LAPORAN TAHUNAN JAKIM 2017-Compressed PDF

LAPORAN TAHUNAN 2017
ISI KAN
4 Kata Alu-Aluan Ketua Pengarah JAKIM
5-6 Info Korporat
7-8 Carta Organisasi
9-12 Pengurusan Tertinggi dan Pengarah-Pengarah

Bahagian
13-50 Penyelidikan dan Pengurusan Fatwa
51-74 Manifestasi Dakwah dalam Masyarakat
JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA

DUNGAN
75-122 Pengukuhan Modal Insan
123-134 Pengukuhan Institusi Kekeluargaan dan

Kemasyarakatan
135-160 Penyelarasan Pendidikan dan

Pengurusan Masjid
161-174 Penggubalan dan Penyelarasan

Undang-Undang
175-194 Pemerkasaan Hab Halal Global
195-208 Perhubungan Antarabangsa dan Dalam Negeri
209-223 Pengurusan dan Kewangan

KATA
ALU-ALUAN
KETUA PENGARAH JAKIM
Alhamdulillah, setinggi-tinggi kesyukuran dipanjatkan

ke hadrat Allah SWT kerana dengan limpah kurnia-Nya,
Laporan Tahunan JAKIM 2017 dapat diterbitkan. Tahniah
dan syabas saya ucapkan kepada pihak sidang redaksi
yang menjayakan penerbitan Laporan Tahunan 2017.
Laporan Tahunan JAKIM telah berjaya merakamkan

aktiviti dan pencapaian penting JAKIM sepanjang tahun
2017. Laporan ini penting sebagai titipan sejarah
dan dokumentasi pada masa akan datang. Ia juga
menjadi kayu pengukur bagi pencapaian dan sumbangan
JAKIM sebagai badan yang menyelaras pengurusan hal
ehwal Islam di peringkat persekutuan.
Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah melaksanakan pelbagai

program dan aktiviti dakwah selaras dengan misi visi,
objektif dan fungsi JAKIM. Program-program tersebut
meliputi aspek dakwah, penyelidikan, kemasyarakatan,
media elektronik dan cetak, pendidikan, latihan,
pembangunan masjid, perundangan, pensijilan halal,
perhubungan antarabangsa dan sebagainya.
Kejayaan JAKIM juga adalah hasil kerjasama

badan-badan dan agensi-agensi yang terlibat secara
langsung ataupun tidak langsung untuk menjayakan
sesebuah program bagi mencapai matlamat sebenar.
Akhir kata, besar harapan saya agar JAKIM akan terus YBHG. TAN SRI DATO’ HAJI OTHMAN
maju dalam memartabatkan institusi agama Islam. BIN MUSTAPHA
Seterusnya menjadi sumber rujukan yang terunggul
merangkumi pelbagai bidang yang berkaitan di peringkat
kebangsaan mahupun antarabangsa.
“KESATUAN UMMAH KESEJAHTERAAN NEGARA”
4
INFO
KORPORAT DAN
PENGURUSAN
TERTINGGI

INFO
KORPORAT
VISI
Peneraju Dalam Membina Ketamadunan Ummah yang Unggul
MISI
Mewujudkan Pengurusan Hal Ehwal Islam yang Cekap dan Berkesan
OBJEKTIF
Memastikan Ajaran Islam Tersebar Luas kepada Seluruh Masyarakat
Membentuk Kepimpinan yang Berwibawa dan Melahirkan Tenaga Pengurusan yang Terlatih, Berketerampilan, Dedikasi
dan Berhikmah
Menghasilkan Sistem Pengurusan yang Berteraskan Nilai dan Etika Islam
FUNGSI
Sebagai sebuah agensi utama pengurusan hal ehwal Islam di peringkat persekutuan serta urus setia kepada Majlis
Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI), Maka JAKIM melaksanakan tiga fungsi utama berikut :
Fungsi 1 Penggubalan dan Penyeragaman Undang-Undang Syarak

Fungsi 2 Penyelarasan dan Pentadbiran Islam
Fungsi 3 Penyelarasan dan Pembangunan Pendidikan Islam
6
PIAGAM PELANGGAN
Jabatan ini berjanji akan melaksanakan tanggungjawab dan memainkan peranan sebagai ”agensi pusat” yang
unggul dengan memberikan perkhidmatan yang berkualiti dalam pengurusan hal ehwal Islam melalui usaha
penyelarasan dan peningkatan mutu perkhidmatan dalam bidang dakwah, penyelidikan, perundangan, latihan,
pendidikan serta pembangunan ekonomi dan sosial dengan menyediakan perkhidmatan seperti yang berikut:
Menyediakan draf undang-undang Islam dalam tempoh enam bulan selepas semua dasar diputuskan.
Menyediakan hasil penyelidikan dalam bidang akidah, syariah, falak dan muamalat dalam tempoh enam
bulan selepas arahan diterima.
Menyediakan program dakwah secara komprehensif dan melaksanakannya mengikut jadual yang ditetapkan.
Menerbitkan rancangan agama di radio dan televisyen pada setiap hari menepati waktu, dipersembahkan
secara menarik dan mudah difahami.
Menerbit dan mengedar buku, majalah dan risalah dalam bidang keilmuan Islam mengikut jadual yang
ditetapkan.
Menyediakan program Kelas al-Qur’an dan Fardu Ain (KAFA) kepada kanak-kanak Islam berusia enam hingga
12 tahun mengikut kurikulum yang ditetapkan.
Mengeluarkan Sijil Pengesahan Halal Malaysia bagi makanan, barangan gunaan dan perkhidmatan logistik
bagi permohonan yang memenuhi syarat dalam tempoh 30 hari bekerja selepas permohonan diterima.
Menyediakan teks khutbah Jumaat pada setiap minggu dan memaparkannya dalam portal JAKIM pada
setiap hari sebelum jam 10 pagi pada setiap hari Jumaat.
Memberi latihan dalam bidang pengurusan hal ehwal Islam mengikut jadual perancangan yang ditetapkan.
Mengeluarkan surat tawaran kepada calon yang berjaya dalam temuduga pengambilan pelajar baharu
Darul Quran dalam tempoh tiga minggu selepas tarikh temuduga.
Memastikan segala tuntutan yang lengkap diproses dan pembayaran dibuat dalam tempoh 14 hari.
Mengeluarkan surat sokongan pas lawatan ikhtisas bagi pendakwah dan pelajar warganegara asing dalam
tempoh 21 hari bekerja daripada permohonan diterima.
7
CARTA
ORGANISASI
JAKIM
8
KETUA PENGARAH
PEJABAT PENASIHAT
UNDANG-UNDANG
TIMBALAN TIMBALAN
PENGARAH KANAN
KETUA PENGARAH KETUA PENGARAH
(Pengurusan) Jabatan Agama Islam
(Dasar) (Pembangunan Insan)
Wilayah Persekutuan
Perancangan dan Penyelidikan Pembangunan Insan Pengurusan Maklumat JAKIM Cawangan Sabah
Kemajuan Islam Dakwah Pengurusan Sumber Manusia Darul Quran
Penyelarasan Undang-undang Keluarga Sosial dan Komuniti Kewangan Institut Latihan Islam Malaysia
Perhubungan Penerbitan Khidmat Pengurusan Hab Halal
Pengurusan Fatwa Media JAKIM Cawangan Sarawak
Unit Indeks Syariah
Unit Integriti

9
PENGURUSAN
PENG
TERTI
TERTINGGI
KETUA PENGARAH
TAN SRI DATO’ HAJI OTHMAN

BIN MUSTAPHA
TIMBALAN
KETUA PENGARAH
(Dasar)
DATUK HAJI MOHAMAD

NORDIN BIN IBRAHIM
PENGARAH KANAN TIMBALAN

(Pengurusan) KETUA PENGARAH
(Pembangunan Insan)
ENCIK MASRI BIN RAZALI
DATUK HAJI ZAINAL ABIDIN
BIN JAFFAR
1011
PENGARAH-PENGARAH BAHAGIAN
PENGARAH PENGARAH PENGARAH

BAHAGIAN PERANCANGAN & BAHAGIAN KEMAJUAN ISLAM BAHAGIAN PEMBANGUNAN INSAN
PENYELIDIKAN HAJJAH HAKIMAH BINTI MOHD YUSOFF HAJJAH ZAWANAH BINTI MUHAMMAD
TUAN HAJI MOHAMAD BIN SAARI
PENGARAH PENASIHAT PENGARAH

BAHAGIAN PENYELARASAN UNDANG-UNDANG BAHAGIAN KELUARGA, SOSIAL
UNDANG-UNDANG ENCIK RAZALI BIN ARIFFIN & KOMUNITI
ENCIK AZIZ BIN HAJI MOHAMAD ENCIK HALIM BIN AHMAD
PENGARAH PENGARAH PENGARAH

BAHAGIAN PERHUBUNGAN INSTITUT LATIHAN ISLAM MALAYSIA BAHAGIAN PENERBITAN
ENCIK NIK MOHD REDZUAN BIN NIK YAACOB HAJJAH ZAITON BINTI ABDUL RAHMAN PUAN ZAINAB BINTI AB RAHMAN
11
PENGARAH
BAHAGIAN KHIDMAT PENGURUSAN
ENCIK ZURI BIN ZAINOL
PENGARAH PENGARAH
BAHAGIAN PENGURUSAN MAKLUMAT BAHAGIAN MEDIA
ENCIK AISHAM BIN MOHAMED TUAN HAJI MOHD YUSOF
BIN ABDUL HAMID
PENGARAH
BAHAGIAN PENGURUSAN SUMBER
MANUSIA
PUAN NOR AKMAR BINTI ABDUL KARIM
PENGARAH PENGARAH
BAHAGIAN HAB HALAL BAHAGIAN PENGURUSAN FATWA
DATO’ DR SIRAJUDDIN BIN SUHAIMEE TUAN HAJI YAAKOB BIN ABDUL RAHIM
PENGARAH
JAKIM CAWANGAN SARAWAK
ENCIK WAN JAAPAR BIN WAN AHMAD
PENGARAH PENGARAH
JAKIM CAWANGAN SABAH BAHAGIAN KEWANGAN
TUAN HAJI MAT RADZI BIN MAT ALI ENCIK ABD MALIQUE BIN ABD RAZAK
PENGARAH
BAHAGIAN DAKWAH
ENCIK MAZLAN BIN ABDULLAH
12
PENYELIDIKAN
& PENGURUSAN
FATWA

