Ang Mga Akkadian

Maraming mga tanong sa ating isipan, kabilang na rito ang

kasaysayan ng mga Akkad o Akkadian. Paano nga ba sila umusbong o nabuo
sa mundong ibabaw? Paano nila ito itinatag? Ano ang kanilang mga naibahagi
na nakatulong sa panahon natin ngayon? At paano sila tuluyang naglaho?

Ang imperyo ng mga Akkadian, isa sa pinakamakasaysayang imperyo

sa kanilang panahon. Ang Akkad o Akkadian ay pinamumunuan ni Haring
Sargon I. Si Haring Sargon I ay natalo si Lugal-Zage-Si sa laban sa Uruk at
matapos nito ay napasakanya ang imperyo nito. Ang mga magulang ni Haring
Sargon I ay si La'Ibum o Itti-Bel, isang hardinero at kanyang ina ay isang
''priestess''. Nang nagsimulang mamuno ng imperyo si Sargon ay nanakop na
siya ng mga imperyo upang makabuo ng isang malaki at malakas na imperyo.
Nagkaroon ng palitan ng mga mineral ng pilak na mula sa Anatolia, Lapiz
Lazuli mula sa Afghanistan, Cedars ng Lebanon at Tanso na mula sa Magan.
Dahil sa malawakang pangangakalakal ay naging maunlad ang imperyong ito.
Dahil din sa mga mineral na ito, nagpatayo si Sargon ng kanyang replika na
ipinatayo sa iba't ibang lugar sa Akkad, nagpagawa rin siya ng mga barya na
may mukha niya bilang simbolo ng pamumuno sa mga Akkadian/Akkad. Nang
mamatay si Haring Sargon I dala na ng kamatayan, ipinasa niya ang trono sa
kanyang mga anak, Ito ay sina Rimush (2278-2270 BCE) na nakipaglaban
para sa imperyo, sumunod ay ang nakakatanda nitong kapatid na si
Manishtushu (2269-2255 BCE) na nakipaglaban sa maraming hari sa dagat.
Ang sumunod na namuno ay ang anak ni Rimush na si Naram-Sin. Si Naram-
Sin ay hinirang na rin na hari ng imperyong Akkadian. Habang si Naram-Sin
ay namumuno, ang Akkad ay mas umunlad, naging mas malinis, at nagkaroon
ng buwis.

Paano nga ba tuluyang bumagsak at naglaho ang imperyong

Akkad? Naglaho ito at tuluyang buumagsak dahil na rin sa mga namumuno o
sa mga nahihirang na hari ng Akkad. Naging mahina ang pamumuno nito at
dahil dito, bumagsak ang ekonomiya ng Akkad, naroroon na ang bumaba ang
kalakalan at sumabay pa ang tagtuyot na nagdulot ng paghihirap nito. Dahil
dito, Naroroon na ang sumpa na sinasabing nagdulot umano ng paglaho ng
Akkad, ang sumpa na ito ay tinatawag na ''Ang sumpa ng Akkad'' o ''The
Curse of Akkad''.

