PALIHAN NG PANANALUMPATI

Ano ang TALUMPATI?

Ang talumpati ay isang buod ng kaisipan o opinion ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan ng pagsalita sa
entablado. Ito ay isang uri ng komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng
mga tagapakinig at itinuturing na ang pagtatalumpati ay isang uri ng sining. Ito ay isang masining na pagpapahayag ng
isang kaisipan tungkol sa isang mahalga at napapanahong paksa sa paraang pasalita sa harap ng tagapakinig. Dito
makikita ang katatasan at kahusayan ng tagapagsalita sa paghihikayat upang paniwalaan ang kanyang pangangatwiran
sa paksang tinatalakay.
Ang talumpati ay pinaghahandaan bago bigkasin sa madla. May iba’t-ibang uri ng talumpati kaya nagkakaiba rin
ang paraan ng paghahanda.

MGA LAYUNING

1. Makaakit.
2. Makapagpaniwala.
3. Pumukaw sa damdamin ng mga nakikinig.
4. Makapagbigay-kasiyaan sa mga nakikinig.
5. Magpahatid ng mahalagang ideya tungkol sa isang paksa.

MGA URI NG TALUMPATI

A. Ayon sa LAYUNIN

A.1 Talumpating may layuning manlibang – Ito’y kadalasang binibigkas pagkatapos ng isang salu-salo. Ang
nagtatalumpati ay nagpapatawa sa pamamagitan ng kuwento at anekdota.

A.2 Talumpating nagbibigay-kabatiran – Ang uring ito ay kadalasang binibigkas sa mga kombensyon. Ang
tagapagsalita ay tumatalakay sa paksang may kinalaman sa kanyang partikular na larangan. Ito’y
nagpapaliwanag at nagtuturo. Ginagamit ang uring ito sa mga ulat at pahayag.

A.3 Talumpating gumigising sa damdamin at nakalilikha ng Impresyon – Ang uring ito ay karaniwang ginagamit
sa mga reunyon, pagtanggap ng isang natatanging panauhin, pampasigla sa mga koponan ng mga manlalaro,
pagpaparangal sa mga bayani, gradwasyon, pagtatalaga ng pamunuan, inagurasyon, huling pati sa isang
pumanaw at pagtugon sa isang talumpating parangal sa isang tao.

A.3.1 TALUMPATI NG PAGPAPAKILALA: ang focus ay tungkol sa panauhin: dito nakasalalay ang
pagtanggap sa kanya, ipakita ang awtoridad ng ispiker sa paksa tungkol sa paksa: inihahanda
ang tagapakinig sa kahalagahan ng paksa.
A.3.2 TALUMPATI SA PAGKAKALOOB NG GANTIMPALA: Ang emphasis ay ang kahalagahan ng gawaing
siyang nagbigay daan sa okasyon. Binabanggit din ang entidad na nagkaloob ng gantimpala.
Maihahanay din ang pagkakaloob ng karangalan sa isang indibidwal dahil sa isang gawaing
matagumpay na nagampanan.
A.3.3 TALUMPATI NG PAGSALUBONG: Uri ng talumpati na ginagawa sa mga okasyong tulad ng
pagtanggap sa pinagpipiganang panauhin, dinadakilang nagtapos sa paaralan, pagbati sa isang
delegasyon. Nagpapaliwanag sa kabuluhan ng okasyon, pagpapakita ng layunin ng organisasyon,
pagpaparangal sa taong sinasalubong.
 A.3.4 TALUMPATI NG PAMAMAALAM: Kapag aalis na sa isang lugar o magtatapos na ang
ginampanang tungkulin. Anu-ano ang mga kasiya-siyang karanasan? Ano ang damdamin sa
sandaling yon? Pasasalamat kung tatanggap ng ala-ala o gantimpala.
A.3.5 PAGPAPASOK NG PANGALAN O NOMINASYON: Sa mga kombensyong pulitikal, sa nominasyon
ng isang indibidwal, binibigyan diin ay ang mabubuting katangian, mga papuri, kakayahan na
may kaugnayan sa tungkulin. Layunin ng nagsasalita na nagnonomina na tangkilikin din ng mga
nakararami ang taong ito.
A.3.6 EULOHIYA: binibigkas sa sandali ng pagyao o sa memoryal na serbisyo sa isang kilalang
namayapa. Binibigyang diin ang nagawa ng namatay noong buhay pa siya.
A.3.7 INAGURASYON: binibigkas sa seremonya ng pagsisimula ng isang mahalagang tungkulin o
gawain tulad Talumpati ng Pangulo sa pagtatalaga sa kanila sa tungkulin, talumpati sa
pagsisimula ng isang proyekto ng organisasyon.