Mesyuarat Panel Pakar Akidah (PPA) Bil. 3
SEKSYEN AKIDAH Tarikh : 28-29 November 2017
Tempat : Hotel Concorde, Shah Alam.
Sepanjang tahun 2017, Seksyen Akidah telah menjalankan

kajian dan penyelidikan dalam isu-isu seperti yang berikut:
1 Aliran Pemikiran Islam Liberal

2 Diayah agama lain (tumpuan KristianisasI)
3 Global Ikhwan Sdn. Bhd. Pasca Taubat
4 Ajaran Syiah Mesyuarat Jawatankuasa Menangani Ancaman Akidah
5 Ideologi Kumpulan Ektremis dan Militan Peringkat Kebangsaan (JAPAS)
6 Ideologi Hizbut Tahrir Malaysia
Mesyuarat ini dipengerusikan oleh YB Menteri di Jabatan
7 Amalan Perbomohan, Perubatan Tradisional dan Perdana Menteri dan ahlinya seramai 50 orang terdiri
Persilatan. Penyelarasan Penubuhan Lajnah daripada pengarah-pengarah Jabatan Agama Islam Negeri
Pengawalseliaan Pengubatan Islam (LAJPPI) (JAIN), pengarah-pengarah di beberapa Kementerian dan
urus setia. Pada tahun 2017, Mesyuarat JAPAS telah
8 Ajaran Azhar Wahab@Pertubuhan Kerabat Raja diadakan sebanyak dua kali.
Sakti@Yayasan Hang Tawi@Pertubuhan Tuanku
Karaming Sakti. (TKS)
9 Tarekat dan Tasawuf

10 Ajaran Millah Abraham
Mesyuarat Panel Pakar Akidah (PPA)
Keahlian Mesyuarat Panel Pakar Akidah terdiri daripada

14 orang Panel yang dilantik oleh Menteri di Jabatan Perdana
Menteri. Sebanyak tiga kali Mesyuarat Panel Pakar Akidah
dilaksanakan pada tahun 2017.
Mesyuarat Panel Pakar Akidah (PPA) Bil. 1

Tarikh : 15 Mac 2017 Mesyuarat Jawatankuasa Menangani Ancaman Akidah
Tempat : ILIM, Bangi Peringkat Kebangsaan (JAPAS) Bil. 16
Tarikh : 6 Februari 2017
Mesyuarat Panel Pakar Akidah (PPA) Bil. 2 Tempat : Kompleks Islam Putrajaya
Tarikh : 27 Julai 2017
Tempat : ILIM, Bangi Mesyuarat Jawatankuasa Menangani Ancaman Akidah
Peringkat Kebangsaan (JAPAS) Bil. 17
Tarikh : 25 Oktober 2017
Tempat : Hotel Putra, Kuala Lumpur
Bengkel Asas Strategik
Bengkel Asas Strategik berjaya diadakan sebanyak dua

kali. Ahli bengkel terdiri daripada pegawai-pegawai dan
kakitangan di Bahagian Perancangan dan Penyelidikan.
Bengkel Asas Strategik Siri 1 diadakan pada 25 April
14
P E N Y E L ID IK A N & P E N G U R U SAN FATWA
2017 dan manakala siri 2 pada 23 Mei 2017 bertempat

di Bilik Mesyuarat Al-Hakim, Aras 4, Blok A, Kompleks SEKSYEN SYARIAH
Islam Putrajaya.
Bengkel Pengemaskinian Data Sistem Maklumat Seksyen Syariah terbahagi kepada dua unit iaitu Unit
Akidah Semasa (SISMAS) Kajian Hukum dan Unit Falak.
Bengkel diadakan sebanyak 3 kali iaitu pada 6 September Unit Kajian Hukum
2017 (siri 1), 20 November 2017 (siri 2) dan 27 Disember
2017 (siri 3) bertempat di Bilik Simulasi ICT, Bahagian Melaksanakan kajian dalam bidang syariah merangkumi
Pengurusan Maklumat. Pesertanya ialah pegawai-pegawai aspek ibadat, hal ehwal keperibadian (ahwal syakhsiyyah),
dan kakitangan di Seksyen Akidah. Tujuan bengkel diadakan hal ehwal kenegaraan (siyasah syar’iyyah), jenayah (jinayat),
adalah sebagai platform untuk mengemas kini data dan sains perubatan, sains pemakanan dan fiqah semasa yang
maklumat di dalam SISMAS. melibatkan hukum syarak bagi mencapai tujuan syariah
(maqasid syariah) serta melaksanakan kajian istinbat
Bengkel Pemurnian Pelan Tindakan Menangani hukum untuk dirujuk kepada Panel Pakar Syariah (PPS) dan
Ancaman Fahaman Islam Liberal Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal
Ugama Islam Malaysia. Selain itu, menyediakan kaedah dan
Bengkel diadakan pada 17 Julai 2017 di Bilik Mesyuarat garis panduan bagi perkara yang melibatkan hukum syarak
Al-Hakim, Aras 4, Bahagian Perancangan dan Penyelidikan. untuk memberikan kefahaman kepada masyarakat.
Kunjung Hormat Ketua Pengarah JAKIM ke PDRM, Aktiviti dan Program Unit Kajian Hukum
Bukit Aman, Kuala Lumpur
Sepanjang tahun 2017, Unit Kajian Hukum telah
Pada 22 Jun 2017, diadakan satu kunjungan hormat ke melaksanakan program seperti berikut :
Pengarah Cawangan Khas, PDRM, Bukit Aman yang diketuai
oleh Ketua Pengarah JAKIM. Antara tujuan kunjungan Mesyuarat Pengesahan Patuh Syariah
hormat diadakan adalah untuk mempererat hubungan
kerjasama antara JAKIM dan PDRM khususnya dalam Mesyuarat Bagi Pelaksanaan Pensijilan Patuh
menangani isu-isu akidah semasa. Syariah Bagi Perkhidmatan dan Premis
Tarikh : 19 Januari 2017
Tempat : Kompleks Islam Putrajaya
Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Pelaksanaan

Pensijilan Patuh Syariah
Tarikh : 11 April 2017
Mesyuarat Induk Pensijilan Patuh Syariah Malaysia

Tarikh : 20 September 2017
Mesyuarat Panel Pakar Syariah
Mesyuarat Panel Pakar Syariah Kali ke-94

Tarikh : 14 Mac 2017
Tempat : Institut Latihan Islam Malaysia, Bangi
Mesyuarat Panel Pakar Syariah Kali Ke-95

Tarikh : 24 Mei 2017
15
Mesyuarat Panel Pakar Syariah Kali Ke-96 10 Perkongsian Susu Ibu bagi Bayi Pramatang Di
Tarikh : 18 Julai 2017 Hospital Kementerian Kesihatan Malaysia
11 Penambahbaikan Garis Panduan Doa Dalam Majlis
Rasmi dan Separa Rasmi (Edisi Ketiga 2017)
12 Penganjuran Acara International Syariah Compliant
Challenge
13 Penyelidikan dan Pembangunan Susu Kuda Niemas
dan Bidang Pendidikan Industri Ekuin
14 Hukum Pendermaan Uterus bagi Pesakit MRKH
15 Hukum Penentuan Tempat Permulaan Marhalah
Barisan ahli Mesyuarat Panel Pakar Syariah Kali Ke-94 Semasa Musafir
16 Kajian Kebajikan Haiwan dan Pusat Kecemerlangan
Untuk Kebajikan Haiwan dengan kerjasama
Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani dan
UPM
17 Hukum Penetapan Jantina Bagi Pesakit NES
18 Garis Panduan Pelaksanaan Solat Dalam Waktu
Bekerja Bagi Sektor Swasta
Sesi perbincangan semasa mesyuarat berlangsung Bengkel Istinbat Hukum

Tarikh : 15 Mei 2017
Senarai Kajian Yang Dibuat Sepanjang Tahun 2017: Tempat : Kompleks Islam Putrajaya
Objektif :
1 Draf Garis Panduan Pengurusan Jenazah Islam di
Hospital-hospital Kementerian Kesihatan Malaysia
i. Memberi kefahaman mengenai kaedah dan
(Semakan)
metodologi kajian hukum yang menepati dengan
2 Risalah Panduan Berkhatan Dalam Islam kaedah penyelidikan yang sebenar.
3 Hukum Valet Doa
ii. Memberi pendedahan kepada peserta berkaitan
4 E-Musafir (Mobile Apps di Telefon Pintar) satu kaedah penyelidikan yang mantap dan
5 Hukum Penentuan Agama Anak di Bawah Umur tersusun bagi mendapatkan hasil kajian yang
18 Tahun Sekiranya Salah Seorang Ibu atau Bapa bersifat holistik dan bertepatan dengan syarak.
Bukan Islam Memeluk Agama Islam
6 Hukum Pemakaian Kanta Lekap

7 Hukum dan Pandangan Islam Menguruskan Jenazah
Orang Bukan Islam
8 Hukum Memakan Haiwan Haram Semasa Latihan

Survival
9 Penetapan Piawai Dalam Peralatan Teknologi bagi
Pengesahan Kehadiran DNA Khinzir Porsin Dalam
sesuatu Produk
Sesi perbincangan semasa bengkel berlangsung
16
Kajian ini diketuai oleh Prof. Dato’ Dr. Mohd Zambri bin
Zainuddin, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya,
ahli kajian terdiri daripada pegawai Jabatan Ukur dan
Pemetaan Malaysia, Universiti Malaya, Jabatan Mufti Negeri
Sembilan dan Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.
Sesi pembentangan daripada YBhg. Sahibus Samahah Datuk

