Dopunjeni Sniježnica Novi 27sept2010 PDF

DOPUNJENI
PLAN AKTIVNOSTI
ZA
HIDROAKUMULACIJU „SNJEŽNICA“
Tuzla, juni 2010. godine
Vilsonovo šetalište 15, 71000 Sarajevo, BiH PODRUŽNICA Rudarska 38, 75000 Tuzla, BiH
Tel: +387 33 75 10 00; Fax: +387 33 75 10 03 “ELEKTRODISTRIBUCIJA”, Tel.: +387 35 30 43 00; Fax.: +387 35 30 43 30
www.elektroprivreda.ba TUZLA www.elektroprivreda.ba
Reg. broj: UF/I-392/04 Kantonalni sud Sarajevo Reg. broj: UF/I - 279/05 Kantonalni sud Sarajevo
Porezni broj: 4200225150005, PDV broj: 200225150005 Porezni broj: 4200225150056
3389002208746755 - UniCredit Bank d.d. PDV broj: 200225150005
1610000005160023 - Raiffeisen bank d.d. BiH Sarajevo 1610250001390057 - Raiffeisen bank dd BiH filijala Tuzla (transakc)
DIREKCIJA 1011010000346520 - Privredna banka Sarajevo 1610250001390251 - Raiffeisen bank dd BiH filijala Tuzla (priključci)
1610250001390348 - Raiffeisen bank dd BiH filijala Tuzla (pomoćne
i sporedne djelatnosti)
1/59
JP ELEKTROPRIVREDA BiH d.d. SARAJEVO – Podružnica “Elektrodistribucija” Tuzla
DOPUNJENI PLAN AKTIVNOSTI ZA HIDROAKUMULACIJU “SNJEŽNICA”
DOPUNJENI PLAN AKTIVNOSTI

SA MJERAMA I ROKOVIMA ZA POSTUPNO SMANJENJE ZAGAĐENJA
I USAGLAŠAVANJE SA NAJBOLJOM RASPOLOŽIVOM TEHNIKOM ZA
OBJEKAT HIDROAKUMULACIJA „SNJEŽNICA“
PLAN AKTIVNOSTI DOPUNILI:
Kadira Močević ___________________
Vlado Iveljić ___________________
PLAN AKTIVNOSTI ODOBRIO

DIREKTOR
Izet Džananović
2
Tuzla juni/lipanj 2010.godine
Sadržaj
1. NAZIV I ADRESA OPERATORA POGONA I POSTROJENJA ....................................................................... 6
2. LOKACIJA POGONA I POSTROJENJA .................................................................................................................. 6
3. OPIS DJELATNOSTI PRAVNOG LICA, VRSTA PROIZVODA, GODIŠNJI ...................................................... 6
KAPACITET I BROJ ZAPOSLENIKA ................................................................................................................................ 6
3.1. OPIS DJELATNOSTI PRAVNOG LICA ........................................................................................................................... 6
3.2. VRSTA PROIZVODA ................................................................................................................................................... 7
3.3. GODIŠNJI PROIZVODNI KAPACITET............................................................................................................................ 7
3.4. STRUKTURA I BROJ ZAPOSLENIKA ............................................................................................................................ 7
4. OPIS POGONA I POSTROJENJA ............................................................................................................................ 8
4.1. OPIS HIDROAKUMULACIJE I BRANE ........................................................................................................................... 8
4.2. POSTOJEĆA OPREMA ZA SMANJENJE UTICAJA NA OKOLINU ....................................................................................... 9
4.3. OPŠTE NAPOMENE .................................................................................................................................................... 9
4.4. TEHNIČKI PODACI BRANE "SNJEŽNICA" .............................................................................................................. 10
4.5. OSNOVNE KARAKTERISTIKE PREGRADNOG MJESTA I BRANE .................................................................................. 10
4.6. TEMELJNI ISPUST .................................................................................................................................................... 11
4.7. SREDNJI ISPUST ...................................................................................................................................................... 11
4.8. ŠAHTNI PRELIV ....................................................................................................................................................... 11
4.9. MHE "SNJEŽNICA" ................................................................................................................................................. 12
5. DATUM POČETKA RADA POGONA ................................................................................................................... 13
5.1. IZGRADNJA I PUŠTANJE OBJEKTA U POGON ............................................................................................................. 13
5.2. RAD POGONA U PERIODU 1992-1995. GODINE ........................................................................................................ 13
5.3. REKONSTRUKCIJA POGONA 2002-2003. GODINE .................................................................................................... 13
5.4. REKONSTRUKCIJA POGONA 2006. GODINE .............................................................................................................. 13
6. “STUDIJA” O ZAGAĐENOSTI U NULTOM STANJU .......................................................................................... 14
6.1. LOKALITET AKUMULACIJE, HIDROTEHNIČKIH OBJEKATA I NEPOSREDNO OKRUŽENJE ............................................ 14
6.1.1. Geografski položaj ............................................................................................................................................ 14
6.1.2. Geomorfološke i geološke karakteristike .......................................................................................................... 14
6.1.3. Seizmičke karakteristike .................................................................................................................................... 14
6.1.4. Hidrografske karakteristike .............................................................................................................................. 15
6.1.5. Klimatske karakteristike.................................................................................................................................... 15
6.1.6. Flora i fauna ..................................................................................................................................................... 15
6.2. IDENTIFIKACIJA I VALORIZACIJA UTICAJA NA OKOLINU .......................................................................................... 17
6.3. ANALIZA KARAKTERISTIČNIH UTICAJA NA OKOLINU .............................................................................................. 17
6.3.1. Uticaj hidroakumulacije na .............................................................................................................................. 17
6.3.2. Uticaj hidrotehničkih objekata na: ................................................................................................................... 20
6.3.3. Spoljni uticaji .................................................................................................................................................... 21
6.4. PRAĆENJE UTICAJA BRANE I HIDROAKUMULACIJE SNIJEŽNICA NA OKOLINU .......................................................... 21
6.4.1. Sigurnost brane ................................................................................................................................................. 22
6.4.2. Klizišta .............................................................................................................................................................. 22
6.4.3. Erozivna djelovanja .......................................................................................................................................... 22
6.4.4. Hidrološki režim ............................................................................................................................................... 22
6.4.5. Akumuliranje i kontrola otpadnih materija....................................................................................................... 22
6.4.6. Efekti poribljavanja hidroakumulacije ............................................................................................................. 22
6.5. MONITORING .......................................................................................................................................................... 23
7. LISTA SIROVINA I POMOĆNIH MATERIJALA .............................................................................................. 23
7.1. SIROVINE I GODIŠNJA POTROŠNJA ........................................................................................................................... 23
7.2. METODE NABAVKE ................................................................................................................................................. 24
7.3. SKLADIŠTENJE ........................................................................................................................................................ 24
3
8. IZVOR VODOSNABDJEVANJA, UKUPNA POTROŠNJA VODE I POTROŠNJA PO JEDINICI

PROIZVODA, IZVORI ENERGIJE, UKUPNA POTROŠNJA I POTROŠNJA PO JEDINICI PROIZVODA ..... 24
8.1. IZVOR VODOSNABDJEVANJA I POTROŠNJA VODE .................................................................................................... 24
9. MJERE ZA ODRŽAVANJE I ČIŠĆENJE OPREME ......................................................................................... 24
9.1. CILJEVI POSLOVA ODRŽAVANJA ............................................................................................................................. 24
9.2. MJERE POSLOVA ODRŽAVANJA ............................................................................................................................... 25
9.3. KLASIFIKACIJA POSLOVA ODRŽAVANJA ................................................................................................................. 25
9.3.1. Tekuće održavanje ........................................................................................................................................... 26
9.3.2. Investiciono održavanje ................................................................................................................................... 26
9.3.3. Rekonstrukcija .................................................................................................................................................. 26
10. POSTOJEĆI MONITORING ..................................................................................................................................... 26
10.1. MONITORING HIDROLOŠKOG REŽIMA ..................................................................................................................... 26
10.2. MONITORING METOROLOŠKIH PODATAKA .............................................................................................................. 27
10.3. TEHNIČKO OSMATRANJE BRANE – MONITORING GEODETSKIH, GEOTEHNIČKIH I FIZIKALNIH POKAZATELJA .......... 27
10.4. MONITORING POGONA I AGREGATA ........................................................................................................................ 28
10.5. MJERENJE NIVOA VIBRACIJA I BUKE ....................................................................................................................... 28
10.6. MONITORING KVALITETA VODE U HIDROAKUMULACIJI SNJEŽNICA ........................................................................ 28
10.7. MONITORING OTPADNIH MATERIJA ........................................................................................................................ 29
11. POSTOJEĆE MJERE PREVENCIJE NASTANAKA EMISIJA, POSTOJEĆE MJERE SVOĐENJA
UPOTREBE SIROVINA, VODE I ENERGIJE NA MINIMUM, OPIS KONAČNOG TRETMANA
OTPADNIH TOKOVA ......................................................................................................................................................... 29
11.1. POSTOJEĆE MJERE PREVENCIJE NASTANKA EMISIJE I ŠTETE ZA RIBLJI FOND ........................................................... 29
11.2. MJERE SVOĐENJA UPOTREBE SIROVINA .................................................................................................................. 29
11.3. KONAČNI TRETMAN OTPADNIH VODA ..................................................................................................................... 30
12. ANALIZA PODATAKA O POTROŠNJI SIROVINA I EMISIJAMA U SKLADU SA PROPISIMA O
GRANIČNIM VRIJEDNOSTIMA EMISIJA.................................................................................................................... 30
12.1. ANALIZA POTROŠNJE VODE .................................................................................................................................... 30
12.2. 12.2. ANALIZA POTROŠNJE ENERGIJE ..................................................................................................................... 31
13. SPISAK AKTIVNOSTI I MJERA ZA SMANJIVANJE EMISIJA ................................................................... 31
IZ POGONA I POSTROJENJA I RACIONALIZACIJA POTROŠNJE SIROVINA I PRIRODNIH RESURSA
.................................................................................................................................................................................................. 31
13.1. AKTIVNOSTI I MJERE ZA SMANJENJE EMISIJA .......................................................................................................... 31
13.2. RACIONALOZACIJA POTROŠNJE SIROVINA .............................................................................................................. 32
13.3. SANACIJA KONTROLNE GALERIJE BRANE „SNJEŽNICA“ .......................................................................................... 32
13.4. PARTICIPACIJA U PORIBLJAVANJU HIDROAKUMULACIJE I SLIVA RIJEKE RASTOŠNICE I JANJE ................................. 32
14. PRIJEDLOG MONITORING PLANA U SKLADU SA PROPISIMA I ROKOVIMA ZA
PREDUZIMANJE PREDVIĐENIH AKTIVNOSTI I MJERA ..................................................................................... 32
14.1. MONITORING TALOGA I ZAPUNJENOSTI HIDROAKUMULACIJE „SNJEŽNICA“ ........................................................... 32
14.2. MONITORING NIVOA VODE U HIDROAKUMULACIJI.................................................................................................. 33
14.3. UGRADNJA SEIZMOGRAFA ...................................................................................................................................... 33
14.4. TEHNIČKO OSMATRANJE BRANE ............................................................................................................................. 33
14.5. UGRADNJA MONITORINGA ZA PROMJENE PUKOTINA U KONTROLNOJ GALERIJI ....................................................... 33
14.6. INSTALIRANJE UREĐAJA ZA MJERENJE ISPARAVANJA SA POVRŠINE HIDROAKUMULACIJE ...................................... 33
14.7. KONTROLA KVALITETA VODE U HIDROAKUMULACIJI SNJEŽNICA I SLIVU RIJEKE JANJE ......................................... 33
15. MJERE PLANIRANE ZA MONITORING PROIZVODNJE, NASTANAK OTPADA I EMISIJA .................. 33
15.1. MJERE PLANIRANE ZA MONITORING PROIZVODNJE ................................................................................................. 33
15.2. UGRADNJA VIDEO NADZORA I PROTIV PROVALNE ZAŠTITE ..................................................................................... 34
15.3. MJERE PLANIRANE ZA MONITORING OTPADA I EMISIJE .......................................................................................... 34
16. PLAN UPRAVLJANJA INCIDENTIMA/NESREĆAMA OPASNIM ZA OKOLINU...................................... 34
4
17. NAČIN IZVJEŠTAVANJA O REZULTATIMA IZVRŠENJA MJERA ............................................................ 35

18. FINANCIJSKA PROCJENA ZA IZVRŠENJE PLANA NA GODIŠNJEM NIVOU ............................................ 36
19. PRILOG - IZVOD IZ PROSTORNO - PLANSKE DOKUMENTACIJE, PREPISI SVIH DOZVOLA,
PREPISI POSTOJEĆIH ELEBORATA ............................................................................................................................ 37
19.1. DOKUMENTACIJA KOJA JE NEDOSTAJALA ............................................................................................................... 37
19.2. UGOVORI ................................................................................................................................................................ 37
19.3. DISPOZICIJE ............................................................................................................................................................ 37
20. PRILOG: IZVJEŠTAJ O STANJU SIGURNOSTI ................................................................................................... 38
5
1. NAZIV I ADRESA OPERATORA POGONA I POSTROJENJA
Pogon
Hidroakumulacija i brana Snježnica
Organizaciona pripadnost
Javno preduzeće Elektroprivreda BiH d.d. Sarajevo,
Podružnica Elektrodistribucija Tuzla
2. LOKACIJA POGONA I POSTROJENJA

Hidroakumulacija i brana Snježnica smještene su na sjeveroistočnom dijelu Bosne i Hercegovine, u
entitetu Federacija BiH, Tuzlanski kanton, Općina Teočak. Situirane su u prostoru sjeveroistočnog
podbrđa planine Majevica na rijeci Rastošnici, oko 1 km uzvodno od njenog ušća u rijeku Janju. Isto
toliko je udaljena od puta Tuzla – Bijeljina koji prolazi dolinom Janje. Dolinom Rastošnice prolazi put
Priboj – Karakaj ( Zvornik ) koji se kod njenog ušća u Janju odvaja od puta Tuzla - Bijeljina.
Hidroakumulacija i brana Snježnica su izgrađene za potrebe vodosnadbjevanja Termoelektrane

Ugljevik. Namjena izgrađene akumulacije je pokrivanje vodnog deficita koji se javlja u prirodnom
režimu rijeke Janje, iz koje se vrši direktno uzimanje vode za potrebe Termoelektrane Ugljevik.
Brana Snježnica je izgrađena kao nasuta brana, kojom je formiran akumulacioni bazen ukupne
zapremine 20,265.000 m³, sa dužinom akumulacije od oko 5 km.
3. OPIS DJELATNOSTI PRAVNOG LICA, VRSTA PROIZVODA, GODIŠNJI

KAPACITET I BROJ ZAPOSLENIKA
3.1. Opis djelatnosti pravnog lica
Hidroakumulacija i brana Snježnica nalazi se u sklopu distributivnog dijela preduzeća Podružnice

«Elektrodistribucija» Tuzla, koja se nalazi u sastavu Javnog preduzeća «Elektroprivreda» BiH, sa
sjedištem u Sarajevu. Javno preduzeće je organizirano kao dioničko društvo u kojem je većinski vlasnik
Vlada FBiH sa oko 90% dioničkog kapitala.
Hidroakumulacija i brana Snježnica su izgrađene za potrebe vodosnadbjevanja TE Ugljevik. Namjena
akumulacije je pokrivanje vodnog deficita koji se javlja u prirodnom režimu rijeke Janje, iz koje se vrši
direktno uzimanje vode za potrebe TE Ugljevik, a pripada Podružnici «Elektrodistribucija» Tuzla. Uz
distributivnu djelatnost, u Elektrodistribuciji Tuzla se obavljaju poslovi proizvodnje električne energije
u MHE Snježnica i MHE Modrac, te upravljanje hidroakumulacijom i branom Snježnica.
.
6
3.2. Vrsta proizvoda
Hidroakumulacija i brana Snježnica je dio proizvodnog kapaciteta koji služi za potrebe

vodosnadbjevanja TE Ugljevik, na bazi iskorištenja hidropotencijala rijeke Rastošnice.
Radi boljeg iskorišatavanja cjelokupnog raspoloživog hidroenergetskog potencijala, a uz samu činjenicu
da je voda iz akumulacije, potrebna za pokrivanje vodnog deficita koji se javlja u prirodnom toku rijeke
Janje. Na ispustu vode iz hidroakumulacije izgrađena je mini-hidroelektrana „Snježnica“
Ona pripada grupi malih hidroelektrana koje iskorištavaju kinetičku i potencionalnu energiju vode kao i
energiju pritiska. Pogon svojim položajem i prisustvom, je proizvodni subjekat električne enrgije na
područiju Općine Teočak. On svojim položajem poboljšava i naponski nivo u distribuciji električne
energije na DV 10 kV za Teočak, koji se snabdijeva direktno sa sabirničkog sistema pogona i izlaznog
DV MHE »Snježnica».
3.3. Godišnji proizvodni kapacitet
Hidroakumulacija Snježnica ja planski sagrađena za obezbjeđenje 5-6 miliona m³ vode, za potrebe TE

Ugljevik.
Pogon MHE „Snježnica“ je u kategoriji malih hidroelektrana, sa planiranom godišnjom proizvodnjom
od oko 1,400. 000 kWh.
3.4. Struktura i broj zaposlenika
Djelatnost za proizvodnju električne energije iz MHE organizaciono je sastavljena iz dva odjeljenja:

• Odjeljenje za exploataciju i održavanje MHE,
• Odjeljenje za hidroakumulaciju i branu «Snježnica»
Pored Rukovodioca djelatnosti po sistematizaciji radnih mjesta u Djelatnosti za proizvodnju planirano

je još 13 zaposlenika, a trenutno je zaposleno ukupno 11 izvršioca. U procesu exploatacije i održavanja
pogona je devet zaposlenika - smjensko osoblje, a jedan zaposlenik pripada revizionom osoblju i radi
na održavanju objekata.
Shodno usvojenoj novoj sistematizaciji radnih mjesta Podružnice „Elektrodistribucija“ Tuzla, za

djelatnost proizvodnje planiranop je ukupno 14 radnih mjesta, sa obavezom da se u 2010. godini
popuni mjesto dipl. ing. mašinstva, koji će raditi na poslovima proizvodnje i održavanja.
Tabela izmjenjene sistematizacije radnih mjesta
Radno mjesto Stepen -Stručna Odjeljenje Broj

sprema izvršilac
a
Rukovodilac dijelatnosti VII-VSS ele./maš. 1
proizvodnje ing
Inžinjer za proizvodnju i VII – VSS dipl.ing. 1/0
održavanje maš.
Vodeći strojar V-VK ele /bravar Odjeljenje za exploataciju 1
i održavanje
7
Strojar V-KV električar Odjeljenje za exploataciju 1/0

i održavanje
Strojar V-VK bravar Odjeljenje za exploataciju 1/0
i održavanje
Vodeći manipulant brane i V-VK ele /bravar Odjeljenje 1
MHE «Snježnica» brana«Snježnica»
Manipulant brane i MHE V-VK ele /bravar Odjeljenje 4
«Snježnica» brana«Snježnica»
Pomoćni radnik za II-PK/NS osn. škola Odjeljenje 4
manipulacije i nadzor kruga brana«Snježnica»
brane
U 2010. godini za dva nepopunjena radna mjesta strojara neće se primati uposlenici, jer nema poslova
za puno radno vrijeme. Stav Rukovodstva je da se održavanje postrojenja vrši po godišnjem ugovoru sa
ovlaštenom i osposobljenom firmom
4. OPIS POGONA I POSTROJENJA

4.1. Opis hidroakumulacije i brane
Brana Snježnica izgradena je na rijeci Rastošnica, uzvodno od njenog usča u rijeku Janju, za trebe
vodosnabdijevanja TE Ugljevik. Rastošnica nastaje od nekoliko potočića na sjevernim padinama
Majevice. Generalni smjer toka je jug-sjever, sa tendencijom lokalnih skretanja ka sjeverozapadu.
Srednji proticaj na profile brane iznosi 456 l/s, a minimalni je 20 l/s.
U konstruktivnom smislu brana Snježnica predstavlja nasutu branu, sa kamenim potpornim tijelima
između kojih je smješteno blago zakošeno vodonepropusno jezgro sa filterskim slojevima pijeska i
prelaznom zonom smeljene brane glinenog jezgra duž čitavog pregradnog profila izvršeno je na Iravoj
osnovnoj stijeni. U centralnom dijelu temeljne plohe glinenog jezgra izedena je betonska injekciona
galerija., u kojoj su smješteni instrumenti i uređaji, te tehničko osmatranje. Brana “Snježnica” je
građevinske visine 58 m, sa maksimalnomnom kotom 298,5 m. Formirana je akumulacija ukupne
dužine 5 km, mjereno duž aluvijalne zaravni. Ukupna zapremina akumulacije iznosi oko 20,265.000 m³.
Zahvat vode iz akumulacije za potrebe TE Ugljevik obezbjeđuje se preko srednjeg ispusta armirano-
betonske konstrukcije, smještene na desnom boku pregradnog profila u sklopu kojeg su sljedeći dijelovi
konstrukcija i opreme:
- Ulazna gradevina toranjskog tipa opremljena rešetkom i pomoćnim zatvaračem,
- Betonska galerija zatvarača sa glavnim regulacionim i pomoćnim zatvaračem,
- Izlazna građevina u sklopu koje je regulacioni disperzioni zatvarač
Adaptacijom optočnog tunela, koji je urađen za potrebe evakuacije vode u vrijeme izgradnje brane na
lijevom boku pregradnog profila, izveden je temeljni ispust sa sljedećim dijelovima konstrukcije i
opreme:
- Ulazna građevina sa pomoćnim zatvaračem,
- Galerija zatvarača sa glavnim regulacionim i pomoćnim zatvaračem,
- Pristup galeriji zatvarača je predviđen sa krune brane kosom pristupnom galerijom i
vertikalnim šahtom, (pomoću penjalica).
8
Evakuacija velikih voda vrši se putem šahtnog preliva čiji je dijametar u kruni 10 m, a maksimalna
visina prelivnog mlaza 1.7 m. Ovakvim rasporedom objekata obezbjeđena je funkcionalnost ovog
vodoprivrednog pogona u sklopu energetskog postrojenja TE Ugljevik.
4.2. Postojeća oprema za smanjenje uticaja na okolinu
Postoji jedino oprema kojom se regulira protok velikih voda, što je značajno za zaštitu okruženja
hidroakumulacije.
Izgrađeni objekti u tom kontekstu su:
• šahtni preljev - preko kojeg odlazi višak vode u periodu velikih voda,
• srednji ispust – putem kojeg se kontinuirano ispušta potrebna količina vode, a u slučaju velikih
voda dodatno se otvara, odnosno ispušta povećana količina vode,
• temeljni ispust – otvara se u slučaju ekstremno velikih voda, odnosno ukoliko se ne može
osigurati protok, sigurnost brane i zaštita okoline hidroakumulacije od plavljenja sa šahtnim
preljevom i srednjim ispustom.
Takođe, instalirana je meteorološka stanica i u blizini iste uređaj za mjerenje isparavanja sa površine
hidroakumulacije. Meteorološka stanica je ispravna i vrši se kontinuirano praćenje i evidentiranje
kontroliranih meteoroških pokazatelja. Uređaj za mjerenje isparavanja, od perioda ratnih dejstava,
nije u funkciji.
4.3. Opšte napomene
1. Kod TE "Ugljevik" postoji kompenzaciski bazen čija korisna zapremina iznosi 20.980 m³ vode,
što prestavlja približno 20 satnu potrošnju TE, u prvoj fazi - 1 x 300 MW.
Za drugu fazu 2 x 300 MW predviđa se povećanje navedenog kompenzaciskog bazena na
ukupnu zapreminu od 61.062 m³ vode, što odgovara 30 satnoj potrošnji TE. Na bazi dosadašnjeg
iskustva vezanog za vodosnabdjevanje (1 x 300 MW), ocjenjuje se da 30 satna rezerva predstavlja
zadovoljavajući stepen sigumosti za nesmetano vodosnabdjevanje TE Ugljevik za II fazu (2 x 300
MW), bez dotoka vode.
2. U sklopu objekta brane "Snježnica" postoji pogonsko komandna zgrada u kojoj je smještena
komandna prostorija za daljinsko upravljanje postrojenjem brane i MHE Snježnica. .
3. Potrebna količina vode koja se ispušta kroz srednji ispust za potrebe TE Ugljevik, iskorištena je
za dobijanje električne energije izgradnjom mini hidroelektrane.
4. Sama činjenica da se voda iz akumulacije, koristi za reguliranje vodnog deficita u prirodnom toku
rijeke Janje, a ispušta se preko srednjeg ispusta, odredila je i zahvat vode za MHE.
5. Regulisane količine vode se ispuštaju iz akumulacije preko ulazne građevine srednjeg ispusta,
cjevovoda srednjeg ispusta, disperzionog zatvarača srednjeg ispusta na kome se vrši regulacija protoka i
odvodnog kanala srednjeg ispusta, u regulisano korito rijeke Rastošnice i korito rijeke Janje, iz kojeg se
vrši zahvatanje vode za potrebe TE "Ugljevik”.
9
4.4. Tehnički podaci brane "SNJEŽNICA"
• Srednji višegodišnji dotok vode u akumulaciju…..........................…....0.456m3 /s