A.4 Talumpating naghihikayat sa isang tao – Ang talumpating ito’y ginagamit sa paglulunsad ng krusada,
pagtatalumpati ng isang pulitiko, pagpapasok ng panukalang batas ng isang mambabatas, pagtatanggol ng isang
abugado sa kanyang kliyente, at isang karaniwang taong may layuning akitin ang mga kababayan o kanayon na
tumulong sa kanyang inilunsad na proyekto.

A.4.1 MAGKINTAL agkintal (impress)

Ang posisyon ng tagapagsalita ay ayon sa posisyon ng nakikinig. Pinatitibay niya ang posisyon,
konbiksyon o paniniwala. (pari sa katoliko sa isyu ng pagtatanggal ng death penalty)
A.4.2 MAGPAPANIWALA (convince)
May posisyon ang tagapagsalita na gusto niyang panigan ng nakikinig. Layunin niyang baguhin
ang paniniwla o konbiksyon ng publiko, naghahain siya ng isang alternatibong proposisyon,
gumagamit ng mga patibay. (pari sa muslim sa isyu ng pagtatanggal ng death penalty)
A.4.3 MAGPAKILOS (actuate)
Layunin ay makamit ang kagyat na reaksyon, ang tagumpay ay kung epektibong mapapakilos
ang nakikinig. (pari at samahang pro-life)

A.5 Talumpating Okasyonal: Isinusulat at binibigkas na para sa isang partikular na okasyon gaya ng kasal,
kaarawan atbp.

B. Ayon sa KAHANDAAN

1. Biglaan o Daglian (Impromptu): walang pagkatataong makapaghanda ang mananalumpati; ngunit ang mga
pagkakataong ito ay gaya lamang ng mga simpleng okasyon gaya ng mga paaralan, kaarawan at iba pa.
2. Maluwag (Extemporaneous): ang mananalumpati ay binibigyan ng maikling panahon para maghanda
pagkatapos maibigay ang paksa o tanong.
3. Handa (Prepared)
3.1 Memoryadong Talumpati: inihanda at sinaulo para bigkasin sa harap ng mga tagapakinig.
3.2 Pagbigkas sa pamamagitan ng pagbasa ng manuskrito o Piyesa: inihanda at iniayos ang pagsulat upang
basahin nang malakas sa harap ng mga tagapakinig.

Mga BAHAGI/ELEMENTO

1. PAMBUNGAD o PANIMULA
 Ito ang bahaging inihahanda ang kaisipan ng mga nakikinig. Nararapat na iangkop ang haba ng
pambungad sa katawan ng talumpati. Ang pambungad ay dapat mapagkumbaba at nakaaakit sa
 kalooban ng mga nakikinig. Ang pagpapatawa sa simula ng talumpati ay nakatutulong sa pagkuha
ng kalooban ng mga nakikinig.

Mga paraan ng magagamit sa pambungad na Talumpati

 Simulan sa isang kawikaan
 Simulan sa isang anekdota
 Simulan sa isang malinis na biro
 Simulan sa isang saknong ng tula
 Simulan sa isang sinipi o quotation
 Simulan sa isang mahalagang balita
 Simulan sa isang salaysay o kwento
 Simulan sa isang tanong na pang retorika
 Paggamit ng mga tayutay, kasabihan o salawikain: Makatutulong ang mga tayutay na ito sa
pagganyak ng mga tagapagpakinig dahil naipapahayag ang mga abstraktong ideya sa
pamamagitan ng konkretong kaisipan.
 Pagpili at paggamit ng mga Idyoma: Nagsasalamin ng pagpapahalaga at kaugaliang Pilipino o
maaari ring upang hindi makasakit ng damdamin at hindi masira ang pakikipagkapwa-tao na
makikita sa mga bayanihan. Ito ay nagbibigay ng higit na makulay at pagpapakahulugang
mabisa at malinaw.

