BAKIT BABAE ANG NAGHUHUGAS NG MGA PINGGAN

(Muta sa maikling kuwentong why woman wash the Dishes ni

Filomena colendnno. lsinaayos para sa dulang kuwento ni
prof. Nick Agudo, at isinalin sa Pilipino ni Bb. Nerisa Sarmiento.)

TAGAPAGSALAYSAY: Sa bayan ng Sta. RosaaY may nakatirang mag-

asawang nagngangalang Hugo at lmelda. Sa tuwing sila'y kakain
ay laE nt lamang nilang pinag-aawayan ang paghuhugas ng
pinggan. Kung tatanggi si Hugo, pagagalitan naman siya ni lmelda'
fung anu-anong pangalan ang itinatawag niya kay Hugo, at kung
-huli'y
ang sasagot, tutugisin ni lmelda ang pobreng si Hugo ng walis-
tinlting. Tatakbo naman si Hugo sa bahay ng kanyang kumpadre at
doon magpapalipas ng galit ni lmelda. Nakasanayan ng tawagin ng
kanilang ,gd fabitUanai'iEa^n.ng bugnuting si lmelda na "Ka Maldang" at
si Hugo-"KiUgong.'- araltyt t tty malap,l '/ln {'tlary rn*ap0'r
i' 6L
T,,,, a':{"'2 ;
KA UGONG : AYoko ng maghugas ng mga o'n%n;lr)fuq^* r^;;#r,
I

sinabi ni Ka Ugong.

KA MALDANG: At sino, ang mapagh'among tanong ni Ka Maldang'

KA UGONG : Ako, aba, buong u.maga na nga akong nag-aararo sa

bukid, ayoko ng maghugas isa mang pinggan"

KA MALDANG: Tumayo si ka Maldang, namaywang at ninarap si

Ka Ugong.

TAGAPAGSALAYSAY: Mataki ang kanyang braso. Mataba yata siyang

babae.

Hugo ang
KA MALDANG: Malaki rin ang kanyang boses' At sino, Mang
naghuhugas ng mga pinggan, ang kanyang tanong'

TAGTAPAGSALAYSAY: Natakot si Ka Ugong' At siya'y nanginig'

Humawak sa dulo ng mesa.

KA UGONG : Ikaw. Ang mahina niyang sagot' lkaw ang babae'

ikaw ang dapat magtrabaho sa bahay'

KA MALDANG: At ano ang gagawin mo? tanong ni Ka Maldang'

matapos na maitati ang kalabaw sa . damuha,n para
manginain ay mahihiga ka na lamang mahirap na ba iygn.
Ako na nga Lng nagluluto, naglilinis ng bahay, naglalaba
-mo
nf *g, d'amit pati pagbubunot ng qahig. Lahat ng
trinano ng alila inaako ko na tapos ngayon ayaw mo
pang magnugas ng pinggang kinainan mo'
BAKIT BABAE ANG

KA MALDANG: Tinitigan niya si Ka Ugong at ang kanyang walis. Kinuha

ang walis itinaas ito at hinabol si Ka Ugong na
nagsisisigaw ng ikaw, ikaw tamad na lalaki.

KA UGONG : Sumuot si Ka Ugong sa ilalim ng mesa. Hintay huwag

mo akong hambalusin.

KA MALDANG: Labas diyan duwag, utos ni Ka Maldang.

KA UGONG : Sandali lang huwag mo akong paluin. Makinig ka. Ang

sabi ni Ka Ugong. May naisip akong paraan na
makalulutas sa problema ng paghuhugas ng pinggan.
Nanatili pa rin siya sa ilalim ng mesa.

KA MALDANG: Lumabas ka riyan at ipakilala mo ang iyon$ pagkalalaki.

Hindi iyang para kang pushng nagngingiyaw sa ilaim ng
mesa.

KA UGONG : Itabi mo muna ang iyong walis, ang sabi ni Ka Ugong.

KA MALDANG: Sige, sige. Labas diyan. ltinabi ni Ka Maldang ang walis

sa likod ng pinto.

KA UGONG : Umupo si Ka Ugong, katapat ni Ka Maldang sa mesa.

KA MALDANG: O, ano ang sasabihin mo? tanong ni Ka Maldang habang

nagpupunas ng kanyang mga mata.

KA UGONG : Huwag na nating

pag-awayan ang paghuhugas ng
pinggan. Magkasundo tayo, ang unang magsalita
pagkatapos kong sabihin ang salitang "Umpisa" ang
siyang maghuhugas ng pinggan lagi.

