Reprywatyzacja- proces polegający na zwrocie uprzednim właścicielom (ich następcom prawnym) mienia przejętego przez

państwo w drodze nacjonalizacji lub wywłaszczenia.

Świadczeniami majątkowymi przyznawanymi w procesie reprywatyzacji mogą być w szczególności:
Zwroty w naturze; Mienie zamienne; Bony reprywatyzacyjne

Z powodu braku odrębnej ustawy reprywatyzacja była przeprowadzana na mocy przepisów Kodeksu postępowania
administracyjnego. Na podstawie art. 156 par. pkt 2 K.p.a. można wszcząć postępowanie o stwierdzeniu nieważności decyzji
administracyjnej o przejęciu mienia. Wydanie takiej decyzji daje osobie uprawnionej podstawę do występowania z
roszczeniem o zwrot mienia przejętego na własność Państwa lub odszkodowanie pieniężne za przejęte mienie.
Reprywatyzacja w trybie K.p.a. dotyczy wyłącznie pierwszego z wyżej wymienionych przypadków naruszenia praw w procesie
nacjonalizacji.

Brak jasnej ustawy reprywatyzacyjnej oraz różne typy roszczeń rodzą problemy społeczne związane z ochroną praw
obecnych i byłych właścicieli spornego mienia. Przede wszystkim zaś stwarza konieczność odpowiedzi na pytanie o zakres
ochrony praw byłych i obecnych właścicieli spornego majątku.

Dużym problemem w reprywatyzacji jest możliwość osób poszkodowanych do składania roszczeń o mienie które zostało już
wykorzystane w celach publicznych a nie tylko w działalności gospodarczej, roszczenia mogą dotyczyć mienia:
zaangażowanego w działalność gospodarczą; znajdującego się w gestii instytucji publicznych i charytatywnych;
Szkół; szpitali; domów starców; przedszkoli; posiadanego przez innych prywatnych właścicieli.
Największy problem z jakim muszą zmierzyć się państwa w których reprywatyzacja jest potrzebna to potrzeba rozliczenia z
historią, (której częścią jest reprywatyzacja) Rozwiązanie tego problemu musi polegać na kompromisie, którego zakresu nie
można jednoznacznie określić. Zawsze z czyjegoś lub jakiegoś punktu widzenia reprywatyzacja będzie przeprowadzona
niewłaściwie. Najważniejszą cechą przy zdrowej reprywatyzacji jest zachowanie zdrowego rozsądku.

Reprywatyzacja w Polsce:

PKWN – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

Nacjonalizacja w Polsce została dokonana na szeroką skalę po II wojnie światowej najpierw na mocy aktów normatywnych
wydanych przez PKWN i Krajową Radę Narodową (KRN), a następnie na podstawie ustaw Sejmu PRL.

W Polsce nie podjęto się całościowego rozwiązania problemu reprywatyzacji. Od upadku PRL odbywa się ona na podstawie
decyzji administracyjnych i orzeczeń sądu. Jednakże dotyczy to jedynie tych przypadków, gdy przejęcie mienia było
bezprawne (np. brak podstawy prawnej czy przekroczenie granic nacjonalizacji).

Polska pozostaje jedynym krajem byłego bloku sowieckiego, w którym nie przeprowadzono reprywatyzacji. Wobec
nieefektywnej gospodarki mieszkaniami komunalnymi skutkuje to licznymi konfliktami społecznymi i sięganiem po
pozaprawne metody odzyskiwania nieruchomości. Nieuregulowany stan własnościowy wielu nieruchomości skutkuje także
blokowaniem inwestycji i planowania przestrzennego.

Próby ustawowego uregulowania reprywatyzacji

W Ministerstwie Skarbu Państwa od 1990 prowadzone były prace nad projektami prawnej regulacji, który bliski był
rozwiązania w 2001 w związku z uchwaleniem 26 stycznia 2001 Ustawy o reprywatyzacji. Została ona jednak zawetowana
przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego.

Kolejna tego typu próba miała miejsce w 2008 (Ustawa o zadośćuczynieniu z tytułu krzywd doznanych w wyniku procesów
nacjonalizacyjnych w latach 1944–1962), ale również zakończyła się niepowodzeniem.

25 czerwca 2015 uchwalono Ustawę o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy – Kodeks rodzinny i
opiekuńczy, tzw. mała ustawa reprywatyzacyjna, której zadaniem było uporządkowanie wybranych kwestii związanych z
realizacją roszczeń byłych właścicieli gruntów warszawskich. Jednak sama ustawa, mimo 30-dniowego vacatio legis, weszła w
życie dopiero 17 września 2016, co było spowodowane skierowaniem jej do Trybunału Konstytucyjnego przez prezydenta
Bronisława Komorowskiego oraz opóźnianie publikacji orzeczenia w związku z kryzysem wokół Trybunału.

Powołanie Komisji Weryfikacyjnej

5 maja 2017 weszła w życie Ustawa z dnia 9 marca 2017 o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji
reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa, która powołała Komisję do
spraw usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z
naruszeniem prawa (Komisję Weryfikacyjną) będącą organem administracji publicznej podejmującym sprawy w zakresie
postępowań w przedmiocie wydania decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości na terenie m.st. Warszawy.
Ministerstwo Sprawiedliwości w 2017 przedstawiło projekt ustawy o zrekompensowaniu niektórych krzywd
wyrządzonych osobom fizycznym wskutek przejęcia nieruchomości lub zabytków ruchomych przez władze komunistyczne po
1944 nazywanej dużą ustawą reprywatyzacyjną.
14 sierpnia 2020 Sejm uchwalił ustawę nowelizującą ustawę o Komisji Weryfikacyjnej oraz ustawę o gospodarce
nieruchomościami, która wprowadza m.in. zakaz reprywatyzacji nieruchomości zamieszkanych przez lokatorów.

Komisja weryfikacyjna:
 Komisja do spraw usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości
warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa.
 Pełna nazwa komisji to Komisja do spraw usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących
nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa. Powstała ona żeby walczyć z niewłaściwą "dziką"
reprywatyzacją jaka nastąpiła w Warszawie.

Nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego z 2021 roku

Wprowadziła, że po upływie 30 lat od wydania decyzji administracyjnej niemożliwe będzie wszczęcie postępowania w celu jej
zakwestionowania, np. w sprawie odebranego przed laty mienia. Zdaniem warszawskiego stowarzyszenia Miasto Jest Nasze
nowelizacja ta bardzo mocno ograniczy reprywatyzację, bo po wejściu w życiu ustawy nie będzie możliwe stwierdzenie
nieważności decyzji – nawet jeżeli została wydana z rażącym naruszeniem prawa lub bez podstawy prawnej – jeżeli od dnia
jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne – przynajmniej
w stosunku do nieruchomości przejętych przez państwo na podstawie Dekretu Bieruta i Reformy Rolnej z 1944 wszczynanie
nowych postępowań reprywatyzacyjnych.

Sposoby fałszywej reprywatyzacji

 Metoda „W podziękowaniu za pomoc w czasie wojny”- Dochodziło do sfałszowania testamentu, w którym rzekomy
właściciel przekazuje własność w podziękowaniu za pomoc w czasie wojny (od Żyda) lub za "dożywotnią posługę"
(od argentyńskiej służącej).
 Metoda „Na Żyda w getcie”- Polegała na sprzedaży przed sądem polubownym działającym przy Radzie Żydowskiej
kamienicy Polakowi przez Żydów, którzy mieli potem trafić do getta. Nowy właściciel odsprzedawał ją kolejnym
osobom. Po latach spadkobiercy kolejnych nabywców starali się o zwrot kamienicy. Wątpliwości wzbudzało, czy taka
transakcja nie była oparta na wyzysku, naruszała dobre obyczaje lub wykorzystywała trudne położenie
sprzedającego.
 Metoda „Na bliźniaka”- Metoda polegała na wykorzystaniu popularności niektórych nazwisk. W niektórych
księgach wieczystych (np. z zaboru austriackiego) nie zapisywano części danych identyfikujących taką osobę (np.
imion rodziców czy dokładną datę urodzenia). Za pomocą książki telefonicznej wyszukiwano ludzi, którzy nazywali
się tak samo, jak właściciel
 Metoda „Na zmartwychwstanie”- Polegała na posłużeniu się fikcyjnym pełnomocnictwem lub podrobionym
dowodem osobistym albo paszportem przy jednoczesnym braku dociekliwości notariusza. Przykładowo notariusz nie
zwrócił uwagi, że przedwojenna właścicielka kamienicy przy ulicy Wenecja w Krakowie udzielając rzekomemu
pełnomocnikowi, musiała mieć 120 lat i że sprzedawała nieruchomość za cenę trzykrotnie niższą od rynkowej.
 Metoda „Korupcyjna”- W przeciwieństwie do „zwykłej” korupcji polegała na zyskaniu przychylności urzędników
dzięki uprzejmości oraz przygotowywanie uporządkowanych pism i dokumentacji w sprawie, nie wymaganych od
urzędu lub sądu.
 Metoda „Na handlarza roszczeń”- Polegała na zakupieniu po zaniżonej cenie roszczeń do nieruchomości od
prawowitych właścicieli.
 Metoda „Na kuratora”- Kurator prowadzi sprawy osób nieobecnych i reprezentuje ich interesy. Kurator spadku
może być powołany przez sąd, gdy nie jest znany spadkobierca majątku. Innym przykładem jest ustanowienie
kuratora osób nieobecnych, który dba o interesy spadkobierców, którzy nie są nieznani, ale nieznane jest ich miejsce
pobytu i nie biorą udziału w sprawie.
 Metoda „Na Polaka”- Metoda „na Polaka” polega na tym, by przekonać że osoba, której jest się rzekomym
spadkobiercą lub od której się kupiło roszczenia, była Polakiem.
 Metoda „Na reaktywowaną spółkę przedwojenną”- Polegała na reaktywacji przedwojennej spółki na podstawie
akcji, zwykle kupowanych w antykwariatach.
Prywatyzacja – proces przekazywania majątku państwowego podmiotom prywatnym. Prywatyzacja może się odbywać poprzez sprzedaż
lub transfer majątku państwowego. Pierwszą w historii masową prywatyzację państwowego majątku przeprowadzono w latach 1933–1937
w nazistowskich Niemczech.
Prywatyzacja kapitałowa, zwana też pośrednią – jeden z rodzajów prywatyzacji. Przebiega ona etapami.
Pierwszy etap polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę prawa handlowego, w której jedynym
właścicielem całego pakietu akcji (w przypadku spółki akcyjnej) lub udziałów (w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością)
pozostaje Skarb Państwa. Ten proces nazywa się komercjalizacją.
W drugim etapie następuje zbycie akcji Skarbu Państwa. To zbycie może ujawnić się na różne sposoby: począwszy od sprzedaży
inwestorom po nieodpłatne przekazanie majątku pracownikom.
Prywatyzacja bezpośrednia – rozporządzenie przez organ założycielski wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi
majątku przedsiębiorstwa państwowego z pominięciem procesu komercjalizacji. Może odbywać się w formie sprzedaży przedsiębiorstwa,
wniesienia przedsiębiorstwa do spółki lub oddania przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