• Ukupna zapremina akumulacije.....................................................…....20,265.000 m³
• Zapremina korisne akumulacije.................................................………18,264.000 m³
• Građevinska visina…........................................................………….....58 m
• Dužina u kruni brane...............................................................………...cca 350 m
• Najveća širina u nožnici brane.............................................………......200 m
• Zapremina brane.....................................................................……........810686 m³
• Kota normalnog mnivoa akumulacije....................................……........298,5 mNV
• Kota na ulaznoj gradevini srednjeg ispusta
(min radni nivo akumulacije)...................................................…..........275.00 mNV
• Aktivna voda akumulacije između dviju naznačenih kota..........…......18.264.000 m³
• Prečnik cjevovoda srednjeg ispusta.....................................……….....1000 mm
• Nagib cjevovoda...........................................................………….........4.169 °
• Max. ispust vode preko "temeljnog ispusta".....................…...............76,5m³/s
• Max. ispust vode preko "srednjeg ispusta".........................…............ 11.5 m³/s
• Max. propusna moć šahtnog preliva..................................……...........130 m³/s
• Max. protok svih evakuacionih organa................................….............218 m³/s
• Kota krune brane...................................................................................302,0 m NV
• Kota dna odvodnog kanala od srednjeg ispusta do
bućnice na slapištu……………………………………………............248,00 mNV
• Kota praga bučnice………………………………………….......……246,02 mNV
4.5. Osnovne karakteristike pregradnog mjesta i brane
Geološku građu pregradnog mjesta brane Snježnica čini stjenska masa koja se sastoji iz drugog
horizonta srednjeg eocena (sivi debeloslojasti pjesčari sa karbonatnim vezivom) donjomiocenskih
stijena šarene serije (krupnozrni konglomerati sa glinovito-karbonatnim vezivom) i tanjeg kvartalnog
pokrivača (zaglinjeni i pjeskoviti šljunkovi i pjeskovite gline).
U tektonskom pogledu područje pregradnog mjesta je locirano u južnom tektonskom bloku koji je na
sjeveru ograničen rasjedom. Sekundarnim lokalnim rasjedima ovaj blok je podijeljen u tri manje
jedinice. Brana je locirana u tri tektonska bloka.
U geotehničkom pogledu, brana je fundirana u asimetričnom profilu. Pregradni profil, kao i čitav potez
akumulacije pripada po seizmičkoj rejonizaciji zoni VII MCS skale. Proračun brane je izvršen za slučaj
VIII stepena i u račun se ušlo sa a= 0.15 g.
(Navedeni podaci su preuzeti iz elaborata:TE UGLJEVIK-VODOSANBDIJEVANJE-Glavni projekat-
Brana Snježnica-Tehničko osmatranje-Fizikalne metode, Knjiga 8; Energoinvest-Energoinženjering,
Sarajevo juli 1983.god). U konstruktivnom smislu brana Sniježnica predstavlja nasutu branu sa
kamenim potpornim tijelima između kojih je smješteno blago zakošeno vodonepropusno glineno jezgro
sa filterskim slojevima pijeska i prelaznom zonom šljunkova.
Temeljenje brane glinenog jezgra, duž čitavog pregradnog profila, izvršeno je na zdravoj osnovnoj
stijeni. U centralnom dijelu temeljne plohe glinenog jezgra izvedena je betonska injekciona galerija u
kojoj su smješteni instrumenti i uređaji za tehničko osmatranje.
10
Zahvat vode iz akumulacije za potrebe TE Ugljevik obezbjeđuje se preko srednjeg ispusta – armirano-
betonske konstrukcije smještene na desnom boku pregradnog profila u sklopu kojeg su slijedeći
dijelovi konstrukcija i opreme:
• Ulazna građevina toranjskog tipa, opremljena rešetkom i pomoćnim zatvaračem,
• Betonska galerija zatvarača sa glavnim regulacionim i pomoćnim zatvaračem,
• Izlazna građevina u sklopu koje je regulacioni disperzioni zatvarač.
Adaptacijom optočnog tunela koji je urađen za potrebe evakuacije vode u vrijeme izgradnje brane, na
lijevom boku pregradnog profila, izveden je temeljni ispust sa slijedećim dijelovima konstrukcije i
opreme:
• Ulazna građevina sa pomoćnim zatvaračem,
• Galerija zatvarača sa glavnim regulacionim i pomoćnim zatvaračem,
• Pristup galeriji zatvarača je predviđen sa krune brane kosom pristupnom galerijom i vertikalnim
šahtom (pomoću penjalica).
Evakuacija velikih voda vrši se putem šahtnog preliva čiji je dijametar u kruni 10 m, a maksimalna
visina prelivnog mlaza je 1,7 m.
Ovakvim rasporedom objekata, obezbijeđena je funkcionalnost ovog vodoprivrednog pogona.
4.6. Temeljni ispust
Maximalna evakuaciona sposobnost temeljnog ispusta je 76.50 m³ /s, dok na koti "mrtvog" prostora isti
može da propusti 55.00 m³ /s. Mrtvim prostorom se smatra, prostor ispod kote ulazne građevine
srednjeg ispusta, a to je na 275 rnNV. Evakuacija desethiljadugodišnjih velikih voda rijeke Rastošnice,
vrši se putem šahtnog preliva čiji je dijametar u kruni 10m; max visina prelivnog mlaza je 1.7 m, a
evakuaciona sposobnost 130 m³/s. Šahtni preliv je preko koljena priključen na cijev temeljnog ispusta
nizvodno od galerije zatvarača. Odvodni kanal temeljnog ispusta je spojen sa regulisanim koritom rijeke
Rastošnice, koja se ulijeva u rijeku Janju. U sastavu regulisanog korita rijeke Rastošnice u zoni sastava
sa odvodnim kanalom srednjeg ispusta, urađena je bučnica. Kota praga bučnice je 246,02 m NV.
4.7. Srednji ispust
Sastoji se od ulazne građevine toranjskog tipa, opremljene rešetkom i pomoćnim zatvaračem, zatim
prohodne betonske galerije sa čeličnim cjevovodom promjera D=1000 mm i izlazne građevine u okviru
koje se nalazi regulacioni disperzivni zatvrač, kojim je omogućeno kontrolisano ispuštanje vode iz
korisnog prostora akumulacije. U okviru izlazne građevine srednjeg ispusta nalazi se sva prateća
oprema za manipulaciju sa disperzionim zatvaračem.
Propuštena voda kroz disperzioni zatvarač se, preko odvodnog kanala srednjeg ispusta, odvodi u kanal
temeljnog ispusta i korito rijeke Janje. Maximalna evakuaciona sposobnost srednjeg ispusta je 11,5
m³/s. Dužina čeličnog cjevovoda, između gore navedena dva zatvarača, iznosi 140,50 m. Upravo, sa
cjevovoda srednjeg ispusta, priključuje se cjevovod za MHE "Snježnica".
4.8. Šahtni preliv
Šahtni preliv je osnovni evakuacioni organ brane Snježnica. Smješten je na padini lijeve obale iznad
obilaznog tunela, sa kojim je spojen vertikalnim šahtom i koljenom. Kota krune šahtnog preliva je
11
ujedno i kota normalnog uspora za pojedinu fazu.Ova kota iznosi 298,50 mNV. Kota krune brane je za
3,5 m viša od ove kote.
Šahtni preliv je prečnika 10 m, kod kojeg protok iznosi 130m³/sec uz visinu prelivnog mlaza od 1,7 m.
Dimenzije šahtnog preliva su izvedene tako da se može bezbjedno evakuisati maximalna količina vode,
koja se pojavi na prelivu. Prelivanje vode je slobodno, tj. nekontrolisano, što obezbjeđuje izvanrednu
pogonsku sigurnost. Prelivni šaht opterećen je pritiskom vode samo sa spoljne strane.
4.9. MHE "Snježnica"
Dovod vode iz akumulacije do strojare MHE "Snježnica" vrši se preko postojeće ulazne građevine
srednjeg ispusta, postojećeg cjevovoda srednjeg ispusta, te novog dijela cjevovoda.
Voda, predajući svoju energiju preko turbine, otiče kroz difuzor, koji je sastavni dio turbine, te
odvodnog kanala u regulisano korito Rastošnice.
Da bi se obezbijedilo sigurno snabdijevanje vodom TE Ugljevik, koje neće biti ugroženo ni u slučaju da
se voda ne može propuštati kroz turbinu zbog kvara ili drugog razloga, priključak cjevovoda za MHE je
izveden na postojeći cjevovod srednjeg ispusta, između pomoćnog zatvarača i regulacionog
disperzionog zatvarača. Pri radu MHE, regulacioni disperzioni zatvarač je zatvoren a njegovu ulogu vrši
turbina. U slučaju kvara na MHE dolazi do zatvaranja predturbinskog zatvarača, tako da se voda
nemože propuštati kroz turbinu. U tom slučaju regulaciju protoka ponovo preuzima regulacioni
disperzioni zatvarač. Upravljanje turbinom i regulacionim disperzionim zatvaračem se vrši sa
komandnog pulta, koji se nalazi u komandnoj zgradi, uz mogućnost i upravljanja sa lica mjesta.
Urađen je posebni Plan aktivnosti za MHE “Snježnica”, te shodno nadležnostima dostavljen

Ministarstvu prostornog uređenja i zaštite okolice Tuzlanskog kantona na ocjenu. Nakon provedenog
postupka ocjene Plana aktivnosti i zahjeva za okolinsku dozvolu, navedeno ministarstvo je izdalo
Rješenje o okolinskoj dozvoli za MHE “Snježnica” , broj: 12-03-07-23-1990/09 od 17. 08.2009.
Takođe, za MHE “Snježnica” Ministrstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Tuzlanskog kantona
je izdalo Rješenje o vodnoj dozvoli, broj: 04/1-13-25-13210/08 od 21.05.2009. godine.
12
5. DATUM POČETKA RADA POGONA

5.1. Izgradnja i puštanje objekta u pogon
Izgradnja Rudnika i Termoelektrane Ugljevik je utvrđena «Elektroenergetskim bilansom sa programom

izgradnje izvora, prenosa i distribucije mreže u periodu 1974-80 godine u SR BiH» kojeg je usvojila
Skupština SR BiH 12.12.1973.godine., a potvrđena na Skupština SR BiH 23.12.1975.godinei Skupštini
SIZ «Elektroprivrede BiH» 15.03.76.godine.
Investiror je bio SOUR «Elektroprivreda BiH». U oktobru 1976.g. Odlukom radničkog savjeta SOUR-a
osnovana je RO Rudnik i termoelektrana – u osnivanju (R i TE Ugljevik).
Početak probnog pogona je bio 31.03.1983.g. Termoelektrana je ušla u pogon 1985 godine, a brana
Snježnica je završena 1984. godine.
5.2. Rad pogona u periodu 1992-1995. godine
Zbog ratnih dejstava i stanja, od aprila 1992. godine do oktobra 1995. godine, bilo je beznaponsko
stanje na brani i hidroakumulaciji “Snježnica”, te nisu vršena bilo kakva tehnička osmatranja brane.
Obzirom da je objekat hidroakumulacije bio u međuprostoru borbenih linija, dio brane je bio miniran.
Dakle, u tom periodu realno nije bilo moguće upravljati branom, niti kontrolirano ispuštati vodu u
korito rijeke Rastošnice.
U jesen 1995. godine nabavljen je dizel agregat, snage 37 kW i odgovarajuća pumpa za evakuaciju
vode iz injekciono kontrolne galerije, jer su postojeće drenažne pumpe bile potopljene, te nisu mogle
izbacivati vodu. Dotok vode u injekcionu galeriju bio je cca 1 m³/h, tako da je nivo vode u kontrolnoj
galeriji iznosio cca 2000 m³. Tada se voda morala interventno iscrpiti nabavljenom navedenom
opremom i osposobiti drenažne pumpe, koje su stavljene u funkciju. Pored toga, osposobljen je uljni
agregat na srednjem ispustu, kako bi se mogao staviti u funkciju leptirasti zatvarač. U oktobru 1995.
godine pogon hidroakumulacije snježnica je dobio konstantno napajanje električnom energijom iz TS
35/10kV Priboj. Nakon navedenih poduzetih sanacionih mjera, počela je isporuka tehnološke vode TE
Ugljevik.
Napomena: Pregled terena i deminiranje je izvršeno u martu i aprilu 1997. godine. Prva provjera
ispravnosti temeljnog ispusta izvršena je 1998. godine.
5.3. Rekonstrukcija pogona 2002-2003. godine
Radi boljeg iskorišatavnja cjelokupnog raspoloživog hidroenergetskog potencijala, a uz činjenicu da je

voda iz akumulacije potrebna za pokrivanje vodnog deficita koji se javlja u redovnom snabdjevanju
vodom TE Ugljevik, izrađena je mini-hidroelektrana „Snježnica“, u kojoj se koristi voda srednjeg
ispusta.
5.4. Rekonstrukcija pogona 2006. godine
U 2006. godini vršena je rekonstrukcija sljedećih dijelova:

• vertikalnog šahta
• hidromehaničke opreme, sa izgradnjom za smještaj novougrađenog, a izmještenog
hidromehaničkog agregata. Agregat je prvobitno bio smješten na galeriji temeljnog ispusta.
13
6. “STUDIJA” O ZAGAĐENOSTI U NULTOM STANJU

6.1. Lokalitet akumulacije, hidrotehničkih objekata i neposredno okruženje
6.1.1. Geografski položaj
Jezero Sniježnica je antropogena akvalna akumulacija podignuta na vodotoku Rastošnici, desnoj

izvorišnoj čelenci rijeke Janje, čije se vode koriste za TE “Ugljevik”.
Brana Sniježnica, smještena je u prostoru sjeveroistočnog pobrđa planine Majevice, na maloj rijeci
Rastošnici, oko 1 km uzvodno od njenog ušća u rijeku Janju. Isto toliko je udaljena od puta Tuzla –
Bijeljina koji prolazi dolinom Janje. Dolinom Rastošnice prolazi put Priboj – Karakaj (Zvornik) koji se
kod njenog ušća u Janju odvaja od naprijed navedenog puta. Brana Sniježnica je nasuta konstrukcija sa
centralnim glinenim jezgrom, građevinske visine 58 m, sa maksimalnom kotom uspora 298,5 m. Ispred
brane je formirana akumulacija dužine od 5 km (mjereno od aluvijalne zaravni). Ukupna zapremina
akumulacije iznosi oko 20,265.000 m³.
6.1.2. Geomorfološke i geološke karakteristike
U geomorfološkom pogledu, ovaj teren pripada brdskom području, sa nadmorskim visinama od 230 m
(u dolini Janje) do oko 500 m. Samo na krajnjem SI i JZ zainteresovanog terena nadmorska visina
iznosi oko 600 m. Reljef je u znatnoj mjeri razuđen a nagibi padina se kreću od blagih do relativno
strmih. Reljef je poligenetskog karaktera, formiran eroziono - denudacionim procesima u sedimentnim
stijenama tercijara i samo djelimično i krede. U glinovito laporovito – pjeskovitim stijenama prirodni
ugao nagiba iznosi α = 10° - 40°, dok u čvršćim stijenama (pješčari, laporci, konglomerati i krečnjaci)
α = 30° - 60°, pa lokalno i do 70 °. Na nekoliko lokacija uočene su plitke – tanjiraste vrtače prečnika 5-
20 m u krečnjačko laporovitim stijenama.
Na površini terena formiran je ilovičastohumusni prekrivač – obradivo zemljište slabijeg kvaliteta (njive
i livade), dok je šumska vegetacija manje i sporadično zastupljena.
Dolina Rastošnice, u kojoj je smještena akumulacija, nalazi se u zoni paleogeno-neogenog fliša. Krajnji
jugoistočni i sjeverozapadni dijelovi jezerske akumulacije nalaze se u zoni eocenih flišnih i molasnih
sedimenata. Središnji dio jezerske kotline i neposrednog sliva nalaze se u zoni miocenskih i
oligomiocenskih tvorevina. Miocenske naslage čine: klastiti, krečnjaci i ugljevi.
U konstruktivnom smislu brana Sniježnica predstavlja nasutu branu sa kamenim potpornim tijelima
između kojih je smješteno blago zakošeno vodonepropusno glineno jezgro sa filterskim slojevima
pijeska i prelaznom zonom šljunkova.
6.1.3. Seizmičke karakteristike
Seizmičnost područja akumulacije pripada reonizaciji u 7° seizmičnosti po MCS skali, što znači da ovo
područje spada u reon nešto pojačane seizmičnosti.
Što se tiče uticaja same akumulacije na povećanje seizmičnosti područja, može se reći da po
dosadašnjim saznanjima ova akumulacija ne bi trebalo da ima uticaja na povećanje seizmičnosti
područja. U geotehničkom pogledu, brana je fundirana u asimetričnom profilu. Pregradni profil, kao i
čitav potez akumulacija, pripada po seizmičkoj reonizaciji zoni VII MCS skale.
14
6.1.4. Hidrografske karakteristike
Hidrografska mreža je intenzivno razvijena, što je karakteristično i za širi region Majevice i njeno
sjeverno pobrđe. Bitno je istaći da su vodotoci bujičnog karaktera sa velikim oscilacijama u proticaju
vode, što je odraz hidrološke funkcije stijenskih masa (izolatori i kompleksi sa preovlađujućom
funkcijom izolatora). Hidrološke veličine zavise od padavina – njihovog rasporeda, intenziteta i
karakteristika sliva, kao sistema.
Hidrogeološke karakteristike područja akumulacije ocijenjene su povoljno, jer problem gubitka vode iz
akumulacije postoji samo u zoni pregradnog mjesta. Hidrogeološki odnosi na području pregradnog
mjesta su specifični. Površinske zone su kolektori, sprovodnici i rezervoari, a dublje zone su podinski
izolatori. Na desnoj obali postoji i nekontroliran povratni izolator. Ovakvi hidrogeološki odnosi
uslovljavaju površinsku cirkulaciju podzemnih voda, a ispitivanje vodopropusnosti potvrdilo je da se
radi o vodopropustnoj zoni. U cilju sprečavanja gubljenja vode iz akumulacije postavljena je injekciona
zavjesa oko brane.
6.1.5. Klimatske karakteristike
Klimu sliva rijeke Janje karakteriše kontinualni termički i pluviometrijski režim. Reljef zemljišta ne
utiče znatnije na pojedine meteorološke elemente u slivu, jer je maksimalna visinska razlika u slivu
svega oko 500 m.
Prosječni temperaturni gradijent iznosi – 0,5 °C za svakih 100 m visine. Prosječne godišnje padavine i
temperaure za srednje visine slivova su :
VS Priboj 900 mm 9,6 °C
VS Zabrđe 860 mm 9,8 °C
VS Sniježnica 900 mm 9,6 °C
Klimatske karakteristike šireg prostora jezera Sniježnice su odraz kvantitativnih vrijednosti klimatskih
elemenata i klimatskih faktora. Od klimatskih faktora najvažniji su: fizičkogeografski položaj, reljef,
stepen kontinentalnosti, čestine i pravci ciklonskih i anticiklonskih putanja i sl.
6.1.6. Flora i fauna
Kopnenni ekosistemi
Istraživanja koja su urađena u proteklom periodu, i to na osnovu nekih parametara strukture

makrofitocenoza, konstatuju postojeće stanje ekosistema oko hidroakumulacije Sniježnica. Strukturu
ispitivanih makrofitocenoza ovog prostora, čine grupe koje pripadaju različitim redovima, razredima i
odjelima. S obzirom na ekološke karakteristike ispitivanih ekosistema, a posebno na hidrotermički
režim, makrofitocenoze se diferenciraju na nekoliko tipova:
• šumske fitocenoze termofilnog karaktera,
• šumske fitocenoze,
• nešumske makrofitocenoze različitog hidro-termičkog karaktera.
Šumske fitocenoze termofilnog karaktera uglavnom se razvijaju oko cijelog jezera i pritoka. Dominiraju
primarne šumske fitocenoze. Na mjestima gdje su obale više nepristupačne, na plićim zemljištima i više
nagnutom terenu, razvijaju se termofilne sastojine bijelog grabića (Carpinetum orientalis), koje su u
velikoj mjeri degradirane. Na nešto povoljnijim mjestima je dobro razvijena zajednica hrasta medunca i
15
crnog jasena (Orno-Quercetum pubescentis) najčešće oko naselja, zatim zajednice sa crnom johom
(Alnetum glutinosae), zajednice bijele i drugih vrsta vrbe (Salicetum albaefragilis). Takođe, su česte
zajednice bagrema Robinia pseudacacia, koje su na ovom prostoru antropogeno uslovljene.
Nešumske fitocenoze ovog prostora, u odnosu na hidrotermički režim staništa, diferenciraju se na

