MALAY

Tomo XX • Blg. 2 • April 2008

Pamantasang De La Salle–Maynila

Ang Katotohanan tungkol kay Inocencia

Binayubay (alyas Inday) at ang PPagsugo
agsugo sa mga
Pinoy Supermaid sa Iba’t Ibang PPanig
anig ng Mundo

Allan N. Derain
Pamantasang De La Salle–Maynila, Filipinas

Ang sanaysay ay isang mapanuring pagbasa kay ‘Inday’ at sa mga ‘patawang-Inday’ (Inday-
joke) kaugnay ng pagbibigay ng teknikal/bokasyonal na pagsasanay para sa nagpaplanong
magtrabaho sa mga ibang bansa, at kaugnay ng diaspora ng mga manggagawang Filipino. Ang
mga patawang-Inday ay naghuhudyat ng mga kontradiksiyon kung paanong ang turing na
‘supermaid’ sa mga Filipinang DH, tulad ng ipinakikita ng kahusayan ni Inday sa kanyang
ganitong trabaho, ay katumbalikan naman ng mga limitadong opsiyon para sa sektor na
kinakatawan ni Inday bilang texto at bilang Internet icon.

The essay offers a critical reading of ‘Inday’ and ‘Inday-jokes’ as seen in the immediate
context of the technical/vocational training of those planning to work abroad as household
service workers and in the wider context of Filipino workers’ diaspora. The Inday-jokes
are indicative of contradictions in the conferring of the title ‘supermaids’ to Filipino
domestic helpers as seen in Inday’s own display of excellence in her line of work and in
the limited options of the sector supposedly represented by Inday as text as an Internet
icon.

Mga susing termino: overseas Filipino worker (OFW), Inday text, household service worker (HSW),
supermaid

H ulyo 2006 nang nagsimula ang isang mahabang

serye ng mga pambobomba sa Lebanon dulot
ng pagsagupa rito ng mga tropang Israeli.
Samantala, sa Filipinas napapanood natin sa mga
balita ang mga usok sa lansangan na tumataas
hanggang sa tuktok ng mga minaret. Hindi man
alam ng marami sa atin ang puno’t dulo ng
sagupaang ito, para sa maraming Filipinong may
kamag-anak na naroroon nang mga sandaling iyon,
sangkot na sangkot sila sa mga pangyayari.
Sa State of the Nation Address (SONA) ng
Pang. Gloria Macapagal-Arroyo nang buwan ding
iyon ng pagsiklab ng digmaan, ipinahayag niya ang
kaniyang pag-aalala sa mga Filipinong nasa
Lebanon. “Sa araw na ito,” bungad niya sa
kaniyang talumpati, “nakatuon ang isip natin sa ating
16 A.N. DERAIN
mga kabayayan sa Lebanon. Nasa kuko sila
ngayon ng malagim na paglala ng digmaan.”
Sinimulan ang malawakang repatriasyon ng mga
overseas Filipino worker (OFW) buhat sa
Lebanon. Pagkalipas ng isang taon, may halos 11
libong OFW na ang napauwi sa bansa. Karamihan
sa kanila ay may kani-kaniyang kuwento ng mga
hirap na inabot. Nakaranas ang ilan ng
pagmamaltrato buhat sa kanilang mga amo habang
ang iba ay nakaranas mabilanggo dahil sa mga
bintang, gaya ng pagnanakaw.
Nagkaroon ng ban sa pagpapadala ng mga
OFW sa mga kinikilalang delikadong lugar tulad
ng Iraq, Afghanistan at Lebanon. Ngunit ikatatlo
pa lamang ng Agosto, isang buwan lang matapos
sumiklab ang sagupaang Lebanon at Israel,
naglabas ng pahayag ang Pangulo tungkol sa
‘selective deployment’ ng ilang manggagawa sa
mga naturang bansa. Kaugnay din nito ang
panawagan niyang i-upgrade ang mga kasanayan,
partikular ng mga domestic helper (DH) upang
hindi na lamang sila maging mga ordinaryong maid
kundi mga supermaid. Marami ang natawa at
nainis sa bagong taguring ito ng Pangulo sa mga
DH na ipinadadala sa ibang bansa.
Ngunit ano nga ba ang nangyari nang ikinabit
ng Pangulo ang ‘super’ sa designasyong ‘maid’?
Paano nito naiba ang katayuan ng maraming DH
sa labas ng bansa? Tandaang bago pa ang
pagtititulo bilang ‘supermaid,’ tinawag na silang
mga ‘bagong bayani’ kasama ng ilan pang mga
OFW noong rehimeng Marcos. Dalawang
magkapatong na pagtititulo ngayon ang nabubuo
na hindi naman talaga magkasalungat bagkus pa
nga ay magkasugnay. Ikakabit na lang ang ‘super’
sa ‘bagong bayani’ at mayroon na tayong mga DH
na ‘bagong superbayani.’
Naiuugnay ang ‘bagong bayani’ sa konsepto
natin ng bayaning martir na binabaril sa Luneta.
Sa naratibo ng mga OFW, lutang na lutang ang
mga elemento ng kamartiran, sakripisyo, pagtitiis
sa kalungkutan, pagkawalay sa mga mahal sa
buhay, at sa hindi-patas at kung minsan pa nga ay
hindi-makataong trato ng mga amo. Samantala,
ang ‘super’ naman ay madalas ikabit kay Superman
at kay Nora Aunor na isang Superstar. Dahil
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
ikinakabit kay Superman, hindi na rin malayong
ikabit ito kina Wonder Woman, Batman at iba pang
miyembro ng makapangyarihang Justice League
na dating kilala bilang Super Friends. Dahil
ikinakabit din sa pagiging Superstar ni Nora Aunor,
konektado na rin sa salitang ito ang Megastar,
Diamond Star at Star for All Seasons at iba pang
konstelasyon sa langit-langitan ng Pinoy show
business. Samakatuwid, dahil sa idinagdag na
‘super’ sa kanilang designasyon, sila rin ay sikat
at magagaling; at dahil dito, inaasahang mas may
kakayahang maging mas competitive sa global na
larangan.
Ano na ngayon ang nangyari sa pagiging martir
ng bagong bayani? Tulad ng nasabi na, nananatili
pa rin ang kabuluhan ng nasabing titulo dahil hindi
naman talaga ito salungat sa bagong titulo.
