You are on page 1of 8

pir sultan Abdal'ın şiirleri

‫أشعار بير سلطان عبدال‬


Yunus Emre'den sonra en büyük tekke şairi pir sultan Abdal'dır.
Yunusun şiiri, tasavvuf düşüncesinin en ince ayrıntılarına
yönelirken pir sultan'ın şiiri de bir eylemin aracı olmuştur. O,
inandığı düşüncenin ödün vermez bir öncüsü, Aleviliğin
yayıncısıdır. Bütün bunları türkçenin geniş anlatım olanaklarını
kullanarak yapması, ona şiirimizde seçkin bir yer sağlamıştır.
Tasavvuf düşüncesi ‫الفكر الصوفي‬
a/e yönel ‫يتجه الي‬
En ince ‫أدق‬
Eylemin aracı ‫وسيلة فعالة‬
Ödün ver ‫يمدم تنازالت‬
İn/nin + ma/me + si sağla ‫ يوفر‬/ ‫يحمك‬
Öncü ‫رائد‬
Yayıncı ‫ناشر‬
Olanak ‫امكانية‬
Seçkin bir yer ‫مكانة مرمولة‬

.... ‫الترجمة‬
‫ بينما أتجهت أشعار يونس إيمرة الي‬.‫يُعد بير سلطان عبدال أكبر شاعر تكية بعد يونس إيمرة‬
‫ و يُعد أيضا رائد ال‬.‫تفاصيل الفكر الصوفي بدلة أصبحت أشعار بير سلطان وسيلة فعالة أيضا‬
‫ و ليامه بكل هذا‬.) ‫يتنازل عن األفكار التي يؤمن بها و ناشر للفكر الشيعي ( العلوي‬
.‫مستخدما اإلمكانيات التعبيرية الواسعة للغة التركية حمك له مكانا مرمولة في شعرنا‬
Pir sultan Abdal'ın yaşamı da yunus'unki gibi rivayetlerle
doludur. Ne var ki, Anadoluya iran'dan kaynaklanan Alevi
düşüncesinin yayılması, bu düşünceye öncülük yapanların
varlığı bir gerçektir. Başka bir gerçek de iç isyanların sürekli
var oluşudur. Pir sultan'ın bu isyancılardan oluşu görüşü de
yaygındır. Tarihsel kaynakların kuşkulu olmasına karşın , pir
sultan'ın tekkesinde yetişen Hızır paşa'nın sonradan osmanlı
imparatorluğunda vezirliğe dek yükselmesi, başaldırıcı
düşüncesinden ötürü pir sultan'ı astırdığı da söylenmektedir.
La / le dolu ‫ملئ ب‬
Ne var ki ‫ أما‬/ ‫ لكن‬/‫غير أن‬
Var oluş ‫كون‬
İç isyanlar ‫حركات العصيان الداخلية‬
Masına karşın/ rağmen ‫علي الرغم من‬
yetiş ‫ينشأ‬
a/e dek ....‫حتي‬
Vezirlik ‫رتبة وزير‬
Başkaldrıcı düşüncesi ‫ الثوري‬/ ‫التفكير التمردي‬
a/e dek yüksel ‫يترلي حتي‬
Tarihsel kaynaklar ‫المصادر التاريخية‬
Dan/den ötürü ‫بسبب‬
Dan/den dolayı
....dolayısıyla
a/e öncülük yap ‫يموم بدور الريادة ل‬
Dan/den kaynaklan ‫ينبع من‬
İ astır ‫يأمر بإعدام‬
..... ‫الترجمة‬
‫ غير أن إنتشار الفكر‬.‫تُعد حياه بير سلطان عبدال مليئة بالروايات مثل حياه يونس إيمرة‬
‫ و حميمة آخري‬.‫الشيعي الذي نبع من إيران الي األناضول و وجود رواد لهذا الفكر هو حميمة‬
‫هي وجود حركات عصيان داخلية بإستمرار‪ .‬وجود بير سلطان من ضمن هؤالء المتمردون و‬
‫وجهة نظره شائعة أيضا‪ .‬علي الرغم من أن المصادر التاريخية مشكون فيها فإنه يمال أن‬
‫خضر باشا‪ ,‬الذي نشأ في تكايا بير سلطان ‪ ,‬ترلي حتي رتبة وزير في الدولة العثمانية و‬
‫أصدر أمر بإعدام بير سلطان بسبب الفكر الثوري‪.‬‬

