UNSUR SENI ombak di lautan, titis-titis hujan, kulit haiwan dan tumbuhan, batu marmar, kulit kayu dan

sebagainya
1. Garisan
- Garisan ialah satu deretan titik yang bersambung-sambung yang mempunyai jarak
tertentu
- Garisan boleh diolah untuk mencipta rupa, jalinan, ton, corak, dan untuk
menimbulkan bentuk, ruang, dan pergerakan.

Contoh Garisan

garisan pada titisan hujan

Pengenalan Garisan
1. Garisan merupakan satu siri titik-titik. Dengan sambungan titik-titik maka wujudlah garisan.

garisan pada urat daun

2. Garisan dihasilkan dengan menggunakan suatu alat atau media yang bermula dari suatu titik
permulaan merentasi sesuatu kawasan hingga terbina satu objek.
garisan pada kulit harimau

Jenis-jenis Garisan
3. Garisan terdapat pada benda alam dan benda buatan manusia. 1. Garisan halus
i. Contoh Garisan Pada Benda Buatan Manusia: 2. Garisan tebal
Garisan pada tali, bakul anyaman, kain tenunan, bangunan, tayar kereta, corak fabrik, jala, 3. Garisan beralun
penapis dan sebagainya. 4. Garisan berpancar
5. Garisan berlingkar
6. Garisan berserabut
7. Garisan bersudut-sudut
8. Garisan bergerigi
9. Garisan berbiji
10. Garisan berbulu
11. Garisan putus-putus
garisan pada anyaman tikar 12. Garisan berduri

Fungsi Garisan
1. Garisan menimbulkan rupa.
2. Garisan menimbulkan bentuk.
3. Garisan menimbulkan ilusi cahaya dan bayang.
garisan pada bangunan 4. Garisan mewujudkan ruang.
5. Garisan menghasilkan jalinan.
ii. Contoh Gaisan Pada Alam Semulajadi: 6. Garisan menghasilkan motif pada reka corak.
Garisan pada batu, haiwan dan tumbuhan seperti akar tumbuhan, tali, urat-urat daun, 7. Garisan mewujudkan ton.
8. Garisan menghasilkan pelbagai asas corak garisan grid.
 garisan menghasilkan rupa

pertemuan antara permulaan dan penghujung sesuatu garisan menghasilkan rupa

Jenis-jenis Rupa
garisan menghasilkan bentuk

Rupa terdiri daripada 2 jenis iaitu:

Rupa Geometri
 Rupa Geometri ialah rupa yang mempunyai sudut seperti bulatan, tiga segi,
empat segi dan lain-lain rupa yang bersudut.
garisan menimbulkan ilusi ruang, cahaya dan bayang
 dicipta dengan menggunakan alatan khas iaitu pembaris, set geometri dengan
ukuran-ukuran tertentu

garisan menghasilkan jalinan

rupa geometri

Rupa Organik
garisan yang mencipta corak
 Rupa organic merujuk kepada rupa bebas yang tidak dapat diukur sudutnya seperti
2. Rupa rupa daun, rupa orang, rupa ikan dan sebagainya.

 Dihasilkan secara sepontan

- Rupa adalah hasil pertemuan titik hujung dengan titik mula

- Rupa adalah kawasan rata yang dilingkari garisan luar.

- Terdapat 2 jenis rupa iaitu:

rupa organik
a- Rupa geometri – bersudut seperti segi tiga, segi empat, pyramid, bulat dsb.
b- Rupa organik – rupa bebas yang tidak bersudut seperti rupa daun, buah, batu dsb. Rupa Positif dan Rupa Negatif
 Rupa positif ialah rupa sesuatu objek yang terletak di dalam satu kawasan tertentu.
-Rupa boleh diolah dalam bentuk:
a- Rupa positif – rupa objek yang terletak di sesuatu kawasan  Rupa negatif ialah ruang di sekeliling rupa objek tersebut.
b- Rupa negative – ruang di sekeliling rupa sesuatu objek.

Pengenalan
 Rupa ialah hasil daripada pertemuan hujung garisan dengan permulaannya.
 Rupa boleh dihasilkan daripada garisan, warna dan jalinan.

rupa positif
 rupa negatif bentuk konkrit - meja

3. Bentuk
- Bentuk mempunyai keluasan, ketinggian, jisim dan lebih daripada satu permukaan

- Terdapat 2 jenis bentuk iaitu:

a- Bentuk konkrit – bentuk objek sebenar yang bersifat 3 dimensi iaitu boleh disentuh, dilihat,
bentuk konkrit - bola
dan dirasai. (bukan berbentuk gambar)
b- Bentuk ilusi – bentuk visual yang bersifat 2 dimensi yang digambarkan melalui lukisan atau
B. Bentuk Ilusi
catan.
1. bentuk ilusi ialah bentuk yang dihasilkan melalui kemahiran penggunaan unsur-unsur seni
seperti warna, garisan dan lain-lain
Contoh-contoh Bentuk
2. Bentuk objek yang dilihat dan dihasilkan melalui lukisan, catan, fotografi, cetakan atau pada
permukaan rata (bersifat dua dimensi)
3. Bentuknya tidak dapat disentuh tetapi hanya dapat dinikmati melalui deria penglihatan.
4. Bagi menghasilkan karya 2 dimensi yang dapat mencipta bentuk, penggunaan kesan cahaya
dan bayang merupakan faktor terpenting.
penghasilan bentuk melalui teknik lukisan