Dr. Zulkifli Mohamad Al-Bakri, Mufti Wilayah Persekutuan
Unit Falak
JAKIM melaksanakan kajian dalam bidang falak merangkumi

aspek pembangunan sistem pengurusan falak, menganalisis
data cerapan untuk rujukan Pejabat Penyimpan Mohor
Besar Raja-Raja Malaysia bagi penentuan awal Ramadan,
Syawal dan Zulhijjah, menganalisis data piawai falak untuk
menyediakan almanak, takwim hijri, hari kebesaran Islam,
jadual waktu solat seluruh Malaysia, penentuan arah kiblat,
objek samawi dan fenomena alam serta melaksanakan
kajian istinbat hukum berkaitan falak untuk dirujuk kepada
Panel Pakar Syariah dan Jawatankuasa Fatwa Majlis
Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia. Selain
itu, menyediakan kaedah dan garis panduan bagi perkara
yang melibatkan bidang falak untuk memberi kefahaman
kepada masyarakat.
Aktiviti dan Program Unit Falak
Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah melaksanakan program

seperti berikut :
Kajian Cerapan Hilal, Kecerahan Langit dan Pembiasan

Cahaya di Ufuk Selepas Terbenam Matahari
Sepanjang tahun 2017, Unit Falak telah menjalankan

Kajian Cerapan Hilal, Kecerahan Langit dan Pembiasan Gambar-gambar yang dirakam sewaktu kajian di
Cahaya di Ufuk Selepas Terbenam Matahari bertempat Kompleks Baitul Hilal Telok Kemang, Port Dickson,
di Kompleks Baitul Hilal Telok Kemang, Port Dickson, Negeri Sembilan
Negeri Sembilan pada tarikh-tarikh seperti berikut:
Kajian Fajar Dan Ketetapan Waktu Solat
1. 28 Januari 2017
2. 27 dan 28 Februari 2017 Pada 2 hingga 4 Mei 2017, Kajian Fajar dan Ketetapan
3. 28 dan 29 Mac 2017 Waktu Solat telah dilaksanakan di Pantai Irama, Bachok,
4. 27 dan 28 April 2017 Kelantan. Kajian diketuai oleh YBhg. Prof. Madya Dr. Abdul
5. 24 dan 25 Julai 2017 Halim bin Abdul Aziz dari Universiti Sains Malaysia, disertai
6. 20 dan 21 September 2017 oleh pegawai daripada Jabatan Mufti Negeri Kelantan,
7. 20 dan 21 Oktober 2017 Jabatan Mufti Negeri Pulau Pinang, Pejabat Mufti Wilayah
8. 19 dan 20 November 2017 Persekutuan, Jabatan Mufti Negeri Sembilan, Jabatan
9. 19 dan 20 Disember 2017 Mufti Negeri Perak dan Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.
17
Kajian Cerapan Gerhana Bulan Separa Kajian Kriteria Baru Imkanur Rukyah
JAKIM dengan kerjasama Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin Fasa 1 Kajian Kriteria Baru Imkanur Rukyah telah
telah melaksanakan Kajian Cerapan Gerhana Bulan Separa dilaksanakan pada 10 hingga 12 Oktober 2017 di Wilayah
yang belaku pada 8 Ogos 2017 bersamaan 15 Zulkaedah Persekutuan Labuan. Kajian ini diketuai oleh Prof. Dato’
1438H. Dr. Mohd Zambri bin Zainuddin, Akademi Pengajian Islam,
Universiti Malaya dan ahli kajian ini terdiri daripada pegawai
Majlis dimulakan dengan solat sunat gerhana (kusuf) dan Jabatan Ukur dan Pemetaan Malaysia, Universiti Malaya,
diakhiri dengan aktiviti cerapan gerhana. Sebuah teleskop Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan Cawangan Labuan dan
dan peralatan teodolit disediakan untuk pengunjung bagi Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.
memudahkan aktiviti cerapan di samping memperkenalkan
bidang falak dan astronomi kepada masyarakat awam Ujian Lapangan Bagi Peralatan Kiblat Berasaskan
dengan lebih dekat. Orang awam dan kakitangan kerajaan Gyro (Innoqibla)
sekitar Putrajaya juga turut tidak terlepas menyaksikan
kejadian gerhana yang jarang-jarang berlaku di Malaysia. Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah menjalankan Ujian
Gerhana bulan seterusnya dijangka berlaku pada tahun Lapangan Bagi Peralatan Kiblat Berasaskan Gyro (Innoqibla)
2018 di Malaysia. dengan kerjasama Fakulti Kejuruteraan dan Alam Bina,
Universti Kebangsaan Malaysia, Jabatan Ukur dan Pemetaan
Malaysia dan juga disertai oleh Jabatan Mufti Negeri-negeri
yang berkenaan pada tarikh dan tempat seperti berikut:
1. Zon Tengah
Tarikh : 24 Julai 2017
Tempat : Kompleks Baitul Hilal Telok Kemang,
Port Dickson, Negeri Sembilan.
2. Zon Utara
Tarikh : 17 Ogos 2017
Tempat : Pusat Falak Sheikh Tahir, Pantai
Acheh, Balik Pulau, Pulau Pinang.
3. Zon Timur
Tarikh : 26 September 2017
Tempat : Masjid Sultan Ismail Petra, Kota
Bharu, Kelantan.
Gambar-gambar yang dirakam sewaktu Kajian Cerapan

Gerhana Bulan Separa di Masjid Tuanku Mizan Zainal
Abidin, Putrajaya
18
Gambar-gambar yang dirakam sewaktu Muzakarah

Falak 2017 Peringkat Kebangsaan di Hotel Pantai
Puteri, Tanjung Kling, Melaka.
Bengkel Garis Panduan Cerapan Hilal

Tarikh : 15 hingga 17 November 2017
Tempat : Institut Latihan Islam Malaysia, Bangi,
Selangor.
Gambar-gambar yang dirakam sewaktu Ujian

Lapangan Bagi Peralatan Kiblat Berasaskan Gyro
(Innoqibla).
Seminar dan Bengkel Falak
Muzakarah Falak 2017 Peringkat Kebangsaan

Tarikh : 10 hingga 12 Oktober 2017
Tempat : Hotel Pantai Puteri, Tanjung Kling, Melaka.
Ahli Bengkel Garis Panduan Cerapan Hilal.
19
Mesyuarat Panel Pakar Falak dan Jawatankuasa
Penetapan Awal Puasa dan Hari Raya SEKSYEN MUAMALAT
Mesyuarat Panel Pakar Falak Bil. 1/2017 Muzakarah Ahli Majlis Penasihat Syariah Institusi
Tarikh : 29 Mac 2017 Kewangan Di Malaysia
Tempat : Bilik Mesyuarat Aras 8, Blok A, Kompleks
Islam Putrajaya, Putrajaya. Muzakarah Ahli Majlis Penasihat Syariah Institusi Kewangan
di Malaysia Kali ke-13 telah berlangsung pada 20 Julai 2017
Mesyuarat Jawatankuasa Penetapan Awal Puasa (Khamis) bertempat di Dewan Persidangan, Mahkamah
dan Hari Raya & Mesyuarat Penyelarasan Waktu Syariah Wilayah Persekutuan Putrajaya. Pada tahun ini,
Imsak dan Berbuka Puasa Negeri-Negeri Seluruh penganjuran Muzakarah dianjurkan dengan kerjasama
Malaysia 1438H/2017M Panel Pakar Falak Bil. 1/2017 dengan Bank Negara Malaysia (BNM), Suruhanjaya Sekuriti
Tarikh : 10 April 2017 Malaysia (SC), Akademi Penyelidikan Syariah Antarabangsa
Tempat : Kompleks Islam Putrajaya dalam Kewangan Islam (ISRA), Persatuan Institusi Perbankan
Islam Malaysia (AIBIM), Persatuan Penasihat Syariah bagi
Mesyuarat Penyelarasan Aktiviti Falak Seluruh Kewangan Islam Malaysia (ASAS), Bank Islam Malaysia
Malaysia Berhad (BIMB) dan Permodalan Nasional Berhad (PNB).
Tarikh : 21 Februari 2017
Tempat : Kompleks Islam Putrajaya Majlis perasmian muzakarah pada kali ini telah disempurnakan
oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral
Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji Baharom (B). Pengerusi
muzakarah ialah YBhg. Tan Sri Datuk Sheikh Ghazali bin
Ab. Rahman, Penasihat Perundangan Syariah, Jabatan
Peguam Negara dan YBhg. Dato’ Seri Haji Hasan bin
Haji Ahmad selaku pakar rujuk muzakarah. Muzakarah
kali ke-13 ini, telah berjaya menarik seramai 120 orang
peserta yang terdiri daripada Ahli Panel Penasihat Syariah,
Eksekutif Syariah di institusi kewangan, Panel Pakar
Muamalat JAKIM dan ahli-ahli akademik. Dengan tema
“Pematuhan Syariah Mendepani Inovasi Kewangan Global”,
muzakarah pada tahun ini telah mengupas dan membahaskan
tajuk Penggunaan Mata Wang Digital (Bitcoin). Sebanyak dua
buah kertas kerja telah dibentangkan, iaitu Penggunaan Mata
Wang Digital: Satu Pengenalan oleh YBrs. Dr. Muhammad
Reza Za’ba dari Institut Sistem Mikroelektronik Malaysia
(MIMOS) dan Penggunaan Mata Wang Digital Menurut
Perspektif Syariah oleh YBrs. Dr. Farrukh Habib dari Akademi
Penyelidikan Syariah Antarabangsa Dalam Kewangan Islam
(ISRA).
Muzakarah diakhiri dengan bacaan rumusan yang

disampaikan oleh YBhg. Dato’ Seri Haji Hassan bin Haji Ahmad
merangkap pakar rujuk muzakarah. Ucapan penutupan
muzakarah pula telah disempurnakan oleh Timbalan Ketua
Pengarah (Dasar) JAKIM, Datuk Haji Mohamad Nordin bin
Gambar-gambar yang dirakam sewaktu Mesyuarat Penyelarasan Ibrahim.
Aktiviti Falak Seluruh Malaysia di Bilik Mesyuarat Aras 2, Blok B,
Kompleks Islam Putrajaya, Putrajaya.
20
PORTAL e-MUAMALAT
Portal e-Muamalat dibangunkan untuk memuatkan
perbahasan-perbahasan fiqh muamalat di samping menjadi
tempat rujukan berautoriti bagi umat Islam mendapatkan
maklumat yang tepat dan terkini.
YB Menteri sedang menyampaikan ucapan perasmian

