POSIADANIE W PRAWIE RZYMSKIM

POJĘCIE POSIADANIA, NABYCIE, UTRATA, OCHRONA POSESORYJNA

część 1/2

Tłumaczenia tekstów źródłowych za:

J. Rominkiewicz, E. Szymoszek, I. Żeber,
Prawo rzymskie. Teksty źródłowe do
ćwiczeń, Wrocław 1998.
 Rodzaje
władztwa
nad rzeczami

Władztwo Władztwo
prawne faktyczne

Prawa na
Własność rzeczy Posiadanie
cudzej

Służebności Emfiteuza Superficies Zastaw

 Possessio

Festus, De verborum significatione, s.v. possessio: „Według definicji

Aeliusa Gallusa posiadanie jest to pewne używanie gruntu czy
budynku (...); ten, kto uważa się za posiadacza, nie może powiedzieć,
iż rzecz należy do niego [stanowi jego własność]”

Paulus, D. 41,2,1,3: „[Posiadanie] […] jest sprawą stanu faktycznego, a

nie prawa.”

Ulpianus, D. 34,17,1,2: „Posiadanie należy odróżniać od własności:

może się bowiem zdarzyć, ze jeden jest posiadaczem, a nie jest
właścicielem, drugi zaś jest wprawdzie właścicielem, nie jest zaś
posiadaczem: może być i tak, ze ten sam jest i posiadaczem, i
właścicielem.”
Geneza Ukształtowało się w
posiadania prawie archaicznym w
stosunkach agrarnych

Grunty należące do obywatele mieli więc

państwa rzymskiego (ager władztwo faktyczne, a
publicus) były oddawane dla ich ochrony
obywatelom pod uprawę
w zamian za czynsz
wydawano kolejne
interdykty
Z czasem pojęciem
possessio objęto władztwo
faktyczne nad wszystkimi
rzeczami materialnymi
Elementy składowe
posiadania
Corpus

Animus rem sibi

habendi
 Corpus Animus
(corpore rem sibi
possidere) habendi
Przesłanka Przesłanka
obiektywna subiektywna

Zamiar
Fizyczne
zatrzymania
władanie
rzeczy jako
rzeczą
swojej
 Corpus +
Corpus +
animus Detentio
brak animus
possidendi /possessio
rem sibi
alieno naturalis
habendi
nomine
Np. emfiteuta,
superficjariusz,
komodatariusz,
depozytariusz,
zastawnik, najemca,
usuariusz,
usufruktuariusz
 Celsus, D. 41,2,18: „To, co posiadam w swoim imieniu, mogę także
posiadać w imieniu cudzym: […] i nie jest tym samym posiadanie oraz
posiadanie w cudzym imieniu: posiada bowiem ten, w czyim imieniu
rzecz jest posiadana.”

G. 4,153: „Uważa się zaś, ze posiadamy nie tylko, gdy posiadamy sami,
lecz także , jeśli w naszym imieniu ktoś zostaje w posiadaniu, choćby
nie był on poddany naszemu prawu, jak to jest z dzierżawcą i
lokatorem. Uważa się, że posiadamy sami również przez tych, u których
złożyliśmy [rzecz] na przechowanie albo którym jej użyczyliśmy […]”

Ulpianus, „Ten, kto prosił, ażeby mu pozwolono przebywać na gruncie

na podstawie uproszenia, nie posiada, lecz posiadanie pozostaje przy
oddającym grunt proszącemu: albowiem także użytkownik,
czynszownik i kolon znajdują się na gruncie, lecz nie posiadają.”
 Possessio

Possessio Possessio
civilis naturalis
Possessio
civilis Władztwo faktyczne z wolą
podobną do woli
właściciela tj. zachowania
rzeczy wyłącznie dla siebie i
w oparciu o podstawę
uznaną przez prawo
cywilne
Possessio
naturalis Brak animus rem sibi
habendi; występuje
corpore i animus
possidendi alieno nomine –
detencja

Skutki prawne
• Prowadziło do nabycia
własności w drodze
zasiedzenia (usucapio) Brak skutków w prawie
• Przeniesienie takiego cywilnym lub pretorskim
posiadania przez traditio
mogło także przenosić
własność wg prawa
cywilnego na res nec
mancipi lub pretorskiego
przy res mancipi

Cel: sprawowanie władztwa

przez inne osoby
 Possessio ad interdicta

Posiadanie uznane i chronione wg prawa pretorskiego

Warunki korzystania z ochrony

pretorskiej

Posiadanie suo nomine, z wolą Cztery kategorie

zatrzymania rzeczy dla siebie dzierżycieli

Właściciel posiadający Zastawnik

Posiadacz w dobrej wierze będący

Prekarzysta
w drodze do zasiedzenia

Posiadacz w złej wierze, który chce Depozytariusz

zatrzymać rzecz dla siebie sekwestrowy

Emfiteuta
 Possessio

Possessio Possessio
iusta iniusta
gdy
odpowiada gdy stan
jakiemuś faktyczny nie
prawu odpowiada
stanowi
prawnemu
 Possessio

Causa possessionis, tj. stan

faktyczny, na podstawie
którego nastąpiło nabycie
posiadania
Possessio Possessio
bonae malae
fidei fidei

Paulus, D. 41,2,3,22: „Można także podzielić rodzaj posiadania

na dwie postacie, skoro posiada się albo w dobrej wierze, albo
nie w dobrej wierze.”
Possessio Possessio
bonae malae
fidei gdy posiadacz był fidei gdy posiadacz wiedział,
przekonany, że jego że jego posiadanie jest
posiadanie odpowiada niezgodne ze stanem
prawu do rzeczy prawnym

gdy posiadacz nie

wiedział, że jego
posiadanie jest niezgodne
z prawem, lecz jego
niewiedza co do takiego
stanu była wynikiem
rażącego niedbalstwa
 Vitium – wada ,
defekt
Possessio vitiosa

Posiadacz był wadliwy tylko w

stosunku do przeciwnika, w
stosunku do innych mógł być w
tym samym czasie niewadliwy i
chroniony

Poszkodowani z tytułu zaboru

rzeczy przez posiadacza
wadliwego mogli ją odebrać przy
użyciu siły (dozwolona pomoc
własna)
 vi

Possessio vitiosa -
gdy zostało nabyte
od przeciwnika w
danym stosunku
prawnym lub
sporze
precario clam
 Paulus, D. 41,2,3
Z czasem prawa
pr.: „Mogą zaś Dopuszczono
niematerialne
być posiadane możliwość quasi-
miały w obrocie
takie rzeczy, które posiadania prawa
bardzo duże
są zaliczane do (iuris possessio)
znaczenie
materialnych.”