bentuk ilusi teknik komputer grafik

bentuk tangan dihasilkan melalui teknik lukisan

1. Bentuk mempunyai struktur jisim dan isi padu. Ia mempunyai lebih daripada satu permukaan
dan bersifat tiga dimensi (3D)
2. Bentuk merupakan satu unsur yang amat penting dalam penghasilan karya seni yang bersifat
realistik.
3. Penggunaan unsur-unsur seni yang lain dapat digunakan bagi menghasilkan bentuk seperti
garisan, jalinan, rupa, ruang dan warna. bentuk ilusi teknik catan
4. Garis luar sesuatu objek yang akan berubah mengikut arah pandangan mata.
4. Jalinan
Ciri-ciri bentuk - Jalinan ialah kesan yang terdapat pada permukaan sesuatu benda
- Terdapat 2 jenis jalinan iaitu:
1. Bersifat tiga dimensi (3D) – mengandungi ketinggian, lebar dan kedalaman a- Jalinan sentuh – jalinan yang dapat dirasai dengan sentuhan/tangan seperti kolaj, arca, dan
2. Berstruktur - mempunyai rangka yang membolehkan membentuk form atau isipadu dengan catan teknik impasto
tepat dan sempurna b- Jalinan tampak – jalinan yang hanya dapat dilihat tetapi tidak dapat dirasai dengan tangan
3. Boleh dilihat dari semua arah – mempunyai lebih dari satu permukaan seperti corak batik, jalur buah tembikai dan gambar foto.
4. Terdapat bayangan – mempunyai kesan cahaya dan bayang Contoh-contoh Jalinan

Jenis-jenis Bentuk
A. Bentuk Konkrit
1. Bentuk sebenar yang bersifat 3 dimensi dan dapat dirasa, disentuh dan dilihat daripada
pelbagai sudut.
2. mempunyai ciri-ciri nyata dan maujud (benar-benar wujud di hadapan mata)
3. Contoh benda berbentuk konkrit ialah seperti batu, kayu, meja, kereta dan sebagainya.
Apa Itu Jalinan
1. Jalinan merupakan kesan yang terdapat pada permukaan sesuatu benda, seperti kesan pada
permukaan kulit durian, kulit rambutan, tapak kasut, kulit kayu, bulu kucing, belang pada
harimau dan lain-lain.
2. Jalinan pada benda buatan manusia dan benda ciptaan Tuhan memberi kesan tampak yang
berbeza. Jenis-jenis Jalinan
3. Setiap objek yang berjalinan, mempunyai fungsi dan nilai-nilai yang tersendiri. 1. Jalinan Sentuh
a. Merupakan kesan permukaan yang dapat dilihat dan dirasa melalui sentuhan seperti,
permukaan batu, kulit kayu, kulit kerang
b. Jalinan sentuh dapat dipindahkan ke permukaan 2 dimensi melalui beberapa teknik seperti
capan, cetakan, gosokan dan sebagainya

jalinan pada keratan rentas batang pokok

jalinan pada kulit harimau belang Jalinan Sentuh - kulit kerang

jalinan pada kulit siput

Jalinan Sentuh - tayar motorsikal
Contoh Jalinan Pada Alam Semulajadi
2. Jalinan Tampak
merupakan kesan jalinan yang hanya dapat dilihat tetapi tidak dapat dirasa melalui sentuhan
seperti, sayap rama-rama, kulit tembikai, kertas pembalut hadiah, kertas dinding, corak tekstil
dan sebagainya.

rekahan pada tanah

jalinan kasar pada permukaan batu

Jalinan Tampak - kertas dinding

jalinan berduri pada kulit durian

Jalinan Tampak - kulit tembikai
Contoh Jalinan Pada Benda Buatan Manusia
Fungsi Jalinan
1. Sebagai Penyamaran - seperti sesumpah, serangga, harimau dan kuda belang

jalinan pada langit-langit rumah

 jarak jauh.
2. Dalam konteks seni, proses tersebut dinamakan perspektif.
3. Perubahan nilai ton warna kanan mewujudkan ruang kedalaman atau kecetekan sesuatu
ruang mengikut ktentuan pelukis.
4. Dalam karya 2 dimensi, garisan grid digunakan untuk menimbulkan ruang dan ilusi 3 dimensi
melalui 3 cara
jalinan pada kuda belang a. Perspektif 1 titik lenyap
b. Perspektif 2 titik lenyap
c. Perspektif 3 titik lenyap

