Söz ola kese savaşı

Söz ola kestire başı

Söz ola ağulu aşı
Yağ ile bal ede bir söz
Yunus Emre

11. HAFTA
TÜR 102 TÜRK DİLİ
 Amaçlar

Bu bölümün bitiminde;

 etkili iletişim yöntemlerinin öğrencilere kazandırılması,

 güzel konuşma için gerekli olan beden dili, diksiyon
kullanımının öğrenilmesi,
 ses kusurlarının düzeltilmesi
 ve iş, okul ve sosyal hayatlarında öğrencilerin elde ettikleri bu
becerilerden faydalanmaları hedeflenmektedir.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 2

 Anahtar Kavramlar

 İletişim
 Güzel konuşma
 Diksiyon (ses, vurgu, tonlama, ...)
 Beden dili (jest, mimik)
 Sözlü anlatım türleri (konferans, panel, ...)

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 3

 İçindekiler

 Konuşma ve Güzel Konuşma


 Sözlü Anlatım Türleri
 Güzel Konuşmanın Önemi  Hazırlıklı Konuşmalar
 Güzel Konuşabilmek  Konferans
 Beden Dili ve Davranışlar  Panel
 Diksiyon  Açık Oturum
 Ses  Forum
 Telaffuz  Münazara
 Telaffuzu Etkileyen Yazım Kuralları  Söylev (Nutuk)
 Vurgu  Sempozyum (Bilgi Şöleni)
 Cümle Vurgusu  Seminer
 Tonlama  Röportaj
 Nefes  Mülakat
 Nefes Alıştırmaları  Röportaj ve Mülakatın Farkları
 Boğumlama  Başvuru Kaynakları
 Ses Kusurları
 Dudak Alıştırmaları
 Boğumlama Alıştırmaları

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 4

 Konuşma ve Güzel Konuşma

 İnsanoğlunun sahip olduğu en önemli ve onu diğer
canlılardan ayırt edici özelliklerinden biri gelişmiş iletişim
yeteneğidir. Bu iletişim ise daha çok sözel olarak yani
konuşma ile sağlanır.

 Burada konuşma ile kastedilen bir bütünlük oluşturamayan

kelimeleri birbiri peşi sıra söylemek, gereksiz laf etmek
değil; güzel ve etkili konuşmadır.

 Güzel ve etkili konuşmayı sözü doğru yerde, doğru

zamanda ve uygun şekilde söylemek olarak tarif edebiliriz.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 5
 Güzel Konuşmanın Önemi

 Güzel konuşma, dolayısıyla etkili iletişim kurma hayatın hemen her
sahasında insan için bir gerekliliktir ve çeşitli faydalar sağlar:

 Güzel bir konuşma sosyal bir varlık olan insanın toplumla

iletişiminin en doğru ve kolay şekilde gerçekleşmesine yardım
eder.

 Öğrenmek ve öğretmek için, kısacası bilgi aktarımı için konuşmak

gerekir. Düşünce ve bilgilerini en açık, akıcı bir dille ifade edebilen
kişi o konuyu öğretme hususunda başarılı olur.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 6

 Güzel Konuşmanın Önemi

 Ayrıca güzel konuşmak, karşımızdaki insanları etkilemek ve
ikna etmek için de önemlidir. Aile, arkadaşlık ilişkilerinden iş
hayatına kadar her alanda iletişim ve uzlaşı için gereklidir.

 «İnsanları etkilemek niçin bu kadar önemlidir? Çünkü

insanları etkilersek, bize değer verir ve güvenirler. Toplum
içinde bir yerimiz olduğunu düşünür ve böylece kendimize
güvenimiz artar; sözümüz dinlenir, dikkate alınır.» (Babacan
2007: 267)

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 7

 Güzel Konuşabilmek

 Güzel konuşmada en önemli etken samimiyettir.
Doğallıktan uzak ve bilgiç tavırlar iletişiminize zarar verir.
Alçakgönüllü, nazik ve içten olunmalı.