Lumilikha lang ng pagdadalawang-diwa o
ambiguity ang bago nilang titulo ngunit may lohikal
na kaisahan pa rin ito. Superhero na sila ngunit
martir pa rin; samakatuwid, mga martir na
superhero. Dahil ang bagong dagdag na
kakayahang lilikhain sa kanila ay ang kakayahang
mas makasunod sa namamayaning sistema ng
paggawa sa ibang bansa. Hindi ang kritikal na
katayuan ng kanilang mga trabaho ang
magkakaroon ng pagbabago. Wala ito sa pangako
ng Gobyerno. Lalong hindi rin kayang baguhin ng
mga DH ang mga kondisyong ito ng paggawa kahit
para sa kanilang mga sarili, sa kabila ng kanilang
bagong taglay na panuring. Ang pagbabago ay
magmumula sa mga DH lamang—kung paano sila
ngayon magsasanay para sa matibay na coping
mechanism sa pagkasa sa mga dating pahirap sa
kanilang mga trabaho.
Ang paglikha sa mga lalong pinahusay na
Supermaid
Ilang buwan matapos marinig ng madla ang
katawagang ‘Supermaids’ buhat sa Pangulo,
naglabas ng memorandum circular ang Philippine
Overseas Employment Administration (POEA) na
tumutupad sa paglikha ng mga pambihirang
kasambahay na maipadadala sa global na merkado.
Kabilang dito ang memorandum na bumabalangkas
 ANG KATOTOHANAN TUNGKOL KAY INOCENCIA BINAYUBAY (ALYAS INDAY)
sa Pre-qualification of Filipino Household Service
Workers (MC NO.10), Transition Period to
Implement the Governing Board Resolution
Affecting Household Service Workers (HSWs),
Low/Semi-skilled Female Workers and Applicants
for New License using HSWs as their New Market
(MC No.11), Prequalification of Foreign Placement
Agencies Hiring Filipino Household Service
Workers (MC No.12), Requirements for the
Verification, Registration and Documentation of
Overseas Household Workers and Selected Skills
(MC NO.14), at ang Guidelines on the Deployment
of Filipino Household Service Workers.
Ayon sa mga bagong patakaran ng pagpapadala
ng mga DH sa ibang bansa, magiging dagdag na
rekisito ang pagsasailalim ng mga aplikanteng
household service worker (HSW) – (mga
caregiver, mga caretaker ng mga hotel at ospital,
at domestic worker) sa isang bagong uri ng
training na maghahanda sa kanila sa pagkuha ng
mga test para sa National Certificate for Household
Service Workers mula sa Technical Education and
Skills Development Authority (TESDA) at sa
Language and Culture Certificate of Competence
mula naman sa Overseas Workers Welfare
Administration (OWWA). Layon ng mga itong
maipatupad ang pag-a-upgrade sa mga DH upang
mapangalagaan daw ng Gobyerno ang kapakanan
ng mga HSW sa ibang bansa at upang magkaroon
ang mga manggagawang ito ng pagkakataong
makakuha ng mas malalaking sahod.
Dati, pumupunta ang mga nais maging DH sa
ibang bansa dala ang kanilang likas na talino at
kaalaman sa mga gawaing pantahanan. Sa
pinanggalingang patriyarkal na lipunan, dito dapat
eksperto ang mga Pinay na mangingibang-bayan.
Ganito pa rin naman ngayon sa kalakhan, bagaman
unti-unti nang nagiging propesyunalisado ang
ganitong klase ng trabaho. Nagiging mas mataas
ang kahingian sa isang klase ng kakayahang arál,
teknikal at pinagsanayan. Kaya kung sa ngayon
ay puwede pa rin sa pagkakatulong ang pa-ouido,
darating ang panahong baka hindi na. Kahit ang
pagkakatulong ay kailangan na ring pag-aralan
tulad ng kung paano nag-aaral ang mga gustong
maging nurse at caregiver sa ibang bansa.
17
Binatikos naman ng ilang grupong pangmigrante
tulad ng Asia Pacific Mission for Migrants (APMM)
ang ganitong mga bagong eskema sa pagpapadala
ng mga HSW sa ibang bansa. Ayon sa kanila,
paraan lamang ito para higit pang gatasan ang mga
OFW na hindi pa man nakaaalis ng bansa ay
napagkakakitaan na nang husto ng Gobyerno.
Ayon sa pag-aaral ng MIGRANTE International,
umaabot sa may halos P17 libo ang nasisingil ng
Gobyerno buhat sa mga papaalis na OFW para
sa buong pagpoproseso pa lang ng mga kailangang
papel at dokumento (Asia Pacific Mission for
Migrants, 2007). Ngunit dahil sa dagdag na
rekisitong ito ng pagkuha ng dalawang nabanggit
na mga sertipiko, tataas pa nang halos kalahati ang
gastusin ng mga aplikanteng DH at HSW.
Inirereklamo ng maraming aplikante ang mataas na
hinihinging traning fee ng mga training center at
ng mga eskuwelahan na umaabot mula P10 libo
hanggang P15 libo kada pagsasanay. Ang mas
masaklap, walang kontrol ang TESDA sa ganitong
mga bagay.
Isa ang All Nations College sa mga
eskuwelahang nagbibigay ng ganitong mga
pagsasanay. Ngayong taon lamang (2007)
natanggap nito ang rekognisyon mula sa TESDA
para buksan ang kursong tinatawag na
Housekeeping National Competency II. Isa
lamang ito sa mga short-term program sa ilalim
ng TESDA na nais ialok ng nasabing kolehiyo. Sa
hinaharap, plano rin nitong magbukas ng mga
kursong Language Proficiency in English,
Mandarin, Korean, at Fukien, Associate in HRM,
Caregiving/Nursing Aid (anim na buwan),
Household NC II, Practical Nursing (isang taon),
Nursing Assistance (dalawang taon), Food and
Beverage Services, Information Technology,
Frontdesk Services, Bartending, at Waitering.
Mahahalata agad buhat sa listahang ito ang
merkadong tinatarget ng mga kurso.