Gayunpaman, masasabi natin na marami din naiambag ang

imperyong Akkad sa panahon natin ngayon. Naroroon na ang paggamit ng
sistemang buwis, sistemang pakikipagkalakalan, pagtatanggol sa sariling
lugar o bansa, pagpapaunlad upang magkaroon ng maayos na pagpapatakbo
at maginhawang buhay at marami pang iba. Kaya bilang isang tao na
nabubuhay sa mundo, dapat natin pahalagahan ang bawat kasaysayan
marahil marami tayong mapupulot na aral dito at maaari natin itong gamitin sa
pangaraw-araw na pamumuhay.
Sinaunang Kaharian ng Lydia—Ang Itinuturo Nito sa Atin
MAAARING hindi mo pa naririnig ang tungkol sa sinaunang kaharian ng
Lydia, kaya baka magulat kang malaman na malaki ang naiambag nito sa
larangan ng negosyo sa daigdig. Baka magulat din ang mga mambabasa
ng Bibliya kapag nalaman nilang may isang pamamaraang naimbento sa
Lydia na nagbigay-liwanag sa isang hula sa Bibliya na kaytagal nang
palaisipan sa marami. Ano ba ang natuklasan ng mga taga-Lydia? Bago
natin sagutin ang tanong na ito, silipin muna natin sandali ang ilang
bahagi ng kasaysayan ng kahariang ito na halos nabaon na sa limot.
Ang trono ng mga hari sa Lydia ay matatagpuan sa kabisera nito, ang
Sardis, na nasa kanluraning bahagi ng Asia Minor (kilala ngayon bilang
Turkey). Nagpayaman nang husto ang huling hari ng Lydia, si Croesus,
pero noong mga 546 B.C.E., bumagsak ang kaniyang kaharian sa kamay
ni Cirong Dakila ng Persia—ang mismong Ciro na lumupig sa Imperyo ng
Babilonya pagkalipas ng ilang taon.
Sinasabing ang matatalinong negosyante ng Lydia ang unang gumamit
ng mga barya. Matagal nang ginagamit ang ginto at pilak bilang pera,
pero dahil hindi pare-pareho ang laki ng mga bara at pabilog na ginto,
kinailangan ng mga tao na timbangin ang kanilang pera kapag
nagbabayaran para sa isang produkto o serbisyo. Sa Israel, halimbawa,
nang bumili ng lupain ang propeta ng Diyos na si Jeremias, isinulat niya:
“Pinasimulan kong timbangin sa kaniya ang salapi, pitong siklo at
sampung pirasong pilak.”—Jeremias 32:9.
Sa Lydia, natuklasan ng mga kakontemporaryo ni Jeremias ang isang
simpleng paraan ng bayaran—ang paggamit ng mga barya na ang
takdang timbang ay ginagarantiyahan ng isang opisyal na marka sa
bawat barya. Ang unang mga barya ng Lydia ay gawa sa magkahalong
ginto at pilak na tinatawag na elektrum. Nang maging hari si Croesus,
pinalitan niya ang mga ito ng mga baryang halos purong pilak at ginto.
Gumawa ang mga taga-Lydia ng isang sistema ng pananalapi na
gumagamit ng baryang gawa sa dalawang magkaibang metal. Sa
sistemang ito, ang katumbas ng isang baryang ginto ay 12 baryang pilak.
Pero nagkaroon ng pag-aalinlangan sa sistemang ito dahil sa mga
pekeng barya na gawa sa pinaghalong ginto at mabababang uri ng
metal. Kinailangan ng mga mangangalakal ang isang madaling paraan
para mauri ang ginto o masubok ang kadalisayan nito.
Nakasumpong ang mga taga-Lydia ng solusyon: isang itim na bato na
matatagpuan sa kanilang lugar. Kapag ikiniskis ang isang barya sa
makintab pero medyo magaspang na batong iyon, nag-iiwan ito ng
marka. Kapag ang kulay ng marka ng barya ay ikinumpara sa kulay ng
marka ng ibang metal na may takdang proporsiyon ng ginto, malalaman
ng isa kung gaano kalaki ang proporsiyon ng ginto sa barya. Dahil sa
natuklasang pagsubok sa pamamagitan ng batong-urian, naging
maaasahan ang sistema ng pananalapi gamit ang barya. Paano tayo
matutulungan ng kaalaman hinggil sa mga batong-urian para
maunawaan ang Bibliya?
Matatagpuan ang kaharian lydian sa dulong kanluran ng "FERTILE
CRESCENT " at silangan ng "MEDITERRANEAN SEA".
Ang Lydian ay mayaman sa mineral. Nasasakop ng Kaharian ng Lydia
ang lahat ng nasa kanlurang Anatolia.
Pinaniniwalaan na ang mga Lidyano o Lydian ang umimbento ng
ganitong uri ng mga salapi.Nalikha sa Lydia ang mga
piseta kuwaltong bilog at yari sa metal noong mga 660 B.C.E
Sardis
Ang "SARDIS" ay kabisera ng kaharian ng lydia dito rin inimbento "ang
unang barya" makikita din ito sa ilog ng "PACTOLUS" at sa paanan ng
"MT.TMOLUS".
Ang trono ng mga hari sa Lydia ay matatagpuan sa kabisera nito,ang
Sardis,na nasa kaunlaraning bahagi ng Asia Minor (kilala ngayon bilang
TURKEY)
Ito ang pangunahing kabuhayan ng mga lydians bago pa naimbento ang
barya,bartering ang kanilang kabuhayan noon.
Haring Croesus
Kabihasnang Lydian
Mapa ng Lydia
Unang Barya
Dahil sa pagpapakilala ng mga lydian sa sistema ng paggamit ng
barya,napadali ang daloy ng kalakalan,nakaukit din sa baryang ito ang
sagisag ng hari ng lydia.noong 600 B.C.E ang mga lydians ang kaun-
unhang ng tao na gumagamit ng barya..
Si haring Croesus ang huling hari ng Lydia noong 545 B.C.E
Si Croesus ay intnaguriang pinakamayam na monarko sa kanyang
panahon.Nagpayaman ng husto ang huling hari ng Lydia,si Croesus,pero
noong mga 546 B.C.E, bumagsak ang kaniyang kaharian sa kamay ni
Cirong Dakila Ng Persia-ang mismong Ciro na lumupig sa Imperyo ng
Babilonya pagkalipas ng ilang taon.
IMPERYO NG PERSIA O DINASTIYANG ARCHAEMENID Itinatag ito ni Cyrus the Great Umusbong ito sa Persia(Iran), Sa
Silangan ng Mesopotamia Pinaka – malaking Imperyo sa mundo Aramaic = pangunahing wika Susa = sentro ng
imperyo Lipunan at Kultura ^Relihiyon • Zoroastrianismo itinatag ni Zoroaster noong 600 BC Ang mundo ay labanan
ng dalawang pwersa; Mabuti at Masamang Pag-iisip Ahura Mazda = pinunong yazata o ang mabuting espiritu at hari
ng sanlibutan Ahriman = puwersa ng kadiliman Avesta = bibliya ng Zoroastrianismo Pamahalaan – – – – Umabot ang
sakop ng Imperyo sa India Siya ang nagpaayos ng Royal Road ➢ Xerxes Anak ni Darius Ipinagawa niya ang Gate of all
Nations at Hall of a Hundred Columns; pinakamalaking Imprastraktura sa Persia – – Ekonomiya – – – – Pag-sasaka at
pakikipagkalakalan ang kinabubuhay ng mga persiano. Silver at Gold Coinage System Royal Road = may habang
1,200 milya mula Surdis hanggang Susa. Dito nag-lalakbay ang mga mangangalakal, opisyal at mensahero. – –

