Zbiór paremii łacińskich z wydań 2-5 podręcznika

„Rzymskie prawo prywatne” M. Kuryłowicza i A.Wilińskiego

~ J.S.W.
v. 1.0

Rozdział I | Pojęcie, podziały i systematyka prawa rzymskiego

Ecclesia vivit lege Romana. Kościół żyje prawem rzymskim.

Prawo jest sztuką stosowania tego co dobre

Ius est ars boni et aequi.
i słuszne.

Zasady prawa są te: żyć uczciwie, drugiemu

Praecepta iuris sunt haec: honeste vivere,
nie szkodzić, oddać każdemu, co mu się
alterum non laedere, suum cuique tribuere.
należy.

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius Sprawiedliwość jest określoną stałą wolą
suum cuique tribuendi. rozdzielania każdemu tego, co mu się należy.

Nie wszystko, co jest dozwolone, jest

Non omne quod licet, honestum est.
uczciwe.

Najwyższe prawo to najwyższa

niesprawiedliwość.
Summum ius, summa iniuria.
(Najdoskonalsze stosowanie przepisów prawa może
doprowadzić do krzywdy i nieprawości.)

Publicum ius est quod ad statum Rei Prawem publicznym jest to, które dotyczy
Romanae spectat, privatum quod ad państwa rzymskiego, prywatnym zaś to,
singulorum utilitatem: sunt enim quaedam które odnosi się do korzyści poszczególnych
publice utilia, quaedam privatim. jednostek.

Ius naturale est, quod natura omnia animalia Prawo naturalne jest to, czego natura
docuit. nauczyła wszystkie istoty żywe.

Viva vox iuris civilis. Żywy głos prawa cywilnego.

Zbiór paremii łacińskich z wydań 2-5 podręcznika „Rzymskie prawo prywatne” M. Kuryłowicza i A.Wilińskiego ~ J.S.W.
v. 1.0

Wszelkie prawo, którym się posługujemy,

Omne ius, quo utimur, vel ad personas
odnosi się albo do osób, albo do rzeczy, albo
pertinet vel ad res vel ad actiones.
do skarg procesowych (powództw).

Rozdział II | Historia źródeł prawa rzymskiego

Brak paremii.

Rozdział III | Rzymski proces cywilny

Vim vi repellere licet. Siłę wolno odeprzeć siłą.

Actor sequitur forum rei. Powód idzie za miejscem sądu pozwanego.

Dwa razy w tej samej sprawie nie

Bis de eadem re ne sit actio.
przysługuje skarga.

Kto uznał powództwo, uważany jest za

Confessus pro iudicato est.
zasądzonego.

Audiatur et altera pars/audi alteram partem Należy wysłuchać drugiej strony.

Ciężar dowodu (onus probandi) spoczywa na

Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat.
tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza.

Dowód obciąża powoda/na powodzie

Actori incumbit probatio.
spoczywa ciężar dowodu.

Omnis condemnatio pecuniaria esse debet. Wszelkie zasadzenie powinno być pieniężne.

Prawomocny wyrok przyjmuje się jako

Res iudicata ius facit inter partes.
prawdę.

Pozwany staje się powodem przez

Reus excipiendo fit actor.
podniesienie zarzutu.

2/7
Zbiór paremii łacińskich z wydań 2-5 podręcznika „Rzymskie prawo prywatne” M. Kuryłowicza i A.Wilińskiego ~ J.S.W.
v. 1.0

Rozdział IV | Prawo osobowe

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de Mający się narodzić uważany jest za już
commodis eius agitur. narodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści.

Niewolnik nie ma żadnej osobowości

Servile caput nullum ius habet.
prawnej.

Tres faciunt collegium. Trzech tworzy zespół (stowarzyszenie).

Jeżeli jest się coś dłużnym stowarzyszeniu, to

Si quid universitati debetur, singulis non
nie pojedynczym osobom (członkom),
debetur, nec quod debet universitas, singuli
a dług stowarzyszenia nie jest długiem
debent.
pojedynczych osób.

Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu To, co jest od początku wadliwe, nie może
temporis convalescere. zostać uzdrowione z upływem czasu.

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, Nikt nie może przenieść na drugiego więcej
quam ipse habet. prawa niż sam ma.

Ignorantia iuris nocet. Nieznajomość prawa szkodzi.

Falsa causa non nocet. Błędna pobudka nie szkodzi.

Noxa caput sequitur. Skarga podąża za niewolnikiem.

In conventionibus, contrahentium,
W umowach kontrahentów należy
voluntatem potius quam verba spectari
uwzględnić bardziej wolę niż słowa.
placuit.

Rozdział V | Prawo rodzinne

Nuptiae sunt coniunctio maris et feminae et Małżeństwo jest związkiem mężczyzny i

consortium omnis vitae, divini et humanis kobiety oraz wspólnotą całego życia,
iuris communicatio. zespoleniem prawa boskiego i ludzkiego.

3/7
Zbiór paremii łacińskich z wydań 2-5 podręcznika „Rzymskie prawo prywatne” M. Kuryłowicza i A.Wilińskiego ~ J.S.W.
v. 1.0

Nuptiae autem sive matrimonium est viri et Małżeństwo jest związkiem mężczyzny i
mulieris coniunctio, individuam kobiety obejmującym niepodzielną
consuetudinem vitae continens. wspólnotę życia.