Cele prywatyzacji
 Zwiększenie efektywności i konkurencyjności podmiotów działalności gospodarczej
 Zapewnienie ich rozwoju
 Dekapitalizacja
 Zwiększenie liczby zatrudnionych
 Zapewnienie przedsiębiorstwu nowych rozwiązań technologicznych
 Otwarcie na nowe rynki zbytu
 Zmniejszenie długu/deficytu publicznego
 Cel fiskalny

Zalety prywatyzacji
 Odpolitycznienie przedsiębiorstw.
 Zwiększa konkurencję.
 Wzrost innowacyjności przekształcanych przedsiębiorstw.
 Napływ kapitału zagranicznego.
 Uzyskanie wysokich wpływów do budżetu państwa
 Poprawa warunków pracy.
 Poprawa i rozwój rynku kapitałowego.
 Zmniejszenie obciążeń budżetu państwa.
 Poprawa ekonomicznej efektywności sprywatyzowanych przedsiębiorstw

Wady prywatyzacji
 Wzrost bezrobocia
 Możliwość wystąpienia korupcji.
 Sprzedaż przedsiębiorstw w „obce ręce”.
 Pogorszenie warunków socjalnych
 Zwolnienia pracowników, wynikające z restrukturyzacji.
 Własność prywatna nie zawsze przekłada się na poprawę efektywności
 Osłabienie roli związków zawodowych.
 Ograniczenie wpływu państwa na niektóre podmioty sektorów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki .

Pakiety socjalne przy prywatyzacji

• Pakiety socjalne pojawiły się w Polsce na początku lat 90. i były zawierane przez wchodzących do naszego kraju inwestorów ze związkami
zawodowymi reprezentującymi pracowników przejmowanych zakładów.

WAŻNE :

1) Fuzja Orlenu z Lotosem i sprzedaż 40% akcji węgierskiemu Mollowi –nie potrzebne działanie Państwa
2) Upadek wielu kopalni (i innych przedsiębiorstw) został spowodowany brakiem prywatyzacji, w związku z sprzeciwem
związków zawodowych (przez brak prywatyzacji upadły w związku z nierentownością)
3) Prywatyzacja zmniejszyła znaczenie związków zawodowych
4) Prywatyzacja przez społeczeństwo jest często źle postrzegana przez liczne zwolnienia oraz zmniejszeniem poczucia
stabilności przez pracowników jednak przyniosła korzyści przez wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań, poprawności
efektywności przedsiębiorstw, czy wygenerowała duże przychody do Skarbu Państwa.
5) Negatywny przykład udziału państwa w przedsiębiorstwach – TVP, fuzja Lotosu z Orlenem, korupcja, ustawa z
października mająca na celu zabetonowanie prezesów spółek skarbu państwa (nie została uchwalona), wykup prasy przez
Orlen(w celu pozbycia się artykułów nieprzychylnych władzy), polonizacja banków spowoduje przeniesienie głównych
jednostek decyzyjnych do Polski, jednak jest niepotrzebna.
6) Pozytywny – państwo dba o to żeby obywatele mieli dostęp do najważniejszych gałęzi gospodarki – energia elektryczna,
koncerny paliwowe, edukacja, obrona narodowa
Pomoc społeczna
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji
życiowych, z którymi nie są w stanie sobie poradzić, wykorzystując własne możliwości i uprawnienia.
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w formie finansowej ( zasiłki), rzeczowej (mieszkania, pobyt w domu pomocy społecznej, ubranie)
oraz w formie usług ( posiłki w szkole). System świadczeń pomocy społecznej wspiera finansowo osoby i rodziny o niskich dochodach oraz
pozbawione dochodu.

Komu przysługuje?
 osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej;
 cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
 mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii
Europejskiej.

Główne cele
 wsparcie osób i rodzin w przezwyciężeniu trudnej sytuacji życiowej, doprowadzenie - w miarę możliwości - do ich życiowego
usamodzielniania i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka,
 zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej – dla osób nie posiadających dochodu lub o niskich dochodach, w wieku
poprodukcyjnym i osobom niepełnosprawnym,
 zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotkniętym skutkami patologii społecznej, w tym przemocą w rodzinie,
Historia
II RP: W 1918 r. odzyskaliśmy niepodległość. Zdecydowano wtedy ze względu na różny stopień zubożenia społeczeństwa na wprowadzenie
formalnych ustaleń na temat pomocy tym ludziom co zaowocowało uchwaleniem ustawy dnia 16 sierpnia 1923 roku o opiece społecznej.
Była ona później uzupełniana kolejnymi aktami prawnymi. Pomoc społeczna trwała do czasu rozpoczęcia się 2 wojny światowej.

Polska Ludowa: 1944-1948 :Ze względu na poważne zniszczenia kraju służby prowadziły tak zwane ratownictwo społeczne co oznaczało
pomoc w zaspokajaniu podstawowych potrzeb ludzkich m.in. jedzenie, miejsce zamieszkania.

1948-1956: Mocno ograniczono funkcjonowanie opieki społecznej ze względu na mocne kontrolowanie tej opieki przez władzę
socjalistyczne. Specyfiką opieki społecznej państwa socjalistycznego było eksponowanie pewnych grup potrzebujących przy jednoczesnym
pomijaniu innych.

1956-1989: W 1966r. wpisano na listę zawodów zawód pracownika socjalnego. W latach 1975-1990 funkcjonował „Program rozwoju
zawodowej służby socjalnej” co pomogło w rozwinięciu pomocy społecznej w naszym kraju.

III RP: W czasie obrad okrągłego stołu poruszono wiele kwestii w tym pomocy społecznej. 29 listopada 1990 r. została przyjęta nowa
ustawa o pomocy społecznej. Dzieliła ona obowiązki pomocy na obowiązki państwa i samorządów terytorialnych.

W 2004 r. dokładnie 12 maja zawarto nową ustawę o pomocy społecznej. Powodem było dostosowanie się do norm unijnych.

Kategorie wydatków socjalnych:

Najważniejsze wydatki socjalne obejmują wydatki w ramach ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego, pomocy społecznej
oraz świadczenia rodzinne i wydatki związane z polityką rynku pracy.

Najważniejsze wydatki państwa na pomoc socjalną:

W zeszłym roku na transfery socjalne wydano prawie 470 mld zł, czyli prawie 18 proc. PKB. Większość, ok. 419 mld zł, stanowiły
świadczenia pieniężne.
Najpoważniejszym transferem społecznym są emerytury i renty (ponad 10 proc. PKB). Na długiej liście transferów są też: program 500 plus
(koszt w ubiegłym roku to 40,3 mld zł), 13. emerytura (11,9 mld zł), 14. emerytura (10,4 mld zł), a także m.in. świadczenia rodzinne i
opiekuńcze.
13 emerytura: - jest dodatkowym rocznym świadczeniem pieniężnym dla emerytów i rencistów, której celem jest wsparcie materialne oraz
zmniejszenie nierówności społecznych i ekonomicznych. Jest ona przyznawana osobom uprawnionym, w równej kwocie, w 2022 jest to
kwota netto 1217,98 zł, zaś w 2021 była to kwota 1066,24 zł netto.
14 emerytura - przyświeca ten sam cel, z tą różnicą, że kwota wypłacanego świadczenia jest uzależniona od dochodu, który jest uzyskiwany
przez uprawnionego.

Plusy:
 pomaga w złagodzeniu problemów finansowych osób otrzymujących niskie emerytury i renty (można se kupić za to coś fajnego
raz na rok, przeznaczyć na oszczędności)

Minusy:
 ludzie pracujący dłużej dostają mniejszy dodatek w porównaniu do osób, które pracowały krótko i otrzymują niższa emeryturę, co
nie jest do końca sprawiedliwe
 na 14 emeryturę nie mogą liczyć ci, którzy osiągają dochody powyżej 4100 zł brutto
 taki sposób przyznawania świadczeń może zachęcać do pracowania na czarno, np. osoby, które pracują na czarno otrzymają
najniższą emeryturę, i mają prawo do wyższych świadczeń
 na dłuższą metę nie rozwiązuje to problemu „emerytur groszowych”
Podsumowując: Według nas te świadczenia z jednej strony są dobrze adresowane, gdyż uprawnieni do świadczeń nie mają na ogół
możliwości osiągnięcia innego, stałego dochodu, a te świadczenie pozwala na drobną poprawę sytuacji finansowej, czyli jest to sposób na
uzyskanie dodatkowego dochodu. Zaś z drugiej strony, nie jest to świadczenie, które znacząco poprawia sytuację finansową, w
szczególności uboższych uprawnionych. Pomoc tym ludziom jest potrzebna, ale w innej wersji, np. w postaci corocznej waloryzacji
minimalnej emerytury.

Dlaczego w PL jest mała dzietność?

- istnieje luka pomiędzy preferowaną liczbą dzieci a faktycznie posiadaną (tabelka z ankietą); wśród rodzin z dziećmi na utrzymaniu
zdecydowanie dominują te, w których wychowują się jedynacy i jedynaczki – 53%. W 35% rodzin jest dwoje dzieci, w 9% – troje, a w 3%
czworo lub więcej; w kolejnych pokoleniach wzrasta liczba kobiet bezdzietnych, jednocześnie jednak liczba tych, które deklarują, że nie
chcą mieć dzieci, jest stosunkowo niewielka;

- Głównymi powodami niskiej dzietności w Polsce – według opinii publicznej – są poczucie niepewności oraz czynniki ekonomiczne.
Respondenci wskazywali na: brak stabilności finansowej i niepewność co do przyszłości (59% badanych wybrało tę odpowiedź),
ograniczenia związane z sytuacją mieszkaniową (44%) oraz obawy kobiet przed utratą pracy (42%). Rzadziej wskazywano: chęć robienia
kariery zawodowej przez kobiety i upowszechnienie się modelu kobiety niezależnej finansowo (27%), trudności z pogodzeniem obowiązków
rodzinnych i zawodowych (26%) oraz poczucie braku wsparcia ze strony państwa (m.in. w zakresie edukacji oraz opieki medycznej nad
dziećmi - 23%).