Mga halimbawa:
1. Tengang kawali. (Nagwawalang-kibo upang hindi makasakit o masangkot sa sigalot)
2. Kimkim ang sama ng loob. (Nagtitiis upang maiwasan ang pakikipagkagalit)

TANDAAN: Ito ay Paghahanda – Kailangan nilang malaman ang pupuntahan, kung bakit nila
kailangang sumama.

2. PAGLALAHAD

Ito ang bahaging nagpapaliwanag (katawan ng talumpati). Ang paglalahad ay may mga sumusunod na
KATANGIAN:

2.1 KAWASTUHAN – dapat ang talumpati ay maging wasto sa BUOD, PORMA at GRAMATIKA.
2.2 KALIWANAGAN – dapat maliwanag ang talumpati sapagkat hindi mapahihinto ng mga nakikinig ang
isang nagtatalumpati kung mayroon hindi maintindihan.
2.3 PANG-AKIT – ang talumpati ay dapat umakit sa KATWIRAN, GUNIGUNI at DAMDAMIN ng mga nakikinig
sa pamamagitan ng mga salitang may kaugnayan sa limang senso (senses) ng tao.

TANDAAN: Lumikha ng tensisyon, maghambing, magtambis, gumamit ng tayutay at talinghaga.

3. PANININDIGAN

Ito ang bahaging kinaroroonan ng mga pagpapatunay ng magtatalumpati. Ang bahaging ito ay mabisa KUNG
mapapaniwala at mahihikayat ng nagtatalumpati ang mga nakikinig dahil sa kalakasan ng kanyang mga
katwiran na tumimo sa pag-iisip at damdamin ng mga tagapakinig.

4. PAMIMITAWAN
 Ito ang huling bahagi ng isang talumpati. Ito ay nararapat na hindi masyadong mahaba. Sa bahaging ito nag-
iiwan ng isang marikit at maindayog na pangungusap na nag-iiwan ng isang KAKINTALAN (lasting impression)
sa nakikinig.

1. Ibigay ang buod ng paksa: Ang pagbubuod ang pinakapraktikal na gamitin sa lahat ng paraan.
2. Pag-iiwan ng isang tanong/mga tanong. Halimbawa: “Sa hamong ito ng panahon, handa ba kayo? Nasa
inyo ang kasagutan, mga kaibigan!” (Wakas ng talumpating “Wikang Filipino, Galing ng Pilipino”, ni A.P.
Tumangan)
3. Mag-iwan ng hamon. Halimbawa: “Sa mga balikat ninyo nakasalalay ang pagtatagumpay o kabiguan ng
ating wikang Filipino. Mahalin ninyo ito at pagmalasakitan at ito’y magtatagumpay, magwalang-bahala
kayo at ito’y mabibigo!” (Wakas ng talumpating “Istandaridisasyon ng Filipino,” A.P. Tumangan)
4. Maaaring gumawa ng panghuhula. Halimbawa: “Sa panahong iyon, magkahawak-kamay na nating
haharapin nang buong tatag at walang anino ng takot at pangamba ang Ngayon at ang Kinabukasan ng
ating bansa. At natitiyak ko… sa tulong ng ating Dakilang Lumikha… makakabuo tayo ng isang bansa…
isang Pilipinas na dakila, masagana at kaiga-igayang panahanan.” (Wakas ng talumpating “Ang Kabataan
sa Pagbuo ng Bansa,” ni A.P. Tumangan)
5. Magwakas sa angkop na sipi. Halimbawa: Nais kong hiramin ang pahayag ni Rizal na “nasa inyong
kabataan ang pag-asa ng bayan sa kinabukasan.” Sasabihin ko naman ngayon, nasa inyong kabataan ang
pag-asa ng ating sariling wika.
6. Maaaring sariwain ang suliraning binanggit sa simula.

MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGTATALUMPATI

A. Ang Mananalumpati – dapat isaalang-alang ng mananalumpati ang kanyang sarili sa harap ng kanyang
tagapakinig; ang kanyang paraan ng pagbigkas ng mga salita, kanyang pananamit, kanyang asal sa entablado,
kumpas ng kamay; at laging dapat tandaan na siya ay nasa harap at pinakikinggan at pinanonood ng mga tao.
Ayon kay Dr. Rufino Alejandro, ang isang mabisang mananalumpati ay kailangang magtaglay ng tatlong
katangian:
1. Kaalaman – ang isang talumpati upang maging kawiliwili at makabuluhan ay dapat nagtataglay ng kaalaman.
Ang mga kaalaman ay maaaring maangkin sa pamamagitan ng pagmamasid, pagbabasa at pag-aaral ng iba’t
ibang paksa.
2. Tiwala sa Sarili - ang nagtatalumpating may tiwala sa sarili ay tuwid at maginhawa ang tindig. Maluwag ang
kanyang kilos at galaw ng kanyang mga bisig. Matatag at matuwid kung siya’y tumingin sa mga nakikinig.
Ang anyo niya ay kapapansinan ng kataimtiman at lakas. Maliksi ang kayang pag-iisip kung kayat hindi
nasisira ang pagkakaugnay-ugnay ng kanyang sinasabi.
3. Kasanayan - ang isang taong sanay na sa sining ng pagtatalumpati ay malaki ang tiwala sa sarili.

IWASANG maging Mananalumpati na Kulang sa Himig Nakiki-usap

1. Mambibigkas – kulang sa katapatan ng loob kayat lumalabas na parang artisipisyal ang pagtatalumpati. Ang
pangunahing layunin niya’y maghambog, pangalawa lamang ang paghahatid ng kaisipan na maaaring maging
kapaki-pakinabang sa madla.
2. Mapagpahanga – maligoy siya at nais magyabang sa pamamagitan ng paggamit ng mga malalalim na salita.
Ang pangunahing layunin niya’y ipadama sa mga tagapakinig na siya ay maraming alam. Ang bunga nito’y
isang kabuuan ng talumpating di tapat at di natural na pakikipagtalastasan.
3. Orakulo – ang uri ng taong ito’y nais ipadama sa madla na alam niya ang lahat ng bagay.

B. Ang Talumpati – kailangang isaalang-alang ang nilalaman ng talumpati upang matukoy ang wasto at
pinakamabuting paraan ng pagbigkas nito at higit sa lahat dapat matukoy ang layunin at kaisipang nais iparating
ng talumpati upang maiabot ito nang malinaw sa mga tagapakinig.
 C. Ang Tagapanood/Tagapakinig – higit na mabuting malaman ng isang mananalumpati ang uri at antas ng kanyang
tagapakinig upang makapag-isip siya ng mabuting paraang gagamitin na makapukaw sa atensyon ng mga ito at
nang mahikayat ang mga ito na makinig hanggang sa wakas ng talumpati; mahalaga ring malaman kung sino ang
tagapakinig upang maibagay sa kanila ang talumpati at maging malinaw ang kahalagahan ng talumpati para sa
kanila.

MGA GABAY SA PAGSULAT NG TALUMPATI

1. Isaalang-alang ang uri ng wika at angkop na salita na maging kaaya-aya at mauunawaan ng tagapakinig.
a. konserbatibo
b. makabago
c. lengwahe, dialekto
d. tono

2. Laging isaisip ang uri ng tagapakinig.

Uri ng Tagapakinig
a. Ang edad o gulang ng mga makikinig: iakma ang nilamaman ng paksa at ang wikang gagamitin
b. Ang bilang ng mga makikinig
c. Kasarian: magkaiba ang interes, kawilihan, karanasan, at kaalaman, pananaw hinggil sa isang partikular na
paksa (babae at lalaki)
d. Edukasyon o antas sa lipunan: Malaman ang antas ng edukasyon ng nakakaraming dadalo sa pagtitipon
maging ang antas ng kanilang buhay sa lipunan
e. Mga saloobin at dati nang alam ng mga nakininig: Mabatid kung gaano kalawak ang kaalaman at karanasan
ng mga nakikinig tungkol sa paksa