 Nükte kullanmak da konuşmayı güzelleştiren

etkenlerdendir. Her ne kadar bu bir yetenek olsa da
zamanla, kültür birikimiyle nükte yeteneği geliştirilebilir.
Bu sayede kırıcı olmadan eleştirilerinizi yapabilir ve
konuşmanızı güzelleştirebilirsiniz.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 8

 Güzel Konuşabilmek

 Güzel konuşma yeteneği kültür birikimi ile gelişebilir.

 Okumak bu kültür birikimine katkı sağlayabilecek yöntemlerden

biridir. Okumak ayrıca kelime dağarcığınızı da geliştirir ki bu da
konuşmanıza olumlu etki eder.

 İyi bir konuşmacı olmak için aynı zamanda iyi bir dinleyici olmak
gerekir.

 Güzel konuşmada en etkili unsurlardan biri de beden dilinin

doğru kullanılması ve diksiyona dikkat edilmesidir.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 9
 Beden Dili ve Davranışlar

 Konuşmanın dışında duygu ve düşüncelerin daha canlı
anlatılması için, konuşmacı birtakım hareketler yapar, bu
hareketlerin tamamına beden dili denir.

 Mimik; yüz kaslarının anlatım amaçlı

kullanımına,

 Jest ise baş, el, kol, ayak, bacak ve

bedenin kullanımına denir.

 Bu hareketlerde ölçüye dikkat

edilmelidir.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 10
 Beden Dili ve Davranışlar

 Beden dili; kültürlere göre farklı anlamlar kazanabilir. Hatta
kişiden kişiye bile beden dilinin farklılaştığını görürüz. Bir
toplumda normal sayılan el kol hareketleri bir başka toplumda
hakaret anlamına gelebilir. (Koç 2008: 459)

 Beden dili, kelimelerle anlatılamayacak pek çok duyguyu,

tepkiyi en kısa yoldan ifade edebilir.

 Fakat beden dilini kontrol etmek, kelimeleri kontrol etmekten

zordur. Çoğu kez bilinçsizce jest ve mimikleri kullanırız.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 11
 Beden Dili ve Davranışlar

 Beden dilimizi kontrol edebilmeli, en azından konuşmamızla jest
ve mimiklerimizin uyumlu olmasına dikkat etmeliyiz.
 Çünkü bir sunum sırasında söylediklerimiz ile beden dilimiz
çelişiyorsa bu durumda söylediklerimize kendimizin de inanmadığı
gibi bir duruma düşebiliriz. İnsanlar sözlerden ziyade bedenimizin
söylediklerine inanacaktır.
 Örneğin; lirik bir şiiri okurken elimizi yumruk yaparak ikide bir ileri
savurmamız garip kaçacaktır. Ya da coşkulu bir konuşmada kolları
iki yana indirip hareketsiz durmak da aynı şekilde tuhaf olur ve
dinleyiciye istediğimiz mesajı/duyguyu veremeyiz.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 12
 Beden Dili ve Davranışlar

 Jest ve mimiklerimiz ile sözlerimizin çelişmemesi için sunum sırasında

doğal davranmalı, samimi olmalıyız.

 Samimiyet dinleyicilerin de yakınlığını kazanır. Yapmacık davranışlar ise

anlattığınız konudan çok hareketlerinizin ilgi çekmesine sebep olur.

 Yersiz mimikler ile aşırı el, kol hareketleri de aynı şekilde dinleyicilerin
dikkatini dağıtır.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 13

 Beden Dili ve Davranışlar


 Jest ve mimikler esas ve ikincil olarak
ikiye ayrılır.

 Esas jest ve mimikler bir mesaj içeriği

olan hareketlerdir. Sohbet sırasında baş
sallama, söylenenlere mimikle karşılık verme,
el sallamak, başla selam vermek gibi... (Yaman 2009: 389)

 Hapşırma, esneme, kaşınma gibi istemsiz gerçekleşen, daha doğrusu bir

mesaj iletme amacı olmayan hareketler ise ikincil jest ve mimiklere girer.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 14
 Beden Dili ve Davranışlar

 Ne kadar istem dışı ve amaçsız olsa da ikincil derecedeki jest
ve mimiklerin kullanımı da ortama, kişilere göre değişir ve
duruma göre esas jestlere dönüşebilir.