nekoliko tipova:
• Emerzna vegetacija, koja je veoma slabo razvijena.
• Kopnena higrofilna vegetacija je relativno složenija, kako u kvalitativnom tako i u
kvantitativnom smislu.
• Zajednica sekundarne vegetacije, koja se ekološki nastavlja na predhodni tip, odnosno na
emerznu vegetaciju.
Vodeni ekosistem
Akumulacija Sniježnica je relativno siromašna vrstama fitoplanktona, ali pogodna za razvoj određenih
vrsta. Sastav fitoplanktona ukazuje na oligo do beta - mezosaprobne vode, odnosno I-II klasu boniteta.
Fitoplankton je najbolje razvijen u površinskom sloju akumulacije, a usljed dubine smanjuje se
osvjetljenost vodenih slojeva, a time i gustina fitoplanktona.
Analiza uzoroka zooplanktona hidroakumulacije Snježnica, izvršeno je u okviru limonoloških

istraživanja. Ova akumulacija je po površini mala, ali je karakterišu oscilacija površine i dubine u toku
godine. Ta pojava je veoma intezivno uticala na formiranje zooplanktonske zajednice.
Ihtiopopulaciju ovog vodenog ekosistema čini ukupno deset vrsta riba iz tri familije (Cyprinidae,
Percidae i Siluridae). Dominantnu brojnost ima porodica Cyprinidae – osam vrsta, a najbrojnije
ciprindne vrste su populacije crvenookice (Rutilus rutilus L.), klena (Leuciscus cephalus L.), deverike
(Abramis brama L.) i škobalja (Chrondostoma nasus L.). Sve ostale ciprinide su konstatirane manjim
brojem primjeraka. Manjim brojem primjeraka registrirana je i populacija babuške (Carassius auratus
gibelio B.), 6,9 %. Najmanjim brojem primjeraka prisutna je populacija šarana (Cyprinus carpio L.)
2,30 %.
Takođe, poslednja ihtiološka istraživanja (2008.godine) su pokazala da je populacija grgeča (Perca

fluviatilis L.) predstavlja dominantnu vrstu sa 27,59 %, dok predstavnik treće porodice Siluridae - som
čini samo 1,15% brojčanog učešća.
Ihtiofaunu rijeke Brzave čini ukupno 11 vrsta riba iz četiri porodice: Cyprinidae, Percidae,
Centrarchidae i Esocidae. Najbrojnija je populacija klena (Leuciscus cephalus L. ) sa 50% i populacija
zele (Alburnus alburnus alburnus L.) sa 18,39 % brojčanog učešća. Sve druge evidentirane vrste riba
su manje zastupljene.
Ribe rijeke Matuše čini pet vrsta riba iz tri porodice, i to : Cyprinidae, Esocidae i Centrarchidae. Kao
najbrojnija je evidentirana populacija sunčanice (Lepomis gibossus L.) sa 30,30%.
Poslednja ihtiološka istraživanja rijeke Janja ( 2008. godine) pokazala su da tu rijeku naseljavaju samo
tri vrste iz porodice Cyprinidae, sa podjednakom procentualnom zastupljenošću. To su populacije
sapače (Barbus meridionalis petenyi H.), pliske (Alburnoides bipunctatus B.) i krkuša (Gobio gobio L.).
16
Dakle, prema poslednjim ihtiološkim istraživanjima u 2008. godini, razmatrani sliv sa

hidroakumulacijom Snježnica naseljava ukupno 17 vrsta riba iz pet porodica: Cyprinidae, Percidae,
Centrarchidae, Siluridae i Esocidae.
6.2. Identifikacija i valorizacija uticaja na okolinu
Zahvati u prostoru pri formiranju akumulacije, po pravilu, izazivaju značajne promjene u riječnom
ekosistemu, dajući u zavisnosti od namjene akumulacije specifične efekte u korištenju prostora,
prostornoj organizaciji i kvaliteti okoline. Zbog toga je značajna identifikacija i valorizacija svih uticaja
i njihovog međusobnog odnosa, sa aspekta uređenja prostora i zaštite okoline.
Radi predviđanja mogućeg dejstva pojedinih uticaja i radi eliminisanja ili smanjenja negativnih, te
stimulisanja pozitivnih, istražen je svaki od uticaja, koji ima određeni značaj za kvalitet okoline.
Izgradnjom akumulacije poremećena je autentična ekološka ravnoteža u tom djelu, dijelom već u fazi
izgradnje, a zatim više poslije njenog formiranja. Antropološkim zahvatima formirani oblik jezerskog
ekosistema, sa izraženom samoadaptivnošću, uspostavio je novo stanje relativne ravnoteže. Svi uticaji
objekata, hidroakumulacije i hidrotehničkih građevina, shodno efektima na kvalitet okoline i sigurnost
stanovništva, materijalnih dobara i ekosistema, mogu se okarakterisati kao:
• negativni uticaji,
• pozitivni uticaji, i
• uticaji izvana.
6.3. Analiza karakterističnih uticaja na okolinu
6.3.1. Uticaj hidroakumulacije na:
• Hidrološki režim rijeke Rastošnice
Izgradnjom i formiranjem hidroakumulacije Snježnica, prirodni proticaj i vodni režim rijeke Rastošnice,
potpuno je izmijenjen.
Iz neregulisanog, slobodnog toka voda rijeke Rastošnice «prevedena» je u regulisani režim i upravljanje
akumulacijom, u skladu sa definisanim kriterijima za optimalano snabdijevanje termoelektrane i rad
male hidroelektrane u normalnim hidrološkim prilikama, kao i režim rada i korištenja hidroakumulacije
u periodu «velikih» voda.
Uslovi korištenja vode za TE Ugljevik i rad MHE Snježnica, dati su vodoprivrednim dozvolama,
izdatim od nadležnih ministarstava.
• Kvalitet površinskih i podzemnih voda
Složen morfostrukturni plan sliva rijeke Rastošnice i osobenost njegove geološke građe su u
hidrografskom sistemu Rastošnice uvjetovali dvojno doticanje – površinsko i podzemno. U gornjem
slivu Rastošnice vrši se intezivno površinsko doticanje. Podzemni recipijenti se formiraju u
krečnjačkom masivu Snježnica – Majdan.
U principu, može se konstatovati da akumulacija nema posebno značajan uticaj na kvalitet površinskih i
podzemnih voda. Međutim, formirana akumulacija, odnosno nivo akumulacije, ima uticaj na pojavu i
17
intezitet podzemnih voda u području brane. U sklopu redovnog tehničkog osmatranja brane, prate se
uzgoni i protok u brani i nivo podzemnih voda u području.
• Degradaciju i stabilnost tla
Pri formiranju i kasnijoj eksploataciji akumulacije neznatni su uticaji na degradaciju i stabilnost tla u
neposrednoj blizini akumulacije. Erozivna djelovanja, kao proces koji ima uticaj na pojavu degradacije
tla, odnosno uništavanja biljnog pokrova, a time i pojavu zasipanja akumulacije su prihvatljiva. Na slivu
su posebno izražene linijska i površinska erozija, dok ostale vrste erozija imaju relativno mali značaj.
Manja količina suspendovanog materijala dospijeva u akumulaciju, i nije primjećen značajan sediment.
Oscilovanja nivoa vode, takođe, imaju uticaj na stabilnost tla u akumulaciji i neposrednoj blizini, pri
čemu je moguća pojava klizišta u zoni akumulacije, što se vizuelno prati. Za sada, u toku formiranja
hidroakumulacije utvrđeno je klizište na desnoj strani, neposredno uz branu. To klizište je sanirano i
stabilizirano, i do sada nije konstatovano novo.
• Mikroklimatske karakteristike
Opšta klimatska karakteristika zone akumulacije Snježnica je da se mikroklima karakteriše

kontinualnim termičkim i pluviometrijskim režimom. Reljef zemljišta ne utiče znatnije na pojedine
meteorološke elemente u slivu, jer je visinska razlika u slivu svega oko 500 m.
Iz svjetskog iskustva, utvrđeno je da akumulacije, u principu, mogu da utiču na klimu kroz promjene
koje se mogu izraziti kroz slijedeće parametre:
• temperature vazduha i temperaturnog ciklusa,
• brzine i smjer vazdušnog strujanja (vjetar),
• vlažnost vazduha i ciklus vlage (isparavanje), pojava magle.
Interakcija između akumulacije i okoline dovodi do određenih kvalitativnih i kvantitativnih promjena

pomenutih meteoroloških elemenata i njihovih parametara u prizemnom sloju atmosfere.
Za svaku pojedinačnu akumulaciju postoje i osobene zavisnosti od razmjera akumulacije i strukture

okoline, nagiba terena, ekspozicije i visine obale. Amplituda temperature vazduha je u vezi sa
turbulentnom razmjenom toplote. Usljed modelirajućeg efekta vodnog rezervoara dolazi do slabljenja
ekstrema, odnosno amplitude temperature vazduha u zoni uticaja akumulacije opadaju u odnosu na
kopno. Najčešće se javljaju razlike između zimskih i ljetnih mjeseci. Neka istraživanja ukazuju da je
vazduh iznad jezera hladniji u većem dijelu godine, u odnosu na isti vazduh iznad kopna, izuzev u
zimskim mjesecima, kada je situacija obrnuta. Nema strogog pravila u vezi sa predznakom lokalne
temperaturne promjene. Literatura ukazuje da se dnevna temperatura u vazduhu iznad same akumulacije
smanjuje i do 3˚C, odnosno tu je smjer promjene izvjestan, neizvjestan je samo intezitet.
Formiranjem vodne akumulacije uspostavljena je, do tada nepostojeća, cirkulacija na relaciji kopno-
jezero-kopno, sa svojim pripadajućim noćnim i dnevnim režimom vazdušnih strujanja, koja utiču na
razmjenu i miješanje vazdušne mase. Prema literaturi, može se konstatovati da se povećanje brzine
vjetra između vodene površine i okolnog terena kreće u rasponu od 10 do 30% u odnosu na brzine koje
su postojale na datoj lokaciji prije formiranja akumulacije. Međutim, to zavisi od veličine jezera i dugih
karakteristika prostora, tako da je takav efekat znatno blaži za manje i srednje hidroakumulacije kakva
je Snježnica.
18
U toj zoni nije značajno povećanje broja dana sa maglom, što je povezano sa potencijalima okoline. U
principu se vlažnost povećava kao posljedica povećanog isparavanja. Prema podacima iz literature,
načelno se porast relativne vlažnosti može očekivati sa intezitetom od 10 do 20% u odnosu na zatečeno
stanje vlažnosti u datom podneblju, prije formiranja akumulacije. Manje akumulacije, po opštoj ocjeni,
ne mogu značajnije uticati na formiranje novih padavina.
Veličina jezera je presudan faktor za mikroklimatske karakteristike. Pošto je hidroakumulacija

Snježnica u klasi malih akumulacija, može se zaključiti da nivo uticaja na klimatske karakterstike
područja nije značajan. Intenzitet razlika klimatskih karakteristika cijeni se odstupanjem od 0,5 do 2
stepena u pogledu temperature vazduha, odnosno do nekoliko m/s kod brzine vjetra. Prostorna
distribucija ovakvih uticaja se proteže od nekoliko desetina do nekoliko stotina metara od obala
akumulacije. Nije isključeno da, pod određenim izrazito nepovoljnim uticajima vremenske situacije,
efekat jezera osjeti i na udaljenosti i do 10 km niz vodotok, s tim da se u pogledu temperature vazduha
on u principu nalazi unutar granice od jednog stepena, i sa ograničenim vremenskim trajanjem od
nekoliko sati.
• Priobalnu floru
S obzirom da na ovom prostoru nisu vršena detaljnija ekološka istraživanja, procjena uticaja
akumulacije na priobalnu floru daje se na osnovu dostupnih informacija.
Činjenica je da su sve komponente i elementi potopljenih kopnenih ekosistema, osim matičnog
substrata, pretrpjeli značajne promjene, a naročito u sferi populacija životnih zajednica i zemljišta kao
jedinstva fizičkih, hemijskih i bioloških sistema.
Indirektni uticaj akumulacije na okolne kopnene ekosisteme, u principu, trebao bi da bude pozitivan, jer
povećana vlažnost utiče na povećanje produkcije biomase, a ova na bržu evoluciju tla i biocenoze,
odnosno ekosistema u cjelini. Po principu povratne sprege, razvijeno tlo i biocenoza značajno popravlja
hidrotermički režim, te evolucija ekosistema se dešava geometrijskom progresijom. Intezitet uticaja
akumulacije na okolne ekosisteme opada sa udaljenošću, kao i sa povećanjem nadmorske visine, što
zavisi i od orografskih karakteristika itd.
Pozitivan uticaj akumulacije ima poseban značaj na priobalni pojas, koji je pokriven sastojinama
bjelogorične šume (hrast, bagrem, grab, različiti tipovi vrba i td.) i niskom šikarastom vegetacijom
hidrofilnih vrsta. Ovi prostori su posebno značajni sa aspekta zaštite akumulacije od erozivnih procesa,
te sa aspekta pejsažno – ambijentalnog i estetskog obilježja akumulacije i općenito turističko –
rekreativnog značaja.
• Akvatične organizme
Pregrađivanjem tekućice i stvaranjem ekosistema jezerskog tipa, brojne akvatične i poluakvatične

životinjske vrste su se povukle, a većina vrsta se adaptirala na novonastale uvjete. Takođe, naselile su se
neke nove vrste, kojim takav biotop odgovara. Shodno već navedenom kratkom pregledu tih vrsta,
njihova zastupljenost i denudacija u jezeru Snježnica je konstatovana u okviru istraživanja i izrade
Ribarstveno-gospodarske osnove općine Teočak (urađen od strane Prirodno-matematičkog fakulteta
Sarajevo ″Centar za ihtiologiju i ribarstvo″, 2004. i 2008. godine.)
19
• Stanovništvo i razvoj područja
Nakon izgradnje brane, odnosno formiranja akumulacije, permanentno se mjenjaju efekti sa prostornog
i vremenskog aspekta. Prostorni obuhvat se mijenja, od prostora neposredno uz akumulaciju, zatim
slivnog područja akumulacije, do prostora lokalne zajednice.
Pozitivni uticaji
Umjesto izgubljenih resursa i prema njima adaptiranog načina življenja stanovništva, izgradnjom brane
dobio se novi resurs – hidroakumulacija. Pored osnovne namjene, snabdjevanja tehnološkom vodom TE
Ugljevik i proizvodnje električne energije u MHE Snježnica, akumulacija predstavlja značajan resurs za
razvoj akvakulture, odmora, rekreacije i sportskih aktivnosti, odnosno korištenje novonastalog
ekosistema i poboljšanje kvaliteta življenja na ovim prostorima.
6.3.2. Uticaj hidrotehničkih objekata na:
• Sigurnost i moguće rizike za stanovništvo i kvalitet okoline u slivu
Izgrađene brane i hidrotehnički objekti, tokom eksploatacije, izloženi su različitim rizicima, koji mogu
da izazovu havarije sa negativnim uticajima na materijalna dobra stanovništva i širu okolinu, nizvodno
od brana. Zbog toga se identificiraju rizici i planiraju mjere za smanjenje njihovih negativnih uticaja.
Drugim riječima, u cilju bezbjednosti stanovništva, materijalnih dobara i zaštite okoline na nizvodnom
dijelu, procjenjeni rizici se planski kontroliraju, odnosno upravlja se rizikom.
Ključni mogući faktori rizika nastali su formiranjem i djelovanjem akumulacije, te seizmičkim

pojavama.
Identificirani uticajni faktori koji mogu izazvati havarije i akcidentne situacije su:
zemljotresi,
prekomjerna filtracija vode ispod brane, oko brane i kroz tijelo brane, (pojava pukotina u brani i
tlu neposredno uz branu – uticaj zemljotresa),
oštećenje evakuacionih organa u momentu nailaska vala velike vode,
pojava klizišta u zoni brane i akumulacije, (mogućnost stvaranja pregrade i vala velike vode od
istisnute mase vode),
diverzije.
• Kvalitet podzemnih i površinskih voda
U normalnom hidrološkom režimu hidroakumulacije i radnom procesu MHE Sniježnica nema

značajnog uticaja na režim i kvalitet podzemnih i površinskih voda. Uticaj akumulacije na stanje
podzemnih voda redovno se prati u procesu tehničkog osmatranja brana i tla u zoni brana.
• Akvatične organizme
Savremeni hidrotehnički objekti, pod uvjetima adekvatnog održavanja i kontroliranja, imaju minimalne
negativne efekte na vodeni ekosistem. Štetni uticaj MHE Snježnica na floru i faunu, prioritetno
gravitirajući riblji fond je zanemarljiv.
Izgradnjom brane presječeni su migracioni putevi riba i drugih migratornih organizama. U cilju
ublažavanja značajnog poremećaja ekološke ravnoteže autentičnog ekosistema, shodno zakonskoj
20
regulativi, redovno se radi godišnje poribljavanje hidroakumulacije i sliva rijeke Rastošnice. Prate se
efekti poribljavanja u saradnji sa udruženjem sportskih ribolovaca iz Teočaka, kojem je dodjeljeno
upravljanje ribolovnim područjem. JP Elektroprivreda BiH je sklopila Sporazum o kontinuiranom
poribljavanju sliva rijeke Rastošnice sa hidroakumulacijom, shodno godišnjim planovima poribljavanja
i zakonskim odredbama.
• Upravljanje otpadnim materijama
Otpadnim materijama se upravlja po Planu upravljanja otpadom, koji je u prilogu dokumentacije. U

toku rekonstrukcije i drugih redovnih aktivnosti održavanja opreme i postrojenja, nastali tehnološki
otpad se prikuplja, selektira i usmjerava, dio u sekundarne sirovine (metalni otpad) a neupotrebljivi dio-
građevinski i ostali otpad, odlaže se na komunalnu deponiju. Mala količina otpadnih ulja se sakuplja u
adekvatne posude i predaje odabranom operatoru za promet otpada, sa kojim je JP Elektroprivreda BiH
potpisala ugovor (“Trgosirovina “ – Sarajevo, za sada).
6.3.3. Spoljni uticaji
Vanjski faktori, sa značajnim uticajem na hidrotehničke objekte i kvalitet okoline, identificirani su kroz
slijedeće pojavne oblike:
• erozivni procesi i stvaranje neznatnih nanosa u akumulaciji,
• plutajući čvrsti otpad u akumulaciji uz branu,
• nezakonita izgradnja manjeg broja montažnih objekata u zoni zaštitnog pojasa akumulacije.
Erozivna djelovanja su neznatno prisutna i djelimično utiču na degradaciju tla, odnosno

uništavanje biljnog pokrova, a time i pojavu nanosa u akumulaciji. Na slivu su posebno izražene
linijska i površinska erozija, dok ostale vrste imaju relativno mali značaj.
Plutajući, čvrsti otpad akumulira se u hidroakumulaciji uz branu, kao rezultat nesavjesnog

djelovanja stanovnika, te njihovog odnosa prema okolini i vodi, kao i bujičarskih efekata
vodotoka koji gravitiraju prema akumulaciji. Uticajni faktori akumuliranja plutajućeg otpada su
bespravna gradnja uz akumulaciju u zaštitnom pojasu, prisustvo nesavjesnih posjetilaca -
izletnika na plažama i obalama u vrijeme ljetne sezone.
Nezakonita izgradnja montažnih objekata u zaštitnom pojasu akumulacije smanjuje se, nakon
Odluke o zabrani takve gradnje, koju je donijela općina Teočak. Za sada nema većih posljedica
po kvalitet vode i fizičko stanje hidroakumulacije, od manjeg broja izgrađenih montažnih
vikendica.
6.4. Praćenje uticaja brane i hidroakumulacije Sniježnica na okolinu
Uticajni faktori akumulacije i brane koji se prate, sa aspekta mogućih uticaja na okolinu, su:
• sigurnost brane,
• klizišta,
• erozivni procesi,
• hidrološki režim,
21
• akumuliranje otpadnih materija,

• efekti poribljavanja akumulacije.
6.4.1. Sigurnost brane

Sigurnost brane se prati redovnim tehničkim osmatranjem brane i tla u zoni brane, u skladu sa
zakonskim propisima i internim aktima. U okviru odjeljenja "Snježnica" vrši se periodična kontrolna
mjerenja, vizuelna osmatranja, obrada podataka i izrada izvještaja o tehničkom osmatranju, koji čine
osnovu za interpretaciju rezultata tehničkog osmatranja.
6.4.2. Klizišta
Nema evidentiranih klizišta. Stanje terena prati se vizuelnim osmatranjem i zapisima u sklopu redovnih
nadzora stanja akumulacije i priobalnog pojasa, od strane zaposlenika.
6.4.3. Erozivna djelovanja

Erozivna djelovanja su neznatna, kao i taloženje nanosa za sada. Oscilovanja nivoa akumulacije, takođe,
imaju manji uticaj na stabilnost tla u akumulaciji i neposrednoj blizini. Erozivni procesi prate se kao i
klizišta - vizuelnim osmatranjem, u sklopu redovnih nadzora stanja akumulacije i priobalnog pojasa.
6.4.4. Hidrološki režim

Upravljanje vodama predstavlja sistem operativnih zadataka koji se ostvaruje primjenom odluka,
aktivnosti i mjera s ciljem održavanja, poboljšavanja i ostvarivanja potrebnog i održivog režima u
ispuštanju vode, koji ne narušava uslove prirodnog doticaja vode.
Na bazi vodoprivrednih ograničenja definisanih u vodnim dozvolama i energetskih karakteristika
hidroenergetskog objekata pojedinačno i sistema u cjelini, u eksploataciji se planiraju godišnje i
sezonske strategije upravljanja vodama.
6.4.5. Akumuliranje i kontrola otpadnih materija

Prema uspostavljenom Programu periodičnih pregleda opreme, uređaja i postrojenja, smjensko i
pogonsko osoblja objekata, između ostalog, vrši nadzor stanja svih izgrađenih postrojenja. U slučaju
uočenih povećanih količina plutajućeg otpada uz branu, isti se vadi u odgovarajuću ambalažu i prikuplja
na privremeni depo u poslovnom krugu, te konačno odlaže na komunalnu deponiju u skladu sa Planom
upravljanja otpadom. Otpad koji nastaje u pogonima "Snježnica" se evidentira i zbrinjava prema Planu
upravljanja otpadom.
6.4.6. Efekti poribljavanja hidroakumulacije