Niliwanag ni Fatima Aureada ng All Nations
College, mula sa personal na panayam, na kahit
ang kanilang Housekeeping Course ay hindi lang
para sa mga nagpaplanong maging DH sa ibang
bansa. Ipinaliwanag niyang wala pang tiyak na job
designation ang mga estudyanteng pumapasok sa
MALAY
18 A.N. DERAIN
kanilang kurso. Ngunit karamihan ay umaasam na
pagkatapos ng pagsasanay ay makakukuha sila ng
trabaho sa mga hotel, kahit pa lubhang kakaunti
ang mga nakakapasok sa mga hotel lalo na sa
ibang bansa. Kailangang 20 hanggang 27 ang
edad ng aplikante, at mas pinipili pa ang mga lalaki
dahil kailangan nila ng mga manggagawang
maliliksi kung kumilos. Dahil dito, maraming mga
babaeng lampas edad-27 ang hindi natatanggap
kung kaya nauuwi sa pagdi-DH matapos ang
pagsasanay.
Hindi birong paghahanda ang ginawa ng All
Nations College upang makakuha ng rekognisyon
mula sa TESDA. Ipinakita ng registrar ng kolehiyo
ang listahan ng mga dokumentong kailangan para
mabuksan ang kanilang programang Housekeeping
NC II:
(1) SEC Registration at Articles of Incorporation;
(2) kasalukuyang Certificate of Ownership of
Building/Contract Lease;
(3) Fire Safety Certificate;
(4) mga curricular requirement, kurikulum,
course at subject description, listahan ng
gamit at kasangkapan, instructional
materials, facilities, off-campus facilities;
(5) faculty at personnel, teaching at non-
teaching;
(6) mga academic rule, schedule at breakdown
ng tuition fee at ibang program cost, sistema
ng paggagrado, mga entrance/admission
requirement, mga panuntunan ng attendance;
at
(7) support service, health service, career
guidance at mga placement service.
Mula sa listahang ito, makikitang malaki ang
kailangang puhunan sa pag-o-operate ng ganitong
center. Halos katulad din ng sa mga pormal na
edukasyonal na institusyon ang mga kailangan nila
para mabigyan ng permit. Kaya hindi
nakapagtatakang malaki ang singil ng mga
pribadong center sa mga aplikanteng nais maging
DH o HSW.
Para sa All Nations College, may isa pang
mabigat na dahilan ang pagtatayo nila ng ganitong
paaralan, bukod sa simpleng negosyo. Para sa
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
presidente at founder ng nasabing eskuwelahan,
may iisang bisyon at misyon ang kaniyang itinayong
institusyon. “Have you ever thought why God
allows 9 million OFWs [sic] scattered to serve the
whole world now?” tila pamisteryosong tanong ng
founder na ito sa kanilang ikinakalat na brochure.
“Surely, God wants to use them for world
evangelization in this generation.”
Hindi nakapagtataka ang ganitong mga
pahayag buhat sa nasabing founder ng kolehiyo
na isang misyonerong Koreano-Amerikano.
Naniniwala siyang kasama sa kalooban ng Diyos
ang pagkalat ng maraming Filipino sa iba’t ibang
panig ng mundo. Hindi lamang ito katuparan ng
mga personal na pangarap ng pag-unlad ng mga
OFW at ng kanilang pamilya; higit na mahalaga,
katuparan ito ng plano ng Diyos ng pagpapakalat
ng ebanghelyo sa mga bansa sa pamamagitan ng
mga OFW. Ang mga Filipino raw kasi, ayon sa
kaniya, ay may likas na husay sa pag-aaral ng
ibang wika at kakayahang mag-adapt sa ibang
kultura bukod pa sa pagiging mga tunay na deboto
ng kanilang pananampalataya. Nagkataong mga
katangian din itong kailangan ng isang mahusay
na misyonero. Bukod pa rito, nakararating ang
mga OFW sa mga lugar at bansang hindi madaling
napapasok ng mga Kristiyanong misyonero—mga
delikadong lugar sa pag-eebanghelyo tulad ng
Iraq, Lebanon, at Afghanistan. Dahil dito,
nakabakas din sa pangingibang-bansa ng mga
OFW ang pagpapalawak ng Kristiyanismo. Kaya
sa pagbubukas ng ganitong klaseng training center
sa Filipinas, dalawang ibon agad ang kanilang
nasasapol sa iisang bato: nakapagsasanay na sila
ng mahuhusay na manggagawa abroad,
nakapagpo-produce pa sila ng mga puwedeng
kumatawan sa kanilang relihiyong nais ikalat sa
ibang bansa. Sa ganito, makikitang patong-
patong na ang mga interes na nakaangkas sa
pagtulak ng mga manggagawa sa ibang bansa: ang
sariling interes, ang interes ng mga kaanak, ang
interes ng gobyerno, at ngayon, ang interes ng
simbahan.
Bukod sa simbahan, nakabakas din sa paghayo
ng mga sinasanay na supermaid ang interes ng mga
negosyo. Ayon pa rin kay Aureada, malaking
 ANG KATOTOHANAN TUNGKOL KAY INOCENCIA BINAYUBAY (ALYAS INDAY)
bahagi ng test na kukunin ng mga trainee ang
pagpapakita ng mismong kaalaman sa paggamit
ng mga kasangkapan sa bahay/hotel. Ihahanay
sa kanilang harap ang iba’t ibang makabagong
kasangkapan tulad ng floor polisher, vacuum
cleaner, washing machine, oven stove, at iba
pa. Isa-isa itong aktuwal na ipagagamit sa kanila.
Minsan, puwede silang utusan ng mga eksaminer
na magluto ng hihilinging putahe. Hindi lang
pagluluto. Puwede rin silang utusang maghanda
at mag-ayos ng mesa kung saan aktuwal na
pagsisilbihan ang mga eksaminer. Minsan
naman, puwedeng ipalilinis sa kanila ang buong
bahay na pinagdarausan ng pagsusulit. At minsan
din, puwede silang paglabahin ng kilo-kilong
lalabhan.