 Örneğin; «Bir konser salonunda insan hapşırığını tutmaya

çalışır ve özür diler bir ifade takınır, ancak istemediği hâlde
eşi camları açmışsa ve bundan rahatsız oluyorsa hapşırması
çok daha farklı olur. Açık, net ve mümkün olduğunca şiddetli
olan hapşırık artık ikinci derecede jest olmaktan çıkar.»
(Babacan 2007: 299)
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 15
 Diksiyon

 Konuşma sırasında her sesi doğru ve güzel bir şekilde çıkarmaktır.

 Heceleri belirtme, telaffuz, ses perdesini ayarlama

gibi çalışmalar diksiyon eğitiminin esaslarını oluşturur.

 Özellikle tiyatro sanatçıları diksiyon eğitiminden

faydalanırlar, bu eğitim sırasında tekerlemelerden
çokça yararlanılır. (Karaağaç 2011: 207-208)

 Örneğin; «elli» gibi kelimeleri söylerken bazen ‘e’ sesi çok yayarak
söyleyebiliriz. Bu kusuru gidermek için ağza kalem alınarak şu tekerleme ile
alıştırma yapılır:

«Ecelerin Eceabat’taki evlerindeki tekir kedi, tenceredeki elli dirhem eti kendi
kendine yedi.»
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 16
 Diksiyon

Diksiyonun Önemi:
Öz güven

Toplumda saygınlık

Etkin iletişim

İknâ yeteneği

Anlaşılır ve akıcı
konuşma

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 17

 Diksiyon

Ses

Telaffuz

Vurgu
Konuşmanın Etmenleri
Tonlama

Nefes

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 18

Boğumlama
 Diksiyon
Ses

 Ses, insan vücudundaki pek çok organın birlikte
çalışması sonucu ortaya çıkar.
 Sesin çıkışında etkili organlar:
Kaliteli bir seste bulunması gereken
Akciğerler Ses Telleri unsurlar:
Gırtlak Diyafram İşitilebilirlik
Boğaz Kaburgalar
Ağız Dişler Hoşa giderlik
Göğüs Kafesi Dudak
Burun Boşlukları Dil Akıcılık

Anlamlılık

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 19

 Diksiyon
Ses

 Yapılan araştırmalar ses ile kişilik arasında bir ilişki
olduğunu göstermektedir.

 İnsanlar vücudundan çıkan havanın basıncını kontrol

edebilir. Bu sayde şarkı söyleyebilir, bağırabilir veya
fısıldayabilir.

 İnsanların bu yapısı kişiden kişiye değişiklik gösterir.

Örneğin; erkek ve kadın arasında veya şişman biri ile
zayıf bir insan arasında ses frekansı farkı vardır.
(Tekalan-Toman 2009: 353)
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 20
 Diksiyon
Ses

 Kadın sesleri: Erkek sesleri:

Soprano: En yüksek Tenor: En yüksek ve

ve tiz ses ince ses

Mezzo Soprano: Bariton: Orta

Orta yükseklikte ses kalınlıkta ses

Kontralto: En düşük Bas: En kalın ve

ve kalıntı ses düşük ses

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 21

 Diksiyon
Telaffuz

 Sözcüklerin, sesi doğru


kullanarak ağızdan çıkarılmasına denir.

 Sözün karşımızdaki insanlar tarafından doğru ve tam

anlaşılabilmesinin ve güzel, etkili konuşmanın ön şartlarından biri
de doğru teleffuzdur.

