NABYCIE WŁASNOŚCI

PODZIAŁSPOSOBÓW NABYCIA WŁASNOŚCI:

 Na podstawie prawa cywilnego:
 Mancypacja
 In iure cessio
 Zasiedzenie (usucapio)
 Legat per vindicationem
 Adiudicatio (przysądzenie własności w procesie działowym np. przydział ziemi
państwowej)
 Na podstawie ius gentium:
 Tradycja
 Zawłaszczenie

POCHODNE I PIERWOTNE NABYCIE WŁASNOŚCI:

 Pochodny sposób nabycia- zachodził gdy ktoś nabywał własność od drugiej osoby która była
jego poprzednikiem. Inaczej przeniesienie własności ze zbywcy na nabywcę. Ważna była
wtedy zasada nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet – nikt nie może na
drugiego przenieść więcej prawa niż sam ma. Nie można było nabyć własności od osoby która
jej nie miała. Pochodnymi sposobami nabycia własności były:
 Mancypacja
 In iure cessio
 Tradycja
 Pierwotny sposób nabycia- następuje niezależnie od poprzednika. A więc poprzedniego
właściciela nie było albo dotychczasowy właściciel tracił prawo, a nabywca uzyskiwał je
niezależnie od niego. Nie ma tu przeniesienia własności. Pierwotnymi sposobami nabycia
własności były:
 Zawłaszczenie
 Nabycie skarbu
 Różne przypadki akcesji
 Specyfikacja
 Nabycie owoców
 Zasiedzenie

POCHODNE SPOSOBY NABYCIA WŁASNOŚCI

MANCYPACJA- (mancipatio) to formalny sposób nabycia własności

kwirytalnej na res mancipi w prawie cywilnym. Pierwotnie był kupnem za
gotówkę gdy nabywca kupował od zbywcy daną rzecz za oznaczoną ilość
kruszcu odmierzonego przez libripensa w obecności 5 świadków (dojrzałych
obywateli rzymskich) W prawie klasycznym mancypacja była abstrakcyjnym
sposobem nabycia własności. Abstrakcyjnym ponieważ jeżeli strony były
obywatelami rzymskimi i dochowano ściśle opisanej formalistyki to własność
res mancipi przechodziła na nabywcę bez względu na causa .
IN IURE CESSIO- pozorny proces windykacyjny polegał na nabyciu
własności za pomocą fikcyjnego procesu o własność. Nabywca jako pozorny
powód twierdził in iure, że rzecz jest jego własnością a pozbywca jako pozorny
pozwany zgadzał się z tym (uznawał powództwo albo milczał) Z in iure cessio
mogli korzystać tylko obywatele rzymscy mający zdolność procesową. Za
pomocą tego sposobu można była nabyć własność kwirytalną na res mancipi i
res nec mancipi.

TRADYCJA- (traditio) była prostym, nieformalnym sposobem nabycia

własności na podstawie ius gentium. W prawie klasycznym polegała na:
 Przeniesieniu posiadania rzeczy od poprzednika na następcę
 Połączonym ze zgodną wolą przeniesienia własności
 Wola przeniesienia własności musiała być uzasadniona przyczyną dla której strony
dokonywały tradycji. (iusta causa)

Iusta causa tradycji wynikała z czynności prawnej poprzedzającej tradycję i

zobowiązującej do przeniesienia własności. Iusta causa w tradycji zachodziła
gdy poprzednik dokonywał tradycji w celu przeniesienia własności. Pozbywca
musiał sam być właścicielem w zgodzie z zasadą (nemo plus iuris trasferre…)
NA początku przeniesienie posiadania musiało mieć charakter rzeczywisty z
czasem jednak prawo justyniańskie stworzyło fikcyjne przeniesienie posiadania
(traditio ficta) przez różne formalności symboliczne. W prawie klasycznym
nabywano przez tradycję tylko rzeczy res nec mancipi. Natomiast rzeczy res
mancipi nabywało się z własności bonitarnej. W prawie justyniańskim tradycja
jest ogólnym sposobem nabycia pochodnego własności. Złagodzono wymagania
co do iusta causa (wystarczyła zgoda obu stron)
PIERWOTNE SPOSOBY NABYCIA WŁASNOŚCI
ZAWŁASZCZENIE I NABYCIE SKARBU- zawłaszczenie polegało na
nabyciu własności na rzeczach niczyich. (res nullius a także res derelictae)
Obowiązywała zasada: RES NULLIUS CEDIT PRIMO OCCUPANTI- rzecz
niczyja przypada temu kto pierwszy ją zawłaszczył. Jeżeli chodzi o skarb to ten
kto go znalazł na własnym gruncie stawał się jego właścicielem. Jeżeli ktoś
znalazł skarb na obcym gruncie to połowa tego skarbu przypadała właścicielowi
gruntu a połowa znalazcy.