Kaya nakasentro sa sinasabing housekeeping
course ang pag-aaral sa paggamit ng mga
kasangkapang mayroon ang kanilang magiging
mga employer. Kailangan nilang maging pamilyar
sa mga pinakabagong teknolohiya at
kaginhawaang naibibigay ng mga ito sa mga
marunong gumamit. Madalas, may kani-kaniyang
mga kapritso ang mga kasangkapang ito, na sa
halip na maging mas simple dahil sa pag-
arangkada ng teknolohiya ay nagiging mas
masalimuot pa ang paggamit sa mga ito. Anupa’t
parang nagkakaroon na rin ng sarili nilang mga
buhay at kaisipan ang mga makinang ito na lampas
sa kontrol ng may hawak ng buton. Ang mga
kasangkapan ay kailangan ding pakisamahan dahil
hindi lang kasangkapan ang mga ito, bagkus ay
nagiging mga ‘katrabaho’ na rin ng mga HSW.
Dahil dito, katulong ang mga supplier ng mga
housekeeping equipment tulad ng SC Johnson,
Euroclean, Minuteman, Bayer at iba pa sa
pagtuturo sa mga aplikante. Madalas, ang mga
nasabing kompanya ang namamahagi ng hand-
out sa mga training center. Kaya mahigpit ang
pagkakawing ng pag-aaral ng mga estudyanteng
housekeeper sa pagpapakilala, pagpapatalastas,
at pagbebenta ng mga kasangkapan. Kaya bukod
pa sa mga interes mula sa labas na nabanggit na,
idagdag na rin ang malalaking kumpanya ng mga
kasangkapang ito sa mga nakikibakas sa pagtulak
ng mga manggagawa sa ibang bansa.
19
Ang atsay na ‘ispokening dolar’
Tila bilang tugon sa mga supermaid na
hinahanap ng Pangulong Arroyo ang paglitaw
naman ni Inday sa mga SMS at Internet.
Bukambibig na siya ngayon ng marami at ayon nga
sa kaniyang sariling blog ( opo, may sariling blog
si Inday, ang http://blogniinday.com), “She is now
becoming one of the fastest rising Internet stars
amassing a number of followers all over the world,
mostly Filipinos...” Dagdag pa sa nasabing press
release, ilan sa listahan ng mga personaheng kaniya
nang naungusan pagdating sa popularidad ay sina
Ederlyn, Yuga, ang Numa Numa Boy, at ang
Chinese Backstreet Boys. Bukod pa rito, kasama
na rin si Inday (o marahil ay nagpapanggap na Inday)
sa cast ng telepantasyang Zaido ng GMA-7.
Para sa mga hindi pa gaanong nakakikilala sa
kaniya, si Inday, ayon sa kaniyang bio-data na
mababasa rin sa kaniyang blog ay si Inocencia
Binayubay, edad 18 taon, anak nina Mang Andoy
at Aling Seling, may tatlo pang nakababatang mga
kapatid, nakatapos hanggang ikalawang taon sa
kolehiyo bilang iskolar sa La Salle Zobel, at naging
household service manager (katulong) nina Mr.
at Mrs. Montemayor.
Kasama sa mga dahilan kung bakit naging isang
novelty item si Inday ay ang kaniyang kakayahang
gumamit ng Ingles sa kabila ng kaniyang pagiging
isang katulong. Hindi lamang basta Ingles ito kundi
makadugo-ilong na Ingles na kaya niyang ipaulan
sa kaniyang mga amo at sa mga taong nakapaligid
sa kaniya.
Kung paano naman siya nagkaroon ng ganitong
klaseng abilidad, may maikling paliwanag pa rin
sa kaniyang website. Bilang parusa raw sa
pagkabuwisit ng kaniyang amo, ipinadala siya nito
sa Inglatera para mag-aral ng dalawang linggong
kurso sa ‘good manners and right conduct.’
Marahil doon na namakyaw ng kaniyang Ingles ang
katulong kaya pagbalik sa Filipinas para muling
sumabak sa dating trabaho ay naging ibang-iba na
ito lalo na sa paraan ng pagsagot.
Isang tipikal na halimbawa kung paano sila mag-
usap ng kaniyang amo ang isang text joke na ito
MALAY
20 A.N. DERAIN
(galing sa kaniyang blog ang lahat ng joke na pag-
aaralan):
AMO: Inday, hindi mo ba natanggap text
ko? Tinext kita. Sabi ko bumili ka na rin ng
giniling. Selpon selpon ka pa, di naman
nakakareceive ng text.
INDAY: It’s not that I can’t receive any
messages; it’s just that I was at a place with
a weak cellular signal. You see, even though
longer wavelengths have the advantage of
being able to diffract to a greater degree and
are less reliant on line of sight to obtain a
good signal, it can still attenuate significantly.
And because the frequencies that cellphones
use are too high to reflect off the ionosphere
as shortwave radio waves do, cellphone
waves cannot travel via the ionosphere.
Tulad ng nabanggit na, ilang buwan matapos ang
panawagan ng Pangulo sa produksiyon ng mga
supermaid, naglabas ng memo ang POEA na
isasama nila sa mga pre-qualification
requirement ng mga HSW ang pagkuha ng
tinatawag na ‘Certificate of Competency’ sa wika
at kultura ng pupuntahang bansa. Sa kaso ng
marami, kabilang dito ang pagkuha ng kurso sa
English proficiency.
Kasabay ng pag-aaral ng bagong wika at kultura
ay pag-aaral din sa kung paano makikibagay sa
mga madaratnang amo sa ibang bansa. Sa
kurikulum, halimbawa, na inihanda ng All Nations
College para sa kanilang Housekeeping Course
(nakabatay sa rekomendasyon ng TESDA ang
kanilang kurikulum), laman ng modyul para sa
bahaging may kinalaman sa communication
competency ang ilang pagbabalik sa basic English
grammar: parts of speech, sentence
construction, effective communication,
communication process. Kasunod nito ang
araling ‘Proper Communication with the Employer’
at ‘Proper Communication with Other Members
of the Household.’ Sa mga susunod na modyul,
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
ituturo naman ang tungkol sa intra at interpersonal
development, personal hygiene kasama na ang
work values at ethical standards. Maliwanag,
kung ganoon, kung para kanino talaga ang layunin
ng mga araling ito at ang dahilan kung bakit
mahalagang makapagsalita at makaintindi ng Ingles
ang isang katulong na may among nagsasalita rin
ng Ingles.