 Vücuttu bulunan fizikî noksanlıklara dayalı ekleme, değiştirme,

ıslıklama, kekeleme gibi telaffuz hataları olabilir. Bunların hemen
hepsi iyi bir eğitimle düzeltilebilir. (Tekalan-Toman 2009: 354)

 Konuşmalarda ayrıca lehçe ve ağız özelliklerine dikkat edilmeli ve

standart Türkçe kullanımına özen gösterilmelidir.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 22

 Diksiyon
Telaffuzu Etkileyen Yazım Kuralları

 Düzeltme işareti (^) gibi bazı yazım kuralları telaffuzu
etkiler ve bu yazım ve telaffuz değişikliği anlam farklılığını
gösterir. Hal: Pazar yeri Alem: Bayrak
Hâl: Durum Âlem: Evren
Aşık: Oyun Vakıf: Fayda amaçlı kuruluş
Âşık: Seven Vâkıf: Bir konuya hâkim kişi
Adet: Tane Hala: Babanın kız kardeşi
Âdet: Gelenek Hâlâ: Henüz
Kar: Yağış Şura: Şu yer
Kâr: Kazanç Şûra: Danışma kurulu

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 23

 Diksiyon
Vurgu

 Kelimedeki bir hecenin diğerine göre daha baskılı
söylenmesidir.
Türkçede genellikle vurgu son hecededir.
Tek heceli
Örn: evLER, evlerDE
sözcüklerde
sözcük vurgusu
Pekiştirmeli sözcüklerde vurgu pekiştirme bulunmaz.
ekindedir.
Örn: BÜSbütün
Arapça-Farsça
sözcüklerde
ç, k, p, r, s, z ünsüzleri bulundukları heceye vurgular uzun
vurgu alır. hecededir. Örn:
Örn: SORdu, SEÇim, KOŞtu muÂrız, teNÂsüp
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 24
 Diksiyon
Vurgu


 Konuşma, vurguya göre çok başka bir anlam
kazanabilir. Örneğin;

ÇaresizsiNİZ.
ÇaRE, sizsiNİZ.

DeLİ kaçabiLİR.
DeLİK açabiLİR.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 25

 Diksiyon
Cümle Vurgusu

 Türkçede isim cümlelerinde vurgu yüklemin üzerindedir.

Örnek: Bugün hava çok güzel.

 Fiil cümlelerinde ise vurgu yüklemden hemen önceki kelimededir.

Örnek: Bahattin yarın okula gidecek. (Başka bir yere değil «okula»)

Bahattin okula yarın gidecek. (Başka bir zaman değil «yarın»)

Okula yarın Bahattin gidecek. (Başka biri değil «Bahattin»)

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 26

 Diksiyon
Cümle Vurgusu

Cümle içerisinde vurgular değişebilir.
Hatta cümle içinde «de» bağlacı veya
«mi» edatı kullanıldığında vurgu
bunların üstüne kayar.

Örnek: Bu hediyeyi de sen mi aldın?

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 27

 Diksiyon
Tonlama

 Titreşen, ses veren varlığın titreşim sayısının az ya da çok
oluşuna denir (Aktaran Durmuş 2013: 197).

 Tonlama; sesin şiddeti, yüksekliği ve anlatma niteliğini

gösterir.

 Tonlama sayesinde iletilmek istenen mesaj ve duygu doğru

bir şekilde aktarılır.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 28

 Diksiyon
Tonlama

 Konuşmada, özellikle bir noktayı belirtmek veya farklı olana
dikkat çekmek gerektiğinde tonlamadan faydalanılır.

 Konuşmanın türüne ve içeriğine göre uygun bir tonlama

belirlenir.

 Örneğin; soru cümlelerinde yükselen, cevaplarda alçalan

tonlama mevcuttur.

 Bağlama ve anlama göre kayıtsız, alaycı, sinirli vb. tonların

bulunduğu görülmektedir.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 29
 Diksiyon
Nefes

 Diksiyonda en önemli unsurlardan biri de nefesi doğru kullanmaktır.

 Nefesi doğru kullanma ve kontrol altında tutma teknikleri müzik,

drama, ve hitabet eğitimlerinin en önemli bölümlerindendir.

 Konuşma sırasında akciğerlerimizde yeterince hava biriktirebilmeli

ve bu havayı kontrollü kullanabilmeliyiz.

 Doğru nefes burundan alınır ve ağızdan verilir. Alırken cömert,

verirken cimri olunur. (Tekalan-Toman 2009: 363)
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 30
 Diksiyon
Nefes

 Nefes alma iki şekilde gerçekleşir:


1. Diyaframdan nefes alma
2. Göğüsten nefes alma

 Diyafram, göğüs kafesinin altında bulunan bir

kastır. Bu kas göğüs boşluğu ile karın boşlu-
ğunu birbirinden ayırır.