KA MALDANG: Ganoon lang? Ang unang magsalita ang siyang

maghuhugas ng pinggan, palayok, at kawali lagi.

KA UGONG : Tama! Sambit ni Ka Ugong, Kapag nagsalita ka isa

mang kataga sa akin, o kanino man o sa alin man
pagkatapos kong sabihin ang salitang "Umpisa" ikqw ang
palaging maghuhugas ng Pinggan.

KA MALDANG: Madali iyan, maisasara ko ang aking bibig kahit isang

linggo. lkaw, hindil Kahit kalabaw kinakausap mo.

O sioe. handa ka na ba? Hamon ni Ka Ugong.

BAKIT BABAE ANG. . .

KA UGONG : Umpisa.

TAGAPAGSALAY$AY: At sila'y kapwa tumahimik. Nagtitigan sila sa

harapan ng mesang may di pa nahuhugasang mga
pinggan, baso at kutsara. Ayaw nilang iwanan ang isa't
isa sa takot na baka magsalita ang isa sa kanila.
Nagtitigan na lamang sila. Di nagtagal, ngumiyaw ang
pusa na tila naghahanap ng pagkain. Sino man kina Ka
Ugong at Ka Maldang ay di nagbigay pansin sa kanyang
ngiyaw. Lumundag ang pusa sa mesa at dinilaan ang
maruming pinggan. Hindi ito binugaw ni Ka Maldang,
gayon di ni Ka Ugong. Hinimod ng pusa ang mga
pinggan, tumalon sa kalan, dinilaan ang palayok at
kawali, nasanggi ang kapitera, tumapon ang laman
pagkatapos ay natulog sa ilalim ng mesa. lpinalagay ni
Ka Ugong na walang nangyari. Nanatili siyAng nakaupo
gayundin si Ka Maldang. Unti-unting lumubog ang araw
ngunit patuloy pa rin silang walang kibuan. Halos
namumugto ang kanilang mga mata sa pagtititigan. Aba,
biglang naluha ang dalawa. Basang-basa na ang pawis
.
ang kamiseta ni I(a Ugong Pinagpapawisan na rin ang
noo ni Ka Maldang. Tumulo sa kanyang pisngi, pumatak
ng pumatak sa kanyang dibdib. Biglan-g tumawag ang
kapit-bahay.

KAPITBAHAY: Mareng Maldang, Hu, kumadre!

TAGAPAGSALAYSAY: Hindi sumagot si Ka Maldang, muli tumawag

ang kapitbahay.

KAPITBAHAY: Pareng Ugong, Hu, kumpadre. Mareng Maldang pahiram

naman ng plantsa.

TAGAPAGSALAYSAY: Di umimik di Ka Maldang. Tahimik lamang

siyang tiningnan ni Ka Ugong.

KAPITBAHAY: Siguro'y walang tao.

TAGAPAGSALAYSAY: Ang narinig nilang sambit ng kapitbahay.

KAPITBAHAY: Pero bakit naiwan ang hagdan dito. Dati-rati narhan aV X*$
inaalis nila ito kung sila'y lumabas ng bahay. KukuninY
rAt Y/-' t) U
na lamang ang plantsa at saka ko na lang isasaufi.
pumanhik ang kapit-bahay. Nang siya'y makapanhik,
nagtaka siya sa nakita - - - sina Ka Ugong at Ka Maldang
na nakaupong tila mga estatwa sa harapan ng mesa na
 BAKIT BABAE ANG. . .

TAGAPAGSALAYSAY: Hindi gumalaw o nagsalita si Ka Ugong.

KAPITBAHAY: Muling nagtanong ang kapitbahay. Anong nangyari sa

(> inyo? Niyugyog niya ang balikat ni Ka Ugong.
a*'
\F' TAGApAG$ALAYSAY: Hinayaan ni Ka UgonO naErYaTyugyugin-atfalo
-----@i$
KApITBAHAY: Lumapit ang kapitbahay kay Ka Maldang. Magsalita ka
kumadre. Anong nangyari? Niyugyog din niya ang
balikat ni Ka Maldang.

TAGAPAGSALAYSAY: Hinayaan ni Ka Ugong na siya'y yugyugin at lalo

pang itinikom ang bibig.
\
\,i PITBAHAY: LUMAPi v
*
Y kumadre. ?

TAGAPAGSALAYSAY: ltinulak siya ni Ka Maldang ng walang sabi sabi.