Kung babalikan naman ang Inday joke sa itaas,
gumamit si Inday ng Ingles, ngunit makikitang
tinadtad naman niya ng mga salitang lampas sa
rehistro ng kaniyang amo ang kaniyang sagot.
Walang signal ang kaniyang cellphone—ito lang
naman talaga ang ibig niyang sabihin. Ngunit
parang kinuha sa isang science manual ang
paliwanag niya sa amo sa paggamit ng mga teknikal
na termino at maliwanag na hindi simpleng
maybahay tulad ng kaniyang amo ang target na
tagatanggap ng mensahe. Sa ganitong paraan,
nagagamit ang wika hindi lamang bilang simpleng
instrumento ng pagkakaintindihan kundi manapa’y
bilang instrumento nga ng hindi-pagkakaintindihan
at sa ganito ay ng pagsasanggalang ni Inday ng
kaniyang sarili mula sa kontrol ng kaniyang amo.
Masasabing sa isang banda, subersibo rin naman
pala ang gamit ni Inday sa wikang Ingles.
Kung ganito rin ang magiging layunin ng mga
aplikanteng DH sa pag-aaral ng ibang wika, wala
ring magiging pagkakaiba kung mag-aaral sila o
hindi ng pangalawang bagong wika dahil sapat na
ang paggamit ng sarili nilang wika—Kiniray-a
halimbawa na gagamitin sa pakikipagdiplomasya
sa isang among Scandinavian—para hindi na sila
mag-usap kahit kailan. Kung makapag-Ingles
naman sila, paano nila paduduguin ang ilong ng
among dati nang nagsasalita sa Ingles? Sa kanilang
kinalulugaran sa relasyong pangkapangyarihan ng
amo’t katulong, sila ang tunay na mawawalan kung
hindi sila makikipagtalastasan nang maayos sa mga
nakatataas. Sa madaling sabi, walang kahit anong
klase ng wika, sarili man o banyaga ang puwedeng
magtanggol sa kanila.
Batay ngayon sa ganitong pagtatambis,
makikitang may isa pang nakakatawa sa joke ni
 ANG KATOTOHANAN TUNGKOL KAY INOCENCIA BINAYUBAY (ALYAS INDAY)
Inday bukod sa pagsasalita niya ng Ingles. Ito ay
ang reaksiyon naman ng kaniyang amo sa
pagsasalita niya ng Ingles. Madalas mauwi ang
siste sa pagdurugo ng ilong ng amo na nagpapakita
talaga ng kahinaan at pagsuko. Sa ganito
nagtatapos madalas ang mga joke. Kaya nga ito
joke. Dahil sa totoong buhay, hindi titigil ang amo
hangga’t hindi nakapagpapaliwanag nang
maliwanag si Inday. Your English is good but we
need cash, bukambibig nga nating mga Filipino.
Na sa isang banda ay sagot na rin natin sa mga
estrukturalista at postestrukturalistang
lingguwistang tulad nina Derrida at Barthes. Wala
sa mismong wika ang kapangyarihan kundi nasa
pang-ekonomikong kalagayan ng nagsasalita at
gumagamit ng wika.
Totoong nagamit ni Inday ang Ingles bilang
palusot sa amo, at sa ganito tayo unang natuwa sa
kaniya at sa ganito natin siya unang napansin.
Binigyan siya ng wikang Ingles ng isang klase ng
prestihiyo, at siya man ay nagbigay ng prestihiyo
sa wikang Ingles. Pansinin kung anong mangyayari
kung isasalin sa Filipino ang sagot ni Inday sa itaas.
Magkakaroon din kaya ito ng kaparehong bisa?
Pagdating sa pagpepedestal sa wikang Ingles,
si Inday ay masasabing alingawngaw ng isa pang
tauhan sa panitikang Filipino, si Bb. Phathupats
(na posibleng apo naman ni Doña Victorina).
Karakter sa kuwento ni Juan Crisostomo Sotto
si Bb. Phathupats (Manlapaz 1981: 226-31). Isa
siyang tinderang taga-Bacolor na nakapag-aral ng
Ingles mula sa isang kawal na Amerikano matapos
ang rebolusyon. Nang matuto itong makipag-usap
sa Ingles, sinikap nitong itakwil ang sariling wika
sa pamamagitan ng hindi lang paggamit ng Ingles
kundi ng pamamalita pa sa mga kababayan niyang
hindi na raw siya maalam gumamit ng
Kapampangan.
Kapwa nilikha para magpatawa sina Inday at
Phathupats. Ang kaibhan lamang ni Phathupats kay
Inday, si Phathupats ay maliwanag na tampulan ng
pang-uuyam ng kaniyang mga kanayon dahil sa
paglubog niya sa kulturang kolonyal. Sa ganito,
maliwanag na tampulan din siya ng uyam ng
kaniyang mga mambabasa dahil sinulat siya bilang
tauhan ng isang satirika. Samantalang kung ano
21
naman si Inday ay kailangan pang suriin. Kailangan
munang masakyan ang kaniyang pagpapakuwela
bago siya maintindihan.
Mga kamangha-manghang kakayahan ng
pantabulosang katulong
Sa loob ng mahabang panahon, ang imahen ng
mga Inday na binuo ng midya sa kolektibong
imahinasyon ay naging mapanghamak sa
kababaihang nasa mga rehiyon. Madalas ilarawan
bilang probinsiyanang pamali-mali o di kaya ay may
malapot na punto at medyo may kahinaan ang ulo,
nakilala ang mga Inday na ito sa kanilang mga
kakulangan. Sa ganitong paraan, sila ay naging
regular na parte ng katatawanan kapwa sa mga
patalastas at mga palabas. Samantala, ang bagong
Inday na inihahain ngayon ng SMS at Internet ay
parte pa rin ng katatawanan, ngunit sa
pagkakataong ito ay hindi dahil sa kaniyang
kakulangan kundi dahil pa nga sa kaniyang mga
kalabisan. Isang kapansin-pansing sangkap ang
kalabisan sa halos karamihan ng mga joke tungkol
kay Inday at madalas itong makita sa mga
pagkakataong ginagampanan niya ang kaniyang
mga tungkulin bilang kasambahay. Tingnan na
lamang ang tagpong ito kung saan ipinagluto niya
ng hapunan ang kaniyang mga amo:
AMO: Inday ano ulam natin? Darating na
Sir mo.