 Solunumda diyaframı kullanmak soluksuz kalma riskini azaltır.

 Konuşma sırasında en uygun soluk alma yöntemi göğüs boşluğu ile birlikte
diyaframdan nefes alıp vermektir.

 Konuşma için en elverişsizi ise üst göğüsten yapılan solumadır. (Tekalan-Toman

2009: 364)
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 31
 Diksiyon
Nefes Alıştırmaları

• Derin soluk alıp bir defada ssssssss veya mmmmmmm
seslerini çıkartarak nefesi verin.

• Nefesi verirken ateşe üfler gibi „f“ sesini çıkartarak

soluğunuzu bırakın.

• Derin soluk aldıktan sonra „s“ sesini önce kesik kesik

ardından da kesintisiz bir şekil çıkartın.

• Kesik kesik nefes alın ve bir anda verin.

• Kısa sürede nefes alın ve bir anda verin.

• Tek nefeste alfabeyi saymaya çalışın (Tekalan-Toman

2009: 364-365).
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 32
 Diksiyon
Boğumlama

 Konuşma organlarımızın (damak, dil, yanaklar, alt çene ve dudaklar)
boğazımından çıkan sese biçim vermek için topluca çalışması demektir.
 Heceleri gerektiği gibi ses değerlerini vererek doğru bir şekilde
söylemektir.
 Sigara kullanımı, solunumla ilgili sorunlar oluşturacağından
boğumlamada zorluk çekilebilir.
 Yanlış boğumlama ses kusurlarını meydana getirir. (Tekalan-Toman
2009: 367)
Boğumlama gecikmesi Yerleştirme
Ağır boğumlama Yutma
Tutukluk Gevşeklik
 Ses kusurları: Atlama Gığılama
Söyleniş bozuklukları Değiştirme
Aykırılaşma/başkalaşma
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 33
 Diksiyon
Boğumlama – Ses Kusurları

 Boğumlama Gecikmesi: Kişinin yaşanın gerektirdiği dil olgunluğa göre
sesleri çıkaramamasına denir.

 Ağır Boğumlama: Heceleri gereğinden fazla uzatarak konuşmaktır. Bu

genelde bir kelimenin tüm hecelerinde veya bir cümlenin tüm kelimelerinde
uzatma şeklinde görülür. En az rastlanan konuşma bozukluğudur. Çoğunlukla
alışkanlık veya kötü örnekten kaynaklanır.

 Tutukluk: Dilde hafif bir tutukluk olması, duru dura konuşmak, serbest ve
kolay bir şekilde konuşamamaktır.

 Atlama: Hece atlayarak konuşmaktır. Bunu önlemek için, konuşma sırasında

konuşma hızına, harflerin ve hecelerin çıkışlarına dikkat etmek gerekir.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 34

 Diksiyon
Boğumlama – Ses Kusurları

 Gığılama: «r» sesinin küçük dilin titremesiyle çıkarılmasıdır. Normalde
bu ses dilin ucu damağa kadar kaldırılarak verilir.

 Gevşeklik: Boğumlama tembelliğinden ileri gelmektedir. Bu kusuru

düzeltmek için dişler arasında bir kurşun kalem sıkıştırıp heceleri
söylerken onların iyice telaffuz edilmesine çalışılır. Bu alıştırma
sayesinde artık konuşurken dudak ve yanaklar görevini yapmaya başlar.

 Yerleştirme: Heceye fazladan «y» ünsüzünü eklemekten ya da mevcut

bazı sesleri «y»ye dönüştürmekten ileri gelir. Örn: «iade» yerine «idaye»
demek. Bu ses kusuru bazı ağızlarda ise «b» yerine «p», «d» yerine «t»
yerleştirilmesiyle olur. Örn: «Kıbrıs» yerine «Kıprıs», «leblebi» yerine
«leplepi» demek gibi.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 35
 Diksiyon
Boğumlama – Ses Kusurları

 Yutma: Genellikle içinde «h» sesi bulunan kelimelerde görülür.
Örnek: «Ahmet» yerine «aamet».