AKCESJA- (accessio) nabycie własności przez połączenie jej. Pewna rzecz

dotychczas samodzielna została przyłączona jako rzecz uboczna do drugiej
rzeczy głównej (stała się jej częścią składową) ACCESSIO CEDIT
PRINCIPALI-rzecz przyłączona przypada rzeczy głównej. Rzeczą główną
zawsze była nieruchomość.

Mogła nastąpić akcesja:

 Nieruchomości do nieruchomości- tzw. Akcesja rzeczna np. alluvio (przymulisko)

rzeka powiększyła komuś grunt nadbrzeżny lub avulsio (oderwisko) gdy rzeka
publiczna odebrała kawał gruntu.
 Ruchomości do nieruchomości- następowała w przypadkach:
 Inaedificatio- dom zbudowany na cudzym gruncie i trwale z nim połączony
stawał się częścią składową tego gruntu i własnością właściciela gruntu.
 Implantatio- następowała w przypadku zasadzenia lub zasiania rośliny na
gruncie. Gdy rośliny zapuściły korzenie stawały się częścią składową gruntu.
 Ruchomości do ruchomości- następowała w sytuacjach ścisłego przyłączenia rzeczy
ruchomej ubocznej do rzeczy ruchomej głównej, że powstawała rzecz złożona jako
jednolita całość. (połączenie przez spawanie)

COMMIXTIO- zmieszanie rzeczy. Zachodziło przy zmieszaniu przedmiotów które nie traciły
swojej samodzielności jako rzeczy. (pomieszanie jabłek różnych właścicieli)

SPECYFIKACJA (przetworzenie rzeczy)- zachodziło gdy osoba A

wykonała jakąś nową rzecz ruchomą (nova species) z materiału będącego
własnością B i uczynił to bez pozwolenia właściciela B. Różne szkoły inaczej
tłumaczą rozwiązanie tej sprawy (komu się ta rzecz należy)
 Justynian zajął stanowisko pośredni (media sententia) W zależności czy
dano radę rzeczy właściciela B przywrócić do stanu pierwotnego od tego
zależała decyzja komu ta rzecz przysługuje.
 Tinctura (farbowanie materiału) - akcesja
 Scripturam (napisanie tekstu na czymś) -akcesja
 Pictura (namalowanie) -specyfikacja
ODSZKODOWANIE PRZY AKCESJI I SPECYFIKACJI- właściciel
rzeczy ubocznej mógł starać się o odszkodowanie skargami typu personam.

NABYCIE WŁASNOŚCI NA POŻYTKACH-własność na owocach

nabywał właściciel rzeczy macierzystej. (gdy owoce stawały się samodzielnymi
rzeczami- fructus separati) Od tej zasady istniały wyjątki. (np. właścicielem
owoców stawał się także użytkownik lecz dopiero z chwilą ich zebrania. )
Istniało też nabycie owoców przez dzierżawę (z kontraktu kupna najmu rzeczy)
Dzierżawca nabywał rzeczy nie w sposób pierwotny lecz pochodny przez
tradycję (właściciel przyzwalał mu na przywłaszczenie ich sobie)

ZASIEDZENIE- to sposób nabycia własności przez posiadanie rzeczy w

ciągu oznaczonego ustawowo czasu przy zachowaniu określonych prawem
przesłanek. miało na celu uregulowanie niepewnej sytuacji prawnej cudo
własności. (np. umożliwienie nabycia kwirytalnej własności właścicielowi
bonitarnemu) Zasiedzenie miało na celu usunięcie rozbieżności między stanem
faktycznym co do własności. Nabycie prawa następuje tu z mocy prawa wskutek
upływu czasu a więc okoliczności niezależnej od woli człowieka.
 W rozwoju historycznym wykształciła się najpierw cywilna forma
zasiedzenia (usucapio) potem powstała instytucja praescriptio longi
temporis. (później obie połączyły się)
 USUCAPIO- było zasiedzeniem wg prawa cywilnego. Taką własność
mogli nabyć tylko obywatele rzymscy które mogły być własnością
kwirytalną. prawie klasycznym do zasiedzenia wymagano:
o Posiadanie (possessio civilis)
o Rzeczy nie wyłączonej od zasiedzenia. Nie można było nabyć
skradzionych lub zebranych przemocą.
o Przez oznaczony czas (tempus): dla ruchomości – rok , dla
nieruchomości – dwa lata
 Musiały istnieć także:
o prawna podstawa zasiedzenia
o dobra wiara