Co robi państwo z tym?

W ramach polityki rodzinnej wykorzystuje się różne instrumenty, m.in.:
 legislacje prawne (np. zapisy w Kodeksie rodzinnym - i opiekuńczym oraz Kodeksie pracy, regulacje dotyczące zasad
przyznawania urlopów dla rodziców);
 ulgi i zwolnienia podatkowe;
 świadczenia w formie usług (np. tworzenie i wspieranie instytucji opiekuńczych dla dzieci, Karta Dużej Rodziny);
 świadczenia pieniężne (np. zasiłek macierzyński, „becikowe”, „kosiniakowe”, wypłaty z programu „Rodzina 500+”, wypłaty z
programu „Dobry Start” itp.)

Co państwo powinno z tym zrobić?

Przyjmując za cel zwiększenie dzietności lub chociażby zatrzymanie jej spadku, warto rozważyć wprowadzenie działań:
1) mających na celu wspieranie rodziców w łączeniu pracy zawodowej z rodzicielstwem, w tym:

 - o zwiększanie dostępu do żłobków i przedszkoli

 - o podejmowanie działania na rzecz elastycznych form zatrudniania;

2) wprowadzenie do urlopu rodzicielskiego części urlopu, która może zostać wykorzystana tylko przez ojca w pierwszym roku (lub latach)
od urodzenia dziecka;
3) mających na celu wsparcie osób doświadczających problemów z zajściem w ciążę, w tym o refundowany przez rząd, ogólnodostępny
program, którego celem jest dofinansowanie zabiegów zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro);

Czym jest 500+?

Jest to program mający na celu wspomóc polskie rodziny, ale i znacznie poprawić sytuację demograficzną.

Zalety:
 - z początku była zauważalna poprawa jakości życia rodzin z dziećmi
 - pieniądze z programu nie wliczają się do dochodu, więc nie trzeba rezygnować z innych świadczeń
 - świadczenie jest wypłacane do momentu, w którym dziecko osiągnie 18 lat
 - możliwość zaoszczędzenia na dalszą edukację dziecka (studia itd.)

Wady:
 - brak poprawy w związku z sytuacją demograficzną ( rodzi się zbyt mało dzieci)
 - zmniejszenie chęci do pracy części rodziców
 - brak poprawy sytuacji w związku z życiem zawodowym kobiet
 - brak rozwiązania problemów ze żłobkami i przedszkolami ( zbyt mała liczba miejsce, zbyt drogie)

Propozycje usprawnień
 Beneficjenci powinni mieć pewność, że program pozostanie mimo zmiany sytuacji politycznej. Może będzie to się wtedy
przekładać na dzietność.
 Należy obudować program dodatkowymi rozwiązaniami, które pozwolą na pogodzenie pracy z opieką nad dziećmi.
 Należałoby powiązać ten program z pracą w celu uniknięcia zwiększenia dobrowolnego bezrobocia.
 Program 500 plus dubluje się z systemem świadczeń rodzinnych. Racjonalna byłoby stopniowe wycofywanie się ze świadczeń
rodzinnych lub zmniejszanie ich znaczenia.
 Warta rozważenia wydaję się także dyskusja nad mechanizmem waloryzacji niezależnym od polityki. Chodzi o to, by uniknąć w
latach wyborczych presji na rząd na podwyżki 500 plus, co może być dużym problemem dla finansów publicznych.
Mieszkanie+
Mieszkanie Plus jest to rządowy program, w ramach którego planowano budowę mieszkań w całej Polsce, które miały być wynajmowane za
niską cenę. Mieszkanie Plus zastąpiło program Mieszkanie dla Młodych i inaczej, niż w przypadku tego programu oraz programu Rodzina na
Swoim, Mieszkanie Plus w swoich założeniach nie dotyczy kredytu hipotecznego. Głównym zadaniem tej instytucji jest zaspokajanie
potrzeb mieszkaniowych obywateli. Oficjalna nazwa Mieszkania Plus to Narodowy Program Mieszkaniowy.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że na program Mieszkanie Plus składają się działania służące realizacji głównych celów Narodowego
Programu Mieszkaniowego:

Cel 1 – związany ze zwiększeniem dostępu do mieszkań dla osób o dochodach uniemożliwiających nabycie lub wynajęcie mieszkania na
zasadach komercyjnych;

Cel 2 – związany ze zwiększeniem możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkaniowych osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym ze względu na niskie dochody lub szczególnie trudną sytuację życiową.

Tym samym wydatki budżetu państwa na sferę mieszkaniową w Polsce należą do najniższych w Unii Europejskiej. Polityka mieszkaniowa w
Polsce od lat boryka się z tymi samymi problemami. Należą do nich: deficyt mieszkaniowy, niska podaż, stosunkowo wysokie koszty
realizacji inwestycji i ceny mieszkań oraz polityka mieszkaniowa państwa.

Jeżeli chodzi o charakter rządowy, współcześnie mamy dwie możliwości realizacji programu: Mieszkanie Plus wynajem – oznacza dopłaty
do czynszu w wysokości nawet 500 złotych miesięcznie, przy czym dopłata jest bezzwrotna; Mieszkanie Plus wynajem z możliwością dojścia
do prawa własności, co będzie trwało od 15-stu do 30-lat. Jak czytamy na stronie rządu o udział w programie Mieszkanie Plus mogą ubiegać
się osoby, które nie mają prawa własności ani współwłasności do domu lub mieszkania i które nie mają prawa do lokalu spółdzielczego, ale
wykazują zdolność czynszową. Tak więc o przystąpienie mogą się ubiegać rodziny, studenci, a nawet osoby starsze. Lokalne samorządy
mają prawo dookreślenia szczegółowych warunków przyznawania świadczeń z tytułu programu. Na przykład, jeśli w jakiejś gminie wiele
rodzin z dziećmi ma niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe, wówczas tylko one będą przystępować do Mieszkania Plus w pierwszej
kolejności.

W planach do końca 2019 roku miało być wybudowanych 100 tys. Mieszkań a do października 2021r. wybudowano nieco ponad 15 tys.
Mieszkań. Stan tych mieszkań jak twierdzą mieszkańcy pozostawia wiele do życzenia np. kruszący się tynk i grzyb. Przyczynia się do tego zła
izolacja i przeciekający dach. Mieszkania te w swoich założeniach miały być przystępne cenowo a okazało się, że nie są tańsze od innych
mieszkań.

Fundusze celowe
jest to fundusz stworzony z myślą o realizacji konkretnych, wyodrębnionych celów państwowych lub samorządowych, które mogłyby być
finansowane z budżetu, lecz z pewnych względów uznano, że do ich realizacji należy stworzyć odrębny budżet. Jego przychody pochodzą z
dochodów publicznych. Tworzony jest na mocy ustawy - odrębna ustawa powołuje konkretny fundusz. Jako ważna cechę można także
podać nieokreślony czas ich funkcjonowania, który jest zazwyczaj dłuższy niż rok. Państwowy fundusz celowy nie ma osobowości prawnej,
stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w
tej ustawie. środki gromadzone są ze ściśle określonych źródeł i są przeznaczane na ściśle określone cele.

Rodzaje funduszy celowych w Polsce

W Polsce obecnie istnieje kilkadziesiąt funduszy celowych. Dzieli się je na państwowe fundusze celowe oraz samorządowe fundusze
celowe. Obie te kategorie tworzą łącznie grupę publicznych funduszy celowych. Państwowymi funduszami celowymi są fundusze
realizujące zadania wyodrębnione z budżetu państwa, natomiast samorządowymi (gminnymi, powiatowymi, wojewódzkimi) funduszami
celowymi są fundusze realizujące zadania z budżetu, odpowiednio, gminy, powiatu lub województwa.

Funkcjonowanie funduszy celowych może polegać na:

 wyodrębnieniu z budżetu państwa osobnego rachunku, na którym gromadzone są dochody i wpływy danego funduszu, oraz z
których właściwy dysponent, najczęściej w randze ministra rozdysponowuje zgromadzone tam środki
 stworzenie funduszu celowego poprzez tworzenie struktur organizacyjnych i nadanie mu osobowości prawnej; wówczas to
dysponentem środków zgromadzonych na rachunkach funduszu staje się organ tego funduszu w randze

Metodę finansowania polegającą na powiązaniu określonych dochodów i wydatków ze wskazanymi celami, w ramach funduszu
celowego nazywa się funduszowaniem.

Funkcje funduszy celowych

Analizując przesłanki tworzenia wszelkiego typu funduszy celowych oraz posługiwania się nimi w praktyce wyróżnić można następujące ich
funkcje:
 funkcję alokacji środków publicznych – polegająca na alokacji zasobów gospodarczych wykorzystując mechanizm administracyjny,
 funkcję redystrybucji dochodów w gospodarce i społeczeństwie – polegającą na zmianach w proporcjach wykorzystania dochodu
narodowego poprzez przymusową ingerencję w dochody osób i podmiotów gospodarczych lub poprzez dobrowolną rezygnację
przez te podmioty z części dochodów na rzecz funduszy,
 funkcję mobilizacji środków publicznych –Fundusze celowe mogą sprzyjać powiększeniu środków publicznych, m.in. dzięki
wykorzystaniu czynnika psychologicznego – właściwie sformułowany cel, może znaleźć akceptację społeczeństwa i podmiotów
gospodarczych, które dobrowolnie będą przeznaczały środki na te fundusze. Poza tym funkcja mobilizacji realizuje się przez
obowiązująca zasadę, że wielkość wydatków uzależniona jest od wielkości zgromadzonych dochodów
 funkcję racjonalizacji wydatków publicznych – odnoszącą się do stabilizacji hierarchii zadań i celów.