U dosadašnjoj praksi u cilju ublažavanja poremećaja ekološke ravnoteže ribljeg fonda, vrši se
poribljavanje, prema Godišnjem planu i prate efekti poribljavanja.
U okviru «Ribarstveno – gospodarske osnove općine Teočak», Centar za ihtiologiju i ribarstvo,
Prirodno – matematičkog fakulteta Sarajevo, 2004. i 2008. godine, planirano je poribljavanje jezera
Sniježnica određenim vrstama i brojem riblje mlađi. Na osnovu provedenih ispitivanja efekata
poribljavanja, urađeno je noveliranje Ribarstveno – gospodarske osnove 2008. godine, odnosno
ažuriran je Plan poribljavanja.
22
6.5. Monitoring
U zavisnosti od potreba za informacijama i kontroli bitnoj za upravljanje sigurnošću i uticajima na

okolinu, kao i odredbama propisa iz domena sigurnosti hidrotehničkih objekata, zaštite okoline i
prirodnih resursa, utvrđeno je da će se u buduće raditi slijedeće:
monitoring ispravnosti hidrotehničkog objekta,
kontrola sigurnosti brane ( seizmograf i tehničko osmatranje)
monitoring promjena i sigurnosti pukotina u kontrolnoj galeriji brane
kontinuirani automatski monitoring hidrološkog režima,
monitoring taloga i zapunjenosti hidroakumulacije „Snježnica“
praćenje - mjerenje meteoroloških podatka i isparavanja iz hidroakumulacije
kontrola kvaliteta vode u akumulaciji (u okviru Ribarstveno – gospodarske osnove, kvalitativne
analize vode za potrebe vodosnabdjevanja i upotrebe u TE Ugljevik),
analiza biopotencijala ekosistema jezera Snježnica i riječnih ekosistema: Brzava, Rastošica,
Matuša i Janja, u okviru Ribarstveno – gospodarske osnove općine Teočak
evidencija o količini i vrstama otpadnih materija.
7. LISTA SIROVINA I POMOĆNIH MATERIJALA

7.1. Sirovine i godišnja potrošnja
Sirovine koje se koriste u procesu rada i održavanja pogona su hidraulična ulja i maziva.
Ulja koja se koriste u radu su:
• -hidraulično ulje sa godišnjom potrošnjom do 10 litara
• -kompresiono ulje sa godišnjom potrošnjom do 2 litra
Mast sa godišnjom potrošnjom od oko 26 kg za održavanje hidromehaničke opreme.
NAZIV VRSTA TIPOVI MAZIVA UKUPNE UKUPNE

OBJEKTA PODMAZUJUĆ KOJI SE MOGU POTREBE ZALIHE
EG SREDSTVA PRIMIJENITI ZA U PRIRUČNOM
NAREDNU SKLADIŠTU
GODINU ( lit / kg )
( KOLIČINA )
( lit / kg )
ULJE INA-turbo 68 N12 10 8
HD 68
« SNIJEŽNICA « Teočak
MAST Natrijeva mast NS 2 6 3

MAST Retinax Shell 10 0
Grease EP2
MAST Aeroshell Grease 6 5 0
MAST Aeroshell Grease 7 5 0
GORIVO D2 10 10
DESTILIRANA 5 5
VODA
23
7.2. Metode nabavke
Nabavka ulja se vrši u skladu sa zakonom o javnim nabavkama FederacijeBiH, a na osnovu planiranih
godišnji potreba. U fazi nabavke se, također, primjenjuje interna SQ procedura kvaliteta Društva JP
Elektroprivreda BiH, kao interno pravilo nabavke roba i usluga. Nabavke se vrši preko zajedničke
službe podružnice za nabavku i skladištenje. U procesu nabavke opreme, koja se nabavlja kroz
investiciono ulaganje definirano «kontom», pored specifikacije izrađuje se i tehnička specifikacija u
kojoj su date karakteristike opreme, a što je dio ukupne tenderske dokumentacije. U procesu nabavke
bira se najpovoljniji ponuđač između minimalno tri ponuđača. U slučaju da se na tender prijavi manje
od tri ponuđača isti se poništava, proglašava se ne važećim i ponovno se raspisuje tender. Nabavka kroz
redovno održavanje vrši se putem najpovolnijeg ponuđača, direktnom pogodbom ili na osnovu
sklopljenog godišnjeg ugovora vezano za usluge.
Shodno internoj proceduri, nabaljene potrebne sirovine se preuzimaju uz trebovnicu, te void interni
dokument o njihovoj upotrebi, potrošnji, ili konačnom zbrinjavanju nakon upotrebe po Planu
7.3. Skladištenje
Ulja i maziva su uskladištena u prostor za to namjenjen. Prostor je organizovan kao priručno i

adekvatno skladište. Skladištu se može prići samo iz ograđenog prostora poslovnog kruga. Manje
količine otpadnih ulja i maziva se redovno odvoze na centralno skladište otpadnih ulja u pogonu
“Elektroizgradnja”.
8. IZVOR VODOSNABDJEVANJA, UKUPNA POTROŠNJA VODE I

POTROŠNJA PO JEDINICI PROIZVODA, IZVORI ENERGIJE, UKUPNA
POTROŠNJA I POTROŠNJA PO JEDINICI PROIZVODA
8.1. Izvor vodosnabdjevanja i potrošnja vode
Za proizvodnju električne energije u pogonu MHE »Sniježnica» iskorištava se hidroenergetski

potencijal iz hidroakumulacije preko srednjeg ispusta. Izvor energije je u iskorištenju kinetičke i
potencijalne energije vode kao i energije pritiska.
Ukupna količina isporučene vode iz hidroakumulacije za TE Ugljevik u 2006. godini iznosi 6,300.000
m3. Korištena je ta voda i za proizvodnju električne energije u iznosu - 1,399.443 kWh.
U periodu 2007 – 2009. godina, ukupno je godišnje ispuštano u rijeku Rastošnicu – Janju cca
4,500.000 m³ vode, a prosječna godišnja proizvodnja električne energije u MHE “Snježnica” je bila
1,200.000 kWh.
9. MJERE ZA ODRŽAVANJE I ČIŠĆENJE OPREME

9.1. Ciljevi poslova održavanja
24
Poslovi održavanja opreme i uređaja sprovode se u cilju povećanja vijeka trajanja kao i održavanje
ispravnosti u procesu eksplatacije i rada.
Poslovi održavanja u Djelatnosti za proizvodnju kao i pridodatih sistema i sredstava odnose se na
održavanje:
• hidrotehničkih objekata
• hidroelektrane koja je priključena na elektrodistributivnu mrežu
• informacionog i telekomunikacionog sistema
• ostalih sredstava
Poslovi održavanja imaju za cilj:
• održavanje sigurnosti i ispravnosti hidrotehničkih objekata
• održavanje sigurnosti i pouzdanosti rada male hidroelektrane
• održavanje ostalih sredstava u funkcionalnosti
9.2. Mjere poslova održavanja
Mjere poslova održavanja se provode u skladu sa važećim normativima:

• Pravilnik o tehničkim mjerama za pogone i održavanje elektroenergetskih objekata
• Uputstvo za reviziju, održavanje i remonte elektroenergetskih postrojenja
• Uputstva proizvođača opreme i uređaja pogona MHE»Sniježnica» Teočak
• Internom procedurom unutar sistema kvaliteta, OPTZ 63/05 «Održavanje elektro energetskih
objekata «
• U skladu sa Planom upravljanja otpadom «ED» Tuzla
Mjere se provode osim u smislu opdržavanja ispravnosti i funkcionalnosti i zbog «čuvanja i/ili
povećanja fizičke kondicije» stalnih sredstava.
Prilikom planiranja poslova održavanja vodi se briga na utvrđivanju razlike između investicionog
održavanja i rekonstrukcije. Rekonstrukcija se planira u okviru plana investicija, odnosi se na veće
zahvate kojim se povećava «fizička kondicija» objekta (produžava vijek trajanja), a izvršeni radovi se
obavezno kolaudiraju i registriraju kroz knjigu stalnih sredstava.
Čuvanje «fizičke kondicije» stalnih sredstava se provodi slijedećim mjerama:
• Tekućim održavanjem ili njegom stalnih sredstava te manjim opravkama
• Investicionim održavanjem ili popravljanjem stalnih sredstava odnosno srednjim i većim
opravkama
Povećanje «fizičke kondicije» stalnih sredstava provodi se većim zahvatima na objektima koji imaju
karakter rekonstrukcije
9.3. Klasifikacija poslova održavanja
Održavanje opreme i uređaja pogona vrši se kroz:

• Tekuće održavanje; pregled opreme, reviziju (redovni periodični pregled) i radove na održavanju
(otklanjanje manjih nedostataka uočenih tokom pregleda ili revizije)
• Investiciono održavanje; Remont (opravka i zamjena dotrajalih dijelova na osnovu nalaza
revizije)
• Rekonstrukcija
Troškovi održavanje se prema račuvodstvenim standardima razvrstavaju na:
• Redovno održavanje
• Investiciono održavanje
25
Planiranje održavanja IS, TK kao i ostalih sredstava vrši se na nivou ukupnih kapaciteta kojima
raspolaže Elektrodistribucija Tuzla.
9.3.1. Tekuće održavanje
Tekuće održavanje se ogleda kroz:

• Redovno doržavanje
• Preventivno održavanje
• Intervencije na opremi u slučaju kvara
Ovo održavanje podrazumjeva otklanjanje nedostataka na postrojenju uočenih prilikom pregleda,
praćenja rada postrojenja, revizije ili nakon vanrednih pregleda s ciljem da se spriječi nastajanje kvara i
održi pogonska sigurnost i normalno stanje postrojenja. Cilj tekućeg održavanja je da se sačuvaju radne
karakteristike opreme i uređaja u predviđenom roku trajanja i maksimalno smanje njihovi troškovi
održavanja po jedinici isporučene vode i proizvedene elekrične energije.
Tekuće-redovno održavanje sredstava rada se vrši njihovim redovnim čišćenjem, mjerenjem,
podešavanjem, podmazivanjem i zaštitom od korozije, regulisanjem režima rada, pravilnim rukovanjem
i korištenjem. Troškovi tekućeg održavanja se odnose na pogonska mjerenja i reviziju, manje zahvate
na opravci kvarova, izmjenu manjih dijelova stalnih sredstava i sl.
Tekuće redovno održavanje se sprovodi kroz:

• svakodnevni obilazak pogona radi uočavanja nedostataka
• dnevno održavanje čistoće pogona, pregleda opreme i podmazivanje prema potrebi
• sedmični pregled kroz potrebne zastoje u ovisnosti od proizvodnje
• mjesečni pregled hidrotehničkih i energetskog postrojenja
9.3.2. Investiciono održavanje
Investiciono održavanje (remont) su planira u određenom vremenskom intervalu, a na osnovu uvida u

stanje objekata kroz reviziju. Na pogonu MHE»Sniježnica» se svake godi sprovodi redovan godišnji
remont. U tom vremenu nema značajnih gubitaka u proizvodnji, jer pogon radi uglavnom sa jednim ili
dva agregata tako da se remont obavlja na agregatu koji je u zastoju. Cilj remontno-investicionog
održavanja stalnih sredstava je da se utiče na rok i trajnost upotrebe tih sredstava.
9.3.3. Rekonstrukcija
Rekonstrukcija ima investicioni karakter i planira se na osnovu revizija i uz obezbjeđenje kompletne

investiciono-tehničke dokumentacije. Ovim ulaganjem se povećava kapacitet i/ili produžava vijek
trajanja sredstva.
Vezano za pogon brane »Sniježnica» u 2006. godini je izvršena rekonstrukcija hidromehaničke opreme
kao i sanacija vertikalnog šahta, te izgradnja prostora za smještaj novog hidrauličkog agregata.
10. POSTOJEĆI MONITORING

10.1. Monitoring hidrološkog režima
26
Regulisanje voda u akumulaciji Sniježnica izvršeno je uz :

• prioritetno poštovanje potreba TE Ugljevik u skladu sa mogućnostima akumulacije,
• obavezno ispuštanje vodoprivrednog minimuma od 30 l/s u vodotok Rastošnice - Brzave,
nizvodno od brane,
• maksimalno mogućeg energetskog potencijala i snage MHE.
Kontrola nad dotokom i korištenjem vode je u funkciji programskog mjerenja nivoa vode na ulaznoj
građevini, a time i obezbjeđivanje ekološki prihvatljivog protoka-biološkog minimuma na brani od 30
l/sec, u uslovima proticaja rijekom Rastošnicom manjim od instaliranih 1 m³/sec. Ova kontrola se vrši
elektronski pomoću instaliranih mjernih sondi na zahvatu vode, vodnoj komori i donjoj vodi. Također,
vizuelno se prati protok rijekom Rastošnicom i dotok vode kroz tunel prema turbinama, pri čemu
operator elektrane ima stalni uvid nad ovim veličinama na mjernoj letvi.
Mjerenje nivoa vode na brani ima dvije funkcije, a to su regulacija snage elektrane u zavisnosti od
nivoa vode i praćenje minimalnog nivoa vode na brani, te zaštita biološkog minimuma – ekološki
prihvatljivog protoka vode u koritu rijeke Rastošnice – Brzave.
10.2. Monitoring metoroloških podataka
U poslovnom krugu "Snježnica" u neposrednoj blizini krune brane, postavljena je meteorološka stanica.
Meteorološka stanica registrira standardne parametre, koje uposlenici odjeljenja brane Snježnica
svakodnevno očitavaju, vode registar dnevnih pokazatelja i mjesečno dostavljaju Federalnom
hidrometeorološkom zavodu u Sarajevo, na obradu i verifikaciju podataka o meteorološkom stanju tog
područja. Takođe, instaliran i uređaj za mjerenje isparavanja sa površine hidroakumulacije u
neposrednoj blizini meteorološke stanice. Uređaj za mjerenje isparavanja, od perioda ratnih dejstava,
nije u funkciji.
10.3. Tehničko osmatranje brane – Monitoring geodetskih, geotehničkih i fizikalnih pokazatelja
Geodetska mjerenja su vršena u redovnim godišnjim serijama, prema Programu osmatranja do početka
rata (1992. godina). Ta mjrenja, kao i interpretaciju rezultata radio je “Energoinvest –
Higrainžinjering” Sarajevo. Ista organizacija, odnosno “Energoinvest – sektor Energoinžinjering”
obavila je takva mjerenja u aprilu 1997. godine. Mjerenja su urađena i u 1998. godini, a u 1999. godini
su prekinuta. Obnovljena su 2000. godine i rade se kontinuirano svake godine do sada. Prema
pokazateljima geodetskih osmatranja nisu uočeni elementi neposredne opasnosti u pogledu stabilnosti
brane, te se brana i obalni prirodni prostor definiraju kao stabilne konstrukcije. Sanirano klizište na
desnom uzvodnom boku brane, takođe, ulazi u kategoriju stabilnih.
Geotehnička mjerenja obuhvataju mjerenje relativnih slijeganja (relativnih vertikalnih pomjeranja),

mjerenja inklinacije (realtivnih horizontalnih pomjeranja) i mjerenja pornih pritisaka u glinenom
jezgru brane. Ta mjerenja i obradu rezultata do rata je vršio Institut “Jaroslav Černi” iz Beograda,
kao i obnovljena mjerenja 2005. godine. Od 2006. godine do sada, takva mjerenja svake godine radi
“Energoinvest”, u okviru tehničkog osmatranja brane “Snježnica”. Značajnih promjena nema.
27
Fizikalna mjerenja se rade sa 32 piezometra u kontrolnoj galeriji i glinenom jezgu brane, te 13 vanjskih
piezometara na brani, kojim se mjere oscilacije podzemnih voda (MPV). Ta mjerenja vrši Služba
osmatranja brane, a godišnju interpretaciju rezultata radi “Energoivnvest – sektor Energoinžinjering”.
U toku rata došlo je do oštećenja skoro svih piezometarskih baterija u kontrolnoj galeriji, te se tada ni
ova osmatranja nisu vršila. Poslije rata obnovljena je kompletna mreža piezometara i konstantno je u
funkciji.
10.4. Monitoring pogona i agregata
Nadzor rada postrojenja vrši se sofisticiranim programskim sistemom koji služi za vođenje, nadzor i
daljinsko upravljanje. Ovi načinom je omogućena vizuelizacija nad radom agregatskih jedinica i
opreme. U slučaju nastanka anomalija u radu agregata, postoji svjetlosna signalizacija, kao i
djelovanje zaštite, na osnovu kojih se zaustavlja agregat.
Kontrola rada agregata i mjernih veličina je konstantna od strane programske strukture. U slučaju
pojave kvara ili prolaznih anomalija nastalo stanje indetifikuje se na lokalnom ormaru pomoću alarmne
signalizacije i vizuelno od strane osoblja. Također, programska struktura nastalo stanje vezano za
grupni rad registrira u pisanoj formi na računaru. Pojavom upozorenja npr. visoka temperatura,
upozorenje sa turbinsko regulatora ili pojavom greške npr. prorada zaštite, ispad napajanja i sl. aktivira
se svjetlosna signalizacija. Alarmna signalizacija na lokalnom tablou ormara uvijek je aktivna, neovisno
od izbora mjesta upravljanja, dali je daljinsko upravljanje i lokalno sa ormara LCC (local control
cabinet). Signalizacija ne daje detaljne informacije o kvaru odnosno upozorenju, pa se zbog toga tačan
tekstualni opis javlja na operatorskom ekranu.
Za ovu snagu elektroenergetskih objekata nije obavezna oprema za automatsko gašenje požara, tako da
su za ovu svrhu predviđeni i postavljeni protiv požarni aparati za ručno gašenje.
10.5. Mjerenje nivoa vibracija i buke
Mjerenje nivoa vibracija i buke vrši se prema potrebi. U sadašnjem stanju ne ukazuje se potreba za
mjerenjem buke i vibracija, jer nema promjena u odnosu na prvu kontrolu koja je pokazala da su
pojave buke i vibracija u tehnički dozvoljenim granicama, te da nemaju uticaj za ljude i materijalno
tehničke resurse.
10.6. Monitoring kvaliteta vode u hidroakumulaciji Snježnica
Analiza kvaliteta vode hidroakumulacije „Snježnica“ je rađena više puta, za različite potrebe. Analiza
fizičko – hemijskih karakteristika vode jezera, rađena je u okviru izrade Ribarstveno – gospodarskih
osnova 2004. i 2008. godine. Po rezultatima takve analize vode „zaključeno je da se radi o optimalnim
uvjetima za egzistenciju ekonomsko vrijednih ribljih vrsta, prvenstveno jedinki iz porodice Cyprinida
(Prirodno- matematički fakultet , Sarajevo).
Hemijska analiza kvaliteta uzoraka vode uzetih ispred brane Snježnica je rađena više puta, za potrebe
pogona Snježnica i TE Ugljevik. Hemijsku analizu uzorka vode je 2003. godine uradio Institut za
hemijsko inžinjerstvo Tuzla, po naruđbi pogona Snježnica. Takođe, analizu kvaliteta vode
hidroakumulacije Snježnica i ispod kanala i turbine je uradila TE Ugljevik, 1999. i 2003. godine.
Rezultati analize pokazali su prihvatljiv kvalitet tehnološke vode.
28
Od 1999. do 2001. godine za potrebe općine Teočak, odnosno mogućeg korištenja vode iz
hidroakumulacije „Snježnica„ za vodosnabdjevanje stanovništva, MVP „Spreča“ iz Tuzle vršila je
kompleksna limnološka istraživanja, u okviru ukupno devet godišnjih razdoblja. Urađena su fizičko-
hemijska, hidrobiološka i mikrobiološka (bakteriološka) israživanja. Pokazatelji kvaliteta vode nisu
odgovarali kvaliteti vode za piće po fizičko – hemijskim parametrima i hidrobiološkim. Po sanitarno-
bakteriološkim pokazateljima kvalitet vode se kretao u II klasi.
U kontekstu istražiavnja mogućnosti korištenja vode akumulacije „ Snježnica“ za vodosnabdjevanje

stanovništva, 2002- 2003. godine, ponovo je rađena kompleksna analiza kvaliteta vode, od strane
Instituta za hemijsko inžinjerstvo iz Tuzle. Rezultati analize su bili slični predhodnim.
10.7. Monitoring otpadnih materija
Prilikom dotoka vode nanosi se plutajući otpad i akumulira uz branu. Ovo je naročito izraženo u
periodu prelaza godišnjih doba, kada dolazi do naglog povećanja dotoka vode. Taj otpad je različitog
sastava – dominantno predmeti od plastike, stakla, drveta, metala i sl. Plutajući otpad se odstranjuje
ručno. Izvlači u adekvatnu ambalažu, a zatim se transportuje na komunalnu deponi
11. POSTOJEĆE MJERE PREVENCIJE NASTANAKA EMISIJA,
POSTOJEĆE MJERE SVOĐENJA UPOTREBE SIROVINA, VODE I
ENERGIJE NA MINIMUM, OPIS KONAČNOG TRETMANA
OTPADNIH TOKOVA
11.1. Postojeće mjere prevencije nastanka emisije i štete za riblji fond
Hidraulično ulje koje se koristi za upravljanje hidromehaničkom opremom brane ima konstantan
nadzor. U realnim uslovima nema mogućnosti curenja veće količine ulja u vodu. U slučaju curenja ulja
(kvašenje) odmah se čisti krpom. Zbrinjavanje zamašćene krpe vrši se u skladu sa Planom upravljanja
otpadom.
U sistema funkcije brane na ulazu srednjeg i temeljnog ispusta postoje rešetke za sprečavanje prodiranja
krupnijih otpadnih materija i akvatičnih organizama u hidromehanička postrojenja. Održavanje rešetki
se vrši manuelnim putem.
U smislu održavanja kvaliteta ribljeg fonda „Elektrodistribucija“ Tuzla godišnje finansijski participira
u poribljavanju i time podržava kvalitet i kvantitet ribljeg fonda. Poribljavanje se vrši u skladu sa
Ugovorom između JP Elektroprivreda BiH i Ribolovnog sportskog društva « Šaran « iz Teočaka.
11.2. Mjere svođenja upotrebe sirovina
Mjere restrikcije upotrebe sirovina, prije svega vode i energije, ogleda se kroz uvođenje optimiziranog
procesa upravljanja i vođenja hidromehaničkih agregata preko zatvarača srednjeg ispusta na bazi
optimizacije količine vode potrebne za TE Ugljevik. Ovo upravljanje vodi se kroz manipulaciju
hidrauličkog agregata. Ovaj sistem služi za daljinsko vođenje i upravljanje sa lica mjesta, a time i što
kvalitetnije iskorištenje proticaja rijekom Rastošnicom i dotoka vode kroz dovodni sistem prema
turbini. Iskorištenje vode i rad pogona međusobno su u stalnoj zavisnosti. Praćenje nivoa vode vrši se
29
mjerenjima na pokaznoj letvi koja se nalazi na prelivnom dijelu (gljiva). Ovim je postignuto optimalno
iskorištenje vode.
11.3. Konačni tretman otpadnih voda
Brana i hidroakumulacija “ Snježnica “ u svom tehnološkom procesu nije proizvođač otpadnih voda.
Fekalne vode iz poslovne zgrade, situirane u neposrednoj blizini brane, odvode se kanalizacionim
sistemom ispod hidroakumulacije.
U fazi je izgradnja obilaznog kolektora izvan hidroakumulacije za skupljanje fekalnih i drugih otpadnih
voda i odvođenje nizvodno od brane “ Snježnica “. Sve otpadne vode iz naselja Snježnica, kao i sve
slivne vode sa okolnih terena provode se kanalizacionim vodom profila 1000 mm do puta Priboj –
Zvornik, a zatim kroz propust ispod puta ispuštaju u otvoreni kanal i dalje u jezero Snježnica.
U cilju rješavanja smanjenja zagađenja hidroakumulacije „Snježnica“, iz kojeg će se voda koristiti za

snabdjevanje pitkom vodom, urađen je Projekat izgradnje obilaznog kolektora. U fazi je izgradnja tog
obilaznog kolektora, čija je početna tačka na putu Priboj – Zvornik, do koje se dovode kanalizacione i
oborinske vode. Trasa kolektora ide lijevom strnom puta, izvan hidroakumulacije u dužini oko 1100 m i
ulijevat će se u Duboki potok. Radovi na polaganju cijevi su pri kraju, a planirani završetak kolektora
je august 2010. godine. Sakupljene sanitarno - fekalne i druge otpadne voda pogona „Snježnica“ će se,
takođe, uskoro priključiti na taj mjesni kanalizacioni sistem, koji će adekvatno riješiti odvođenje
otpadnih voda nizvodno od brane “Snježnica“.
12. ANALIZA PODATAKA O POTROŠNJI SIROVINA I EMISIJAMA U