3. Tema o Paksang Tatalakayin

a. Kailangang matiyak ang tema ng pagdiriwang o pagtitipon
b. Kailangan ang sapat na paghahanda, pagpaplano, at pag-aaral tungkol sa paksa

MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG TALUMPATI

a. Pananaliksik ng datos at mga kaugnay na babasahin

Maaring maisagawa sa pamamagitan ng pagbabasa at pangangalap ng impormasyon sa ensayklopedya, aklat,
pahayagan, magasin, at dyornal, internet interbyu
b. Pagbuo ng tesis
Nagsisilbing pangunahing ideya kung ang layunin ng talumpati ay magbigay kabatiran, argumento o posisyon,
manghikayat, magtaguyod ng pagkakaisa ng damdamin ng mga makikinig.
c. Pagtukoy sa mga pangunahing kaisipan o punto
Mahimay o matukoy ang mahalagang detalyeng bibigyang-pansin upang maging komprehensibo ang susulatin at
bibigkasing talumpati. Simulan na ang pagbabalangkas ng ideya at hatiin ito sa tatlong bahagi: simula, katawan
at katapusan
d. Maging sensitibo. Iwasan na pag-usapan ang tungkol sa sarili at pansariling kapakinabangan.

MGA HULWARANG (modelo) MAARING GAMITIN SA PAGSULAT NG TALUMPATI

1. Kronolohikal na Hulwaran: Ang mga detalye o nilalaman ng talumpati ay nakasalalay sa pagkasunod-sunod ng
pangyayari o panahon.
2. Topikal na Hulawaran: Ang paghahanay ng mga materyales ng talumpati ay nakabatay sa pangunahing paksa.
 3. Hulwarang Problema-solusyon: Nahahati sa dalawang bahagi: paglalahad ng suliranin at pagtalakay sa solusyon.
Ito ay ginagamit sa panghikayat at nagpapakilos.

MGA GABAY SA PAGBIGKAS

1. Pagsasanay
2. Pagbasa upang malaman kung natural at madulas ang daloy ng wika.
3. Pagbasa sa harap ng kaibigan upang matukoy ang kalakasan at kahinaan nito.

MGA KASANGKAPAN NG TAGAPAGSALITA/MANANALUMPATI

Ang isang tagapagsalita o mananalumpati ay may mga ksangkapan ding ginagamit para maging mabisa ang
panghihikayat niya sa madla upang paniwalaan ang kanyang sinasabi o pangangatwirang ibinibigay tungkol sa paksang
tinatalakay.