Persiano
Magigiting na mandirigma ang mga hari ng mga Persiano atmatatalio ring pinuno.
Walang takda ang kanilangkapangyarihan.…1. KABIHASNANG PERSIANO 2.
Lipunan, Kultura at Pulitika

KABIHASNANG PHOENICIANS

Lipunan at Kultura
 Rasshamra - nakatuklas ng kultura at panitikan ng mga Phoenician

 magaling mangopya sa ibang tao

 nakagawa ng magandang klase ng mga produkto tulad ng bronse,

mga armas, pandigmaang karwahe. mga kasangkapan at mga palayok na
gawa sa ginto at pilak atbp.
 "misyonero ng sibilisasyon"-dala ang kanilang kultura kahit saan
magpunta
 "dakilang marino"=magaling sa paglalayag pangniisda at kalakalan
Ekonomiya
 magaling na negosyante at mangangalakal
 Purple Dye/Lilac na kinuha sa isdang Murex pinangkukulay sa
telang lino
 maganda ang kanilang mga produkto na gawa mula sa ginto,bronse
at pilak
 Nakapagtatag sila ng kolonya = gawing istasyon=pinagkukunan ng
mga materyales
 nakarating sila sa Cyprus = bronse
 Spain= mga mineral
 gaul=balat at katad
 baltic=amber
 Britain=mineral
 paggawa ng sasakyang pandagat
 ibang istasyon gades Africa at Carthage
Pag Unlad
 kalidad ng mga produkto
 pagtatag ng mga kolonya
 malaki at matatag na sasakyan pandagat
 bihasa sa paglalayag at pangangalakal sa ibayong dagat
Pag Bagsak
 mahina sa pamahalaan at sandatahang lakas
Ambag
 konsepto ng kolonya = ginagawang istasyon para sa kalakalan=
 ang alphabet= unang titik ang alpha at ikalawa ang bhet nakabatay
ito sa systema ng alphabeto natin sa kasalukuyan
 sila ang gumawa ng mga barko
KABIHASNANG MESOPOTAMIA
Mesopotamia (Iraq) – mula sa salitang mesos (gitna) at potamos (ilog)na
ang ibig sabihin ay nasa pagitan ng dalawang ilog.
-Matatagpuan sa kanlurang bahagi ng asya na karaniwang pinalilibutan ng
lupain ng disyerto at kabundukan.
-Matatagpuan sa lupain ng Fertile Crescent sa pagitan ng Persian gulf at
Mediterranean sea.
MGA KABIHASNANG UMUSBONG SA MESOPOTAMIA
A. SUMERIAN 3500 BCE
• Cuneiform – unang nabuong sistema ng panulat. Isa itong uri ng
pictograph na naglalarawan ng mga bagay na ginagamitan ng may 600
pananda sa pagbubuo ng mga salita o ideya
• Gulong – sa pagkakatuklas nito, nagawa nila ang unang karwahe
• Cacao – ginamit bilang unang pamalit ng kalakal
• Algebra – sa prinsipyong ito ng matematika, ginamit ang sistema ng
pagbilang na nakabatay sa 60, paghahati o fraction, gayundin ang square
root
• Kalendaryong lunar na may 12 buwan
• Dome, vault, rampa, at ziggurat – mga disenyong pangarkitektura at

pang-inhinyera na ginamit sa mga palasyo at templo sa Sumer

• Luwad – ginamit sa paggawa ng laryo na nagsilbing talaan ng mga
Sumerian at Prinsipyo ng calculator
• Mga Sumerian din ang unang gumamit ng sistema ng panukat ng timbang
at haba.
• Unang nagtatag ng organisadong puwersa sa pagtatayo ng mga dike.
Pagbagsak
Panguanahing dahilan ng paghinabng mga Sumerian ay ang madalasna
labanan at kawalan ng pagkakaisa ng mga lungsodestado nito. Madalas na
pinagtatalunan ang patubig at hangganan ng mga lupain.
B. AKKADIAN 2350 BCE
King Sargon the Great- nagtatag ng imperyong Akkadian, pinag-isa niya
ang lunssod estdao na nagbigay daan sa pagkatatag pinakaunang imperyo