muzakarah
Carta 1
YBrs. Dr. Farrukh Habib, pembentang kertas kerja
Jadual 1: Kedudukan Pelayar Mengikut Negara Pada Tahun 2017
YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha sedang berucap
dalam muzakarah
Jadual 2: Kedudukan Pelayar Mengikut Negara Pada Tahun 2017
Google Analytics telah merekodkan seramai 101,539 orang

pelayar portal e-Muamalat bagi tempoh 1 Januari hingga
31 Disember 2017. Daripada jumlah tersebut seramai 82,521
orang adalah pelayar baharu dan 19,030 orang adalah
pelayar berulang.
Carta 1: Jumlah Pelayar Portal e-Muamalat Pada Tahun 2017

yang direkodkan oleh Google Analytics.
YB Menteri bersama-sama ketua-ketua agensi
kerjasama dalam penganjuran MPS kali ke-13
21
Secara keseluruhannya, peningkatan perkembangan pelayar Mesyuarat Pengawalseliaan Perkhidmatan Pajak
portal amat baik. Ini disebabkan kesedaran masyarakat Gadai Islam (Ar-Rahnu)
awam untuk mendalami ilmu pengetahuan berkenaan
Muamalat dan Kewangan Islam dalam kehidupan seharian. Seksyen Muamalat dan Sosioekonomi, Bahagian
Penaiktarafan portal ini bertepatan dengan Teras 4, Pelan Perancangan dan Penyelidikan telah mengatur pertemuan
Strategik JAKIM 2015-2019 iaitu memantapkan kefahaman antara pelbagai agensi pada tarikh 4 Oktober 2017
dan penghayatan Islam secara syumul bagi melahirkan bertempat di Aras 9, Blok A, JAKIM bagi membincangkan
khaira ummah melalui kecanggihan teknologi maklumat. perkara berkaitan Pengawalseliaan Perkhidmatan Pajak
Gadai Islam. Objektif pertemuan ini adalah untuk
Jurnal Muamalat membincangkan penyelarasan kerjasama dalam usaha
untuk membangunkan urus tadbir yang komprehensif
Penerbitan Jurnal Muamalat merupakan satu misi dalam pengurusan Pajak Gadai Islam.
dakwah JAKIM ke arah menyebarluaskan ilmu pengetahuan
yang menyentuh tentang aspek muamalat dan ekonomi
Islam. Pewujudan Jurnal Muamalat ini adalah selaras
dengan komitmen JAKIM sebagai agensi agama di
peringkat persekutuan bagi mendukung aspirasi kerajaan
dalam mempromosi Malaysia sebagai pusat kewangan
Islam di persada antarabangsa menerusi penghasilan
bahan-bahan penerbitan ilmiah yang berkualiti.
Panel Penilai Jurnal Muamalat dilantik khusus oleh JAKIM

yang terdiri daripada ahli ilmuwan mempunyai kepakaran Mesyuarat dipengerusikan oleh YB Menteri di Jabatan Perdana
dalam bidang kewangan dan ekonomi Islam. Jurnal Menteri.
Muamalat telah diiktiraf sebagai refereed journal (jurnal
ilmiah). Pada tahun 2017, JAKIM telah menerbitkan Jurnal Mesyuarat Panel Pakar Muamalat (PPM) Kali Kedua
Muamalat Bil.10/2017. Kandungan koleksi jurnal muamalat
disediakan secara percuma dan boleh diperolehi di Mesyuarat PPM, JAKIM pada tahun 2017 telah diadakan
http://www.islam.gov.my/e-penerbitan dan e-muamalat sebanyak tiga (3) siri dipengerusikan oleh Prof Dr. Ashraf
islam.gov.my. bin Md. Hashim. Objektif PPM adalah untuk membantu
Jakim dalam memberi pandangan dalam hal ehwal
isu-isu berkaitan muamalat.
i. Mesyuarat Panel Pakar Muamalat

(PPM) pada 4 April 2017

ii. Mesyuarat Panel Pakar Muamalat
(PPM) pada 14 November 2017
iii. Mesyuarat Panel Pakar Muamalat

(PPM) Khas pada 31 Mei 2017
Bengkel / Mesyuarat Anjuran Seksyen Muamalat
Seksyen Muamalat dan Sosioekonomi telah melaksanakan

beberapa mesyuarat dan bengkel sepanjang tahun 2017.
Mesyuarat yang telah dilaksanakan adalah seperti berikut :
22
ii. Bengkel Garis Panduan Skim Pendapatan

Pasif dan Mendakwa Patuh Syariah Bil.
2/2018 pada 6 November 2017
Bengkel Pengurusan Portal e-Muamalat Versi Baharu
Panel-panel Pakar Muamalat, JAKIM sedang

bermesyuarat
Bengkel Garis Panduan Dana Wakaf al-Qur’an
Bengkel Garis Panduan Dana Wakaf al-Qur’an telah

diadakan sebanyak beberapa siri yang telah dihadiri oleh Seksyen JAKIM telah mengadakan beberapa siri bengkel
agensi-agensi seperti Perbadanan Wakaf Selangor (PWS), bertempat di Bahagian ICT bagi membincangkan
Perbadanan Wakaf Negeri Sembilan (PWNS), Jabatan penaiktarafan Portal e-Muamalat yang baharu dan sesi
Wakaf, Zakat dan Haji (JAWHAR), Kementerian Dalam pengujian portal yang dihadiri oleh wakil Bahagian
Negeri (KDN) pada tarikh seperti berikut. Pengurusan Maklumat (ICT JAKIM dan syarikat vendor
terpilih pada tarikh berikut.
i. Bengkel Garis Panduan Dana Wakaf
al-Qur’an siri 1 pada 19 Mei 2017 i. Bengkel Pengurusan Portal e-Muamalat
Bil 1/2017 pada 17 April 2017
ii. Bengkel Garis Panduan Dana Wakaf
al-Qur’an siri 2 pada 26 September 2017 ii. Bengkel Pengurusan Portal e-Muamalat
Bil 2/2017 pada 24 Mei 2017
iii. Bengkel Pengurusan Portal e Muamalat

Bil 3/2017 pada 15 Ogos 2017
Bengkel Semakan Artikel Jurnal Muamalat

Bil. 10/2017
JAKIM melalui Seksyen Muamalat dan Sosioekonomi,

Bahagian Perancangan dan Penyelidikan telah mengadakan
Bengkel Semakan Artikel Jurnal Muamalat pada 10 Ogos
2017 yang dihadiri oleh pegawai-pegawai Bahagian
Perancangan dan Penyelidikan dan pihak urus setia. Objektif
JAKIM telah mengadakan beberapa siri bengkel untuk bengkel ini diadakan untuk menyemak laras bahasa artikel
merangka dan mewujudkan Garis Panduan Skim agar ianya bertepatan dengan garis panduan yang telah
Pendapatan Pasif dan Mendakwa Patuh Syariah pada tarikh ditetapkan.
seperti berikut.
Kajian dan Penyelidikan Muamalat
i. Bengkel Garis Panduan Skim Pendapatan
Pasif dan Mendakwa Patuh Syariah Bil. Penyelidikan Islam adalah satu bidang daripada
1/2017 pada 21 Ogos 2017. bidang-bidang utama dalam fungsi JAKIM. Pelan Strategik
2015 - 2019, dalam Teras Kedua telah dinyatakan dengan
23
jelas iaitu “Mengukuhkan Bidang Penyelidikan dan
Pembangunan Islam ke Arah Melestarikan Kemajuan KAJIAN MEDIA
Ummah.” Selaras dengan itu pada tahun 2017, jumlah
penyelidikan yang dijalankan oleh Seksyen Muamalat, Perincian kajian yang telah dijalankan bagi tahun 2017
Bahagian Perancangan dan Penyelidikan, JAKIM ialah adalah seperti jadual 1 di bawah:
sebanyak 8 kajian merangkumi pelbagai isu semasa
berkaitan muamalat dan ekonomi Islam. Kajian-kajian BIL. KAJIAN JUMLAH
yang dijalankan akan dijadikan maklumat untuk rujukan
kepada masyarakat. Kajian-kajian yang telah dilakukan 1. Media Cetak 360 kajian dan laporan
pada tahun 2017 adalah seperti berikut: hasil kajian
i. Kajian Hukum Penentuan kadar Upah dan 2. Media Siber 2,040 url
Kos Operasi yang Diambil oleh Amil Wakaf.
3. Media Penyiaran 114 bahan
ii. Kajian Hukum menggunakan Kad Diskaun/
Kad Keahlian dan Kad Loyalti Yang 4. Media Bersemuka:
Dikenakan Bayaran. (i) Pertubuhan 93
(ii) Individu 202
iii. Kajian Jual Beli Dalam Talian (Online).
5. Tafsir dan Terjemahan 13 Naskhah
iv. Kajian Pematuhan Syariah Pelan al-Qur’an
Pemasaran Tone Excel.
Jumlah kajian mengikut kategori pada tahun 2017
v. Kajian Pematuhan Syariah MLM terhadap
Syarikat Living of Genius. Mesyuarat Jawatankuasa Penapisan Bahan Penerbitan
Berunsur Islam (MJPBPBI)
vi. Kajian Penambahbaikan Garis Panduan
MLM Laporan hasil kajian dan semakan yang dijalankan ke
atas bahan media cetak akan dikemukakan untuk
vii. Kajian Skim Pendapatan Pasif dan perbincangan dan pertimbangan Jawatankuasa Penapisan
Mendakwa Patuh Syariah Bahan Penerbitan Berunsur Islam (JPBPBI) melalui
mesyuarat yang diadakan tiga kali setahun. Mesyuarat
viii. Kajian Pelaburan Zenith Gold diadakan bertujuan untuk menilai dan memperaku bahan
penerbitan berunsur Islam yang bertentangan dengan Garis
Panduan Penapisan Bahan Penerbitan Berunsur Islam
Usaha untuk mengukuhkan bidang penyelidikan ditingkatkan (GPPBPBI) JAKIM berdasarkan laporan hasil kajian dan
lagi melalui kerjasama penyelidikan secara Strategi semakan yang dibuat oleh Panel Penyemak JAKIM.
Lautan Biru Kebangsaan (NBOS) dengan agensi berkaitan. Perakuan dan keputusan tersebut akan disyorkan kepada
Antaranya kajian Garis Dana Wakaf al-Qur’an dengan Kementerian Dalam Negeri (KDN) untuk dikenakan
kerjasama Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji (JAWHAR) Perintah Larangan(PL) atas pelanggaran kepada Seksyen
dan Majlis Agama Islam Negeri (MAIN) dan kajian 7(1) Akta Mesin Cetak dan Penerbitan (AMCP) 1984. Ini
ar-Rahnu dengan kerjasama Bank Negara Malaysia (BNM), selaras dengan Teras 3 Pelan Strategik JAKIM 2015-2019
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan iaitu mengukuhkan kerjasama strategik dan ukhwah
Kepenggunaan (KPDNKK), Kementerian Perumahan dan Islamiah di peringkat Nasional, Serantau dan Antarabangsa
Kerajaan Tempatan (KPKT) dan Yayasan Pembangunan ke arah penyatuan Ummah.
Ekonomi Islam (YaPEIM).
Pada tahun 2017, mesyuarat ini telah diadakan sebanyak
dua kali iaitu, pertama Mesyuarat Jawatankuasa Penapisan
Bahan Penerbitan Berunsur Islam Kali Ke-89 pada 16 Februari
2017 bertempat di Bilik Mesyuarat Aras 8, Kompleks Islam
Putrajaya dan kedua Mesyuarat Jawatankuasa Penapisan
24
Bahan Penerbitan Berunsur Islam Kali Ke-90 diadakan pada