 Söyleniş Bozuklukları: Çoğunlukla ünlülerin söylenişinde görülür.

İnce a yerine kalın a: Örn. Kemal kelimesinde görülebildiği gibi
e yerine a: elektrik yerine alektrik
a yerine e: Azrail yerine ezrail
ince o yerine kalın o söylemek: Örn. Lokma kelimesi.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 36

 Diksiyon
Boğumlama – Ses Kusurları

 Değiştirme: Harflerin, hecelerin ve sözcüklerin birbirine
karıştırılmasıdır. Örn:

 Aykırılaşma/ Başkalaşma: Aynı cins iki ünsüzden birinin, kakofoniyi

(ses uyumsuzluğunu) ortadan kaldırmak için başka bir sese
dönüşmesidir. Doğru Kullanım Yanlış Kullanım
Attar Aktar
Aşçı Ahçı
Jimnastik Cimlastik (halk dilinde)
Bira:der Bilader (halk dilinde)

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 37

 Diksiyon
Dudak Alıştırmaları

 Ağız boşluğu, seslerin boğumlanmasında büyük önem taşımaktadır.
 Açılmayan bir çene ve gerektiği gibi hareket etmeyen dudaklarla sesleri
doğru boğumlamak mümkün değildir.
 Dudağı doğru kullanarak sesleri gereği gibi çıkarabilmek için şu alıştırmalar
yapılır:
Dudakları yanlara doğru çekerek dişleri bitişik vaziyette göstermek
Üst dişleri göstermek Kalemi dudaklar arasında tutmak
Alt dişleri göstermek Alt dudağı ısırma
Üst dudağı ısırma
Alt dudağı dışa doğru çevirmek «U» sesi çıkarır gibi dudakları
öne uzatmak

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 38

 Diksiyon
Boğumlanma Alıştırmaları

 Boğumlamayı doğru yapabilmek için kalem alıştırmalarının
yanında tekerleme alıştırmaları da önemli bir yer tutar.
 Tekerlemeler diksiyon çalışmalarında sıkça kullanılır.
 Tekerleme örnekleri:
Bu sarımsakları sarımsaklasak da mı saklasak,
sarımsaklamasak da mı saklasak?

Değirmene girdi köpek, değirmende yedi kepek,

değirmenci attı kötek, hem kepek yedi köpek hem
kötek yedi köpek.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 39

 SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ


11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 40

 Sözlü Anlatım Türleri


 Konuşmalar hazırlıklı veya hazırlıksız konuşmalar olarak iki
durumda gerçekleşebilir.

 Her iki konuşma türünde de ifade çok önemlidir.

 Hazırlıksız konuşmalar;
 günlük hayatın içinde kendiliğinden gelişir.
 Önceden yapılan bir hazırlık, plan ve programı
gerektirmez.
 Örnekleri: Selamlaşma, hatır sorma, tanışma ve
tanıştırma, kutlama, baş sağlığı, özür dileme, adres sorma
ve söyleme...

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 41

 Hazırlıklı Konuşmalar

Hazırlıklı konuşmalar genelde bir dinleyici topluluğu önünde gerçek-leştirilen
ve önceden bir hazırlığı ve formatı olan konuşma türleridir:

Konferans
Panel
Açık Oturum
Forum
Münazara
Söylev (Nutuk)
Sempozyum (Bilgi Şöleni)
Seminer
Röportaj
Mülakat

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 42

 Hazırlıklı Konuşmalar
Konferans

 Bilim adamı, düşünür, sanatçı veya alanında uzman bir kişinin bir konu
hakkında bilgi vermek üzere topluluk önünde yaptığı hazırlıklı ve planlı
konuşmalara konferans denir.

• Amaç : dinleyicileri bilgilendirmeli.