KAPITBAHAY: May nakain ba kayong nakalason -

sa inyo o
nakapagpapipi kaya? Niyugyog niya ang balikat ng
dalawa ngunit isa man sa kanila'y di tumayo o nagsalita.
"
TAGAPAGSALAYSAY: Nahintakutan ang kapitbahay. Sa halip na kunin
ang plantsa ay tumakbo siyang dali-dati palabas ng
bahay. lbinalita niya sa mga kapitbahay na m?y
masamang nangyari kina Ka Ugong at Ka Maldang Sa
isang iglap ay nagtipun-tipon silang lahat kina Ka
Maldang

UNANG LALAKI: lsa-isa nilang pinagsikapang mapagsalita ang dalawa'

PANGALAWANG LALAKI: Ngunit wala ring nangyari'

UNANG BABAE: Binalaan ni Ka Maldang si Ka ugong at pagkaraa'y

pumikit.

TAGAPAGSALAYSAY: Batid ni Ka Ugong na pumikit si Ka Maldang

upang maiwasan ang mga kapitbahay'

KAPITBAHAY : lpinikit din niya ang kanyang mga mata.

I

TAGAphGSALAySAy: Galit na galit si Ka Maldang sa pakikialam .ng

BAKIT BABAE ANG . . .

KAPITBAHAY Nataranta ang kanilang kumare at

sinundo nito ang arbularyo.

TAGAPAGSALAYSAY : At dumating ang arbularyo.

ARBULARYO : Nang kanyang makita ang walang

kaimik-imik na mag-asawa siya'y
sumigaw na sila'y kinukulam. lnilatag
niya ang banig na buri at iniutos sa
mag-asawang kinukulam na mahiga.

UNANG LALAKI : Sumunod si Ka Ugong at ipinikit pa ang

mga mata.

PANGALAT'UANG BABAE: Bumaluktot siya at natulog pa.

PANGALAWANG LALAKI: Ngunit itong si Ka Maldang ay di umalis sa

kinauupuan.

ARBULARYO Ang sabi ng arbularyo, "Aha, ang espiritung

lumulukob sa kanya ay matigas ang ulo.
Kailangan paglabanan ko ito.

TAGAPAGSALAYSAY : At inilabas mula sa isang bulSikot na

lagi niyang dala ang . . .
PANGALAWANG BABAE: Siyam na dahong samat.

PANGATLONG BABAE : lsang bunga ng areka.

UNANG BABAE : At kaunting apog sa isang maliit na bote.

Pinili niya ang mga dahong may pare-

parehong tubo ng ugat.

KAPITBAHAY Hinati sa siyam ang bunga. &b, [on, \ a)r,fr. 1- 10

PANGALAWANG Nilagyan ng apog ang bawat d 4S,,ihxei: \a\rlyl
UNANG LALAKI At ibinalot sa bawat piraso ng bunga. ,

LAHAT Ngayo'y siyam na ang bungang balot.

ARBULARYO Ito ang nawawalang espiritu ng mag-asawa

ang kanyang sabi. lsinubo niya ang nganga.
 BAKIT BABAE ANG . . .

KAPITBAHAY : Ay ibinuga sa kanyang palad . . .

ALBULARYO : lsinawsaw ang hintuturo sa mamula-mulang

laway at minarkahan ng krus ang noo ni
Ka Ugong.

PANGALAWANG LALAKI: Tila walang nararamdaman si Ka Ugong.

ARBULARYO : At ni Ka Maldang'

PANGALAWANG BABAE: Hinila ni ka Maldang ang hintuturo ng

arbularyo at PiniliPit.

TAGAPAG$ALAYSAY: Sumigaw ang arbularyo ng . . . .

ARBULARYO : AraY!

:
KAPITABAHAY At.binawi ang kanyang kamay.

ARBULARYO : Lumapit ang arbularyo sa nakahigang si

Ka Ugong at paulit-ulit na tinawag ang
-
kanyang pangalan nang malumanay at
dahan-dahan magbalik ka Ugong.
Magbalik ka'

ANG MGA LALAKI : Hindi nagsalita o gumalaw man lamang si

Ka Ugong.

ARBULARYO : Magbalik ka Maldang - - Magbalik ka sa

iyong katawang luPa. Magbalik ka
Maldang-PanaghoY ng arbularyo.

ANG MGA BABAE : Hindi sumagot si Ka Maldang.

TAGAPAGSALAYSAY: Ang gabi'y sumapit sa nahihintakutang bayan.