12 hingga 14 September 2017 yang bertempat di Hotel
Concorde Shah Alam.
Mesyuarat Jawatankuasa Penapisan Bahan Penerbitan Berunsur

Islam Kali Ke- 90
Bagi tahun 2017, Jawatankuasa Penapisan Bahan Sebanyak 16 buah buku yang jelas mengandungi keraguan
Penerbitan Berunsur Islam telah bersetuju dan memperaku dan bertentangan GPPBPBI telah diperaku secara terus
sebanyak 21 buah buku untuk dikenakan Perintah kepada KDN untuk dikenakan PL. Senarai judul buku-buku
Larangan (PL) oleh Kementerian Dalam Negeri (KDN). tersebut adalah seperti yang berikut:
Senarai Buku Diperaku Untuk Dikenakan Perintah Larangan (PL)

Oleh Kementerian Dalam Negeri (KDN)
BIL. BAHAN JUDUL/PENULIS/PENERBIT
1 Judul Buku : Yahudi, Kristian, Hindu dan Buddha

Berasal Daripada Islam?
Penulis : Ahmad Iqram bin Mohamad Noor
Penerbit : PTS Publishing House Sdn. Bhd.
2 Judul Buku : Kau Sembah Apa? Berdialog Dengan

Non-Muslim
Penulis : Ahmad Iqram bin Mohamad Noor
Penerbit : Puteh Press
3 Judul Buku : Ustaz, Jangan Kasar Sangat!
Penulis : Wan Ji Wan Hussin
Penerbit : Kemilau Publika Sdn. Bhd.
25
4 Judul Buku : Orang Kata Wahabi Ialah...
Penulis : Mohd Hairi Nonchi
Penerbit : Bushra Studio & Publication
5 Judul Buku : Tarbiyah Jihadiyah
Karya Asal : Fit-Tarbiyah Al-Jihadiyyah wal-Bina’ Juz

Awwal
Penulis : Dr. ‘Abdullah Azam
Penterjemah : ‘Abdurrahman
Penerbit : Pustaka al-‘Alaq
6 Judul Buku : Kemuliaan Insan Dalam Agama Falsafah (9)
Penulis : Khairul Anam Che Mentri
Penterjemah : Al-Mustaqeem Mahmod Radhi
Penerbit : Middle-Eastern Graduates Centre Sdn. Bhd.

(MEGC) dengan Kerjasama Konrad Adenauer
Foundation (KAF
7 Judul Buku : Visi Politik Gerakan Jihad
Penulis : Hazim al-Madani & Abu Mus’ab as-Suri
Penterjemah : Luqman Hakim
Penerbit : Jazeera Solo, Indonesia
8 Judul Buku : Dari Usamah Kepada Para Aktivis
Penulis : Syaikh Usamah bin Ladin & Syaikh Yusuf

al-Uyairi
Penterjemah : Umar Burhanuddin Abu Hafs as-Sayyar &

Syahida Man
Penerbit : Kafayeh Cipta Media
26
9 Judul Buku : Islam Dan Dasar Pemerintahan: Sebuah Kajian

Tentang Kedudukan Khilafah dan Kerajaan
Dalam Islam.
Penulis : Ali Abdul Raziq
Penterjemah : Al-Mustaqeem Mahmod Radhi
Penerbit : Institut Kajian Dasar & Konrad Adenauer

Stifung
10 Judul Buku : Heretic: Why Islam Needs a Reformation Now
Penulis : Ayaan Hirsi Ali

Penerbit : Harper
11 Judul Buku : Wacana Pemikiran Reformis Jilid III
Penulis : i. Dr. Ahmad Farouk Musa

ii. Ahmad Nabil Amir
iii. Mohd Syazreen Abdullah
iv. Hazman Baharom
v. Shuhaib Ar-Rumy Ismail
vi. Ahmad Muziru Idham
Penterjemah : Ahmad Farouk Musa
Penerbit : Islamic Renaissance Front Berhad
12 Judul Buku : Bercakap Dengan Quran
Penulis : Mohd Syazreen Abdullah
Penerbit : Thukul Cetak
13 Judul Buku : Agama Dan Hegemoni Negara: Siapa Yang

Mencilok Agama
Penulis : Amir Hamzah bin Akal Ali (Benz Ali)
Penerbit : Gerakbudaya Enterprise
14 Judul Buku : Moderation: See with Clarity, Hear with an Open

Mind and Speak with Kind Words.
Penulis : (29 artikel daripada penulis berbeza-beza)
Penerbit : Star Media Group
27
15 Judul Buku : Masterplan 2020: Strategi Al-Qaidah Menjebak

Amerika
Penulis : Fahmi Suwaidi
Penterjemah : Tony Syarqy
Penerbit : Jazeera
Pengedar : Fajar Ilmu Baru Enterprise
16 Judul Buku : Daulah Islam (Edisi Mu’tamadah)
Penulis : Taqiyuddin an-Nabhani
Penterjemah : Umar Faruq dkk
Penerbit : Hizbut Tahrir Ind.-Press
17 Judul Buku : Hukum Demokrasi, Pemilu & Parlemen
Penulis : Syaikh Abdul Qoodir bin Abdul ‘Aziz
Penterjemah : Abu Musa ath-Thoyyar
18 Judul Buku : Jihad Fisabilillah dan Terorisme
Penulis : Syaikh Abdul Qadir Djaelani
19 Judul Buku : Surat-surat Perempuan Johor
Penulis : Faisal Tehrani
Penerbit : DuBook Press. Sdn. Bhd.
20 Judul Buku : Generasi Kedua Al-Qaidah: Apa dan Siapa

Zarqawi. Apa Rencana Mereka ke Depan
Penulis : Fuad Hussein
Penerbit : Jazeera Indonesia
28
21 Judul Buku : Merentas Jalan Jihad Fie Sabilillah
Karya Asal : Ma’alim Asasiyyah Fil Jihad
Penulis : Syaikh Abdul Qadir Abdul Aziz
Penterjemah : Hassan as-Sayyari
Penerbit : Pustaka al-‘Alaq
Senarai Buku-Buku Yang Diperaku Secara Terus
1 Judul Buku : Doa & Amalan Untuk Pendinding Serta

Rawatan
Penulis : Mohd. Rejab Yusuf
Penerbit : Jasmin Enterprise
2 Judul Buku : Jangan Sia-siakan Shalatmu
Penulis : Ali Khamenei
Penerbit : Pustaka Iiman Komp. Ruko Griya Cinere II JI

Raya Limo No. 3, Cinere, Depok
3 Judul Buku : Wanita & Hijab
Penulis : Murtadha Muthahhari
Penerbit : Pt. Lentera Basritam,Jakarta
4 Judul Buku : Doa & Amalan Mohon Rezeki Serta Kekayaan
Penulis : Mohd. Rejab Yusuf
Penerbit : Jasmin Enterprise,Kuala Lumpur
5 Judul Buku : Perang Kebudayaan
Penulis : Imam Ali Khamenei
Penerbit : Penerbit Cahaya, Jakarta Selatan
29
6 Judul Buku : Karena Imam Husain Aku Syiáh
Penulis : Idris Al-Husaini
Penerbit : Penerbit Cahaya, Jakarta Selatan
7 Judul Buku : Amalan Ringan Dengan Fadilat Hebat
Penulis : Syaiful Bahri S.
Penerbit : Al-Hidayah House of Publishers Sdn. Bhd
8 Judul Buku : Transformasi Ideologi Islam Yang Menakutkan

Amerika
Penulis : Prof.Dr. Morteza Muthahhari
Penerbit : El Faraj Publishing, Jakarta Timur
9 Judul Buku : Dahulukan Akhlak di Atas Fiqih
Penulis : Jalaluddin Rakhmat
Penerbit : Pt Mizan Pustaka, Anggota Ikapi
10 Judul Buku : Supremasi Iran
Penulis : Ali M. Ansari
Penerbit : Zahra Publishing, Jakarta
11 Judul Buku : Ashaari Muhamad: Pengarang, Pemimpin,

Pendakwah
Penulis : Abdul Latip bin Talib
Penerbit : Abdul Latip Talib
12 Judul Buku : Napas Sang Pengasih
Penulis : Abu Muhammad Zainul Abidin
Penerbit : Penerbit Al-Huda
30
13 Judul Buku : Mencari Diri Sebenar-benar Diri Mencari Allah