SKLADU SA PROPISIMA O GRANIČNIM VRIJEDNOSTIMA EMISIJA
Osnovna sirovina kojom se upravlja i koristi se je voda, koja se uzima iz rijeke Rastošnice za
snabdijevanja tehnološkom vodom TE Ugljevik. Također, koristi se za proces proizvodnje u MHE
Snježnica. Električnom energijom se napaja pomoćna oprema pogona, te rasvijeta, sistem grijanja i
drugi električni uređaji.
12.1. Analiza potrošnje vode
Kroz proces rekonstrukcije hidromehaničke opreme brane poboljšan je kvalitet ispuštanja vode za
potrebe TE Ugljevik.
Godina Godišnja isporuka vode iz HA

m3/godini
2005 2.553.000
2006 6.336.640
2007 6.503.760
2008 8.467.200
2009 12.551.720
Ekološki prihvatljiv protok-biološki minimum se konstantno i kontinuirano prati kako kroz proces
mjerenja tako i programskom vizuelizacijom od strane osoblja.
30
12.2. 12.2. Analiza potrošnje energije
Utrošena električna energija odnosi se na korištenje za potrebe rada pomoćne opreme postrojenja i to
elektromotora pumpi, kompresora, elektrohidrauličnih aparata, rasvijete, grijanja i istosmjernog
napajanja kroz proces pretvaranja AC/DC.
Ta energija je potrebna za rad pogona i njegovo funkcionisanje u smislu ostvarenja funkcije i
proizvodnog ciklusa. Korištenje energije zavisi od godišnjeg doba i ogleda se u njenom isključivo
potrebnom korištenju samo u uslovima koji to zahtjevaju, a to se prvenstveno odnosi na energiju koja se
troši za grijanje i rasvijetu. Korištene energije vrši se optimalno kroz eksploataciju opreme, gdje se u
uslovima koji to omogućuju.
Potrošnja električne enrgije kroz vlastitu potrošnju
Godina Vlastita potrošnja Proizvedena električna Procent potrošnje ele.

električne energije enegija eneg. u odnosu na
kWh kWh proizvedenu enrgiju
2005 4.839 2.128.495 0,227
2006 4.436 1.399.443 0,317
2007 22.257 760.560 2,92
2008 23.874 795.645 3.00
2009 7.026 1.295.350 0,542
Instalirana snaga pomoćme opreme:
Red. Naziv dopreme/uređaja Instalirana Broj Ukupna

broj snaga po jedinica instalirana
jedinici snaga
(kW)
1 Rasvjeta kruga 0,250 40 10
2 Unutarnja rasvjeta 0,15 20 3
3 Pumpa rashladne vode 3,0 1 3
4 Pumpa hidrauličnog agregata 5,5 1 5,5
5 Grijanje kancelarija 3,0 4 12
Ukupno : 33,5
13. SPISAK AKTIVNOSTI I MJERA ZA SMANJIVANJE EMISIJA

IZ POGONA I POSTROJENJA I RACIONALIZACIJA POTROŠNJE
SIROVINA I PRIRODNIH RESURSA
13.1. Aktivnosti i mjere za smanjenje emisija
U procesu korištenja hidroakumulacije postoji problem nastajanja taloga. Na osnovu urađene analize,
odnosno proračuna zapremine akumulacije „Snježnica“, u okviru urađenog Plana pogona brane i
hidroakumulacije, 2008. godine, konstatovano je da ukupna korisna zapremina akumulacije iznosi
18,260.000 m³, što predstavlja denivelaciju u odnosu na projektirno stanje. Kako bi s utvrdio nivo
31
nastalih promjena i održavala planirana zapremina akumulacije, u naredne tri godine uradit će se
mejrenje taloga- nanosa, odnosno ispitivanje zapunjenosti akumulacije. Shodno rezultatima ispitivanja,
po potrebi će se uraditi i realizirati Projekat odstranjivanja akumuliranog taloga.
Započeta izgradnja obilaznog kolektora kanalizacionih i otpadnih voda iz naselja Snježnica, planira se
završiti do kraja 2010. godine, na koji će se priključiti i sanitarno fekalne vode iz pogonskog objekta
„Snježnica“, te odvoditi nizvodno od brane, što će zaštiti kvalitet vode u hidroakumulaciji.
13.2. Racionalozacija potrošnje sirovina
Sirovina koja se koristi i koja je neophodna za rad pogona je električna energija. Ona se koristi za
potrebe i rad pomoćne opreme postrojenja i to elektromotora pumpi, kompresora, elektrohidrauličnih
aparata, rasvijete, grijanja i istosmjernog napajanja 110 V/24V
Racionalizacija korištenja električne energije ostvarivat će se u njenom isključivom korištenju u
uslovima koji to zahtjevaju, a to se prvenstveno odnosi na trošenje za grijanje i rasvijetu. Također,
racionalizacija korištenja električne energije vršit će se kod eksploatacije opreme, jer će se koristi
optimalno potreban broj potrošača.
13.3. Sanacija kontrolne galerije brane „Snježnica“
Pošto je u toku rata došlo do eksplozije u kontrolnoj galeriji brane, nastale su pukotine koje
uslovljavaju uslovnu stabilnost same brane. U cilju obezbjeđenja sigurnosti brane urađeni su istražni
radovi , 2008. godine, koji su obuhvatili 43 sonadžne bušotine. Geomehanička istraživanja su pokazala
da nije ustanovljeno odvajanje glinenog jezgra od betona, tako da se sanacija nastalih pukotina može
izvršiti injektiranjem na osnovu urađenog Projekta. Aktivnosti na sanaciji konstatovanih pukotina su
pokrenute u junu 2009. godine, izabran je izvođač radova, koji trebaju započeti u drugoj polovini 2010.
godine.
Sanacijom pukotina stabilizirat će se sigurnost brane, a u okviru Programa sanacije je predviđena i
ugradnja instrumenata za dugoročni monitoring pukotina.
13.4. Participacija u poribljavanju hidroakumulacije i sliva rijeke Rastošnice i Janje
Shodno Ribarstveno - gospodarskoj osnovi općine Teočak, od 21.11.2008. godine i Godišnjem planu
poribljavanja USRD „Šaran“ iz Teočaka, te obavezama iz Zakona o slatkovodnom ribarstvu (Sl. novine
F BiH, broj 64/04), JP Elektroprivreda BiH, Podružnica „Elektrodistribucija“ Tuzla, će nastaviti sa
kontinuiranom paricipacijom u poribljavanju hidroakumulacije, odnosno sliva rijeka Rastošnica i
Janja.
14. PRIJEDLOG MONITORING PLANA U SKLADU SA PROPISIMA I
ROKOVIMA ZA PREDUZIMANJE PREDVIĐENIH AKTIVNOSTI I
MJERA
14.1. Monitoring taloga i zapunjenosti hidroakumulacije „Snježnica“
Kontrola nanosa i taloga vrši se povremeno vizuelnim putem i to u zoni ispred i iza brane. Kontrolu
stanja vrši osoblje odjeljenja brane “ Sniježnica “. Planira se ispitivanje i mjerenje količine sedimenta
- nanosa, do 2012. godine, angažiranjem stručne i ovlaštene institucije.
32
14.2. Monitoring nivoa vode u hidroakumulaciji
Pošto se nivo vode u hidroakumulaciji prati pomoću mjerne letve i vizuelno, ugovoreno je i započeto
instaliranje kontinuiranog automatskog monitoring sistema. Puštanje u funkciju tog monitoring sistema
planirano je početkom jula mjeseca.
14.3. Ugradnja seizmografa
U skladu sa potrebama za praćenje sigurnosti brane planira se ugradnja seizmografa sa tri

akcelometra, na već utvrđenim lokacijama. Rok realizacije je kraj 2010. godine.
14.4. Tehničko osmatranje brane
Kontinuirano se raditi i radit će se geodetske i fizikalne metode mjerenja sigurnosti brane, dva puta u
toku godine (ljtni i zimski period). Osmatranje i analizu stanja radi i ubuduće će raditi osposobljena i
ovlaštena organizacija.
14.5. Ugradnja monitoringa za promjene pukotina u kontrolnoj galeriji
Nakon sanacije utvrđenih pukotina na kontrolnoj galeriji brane „Snježnica“ ugradit će se instrumenti
„Crackmeter“, kojim će se dugoročno pratiti promjene pukotina. Planirana je realizacija sanacije
pukotina i ugradnje navedenih instrumenata do 2011. godine.
14.6. Instaliranje uređaja za mjerenje isparavanja sa površine hidroakumulacije
U cilju tačnijeg proračuna prirodnog dotoka i izlaza vode iz akumulacije,odnosno uticaja na

mikroklimatske karakteristike, nabavit će se novi instrument za mjerenje isparavanja.
Rok 2013. godina
14.7. Kontrola kvaliteta vode u hidroakumulaciji Snježnica i slivu rijeke Janje
Kontrola kvaliteta vode u hidroakumulaciji i nizvodno će se i ubuduće raditi za potrebe korištenja vode
za piće, tehnološke vode u TE Ugljevik i izradu Ribarstveno - gospodarske osnove ribolovnih
područja.
15. MJERE PLANIRANE ZA MONITORING PROIZVODNJE, NASTANAK

OTPADA I EMISIJA
15.1. Mjere planirane za monitoring proizvodnje
Nadzor funkcije hidrotehničkih objekata vrši se vizuelno, nadzor rada agregatskih jedinica i druge
opreme se vrši daljinski u komandnoj prostoriji. U narednom periodu planirano je poboljšanje sistema
upravljanja hidromehaničkom opremom i nadzora, i povezivanje sa postojećim SCADA sistemom.
Rok realizacije do 2012. godine.
33
15.2. Ugradnja video nadzora i protiv provalne zaštite
Radi sigurnosti brane i MHE Sniježnica planirana je ugradnja video nadzora, sa pokretnim kamerama
koje će pokrivati komplet područje brane i MHE. Osim toga, planira se ugraditi protiv provalni sistem,
sa dojavom na objektima koji su od vitalnog interesa.
Rok realizacije 2010 godina.
15.3. Mjere planirane za monitoring otpada i emisije
Prikupljanje i monitoring otpadnih materija je uspostavljen i ubuduće će se vršiti kontinuirano.
16. PLAN UPRAVLJANJA INCIDENTIMA/NESREĆAMA OPASNIM ZA

OKOLINU
Plan upravljanja incidentima/nesrećama opasnim po okolinu kao i način reagiranje u trenutku njihove
pojave, date su u dokument «Upravljanje incidentima/nesrećama opasnim po okolinu» koji je rađen u
skladu sa propisima koji se odnose na «Plan sprječavanja nesreća većih razmjera» i «Izvještaja o stanju
sigurnosti».
Taj dokument je usklađen sa odredbama:
• Zakona o vodama, (Sl. novine FBiH, br. 48/98 i 70/06.)
• Zakona o zaštiti okoliša, (Sl. novine FBiH, br. 33/03.), i
• Pravilnika o sadržaju izvješća o stanju sigurnosti, (Sl. novine FBiH, br. 68/05)
Izvještaj o stanju sigurnosti sadrži:

• Plan sprječavanja incidenata/nesreća opasnih za okolinu (nesreće većih razmjera)
• Opis lokacije pogona postrojenja
• Opis pogona i postrojenja
• Identifikacija i analiza mogućih rizika i mjere prevencije
• Mjere zaštite i plan intervencija kojima se spriječava širenje posljedica nesreće
Plan sprječavanja incidenata/nesreća opasnih za okolinu (nesreće većih razmjera) se radi u cilju
uspostavljanja sistema sigurnosnog upravljanja, a obuhvata u svojoj razradi:
• Organizacijsku strukturu i kadrove
• Identifikaciju i evaluaciju nesreća većih razmjera (incidenata/nesreća opasnih za okolinu)
• Kontrola rada pogona i postrojenja
• Upravljanje promjenama u radu postrojenja
• Plan upravljanja u izvarednim sistuacijama
• Praćenje djelotvornosti (monitoringa)
• Audit i kontrola
Unutar Plana je, također, definisano u skladu sa Pravilnikom:

• Sadržaj informacije o sigurnosnim mjerama
• Unutrašnji plan intervencija
• i osnovni podaci za Spoljašnji plan intervencija
34
Unutrašnji plan intervencija definira mjere koje je potrebno poduzeti unutar kruga pogona postrojenja u
slučaju nesreća - incidenata opasnih za okolinu.
Izvještaja o stanju sigurnosti koji obuhvata i Plan sprječavanja incidenata/nesreća opasnih za

okolinu (nesreće većih razmjera) dat je u prilogu ovog dokumenta. Urađen je na nivou
Podružnice «Elektrodistribucije» Tuzla, koji sadrži i poglavlje vezanu za branu "Snježnica".
17. NAČIN IZVJEŠTAVANJA O REZULTATIMA IZVRŠENJA MJERA

Izvještavanje se vrši pismenim putem. U slučaju postupanja u interventnim i incidentnim situacijama,
obavještavanje i izvještavanje o poduzimanju mjera može biti usmeno, a zatim se izvještaj dostavlja
pismeno. Svi izvještaji se upućuju Direktoru Podružnice "Elektrodistribucije" Tuzla, a zatim ih Direktor
upućuje prema određenim Ministarstvima, Nadležnom štabu civilne zaštite, službama Direkcije JP
Elektroprivreda BiH Sarajevo i Općinskim organima.
Vrsta akta Dinamika izvještavanja Način Dostavlja se

izvještavanja
Izvještaj o utrošku vode mjesečno pismeno Direktoru
TE "Ugljevik"
Agenciji za vod.podru.
Izvještaj o radu mjesečno, polugodišnje, Direktoru,
godišnje pismeno Tehničkom direktoru
Izvještaj o remontu i godišnji pismeno Direktoru,
reviziji pogona Tehničkom direktoru
Izvještaj o upravljanju godišnji; pismeno Federalnom Ministarstvu
zaštitom okoline i revizija plana svakih pet za okolinu,
stanju sigurnosti godina Službi za okolinsko
opravljanje Direkcije
JP EP BiH
Izvještaj o mjerama Polugodišnji, pismeno Direktoru,
stanja sigurnosti godišnji Službi za okolinsko
opravljanje Direkcije i
nadležnim ministarstvima
godišnji; pismeno Direktoru,
Unutrašnji plan revizija plana svake Službi za okolinsko
sigurnosti dvije godine opravljanje «EP»BiH
CZ TKi Općine Teočak
Izvještaj o Sačinjava se zajednički Ministarstvu za
poribljavanju izvještaj između pismeno vodoprivreduTK,
podružnice «ED» Tuzla Agenciji za vodno
i ribolovnog društva područije sliva Drine i
Save
Izvještaj o upravljanju godišnji pismeno Federalno Ministarstvo za
35
otpadom okolinu,
tromjesečna revizija Službi za okolinsko
opravljanje «EP»BiH
Zapisnici u slučaju Direktoru, nadležnim
nekih incidentnih odmah pismeno ministarstvima i ostalim
situacija, kvara i sl. relevantnim
organizacijama
Izvještaj o Federalnom
hidro–metereološkim mjesečno pismeno hidrometereološkom
stanju zavodu, Sarajevo
18. FINANCIJSKA PROCJENA ZA IZVRŠENJE PLANA NA GODIŠNJEM

NIVOU
Opis zahvata Vrsta zahvata Svrha zahvata Rok Iznos

realizacije KM
Rekostrukcija i Investiciono Ugradnja savremene 2012. godina 50.000
rekonfiguracija održavanje opreme i povezivanje sa
hardwara,softwera SCADA sistemoom tako
i povezivanje sa da se nadzor vrši osim u
postojećim SCADA komandnoj prostoriji i na
sistemom Dispečerskom centru.
Održavanje PPS i Redovno održavanje U skladu sa zakonskom polugodišnje 2.000
SVD regulativom
Poribljavanje U skladu sa planom U skladu sa zakonskim jednom 25.000
poribljavanja i odredbama godišnje
Ugovorom
Odlaganje komunalnog
Odlaganje otpada Sporedna i pomoćna externog otpada koji je Svake godine 4.000
djelatnost dospio na rešetke rijekom po potrebi
Rastošnicom
Ispuštanje – Investiciono Priključak na kolektor 2011. godina 4.000
kolektor sanitarno održavanje otpadnih voda u saradnji
fekalne vode sa opštinom Teočak
Ugradnja Investiciono U skladu sa zakonskom 2010. godina 37.000
seizmografa održavanje regulativom
Ugradnja video Investiciono U skladu sa zkonskim 2012. godina 80.000
nadzora i protiv održavanje aktima i zahtjevima za
provale sigurnost
Mjerenje taloga – Redovno održavanje U skladu sa potrebama i 2012. godina 20.000
sedimenta u zakonskim obavezama +
hidroakumulaciji i 100.000
čišćenje od istog
Pribavljanje Zakonska obaveza jednom u pet 10.000
okolinske dozvole godina
Sanacija kontrolne Investiciono Sigurnost brane 2010. godina 160.000
36
galerije održavanje
Ugradnja Investiciono Sigurnost brane 2011. godina 40.000

instrumenata održavanje
„Crackmeter“
Ugradnja Investiciono Kontrola dotoka, nivoa 2013. godina 10.000

instrumenta za održavanje vode u akumulaciji i
mjerenje uticaja na
isparavanja mikroklimatske
karakteristike.
19. PRILOG - IZVOD IZ PROSTORNO - PLANSKE DOKUMENTACIJE,
PREPISI SVIH DOZVOLA, PREPISI POSTOJEĆIH ELEBORATA
19.1. Dokumentacija koja je nedostajala
1. Vodna dozvola za objekat brane i hidroakumulacije Snježnica

2. Rješenje o okolinskoj dozvoli za mHE Snježnica
3. Vodna dozvola za MHE Snježnica
4. Rješenje o ekološkoj saglasnosti za izgradnju mHE Snježnica
5. Rješenje o vodoprivrednoj saglasnosti za izgradnju mHE Snježnica
6. Rješenje o Upotrebnoj dozvoli za mHE Snježnica
7. Rješenje o odobravanju Plana aktivnosti za objekat MHE Snježnica
19.2. Ugovori
Sporazum o unapređenju ribljeg fonda u slivu rijeke Brzava i jezera "Snježnica", u
okviru ribolovnih voda na području općine Teočak, zaključen u novembru 2005.
godine, između udruženja SRD "ŠARAN" Teočak i JP EP BiH, broj 01-15641/05,
od 02.11.2005.godine.
19.3. Dispozicije
- kopija katastarskog plana broj 07-SL, od 07.06.2005, Teočak
- geodetska karta pogona sa neposrednom okolinom
U skladu s odredbama Zakona o zaštiti okoliša, član 75., 76., 77. i 78. (Sl. novine FBiH, br. 33/03) i
Pravilnika o sadržaju izvještaja o stanju sigurnosti, sadržaju informacija o sigurnosnim mjerama i
sadržaju unutarnjih i spoljnih planova intervencije, čl. 1 – čl. 14. (Sl. novine FBiH, 68/05)
Podružnica “Elektrodistribucija”, Tuzla donosi
37
20. PRILOG: IZVJEŠTAJ O STANJU SIGURNOSTI
U skladu s odredbama Zakona o zaštiti okoliša, član 75., 76., 77. i 78. (Sl. novine FBiH, br. 33/03) i
Pravilnika o sadržaju izvještaja o stanju sigurnosti, sadržaju informacija o sigurnosnim mjerama i
sadržaju unutarnjih i spoljnih planova intervencije, čl. 1 – čl. 14. (Sl. novine FBiH, 68/05)
Podružnica “Elektrodistribucija”, Tuzla donosi
IZVJEŠTAJ O STANJU SIGURNOSTI
Tuzla, april 2007. god.
38
SADRŽAJ
I IZVJEŠTAVANJE O STANJU SIGURNOSTI
1. Plan sprječavanja nesreća/ incidenata opasnih po okolinu…………………………..