‫‪İran şahı tahmasb'ın Andolu'daki iç karışıklardan yararlanarak‬‬


‫‪Anadolu birliğini bozma yolundaki savaşımları, kendisine‬‬
‫‪yandaşlar bulduğu da birçok belgede anılmaktadır. Bütün bu‬‬
‫‪olaylar xvı yüzyılda geçtiğinden, bu olaylara pir sultan Abdal'ın‬‬
‫‪katıldığından, onun bu yüzyılın sonlarında yaşadığı‬‬
‫‪sanılmaktadır. Şiirlerinden anlaşıldığı üzere, pir sultan sivas'ın‬‬
‫‪yıldızeli kazasının banaz köyündendir.‬‬
‫‪İç karışıklar‬‬ ‫اإلضرابات الداخلية‬
‫‪Dan/den yararlan‬‬ ‫يستفيد من‬
‫‪Dan/den faydalan‬‬
‫‪Anadolu birliği‬‬ ‫وحدة األناضول‬
‫‪Bozma‬‬ ‫فساد‬
‫‪anılmak‬‬ ‫يُذكر‬
‫‪Yandaşlar‬‬ ‫أنصار‬
‫‪Savaşım‬‬ ‫كفاح‬
‫‪Mücedele‬‬
‫‪Sanılmak‬‬ ‫يُعتمد‬
‫‪Dığı üzere‬‬ ‫حسب ما ‪ /‬بناء علي ما ‪....‬‬
‫‪a/e katıl‬‬ ‫ينضم الي ‪ /‬يشارن في‬

‫الترجمة ‪.....‬‬
‫ذُكر في العديد من الوثائك محاوالت شاه ايران طهماز من أجل إفساد وحدة األناضول مستفيدا‬
‫من اإلضرابات الداخلية التي كانت في األناضول و أنه عثر علي أنصار له أيضا‪ .‬و بسبب‬
‫ولوع جميع هذه األحداث في المرن ال‪ 61‬و بسبب اشتران أسم بير سلطان عبدال الي هذه‬
‫ و حسب ما فُهم من أشعاره كان بير‬.‫األحداث أيضا يُعتمد أنه عاش في أواخر هذا المرن‬
.‫سلطان من لرية باناز في بلدة يلدزالي في سيواس‬

