K ATEDRA P RAWA R ZYMSKIEGO I P ORÓWNAWCZEGO

Wydział Prawa i Administracji UWM w Olsztynie

ul. Warszawska 98, 10-900 Olsztyn, tel./fax. 0_89 524-64-76
http://www.uwm.edu.pl/wpia/www/

Rzymskie prawo prywatne

Kierunek: prawo, semestr I (zimowy)
DEFINICJE I SENTENCJE

1. Absentem in criminibus damnari non oportet ( nie należy skazywać za

przestępstwo nieobecnego).
2. Accessio cedit principali (rzecz przyłączona przypada głównej)
3. Actor sequitur forum rei (dla powoda właściwy jest sąd pozwanego)
4. Actus simulatus nullius est momenti (czynność pozorna jest nieważna)
5. Adoptio naturam imitatur (przysposobienie naśladuje naturę)
6. Alterius contractu nemo obligatur (umowa nie zobowiązuje osoby
trzeciej)
7. Argumenta non numeranda, sed ponderanda sunt (dowody należy
ważyć a nie liczyć)
8. Audiatur et altera pars (należy wysłuchać także strony przeciwnej)
9. Bis de eadem re agere non licet (nie wolno procesować się dwa razy w
tej samej sprawie)
10.Clara non sunt interpretanda (to, co jasne, nie wymaga dowodu)
11.Corruptissima republica plurimae leges ( najwięcej ustaw w
skorumpowanym państwie)
12.Crimina morte extinguntur (przestępstwa wygasają wraz ze śmiercią
sprawcy)
13.Cui ius est donandi, eidem et vendendi, et concedendi ius est (kto ma
prawo do darowania rzeczy, ten ma także prawo do jej sprzedania i
przyznania)
14.Cui licet quod est plus, licet utique quod est minus, (kto może więcej,
tym bardziej może i mniej)
15.Cum reus moram facit, et fideiussor tenetur (gdy dłużnik popada w
zwłokę, odpowiada także poręczyciel)
16.Delicta parentum liberis non nocet (przestępstwa rodziców nie szkodzą
dzieciom)
17.Dura lex, sed lex (surowa ustawa lecz ustawa)
18.Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat (ciężar przeprowadzenia
dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, nie tym, kto przeczy)
19.Errantis voluntas nulla est (działający pod wpływem błędu nie ma woli)
20.Et non facere facere est (i powstrzymanie się od działania jest
działaniem)
21.Facta non praesumuntur, sed probantur (faktów się nie domniemywa,
lecz dowodzi)
22.Fiscus semper idoneus successor sit, et solvendo (skarb państwa jest
zawsze zdolny do dziedziczenia i wypłacalny)
23.Furiosi voluntas nulla est (chory umysłowo nie ma woli)
24. Furtum sine affectu furandi non committitur (kradzieży nie popełnia
się bez zamiaru jej dokonania)
25.Genus perire non censetur (uważa się, że gatunek nie ginie)
26.Hereditas viventis non datur (nie dziedziczy się po osobie żyjącej)
27.Ignorantia iuris nocet, facti non nocet (nieznajomość prawa szkodzi zaś
faktu nie szkodzi)
28.Impossibilis condicio pro non scripto habetur (warunek niemożliwy do
spełnienia uważa się za nie dodany)
29.Impossibilium nulla obligatio est (zobowiązanie do wykonania
świadczenia niemożliwego jest nieważne)
30.In dubio pro reo (w razie wątpliwości należy orzec na korzyść
oskarżonego)
31.In poenam heres non succedit (spadkobierca nie dziedziczy kary)
32.Inter arma silent leges (w czasie wojny milczą prawa)
33.In toto et pars continentur (w całości mieści się także część)
34.Is fecit, cui prodest (ten uczynił komu przyniosło korzyść)
35.Ius est ars boni et aequi (prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne)
36.Iustitia est fundamentum regnorum (sprawiedliwość jest podstawą
państw)
37.Legatum est donatio testamento relicta (zapis jest pozostawioną przez
testatora darowizną)
38.Leges bonae ex malis moribus procreantur (dobre ustawy pochodzą ze
złych obyczajów)
39.Lex est, quo populus iubet atque constituit (ustawą jest to, co lud
stanowi i uchwala)
40.Lex non obligat nisi promulgata (ustawa nie obowiązuje jeśli nie
zostanie ogłoszona)
41.Lex posterior derogat priori (ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą)
42.Lex posteriori generalis non derogat legi priori (ustawa późniejsza o
charakterze ogólnym nie uchyla wcześniejszej ustawy szczególnej)
43.Lex retro non agit (ustawa nie działa wstecz)
44.Lex severior retro non agit (ustawa surowsza nie działa wstecz)
45.Lex specialis derogat legi generali (ustawa szczególna uchyla ogólną)
46.Lex superior derogat legi inferiori (ustawa wyższej rangi uchyla ustawę
rangi niższej)
47.Mala fides superveniens non nocet (późniejsza zła wiara nie szkodzi)
48.Mora debitoris perpetuat obligationem (zwłoka dłużnika przedłuża
zobowiązanie)
49.Mora trahit periculum (zwlokła pociąga za sobą ryzyko)
50.Mulier familiae suae et caput et finis est (kobieta jest początkiem i
końcem swojej rodziny)
51.Necessitas non habet legem (konieczność nie zna prawa)
52.Nemo invitus compellitur ad communionem (nikt nie może być
zmuszony wbrew woli di pozostawania we współwłasności)
53.Nemo iudex idoneus in propria causa (nikt nie jest odpowiednim sędzia
we własnej sprawie)
54.Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet (nikt nie
może przenieść więcej praw na drugiego, niż sam ma)
55.Nomina ipso iure divisa (zobowiązania dzielą się z mocy prawa)
56.Non omne quod licet honestum est (nie wszystko, co jest dozwolone jest
uczciwe)
57.Nulla poena sine lege (nie ma kary bez ustawy)
58.Nulli res sua servit (nikomu rzecz własna nie jest służebną)
59.Nullum crimen sine culpa (nie ma przestępstwa bez winy)
60.Nullum crimen sine lege (nie ma przestępstwa bez ustawy)
61.Pacta sunt servanda (umów należy dotrzymywać)
62.Prior tempore potior iure (kto lepszy co do czasu, ten lepszy co do
prawa)
63.Quot genrationes, tot gradus (ile urodzeń tyle stopni)
64.Semel heres semper heres (kto raz zostanie dziedzicem pozostanie nim
na zawsze)
65.Servitus in faciendo consistere nequit (służebność nie może polegać na
działaniu)
66.Servitus servitutir esse non potest (nie może istnieć służebność na
służebności)
67.Servitutibus civiliter utendum est (służebność należy wykonywać w
sposób oględny)
68.Si in ius vocat, ito (jeśli ktoś pozywa ciebie do sądu, idź)
69.Summum ius summa iniuria (najwyższe prawo najwyższym
bezprawiem)
70.Superficies solo cedit (to, co znajduje się na powierzchni przypada
gruntowi)
71.Tres faciunt collegium (trzy osoby tworzą związek)
72.Vim vi repellere licet (siłę wolno odeprzeć siłą)