Ganoon na lamang ang takot ng mga ito
sapagkat sinabi ba naman ng arbularyo na
maaaring mailipat pa sa ibang taga-baryo ang
sumpa bukod sa mag-asawang Maldhng at
Ugong. Mufi niyang tinawag ang mag-asawa.
Sa umPisa'Y mahina.

. ARBULARYO : Magbalik ka ugong . . Magbalik ka Maldang. .

BAKIT BABAE ANG

TAGAPAGSALAYSAY: At palakas ng palakas.

ARBULARYO : Magbalik ka Ugong. . . Magbalik ka Maldang.

LAHAT Ngunit wala ring nangyari.

PANGALAWANG BABAE: Pagod na pagod na si Ka Maldang, kayat

siya'y sumandal sa upuan.

TAGAPAGSALAYSAY: Muling nagsalita ang arbularyo.

ARBULARYO : Sa tinagal-tagal ng panahon na aking

pagiging arbularyo ay ngayon lamang ako
nakasaksi ng ganitong uri ng kularn. Sa
pakiwari ko'y sila'y patay na. Tuluyan ng
iniwan ng kanilang espiritu arig katawang
lupa. Ang tanging magagawa natin upang
masugpu ang pagkalat ng kulam ay ilibing ang
mag-asawa.

TAGAPAGSALAYSAY: Kaagad niyang iniutos sa mga kapitbahay na

gumawa ng ataul bago kumalat ang kulam.
Hindi nagtagal ay natapos ang dalawang ataul
na yari sa kawayan.

UNANG BABAE : Tuluyang sumandal si Ka Maldang at ipinikit

ang mga mata.

PANGATLONG BABAE: Itinikom pa ang kanyang bibig.

TAGAPAGSALAYSAY: lniutos ng arbularyong buhatin ang mag-

asawa sa kanilang mga ataul.

ARBULARYO . Sila'y ating ililibing Pagsikat ng araw. Ang

iba'y kailangang magbantaY ngayong gabi,
ang kanyang sabi.
/ #d Iib por*rm
TAGAPAGSALAYSAY: Binuhat ng mga kapitbah ,i Ka Ugong at (
*
inihiga sa kanyang ataul. /Sa loob-loob ni Ka ^dl
Carne$
Ugoig siya na a"ng mananalo. Hindi siya
natatat<ot na malibing. Latabas siya sa hukay h"tr)
pagkaalis ng mga kapitbahay. Tuwang-tuwa
si Ka Ugong sa mga nangyayari. Tatakutin ko
silang lahat pagbalik ko mula sa libingan-

Lumapit ang arbularyo kay Ka Maldang.

 -E-
BAKIT BABAE ANG

TAGAPAGSALAYSAY: Matamang nakikiramdam si Ka Maldang

sa mga nangyari kahit nakapikit ang kanyang
mga mata. Ndtatakot siyang maaaring
ipagpilitan ng albularyo na siya'y ilagay sa
ataul kung hindi pa rin siya magsasalita. Pero
ayaw pa rin niyang magsalita. lnaasahan
niyang tututol si Ka Ugong. Siguradong hindi
papayag si Ugong na ako'y mailibing bukas.
Natatakot akong matulog sa ataul. A, basta
hindi ako papayag na buhatin sa ataul, ang
kanyang puknat sa sarili. Ngunit hindi niya
narinig na tumutol si Ka Ugong.
{tfrfuulnlvyaltn
PANGALAUI|ANG BABAE: Bigla siyang dumilat habang na$ututog dng
mga kapitbahay at ang arbularyo na siya'y
)
\1; U qovr{ Hlil:*t$tr vry^ rry,,[-1 6,Mt rn Mu"t,3* /^A-
MALDANGJ Magsil#kayo. Layas. . . niga pakialamera.

TAGAPAGSALAYSAY: Dagling lumundag si Ka Ugong.

Kffir60M6= At siya'y sumigaw ng "lkaw ang unang

-;;'r'liuuNvL nagsalita!' naglulundag siya at pumapalakpak
habang sinasabi sa mga kapitbahay "Siya -
ang unang nagsalita. May kasunduan kami.
Mula ngayon siya ang palagiang maghuhugas
ng pinggan."

ffi- upang ihamba

Ka Maldang ang takip ng ataul

KA UGENG : Ngunit patakbo siyang lumabas kasabay ng

mga kapitbahay at sumisigaw ng "Nanalo ako.
VA t,n AuDA t\ L) Alam ko yatang mananalo ako. Mula ngayon
di na ako maghuhugas ng mga pinggan!"

lvvJ gr c WQ **I'lIAKAS*"

CMP/svl
08/28/99'