Şiirlerinden anlaşıldığı gibi, pir sultan, Anadolu'daki düşünsel


bir hareketi başlatmakla birlikte, bu hareketin öncüsü de
olmuştur. İsyan bayrağını açıp açmadığı bilinmiyor. Ama
şiirleri, Aleviliğin ideologyasını yapmaktadır. Hasan ile
hüseyin'in öldürülmesinden kendi çağına dek, pir sultan Abdal,
olayları yaşayan bir insan gibi davranmıştır. Onların öcünü
alacak bir düşünce ortamını şiirleriyle yaratmıştır.
Dığı gibi .... ‫مثلما‬
Düşünsel bir hareket ‫حركة فكرية‬
İ başlat ‫يأمر ببدء‬
İsyan bayrağı ‫راية العصيان‬
İ öldür ‫يمتل‬
Çağ = devir ‫عصر‬
davran ‫يتصرف‬
İ yarat ‫ يصنع‬/ ‫يخلف‬
Öç = intikam ‫ انتمام‬/ ‫ثأر‬
.....‫الترجمة‬
‫مثلما ما فُهم من أشعاره أن بير سلطان لد أبدأ حركة فكرية في األناضول و أصبح رائد هذه‬
‫ لكن أنشأت اشعاره االيدولوجية ( الفكر‬.‫ لم يُعرف هل رفع راية العصيان أم ال‬.‫الحركة أيضا‬
‫ و بسبب ممتل الحسن و الحسين تصرف بير سلطان كأنه شخص عاصر تلن‬.‫) الشيعي‬
.‫ و خلك بأشعاره المناخ الفكري الذي سيأخد بالثأر لهم‬.‫األحداث حتي في عصره‬
Örneklerden de anlaşılacağı gibi, pir sultan, şiirlerini büyük bir
direnme gücüyle yazmıştır. Türkçeyi rahat söyleyişi ve
geleneksel türk söyleme biçimini kullanması, onun şiirinin
bütün halk kesimlerince benimsenmesini sağlamıştır. Öte
yandan, Aleviler de onun şiirleriyle zikretmişler, onun
şiirleriyle tarihsel olayları bir kez daha yaşamışlardır.
Kendinden sonra da bu gelenek sürüp gelmiştir. Bir yandan da o
türkçeyi egemenliği altına almayı çalışan bir kültürün karşısına
Andolu halkının o uçsuz bucaksız yaratma gücüyle çıkmıştır.
Direnme gücü ‫لوة المماومة‬
Gelenek ‫عادة‬
Benimse ‫ يستحسن‬/ ‫يتبني‬
İ sağla ‫يحمك – يوفر – يجعل‬
Tarihsel olaylar ‫االحداث التاريخية‬
Öte yandan ‫من ناحية آخري‬
Egemenlik ‫ نفوذ‬/ ‫هيمنة‬
egemenliği altına al ‫ يهيمن‬/ ‫يسيطر‬
Karşısına çık ‫يظهر ضد‬
Uçsuz bucaksız = sınırsız ‫ ليس لها نهاية‬/ ‫ليس لها حدود‬
Yaratma gücü ‫لوة اإلبداع‬
.... ‫الترجمة‬
‫ حمك له‬.‫حسب ما سيُفهم من االمثلة فمد كتب بير سلطان أشعاره بموة المماومة العظيمة‬
‫تحدثه باللغة التركية الفصحي و استخدامه للشكل التركي التمليدي في التحدث لبوال ألشعاره‬
‫ و‬.‫ و من ناحية آخري أستشهد العلويين ( الشيعة ) بأشعاره‬.‫من لبل كافة لطاعات الشعب‬
‫ و من‬.‫ و استمرت هذه العادة و اتت من بعده‬.‫واصلوا األحداث التاريخية مجددا بأشعاره‬
‫ناحية ظهرت بموة إبداع شعب األناضول التي ال حدود لها ضد الثمافة التي تحاول أن تسيطر‬
.‫علي اللغة التركية‬
Dilimizin yalınlığında bugünkü bu şairlerin emekleri çok
büyüktür. Şu örnekler, pir sultan Abdal'ın şah dediği kimseye,
ya da varlığa nasıl bağlı olduğunu açıklamaktadır. Şah dediği
varlığa diyorum , çünkü burada şah, pir sultan'ın inandığı en