INDAY: Due to the infrequent mass media
coverage around hog cholera, I’d
consequently given a judgment on sautéing
exquisite scallops in unsalted butter together
w/ pungent white onion & tossed it w/ brisk
asparagus. I’d also assented to twist it w/
fresh lemon zest & advance its taste via
blending a petty amount of chardonnay white
wine as well as a cup of viscous cream.
AMO: (napatumbling)
Isa pang halos kaparehong Inday joke ang
tungkol naman sa pagbebenta ni Inday sa silya ng
kaniyang mga amo:
MALAY
22 A.N. DERAIN
AMO: Inday, bakit mo binenta yung sirang
silya?
INDAY: I have computed the chair’s fair
values less cost to sell, and the value in use
using projections for 5 years and a pre-tax
discount rate. Accordingly, the value in use
is lower, so I decided to sell the chair. This
in accordance with PAS18 on Revenue,
PAS16 on Property, Plant, and Equipment,
and PAS36 on Impairment of Assets!
AMO: Adik ka talaga Inday!
Bilang pangatlong halimbawa, tingnan naman
ang sagot ni Inday nang tanungin ng amo
kung bakit nagkaroon ng mga butlig si Junior:
INDAY: Allergens triggered the immune
response. Eosinophilic migration occurs to
the reaction site and release of chemotactic
and anaphylotoxin including histamine and
prostaglandin. These substances result to
increase circulation to the site promoting
redness.
Kung ating babalangkasin, mahahati sa tatlong
bahagi ang mga joke na ito. Sa unang bahagi, ang
mga tanong ng amo tungkol sa mga trabahong-
bahay ni Inday partikular bilang kusinera, katiwala
at yaya. Sa unang joke halimbawa, tinanong ng
kaniyang amo kung ano ang niluto niyang
panghapunan. Dalawang bagay ang inaasahan kay
Inday sa tanong na ito: (a) na nakapagluto na siya
at (b) ang niluto niya ay magugustuhan ng among
lalaki dahil ang pagdating nito ang hinihintay para
makapaghapunan. Sa ikalawang joke naman,
tinatanong ng kaniyang amo ang tungkol sa isang
gawaing hindi dapat ginawa ni Inday: ang hindi
pagpapaalam nito sa pagbebenta ng isang sirang
silya. Inaasahan naman ngayon dito ang respeto
ni Inday sa pribadong pag-aari ng mga amo, na
bagaman kasama siyang nakatira sa bahay, dapat
pa rin niyang tandaang ang mga gamit sa loob ng
bahay na ito kung saan din siya nakatira ay hindi
sa kaniya. Sa ikatlong joke, humihingi ng
paliwanag ang amo tungkol sa mga butlig ng alaga
nitong si Junior. Dito naman, makikitang inaasahang
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
hindi lang namomonitor kundi naiintindihan din
talaga ni Inday ang katawan at kalusugan ng alaga.
Nakabatay ang bawat tanong sa ilang
domestikong kaayusan. Higit pa sa simpleng
paghingi ng mga sagot, ang mga pagtatanong ng
amo ay paraan din ng maya’t mayang pagpapatibay
nito sa kanilang relasyong pangkapangyarihan
bilang amo at naninilbihan, at sa pagpapatupad ng
mga pamantayan ng amo sa mga nasabing gawaing
bahay.
Makikita naman ang sinasabi kong kalabisan sa
pangalawang bahagi ng bawat joke kung saan
matutunghayan ang mga sagot ni Inday sa mga
tanong ng amo. Ang kalabisan dito ay ang
paglampas ni Inday sa kapasidad na inaasahan sa
kaniyang trabaho. Sa unang joke, sa halip na
simpleng pagluluto, tila culinary expertise ng isang
gourmet chef ang kaniyang ipinamalas sa kusina.
Sa pangalawang joke naman, sa halip na
karaniwang pag-iingat ng mga gamit sa bahay,
pagdedesisyon ng isang ekonomista ang kaniyang
pinairal. Sa huling joke, tila naman siya naging isang
nagsasalitang medical encyclopedia sa paggamit
ng mga teknikal na termino sa pagpapaliwanag ng
simpleng pamumula sa balat ng alaga. Sa ibang
panahon at sitwasyon, marahil puwedeng tingnang
normal ang ganitong paggamit ni Inday ng kaniyang
kakayahan. Ngunit dahil ang mga joke ay madalas
magtapos sa pagdurugo ng ilong ng kaniyang mga
amo, sa pag-tumbling ng mga ito sa ere, o sa
pagsabi ng “Adik ka talaga, Inday!” (na siyang
ikatlong bahagi sa balangkas ng mga joke),
nabibigyan ng diin sa bahaging ito na kakaiba nga
talaga ang mga ikinikilos ni Inday. Makikita rito
ang isang DH na may pagtatangkang gawin ang
trabaho ng isang chef, ekonomista at doktor.
Sapagkat tinitingnan ang normal na trabaho ng mga
DH sa paggamit nila ng mga simpleng kasanayan
kung kaya masasabing may aberasyon nga ang mga
kamangha-manghang kakayahang ito. Bukod pa
rito, kung sisilipin ang buwanang badyet ni Inday
para sa sarili:
P 500: Sun Plan Subscription
P 1800: Glutathione 30 capsules
P 600: Olay Total Effects
 ANG KATOTOHANAN TUNGKOL KAY INOCENCIA BINAYUBAY (ALYAS INDAY)
P 1500: Crocs flip flops
P 2000: For mama
lumalabas na P6,400 lang ang kabuuang sahod niya
na wala pa sa minimum wage! Ginagawa niya
ang trabaho ng isang propesyunal na maaaring
kumita ng P50 libo pataas kada buwan ngunit ang
halaga ng kaniyang trabaho ay hindi lumilitaw sa
uri ng natatanggap niyang kompensasyon.