• Konu : İlgi çekici olmalı.
• Konuşmacı : Alanında uzman veya tanınmış kimse.
• Konferansların sonunda bazen dinleyicilerin soruları cevaplanabilir.
• Konferanslarda amaç belli bir fikir aşılamak veya dinleyicileri
coşturmak değil, bilgilendirmektir. Bu bakımdan «Nutuk»tan
ayrılır. (Babacan 2007: 326)

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 43

 Hazırlıklı Konuşmalar
Panel

 Güncel veya bilimsel bir konunun bir dinleyici topluluğu
karşısında sohbet havası içinde belli bir sonuca ulaşma
amacı olmadan tartışılıp ele alındığı konuşma türüdür.

• Panel bir başkan tarafından yönetilir.

• Tartışmacılar 3-6 kişi arasında olabilir.

• Tartışmacılar farklı fikirleri savunacak kişiler olmalı.

• Konuya çeşitli yönlerden yaklaşma imkânı

oluşturulmalı.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 44

 Hazırlıklı Konuşmalar
Açık Oturum

 Toplumu yakından ilgilendiren bir konuda, bir grup uzman
konuşmacının tartışarak bir sonuca varmaya çalışmasına
denir.
• Topluluk karşısında veya radyo, televizyonda olabilir.

• Son bölüm sorulu-cevaplı ve tartışmalı.

• Konu ilgi çekici olmalı.

• Bir başkan tarafından yönetilir.Konuşmalar birkaç tur

sürebilir.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 45

 Hazırlıklı Konuşmalar
Forum

 Forum da, açık oturum ve panelde olduğu gibi önceden
belirlenen bir konunun, o konuyla ilgili uzmanlarca
tartışıldığı; topluluk karşısında gerçekleştirilen konuşma
türlerindendir.

• Ortak bir sonuca varma amacı yok.

• Forumu diğer konuşma türlerinden asıl ayıran özelliği

dinleyicilerin forum süresince, yönetici kontrolünde söz
alarak soru ve görüşlerini ifade edebilmeleridir.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 46

 Hazırlıklı Konuşmalar
Münazara

 Önceden verilen bir konunun bir jüri önünde iki farklı grup
tarafından karşıt düşüncelerle savunulduğu tartışma türüdür.

• Genelde okullarda öğrencilere yaptırılan

münazara ile öğrencilerin düşüncelerini
geliştirme, ifade etme ve savunma becerilerinin
geliştirilmesi amaçlanır.

• Münazarada doğru düşüncenin kazanması gibi

bir şart yoktur. İyi savunulduğunda gerçekle
uyuşmayan bir fikir de burada galip gelebilir.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 47

 Hazırlıklı Konuşmalar
Münazara

 Tek bir cümleden oluşan iki karşıt yargı etrafında münazara
konusu oluşturulur. Örneğin; «Üniversi-
telerde Türkçe dersi öğretilmelidir.
Üniversitelerde Türkçe dersi
öğretilmemelidir.» gibi.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 48

 Hazırlıklı Konuşmalar
Söylev (Nutuk)

 Nutuk, bir düşünceyi belirli bir topluluğa açıklamak veya aşılamak
amacıyla açık veya kapalı alanlarda yapılan topluluk konuşma
türüdür.
• Heyecana dayalı bu konuşma türünde bir topluluğu
belirli bir konuda ikna etmek veya hislerini harekete
geçirmek amaçlanır.

• Konuşmacının başarılı olabilmesi için, hedef kitlenin

psikolojik ve sosyolojik özelliklerini çok iyi tanıması
gerekir.

• Türleri: Siyasî, askerî, dinî, hukukî,akademik

• İnandırıcı, açık ve kesin ifadeler taşıması

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 49

 Hazırlıklı Konuşmalar
Sempozyum (Bilgi Şöleni)

 Bir konu etrafında, uzman kişilerce yapılan ve konuyu
çözmeye yönelik yapılan bilimsel konuşmalardır.
• Sempozyumlarda birden fazla oturum olur. Her oturum
bir başkan tarafından yönetilir. Oturum başkanı
konuşmacıları tanıtır ve değerlendirmeler yapar.

• Sempozyumların duyurusu ve hazırlıkları aylar

öncesinden yapılır.