Małżeństwo powstaje nie poprzez wspólne

Nuptias non concubitus, sed consensus facit. pożycie, lecz przez zgodne oświadczenia
woli.

Libera matrimonia esse antiquitus placuit. Od dawna przyjęto, że małżeństwa są wolne.

Mater semper certa est, pater est, quem Matka zawsze jest pewna, ojcem jest ten na
nuptiae demonstrant. kogo wskazuje małżeństwo.

Adoptio naturam imitatur. Przysposobienie naśladuje naturę.

Rozdział VI | Prawo spadkowe

Nemo plus commodi heredi suo relinquit, Nikt nie może pozostawić swojemu
quam ipse habet. spadkobiercy więcej korzyści niż sam ma.

Nikt nie może umrzeć rozporządziwszy

Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus
częściowo w testamencie, a częściowo
decedere potest.
beztestamentowo.

Raz ustanowiony spadkobierca pozostanie

Semel heres, semper heres.
nim na zawsze.

Dziedziczenie nie jest niczym innym, jak

Hereditas nihil aliud est, quam successio in
wejściem w ogół praw, które posiadał
universum ius, quod defunctus habuerit.
zmarły.

Postumus rumpit testamentum. Pogrobowiec obala testament.

4/7
Zbiór paremii łacińskich z wydań 2-5 podręcznika „Rzymskie prawo prywatne” M. Kuryłowicza i A.Wilińskiego ~ J.S.W.
v. 1.0

Rozdział VII | Prawo rzeczowe

Posiadanie powinno być odróżnione od

Separata esse debet possessio a proprietate.
własności.

Nemo sibi ipse causam possessionis mutare Nikt nie może sam sobie zmienić podstawy
potest. posiadania.

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, Nikt nie może przenieść na drugiego więcej
quam ipse haberet. prawa niż sam ma.

Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy

Res nullius cedit primo occupanti.
ją zawłaszczył.

Accessio cedit principali. Rzecz przyłączona przypada głównej.

Mala fides superveniens non nocet. Później powstałą zła wiara nie szkodzi.

Służebność nie może polegać na działaniu ze

Servitus in faciendo consistere nequit.
strony właściciela nieruchomości obciążonej.

Nie można mieć służebności na własnej

rzeczy.
Nulli res sua servit.
(ponieważ służebność jest zawsze prawem na
rzeczy cudzej)

Nie można ustanawiać służebności na

Servitus servitutis esse non potest.
służebności.

Służebność należy wykonywać w sposób

Servitutibus civiliter utendum est. oględny, możliwie oszczędzający prawo
właściciela.

Prior tempore, potior iure. Pierwszy czasem, lepszy prawem.

To, co połączone jest z powierzchnią gruntu,

Superficies solo cedit.
należy do gruntu.

5/7
Zbiór paremii łacińskich z wydań 2-5 podręcznika „Rzymskie prawo prywatne” M. Kuryłowicza i A.Wilińskiego
Male enim nostro iure uti non debemus.
Servitutis causa perpetua esse debet.
Rozdział VIII | Zobowiązania
Obligatio est iuris vinculum, quo necessitate
adstringimur alicuius solvendae rei secundum
nostrae civitatis iura.
Obligationum substantia non in eo consistit,
ut aliquod corpus nostrum aut servitutem
nostram faciat, sed ut alium nobis adstringat
ad dandum aliquid vel faciendum vel
praestandum.
Impossibilium nulla obligatio est./Ad
impossibilia nemo obligatur.
Nomina ipso iure divisa.
Genus perire non censetur.
Species perit ei cui debetur.
Diligentia diligentis patris familias.
Diligentia quam in suis rebus adhibere solet.
Magna culpa dolus est.
6/7
~ J.S.W.
v. 1.0
Nie powinniśmy źle używać swojego prawa.
Cel, dla którego powstała służebność musi
mieć charakter trwały.
Zobowiązanie jest węzłem prawnym ,który
zmusza nas do wykonania świadczenia
pewnej rzeczy, zgodnie z prawami naszego
państwa.
Istota zobowiązania nie na tym polega, żeby
uczynić jakąś rzecz lub służebność naszą,
lecz na tym, by zmusić inną osobę do dania
nam czegoś albo do czynienia lub
wykonania.
Nikt nie jest zobowiązany do rzeczy
niemożlowych.
(Zobowiązanie do świadczenia niemożliwego nie
mogło powstać.)
Wierzytelności dzielą się z mocy samego
prawa.
Uważa się, że gatunek nie ginie.
Rzecz indywidualnie oznaczona ginie na
szkodę wierzyciela.
Staranność zapobiegliwego ojca rodziny.
Staranność, którą dłużnik zawsze stosował w
swoich sprawach.
Wielka wina równa się podstępowi.
Zbiór paremii łacińskich z wydań 2-5 podręcznika „Rzymskie prawo prywatne” M. Kuryłowicza i A.Wilińskiego ~ J.S.W.
v. 1.0

Dolus semper praestatur. Za podstęp zawsze się odpowiada.

Dies interpellat pro homine. Termin wzywa zamiast osoby.

Złodzieja zawsze uważa się za znajdującego

Fur semper moram facere videtur.
się w zwłoce.

Odpowiedzialność noksalna idzie za głową

Noxa caput sequitur.
sprawcy.

Oznaczenie terminu wykonania

Diei adiectio pro reo est, non pro stipulatore. zobowiązania następuje w interesie dłużnika,
a nie wierzyciela.

7/7