May isang sitwasyon at panahong hindi titingnan
bilang abnormal ang ginagawa ni Inday. Ang
sitwasyon at panahong ito, kung tutuusin, ay kailan
lamang din nagwakas. Ang pagpasok ng
Taylorism o ang tinatawag na scientific
management sa mga lugar-pagawaan sa Estados
Unidos ay naganap lamang ng mga unang taon ng
ika-20 siglo. Sa pamamagitan ng ismong ito,
nagkaroon ng matinding pragmentasyon o hati ang
paggawa, kasama na rito ang dibisyon sa pagitan
ng mental at manwal na paggawa (Perrons 2004:
12). Ang ganitong paraan ng ‘pagsasaayos’ sa
hanay ng mga manggagawa, kasama na siyempre
ang conveyor belt ni Henry Ford ang salalayan
ngayon ng sistema ng paggawa sa global na
larangan. May nakatakdang papel ang bawat isa
sa takbo ng produksyon. Mas magiging episyente
ang takbo nito kung ang bawat isa ay mananatili at
huwag lalampas sa kanilang mga nakatakdang
papel. Ngunit bago ang ganitong dibisyon,
nagkaroon pa ng isang panahong ang bawat
manggagawa ay may kalayaang maglaan at
magbuhos ng kaniyang talino at imahinasyon sa
kaniyang ginagawa. Sa panahon ni Inday, paksa
na lang ng mga text joke ang mga gumagawa nito.
Inday, hindi ka totoong nag-iisa!
Ang tanong ng mga tanong ay ito: Bakit pinili ni
Inday ang ganitong trabaho sa kabila ng kaniyang
kamangha-manghang akwisisyon ng matinding
karunungan at galing? Paano nga kung dati nang
overqualified si Inday bago pa man siya napasok
sa ganitong trabaho? Narito naman ang tugon ni
Inday sa ganitong mga pag-uurirat:
I choose to withhold all judgement lest my
detractors perceive me to be a preposter-
23
ous, pampered left-wing pseudo-intellectual
riding the wave of today’s anti-hegemonic
counter-revolution.
Iwas-pusoy. Mahirap na nga naman kung
maikakabit pa ang kuwento niya sa isang
napakaseryosong panlipunang isyu. Baka hindi na
siya maging kuwela.
Gustuhin man o hindi ni Inday, babasahin at
babasahin siya ng kaniyang mga tagahanga’t
kritiko, lalo na’t sila ay mga Filipino, mula sa sosyo-
kultural na konteksto ng diaspora at feminisasyon
ng lakas paggawa sa ibang bansa. Dito, hindi
kailangan ang isang pilit na pagbasa (over reading)
dahil ang mismong direksiyon ng kaniyang mga joke
ay tumutugpa sa nasabing mga isyu.
Balikan na lang ang kaniyang bio-data.
Makikitang bago pa man siya mag-aral sa Inglatera
at bago pa man din siya pumasok sa
pagkakatulong, nakatapak na ng La Salle Zobel si
Inday. Ang kaniyang kredensiyal naman sa
kaniyang resumé nang mag-apply siya bilang
governess ay gradweyt ng Bachelor of Arts in
Rhetorics, major in Meaning-Based Grammar with
Applied Discourse Analysis and Thermodynamics,
Masters in the Principles of Oral-Aural
Communications, at PhD in Early Childhood
Program with Honorary Degrees in Organic
Chemistry. Malamang na nag-enrol pa siya sa isang
open university habang nagsisilbi sa mga dating
amo.
Narito naman ang resulta ng kaniyang kinuhang
International English Language Testing System
(IELTS) para makapag-apply bilang DH sa
London: Speaking-9.0, Writing-9.0, Listening-
9.0, at Reading-9.0.
Magiging problematiko ngayon ang pag-iral ng
isang textong katulad ni Inday kung itatabi sa pag-
iral ng mga tunay na DH sa kanilang kasalukuyang
realidad at dilema sa paggawa sa ibang bansa.
Kaya nga sa huli ay hindi pa rin maiiwasan nitong
si Inocencia Binayubay na sagutin ang tanong na
bakit. Inday, bakit?
RL: So with all your uhh academic
credentials, what made you decide just to
be a domestic helper?
MALAY
24 A.N. DERAIN
INDAY: Well, what do you expect me to
be? A lawyer? A politician? A newscaster?
Oh come on, you’re all so predictable.
Have you met a domestic helper who has a
medical degree, is a world-class culinary
artist, has a degree in Business Management,
a certified public accountant and consistent
Best in English for four years in high school?
RL: Uhhm, ahh I guess not.
INDAY: Well there you go. That’s what
sets me apart and makes me unique from all
the rest and I guess it’s something that you
just can’t fathom.
RL: (Tuluyan nang nag-nosebleed).
Sa panayam na ito, lumalabas na taglay ni Inday
ang mga kredensiyal sa kaniyang litanya. Mayroon
siyang medical degree, degree in business
management, world-class culinary expertise,
CPA accountancy, at consistent Best in English
award sa hayskul, at isang buhay lang ang kaniyang
kinailangan para makamit lahat ito. Mayroon
siyang opsiyong mamili ng ibang karera ngunit pinili
pa rin niyang pasukin ang pagkakatulong dahil
gusto lamang niyang maging kakaiba. Sa ganito,
puwedeng nagpapa-cute lang si Inday, at ang
pagkakatulong pala para sa kaniya ay isang
selebrasyon ng buhay.
“It’s something that you just can’t fathom,” sabi
ni Inday sa kaniyang interbyu. Sumasang-ayon
ako. Mahirap nga talagang arukin at tanggapin
basta ang penomenong ito. Ngunit, sa tingin ko,
mali naman siya nang sabihin niyang ang pagiging
DH na may matayog na pinag-aralan ang
naghihiwalay sa kaniya sa marami at ginagawa
siyang unique. Sa ganitong kontradiksiyon, kung
kontradiksiyon mang matatawag, hindi totoong
nag-iisa si Inday. Hindi naman talaga siya nalalayo
sa kaso ng mga kababayang may diploma sa
kolehiyo at propesyon sa Filipinas ngunit napipilitan
pa ring pumasok bilang kasambahay sa ibang
bansa.
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
Isang halimbawa na lamang ang kaso ni ‘Sally’
(David 2004: 43-44), isang DH sa Hong Kong na
kumikita doon ng P 12 libo kada buwan. Bago
naging DH, nakapagtapos siya ng Bachelor of
Science in Agriculture major in Plant Pathology sa
Unibersidad ng Filipinas (UP). Nang makapag-
graduate, nakapagtrabaho pa siya sa isang
government laboratory dito sa Filipinas; ngunit
ayon sa kaniya, hindi kasya ang P 4 libo kada
buwan niyang sahod dito para sa sarili niyang mga
pangangailangan. Sa ganito kaliit na sahod,
problema pa ni Sally kung paano pa siya
makatutulong sa mga magulang sa pagpapaaral sa
kaniyang mga kapatid. Kaya siya tumulak sa ibang
bansa kahit ang trabaho niya roon ay wala namang
kinalaman sa kaniyang mga inaral sa UP.