Ciljevi i svrha plana ..........................................................................................................
1.1. Organizacijska struktura i kadrovi
1.1.1. Uloga i odgovornosti lica zaduženih za upravljanje nesrećama opasnim po okolinu..
1.1.2. Obučavanje stručnog kadra i programi obuke..............................................................
1.2. Identifikacija i evaluacija nesreća/incidenata opasnih po okolinu
1.2.1. Požar i/ili eksplozija na elektroenergetskim objektima................................................
1.2.2. Izlijevanje izolacionog ulja u zemlju............................................................................
1.2.3. Izlijevanje izolacionog ulja u površinske vode............................................................
1.2.4. Nesreće u skladištima...................................................................................................
1.2.5. Havarije u pogonima i postrojenjima...........................................................................
1.2.6. Diverzije.......................................................................................................................
1.2.7. Zemljotres....................................................................................................................
1.3. Kontrola rada pogona i postrojenja........................................................................
1.4. Upravljanje promjenama u radu pogona i postrojenja........................................
1.5 Plan upravljanja u vanrednim situacijama............................................................
1.6. Praćenje djelotvornosti /Monitoring/......................................................................
1.7. Audit i kontrola......................................................................................................…
2. Opis lokacije pogona i postrojenja “HA i brane Snježnica”…….………………
2.1. Opis lokacije i neposrednog okoliša uključujući geografsku lokaciju…………..
2.1.1. Geografski položaj……………………………………………………………………
2.1.2. Geomorfološke i geološke karakteristike…………………………………………….
2.1.3. Hidrografske karakteristike…………………………………………………………..
2.1.4. Seizmičke karakteristike…………………………………………………………..…
2.2. Identifikacija pogona postrojenja i aktivnosti-pojava HA i Brane Snježnica koji
mogu predstavljati opasnost i izazvati nesreće ……………………………………..
3. Opis pogona postrojenja……………………………………………………………
3.1. Opis brane i hidroakumulacije Snježnica………………………………………….…
3.2. Temeljni ispust………………………………………………………………………
3.3. Srednji ispust…………………………………………………………………………
3.4. Šahtni preliv…………………………………………………………………………..
3.5. MHE "Snježnica"……………………………………………………………………..
3.6. Opis izvora rizika i uslova pod kojima se mogu dogoditi nesreće,
zajedno sa opisom predloženih mjera prevencije…………………………………
3.6.1. Kritičan porast nivoa donje vode…………………………………………………….
3.6.2. Pucanje brane…………………………………………………………………………
3.6.3. Aktiviranje klizišta……………………………………………………………………
4. Identifikacija i analiza neočekivanih rizika i mjera prevencije………………….
4.1. Detaljan opis svih mogućih scenarija u slučaju nesreće… ………………………
4.1.1. Kritičan porast nivoa vode …………………………………………………………..
4.1.2. Pucanje brane………………………………………………………………………...
4.1.3. Aktiviranje klizišta………………………………………………………………..….
4.2. Procjena opsega i težine posljedica nesreće,… ……………………………………
4.3. Opis tehničkih parametara i opreme koja se koristi………………………………
39
II - Opis lokacije pogona i postrojenja EEO – Tabela 1

III- Opis pogona i postrojenja EEO – Tabela 2
IV- Identifikacija i analiza mogućih rizika i mjere prevencije u EEO
1 - Požar na elektroenergetskim mrežama i postojenjima
1.1. Opis mogućih scenarija u slučaju požara........................................................................
1.2. Opseg širenja, težina posljedica i opis područja pod uticajem nesreće..........................
1.3. Tehnički parametri i oprema koja se koristi za sigurnost pogona i postrojenja.............
1.4. Mjere prevencije.............................................................................................................
2 – Požar u pogonima za proizvodnju električne energije
2.1. Opis mogućih scenarija u slučaju požara.......................................................................
2.2. Opseg širenja, težina posljedica i opis područja pod uticajem nesreće.........................
2.3. Tehnički parametri i oprema koja se koristi za sigurnost pogona i postrojenja........…
2.4. Mjere prevencije.............................................................................................................
3 – Nekontrolisano izlijevanje izolacionog ulja
3.1. Opis mogućih scenarija u slučaju izlijevanja ulja u okolinu......................................…
3.2. Opseg širenja, težina posljedica i opis područja pod uticajem nesreće......................…
3.3. Tehnički parametri i oprema koja se koristi za sigurnost pogona i postrojenja.........…
3.4. Mjere prevencije.........................................................................................................…
V- Mjere zaštite i plan intervencije kojima se sprječava širenje posljedica nesreće
1 – Opis opreme instalisane u pogonu za ograničenje posljedica opasnih po okolinu
1.1 Pogoni za proizvodnju hidroelektrične energije...................................................... ....
1.2 Elektroenergetska postrojenja......................................................................................
2 – Organizacija načina upozoravanja i sprovođenja mjera intervencije.................
3 – Opis resursa koje treba mobilizirati.......................................................................
4 – Rezime predviđenih mjera......................................................................................
40
1. PLAN SPRJEČAVANJA NESREĆA/ INCIDENATA OPASNIH PO OKOLINU
CILJEVI I SVRHA PLANA

Planom sprječavanja nesreća/incidenata opasnih po okolinu želi se postići visoki nivo zaštite
okoline putem odgovarajućih sredstava, struktura i sistema upravljanja, organizacijom kadrova,
identifikacije i procjene opasnosti, kontrole rada, planiranja interventnih mjera i provođenja
monitoringa. Planom sprječavanja nesreća/incidenata opasnih po okolinu reguliraće se sistem
sigurnosnog upravljanja na svim nivoima Podružnice “Elektrodistribucija” Tuzla (u daljnjem
tekstu ED Tuzla).
Sistemima upravljanja – kvalitetom, sigurnosti na radi i okolinom utvrđuju se organizacijska
struktura, podjela odgovornosti, razrađuju procedure, procesi i vrši raspodjela resursa u cilju
sprječavanja nastanka nesreća/incidenata opasnih po okolinu. Do nesreće/incidenta opasnog po
okolinu dolazi u slučaju kada u proizvodnim uređajima i/ili distributivnim pogonima dođe do
nekontrolisanog ili nepredviđenog događaja kao što su požar i eksplozija ili veća emisija
polutanata u vodu i/ili zemlju, što može izazvati štetne posljedice na zdravlje stanovništva i
kvalitet okoline.
1.1. ORGANIZACIJSKA STRUKTURA I KADROVI

1.1.1. Uloge i odgovornosti lica zaduženih za upravljanje incidentima/nesrećama opasnim po
okolinu
U skladu sa organizacionom strukturom i opisom poslova organizacionih jedinica Podružnice
“Elektrodistribucija” Tuzla (u daljnjem tekstu ED Tuzla), Služba za okolinsko upravljanje u slučaju
akcidentnih situacija ili značajnih kvarova u pogonima i postrojenjima, koji mogu ugroziti sigurnost
okoline i zdravlje stanovništva, poduzima interventne mjere zaštite na sprječavanju širenja i na
suzbijanju negativnih uticaja na okolinu.
Rukovodilac Službe za okolinsko upravljanje zadužen je i odgovoran za upravljanje nesrećama opasnim
po okolinu na svim nivoima ED Tuzla.
U skladu s Pravilnikom o zaštiti okoline JP Elektroprivreda BiH, d.d. – Sarajevo, svi zaposlenici ED
Tuzla su u okviru svojih radnih mjesta dužni učestvovati u pripremi mjera za zaštitu okoline i te mjere
provoditi. Zaposlenik je dužan da neposrednom rukovodiocu ili Službi za okolinsko upravljanje prijavi
sve uočene nedostatke i probleme kod provođenja mjera za zaštitu i unapređenje okoline. U slučaju
akcidentnih situacija ili kvarova u pogonima, na postrojenjima ili opremi s kojom radi, a koja može
negativno uticati na okolinu i zdravlje stanovništva, zaposlenici su dužni hitno reagovati i o svemu
obavijestiti nadležnog rukovodioca. Odgovorni su za blagovremeno poduzimanje propisanih mjera
zaštite zaposlenika, materijalnih sredstava i okoline u takvim situacijama.
1.1.2. Obučavanje stručnog kadra i programi obuke

U skladu sa programom edukacije kadrova u JP Elektroprivreda BiH (u daljnjem takstu Društvo)
organizovana je i provedena edukacija iz oblasti upravljanja opasnim otpadom, opasnim supstancama i
u incidentnim situacijama, u koju su bili uključeni i određeni stručni kadrovi ED Tuzla. Edukacija je
održana u Zenici u Centru za edukaciju Radakovo u novembru 2006. godine. Planom obrazovanja i
osposobljavanja zaposlenika iz domena zaštite okoline u cilju implementacije okolinske politike i
41
postizanja održivog razvoja Društva, obrazovanje i osposobljavanje zaposlenika odvijat će se

kontinuirano na svim nivoima Društva.
Takođe se redovno, u okviru rada stručnih timova na nivou Društva, kadrovi iz svih dijelova Društva
educiraju i osposobljavaju za izradu planova sprječavanja i kontrole nesreća opasnih po okolinu u
incidentnim situacijama, njihovoj implementaciji i ažuriranju u svakom od proizvodnih i distributivnih
pogona.
Shodno Pravilniku o zaštiti na radu i Pravilniku o zaštiti od požara JP Elektroprivreda BiH, te u skladu
sa operativnom procedurom Sistema kvaliteta OPDD 62/03 “Obuka zaposlenika iz oblasti sigurnosti na
radu i protivpožarne zaštite”, po važećim programima obuke provodi se kontinuirano. Zaposlenici se
upoznaju sa uslovima rada, mogućim opasnostima i štetnostima na random mjestu i obučavaju o
postupanju u slučaju požara i zaštiti od požara. Obuka iz zaštite od požara provodi se jednom godišnje u
skladu s programom obuke iz ove oblasti.
1.2. IDENTIFIKACIJA I EVALUACIJA NESREĆA OPASNIH PO OKOLINU
1.2.1. Požar i/ili eksplozija na elektroenergetskim objektima

Požar nastao na elektroenergetskim objektima, ako se prenese na okolinu može izazvati nesreće opasne
po okolinu. Pod tim se podrazumijeva požar nastao na vodovima srednjeg (SN) i niskog (NN) napona
koji se može prenijeti na šumska i poljoprivredna dobra, kao i na susjedne stambene i/ili druge objekte u
vlasništvu trećih pravnih i fizičkih lica.
1.2.2. Izlijevanje izolacionog ulja u zemlju
U slučaju havarije ili zapaljenja energetskih transformatora koji su punjeni izolacionim uljem, može
doći do eksplozije i do nekontrolisanog izlijevanja ulja u okolinu.
Ako dođe do nekontrolisanog izlijevanja većih količina izolacionog ulja u zemlju, ulje može dospjeti
kroz zemlju u podzemne vode i prouzrokovati zagađenje izvora i podzemnih voda.
1.2.3. Izlijevanje izolacionog ulja u površinske vode
Svako izlijevanje izolacionih ulja u površinske vode je okolinski neprihvatljivo i može izazvati
negativne posljedice po okolinu i vodene eko sisteme.
1.2.4. Nesreće/incidenti u skladištima
Do nesreća koje mogu biti opasne po okolinu može doći u skladištima gdje su odložene veće količine
rabljenog ulja i u skladištima elektroenergetskih uređaja punjenih izolacionim uljem. To se odnosi,
takođe, i na privremena skladišta za držanje akumulatora sa kiselinom i na skladišta sa prekidačima
punjenim sa SF-6 plinom. Do nesreće u skladištima može doći zbog požara, eksplozije, diverzije i zbog
nekontrolisanog izlijevanja ulja, kiselina i slično.
1.2.5. Havarije u pogonima i postrojenjima
Svaka nezgoda, kritični porast nivoa vode u hidroakumulaciji ili veći kvar u pogonima i postrojenjima mogu
izazvati nesreće, koje između ostalog, mogu štetno djelovati na kvalitet okoline. Havarije u pogonima i
postrojenjima mogu izazvati poplave, požare, izlijevanje izolacionog ulja i druge nesreće.
1.2.6. Diverzije
Različitim načinima diverzije mogu biti izazvane incidentne situacije i prouzrokovane nesreće koje,
između ostalog, mogu štetno djelovati i postati opasne po okolinu.
42
1.2.7. Zemljotres
U slučaju pojave jačih zemljotresa mogla bi nastati materijalno-tehnička šteta, napuknuća brane
“Snježnica”, te biti ugrožena materijalna dobra, flora, fauna i ljudi.
1.3. KONTROLA RADA POGONA I POSTROJENJA

U cilju kvalitetnog organizovanja poslova kontrole i održavanja za siguran rad elektroenergetskih objekata u
proizvodnoj i distributivnoj djelatnosti (u daljnjem tekstu EEO), brane Snježnica, gdje je uključeno održavanje
postrojenja, procesa, opreme i privremeni zastoji, odnosno, u cilju prevencije sprječavanja havarija i nesreća
opasnih po okolinu, u Sistemu kvaliteta usvojene su i implementirane sljedeće operativne procedure i uputstva:
- OPTZ 63/05 Održavanje EEO u distributivnoj djelatnosti;

- UPDD 64/01-01 Uputstvo za rad u elektrodistributivnoj djelatnosti u odnosu na minsku opasnost
i opasnost od NUS-a;
- OPTZ 75/12 Nadzor i upravljanje EEO srednjeg napona;
- OPTZ 75/13 Nadzor i upravljanje EEO niskog napona.
Pravilnici i uputstva koji se primjenjuju kod kontrole i održavanja EEO:
- Tehnička pravila i uputsta za održavanje distributivnih elektroenergetskih postrojenja i uređaja;
- Pravilnik o radu Službe dispečiranja;
- Pravilnik o tehničkim mjerama za pogon i održavanje EE postrojenja;
- Uputstvo o pravilima i mjerama sigurnosti pri radu na elektroenergetskim postrojenjima;
- Pravilnik o zaštiti na radu JP Elektroprivreda BiH;
- Pravilnik o zaštiti od požara JP Elektroprivreda BiH;
- Pogonska dokumentacija za održavanje i remont HE “Snježnica”.
1.4. UPRAVLJANJE PROMJENAMA U RADU POGONA I POSTROJENJA

Za upravljanje promjenama u radu postojećih postrojenja postupa se u skladu sa internim dokumentima,
kao što su:
- Plan razvoja i rekonstrukcije postojećih objekata;
- Plan investicija za ulaganja u nove projekte;
- Plan razvoja hidroenergetske proizvodnje;
- Pravilnik o zaštiti okoline.
Takođe, u postupku realizacije projekata novih instalacija i rekonstrukcije postojećih, postupa se po

procedurama usvojenim i implementiranim u Sistemu kvaliteta:
- OPTZ 61/01 Poslovno planiranje u Elektrodistribuciji Tuzla;
- OPDD 73/01 Razvoj elektrodistributivnih mreža i postrojenja;
- OPDD 73/02 Izrada planova razvoja elektrodistributivnih mreža i postrojenja;
- OPDD 73/03 Projektovanje elektrodistributivnih mreža i postrojenja.
1.5. PLAN UPRAVLJANJA U VANREDNIM SITUACIJAMA

U skladu sa organizacijskom strukturom i odgovornostima kadrova ED Tuzla, upravljaće se vanrednom
situacijom u slučaju nesreća/incidenata i širenja negativnih uticaja na zdravlje stanovništva i kvalitet
okoline.
43
U slučaju havarija i većih kvarova koji mogu izazvati nesreće opasne po okolinu postupa se po
usvojenim operativnim procedurama i uputstvima Sistema kvaliteta:
OPTZ 75/12 Nadzor i upravljanje EEO srednjeg napona;
OPTZ 75/13 Nadzor i upravljanje EEO niskog napona .
U slučaju požara postupa se u skladu s Pravilnikom o zaštiti od požara JP Elektroprivreda BiH i u
skladu s Planom zaštite od požara urađenim za sve objekte ED Tuzla. Plan zaštite od požara uradio je
Institut za zaštitu i obrazovanje u Tuzli, septembra 1999. godine.
Takođe, u slučaju vanredne situacije upravlja se i postupa i u skladu s Unutarnjim planom intervencije.
Ukoliko je došlo do nesreće, odnosno incidenta i širenja nesreće s negativnim uticajem na okolinu izvan
pogona i postrojenja ED Tuzla, informacije o nesreći se dostavljaju organu Civilne zaštite, odnosno
nadležnom Centru za osmatranje i uzbunjivanje, u skladu s Pravilnikom o organizovanju i
funkcionisanju centara osmatranja i uzbunjivanja (Sl. novine F BiH, br. 9/05). U ovim slučajevima dalje
se postupa po Spoljnom planu intervencije.
Program obuke za kadrove koji upravljaju u vanrednim situacijama organizovat će se na nivou Društva,
kao i za sve ostale zaposlenike koji mogu biti uključeni u proces upravljanja u vanrednim situacijama na
svim nivoima ED Tuzla.
1.6. PRAĆENJE DJELOTVORNOSTI /MONITORING/

Usvojeni Plan sprječavanja nesreća/incidenata opasnih po okolinu uključujući i Unutarnji plan
intervencija u incidentnim situacijama, bit će kontinuirano praćen uz vođenje evidencije o mogućim
neusklađenostima planiranih aktivnosti sa objektivnom situacijom u pogonima i postrojenjima.
Izvještaj o praćenju usklađenosti donešenih planova sa iskustvima u praksi praviće se na kraju svake
godine. U slučaju incidentne situacije i nesreće opasne po okolinu ED Tuzla će postupiti u skladu s
odredbama Zakona o zaštiti okoliša (Sl. novine F BiH, br. 33/03) i Pravilnika o sadržaju izvještaja o
stanju sigurnosti, sadržaju informacija o sigurnosnim mjerama i sadržaju unutarnjih i spoljnih planova
intervencije (Sl.novine F BiH, br. 68/05).
ED Tuzla će u slučaju nesreće opasne po okolinu dostaviti sve potrebne informacije, shodno čl. 76.
Zakona o zaštiti okoliša, nadležnom ministarstvu za poslove zaštite okoline Federacije BiH, odnosno
Tuzlanskog kantona, sa bitnim podacima o okolnostima nastanka nesreće, o poduzetim mjerama za
ublažavanje posljedica nesreće i sprječavanja pojave novih nesreća.
U skladu sa zakonima iz domena sigurnosti, zaštite voda i drugih segmenata okoline, obavijestit će se
nadležna policijska uprava i omogućiti pristup svim relevantnim čimbenicima u cilju vođenja istrage o
nastanku incidentne situacije, eventualno i nesreća opasnih po okolinu.
1.7. AUDIT I KONTROLA

U skladu s procedurom Sistema kvaliteta provodiće se interni Audit za periodičnu sistematsku ocjenu
Plana sprječavanja nesreća/incidenata opasnih po okolinu, te efikasnosti i kontrole uspješnosti
primjenjivosti sistema sigurnosnog upravljanja. U sistemu kvaliteta usvojena je i implementirana
procedura OPTZ 82/02 po kojoj će se provoditi Interni Audit, najmanje dva puta godišnje.
2. OPIS LOKACIJE POGONA I POSTROJENJA BRANE I HA SNJEŽNICA
Osnovi podaci o brani i hidroakumulaciji Snježnica
44
Hidroakumulacija i brana Snježnica su izgrađene za potrebe vodosnadbjevanja TE Ugljevik. Namjena

akumulacije je pokrivanje vodnog deficita koji se javlja u prirodnom režimu rijeke Janje, iz koje se vrši direktno
uzimanje vode za potrebe TE Ugljevik, a pripada Podružnici «Elektrodistribucija» Tuzla.
Tehnički podaci brane i HA SNJEŽNICA
-Srednji višegodišnji dotok vode u akumulaciju ...........................….....0.456m3 /s

-Ukupna zapremina akumulacije.....................................................….....20,265.000 m³
-Zapremina korisne akumulacije.................................................……….18,264.000 m³
- Građevinska visina .........................................................…………......58 m
- Dužina u kruni brane.......................................................................………....cca 350 m
- Najveća širina u nožnici brane............................................................……….......200 m
- Zapremina brane...............................................................................……........810686 m³
- Kota normalnog mnivoa akumulacije.........................................……........298,5 mNV
- Kota na ulaznoj gradevini srednjeg ispusta
(min radni nivo akumulacije)......................................................….........275.00 mNV
- Aktivna voda akumulacije između dviju naznačenih kota..........….......18.264.000 m³
- Prečnik cjevovoda srednjeg ispusta..............................................………......1000 mm
- Nagib cjevovoda............................... .....................................………….........4.169 °
- Max ispust vode preko "temeljnog ispusta"..........................…...............76,5m³/s
- Max. ispust vode preko "srednjeg ispusta"............................…............ 11.5 m3/s
- Max. propusna moć šahtnog preliva.......................................……...........130 m³/s
- Max. protok svih evakuacionih organa....................................….............218 m³/s
- Kota krune brane...................................................................................302,0 m NV
- Kota dna odvodnog kanala od srednjeg ispusta do
bućnice na slapištu ………………………………………………............248,00 mNV
- Kota praga bučnice …………………………………………….......……246,02 mNV
2.1. Opis lokacije i neposredne okoline uključujući geografsku lokaciju meteorološkog

Hidroakumulacija i brana Snježnica smještene su na sjeveroistočnom dijelu Bosne i Hercegovine, u entitetu
Federacija BiH, Tuzlanski kanton, Općina Teočak.
2.1.1. Geografski položaj
Jezero Sniježnica je antropogena akvalna akumulacija podignuta na toku Rastošnici, desnoj izvorišnoj
čelenci rijeke Janje, čije se vode koriste za TE “Ugljevik”.
Brana Sniježnica, smještena je u prostoru sjeveroistočnog pobrđa planine Majevice, na maloj rijeci
Rastošnici, oko 1 km uzvodno od njenog ušća u rijeku Janju. Isto toliko je udaljena od puta Tuzla –
Bijeljina, koji prolazi dolinom Janje. Dolinom Rastošnice prolazi put Priboj – Karakaj (Zvornik) koji se
kod njenog ušća u Janju odvaja od naprijed navedenog puta. Brana Sniježnica je nasuta konstrukcija sa
centralnim glinenim jezgrom, građevinske visine 58 m. Sa maksimalnom kotom uspora 298,5 m.
Oformljena je hidroakumulacija u ukupnoj dužini od 5 km (mjereno od aluvijalne zaravni).Ukupna
zapremina akumulacije iznosi oko 22 km3.
45
2.1.2. Geomorfološke i geološke karakteristike
U geomorfološkom pogledu, ovaj teren pripada brdskom području, sa nadmorskim visinama od 230 m
(u dolini Janje) do oko 500 m. Samo na krajnjem SI i JZ zainteresovanog terena nadmorska visina
iznosi oko 600 m. Reljef je u znatnoj mjeri razuđen a nagibi padina se kreću od blagih do relativno
strmih. Reljef je poligenetskog karaktera, formiran eroziono - denudacionim procesima u sedimentnim
stijenama tercijara i samo djelimično i krede. U glinovito laporovito – pjeskovitim stijenama prirodni
ugao nagiba iznosi α = 10° - 40°, dok u čvršćim stijenama (pješčari, laporci, konglomerati i krečnjaci) α
= 30° - 60°, pa lokalno i do 70 °. Na nekoliko lokacija uočene su plitke – tanjiraste vrtače prečnika 5-20
m u krečnjačko laporovitim stijenama.
Na površini terena formiran je ilovičasto-humusni prekrivač – obradivo zemljište slabijeg kvaliteta

(njive i livade), dok je šumska vegetacija manje i sporadično zastupljena.
Dolina Rastošnice, u kojoj je smještena akumulacija, nalazi se u zoni paleogeno-neogenog fliša. Krajnji
jugoistočni i sjeverozapadni dijelovi jezerske akumulacije nalaze se u zoni eocenih flišnih i molasnih
sedimenata. Središnji dio jezerske kotline i neposrednog sliva nalaze se u zoni miocenskih i
oligomiocenskih tvorevina. Miocenske naslage čine: klastiti, krečnjaci i ugljevi.
U konstruktivnom smislu brana Sniježnica predstavlja nasutu branu sa kamenim potpornim tijelima
između kojih je smješteno blago zakošeno vodonepropusno glineno jezgro sa filterskim slojevima
pijeska i prelaznom zonom šljunkova.
2.1.3. Hidrografske karakteristike
Hidrografska mreža je intenzivno razvijena, što je karakteristično i za širi region Majevice i njeno
sjeverno pobrđe. Bitno je istaći da su tokovi bujičnog karaktera sa velikim oscilacijama u proticaju
vode, što je odraz hidrogeološke funkcije stijenskih masa (izolatori i kompleksi sa preovlađujućom
funkcijom izolatora).
Hidrološke veličine zavise od padavina – njihovog rasporeda, intenziteta i karakteristika sliva kao
sistema. Hidrogeološke karakteristike područja akumulacije ocijenjene su povoljno, jer problem gubitka
vode iz akumulacije postoji samo u zoni pregradnog mjesta. Hidrogeološki odnosi na području
pregradnog mjesta su specifični. Površinske zone su kolektori, sprovodnici i rezervoari, a dublje zone su
podinski izolatori. Na desnoj obali postoji i nekontinualan povlatni izolator. Ovakvi hidrogeološki
odnosi uslovljavaju površinsku cirkulaciju podzemnih voda, a ispitivanja vodopropusnosti potvrdilo je
da se radi o vodopropustnoj zoni. U cilju sprečavanja gubljenja vode iz akumulacije postavljena je
injekciona zavjesa oko brane.
2.1.4. Seizmičke karakteristike
Seizmičnost područja akumulacije pripada reonizaciji u 7° seizmičnosti po MCS skali, što znači da ovo
područje spada u reon nešto pojačane seizmičnosti.
Što se tiče uticaja same akumulacije na povećanje seizmičnosti područja, može se reći da po
dosadašnjim saznanjima ova akumulacija ne bi trebalo da ima uticaja na povećanje seizmičnosti
područja.
U geotehničkom pogledu, brana je fundirana u asimetričnom profilu. Pregradni profil, kao i čitav potez
akumulacija, pripada po seizmičkoj reonizaciji zoni VII MCS skale.
46
2.2. IDENTIFIKACIJA POGONA, POSTROJENJA I AKTIVNOSTI - POJAVA NA