Sebenar-Benar Allah (Jilid 1)
Penulis : Mohd Yusof Che Wook
Penerbit : Penyuluh Qalbu Enterprise
14 Judul Buku : Mencari Diri Sebenar-benar Diri Mencari Allah

Sebenar-Benar Allah (Jilid 2)
Penulis : Mohd Yusof Che Wook
Penerbit : Penyuluh Qalbu Enterprise
15 Judul Buku : Shi’ite Islam
Penulis : Sayyid Muhamma Tabataba’i
Penerbit :-
16 Judul Buku : It’s All About Muhammad
Penulis : F.W. Burleigh
Penerbit :-
Pada tahun 2017 juga, hasil perakuan Mesyuarat Kementerian Dalam Negeri (KDN). Senarai judul buku
Jawatankuasa Penapisan Bahan Penerbitan Berunsur adalah seperti berikut:
Islam sebanyak 47 buah buku telah diwartakan oleh
Senarai Bahan Penerbitan Diwarta Oleh Kementerian Dalam Negeri (KDN)

Tahun 2017
BIL TAJUK NO.PEWARTAAN
1 Isu Semasa Dalam Risalah: Hukum Barat Pun Islam Warta Kerajaan P.U.(A) 81
22 Mac 2017
2 Isu Semasa Dalam Risalah: Konsep Kebebasan dan Warta Kerajaan P.U.(A) 81
Agama 22 Mac 2017
3 Zainab Srikandi Cucu Baginda Muhammad SAW Warta Kerajaan P.U.(A) 83

23 Mac 2017
4 Imam Mahdi Yang ditunggu dan Malapetaka Akhir Zaman Warta Kerajaan P.U.(A) 83
23 Mac 2017
5 Al-Yahud: Eternal Islamic Enmity & The Jews Warta Kerajaan P.U.(A) 86
23 Mac 2017
31
6 From Majapahit To Putrajaya: Searching For Another Warta Kerajaan P.U.(A) 87
Malaysia 23 Mac 2017
7 Kisah Para Nabi Warta Kerajaan P.U.(A) 206

27 Julai 2017
8 Breaking The Silence: Voices Of Moderation, Islam in a Warta Kerajaan P.U.(A) 207
Constitutional Democracy 27 Julai 2017
9 Bid’ah Menurut Ahli Sunnah Wal-Jamaah (Di dalam Buku Warta Kerajaan P.U.(A) 208
ini Terjawab Berbagai Persoalan Bid’ah) Jilid 1 27 Julai 2017
10 Aina Allah? Di mana Allah Warta Kerajaan P.U.(A) 208

27 Julai 2017
11 Imam Mahdi Di Ambang Pintu: Kedatangan Yang Warta Kerajaan P.U.(A) 209
Ditunggu-tunggu (Jilid 1) 27 Julai 2017
12 Imam Mahdi Di Ambang Pintu: Kedatangan Yang Warta Kerajaan P.U.(A) 209
Ditunggu-tunggu (Jilid 2) 27 Julai 2017
13 Menyingkap Misteri Pulau Besar Warta Kerajaan P.U.(A) 210

27 Julai 2017
14 Piramid: Rahsia Purba Yang Dapat Anda Manfaatkan Warta Kerajaan P.U.(A) 211
27 Julai 2017
15 Kasyaf Al-Haq (Mengenal Allah) Warta Kerajaan P.U.(A) 212

27 Julai 2017
16 Agama Allah Rahmat dan Penyelamat Bagi Seluruh Alam Warta Kerajaan P.U.(A) 212
27 Julai 2017
17 Kisah-kisah Ghaib Dalam Hadis Sahih Warta Kerajaan P.U.(A) 212

27 Julai 2017
18 At-Thariq Ilallah Thariqah Al-Hassaniyyah Warta Kerajaan P.U.(A) 212

27 Julai 2017
19 Berdialog Dengan Jin Islam Warta Kerajaan P.U.(A) 213

27 Julai 2017
20 Fatimah Az-Zahara Wanita Solehah Sinaran Zaman Warta Kerajaan P.U.(A) 214
27 Julai 2017
21 Habibi Warta Kerajaan P.U.(A) 216

27 Julai 2017
22 Menanti Buah Hati Dan Hadiah Untuk Yang Dinanti Warta Kerajaan P.U.(A) 217
27 Julai 2017
32
23 Humanisme Islam: Kajian terhadap Pemikiran Filosofis Warta Kerajaan P.U.(A) 218
Muhammad Arkoun 27 Julai 2017
24 The Quran Modern English Translation Warta Kerajaan P.U.(A) 277

28 September 2017
25 Translation Of The Quran Warta Kerajaan P.U.(A) 277

28 September 2017
26 Aku------, Maka Aku Ada! Warta Kerajaan P.U.(A) 279

28 September 2017
27 Sekitar masalah Thariqat (naqsyabandiyah) Warta Kerajaan P.U.(A) 280

28 September 2017
28 Meniti Jalan Hidayah Menuju Toriqah Khotmul-Auliya Warta Kerajaan P.U.(A) 280
28 September 2017
29 Islam Dan Iman: Aturan-Aturan Pokok Warta Kerajaan P.U.(A) 281

28 September 2017
30 Islam Kemodernan dan Keindonesiaan Warta Kerajaan P.U.(A) 281

28 September 2017
31 Islam Tanpa Keekstreman: Berhujah Untuk Kebebasan Warta Kerajaan P.U.(A) 282
28 September 2017
32 Islam Without Extremes: A Muslim Case For Liberty Warta Kerajaan P.U.(A) 282
28 September 2017
33 Wacana Pemikiran Reformis (Jilid I) Warta Kerajaan P.U.(A) 283

28 September 2017
34 Wacana Pemikiran Reformis (Jilid II) Warta Kerajaan P.U.(A) 283

28 September 2017
35 Ulama Yang Bukan Pewaris Warta Kerajaan P.U.(A) 284

28 September 2017
36 Assalamualaikum: May Peace Be Upon You Observations Warta Kerajaan P.U.(A) 395
On The Islamisation Of Malaysia 19 Disember 2017
37 Antithesis Warta Kerajaan P.U.(A) 394

19 Disember 2017
38 100 Keajaiban Di Dunia Warta Kerajaan P.U.(A) 400

19 Disember 2017
39 Amalan Mustajab dan Murah Rezeki Warta Kerajaan P.U.(A) 400

19 Disember 2017
33
40 Asma Ul-Husna: Rahsia dan Amalan 99 Nama Allah Warta Kerajaan P.U.(A) 400
19 Disember 2017
41 Rahsia dan Kelebihan Kayu Kokka: Jenis Kayu Bahtera Warta Kerajaan P.U.(A) 400
Nabi Nuh AS- Tongkat Nabi Musa AS 19 Disember 2017
42 It’s All About Muhammad: A Biography Of The World’s Warta Kerajaan P.U.(A) 396
Most Notorious Prophet 19 Disember 2017
43 Warisan Ilmu Tok Kenali Kelantan- Hampir Tidak Warta Kerajaan P.U.(A) 398
Kesampaian Berakhir Tiada Kesudahan 19 Disember 2017
44 Warisan Ilmu Tok Kenali Kelantan: Dimanakah Ku Cari Warta Kerajaan P.U.(A) 398
Ganti 19 Disember 2017
45 Warisan Ilmu Tok Kenali Kelantan- Jangan Sampai Warta Kerajaan P.U.(A) 398
Terlihat Adanya Diri 19 Disember 2017
46 Warisan Ilmu Tok Kenali Kelantan-Pencarian Ilmu Warta Kerajaan P.U.(A) 398
Dipenghujung Rasa 19 Disember 2017
47 Agama Masa Depan: Perspektif Filasafat Perennial Warta Kerajaan P.U.(A) 399
19 Disember 2017
Kajian Media Siber dan lain-lain agensi. Bagi bahan media siber sebanyak
28 url telah diperaku untuk dikenakan tindakan
Unit Kajian Media telah menjalankan kajian dan semakan sekatan oleh Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia
ke atas bahan media siber yang mengandungi keraguan Malaysia (SKMM). Senarai url yang telah diperaku
dan menyentuh kesucian Islam melalui aduan awam adalah seperti yang berikut:
BIL NAMA MAKLUMAT
1 https://www.youtube.com/watch?v=GTrGAW1Ka_ - Animasi kisah Nabi Ayub AS

A&list=PLmQRjAay-Aktm8qh1qDFzD6rY-2sKz0bz&
index=10
2 https://www.youtube.com/watch?v=Rm16Yq6QYKQ&list - Animasi kisah Nabi Adam AS
=PLmQRjAay-Aktm8qh1qDFzD6rY-2sKz0bz
3 https://www.amazon.com/Homosexuality-Islam-Critical- - Buku menyentuh kesucian Islam berjudul

Reflection-Transgender/dp/1851687017/ref=sr_1_1?s= Homosexuality In Islam tulisan Scott Alan Kugle
books&ie=UTF8&qid=1488774089&sr=1-1 yang dijual secara online.
4 https://www.amazon.com/Koran-Penguin-Classics-N- - Buku berjudul The Koran tulisan N. J. Dawood

Dawood/dp/0141393831/ref=asap_bc?ie=UTF8 yang dijual secara online. Bahan penerbitan ini
mengandungi perkara yang meragukan dan
menyentuh kesucian Islam
5 http://www.patheos.com/blogs/personalislam/2017/01/ - Artikel bertajuk Why I Reject The Narrative of A

reject-narrative-chosen-one/ Chosen One
6 www.stannpedawan.org - Laman web gereja St. Ann di Pedawan, Sabah

- Beberapa artikel mempertikaikan Kesucian
agama Islam
34
7 http://www.lazada.com.my/ - Penjualan Al-Quran yang tidak mendapat

kelulusan KDN
8 https://www.amazon.com/People-Muhammad-Psycho- - Mengandungi perkara-perkara yang menyentuh

logical-Analysis-ebook/dp/B00ZE45LUG kesucian Islam.
- Mempropagandakan Akidah, Hukum dan Ajaran
https://www.amazon.com/People-Muhammad-Psycho- Yang Bercanggah dengan Mazhab Ahli Sunnah
logical-Analysis/dp/0994362986r wal-Jamaah
9 https://www.menara.my/islam-mesra-amalan-seks- - Artikel Zuraini Khalid berkaitan Islam dan amalan

sejenis-zuriani-khalid/ seks sejenis
10 http://www.millahibrahim.net/ - Propaganda Ajaran Millah Ibrahim
11 https://keluargarasulullah.wordpress.com/ - Laman Web Berunsur Syiah
12 https://abuyaattamimi.wordpress.com/ - Ajaran Arqam
13 http://mengenal-abuya.blogspot.my/ - Ajaran Arqam
14 https://www.facebook.com/tonton.yeo/videos/vb. - Video When it is so Haram but it feels so Halal