6. Warna

jalinan pada sesumpah

- Terdapat 3 jenis warna iaitu:
a- Warna asas – iaitu merah, biru, dan kuning (tidak boleh dihasilkan dengan campuran warna
2. Menahan Geseran - tayar kereta, tapak kasut
lain)
b- Warna sekunder – iaitu campuran dua warna asas (Hijau ‘Biru + Kuning’, Jingga ‘Kuning +
Merah’ dan Ungu ‘Merah + Biru’)
c- Warna tertier – iaitu campuran warna asas dengan warna sekunder

- Terdapat 3 gubahan warna iaitu:

tapak kasut a- Warna harmoni- warna bersebelahan dalam roda warna (warna sekeluarga, selesa dan
3. Sebagai hiasan - corak pakaian, corak kertas dinding seimbang)
b- Warna penggenap – warna yang bertentangan dalam roda warna (menimbulkan kesan
segar, kaya, kontra, getaran dan pergerakan)
c- Warna sewarna – hanya satu warna yang mempunyai pelbagai ton (daripada terang kepada
gelap)

- Terdapat 2 suhu warna iaitu:

corak a- Warna panas – warna antara warna merah ungu hingga kuning hijau pada roda warna
4. Pengaliran air dan udara (menimbulkan kesan bertenaga, garang, harapan, perang, meriah dsb)
b- Warna sejuk – warna antara hijau hingga ungu pada roda warna (menimbulkan kesan sejuk,
sedih, damai dan tenang)

PRINSIP REKAAN
Prinsip rekaan adalah kaedah atau pengolahan unsur seni untuk menimbulkan
gambaran tertentu dalam gubahan seni visual
jala ikan
5. Ruang
- Ruang ialah kawasan kosong di sekeliling objek, jarak antara dua objek, atau rongga dalam 1. Harmoni
sesuatu objek. - Dalam istilah bahasa harmoni membawa maksud aman dan damai
-Terdapat 2 jenis ruang iaitu:
a- Ruang nyata – ruang sebenar yang terdapat pada bentuk-bentuk konkrit - Dalam istilah seni harmoni merupakan hasil ulangan dan rentak unsur seni yang
b- Ruang tampak – ruang yang hanya dapat dilihat dalam seni tampak seperti lukisan, catan sesuai dan seimbang
dan cetakan (bukan sebenar) - Harmoni wujud dalam penggunaan garisan dan warna
LUKISAN PERSPEKTIF
- Harmoni tidak akan wujud jika ada unsur-unsur yang bercanggah

2. Kontra
- Kontra wujud jika ada unsur-unsur seni yang bertentangan atau bercanggah dalam
sesuatu gubahan
- Fungsi kontra ialah untuk menarik perhatian, memberi fokus, mengelakkan
kebosanan dan kesan pergerakan
- Kontra dapat dihasilkan melalui penggunaan unsur seni, teknik dan bahan yang
berlainan
Ruang dan Perspektif
1. Perubahan saiz, jarak dan warna objek alam akan berlaku apabila objek tersebut dilihat pada
3. Penegasan
- Penegasan wujud apabila terdapat sesuatu unsur yang menonjol, kontra atau ganjil
dalam sesuatu gubahan
- Fungsi penegasan ialah untuk menarik perhatian, memberi fokus, dan
mengelakkan kebosanan
- Penegasan dapat dihasilkan melalui penggunaan unsur seni yang kontra atau
asingkan objek yang hendak ditegaskan

4. Imbangan
- Imbangan bermaksud kesamaan dan kesepadanan dari segi berat, tarikan dan
tumpuan

- Terdapat 2 jenis imbangan iaitu:

a- Imbangan simetri – unsur seni yang sama antara kiri dan kanan atau atas dan
bawah (garisan ‘axis’ dilukis di tengah-tengah pembahagian tersebut)
b- Imbangan tidak simetri – unsur seni tidak sama di kedua-dua bahagian tetapi
mempunyai cirri-ciri yang menimbulkan kesan keseimbangan

5. Irama dan Pergerakan

- Pergerakan ialah keadaan yang bergetar, bergoyang, berayun, berpancar,
bersinar-sinar dsb
- Fungsi irama dan pergerakan ialah untuk memberi kesan lebih hidup dan realistic
terhadap sesuatu gubahan
- Pergerakan dapat dilihat melalui kesan angin, air, ombak, taufan dsb

6. Kepelbagaian
- Kepelbagaian wujud hasil penggunaan pelbagai gaya, nilai, dan idea yang berbeza
dalam sesuatu gubahan
- Kepelbagaian dapat memberi gaya, variasi, tenaga, dan daya tarikan dalam
sesuatu gubahan
- Kepelbagaian dapat dihasilkan melalui penggunaan unsur seni seperti garisan,
rupa dan warna yang pelbagai dalam sesuatu gubahan

7. Kesatuan
- Kesatuan bermaksud satu tema atau satu idea bagi semua unsur dalam sesuatu
gubahan
- Kesatuan dapat menimbulkan suasana yang tenteram, teratur dan selesa