Wady funduszy celowych

 sroki publiczne zgromadzone w funduszach celowych wymykają się spod kontroli parlamentu, a ewentualne korekty wymagają
zmian ustawowych, co pochłania wiele czasu
 znalezienie właściwych proporcji między środkami publicznymi zgromadzonymi przez budżet, a tymi zgromadzonymi przez
fundusze celowe jest trudne i uzależnione od warunków politycznych, społecznych, historycznych, itp.
 doświadczenia wielu krajów potwierdzają możliwość marnotrawstwa środków przy użyciu funduszy celowych
 Brak możliwości transferu środków między funduszami celowymi, co sprzyja możliwości niepełnego wykorzystania środków.

Zadłużenie funduszy (nieoficjalna część budżetu państwa), osiągnie na koniec przyszłego roku wielkość 422 mld zł – dziewięć razy więcej niż
w 2015 roku.
 Planowany przez resort deficyt rządowy to nie 65 mld zł, a dwa razy więcej, ponad 120 mld zł (nie zawiera tarczy inflacyjnej, 14.
Emerytury, dodatków osłonowych czyli realnie wyniesie on ponad 160-170 mld zł)
 Państwowy Dług Publiczny w 2023 r. ma wynieść według rządu ok. 40,4 proc. PKB. Z kolei dług sektora finansów publicznych w
2023 r. wyniesie ok 53%

Fundusz Pracy
Fundusz Pracy jest państwowym funduszem celowym. Środkami Funduszu dysponuje minister właściwy do spraw pracy. Fundusz Pracy
służy finansowaniu zadań polegających na promocji zatrudnienia, łagodzeniu skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej,

Źródła przychodów Funduszu:

• obowiązkowe składki;
• środki z budżetu Unii Europejskiej na współfinansowanie realizowanych projektów;
• odsetki od środków Funduszu Pracy znajdujących się na rachunkach bankowych dysponenta oraz jednostek realizujących zadania
finansowane ze środków Funduszu Pracy oraz od wolnych środków przekazanych w zarządzanie zgodnie z przepisami o finansach
publicznych;
• spłaty rat i odsetek od pożyczek udzielonych z Funduszu Pracy;
• środki ze sprzedaży akcji i udziałów oraz zwrot środków z Banku Gospodarstwa Krajowego, pochodzących z wypłaty pożyczek dla
osób fizycznych podejmujących działalność gospodarczą;
• opłaty, wpłaty, kary pieniężne i grzywny;
• środki pieniężne przekazywane do Funduszu Pracy

Wysokość składki na FP - Wysokość obowiązkowej składki na Fundusz Pracy na dany rok określa ustawa budżetowa. W 2022 roku wynosi
ona 1,00% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Składki są pobierane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
i przekazywane na rachunek bankowy Funduszu Pracy.

Na co przeznaczone są środki?
• koszty wynagrodzeń, które są wypłacane młodocianym pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w celu
przygotowania zawodowego;
• koszty szkolenia pracowników, bezrobotnych oraz innych uprawnionych osób;
• koszty wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, jednorazowe środki na podjęcie działalności
gospodarczej, koszty pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa;
• zwrot części kosztów poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych;
• koszty przygotowania zawodowego osób dorosłych;
• koszty opieki nad dzieckiem i osobą zależną;
• koszty kształcenia młodocianych pracowników w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o systemie oświaty;
• koszty szkoleń pracowników objętych przepisami o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy.

Z Funduszu Pracy finansowane są również koszty obsługi administracyjnej tych zadań.

Bank Gospodarstwa Krajowego

– polski bank państwowy, jedyny tego rodzaju podmiot w Polsce należący w całości do Skarbu Państwa. Został powołany ustawą do
wspierania rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego.
Współpracuje z innymi instytucjami z Grupy Polskiego Funduszu Rozwoju: Korporacją Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych, Polską Agencją
Inwestycji i Handlu, Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Agencją Rozwoju Przemysłu

Czym zajmuje się BGK?

 -Rozwija systemy poręczeń i gwarancji mające na celu pobudzanie przedsiębiorczości.
 -Inicjuje i realizuje programy służące wzrostowi gospodarczemu Polski.
 -Stanowi centrum kompetencyjne w finansowaniu projektów infrastrukturalnych, eksportu, spółek komunalnych i samorządów.
 -Angażuje się w programy służące poprawie sytuacji na rynku mieszkaniowym i dostępu Polaków do mieszkań.
 -Zarządza programami europejskimi i dystrybuuje środki unijne w skali krajowej i regionalnej.
 -Jest instytucją wiodącą w procesie konsolidacji finansów publicznych.
 -Specjalizuje się w obsłudze rządowych programów finansowych i dystrybucji związanymi z nimi funduszami celowymi oraz w
obsłudze rachunków bankowych instytucji państwowych.

Fundusz Przeciwdziałania COVID-19

Przeznaczony jest dla jednostek sektora finansów publicznych oraz jednostek spoza tego sektora. Wspiera on finansowo sektor publiczny i
inne obszary gospodarki przyczyniające się do przeciwdziałania COVID-19 oraz minimalizowania społeczno-gospodarczych skutków
pandemii.

Środki Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 pochodzą z:

 wpłat jednostek sektora finansów publicznych,
 środków, które za zgodą Komisji Europejskiej mogą zostać przeznaczone na wsparcie realizacji zadań związanych z
przeciwdziałaniem COVID-19,
 wpłat z budżetu państwa, w tym budżetu środków europejskich,
 wpływów ze skarbowych papierów wartościowych,
 środków z obligacji wyemitowanych przez BGK, Przeznaczenie środków tego funduszu jest następujące
 finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19,
 zwrot wydatków poniesionych na realizację zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. BGK pełni rolę operatora Funduszu, co
oznacza:
 przygotowywanie i aktualizowanie rocznego planu finansowego Funduszu,
 administrowanie rachunkami Funduszu,
 obsługę wpływów/wypłat realizowanych ze środków Funduszu,
 obsługę zadłużenia zaciągniętego na rzecz Funduszu,
 przygotowywanie sprawozdawczości z realizacji planu finansowego Funduszu,
  zapewnienie bieżącej płynności finansowej Funduszu w tym emisję obligacji na potrzeby Funduszu,
 lokowanie okresowo wolnych środków Funduszu.

Turystyczny Fundusz Zwrotów (TFZ)

jest jedną z form pomocy dla branży turystycznej z tarczy antykryzysowej.

W BGK został utworzony Turystyczny Fundusz Zwrotów, z którego będą realizowane, do wyczerpania zgromadzonych na nim środków,
wypłaty na rzecz podróżnych. Wypłaty będą realizowane, gdy podróżny nie otrzymał zwrotu wniesionej zaliczki lub nie wyraził zgody na
przyjęcie vouchera, za podróż, która została odwołana z powodu pandemii. Przyjmowanie wniosków oraz wypłaty środków podróżnym
będą realizowane przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Wypłaty będą dokonywane na rzecz podróżnego przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, w terminie 14 dni od pozytywnie
zweryfikowanych wniosków o wypłatę złożonych przez organizatora turystyki i podróżnego.

Pomoc jest instrumentem zwrotnym. Zwrot wypłaconych środków dokonywany będzie przez organizatorów turystyki w 72 ratach.

Środki finansowe zasilające Fundusz mogą pochodzić z następujących źródeł:

 wpłat z budżetu państwa
 wpłat z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19
 odsetek od wolnych środków Funduszu przekazanych w depozyt
 odsetek od lokat okresowo wolnych środków Funduszu Zwrotów zdeponowanych w bankach
 zwrotów wypłat dokonanych przez organizatorów turystyki
 wpłat z innych tytułów

BGK pełni rolę podmiotu prowadzącego Fundusz i do jego zadań należy:

 wyodrębnianie w planie finansowym Banku planu finansowego Funduszu
 realizacja planu finansowego Funduszu
 przekazywanie środków na wypłaty na rzecz podróżnych do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego
 lokowanie wolnych środków Funduszu
 sporządzanie projektu planu finansowego Funduszu wraz z odrębnym bilansem oraz rachunkiem zysków i strat na dany rok
 składanie ministrowi ds. turystyki oraz ministrowi właściwemu ds. finansów publicznych sprawozdania z realizacji planu finansowego
Funduszu

Czym jest Polski Fundusz Rozwoju Polski Fundusz Rozwoju (PFR)

polska spółka akcyjna należąca do Skarbu Państwa oferująca instrumenty służące rozwojowi przedsiębiorstw, jednostek samorządu
terytorialnego oraz osób prywatnych, inwestująca w zrównoważony rozwój społeczny i wzrost gospodarczy państwa.

Polski Fundusz Rozwoju prowadzi programy sprzyjające zwiększeniu długoterminowego potencjału inwestycyjnego i gospodarczego Polski
oraz wyrównywaniu szans i ochronie środowiska naturalnego. Priorytety Grupy PFR to inwestycje infrastrukturalne, innowacje, rozwój
przedsiębiorczości, eksport i ekspansja zagraniczna polskich przedsiębiorstw oraz obsługa inwestycji zagranicznych. Podstawowymi
obszarami działalności Grupy PFR są: inwestycje, ubezpieczenia, doradztwo i promocja, wsparcie przedsiębiorczości oraz eksportu.

Zasady działania Polskiego Funduszu Rozwoju

 - Wypełnianie luk rynkowych: finansowanie na zasadach komercyjnych oraz współpraca przy przygotowaniu i dystrybucji
programów w obszarach, w których występują luki w rynku,
 - Komplementarność: wykorzystywanie mnożnika rynkowego poprzez mobilizowanie kapitału prywatnego,
 - Samofinansowanie: dążenie do samofinansowania poprzez osiąganie pozytywnego wyniku finansowego na prowadzonej
działalności oraz finansowanie za pośrednictwem rynków kapitałowych (emisja obligacji),
 - Transparentność: rozdzielenie działalności gwarantowanej przez państwo od działalności na rachunek własny na zasadach
rynkowych, w celu zapewnienia równych zasad konkurencji – rynkowa stopa zwrotu dla działalności na rachunek własny,
 - Klientocentryczność: prowadzenie programów rozwojowych dostosowanych do potrzeb biznesu (przedsiębiorstw i inwestorów
na terenie Polski), konsumentów (osób indywidualnych), państwa (jednostek samorządu terytorialnego oraz sektora
publicznego),
 - Profesjonalizm: standardy organizacji odpowiadające najlepszym praktykom rynkowym

Fundusz Inwestycji Lokalnych

 został powołany do życia w pierwszej połowie 2020 roku.Fundusz miał pomagać gminom radzić sobie z kryzysem i spadkiem
przychodów, które notują z powodu epidemii. Większość gmin, które otrzymały pieniądze z funduszu na wschodnim Mazowszu,
jest zarządzana przez samorządowców związanych z PiS. Czyli wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta jest w nich polityk,
który startował w ostatnich wyborach samorządowych z list PiS, jest członkiem tej partii lub udzieliła mu ona poparcia w 2018
roku. Prawidłowy podział zaznaczonych przez posłankę gmin w 10 powiatach wschodniego Mazowsza wygląda następująco: 62
"gmin niePiS" i 33 "gminy PiS". Spośród 33 "gmin PiS" zaznaczonych na grafice tylko jedna nie otrzymała dofinansowania. Spośród
62 "gmin nie PiS" dofinansowanie otrzymało 17, natomiast 43, które się też ubiegały, nie dostało (dwie się nie ubiegały:
Krasnosielc i Wasewo).