Marami ang mga katulad ni Sally. Hindi
ekstraordinaryo ang kaniyang sitwasyon. Ayon sa
pagtatayang ginawa ng Ibon Databank, “isa sa
bawat apat na bagong tapos ay hindi
makakapagtrabaho. Ang tatlo namang
makakapagtrabaho ay kailangang tanggapin ang
kahit anong trabahong nariyan kahit ito ay walang
kinalaman sa apat-na-taong kursong kanilang
kinuha,” (Ibon Facts and Figures, 30 April 2006,
sariling salin).
Dahil sa lumalalang problema ng kawalan ng
matitinong trabahong mapapasukan sa bansa, ang
pag-alis sa bansa ang nakikitang opsiyon ng
maraming kabataan at kababaihan. Ayon sa tala
ng POEA, may mahigit nang 10 milyong OFW sa
buong mundo, hindi pa kabilang ang mga
nagtatrabaho nang ilegal. Ang bilang na ito ang
bumubuo sa halos 11 porsiyento ng kabuuang
populasyon nating mga Filipino; at araw-araw, may
halos 3 libong Filipino ang nakapila sa POEA para
maglakad ng kanilang aplikasyon. Mula sa 289,981
nito lamang taong 2005, ang bilang ng mga bagong
deployed na manggagawa sa land-based sector
ay tumaas sa halos 317 libo nang taong 2006. Sa
kabuuang bilang ng mga manggagawang pinadadala
sa ibang bansa, 60 porsiyento ay babae at
porsiyento naman ay lalaki. Sa kabuuang bilang
ng mga bagong deployed na manggagawa nitong
2006, pinakamarami ang mga nagmumula sa sektor
ng mga HSW. Sa grupong ito ng mga HSW, may
 ANG KATOTOHANAN TUNGKOL KAY INOCENCIA BINAYUBAY (ALYAS INDAY)
89,861 ang naipasok ng trabaho sa hanay ng
kababaihan ngunit 1,590 lamang sa mga
kalalakihan. Pinakamataas na destinasyon ng
deployment ng mga HSW ang Hong Kong na may
19,532 HSW, pangalawa ang Kuwait na may
19,097, at pangatlo ang Saudi Arabia na may
11,898 (www.poea.gov.ph/stat/2006stats.pdf).
Ngayon, kung matutuloy din ang pag-a-abroad
ni Inday, sa halip na sa London ay sa isang mas
kapana-panabik na destinasyon tulad ng Lebanon,
at kung saka-sakali ring matuloy siya sa Lebanon
at mabawasan niya nang kaunti ang kaniyang
pagkaatribida roon, walang kaduda-dudang siya
na nga ang magsisilbing pinakamahusay na modelo
ng iba pang mga HSW sa buong panig ng mundo.
Buong pamamayagpag niyang maipapaalala sa
bawat Filipinong nangangarap ng maalwang buhay
sa ibang bansa na kayang-kaya ng mga Pinoy ano
man ang danasing hirap, diskriminasyon at pang-
aabuso dahil dumadaloy sa pagkatao nila ang
kabayanihang global ang saklaw. Ito ang magsisilbi
nilang mantra na lagi’t laging magpapatibay sa pilit
na pinaniniwalaang katotohanang maayos pa naman
ang buhay.
Sa kabilang banda, si Inday pa rin ang
masasabing pangarap na katulong ng kahit sino
sigurong amo. Larawan siya ng mataas na
pamantayan ng paggawa ng mga nasa bansang First
World sa pagbibigay niya ng sobra-sobrang
serbisyo sa murang halaga. Tunay na
isinasakatawan niya ang larawan ng mas moderno,
aral at sanay na HSW para sa mas globalisadong
paninilbihan, ang Supermaid mula sa mapaglarong
imahinasyon ng Pangulo. Sa mga job interview
na susukat sa kaniyang husay sa nasabing trabaho,
ito lang ang masasabi ni Inday:
I believe that my trained skills and expertise
in management with the use of standard
tools, and my discipline and experience will
contribute significantly to the value of the
work that you want, my creativity,
productivity and work-efficiency and the
high quality of outcomes I can offer will
boost the work progress.
Mga kababayan, si Inday.
25
TALASANGGUNIAN
“Critique of the Pre-qualification of Filipino
Household Service Workers,” Asia Pacific
Mission for Migrants, http://
groups.googles.com.ph?group/APMM-Email-
Bulletin, 31 Oktobre 2007.
David, Randolf S. Nation, Self and Citizenship:
An Invitation to Philippine Sociology, Pasig
City: Anvil Publishing, Inc., 2004.
Housekeeping Course Design. All Nations
College, Antipolo City, 2007.
Ibon Facts and Figures, 30 April 2006.
“Inday Household Jokes,” www.blogniinday.com,
15 Nobyembre 2007.
“Maids Don’t like TESDA training,”
www.philippinestoday.net, 31 Oktubre 2007.
“Overseas Employment Statistics,”
www.poea.gov.ph/stat/2006stats.pdf, 22
Oktubre 2007.
“Package of Reforms Concerning the Deployment
of Filipino Household Service Workers,”
www.philcongen-hk.com/media, 31 Oktubre
2007.
Perrons, Diane. Globalization and Social
Change: People and Places in a Divided
World, London at New York: Routledge, 2004.
Roldan-Samson, Amelia at Amelia Malapitan-
Crespo. Housekeeping Management,
Paranaque: AR Skillls Development and
Management Services, 2003.
Sotto, Juan Crisostomo, “Y’Miss Phathupats.”
Kapampangan Literature: A Historical
Survey and Anthology, Edna Zapanta
Manlapaz, ed., Quezon City: Ateneo de Manila
University Press, 1981.
PANAYAM
Aureada, Fatima, All Nations College, 27 Oktubre
2007.
MALAY