115087945704433/150485792164648/?type=2&theater Menyentuh Kesucian Islam
15 http://www.e-bacaan.com/sudut_pn04.htm - Artikel mengenai sejarah Nabi Isa
16 https://www.facebook.com/ameer.mukmin - Ajaran Berkaitan Syiah
17 https://www.facebook.com/syiahmenjawab - Ajaran Berkaitan Syiah
18 https://syiahmenjawab.com/ - Laman Berkaitan Syiah
19 https://www.youtube.com/playlist?list=PLtMJiW_ - Memaparkan maklumat berkaitan Fahaman

pckmmxpo2QkXD68B0ECFsCDGZ_ Wahabi
20 https://keluargarasulullah.wordpress.com/ - Laman berkaitan Syiah
21 https://www.facebook.com/asriayohmad - Membuat kenyataan yang bercanggah dengan

ajaran Islam
22 https://www.facebook.com/muhabsi.muhabsi/posts/ - Membuat kenyataan yang meragukan

871397306344529
https://www.facebook.com/muhabsi.muhabsi/posts/
862524007231859
35
23 https://www.facebook.com/zikir.nafas?fref=ts - Akaun facebook ajaran Zikir Nafas
- Membuat kenyataan yang menghina agensi agama
24 h t t p s : / / w w w . f a c e b o o k . c o m / p r o f i l e . p h p ? i d = - Akaun facebook Sheikh Ismail Kassim

100009793214715&fref=t - Membuat kenyataan yang menghina agensi agama
25 www.mahdi-alumma.com - Dirujuk oleh JAIN Melaka

- Laman web yang mendakwa sebagai Imam Mahdi
Kajian Media Penyiaran JAKIM juga turut memberikan kerjasama dengan Lembaga
Penapisan Filem (LPF) KDN dalam memberi nasihat dan
Unit ini juga telah menjalankan kajian dan semakan ke pandangan ke atas filem yang akan ditayangkan untuk
atas kandungan bahan media penyiaran berunsur Islam tontonan umum. Sebanyak 4 Sesi Tonton Bincang (STB)
yang dirujuk oleh pihak industri, penerbit dan Lembaga telah dihadiri oleh Panel Penyiaran JAKIM pada tahun
Penapisan Filem (LPF) KDN termasuklah aduan awam. Judul 2017. Judul filem untuk STB adalah seperti yang berikut:
bahan penyiaran yang telah disemak adalah seperti yang
berikut: 1. I am Not Terrorist
BIL JUDUL KETERANGAN
2. Jangan Tutup Lampu
1 Ummi.. Ceritalah Pada Siri Animasi
Kami-Musim 2 3. Bukan Cinta Malaikat
2 Majalah Inspirasi & Dokumentari 4. Malaun

Perjuangan
3 Rancangan Halal Dokumentari Kajian Media Bersemuka

Malaysia
Kajian dan semakan ke atas media bersemuka adalah
4 Jangan Tutup Lampu Drama dalam berkaitan individu dan pertubuhan yang dirujuk oleh
dokumentari seram pihak tertentu untuk mendapatkan pandangan berkaitan
individu/pertubuhan sebelum sesuatu tindakan diambil.
5 Mencari Mel & Ayu Drama Sepanjang tahun 2017, sebanyak 93 buah pertubuhan
dan 202 individu telah dikaji dan disemak untuk
mengenalpasti latar belakang dan pemikiran bagi
6 Musafir Episod 1 hingga 13 Drama mengelak perkembangan ideologi serta pemikiran yang
bercanggah dengan pegangan Ahli Sunnah wal-Jamaah
(ASWJ) yang menjadi dasar negara ini.
7 Skrip untuk Slot Tazkirah Dokumentari
TV3 dan TV9 Kajian Tafsir Dan Terjemahan al-Qur’an
8 Dokumentari Palm Weaver Dokumentari Adat Unit Kajian Media juga turut menjalankan kajian dan
Of Carey Island Budaya Etnik Budaya semakan ke atas tafsir dan terjemahan al-Qur’an yang
Kaum Mah Meri dirujuk oleh pihak penerbit sebelum diterbit dan
9 Sunah Mu Amalan Ku Topik Berpandukan diedarkan di pasaran. Sepanjang tahun 2017, sebanyak
Sunnah Nabi SAW 13 naskhah tafsir dan terjemahan al-Qur’an telah
diterima dan disemak.
10 Sirah Anbiya 25 Rasul Dokumentari
36
Haji Baharom (B), Menteri di Jabatan Perdana Menteri.

KAJIAN MEDIA Objektif Wacana adalah untuk memberikan kefahaman
kepada masyarakat tentang kepentingan hadith sebagai
Mesyuarat/ Bengkel sumber perundangan kedua selepas al-Qur’an serta
memberikan pendedahan kepada masyarakat mengenai
Unit Darul Hadith telah melaksanakan beberapa ideologi dan fahaman yang menjurus kepada salah faham
mesyuarat dan siri bengkel yang berkaitan dengan terhadap hadith dan mengembleng tenaga dan usaha
penubuhan Darul Hadith Malaysia pada tahun 2017. dalam kalangan masyarakat dan pihak berkuasa agama
Mesyuarat dan bengkel yang telah dilaksanakan adalah negeri bagi membetulkan kekeliruan terhadap kesalahan
seperti berikut : fahaman hadith.
i. Mesyuarat Jawatankuasa Pemandu Antara tajuk yang dibentangkan adalah seperti berikut:
Darul Hadith Malaysia Bilangan 2 yang
diadakan pada 24 Januari 2017 i. “Hadith Palsu dan Cabarannya ke Atas
dipengerusikan oleh Datuk Wan Zahidi Umat Islam” yang dibentangkan oleh
bin Wan Teh selaku Pengerusi JPDHM. Prof. Madya Dr. Mohd Fauzi bin Mohd.
Amin Pensyarah daripada Universiti Sains
ii. Mesyuarat Jawatankuasa Kerja DHM Islam Malaysia (USIM).
Kali Ketiga yang diadakan pada 21 Mac
2017 dipengerusikan oleh YBrs. Prof. ii. “Sejarah Gerakan Anti-Hadith semasa
Madya Dr. Mohd Fauzi bin Mohd Amin di Malaysia dan Global” oleh Dr. Fauzi
Timbalan Pengerusi JKDHM. bin Deraman Pensyarah daripada
Universiti Malaya (UM).
iii. Mesyuarat Jawatankuasa Pelaksana
DHM Kali Pertama yang diadakan pada iii. “Salah Faham terhadap Makna Hadith
11 Disember 2017 dipengerusikan oleh dan Kesannya kepada Umat Islam” oleh
Timbalan Ketua Pengarah Dasar, JAKIM. Dr. Faisal bin Ahmad Shah Pensyarah
daripada Umiversiti Malaya (UM).
iv. Bengkel Percambahan Idea Perancangan
Stratregik DHM (2018-2022) pada
2 Mac 2017. Wacana tersebut telah dihadiri seramai 250 orang
peserta yang terdiri daripada kakitangan kerajaan,
v. Bengkel Pemurnian Draf Pelan Strategik agensi-agensi di bawah YB Menteri, JAKIM, Kader
DHM (2018-2022) pada 18 April 2017. JAKIM, MAIN/ JAIN, agensi swasta, NGO dan juga
pelajar IPTA/IPTS.
vi. Mesyuarat Penyelarasan Pembangunan
Aplikasi Hadith yang diadakan pada
4 Ogos 2017 dipengerusikan oleh
Pengarah Bahagian Perancangan dan
Penyelidikan, JAKIM.
Wacana Hadith Nabawi 2017
Wacana Hadith Nabawi dengan tema “Hadith Dihayati