Fundusz Patriotyczny
Szef rządu w lipcu 2020 r. ogłosił plan stworzenia Funduszu Patriotycznego, który ma "budować patriotyczne postawy" i wspierać
naukowców, szerzących myśli patriotyczne. Budżet tego projektu opiewa na 30 mln zł. Fundusz Patriotyczny to kolejny przykład tworzenia
oddzielnej sakiewki, z której rząd chce dosypywać pieniędzy wspieranym przez siebie jednostkom Problem polega na tym, że ogromna
część z tych funduszy nie jest wpisywana do reguły wydatkowej, co oznacza, że rząd nie musi szukać na te wydatki pokrycia w stałych
dochodach oraz nie widać ich w dziurze budżetowej. Dane o funduszach znajdziemy dopiero w deficycie sektora finansowego liczonego
według metodologii unijnej, co pozwala politykom na chwalenie się co miesiąc danymi budżetowymi, które oprócz wpływów podatkowych
w zasadzie już niewiele mówią o stanie finansów państwa.

Trzynastka dla emerytów z funduszu dla niepełnosprawnych

Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych ma być przemianowany na Fundusz Solidarnościowy i z niego wypłacone ma
być jednorazowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów. Projekt ustawy w tej sprawie złożony został przez posłów Prawa i
Sprawiedliwości. Celem tego funduszu jest przede wszystkim wsparcie społeczne, zawodowe, zdrowotne i finansowe osób
niepełnosprawnych, a finansowany jest ze specjalnego podatku płaconego przez osoby zarabiające ponad 1 mln zł rocznie – w wysokości 4
proc. od nadwyżki dochodów powyżej 1 mln zł za rok podatkowy - oraz z „przekierowania” na Fundusz części składki z Funduszu Pracy w
wysokości 0,15 p.proc. Przychody Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych wyszacowane zostały na ok. 2 mld zł
rocznie. Złożony teraz poselski projekt nowelizacji przewiduje, że środki funduszu będą mogły być przeznaczane także na rzecz emerytów i
rencistów. Z tego powodu autorzy projektu zaproponowali zmianę nazwy funduszu na "Fundusz Solidarnościowy". Projekt przewiduje, że
ze środków Funduszu będzie mogło być finansowane jednorazowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów (np. tzw. 13.
emerytury) wraz z kosztami jego obsługi. Z Funduszu finansowane mają być także renta socjalna i zasiłek pogrzebowy, który przysługuje w
razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną (obecnie są one finansowane z budżetu państwa).

Fundusz Sprawiedliwości
Z 681 mln 409 tys. złotych dotacji przyznanych ze środków funduszu w okresie objętym kontrolą przez najwyzsza izbe kontroli , jedynie 228
mln 502 tys. (34 proc.) przeznaczono na pomoc świadczoną bezpośrednio osobom pokrzywdzonym przestępstwem.

Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła, w okresie od 2 czerwca 2020 r. do 14 maja 2021 r., kontrolę nr P/20/037 pn. „Realizacja zadań
Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości”. Kontrolą objęto 21 podmiotów: Ministra
Sprawiedliwości (Dysponenta Funduszu) oraz 20 beneficjentów środków Funduszu Sprawiedliwości (14 organizacji pozarządowych, cztery
uczelnie wyższe, jedną państwową jednostkę organizacyjną prowadzącą działalność naukowo-badawczą oraz podmiot leczniczy – Szpital
Wojewódzki utworzony przez samorząd województwa). Powyższa kontrola była pierwszym kompleksowym badaniem funkcjonowania
Funduszu Sprawiedliwości, przeprowadzonym od momentu wejścia w życie, w drugiej połowie 2017 r., zmian legislacyjnych modyfikujących
w zasadniczy sposób zasady gospodarki finansowej tego Funduszu.

Z 16 zbadanych umów, mających w założeniu służyć przeciwdziałaniu przestępczości, aż 13 – na łączną kwotę ponad 63 mln zł – NIK oceniła
jako niecelowe i niegospodarne.

-przekazali 59 mln 506 tys. zł podmiotom do tego nieprzygotowanym, pomimo że o realizację tych samych zadań ubiegały się organizacje
posiadające odpowiednie przygotowanie i wieloletnie doświadczenie;

-przeznaczyli 140 mln 803 tys.zł na Ochotnicze Straże Pożarne, ale sprzęt dla nich rozdysponowano „w sposób uznaniowy” i bez związku „z
danymi dotyczącymi liczby wypadków komunikacyjnych na terenie działalności poszczególnych OSP”.

-wydali 35 mln 204 tys.zł na wyposażenie placówek medycznych, ale zostało ono „przekazane wybranym arbitralnie podmiotom, bez
konsultacji z organami właściwymi do spraw zdrowia. Te wydatki także opisywaliśmy, ostatnio zasłynął z nich wiceminister sprawiedliwości
Marcin Warchoł, który „pozyskiwał” dotacje z funduszu na szpitale w Rzeszowie, gdy kandydował na prezydenta tego miasta;

-37 mln 240 tys. zł przeznaczyli na budowę i wyposażenie Kliniki Budzik, specjalistycznego ośrodka leczenia osób dorosłych ze szczególnym
uwzględnieniem osób przebywających w stanie śpiączki – choć zadanie to nie miało związku z celami Funduszu Sprawiedliwości;

-ponad 43 mln zł przekazali Fundacji Profeto ks. Michała Olszewskiego, byłego egzorcysty. Profeto ma wybudować i prowadzić całodobowe
centrum pomocy dla ofiar przestępstw. Jak wskazuje NIK, zgodnie z umową na „faktyczną pomoc” ofiarom pójdzie jednak tylko 6,8 proc.
całej dotacji.

Fundusz Sprawiedliwości
 Wydano 25mln zł na zakup oprogramowanie Pegasus dla CBA.
 Brak związku z celem funduszu
 Niezgodnie z ustawą o CBA- działalność CBA jest finansowana wyłącznie ze środków budżetu państwa, a środki państwowego
budżetu celowego takimi środkami nie są
 Udział pośrednika w transakcji- 8 mln zł dla firmy Matic

Deficyt budżetowy
Definicja deficytu
Deficyt oznacza brak, niedobór czegoś. Mówiąc o deficycie mamy na myśli brak, niewystarczającą ilość czegoś, która nie pozwala nam na
pokrycie zaplanowanych wydatków.
W ekonomii mówiąc o deficycie mamy na myśli niedostateczną ilość pieniędzy na pokrycie zaplanowanych wydatków. Oznacza to, że
wydatki przewyższają dochody.
Innym określeniem na deficyt jest dziura budżetowa.

Rodzaje deficytów budżetowych

 Deficyt cykliczny – zwany też deficytem koniunkturalnym. Wynika od z działania czynników koniunkturalnych. Jest rezultatem
cyklicznego przebiegu procesów gospodarczych (okres recesji lub ożywienia). Obrazuje wpływ cyklu koniunkturalnego na zmiany
w dochodach i wydatkach budżetu państwa i jest niezależny od bieżącej polityki fiskalnej. Z reguły jest rezultatem stosowania
automatycznych stabilizatorów koniunktury. Ponieważ obliczanie bezpośredniego wpływu czynników koniunkturalnych na deficyt
jest nader utrudnione, deficyt cykliczny ustala się przeważnie jako różnicę między deficytem rzeczywistym a deficytem
strukturalnym.
 Deficyt strukturalny - deficyt pozbawiony wahań koniunkturalnych i zdarzeń jednorazowych. Oznacza to, że jest to deficyt, który
występuje w warunkach dobrej koniunktury (dochody i wydatki realizowane są przy pełnym wykorzystaniu potencjału
gospodarki. Mówi on, w jakim rzeczywistym stanie są finanse danego kraju.
 Deficyt rzeczywisty – Jest sumą deficytu strukturalnego i koniunkturalnego, więc jest to rzeczywista różnica pomiędzy dochodami
i wydatkami w danym okresie.

Wykresy
Wykres 1. Wysokość deficytu budżetowego w latach 2010-2021
Wykres obrazuje wielkość deficytu budżetowego w latach 2010-2021. Jak widać największy deficyt pojawił się w 2020r. wynosił on 85
miliardów złotych, gdzie spory wpływ miała pandemia Covid-19. Najmniejszy deficyt natomiast wystąpił w 2018r. wynosił on 10,4 miliarda
złotych

Wykres 2. Deficyt sektora finansów publicznych w latach 2018-2021

Wykres obrazuje deficyt sektora finansów publicznych w latach 2018-2021. Jak widać wysokość deficytu sektora finansów publicznych jest
zupełnie inna niż wysokość deficytu budżetowego. W 2018r. jest 2-krotnie niższy, niż budżetowy, zaś w 2020 jest prawie 2- krotnie wyższy

Wykres 3. Deficyt sektora finansów publicznych mierzony w %PKB

Wykres przedstawia te same dane co poprzedni wykres, ale tym razem dane przedstawione są w formie %PKB. Można zauważyć, że w 2020
deficyt osiągnął prawie 7%
Zmiana w podejściu do deficytu budżetowego
Poglądy na temat wpływu deficytu budżetowego na gospodarkę przez lata ulegały ewolucji.

1. Klasycy i neoklasycy uważali deficyt budżetowy za zło, za coś negatywnego – jako wyraz błędnie prowadzonej polityki
budżetowej. Natomiast gloryfikowali równowagę budżetową i to zachowaną w skali roku.
2. Doświadczenie lat 30. XX wieku (czyli wielki kryzys) sprawiło, że zrodziło się nowe podejście - keynesowskie, które zakładało
potrzebę interwencji państwa w celu skorygowania niedoskonałości rynku. W czasie recesji, gdy maleją inwestycje, a rosną
oszczędności, powinny rosnąć wydatki państwa, by pobudzić popyt. To powoduje powstanie deficytu budżetowego, jednak
będzie on spłacony z nadwyżki budżetowej w czasie dobrej koniunktury. Czyli budżet powinien być zrównoważony, ale nie rok do
roku (tak jak zakładali klasycy), a w okresie cyklu koniunkturalnego.