• Burada okunan-konuşulan metinlere bildiri (tebliğ)

denir. Bu bildiriler bilimsel değeri olan kitap hâline
getirilir (Karaağaç 2011: 211).

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 50

 Hazırlıklı Konuşmalar
Seminer

 Çalışılan konuyla ilgili elde edilen sonuçların sunulduğu;
bu çerçevede belirli bilgilerin aktarıldığı ve elde edilen
sonuçların tartışıldığı topluluk konuşma türlerindendir.

• Ayrıca, yetişkin öğrencilerin araştırma raporlarını

uzman kişilerin yönetiminde sundukları ve bu
çerçevede bilgi ve bulgularını izleyicilerle tartış-
tıkları grup çalışmalarına da seminer adı verilir.

• Akademik özellik taşıması.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 51

 Hazırlıklı Konuşmalar
Röportaj

 Toplumu ilgilendiren hemen her konuda, konu ile ilgili
kişilerle yapılan görüşmelere röportaj denir.
• Bu görüşmeler, yazılı veya sözlü hatta görüntülü
olarak sunulabilir.

• Fotoğraf ve belgelerle ilgi çekici olmalı.

• Dikkat çekici, bilgilendirici olmalı.

• Ön araştırma yapılması gerekir.

• Doğru bilgiler taşımalıdır.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 52
 Hazırlıklı Konuşmalar
Mülakat

 Alanında tanınmış siyaset, bilim, sanat insanlarının belirli
konulardaki görüşlerini ortaya koyan; önceden
hazırlanmış sorulara bu kişilerin verdikleri cevaplarla
içeriği oluşturulan konuşmalardır.

 Mülakat öncesinde hazırlanan sorular, mülakat yapılacak

kişiye sunulur.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 53

 Hazırlıklı Konuşmalar
Röportaj ve Mülakatın Farkları

Mülakat tek bir
kişiyle yapılır.

Röportaj ise bir

konu etrafında pek Mülakatta
çok kişiyle birlikte konu
gerçekleştirilebilir. dışına Mülakatın
çıkılmaz röportajdan en
önemli farkı, özel
duygu ve
beyanlara yer
vermemesidir.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 54

 BAŞVURU KAYNAKLARI

Babacan, Mahmut (2007). Yazılı ve Sözlü Anlatım. İstanbul: 3F Yay.

Demir, Nurettin – Yılmaz, Emine (2009). Türk Dili Yazılı ve Sözlü Anlatım.
1. Basım. Ankara: Nobel Yay.

Durmuş, Mustafa (2013). «Sözlü Anlatım». Anadolu Üniversitesi Açık

Öğretim Fakültesi Türk Dili II. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay. 194-
219.

Eker, Süer (2010). Çağdaş Türk Dili. 6. Basım. Ankara: Grafiker Yay.

Karaağaç, Günay – Hayati Yavuzer (2011). Yükseköğretimde Türk Dili ve

Komposizyon. 1. Basım. Ankara: Okutman Yay.

11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 55

 BAŞVURU KAYNAKLARI

Koç, Saadettin (2008). «Sözlü Anlatım». Üniversiteler İçin Dil ve Anlatım. Ed.
Serdar Odacı. 1. Basım. Konya: Tablet Yay. 413-552.

Sarı, Mehmet (2011). Fakülte ve Yüksekokullar İçin Türk Dili Ders Kitabı. Gen. 2.
Basım. Ankara: Okutman Yay.

Tekalan-Toman, Hümeyra (2009). «Doğru ve Güzel Konuşma», Üniversiteler İçin

Türk Dili El Kitabı. Ed. Mustafa Durmuş. 1. Basım. Ankara: Grafiker Yay. 349-
376.

Yaman, Ertuğrul (2009). «İletişim ve Sunum Teknikleri». Üniversiteler İçin Türk

Dili El Kitabı. Ed. Mustafa Durmuş. 1. Basım. Ankara: Grafiker Yay. 377-399.

Zülfikar, Hamza (2008). Doğru Yazma ve Konuşma Bilgileri. Ankara: Zerpa Yay.
11. HAFTA TÜR 102 TÜRK DİLİ 56