm bảo an toàn ta chon Gc = 1000N

- Tra bảng XIII36(23a.332)/437 sổ tay QTTB tập 2 ta được bảng số liệu:
G.10-4 F.104 q.10-6 L B B1 B2 H h s l d
(N) m2 N/m2
mm
0,1 40,5 0,25 70 60 60 90 150 105 4 30 14
Bảng 9. Bảng số liệu chân đỡ thiết bị
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] . Sổ tay quá trình và thiết bị công nghệ hoá chất (tập 1) – Nhà xuất bản khoa học
và kỹ thuật.

[2] . Sổ tay quá trình và thiết bị công nghệ hoá chất (tập 2) – Nhà xuất bản khoa học
và kỹ thuật.

[3] . Võ Văn Ban, Vũ Bá Minh – Quá trình và thiết bị công nghệ hoá học, truyền
khối(tập 3) – Trường Đại Học Bách Khoa TP.HCM.

[4] . Phạm Văn Bôn, Vũ Bá Minh, Hoàng Minh Nam – Quá trình và thiết bị công
nghệ hoá học, Ví dụ và bài tập(tập 10) - Trường Đại Học Bách Khoa TP.HCM.

[5] . Phạm Văn Bôn, Nguyễn Đình Thọ - Quá trình và thiết bị công nghệ hoá học,
Quá trình và thiết bị truyền nhiệt(tập 5) – Nhà xuất bản Đại Học Quốc Gia
TP.HCM.