Uzasadnienie dla istnienia niewielkich deficytów

Gdy sektor prywatny, np. gospodarstwa domowe oszczędzają pieniądze, to są one wyłączone z obiegu - są “zamrożone”. Przez to maleje
popyt i część produkcji nie zostaje kupiona. Przedsiębiorcy są zmuszeni do ograniczenia produkcji i zwolnienia części pracowników. Przez co
rośnie bezrobocie. I pogłębia się recesja.

W tej sytuacji niemal konieczna jest interwencja państwa, którego wydatki powodują zwiększenie zagregowanego popytu i prowadzą do
pobudzenia, ożywienia gospodarki i utrzymania zatrudnienia na właściwym poziomie.

Niewielki deficyt – czyli jaki?

Istnieje pewna wielkość deficytu budżetowego, która nie jest niebezpieczna dla stabilizacji makroekonomicznej.
W Traktacie z Maastricht (1992) przyjęto umownie, że niegroźny deficyt to taki, który nie przekracza 3% PKB. Należy jednak pamiętać, że
każda gospodarka krajowa jest na innym poziomie i wszystko zależy od tempa wzrostu gospodarczego, wysokości stóp procentowych, a
także od chłonności rynku kapitałowego.
Można więc przyjąć, że dopuszczalny deficyt to taki, który nie spowoduje wzrostu kosztu obsługi długu publicznego w stosunku do PKB.

Konsekwencje wysokich deficytów

Deficyt budżetowy nie jest korzystny, zwłaszcza, gdy utrzymuje się przez dłuższy okres.

Konsekwencją wysokich deficytów jest pogorszenie się koniunktury gospodarczej, wzrost niepewności i ryzyka oraz kreowanie wysokiego
oczekiwania inflacyjnego. Wysokie deficyty mogą prowadzić do tzw. Efektu wypierania, czyli ograniczenia popytu konsumpcyjnego i
inwestycyjnego sektora prywatnego pod wpływem wzrostu wydatków państwa.

Kolejna z konsekwencji wysokich deficytów jest wzrost stawek podatkowych, wzrostu inflacji spowodowany przez drukowanie pieniądza a
także do powiększenia długu publicznego.

Procedura Nadmiernego Deficytu

Jest ona regulowana przez artykuł 126 Traktatu z o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej i stanowi podstawę części naprawczej Paktu
Stabilności i Wzrostu Unii Europejskiej, który podpisano w Amsterdamie w 1997 roku.

Pakt ten ma na celu ochronę zdrowych finansów publicznych i składa się z dwóch części:

 Prewencyjnej - której celem jest zapewnienie, by polityka fiskalna państw UE była prowadzona w sposób zrównoważony.

W ramach części prewencyjnej państwa członkowskie UE co roku przedstawiają przed Komisją Europejską programy stabilności
(lub konwergencji – w przypadku państw spoza strefy Euro - słowo konwergencja oznacza w ujęciu ekonomicznym zacieranie się
różnic pomiędzy podmiotami (np. Krajami).) Programy te zawierają analizy sytuacji finansów publicznych i gospodarki a także
prognozy na co najmniej 3 lata.

 Naprawczej – w której określono w jaki sposób mają postępować państwa w przypadku, gdy ich dług publiczny lub deficyt
budżetowy jest zbyt wysoki.
 Procedura Nadmiernego Deficytu to właśnie podstawa tej części naprawczej Paktu. Jest to taka procedura postępowania, która
jest stosowana w przypadku, gdy któreś z państw członkowskich przekroczy pewne wymagane kryteria budżetowe. W
szczególności, gdy:

 państwo UE narusza lub istnieje ryzyko naruszenia przez nie progu deficytu równego 3% PKB
 państwo UE narusza regułę dotyczącą zadłużenia poprzez utrzymywanie poziomu długu publicznego przekraczającego
wartość 60% PKB, który nie zmniejsza się w zadowalającym tempie (czyli, że różnica między poziomem zadłużenia
danego państwa a wartością 60% musi zostać zredukowana o jedną dwudziestą rocznie (średnio w przeciągu trzech
lat).)

W sytuacji, gdy państwa nie przestrzegają tych kryteriów (w sposób trwały, a nie w przejściowy) zostaje na nie nałożona Procedura
Nadmiernego Deficytu, w ramach której państwa są zobowiązane do złożenia planu działania naprawczego i polityki, którą wdroży, a także
terminy, kiedy zostanie to osiągnięte. Realizację tego planu Nadzoruje Komisja Europejska. Jeśli państwo nie zastosuje się do poleceń może
zostać ukarane np. Koniecznością wpłacenia na nieoprocentowany depozyt kwoty odpowiadającej 0,2% PKB danego państwa.

PND w Polsce
Nasz kraj został objęty Procedurą Nadmiernego Deficytu 2 razy w latach 2004-2008 oraz 2009-2015.W tych latach Komisja Europejska
sprawowała szczególny nadzór nad naszymi finansami. Minusem nałożenia tej procedury jest nie tylko wzmożony nadzór UE, ale też
obniżona wiarygodność kraju, bo oznacza to, że Komisja nie ufa działaniom rządu i musi je kontrolować. W 2014 r. zawiesiła PND wobec
Polski, a w 2015 całkowicie zdjęła ją z naszego kraju.

Niestety w grozi nam, że niedługo znów wpadniemy w Procedurę Nadmiernego Deficytu.

Z czego finansowany jest deficyt?

Deficyt może być finansowany przede wszystkim ze
 sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym
o Nabywane przez podmioty poza bankowe, czyli gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa niefinansowe
o Nabywane przez banki komercyjne (bądź korzystanie z kredytów tych banków)
 ograniczanie wydatków - wydaje się być najprostszym sposobem
 Zaciąganie pożyczek u innych państw lub u międzynarodowych instytucji finansowych np. u Banku światowego
 Finansowane z podatków - podniesienie podatków, lepsza ściągalność podatków
 Dodatkowo deficyt budżetowy może być pokrywany przychodami pochodzącymi z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz
nadwyżkami budżetu państwa z lat ubiegłych (jeśli takie wystąpiły).

Deficyt budżetowy a deficyt sektora finansów publicznych

Deficyt budżetowy to ujemna różnica między dochodami budżetowymi a wydatkami. Finansowany jest najczęściej przez przychód ze
sprzedaży papierów wartościowych (czyli sprzedaż obligacji skarbowych)

Deficytu sektora finansów publicznych to ujemna różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi. Odnosi się do
wszystkich podmiotów sektora publicznego, a nie tylko budżetu centralnego.

Deficyt sektora finansów publicznych, a więc także samorządów czy sektora ubezpieczeń społecznych wynosił 161,7 miliarda zł, prawie
7%PKB

Do Sektora finansów publicznych zalicza się podmioty i fundusze. Sektor ten tworzą
 Budżet państwa
 Budżety jednostek samorządowych (gmin, powiatów, województw)
 Państwowe fundusze celowe
 Narodowy fundusz zdrowia

Za pomocą tych funduszy gromadzi się i rozdysponowuje się 90% wszystkich środków finansowych sektora finansów publicznych w Polsce

Deficyt general goverment – deficyt obliczany metodą unijną. Nakazuje łączne traktowanie funduszy publicznych. Ich suma określa łączną
stopę redystrybucji PKB przez system finansów publicznych.

Przykład w praktyce:

W 2019 deficyt budżetu uchwalonego przez Sejm, Senat wynosił 13,7 mld zł.

Przykład w praktyce: W 2018 roku deficyt budżetu centralnego (czyli budżetu uchwalanego przez Sejm i Senat) wynosił ok. 10 miliardów
złotych, czyli ok. 0,5 procent PKB. Deficyt sektora finansów publicznych (a więc także samorządów czy sektora ubezpieczeń społecznych) był
w 2018 roku niższy i sięgnął ok. 0,2 procent PKB.

Historia budżetu w 2020 roku

Tutaj widzimy fragment artykułu z lutego 2020 roku, mówiący o tym, że Sejm uchwalił pierwszą od 30 lat ustawę budżetową, która nie
przewiduje deficytu. A więc budżet w tym roku miał być zrównoważony.
Na następnym slajdzie mamy pokazane najważniejsze dane z tej ustawy:
 Dochody i wydatki w równej wysokości 435,3 mld zł
  Brak deficytu budżetowego
 Deficyt sektora finansów publicznych na poziomie 1,2% (obliczany metodą unijną)
 Przewidywania inflacyjne: 2,5%

Niestety ze względu na wybuch pandemii koronawirusa i wywołany nim kryzys, przychody państwa zaczęły maleć a wydatki rosnąć. Z tego
powodu wiadome było, że nie da się wykonać założeń zawartych w ustawie budżetowej i trzeba ją znowelizować. Prezydent popisał ustawę
o zmianie ustawy budżetowej na 2020 rok dnia 29 października 2020 roku.

Celem nowelizacji było zapewnienie odpowiednich środków na walkę ze skutkami pandemii i pobudzenie Polskiej gospodarki do wzrostu.

W znowelizowanej ustawie budżetowej zawarto, że:

 Dochody wyniosą 398,7 mld zł, czyli o 36,6 mld zł - wpływ na to miały mieć przede wszystkim mniejsze wpływy podatkowe,
szczególnie z podatku dochodowego CIT, ale też innych np. PIT, VAT, akcyza.
 Wydatki będą równe 508 mld zł - czyli o 72,7 mld zł więcej w tym wzrosnąć mają m.in. wydatki na politykę społeczną (np.
wzmocnienie Funduszu Sprawiedliwości, który m.in. finansuje 13. emerytury o 26 mld zł, na rentę socjalną czy na dotacje do FUS
na 12 mld zł), ale także na inwestycje. Do samorządów na inwestycje trafić ma 12 mld zł, wydatki budżetu na transport i
infrastrukturę też się mają zwiększyć o 12 mld zł, na obronę narodową – o 3 mld zł, a na bezpieczeństwo publiczne - o 1,4 mld zł.
 Deficyt, który miał być równy 0 będzie rekordowy i wyniesie aż 109,3 mld zł.
 Deficyt sektora finansów publicznych 8,4% PKB (a miał 1,2%)
 Inflacja 3,3% (wobec zakładanych 2,5%)

Realizacja znowelizowanego budżetu:

 Ostatecznie wydatki wyniosły 419,8 mld zł (czyli więcej niż zakładano)

 Wydatki 504,8 mld zł (czyli trochę mniej niż zakładano w październiku - o 4 mld zł)
 Ostateczny deficyt budżetowy wyniósł 84 mld zł i pomimo że był niższy niż w znowelizowanej ustawie budżetowej to wciąż był
rekordowo wysoki. (cofnąć do wykresu)

Przejrzystość budżetu państwa a fundusze celowe

Budżet państwa to plan finansowy uwzględniający planowane dochody i wydatki państwa na następny rok budżetowy.