yüce varlık, hatta bir bakıma tanrı anlamına bile gelebilir. Ama
tarihsel gerçek, pir sultan'ın iran şahından yana olduğunu, hatta
pir sultan'ın iran'a bile gittiğini ileri sürmektedir.
Emek ‫جهد‬
a/e bağlı ‫مرتبط ب‬
İ açıkla ‫يوضح‬
En yüce varlık ‫الكائن األسمي‬
Tarihsel gerçek ‫الحميمة التاريخية‬
Dan/den yana ol ‫ يؤيد‬/ ‫يتشيع ل‬
İ ileri sür ‫يدعي‬
a/e inan ‫يؤمن ب‬
.... ‫الترجمة‬
‫ و أوضحت تلن األمثلة كيف‬.‫هؤالء الشعراء لهم جهود عظيمة في تبسيط لغتنا حتي اليوم‬
‫ أطلك الشخص الذي يسميه‬.‫كان بير سلطان مرتبط بالشخص الذي يسميه الشاه أو الوجود‬
‫ الن الشاه هنا هو الوجود األسمي الذي يؤمن به بير سلطان و من ناحية‬.‫الشاه علي الوجود‬
‫ لكن زعمت الحمائك التاريخية أن بير سلطان كان ينحاز‬.‫آخري يمكن أن تأتي بمعني اآلله‬
.‫لشاه ايران و أن بير سلطان ذهب الي إيران‬
Ne var ki, gerçek adı altında toplanan bütün bu olaylar rivayet
sınırını kesinlikle aşmış değildir. Halk, pir sultan'ı da, yunus
emre gibi, bu rivayetler zinciri içinde benimsemiş, bağrına
basmıştır. Pir sultan bundan ötürü yalnızca yaşadığı çağın değil,
bugünün de sorunlarını yansıtıcı şiirler yazmıştır.
Edebiyatımızın eylemci şairlerinden biri olarak tarihe
geçmiştir.
Ne var ki ‫ لكن‬/‫غير أن‬
Olaylar ‫األحداث‬
İ aş ‫يتخطي‬
Bağrına bas ‫يحتضن‬
Dan/den ötürü
Dan/den dolayı ‫بسبب‬
.....dolayısıyla
İ yansıt ‫يعكس‬
Tarihe geç ‫ذكر في التاريخ‬
çağ ‫عصر‬
...‫الترجمة‬
‫ و‬.‫غير أن جميع تلن األحداث التي تجمعت تحت أسمه الحميمي لم تتخطي حاجز الرواية‬
.‫أستحسن الشعب و احتضن بير سلطان من خالل تسلسل هذه الروايات مثل يونس ايمرة‬
.‫وبسبب هذا كتب بير سلطان أشعار تعكس مشكالت اليوم و ليس العصر الذي يعيش فيه فمط‬
.‫و ذكر في التاريخ كواحدا من الشعراء النشطين في أدبنا‬
Yaygın olan menkıbeye göre, pir sultan zindanda iken, eskiden
onun müridi olan hızır paşa, içinde şah bir şiir söylerse şairi
bağışlayacağını, onu astırmayacağını söylemiştir. Bunun
üzerine pir sultan şu üç şiiri söylemiştir. Bunun üzerine
öfkelenen hızır paşa pir sultan'ı astırmıştır. Denir ki, onun
asıldığı yerde yalnızca hırkası bulunmuştur. Asıldığı gece onun
çeşitli yerlerde görmüşlerdir.
Yaygın ‫شائع‬
menkıbe ‫حكاية‬
Mürit ‫ مريد‬/‫تلميذ‬
İ bağışla ‫يعفوا عن‬
İ astır ‫يأمر بإعدام‬
öfkelen ‫يغضب‬
hırka ‫سترة‬
Bunun üzerine ‫بناء علي هذا‬
... ‫الترجمة‬
‫وفما للحكاية الشائعة بينما كان بير سلطان في السجن لال خضر باشا الذي كان تلميذه سابما‬
‫ و بناء علي هذا نظم‬.‫لو لال شعر ال يذكر بداخله الشاه سوف يعفوا عن و لن يأمر بإعدامه‬
.‫ و بناء علي هذا آمر خضر باشا الغاضب بإعدام بير سلطان‬.‫بير سلطان تلن االشعار الثالثة‬
‫ و انهم رأوه في أماكن‬.‫و ليل أنه تم العثور علي سترته فمط في المكان الذي أُعدم فيه‬
.‫مختلفة في الليلة التي أعدم فيه‬

You might also like