1. WASTO AT MALINAW NA BIGKAS NG SALITA

A. Huwag kainin ang iyong sinasabi
B. Gumamit ng tamang bilis ng salita
2. TINIG
A. Magkaroon ng varayti sa lakas ng boses
*Masyadong malakas ay nakakainis
*Masyadong mahina ay nakakaantok
B. Ibatay ang lakas ng boses sa damdaming ipapahayag
C. Magagamit sa pagbibigay ng interes sa tagapakinig
3. TINDIG
Maaring senyales ng nerbyos o kakulangan ng paghanda. Iwasan sa pamamagitan ng:
A. Pag tayo ng diretso
B. Pagrelaks ng mga balikat
C. Umiwas yumuko & kumuba
4. KILOS
Iangkop ang ekspresyon ng mukha, huwag magkamot ng ulo, ayusing ang pwesto ng kamay. Sobra’t kakulangan
ay maaaring makasira sa pagsasalita
5. MUKHA
Ang wastong pang-intelektwal at emosyonal na kahulugan ng mga salita ay nailalahad ng anyo ng mukha. Ang
dadaming nakapaloob sa paksa ay napapalutang sa pamamagitan ng wastong ekspresyon ng mukha. Magiging
katawa-tawa ang isang nagtatalumpating nakangiti habang nagpapahayag ng isang malungkot na paksa. Ang
ekspresyon ng mukha ay dapat ibagay sa sitwasyon at kahulugan ng mensahe.
6. PAGKUMPAS
a. Dapat na galing sa kalooban ang natural na pagkumpas.
b. Dapat na ibagay sa mga salitang binibigkas ang pagkumpas.
c. Ang bisig at sikong tuwid ay hindi makapagdaragdag ng diin.
d. Ang pagkumpas ay dapat na una kaysa pananalita.
e. Ang pagkumpas ay nagsisimula sa balikat at nagtatapos sa dulo ng daliri.
f. Hindi dapat gumamit ng napakaraming kumpas o kaya ay wala ni isa man.
g. Ang pasulpot-sulpot na napakaraming kumpas ay nakababawas diin.
h. Dapat na may hangganan ang paggalaw ng kamay. Hindi dapat iunat ang kamay nang malayung malayo sa
tagiliran kapag kumukumpas. Ang kamay ay di dapat sumakop sa kabilang hati ng katawan kapag
kumukumpas.
i. Hindi dapat isagawa ang pagkumpas na parang nagwawalis.
 j. Kapag nauuna ang kanang paa sa pagtayo, ang kanang kamay ang gamitin sa pagkumpas, kapag nauuna ang
kaliwang paa, ang kaliwang kamay ang gamitin sa pagkumpas, at kapag dalawang kamay ang ginagamit,
dapat na magkapantay sa pagkakatayo ang mga paa.

MGA URI NG KUMPAS

1. Palad na itinataas habang nakalahad – Nagpapahiwatig ito ng dakilang damdamin.
“Kami’y nananalig sa iyong kapangyarihan, Dakilang Bathala.”
2. Nakataob na palad at biglang ibababa – Nagpapahayag ito ng marahas na damdamin.
“Huwag kayong padala sa simbuyo ng inyong damdamin.”
3. Palad na bukas at marahang ibinababa – Ito’y nagpapahayag ng mababang uri ng kaisipan o damdamin.
“Ibig kong malinawan ang mga bagay na may kinalaman sa naganap na kaguluhan.”
4. Kumpas na pasuntok o kuyom ang palad – Nagpapahayag ito ng pagkapoot o galit at pakikipaglaban.
“Ipagtatanggol natin ang ating bayan laban sa mga mapagsamantala.”
5. Paturong kumpas – Ang kumpas na ito’y nagpapakilala ng panduduro, pagkagalit at panghahamak.
6. Nakabukas na palad na magkalayo ang mga daliri at unti-unting ititikom – Nagpapahiwatig ng matimping
damdamin ang uring ito.
“Hindi ko akalaing ang kasiglahang ipinamalas niya sa’kin ay balatkayo lamang, mahinang-mahina na pala siya
dahil sa taglay na karamdaman.”
“Sino kang huhusga sa aming pagkatao?”
7. Ang palad ay bukas, paharap na nagsasalita – Ito’y pagtawag ng pansin sa alinmang bahagi ng katawan ng
nagsasalita.
“Ang puso ko’y tigib ng kaligayahan sa mga sandaling ito sapagkat kapiling ko ang aking mga mahal sa buhay.”
8. Nakaharap sa madla, nakabukas ang palad – Ipinahihiwatig nito ang pagtanggi, pagkabahala at pagkatakot.
“Matitiis ko ang pagdaralita sukdang magdildil ng asin huwag ka lamang malayo sa aking piling, aking ama.”
9. Kumpas na pahawi o pasaklaw – Ito’y nagpapahayag ng pagsaklaw ng isang diwa, tao o pook.
“Nilupig ang bayan, inalis ang mga karapatan ng mga mamamayan at sila ang nangugsiupo sa trono ng
kapangyarihan.”
10. Marahang pagbababa ng dalawang kamay – Ito’y ginagamit sa pagpapahiwatig ng kabiguan o kawalang ng
lakas.
“Wala na! WAla na ang pag-asa naming makaahon sa karalitaang malaong panahon na naming kinasasadlakan.”
C.