Fundusz celowy jest to fundusz stworzony z myślą o realizacji konkretnych, wyodrębnionych celów państwowych lub samorządowych,
które mogłyby być finansowane z budżetu, lecz z pewnych względów uznano, że do ich realizacji należy stworzyć odrębny budżet. Jego
przychody pochodzą z dochodów publicznych.
Budżet w przeciwieństwie do funduszu celowego jest funduszem uniwersalnym. Korzysta z wielu różnych źródeł dochodów i finansuje
wydatki przeznaczone na szeroki zakres różnych celów. Obejmuje finansowanie wszystkich zadań przypisanych danemu szczeblowi władz
publicznych, z wyjątkiem zadań, których finansowanie zostało wyodrębnione w formie funduszu celowego bądź w inny sposób.
Zasada przejrzystości mówi, aby dokumenty budżetowe, ustawa budżetowa, były prezentowane w sposób jasny i zrozumiały. Niestety w
rzeczywistości tak nie jest. M.in. przez to że w dokumentach budżetowych jest ogromna liczba danych, a dokumenty zawierające ogromną
liczbę danych z natury nie są przejrzyste. Aby zrozumieć dane liczbowe wymagana jest specjalistyczna wiedza na ten temat.

Wg Europejskiego urzędu statystycznego deficyt całego sektora instytucji rządowych i samorządowych osiągnie na koniec 2022 r. zawrotną
sumę ponad 141 mld zł. Równocześnie Ministerstwo Finansów pochwaliło się, że po pierwszych dziewięciu miesiącach tego roku w
budżecie było 27,5 mld zł nadwyżki.

Dlaczego wg Ministerstwa Finansów była nadwyżka?

Otóż w polskich statystykach wiele wydatków jest "poukrywanych" w różnego rodzaju funduszach, część wydatków, więc nie jest deficycie.
Deficyt wg europejskiego urzędu statystycznego liczony jest metodą, która zawiera wszystkie fundusze, transfery, które okazują się istotne.
Natomiast polski wskażnik eliminuje niektóre fundusze i transfery, dlatego też mamy dwa różne wyniki

Jak widać zasada przejrzystości nie jest zachowana. Mówią nam że mamy nadwyżkę tymczasem tak na prawdę panuje deficyt.

Zysk NBP został przekazany na Fundusz przeciwdziałania Covid-19 i z tego zostały wypłacone dodatki węglowe

Oznacza to, że wydatki które powinny być fiansowane z budżetu państwa zostały ukryte poprzez transfer środków na Fundusz celowy,
którego deficyt nie wlicza się do deficytu budżetowego państwa, dlatego pomimo zapewnień rządu, że mamy nadwyżkę, tak na proawde jej
nie byłlo. Mamy za to ogromny deficyt, który poukrywany jest po rówżnych funduszach
W jaki sposób finansowane są różne tarcze, 13 i 14. emerytury
Finansowanie różnych tarcz
“Stać nas na to? Ekonomiści nie mówią jednym głosem. Z jednej strony zadłużenie w relacji do PKB utrzymuje się w ryzach. Z drugiej,
wskazywany jest gigantyczny deficyt ukrywany w oficjalnych statystykach” ~ Business Insider

— Roczny deficyt zakładany na poziomie 65 mld zł to kompletna fikcja. Prawdziwy deficyt budżetu państwa, uwzględniający wydatki
ukrywane w różnych funduszach, to między 150-200 mld zł — szacuje Sławomir Dudek, czyli znany polski ekonomista.

Obecna polityka tarczowa naszego rządu finansowana jest w dużej mierze ze środków funduszy celowych, np. Tarcze Antykryzysowe
wypłacane są z Funduszu Przeciwdziałania Covid-19, którego operatorem jest BGK.

Środki Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 pochodzą z:

 wpłat jednostek sektora finansów publicznych,
 środków, które za zgodą Komisji Europejskiej mogą zostać przeznaczone na wsparcie realizacji zadań związanych z
przeciwdziałaniem COVID-19,
 wpłat z budżetu państwa, w tym budżetu środków europejskich,
 wpływów ze skarbowych papierów wartościowych,
 środków z obligacji wyemitowanych przez BGK,

Jak widzimy jedynie niewielka część z tych środków pochodzi z budżetu państwa. Zdecydowana większość nie wlicza się do deficytu
budżetowego. Według Sławomira Dudka szacowany deficyt budżetowy to ok 65 mld zł, natomiast rzeczywisty deficyt, który zawiera
poukrywane w funduszach wydatki może wynieść nawet 150-200 mld zł.

“Trzynastki” i “Czternastki” finansowane są ze środków zebranych na Funduszu Solidarnościowym, który- tak jak zostało już powiedziane na
ostatnich zajęciach- został przekształcony z Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Fundusz Solidarnościowy
miał dostać na ten cel nieoprocentowaną pożyczkę z Funduszu Rezerwy Demograficznej (czyli ze środków przeznaczonych dla młodszego
pokolenia na łagodzenie skutków kryzysu demograficznego). Miliardy transferowane na konto Funduszu nie wliczają się do deficytu, bo
pożyczka nie jest traktowana jako wydatek państwa.

Później 14. Emerytury zaczęto wypłacać także z Funduszu Przeciwdziałania Covid-19. Były minister finansów Tadeusz Kościński tłumaczył, że
przecież inflacja jest wynikiem pandemii. A skoro tak, to on nie widzi nic zdrożnego w rekompensowaniu emerytom inflacji w postaci
czternastki. W taki sposób da się wytłumaczyć każdy wydatek.

PIT
 Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT – ang. Personal Income Tax) zaliczany jest do grupy podatków
bezpośrednich, w którym podmiotem opodatkowanym jest jednostka (osoba fizyczna) uzyskująca określone przychody.

Stawki PIT
• Skala podatkowa
• Podatek liniowy
• Ryczałt
• Karta podatkowa
Podatek liniowy (nazywany również płaskim) jest formą opodatkowania, która przewiduje jedną stawkę
podatkową w wysokości 19% bez względu na to, czy podatnik zarabia mało, czy dużo. Opłaca się stosować tę
formę opodatkowania, jeśli:
• roczny dochód nie jest niższy niż 180 tys.-200 tys. zł;
• nie dokonuje się rozliczenia dochodu ze współmałżonkiem lub jako samotnie wychowujący dziecko - ponieważ
w związku z podatkiem liniowym, nie przysługuje prawo do odliczenia ulg z tych tytułów. Ulgi te przeznaczone są
tylko dla przedsiębiorców rozliczających się za pomocą skali podatkowej;
• nie korzysta się z ulgi na dzieci i ulgi na Internet - podobnie jak w powyższym przypadku są one przeznaczone
tylko dla skali podatkowej;
• oprócz prowadzenia własnej działalności uzyskuje się dochody również z innych źródeł, które rozliczane są
według skali podatkowej (np. umowa o pracę) - w tej sytuacji istnieje możliwość uwzględnienia większości ulg
podatkowych w zeznaniu rocznym dochodu z etatu. Należy jednak pamiętać o konieczności złożenia dwóch
deklaracji rocznych.

Kwota zmniejszająca podatek jest to nic innego jak kwota, o którą podatnik może obniżyć
swój podatek dochodowy. Z kolei kwota wolna od podatku, to część zarobków pracownika (dochodów), która
jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Kwota wolna od podatku jest to kwota określona ustawowo, do której dochód nie jest objęty podatkiem
dochodowym. Innymi słowy jest to wartość od której w corocznym rozliczeniu podatkowym nie musimy
odprowadzać podatku. Kwota wolna od podatku jest podstawą naliczenia kwoty zmniejszającej podatek
dochodowy.
2018-2021

Od stycznia 2022 r. kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł. Do końca 2022 roku kwota wolna od
podatku od osób fizycznych skierowana jest wyłącznie do podatników rozliczających przychody
wykazywane na rozliczeniu rocznym z urzędem skarbowym - PIT-36 lub PIT-37, opodatkowanym
według skali podatkowej (na zasadach ogólnych).
Kwota wolna od podatku wynosi 30 tys. zł, czyli tyle w ciągu roku podatnik może zarobić i nie
zostanie to opodatkowane. Nasze wynagrodzenia są zwykle miesięczne, więc 30 tys. zł podzielono na
12 miesięcy, czyli miesięcznie każdy może zarobić 2,5 tys. zł bez podatku. A więc podatek PIT w
wysokości 12% z kwoty 2,5 tys. zł (którego nie musimy płacić) wynosi 300 zł miesięcznie. I to jest
ta kwota zmniejszająca podatek (wynikająca z oświadczenia PIT-2), którą co miesiąc odlicza
pracodawca, przygotowując listę płac. W ujęciu rocznym 12% z 30 tys. zł kwoty wolnej to 3,6 tys. zł
kwoty zmniejszającej podatek.