“SNJEŽNICI” KOJE MOGU PREDSTAVLJATI OPASNOST I IZAZVATI NESREĆE
2.2.1. U okviru analize i identifikacije pogona koji mogu predstavljati opasnost za izazivanje
nesreća utvrđeno je da su to:
• Brana
• Ulazna građevina
2.2.2. Aktivnosti koje mogu izazvati opasnost i izazvati pojavu nesreće su:
• Kritičan porast nivoa vode
• Pucanje brane
• Aktiviranje klizišta
• Diverzije
Kritični porast nivoa vode

Za evakuaciju velikih voda u normalnim pogonskim uslovima koristi se šahtni preliv smješten iznad
ulazne građevine temeljnog ispusta. Pored prelivnog šahta za evakuaciju velikih voda i pražnjenje
akumulacije izvedeni su temeljni ispust na lijevoj obali i srednji ispust na desnoj obali. Pri koti
maksimalnog uspora propusna moć evakuacionih objekata je:
• maximalna evakuaciona sposobnost temeljnog ispusta - 76,50 m3/s
• maximalna evakuaciona sposobnost srednjeg ispusta – 11,50m3/s
• maximalna evakuaciona sposobnost šahtnog preliva – 130 m3/s
To ukupno iznosi 218 m3/s što bi zadovoljilo više od desehiljadugodišnje velike vode na ovom
profile.
Pucanje brane
Do pucanja brane može doći u nenormalnim uvjetima i nepredviđenim uticajima izvana, kao što su:
zemljotres, filtracija vode ispod brane, oko brane i kroz branu, oštećenje evakuacionih organa u
momentu nailaska vala velike vode, klizišta u zoni brana i akumulacija i devrzije.
Ulazne građevine srednjeg i temeljnog ispusta uzvodno od brane na lijevoj i desnoj obali, gdje se
voda zahvata i kroz dva podzemna dovodna tunela, dužine oko 100 i 150 m, voda provodi ispod brane.
Klizišta.U zoni hidroakumulacije, za sada nema evidentiranih novih klizišta, ali se može nepredviđeno
pojaviti, što bi moglo uzrokovati incidentnu situaciju i zahtjevalo poduzimanje interventnih mjera
sanacije.
3. OPIS POGONA I POSTROJENJA
3.1. Opis brane i hidroakumulacije Snježnica
Brana Snježnica u konstruktivnom smislu predstavlja nasutu branu, sa kamenim potpornim tijelima,
između kojih je smješteno blago zakošeno vodonepropusno jezgro sa filterskim slojevima pijeska i
prelaznom zonom smeljene brane glinenog jezgra, duž čitavog pregradnog profila izvršeno je na Iravoj
osnovnoj stijeni. Temeljenje brane glinenog jezgra, duž čitavog pregradnog profila, izvršeno je na
zdravoj osnovnoj stijeni. U centralnom dijelu temeljne plohe glinenog jezgra izvedena je betonska
injekciona galerija u kojoj su smješteni instrumenti i uređaji za tehničko osmatranje.
47
Brana “Snježnica” je građevinske visine 58 m, sa maksimalnomnom kotom 298,5 m. Formirana je

akumulacija ukupne dužine 5 km, mjereno duž aluvijalne zaravni. Ukupna zapremina akumulacije
iznosi oko 22,000.000 m³-
Zahvat vode iz akumulacije za potrebe TE Ugljevik obezbjeđuje se preko srednjeg ispusta armirano-
betonske konstrukcije, smještene na desnom boku pregradnog profila u sklopu kojeg su sljedeći dijelovi
konstrukcija i opreme:
- Ulazna gradevina toranjskog tipa opremljena rešetkom i pomoćnim zatvaračem,
- Betonska galerija zatvarača sa glavnim regulacionim i pomoćnim zatvaračem,
- Izlazna građevina u sklopu koje je regulacioni disperzioni zatvarač
Adaptacijom optočnog tunela, koji je urađen za potrebe evakuacije vode u vrijeme izgradnje brane na
lijevom boku pregradnog profila, izveden je temeljni ispust sa sljedećim dijelovima konstrukcije i opreme:
- Ulazna građevina sa pomoćnim zatvaračem,
- Galerija zatvarača sa glavnim regulacionim i pomoćnim zatvaračem,
- Pristup galeriji zatvarača je predviđen sa krune brane kosom pristupnom galerijom i
vertikalnim šahtom, (pomoću penjalica).
3.2. Temeljni ispust
Maximalna evakuaciona sposobnost temeljnog ispusta je 76.50 m3 /s, dok na koti "mrtvog" prostora isti
može da propusti 55.00 m3 /s. Mrtvim prostorom se smatra, prostor ispod kote ulazne građevine srednjeg
ispusta, a to je na 275 rnNV. Evakuacija desethiljadugodišnjih velikih voda rijeke Rastošnice, vrši se putem
šahtnog preliva čiji je dijametar u kruni 10 m; max. visina prelivnog mlaza je 1.7 m, a evakuaciona
sposobnost 130 m3/s. Šahtni preliv je preko koljena priključen na cijev temeljnog ispusta nizvodno od
galerije zatvarača. Odvodni kanal temeljnog ispusta je spojen sa regulisanim koritom rijeke Rastošnice, koja
se ulijeva u rijeku Janju. U sastavu regulisanog korita rijeke Rastošnice u zoni sastava sa odvodnim kanalom
srednjeg ispusta, urađena je bučnica. Kota praga bučnice je 246,02 m NV.
3.3. Srednji ispust
Sastoji se od ulazne građevine toranjskog tipa, opremljene rešetkom i pomoćnim zatvaračem, zatim
prohodne betonske galerije sa čeličnim cjevovodom promjera D=1000 mm i izlazne građevine u okviru koje
se nalazi regulacioni disperzivni zatvrač, kojim je omogućeno kontrolisano ispuštanje vode iz korisnog
prostora akumulacije. U okviru izlazne građevine srednjeg ispusta nalazi se sva prateća oprema za
manipulaciju sa disperzionim zatvaračem.
Propuštena voda kroz disperzioni zatvarač se, preko odvodnog kanala srednjeg ispusta, odvodi u kanal
temeljnog ispusta i korito rijeke Janje. Maximalna evakuaciona sposobnost srednjeg ispusta je 11,5 m3/s.
Dužina čeličnog cjevovoda, između gore navedena dva zatvarača, iznosi 140,50 m.
Upravo, sa cjevovoda srednjeg ispusta, priključuje se cjevovod za mHE "Snježnica".
3.4. Šahtni preliv
Šahtni preliv je osnovni evakuacioni organ brane Snježnica. Smješten je na padini lijeve obale iznad
obilaznog tunela, sa kojim je spojen vertikalnim šahtom i koljenom. Kota krune šahtnog preliva je
ujedno i kota normalnog uspora za pojedinu fazu.Ova kota iznosi 298,50 mNV. Kota krune brane je za
3,5 m viša od ove kote.
48
Šahtni preliv je prečnika 10 m, kod kojeg protok iznosi 130m³/sec uz visinu prelivnog mlaza od 1,7 m.
Dimenzije šahtnog preliva su izvedene tako da se može bezbjedno evakuisati maximalna količina vode,
koja se pojavi na prelivu. Prelivanje vode je slobodno, tj. nekontrolisano, što obezbjeđuje izvanrednu
pogonsku sigurnost. Prelivni šaht opterećen je pritiskom vode samo sa spoljne strane.
3.5. MHE "Snježnica"
Dovod vode iz akumulacije do strojare MHE "Snježnica" vrši se preko postojeće ulazne građevine srednjeg
ispusta, postojećeg cjevovoda srednjeg ispusta, te novog dijela cjevovoda.
Voda, predajući svoju energiju preko turbine, otiče kroz difuzor, koji je sastavni dio turbine, te
odvodnog kanala u regulisano korito Rastošnice.
Da bi se obezbijedilo sigurno snabdijevanje vodom TE Ugljevik, koje neće biti ugroženo ni u slučaju da
se voda ne može propuštati kroz turbinu zbog kvara ili drugog razloga, priključak cjevovoda za MHE je
izveden na postojeći cjevovod srednjeg ispusta, između pomoćnog zatvarača i regulacionog
disperzionog zatvarača.
Pri radu MHE, regulacioni disperzioni zatvarač je zatvoren, a njegovu ulogu vrši turbina.
U slučaju kvara na MHE dolazi do zatvaranja predturbinskog zatvarača, tako da se voda nemože
propuštati kroz turbinu. U tom slučaju, regulaciju protoka ponovo preuzima regulacioni disperzioni
zatvarač. Upravljanje turbinom i regulacionim disperzionim zatvaračem se vrši sa komandnog pulta,
koji se nalazi u komandnoj zgradi uz mogućnost i upravljanja sa lica mjesta (strojare, odnosno izlazne
građevine srednjeg ispusta).
3.6. Opis izvora rizika i uslova pod kojima se mogu dogoditi nesreće, zajedno sa opisom
predloženih mjera prevencije
3.6.1. Kritičan porast nivoa donje vode

Izvori rizika koji mogu izazvati nesreću:
Zasipanje i aktiviranje nekog klizišta u hidroakumulaciji Snježnica
Velik porast doticaja vode u akumulaciju uslijed vremenskih nepogoda i otvaranja većeg broja
ispusnih organa na brani
Uslovi pod kojima se može pojaviti nesreća:
U slučaju aktiviranja klizišta i zatrpavanja hidroakumulacije, oticanje vode iz akumulacije preko
ispusnih organa brane moglo bi biti djelimično onemogućeno, što bi izazvalo povećanje nivoa vode
u hidroakumulaciji. Porastom nivoa vode iznad kritičnog moglo bi doći do incidentne situacije i
opasnosti za hidrotehnički sistem.
Kod vremenskih nepogoda je dotok rijeke Rastošnice znatno povećan, što u kombinaciji sa visokim
nivoom hidroakumulacije i otvaranjem preljevnih sistema dovodi do povećanja nivoa donje vode i
nizvodno.
Mjere prevencije su:
Upoznavanje smjenskog i pogonskog osoblja sa važećom zakonskom regulativom i stručnom
dokumentacijom koja definiše ovu problematiku,
kontrola i redovno održavanje funkcionalnosti i pogonske spremnosti hidromehaničke opreme i
objekta brane,
kontinuirano informisanje i praćenje hidrološke situacije (nivo vode u akumulaciji, dotoci,
bujice,..),
49
obuka zaposlenika, podjela konkretnih zadataka i zaduženja , izvođenje praktičnih vježbi,

koristi i eventualno može koristiti angažovanje vatrogasne, civilne zaštite i drugih službi pomoći, za
odbranu od poplava nizvodno.
3.6.2. Pucanje brane

- zemljotresi,
- filtracija vode ispod brane, oko brane i kroz branu,
- oštećenje evakuacionih organa u momentu nailaska vala velike vode,
- klizišta u zoni brane i akumulacije.
- klizanjem zemljišta u akumulaciju može doći do stvaranja prirodne pregrade i vala velike vode zbog
potisnute mase vode,
- filtracija vode direktno utiče na stabilnost brane, čiji je krajnji ishod rušenje brane,
- zemljotresi stvaraju pukotine u betonu i tlu čime se povećava filtracija vode.
- modernizacija sistema tehničkog osmatranja brane i tla u zoni brane i akumulacije,
- oskultacija brane i redovno obavještavanje nadležnih službi o stanju brane i akumulacije sa
procjenom daljnjeg razvoja aktivnosti.
3.6.3. Aktiviranje klizišta

- zemljotresi,
- moguća neuočena klizišta u zoni brane i hidroakumulacije,
- sječa šuma i erozija zemljišta,
- elementarne nepogode
- klizanje zemljišta u hidroakumulaciju, gdje može doći do stvaranja prirodne pregrade i vala velike
vode od istisnute mase vode,
- modernizacija sistema tehničkog osmatranja tla u zoni hidroakumulacije,
- oskultacija brane i redovno obavještavanje nadležnih službi o stanju hidroakumulacije sa procjenom
daljnjeg razvoja aktivnosti.
4. IDENTIFIKACIJA I ANALIZA NEOČEKIVANIH RIZIKA I MJERA PREVENCIJE

4.1. Detaljan opis svih mogućih scenarija u slučaju nesreća i vjerovatnoća ili uslovi pod kojima se
dešavaju, uključujući rezime događaja koji mogu imati ulogu u iniciranju svakog od scenarija,
bilo da su uzrokovani unutarnjim ili spoljnim faktorima
4.1.1. Kritičan porast nivoa vode
Uzrok može biti zatrpavanje i aktiviranje nepredviđenog klizišta u hidroakumulaciju Snježnica.
Porastom nivoa vode iznad kritičnog, došlo bi do prodora vode u kontrolnu galeriju brane.
Vjerovatnoća tog mogućeg incidenta - nesreće je mala (2).
50
Značajan porast dotoka vode u hidroakumulaciju uslijed vremenskih nepogoda i otvaranja

preljevnih objekata na brani, u kombinaciji sa nanosima koji bi se mogli pojaviti kod velikih
vodostaja rijeke Rastošnice i formirati naplavine na ulaznim građevinama odvodnog sistema.
Takođe, pojavile bi se poplave uzvodno od brane u zoni hidroakumulacije.
Vjerovatnoća događaja: osrednji (3)
4.1.2. Pucanje brane

Do pucanja brane može doći iz više razloga, kao što su filtracija vode ispod brane, oko brane i
kroz branu. Filtracija vode direktno utiče na stabilnost brane čiji je krajnji ishod rušenje brane.
Zemljotresi jače amplitude stvaraju pukotine u tlu i betonu i na taj način povećavaju filtraciju
vode, a filtracija vode ugrožava stabilnost brane. U slučaju pucanja brane od bilo kog uzroka,
došlo bi do pojave plavnog vala i rušenja nizvodnih objekata.
Vjerovatnoća događaja : mala (2).
4.1.3. Aktiviranje klizišta
Do aktiviranja klizišta u hidroakumulaciji Snježnica može doći usljed zemljotresa i obilnih

padavina. Klizanjem zemljišta u hidroakumulaciju može doći do stvaranja prirodne pregrade. U
tom slučaju dolazi do podizanja nivoa vode i plavljenja okoline hidroakumulacije. U slučaju
velikog obima klizišta koje bi pregradilo kompletnu akumulaciju, a kod pucanja te pregrade
došlo bi do vala velike vode od istisnute mase vode, sa mogućnošću pucanja brane i scenarijom
iz prethodnog stava.
Vjerovatnoća događaja : mala (2).
4.2. Procjena opsega i težine posljedica od nesreće, uključujući mape, fotografije ili u njihovu
zamjenu odgovarajući opis, kojim se opisuju područja koja će vjerovatno biti pod uticajem
nesreće pruzrokovane u tom pogonu i postrojenju
R.b. Pojava koja može izazvati Opseg širenja Vjerovatnoć

nesreću/incident opasan po okolinu a rizika
1 Kritičan porast nivoa vode poplava Lokalni – krug HA Osrednja (3)
Pucanje brane Nizvodno područje i dolina
Mala (2)
sliva rijeke Janja
Aktiviranje klizišta Neposredno okruženje HA Osrednja (3)
4.3. Opis tehničkih parametara i opreme koja se koristi da bi se obezbijedila sigurnost pogona i
postrojenja u kojem postoji mogućnost dešavanja sa HA Snježnica
Tehnički parametri koji se kontrolišu da bi se obezbijedila sigurnost brane

Mjerenje nivoa podzemnih voda na piezometarskim bušotinama,
Mjerenje horizontalnih i vertikalnih pomjeranja brane,
Mjerenje slijeganja brane
Mjerenje rotacija brane
Mjerenje utjecaja tektonskih pomjeranja i seizmički uticaj na stanje objekta,
51
Mjerenje i registrovanje hidrometeoroloških uticaja.
Oprema koja se koristi da bi se obezbijedila sigurnost brane Snježnica

Uređaj za mjerenje nivoa vode u akumulaciji,
uređaj za registraciju pukotina ,
Manomentri – pijezometri za mjerenje uzgona i vodopropusnosti,
Seizmograf, uređaj za praćenje seizmografskih pojava- planirana ugradnja
IV – IDENTIFIKACIJA I ANALIZA MOGUĆIH RIZIKA

I MJERE PREVENCIJE U EEO
1. Požar na elektroenergetskim mrežama i postrojenjima

1.1. Opis mogućih scenarija u slučaju požara
Tehnološke specifičnosti, znatna požarna opterećenja, kao i rasprostranjenost objekata uslovljavaju
požarnu ugroženosti i slučajeve požara sa posljedicama.
Česti uzročnici požara su elektroenergetske instalacije. Jedan od najznačajnijih faktora protivpožarne
preventive je ispravno projektovanje, dimenzioniranje i održavanje svih elemenata elektroenergetskih
postrojenja. Elektroenergetske mreže i postrojenja srednjeg napona (SN) u pogonu su izloženi različitim
uticajima unutrašnjeg porijekla, kao što su električna, toplotna i mehanička naprezanja izazvana
djelovanjem agresivne atmosfere i atmosferskih padavina, kao što su: kiša, snijeg, led i dr. kao i olujnim
vjetrovima i atmosferskim pražnjenjima. Od vanjskih faktora koji mogu uticati na zapaljenje
elektroenergetskih mreža i postrojenja su, uglavnom, požari izazavni paljenjem rastinja i korova na
poljoprivrednim zemljištima, gdje se nalaze instalirani elektroenergetski objekti. Zbog navedenih
uticaja i naprezanja može doći do kidanja provodnika, pucanja izolatora, eksplozije elektroenergetskih
uređaja, kontakta vegetacije sa vodovima elektroenergetskih mreža, te izazivanja požara.
Posljedice kidanja provodnika su zemljospojevi i kratki spojevi koji zbog proticanja velikih struja
izazivaju jako zagrijavanje i paljenje materijala na mjestu nastanka kvara. Posljedica eksplozije
elektroenergetskih uređaja su redovno teške havarije na elektroenergetskim mrežama i postrojenjima.
U procesu projektovanja i izgradnje, a naročito u procesu pogona i održavanja, posebna pažnja

posvećuje se zaštiti elektroenergetskih mreža i postrojenja od požara, u skladu s tehničkim propisima.
Dalekovodi napona 35 kV građeni su na betonskim i željezno-rešetkastim stubovima i uglavnom su u
dobrom stanju. Zračni dalekovodi napona 10 kV, s obzirom da su rađeni pretežno na drvenim
stubovima i da su rađeni u vrijeme elektrifikacije 60-tih godina, u lošijem su stanju i stvaraju poteškoće
u održavanju, naročito u seoskim područjima (zona šuma i naselja, velike dužine, radijalne izvedbe i
drugo). Niskonaponske mreže 0,4 kV su dio elektroenergetskog sistema, koje u redovnoj distributivnoj
djelatnosti čine najviše poteškoća. Velika dužina, dotrajalost stubova i vodića, razuđenost u seoskim
područjima, mali presjeci vodića, preopterećenost i drugo su osnovne karakteristike mreže. Intezivna
gradnja novih stambenih jedinica, modernizacija domaćinstava, neurbanizirana naselja, uzrokovali su
preopterećenost. Važno je spomenuti i kućne priključke i mjerna mjesta kao elemente NN mreže, koji
zbog šarolikosti u izvedbi i dotrajalosti mogu biti potencijalno mjesto nastanka požara, a time izazvati i
nesreće većih razmjera na objektima potrošača električne energije.
1.2. Opseg širenja, težina posljedica i opis područja pod uticajem nesreće
52
Opseg širenja požara i težina posljedica, kada su u pitanju požari nastali na elektroenergetskim
objektima u zonama šuma, zavise od niza faktora kao što su: različiti tipovi šuma, pristup šumama,
udaljenost šuma od trase dalekovoda, klima, podloga, veličina šume u ugroženom području i vremenske
prilike u vrijeme nastanka požara. Najugroženije su niske i visoke šume, a najmanje su ugrožene šikare
i goleti. Pristup šumama omogućen je javnim i šumskim putevima. Postojeći šumski putevi su
uglavnom neuređeni i kao takvi onemogućavaju brzu i efikasnu inervenciju u sprječavanju širenja
požara i izazivanja nesreća, odnosno incidenata većih razmjera opasnih po okolinu.
Tamo gdje se u blizini dalekovoda nalaze guste šume, visoke ili niske, širenje požara i težina posljedica
po okolinu mogu biti značajni, dok su u ostalim područjima, gdje nema u blizini vegetacije ili drugih
objekata, opseg širenja i težina posljedica minimalni.
U slučaju izbijanja požara unutar zidanih objekata transformatorskih stanica TS 35/x kV postoji
mogućnost horizontalnog širenja požara unutar objekta. Ako bi požar izbio na vanjskim
transformatorima, požar bi se mogao širiti prema objektu TS ili na susjedne objekte preko suhe trave i
drugih izraslina.
Uzimajući u obzir povoljnu lokaciju izgrađenih elektroenergetskih objekata (TS i RP 35/x kV), u
slučaju širenja požara na okolinu, procjena je da su posljedice požara s negativnim uticajem na okolinu
minimalne.
1.3. Tehnički parametri i oprema koja se koristi za sigurnost pogona i postrojenja

U objektima TS 35/x kV u ED Tuzla nisu instalisani sistemi za automatsko otkrivanje i javljanje požara
(vatrodojava). Svi zidani objekti TS 35/x kV opremljeni su sa dovoljnom količinom vatrogasnih aparata za
početno gašenje požara, u skladu s planovima zaštite od požara.
1.4. Mjere prevencije

1.4.1. Pregled i čišćenje dalekovodne trase od izraslog drveća i visoke vegetacije koja se
provodnicima približava na rastojanja manja od sigurnosnih koja iznose:
a) za nepristupačna mjesta
- sigurnosna visina 4 metra
- sigurnosna udaljenost 3 metra
b) za mjesta nepristupačna za vozila
- sigurnosna visina 5 metara
c) za mjesta pristupačna za vozila
- sigurnosna udaljenost 5 metara
d) za šume i drveća
- sigurnosna udaljenost 2,5 metara
e) za naseljena mjesta
f) za stalno pristupačne dijelove zgrada (terase, balkone...)
g) za zgrade sa zapaljivim krovom
- sigurnosna udaljenost 5 metara
53
U okviru redovnog održavanja elektroenergetskih postrojenja provodi se:

1.4.2. Kontrola i ispitivanje galvanskih spojeva kod uzemljenja stubova;
1.4.3. Mjerenje otpora radnih i zaštitnih uzemljenja, kao i gromobranskih uzemljivača;
1.4.4. Ispitivanje ispravnosti i funkcionalnosti odvodnika prenapona;
1.4.5. Čišćenje izolatora u elektroenergetskim postrojenjima na električnim uređajima
postavljenim na otvorenom prostoru;
1.4.6. Ispitivanje i mjerenje svih potrebnih veličina zaštitnih releja i drugih uređaja za zaštitu
trase dalekovoda i kablova srednjeg napona;
1.4.7. Kontrola i mjerenje nivoa ulja i dielektrične čvrstoće ulja u uljnim transformatorima i
malouljnim prekidačima;
1.4.8. Održavanje elemenata električnih instalacija u ispravnom stanju;
1.4.9. Održavanje u ispravnom stanju rasvjete zatvorenih i otvorenih prostora;
1.4.10. Redovno održavanje radnih krugova elektroenergetskih postrojenja, trafostanica i
rasklopišta, košenje trave i čišćenje kruga od drugog rastinja i ostalog smeća;
1.4.11. Električne mašine i uređaji u pogonima i postrojenjima su zaštičeni od struje kratkog
spoja i preopterećenja pomoću osigurača i bimetalnih releja koji su odabrani i podešeni
prema nominalnoj struji električnih mašina;
1.4.12. Gromobranske instalacije izvedene su u skladu s tehničkim propisima o gromobranima
na objektima gdje boravi veći broj ljudi, na skladištima i transformatorskim stanicama
instalisane snage preko 1000 kVA;
1.4.13. Redovno se vrši pregled i ispitivanje gromobranskih instalacija u vremenskim
intervalima od jedne do pet godina u zavisnosti od vrste i namjene objekta, poslije
popravke ili promjene gromobranske instalacije i poslije direktnog udara groma.
Zaposleno osoblje je upoznato s Planom zaštite od požara i upućeno kako treba da postupa u slučaju
požara. Na radnom mjestu dežurnog osoblja i elektromontera koji rade na upravljanju i održavanju
električnih mreža i postrojenja, instalacija, uređaja niskog napona i gromobranskih instalacija istaknuta
su uputstva u kojima su određeni postupci u slučaju izbijanja požara, kao što su način izvođenja uzbune
i postupci pri gašenju požara.
Praktičnim vježbama provjerava se da li predviđeni postupci odgovaraju pretpostavljenim situacijama, a

u slučaju izbijanja požara da li zaposleno osoblje provodi predviđene mjere zaštite od požara. Vrši se,
redovno, provjera ispravnosti i funkcionalnosti vatrogasnih aparata i drugih uređaja za gašenje požara,
sistema za automatsko otkrivanje i javljanje požara, kao i sposobnost osoblja za rukovanje aparatima i
uređajima za gašenje požara.
2. Požar u pogonima za proizvodnju električne energije
2.1. Opis mogućih scenarija u slučaju požara

MHE “Snježnica “ :
Obzirom da se u energetskim transformatorima nalaze veće količine izolacionog trafo ulja, te da postoje
uljni sistemi za hlađenje ležajeva generatora, kompresori za zrak, pumpe i drugo, može se konstatovati
da postoji povećana opasnost od izbijanja požara u MHE. Prema procesu rada koji se odvija u
hidroelektrani ugroženost od požara spada u kategoriju manje ugroženosti (K4).
54
MHE “Snježnica “ :
Objekat hidroelektrane “Snježnica“ građen je od negorivog vatrootpornog materijala. Mikrolokacija
objekta je povoljna po osnovu zaštite od požara. U području gdje je izgrađena hidroelektrana umjereno
kontinentalna je klima, što ne može bitno uticati na požarne opasnosti. Udaljenost od Vatrogasne službe
u gradu iznosi oko 6 km.
Opasnost u ovom pogonu dolazi od generatora i transformatora, gdje se požarno opterećenje svrstava u
kategoriju srednjeg, dok je stepen otpornosti objekta prema požaru (IVstepen), što odgovara većoj
otpornosti.
U MHE “Snježnica” postoji stalno dežurstvo. U smjeni uvijek dežuraju dva zaposlenika, manipulanti
koji ujedno obavljaju poslove čuvara. Za dojavu požara postoji radio stanica i direktna telefonska linija.
S obzirom da postoji dovoljan broj aparata za početno gašenje požara, te uzimajući u obzir i povoljan
pristup objekatu hidroelektrane u slučaju vatrogasne intervencije, mala je vjerojatnost da se, eventualno,
nastali požar može proširiti van objekta i izazvati nesreće opasne po okolinu. Postoji mogućnost širenja
požara horizontalno unutar objekta i vertikalno preko armiranobetonskog AB stepeništa.
Opseg širenja požara van objekta MHE i težina posljedica po okolinu su minimalni.

MHE “Snježnica“ :
U pogonu hidroelektrane MHE “Snježnica” nije instalisan stabilni sistem CO2 za gašenje požara na
generatorima i transformatorima, kao ni sistem za automatsko otkrivanje i javljanje požara. Međutim,
postavljan je dovoljan broj aparata za početno gašenje požara sa suhim prahom “S” i ugljendioksidom
CO2 u svim prostorijama, radnim i pomoćnim, kao i u 10 kV postrojenju.
Na objektu hidroelektrane izvedena je gromobranska instalacija u skladu sa Tehničkim propisima o
gromobranima. Redovno se vrši pregled gromobranske instalacije i mjerenje otpora gromobranskog
uzemljivača.

U pogonima za proizvodnju električne energije (HE “Snježnica”) u skladu s Planom zaštite od požara
provode se požarno preventivne mjere:
- redovno čišćenje i uklanjanje zapaljivih materija u skladu s Planom upravljanja otpadom,
- hitno otklanjanje kvarova na mašinama, uređajima i električnim instalacijama,
- redovno održavanje i kontrola ispravnosti električnih instalacija i uređaja,
- redovno održavanje i kontrola ispravnosti svih uzemljenja i gromobranskih instalacija,
- svakih šest mjeseci vrši se periodični pregled i funkcionalno ispitivanje sistema za zaštitu od
požara (stabilni sistem za gašenje požara i vatrodojava),
- svakih šest mjeseci redovno se vrši periodični pregled i provjera ispravnosti PP aparata.
3. Nekontrolisano izlijevanje izolacionog ulja
3.1. Opis mogućih scenarija u slučaju izlijevanja ulja u okolinu
55
Svako nekontrolisano izlijevanje izolacionog ulja iz energetskih transformatora ili drugih

uređaja direktno na zemlju ili u površinske vode može izazvati nesreće opasne po okolinu, u
smislu zagađenja podzemnih i površinskih voda. Izlivena količina ulja ni u kom slučaju ne
smije da prodre u vodotokove, vodo zahvate ili kanalizaciju, u kanale za kablove i td.
Izlijevanje ulja može biti izazvano:
havarijom na elektroenergetskom uređaju,
u slučaju zapaljenja ulja koje se ispušta iz energetskog transformatora,
u slučaju eksplozije izazvane na transformatoru,
diverzijom - namjernim ispuštanjem ulja, u slučaju otuđenja transformatora od strane trećeg -
nepoznatog lica.
Područja koja mogu biti pod uticajem nesreća opasnih po okolinu sa povećanim rizicima su, uglavnom,
ona koja se nalaze u blizini transformatorskih stanica i rasklopnih postrojenja naponskog nivoa 35 kV,
gdje su instalisani energetski transformatori punjeni sa većim količinama izolacionog ulja.
Opseg širenja i težina posljedica usljed nekontrolisanog izlijevanja izolacionog ulja iz energetskih
transformatora u neposrednoj blizini površinskih voda mogu u ograničenoj mjeri uticati na kvalitet vode
i okoline, te izazvati manje neugodnosti po ljude i okolinu. Posljedice štetne po okolinu, u slučaju
izlijevanja ulja na zemlju ili beton, u postrojenjima gdje u bližem okruženju ne postoje vodotoci su
“minimalna”, što po kategorizaciji posljedica rizika ugrožavanja mogu izazvati “privremeno neznatne
neugodnosti po ljude i okolinu”.
U slučaju izlijevanja izolacionog ulja iz transformatora 10/0,4 kV u kojima se nalaze manje količine
ulja, uzimajući u obzir i činjenicu da su takve transformatorske stanice izgrađene dovoljno daleko od
površinskih voda i izvorišta za vodosnabdijevanje, može se slobodno procijeniti da je opseg širenja na
okolinu “vrlo mali” i da je težina posljedica po okolinu “minimalna”. Postupak prikupljanja, odlaganja i
zbrinjavanja zauljenih zemljišta, tretirat će se u skladu s Planom unutarnje intervencije i Planom

Da bi se obezbijedila sigurnost proizvodnih pogona i elektroenergetskih postrojenja u kojima postoji mogućnost
nekontrolisanog izlijevanja većih količina ulja, pogoni i postrojenja imaju izgrađene sabirne uljne jame za brzo
odvođenje i sakupljanje ulja.
U pogonu HE “Snježnica” ispod svakog energetskog transformatora izgrađena je sabirna uljna jama za prihvat
trafo ulja. U svakoj uljnoj jami postavljen je sloj šljunka na metalnoj rešetki, kojom je jama odvojena od
okolnog prostora. Uljne jame su tako tehnički riješene da u njih nema prodiranja podzemnih voda, niti ima
mogućnosti da eventualno izliveno ulje dospije van uljne jame. Uljne jame imaju dovoljnu zapreminu da mogu
primiti ukupnu količinu ulja koju sadrži energetski transformator. Redovno se vrši pregled i provjera ispravnosti
uljnih jama.

Redovne revizije i pogonska ispitivanja trafostanica i rasklopnih postrojenja, svih naponskih nivoa, vrše
se u određenim rokovima radi prevencije od havarija i kvarova u pogonima i postrojenjima, koja mogu
izazvati i nekontrolisano izlijevanje izolacionog ulja u okolinu.
Na energetskim transformatorima provjeravaju se:
56
- mehanička ispravnost i zaptivenost;

- provjera ispravnosti pokazivača nivoa ulja u transformatoru;
- vrši se ispuštanje eventualno sakupljene vode u konzervatoru;
- ispituje se električna probojna čvrstoća izolacionog ulja;
- ispituje se otpor izolacije namotaja transformatora;
- ispituju se prigradni zaštitni uređaji: Buchholz relej, kontaktni termometar, uređaj za hlađenje i
drugi uređaji za zaštitu od unutrašnjih kvarova.
Pregledom temelja transformatora i uljnih jama provjerava se sljedeće:
- da li postoje vanjska oštečenja (naprsline, krunjenje betona, udar vozila i sl.);
- stanje zemljišta oko temelja i uljnih jama;
- stanje temelja;
- stanje sloja šljunka u uljnim jamama;
- stanje bazena za prikupljanje ulja i
- ispravnost cijevi za ispumpavanje ulja.
V - MJERE ZAŠTITE I PLAN INTERVENCIJE KOJIM SE SPRJEČAVA ŠIRENJE

POSLJEDICA NESREĆE
1- Opis opreme instalisane u pogonu za ograničenje posljedica opasnih po okolinu

U slučaju nesreće, odnosno incidenta koji može biti opasan po okolinu, prve mjere zaštite i sprječavanja širenja
posljedica nesreće poduzimaju se sa instalisanom opremom u pogonima i postrojenjima za te namjene.
1.1 Pogoni za proizvodnju hidroelektrične energije
U slučaju zapaljenja agregata ili transformatora u pogonu MHE “Snježnica” postoji predviđen broj
vatrogasnih aparata koji su raspoređeni prema skici Plana zaštite od požara.
Ako dođe do izlijevanja izolacionog ulja u uljne jame, ulje se iz jama mora odmah ispumpati
odgovarajućim pumpama i pretočiti u zatvorene limene bačve, koje se moraju uskladištiti na
posebno i sigurno mjesto.
U slučaju da izliveno ulje dospije u rijeku Rastošnica u akciju se uključuju organizacije

specijalizirane za prikupljanje ulja dospjelih u površinske vode.
Neophodno je u tom slučaju izvršiti sljedeće kontrole i ispitivanja:
- kvaliteta vode na prisustvo mineralnih ulja
- kvaliteta zemljišta na obali rijeke Rastošnica na prisustvo ulja;
- i drugih, u kontekstu kontrole kvaliteta eko sistema.
Shodno rezultatima kontrole i ispitivanja kvaliteta okolinskih medija, po potrebi će provesti
program sanacije.
Za ograničenje posljedica nesreće opasne po okolinu u slučaju požara u pogonu MHE “Snježnica”
koriste se aparati za početno gašenje požara sa ugljendioksidom CO2 i suhim prahom”S”, kao druga
priručna sredstva.
Ukoliko dođe do izlijevanja ulja iz energetskog transformatora na betonski pod, mora se spriječiti
oticanje ulja u turbinsko postrojenje. Za tu svrhu treba posjedovati dovoljne količine apsorbenata,
57
pjesak, platnene krpe i slično. U slučaju ovog incidenta u pogonu, ulje koje se izlije iz transformatora
najvećim dijelom može dospijeti u drenažni prostor turbinskog postrojenja. U tim uslovima potrebno je
isključiti drenažne pumpe. Na taj način se sprječava da preko drenažnih pumpi ulje dospije u rijeku
Rastošnicu. Takođe, u tom slučaju upotrijebit će se priručna sredstva za skupljanje i otklanjanje
površinskih uljnih naslaga. U slučaju isticanja veće količine ulja u rijeku, čija je vjerovatnoća pojave
vrlo mala, uključiće se organizacije specijalizirane za prikupljanje ulja dospjelog u površinske vode.
Nakon intervencije potrebno je izvršiti kontrolu i ispitivanje kvaliteta vode i obalnog zemljišta na
prisustvo mineralnog ulja i drugih eko sistema. Na osnovu rezultata ispitivanja po potrebi će se uraditi i
program sanacije.
1.2. Elektroenergetska postrojenja

Za ograničenje posljedica nesreće opasne po okolinu u slučaju požara u elektroenergetskim
postrojenjima transformatorskih stanica TS 35/10(20) kV koristiće se aparati za početno gašenje požara
koji su postavljeni u zidanim objektima TS 35/x kV.
U slučaju nekontrolisanog izlijevanja izolacionog ulja iz energetskih transformatora, poduzeće se mjere

zaštite kojim se sprječava širenje posljedica nesreće. Ako se ulje izlije na zemlju, zemlja natopljena
uljem će se ukloniti i zamijeniti novim slojem zemlje. Zauljena zemlja se mora smjestiti u adekvatnu
ambalažu (nepropusnu) i uskladištiti na sigurno mjesto. Ako je nepoznat sastav izlivenog ulja ili
zauljene zemlje, uzorak treba ispitati u referentnoj laboratoriji na prisustvo polihloriranih bifenila
(PCB). Na osnovu rezultata ispitivanja uzoraka, provešće se postupak konačnog zbrinjavanja zauljene
zemlje, a po potrebi će se napraviti program sanacije. Ako se ulje izlilo u uljnu jamu, ono se mora
ispumpati i pretočiti u limene zatvorene bačve, koje treba smjestiti u skladište za rabljeno ulje.
2- Organizacija načina upozoravanja i sprovođenja mjera intervencije

U sprječavanju nesreća opasnih po zdravlje stanovništva i okolinu svaki zaposlenik u okviru svog
radnog mjesta dužan je odmah lično intervenisati i o nastaloj nesreći izvijestiti neposrednog
rukovodioca.
Neposredni rukovodilac koji je primio obavijest od zaposlenika, upozorava ostale zaposlenike o
opasnostima, preventivno organizira mjere intervencije raspoloživim sredstvima i upoznaje rukovodioca
poslovne jedinice ili djelatnosti, a u skladu s Planom unutarnje intervencije.
Rukovodilac poslovne jedinice/djelatnosti kao odgovorno lice, u skladu s Planom unutarnje
intervencije, organizira sprovođenje mjera intervencije raspoloživim sredstvima i izvještava o nastaloj
nesreći Rukovodioca Službe za okolinsko upravljanje i dostavlja mu sve potrebne prikupljene podatke o
nesreći.
Rukovodilac Službe za okolinsko upravljanje izvještava Direktora o nastaloj nesreći i upoznaje ga sa
opasnostima po okolinu i zdravlje stanovništva, na osnovu prikupljenih podataka. Odgovorno lice
poduzima sve potrebne aktivnosti o upozoravanju i sprovođenju mjera intervencije.
Obavještava, shodno potrebi, Štab Civilne zaštite, Policijsku upravu ili Vatrogasnu jedinicu i organizira
putem sistema uzbune i raspoloživih medija obavještavanje stanovništva u ugroženom području o
opasnostima koje mogu nastati i štetno djelovati po ljude i okolinu.
3- Opis resursa koje je potrebno mobilizirati

U slučaju nesreća, odnosno incidenata opasnih po okolinu u pogonima i postrojenjima postupit će se u skladu s
Unutarnjim planom intervencije, odnosno po nalogu odgovornog lica za upravljanje nesrećama, shodno Planu
upravljanja u vanrednim situacijama uz mobilizaciju sviju zaposlenika i raspoloživih materijalnih sredstava.
58
Ukoliko bude potrebno, u sprječavanju širenja i otklanjanju posljedica nesreće opasne po okolinu i
zdravlje stanovništva, uključuju se i specijalne organizacije za intervenciju, Vatrogasna jedinica, Hitna
pomoć, Policija, specijalne jedinice za evakuaciju zauljenih površina eko sistema, službe za spašavanje
stanovništva i materijalnih dobara, Štab Civilne zaštite i dr.
Po potrebi uključit će se i nadležne službe Direkcije Društva: Služba za okolinsko upravljanje, Služba
za sigurnost i zaštitu i druge.
4- Rezime predviđenih mjera

Rezime predviđenih mjera zaštite kojima se sprječava širenje posljedica nesreće:
korištenje vlastitih resursa, odnosno opreme instalisane u pogonima i postrojenjima,
upozoravanje zaposlenika i ostalog stanovništva o opasnostima i posljedicama u slučaju nastanka
nesreće, odnosno incidenta opasnog po okolinu i zdravlje stanovništva,
provođenje mjera intervencije na sprječavanju širenja posljedica nesreće,
mobilizacija vlastitih i drugih resursa za sprječavanje širenja nesreće i uklanjanje posljedica
opasnih po okolinu i zdravlje stanovništva.
59

Dopunjeni Sniježnica Novi 27sept2010 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dopunjeni Sniježnica Novi 27sept2010 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DOPUNJENI

Tuzla, juni 2010. godine

DOPUNJENI PLAN AKTIVNOSTI

PLAN AKTIVNOSTI DOPUNILI:

Kadira Močević ___________________

Vlado Iveljić ___________________

PLAN AKTIVNOSTI ODOBRIO

8. IZVOR VODOSNABDJEVANJA, UKUPNA POTROŠNJA VODE I POTROŠNJA PO JEDINICI

17. NAČIN IZVJEŠTAVANJA O REZULTATIMA IZVRŠENJA MJERA ............................................................ 35

1. NAZIV I ADRESA OPERATORA POGONA I POSTROJENJA

2. LOKACIJA POGONA I POSTROJENJA

Hidroakumulacija i brana Snježnica su izgrađene za potrebe vodosnadbjevanja Termoelektrane

3. OPIS DJELATNOSTI PRAVNOG LICA, VRSTA PROIZVODA, GODIŠNJI

3.1. Opis djelatnosti pravnog lica

Hidroakumulacija i brana Snježnica nalazi se u sklopu distributivnog dijela preduzeća Podružnice

3.2. Vrsta proizvoda

Hidroakumulacija i brana Snježnica je dio proizvodnog kapaciteta koji služi za potrebe

3.3. Godišnji proizvodni kapacitet

Hidroakumulacija Snježnica ja planski sagrađena za obezbjeđenje 5-6 miliona m³ vode, za potrebe TE

3.4. Struktura i broj zaposlenika

Djelatnost za proizvodnju električne energije iz MHE organizaciono je sastavljena iz dva odjeljenja:

Pored Rukovodioca djelatnosti po sistematizaciji radnih mjesta u Djelatnosti za proizvodnju planirano

Shodno usvojenoj novoj sistematizaciji radnih mjesta Podružnice „Elektrodistribucija“ Tuzla, za

Tabela izmjenjene sistematizacije radnih mjesta

Radno mjesto Stepen -Stručna Odjeljenje Broj

Strojar V-KV električar Odjeljenje za exploataciju 1/0

4. OPIS POGONA I POSTROJENJA

4.2. Postojeća oprema za smanjenje uticaja na okolinu

4.3. Opšte napomene

4.4. Tehnički podaci brane "SNJEŽNICA"

• Srednji višegodišnji dotok vode u akumulaciju…..........................…....0.456m3 /s

4.5. Osnovne karakteristike pregradnog mjesta i brane

4.6. Temeljni ispust

4.7. Srednji ispust

4.8. Šahtni preliv

4.9. MHE "Snježnica"

Urađen je posebni Plan aktivnosti za MHE “Snježnica”, te shodno nadležnostima dostavljen

5. DATUM POČETKA RADA POGONA

Izgradnja Rudnika i Termoelektrane Ugljevik je utvrđena «Elektroenergetskim bilansom sa programom

5.2. Rad pogona u periodu 1992-1995. godine

5.3. Rekonstrukcija pogona 2002-2003. godine

Radi boljeg iskorišatavnja cjelokupnog raspoloživog hidroenergetskog potencijala, a uz činjenicu da je

5.4. Rekonstrukcija pogona 2006. godine

U 2006. godini vršena je rekonstrukcija sljedećih dijelova:

6. “STUDIJA” O ZAGAĐENOSTI U NULTOM STANJU

6.1.1. Geografski položaj

Jezero Sniježnica je antropogena akvalna akumulacija podignuta na vodotoku Rastošnici, desnoj

6.1.2. Geomorfološke i geološke karakteristike

6.1.3. Seizmičke karakteristike

6.1.4. Hidrografske karakteristike

6.1.5. Klimatske karakteristike

6.1.6. Flora i fauna

Istraživanja koja su urađena u proteklom periodu, i to na osnovu nekih parametara strukture

Nešumske fitocenoze ovog prostora, u odnosu na hidrotermički režim staništa, diferenciraju se na

Analiza uzoroka zooplanktona hidroakumulacije Snježnica, izvršeno je u okviru limonoloških

Takođe, poslednja ihtiološka istraživanja (2008.godine) su pokazala da je populacija grgeča (Perca

Dakle, prema poslednjim ihtiološkim istraživanjima u 2008. godini, razmatrani sliv sa

6.2. Identifikacija i valorizacija uticaja na okolinu

6.3. Analiza karakterističnih uticaja na okolinu

6.3.1. Uticaj hidroakumulacije na:

• Hidrološki režim rijeke Rastošnice

• Kvalitet površinskih i podzemnih voda

• Degradaciju i stabilnost tla