Jak obliczyć podatek PIT? Podstawę opodatkowania obliczamy w następujący sposób: od przychodu podatnika
odejmujemy koszty uzyskania tego przychodu (wydatki poniesione związku z wykonywaną pracą, np. dojazd do
pracy). Następnie od tej różnicy odejmuje się przysługujące ulgi i odliczenia (np. składki ZUS, składki zdrowotne,
ulga na dziecko, ulga na Internet). Od uzyskanego w ten sposób dochodu obliczamy wartość podatku zgodnie z
przyjętą stawką. Zeznanie podatkowe składamy w Urzędzie Skarbowym między 15 lutego, a 30 kwietnia
następnego roku.
Fiskalizm – polityka państwa polegająca na dążeniu do osiągnięcia jak największych wpływów do budżetu poprzez
nakładanie kolejnych obciążeń podatkowych na podatników.
Nadmierny fiskalizm – agresywne ingerowanie władz publicznych w dochody sektora prywatnego.
Nadmierny fiskalizm nie jest zjawiskiem korzystnym dla gospodarki, ponieważ jest jednym z istotnych czynników
hamujących wzrost gospodarczy, obniżających konkurencyjność gospodarki oraz utrudniających rozwiązywanie
narastających problemów społeczno-gospodarczych.
Abolicja podatkowa to mechanizm działający w latach 2002-2007, który miał pozwolić na wyrównanie strat
podatników poniesionych w związku ze stosowaniem niekorzystnych umów o unikaniu podwójnego
opodatkowania. Od 2007 r. funkcjonuje jako ulga abolicyjna.
Abolicja podatkowa – ustawa dotycząca sfery podatkowej, której ideą było darowanie podatnikom zatajonych
należności podatkowych, w zamian za przyznanie się i dokonanie wpłaty części ujawnionych oszustw
podatkowych.
Domiar podatkowy jest podatkiem uznaniowym nakładanym przez Urząd Skarbowy. Wprowadzony został w
czasach PRL-u i miał za zadanie karać przedsiębiorców, którzy nieprawidłowo prowadzili księgowość firmy,
ukrywali dochody lub zawyżali koszty w celu uniknięcia płacenia wysokich podatków.
Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od
całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony
obowiązek podatkowy).
Wykorzystanie środków unijnych

ZASADY WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW UNIJNYCH

 Zasada partnerstwa - na każdym etapie realizacji funduszy powinni uczestniczyć wszyscy zainteresowani partnerzy.
 Zasada dodatkowości (współfinansowania lub uzupełniania) - to znaczy, że Fundusze Europejskie powinny uzupełniać środki
finansowe poszczególnych państw członkowskich, a nie je zastępować.
 Zasada subsydiarności - władze wyższego szczebla podejmują działania jedynie wówczas i tylko wtedy, gdy cele nie mogą zostać
zrealizowane w sposób wystarczający przez władze niższego szczebla.
 Zasada decentralizacji - wynika z zasady subsydiarności i ma na celu umocnienie roli samorządów regionalnych i lokalnych w
realizacji i wykorzystaniu Funduszy Europejskich.
 Zasada koncentracji - polega na wspieraniu ze środków unijnych działań, które mają największe znaczenie dla rozwoju Unii oraz
zwiększenia jej spójności społeczno-gospodarczej czy terytorialnej.
 Zasada programowania - pomoc przeznaczona jest na trwałe rozwiązywanie problemów w danej gałęzi gospodarki lub regionie,
co w praktyce oznacza konieczność formułowania wieloletnich planów rozwoju gospodarczego i wykorzystania środków
publicznych.
 Wymiar terytorialny polityki regionalnej - Fundusze Europejskie mają na celu wspieranie rozwoju terytoriów określonych nie
tylko administracyjnie, ale powiązanych funkcjonalnie, co znaczy, że charakteryzują się one podobnymi cechami społeczno-
gospodarczo-przestrzennymi i jednolitymi celami rozwoju.

Ideą funduszy przedakcesyjnych jest pomoc krajom kandydującym do Unii Europejskiej w uzyskaniu większej zbieżności ich gospodarki z
gospodarkami państw członkowskich, tak aby przystąpienie do niej było dla nich jak najkorzystniejsze. Jednocześnie pomoc przedakcesyjna
ma wspierać kraje kandydujące w osiągnięciu wymogów niezbędnych dla członkostwa w Unii i przyjęciu jej dorobku prawnego. Miały
również za zadanie nauczyć beneficjenta zarządzania pierwszymi dużymi funduszami.
Do momentu wstąpienia Polski do UE pomoc oferowały nam trzy fundusze przedakcesyjne: Phare, Sapard, Ispa.

Zdaniem ankietowanych największą zaletą są unijne fundusze, które wskazało 68 proc. Dalej cieszymy się z otwartych granic (58 proc.),
możliwości uczenia się poza krajem (23 proc.) i ze wzrostu bezpieczeństwa Polski (34 proc.).

Wśród wad ankietowani wymienili postrzeganie Polski jako kraju taniej siły roboczej; odsetek takich głosów urósł z 30 proc. do 34 w
porównaniu z ubiegłym rokiem. Polakom nie podoba się także „narzucanie” przez UE prawa, którego Polska musi przestrzegać; jest to
problem dla 25 proc. Badanych. Największa wadą członkostwa w UE - zdaniem 33 proc. ankietowanych - jest nierówne traktowanie Polski
w porównaniu do innych krajów wspólnoty.

Mimo wszystkich wad 42 proc. respondentów wskazuje, że zalety przeważają nad wadami, a 26 proc. z nich jest „raczej” o tym
przekonanych. Dla 14 proc. wady i zalety się równoważą; jedynie 5 proc. ankietowanych uznało, że wady przeważają.

UPRAWNIENIA DO EMISJII CO2

Unijny system handlu uprawnieniami do emisji CO2 (EU-ETS) został wprowadzony w roku 2005[1]. Miał przygotować UE do wdrożenia
Protokołu z Kioto - międzynarodowego porozumienia, które nałożyło na państwa rozwinięte obowiązek redukcji emisji dwutlenku węgla do
roku 2012 o 5% w stosunku do roku 1990. Do 2030 Unia ma zredukować emisję CO2 do 55%.

W Polsce, która uczestniczy w europejskim systemie handlu emisjami, mechanizm bywa krytykowany, a główna oś tej krytyki dotyczy
częstych zmian regulacyjnych, co wpływa na cenę uprawnień do emisji i ingeruje w rynkowy charakter systemu.

Celem działania unijnego ETS jest doprowadzenie do redukcji emisji gazów cieplarnianych, poprzez uwzględnienie kosztu emisji CO2 w
produkcji energii i wyrobów przemysłowych. Ma to sprawić, że wysokoemisyjna działalność stanie się droższa niż w przypadku
wykorzystania w niej czystych alternatyw.

Uprawnienia są kupowane na rynku z dostępnej puli, znanej wszystkim uczestnikom rynku.

Ponieważ system ETS ma przede wszystkim prowadzić do ograniczenia emisji CO2 do atmosfery, pula dostępnych na rynku uprawnień z
roku na rok maleje, zgodnie z celami redukcyjnymi UE. Ograniczona podaż podnosi ceny uprawnień.

Środki pozyskane ze sprzedaży uprawnień przez państwa są przychodem ich budżetów. Dyrektywa ETS wskazuje, że przynajmniej 50%
przychodów z puli podstawowej i 100% z puli solidarnościowej powinno trafiać na cele klimatyczne..

A jak jest w Polsce? Owszem, część pieniędzy z aukcji jest przeznaczana na takie programy, jak „Czyste Powietrze”, czy „Mój Prąd”, a cześć
ma zasilić Fundusz Transformacji Energetyki. Ale rząd rozumie cele klimatyczne dość szeroko. Np. w tej kategorii mogą się mieścić
finansowanie ubytków w dochodach, spowodowanych obniżaniem podatków w związku z rosnącymi cenami energii. Mówiąc inaczej
ubiegłoroczne wpływy z aukcji ETS mogą rekompensować np. działania osłonowe z tarcz antyinflacyjnych. ClientEarth dowodzi, że blisko
trzy czwarte środków wykorzystano na sfinansowanie działań niezgodnych z celem unijnej dyrektywy o ETS, czyli redukcją emisji CO2. Rząd
broni się tym, że co rok przedstawia wydatki finansowane ze sprzedaży uprawnień w sprawozdaniach przedkładanych Komisji Europejskiej.
I, jak twierdzi, do tej pory żadne nie zostało zakwestionowane.

Cena energii w 59% składa się z uprawnień do emisji CO2 wynikające z polityki klimatycznej UE.
KRAJOWY PLAN ODBUDOWY
Jest to program, który składa się z 54 inwestycji i 48 reform. Obejmuje reformy i inwestycje, które rozpoczęły się po 1
lutego 2020 r. i zakończą do 31 sierpnia 2026 r. Ma on za zadanie wzmocnić polską gospodarkę oraz sprawić, że będzie
ona łatwiej znosić wszelkie kryzysy. Otrzymać mamy 158,5 mld złotych, w tym 106,9 mld złotych w postaci dotacji i 51,6
mld złotych w formie preferencyjnych pożyczek. Pieniądze te pochodzą z europejskiego Funduszu na rzecz Odbudowy i
Zwiększania Odporności. Aby je otrzymać, Polska musiała podpisać umowę z KE na część grantową oraz umowę na część
pożyczkową. Spłata pożyczki ma się zakończyć się nie później niż po 30 latach.Pieniądze z KPO pomogą nam szybciej
osiągnąć wyznaczone wcześniej cele. Dzięki nim zrealizujemy nowe inwestycje, przyśpieszymy wzrost gospodarczy oraz
zwiększymy zatrudnienie. Fundusze zainwestujemy w 5 filarów:

 transformacja cyfrowa (np. zwiększenie cyberbezpieczeństwa, szybszy internet na obszarach tzw białych plam,
nowoczesne e-usługi publiczne)
 odporność i konkurencyjność gospodarki (np. przyspieszenie robotyzacji i cyfryzacji, wzmocnienie współpracy
między sektorem nauki oraz przemysłem)
 dostępność i jakość ochrony zdrowia (np. zwiększenie liczebności kadry medycznej, nowy sprzęt dla szpitali,
wsparcie uczelni medycznych)
 zielona i inteligentna mobilność (zwiększenie liczby autobusów elektrycznych i wodorowych, a także nowoczesnych
pociągów, budowa obwodnic i zwiększenie bezpieczeństwa transportu)
 zielona energia i zmniejszenie energochłonności (np. poprawa warunków dla rozwoju odnawialnych źródeł energii,
wsparcie inwestycji morskich farm wiatrowych, zmodernizowanie energetyczne placówek oświatowych.)
Warunkiem wypłaty przez KE środków w oparciu o złożony wniosek o płatność okresową będzie osiągnięcie kamieni
milowych i wskaźników ustalonych w KPO. Polska zobowiązała się do realizacji 115 kamieni milowych, a w sumie do
spełnienia prawie 300 różnego rodzaju wymagań. Realizacja kamieni milowych odbywać się ma stopniowo i zakończyć do 2026
roku. Jak wiemy aktualnie fundusze są wstrzymane i najpewniej nie dostaniemy tych pieniędzy.