Ummah Diberkati” telah diadakan pada 6 Februari
2017 (Isnin) bertempat di Auditorium Kompleks Islam
Putrajaya. Wacana tersebut telah dirasmikan oleh
Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri,
YB Senator Dato’ Dr Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki,
yang mewakili YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin
37
Kajian Penyelidikan Model Pembangunan Darul Bengkel Pemurnian Draf Pelan Strategik Darul
Hadith Malaysia di Indonesia Hadith Malaysia 2018-2022
Kajian penyelidikan model pembangunan Darul Hadith Bengkel Pemurnian Draf Pelan Strategik Darul Hadith Malaysia
Malaysia (DHM) telah diadakan di beberapa pusat kajian 2018-2022 telah berjaya diadakan pada 18 April 2017 di
hadith di Indonesia pada 24-26 Oktober 2017. Ianya Bilik Mesyuarat Aras 4, Blok A, Kompleks Islam Putrajaya.
merupakan susulan dari kajian model pembangunan DHM
yang dibuat di Morocco pada tahun 2016. Kajian kali ini Tujuan diadakan bengkel tersebut ialah untuk memurnikan
telah diadakan di Pusat Kajian Hadith Kuningan, Jakarta, draf Pelan Strategik DHM 2018-2022 berdasarkan
Pustaka Imam Al-Syafi’ie, Pengurusan Lidwa Software keputusan Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Darul Hadith
Hadith Online Indonesia dan Kuliah Usuluddin Universiti pada 21 Mac 2017. Dalam bengkel tersebut, satu taklimat
Islam Negeri (UIN) Syarif Hidayatullah Jakarta Indonesia. berkaitan dengan Pengurusan Strategik telah disampaikan
oleh pegawai MAMPU iaitu Puan Azra Haida binti Baharom,
Kajian telah ketuai oleh YBhg. Datuk Haji Wan Zahidi bin Ketua Penolong Pengarah Kanan, Bahagian Perundingan
Wan Teh, Pengerusi Jawatankuasa Pemandu DHM dan Pengurusan 1. Draf tersebut telah dibentang kepada ahli
beberapa orang ahli jawatankuasa DHM yang telah dilantik mesyuarat dan telah mendapat pandangan dan khidmat
iaitu Prof. Madya Dr. Mohd Fauzi bin Mohd Amin, Ustazah nasihat daripada beliau. Bengkel ini dihadiri oleh AJK
Adawiah binti Lias dan Dr. Muhamad Hapizi bin Sulaiman. Kerja DHM seramai lima orang. Bengkel tersebut
Kajian selama 3 hari ini telah berjalan dengan baik dan dipengerusikan oleh Prof Madya Dr. Mohd Fauzi bin
lancar. Mohd Amin daripada Universiti Sains Islam Malaysia
(USIM).
Beberapa input-input yang baharu telah diperolehi hasil
daripada pertemuan dengan pusat-pusat kajian tersebut Hasil daripada bengkel tersebut, draf Pelan Strategik
dan ianya telah menepati objektif kajian iaitu untuk DHM 2018-2022 akan dikemaskini dan akan dibentangkan
menjalankan kajian model pembangunan Darul Hadith luar dalam Mesyuarat Jawatankuasa Pemandu Darul Hadith
negara dan melihat secara dekat mengenai aktiviti dan yang akan datang. Draf tersebut akan dikemukakan kepada
pelaksanaan oleh pusat-pusat hadith tersebut. Adalah Pihak Pengurusan Tertinggi JAKIM untuk mendapat
diharapkan dengan kajian tersebut, Jawatankuasa Pemandu persetujuan Menteri di Jabatan Perdana Menteri.
DHM dapat mengemaskini cadangan model pembangunan
DHM yang komprehensif yang akhirnya Negara Malaysia
dapat membina Darul Hadith Malaysia dengan objektif
yang telah ditetapkan bagi manfaat semua umat Islam
untuk menghayati dan merealisasikan hadith-hadith Nabi
dalam kehidupan mereka di negara ini khususnya.
Lawatan ke Darul al-Sunnah International Institute

for Hadith Sciences, Jakarta.
Bengkel Penyediaan Bahan-Bahan Portal myHadith

Siri II
Bengkel Penyediaan Bahan-Bahan Portal myHadith Siri II

telah diadakan pada 22 hingga 23 Januari 2018.
Bengkel tersebut telah dihadiri oleh Jawatankuasa Kerja

Portal myHadith JAKIM (JAKEP) yang terdiri daripada
pegawai-pegawai dan individu yang berlatarbelakangkan
Kunjungan hormat ke Pejabat Kedutaan Malaysia di Indonesia pengajian hadith yang berkhidmat di Jabatan Kemajuan
Islam Malaysia (JAKIM), Kementerian Dalam Negeri (KDN),
38
Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan dan Dewan Bahasa Mesyuarat Sasaran Kerja Strategik Akhir Tahun
dan Pustaka (DBP). Tarikh : 2 hingga 3 November 2017
Perasmian bengkel tersebut telah disempurnakan oleh
Pengarah Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Mesyuarat ini dipengerusikan oleh Ketua Pengarah
JAKIM dan majlis penyerahan surat pelantikan JAKEP JAKIM dan dianggotai oleh Pengurusan Tertinggi dan
juga telah diadakan dalam majlis yang sama. Pegawai Kanan JAKIM. Perbincangan mesyuarat tertumpu
kepada pelaporan pencapaian Pelan Strategik JAKIM
Objektif bengkel : 2015-2019 bagi tahun semasa dan perancangan program
bagi tahun akan datang.
i. Menyediakan, memproses dan
mengemaskini data-data maklumat serta 50%
2016 2017
50
membantu penambahbaikan ke atas 25% 75% 25 75
portal myHadith JAKIM.

95.45% 96%
0 100
Lemah Cemerlang Lemah Cemerlang
ii. Memberi cadangan kepada Jawatankuasa Sehingga Disember 2016 Sehingga November 2017
Kerja Darul Hadith Malaysia dan 100%

Jawatankuasa Pemandu Darul Hadith
Malaysia berkaitan portal myHadith JAKIM. 95%
90%
iii. Bertukar-tukar fikiran dan berkongsi
kepakaran, maklumat, pangkalan data 85%
maklumat hal ehwal hadith, melalui
80%
pakar-pakar hadith Malaysia. TERAS 1 TERAS 2 TERAS 3 TERAS 4 TERAS 5 TERAS 6 TERAS 7
2016 95.07 99.57 96.36 98.27 91.6 99.72 87.54
2017 90.87 97.88 97.92 99.98 91.86 99.56 92.96
Lawatan Kerja Ke Institut Islam Hadhari UKM

PENCAPAIAN KESELURUHAN: 96%
36 STRATEGI, 131 PROGRAM
JAKIM melalui Unit Darul Hadith telah berjaya mengadakan
Rajah 1: Perbandingan Pencapaian Sasaran Kerja
Lawatan Kerja Ke Institut Islam Hadhari UKM pada
Stratetgik JAKIM bagi tahun 2016 dan 2017
18 Disember 2017 yang telah diketuai oleh Datuk Wan Zahidi
bin Wan Teh, Pengerusi Jawatankuasa Pemandu DHM.
50 56.57%
Tujuan lawatan tersebut ialah untuk mengadakan hubungan 25 75
Berjaya Dilaksanakan
strategik dan kerjasama disamping melihat penstrukturan Belum

Dilaksanakan
organisasi IIH UKM dalam membentuk carta organisasi 0

96%
100
23.23%
DHM nanti. Dalam lawatan tersebut, satu taklimat berkaitan Lemah Cemerlang
Sehingga November 2017
Dalam Tindakan
20.2%
dengan IIS UKM telah disampaikan oleh Prof. Dato’ Dr. JUMLAH JUMLAH
PERATUS BERJAYA
Mohd Yusof bin Hj. Othman, Pengarah IIS UKM. TERAS STRATEGI PROGRAM
PENCAPAIAN DILAKSANAKAN
DALAM
TINDAKAN
BELUM
DILAKSANAKAN
(36) (131)
Teras 1 4 15 90.87% 47% 32% 21%

Teras 2 3 6 97.88% 17% 33% 50%
PERANCANGAN STRATEGIK Teras 3 5 13 97.92% 61% 11% 28%
Teras 4 6 27 99.98% 79% 3% 18%
Teras 5 6 21 91.86% 52% 26% 22%
Teras 6 5 16 99.56% 66.34% 9.9% 23.76%
Mesyuarat Sasaran Kerja Strategik (SKS) JAKIM 2017 pada
Teras 7 7 33 92.96% 48.51% 3.68% 19.8%
tahun 2017, Mesyuarat Sasaran Kerja Strategik (SKS) JAKIM
telah diadakan sebanyak dua kali: Rajah 2: Pencapaian Sasaran Kerja Strategik JAKIM bagi
tahun 2017
Mesyuarat Sasaran Kerja Strategik Pertengahan Tahun
Tarikh : 9 Ogos 2017
39
Key Performance Indicators (KPI) JAKIM Rumusan Pencapaian KPI JAKIM
Sehingga 31 Disember 2017
JAKIM telah diamanahkan untuk melaksanakan lima KPI 100
90
YB Menteri bagi tahun 2017. Kesemua KPI tersebut telah NOV -17
80
dapat dicapai dengan jayanya. 70
60
50
Menghasilkan Laporan Penyelidikan
100%
40
Indeks Syariah Malaysia 2017 30
20
Inisiatif Pematuhan Tadbir Urus Institusi DIS -17
100%
10
Agama di bawah YB Menteri di Jabatan
Perdana Menteri (Hal Ehwal Islam) 0
Resolving AUG Report Issues

100% MKPI PEMBANTU
KETUA
SEKTOR
DASAR
SEKTOR
PEMBANGUNAN
PENGURUSAN
Meningkatkan Bilangan Permohonan PENGARAH INSAN

Pensijilan Halal yang diproses kurang 100%
daripada 30 hari dari Tarikh Bayaran
MKPI PEJABAT KETUA SEKTOR DASAR SEKTOR PENGURUSAN
Menyediakan Pelan Tindakan Menangani PENGARAH PEMBANGUNAN
Ancaman Pemikiran Islam Liberal 100% INSAN
Dis-17 100 90.5 97.6 93.1 87.4

Nov-17 99.2 88.5 90.5 90 79.8
Rajah 3: KPI YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri bagi tahun Rajah 4: Rumusan Pencapaian KPI JAKIM 2017
2017.
PENGURUSAN FATWA
Bil. Kertas Pembentangan Pembentangan
Jawatankuasa Penyelarasan Penyelidikan Islam 1 Kertas Kajian Ke Atas JAKIM
Peringkat Kebangsaan (JAPPIS) Media Baharu Yang
Bercanggah Dengan Islam
Mesyuarat Jawatankuasa Penyelarasan Penyelidikan Islam 2 Kajian LGBT Oleh JAKIM dan International
Peringkat Kebangsaan (JAPPIS) telah dilaksanakan Kajian Berkaitan Institute of Advanced
sebanyak dua kali pada tahun 2017. Tujuan mesyuarat Isu-Isu Semasa Umat Islam di Islamic Studies (IAIS)
ini diadakan adalah untuk berkongsi maklumat dan Malaysia
membincangkan isu-isu penyelidikan terkini di antara 3 Kertas Kerja Mengenai JAKIM
JAKIM, Jabatan-jabatan Agama Islam Negeri dan agensi Laporan Terkini Gerakan
lain. Islam Liberal di Malaysia
4 Evangelis JAKIM
Mesyuarat Jawatankuasa Penyelarasan Penyelidikan
Islam Peringkat Kebangsaan (JAPPIS) Kali Ke - 35
Tarikh : 20 April 2017
Mesyuarat Jawatankuasa Penyelarasan Penyelidikan

Islam Peringkat Kebangsaan (JAPPIS) Kali Ke - 36
Tarikh : 24 Oktober 2017
Antara isu-isu yang dibentang dan dibincangkan oleh ahli

mesyuarat adalah seperti berikut:
Mesyuarat Jawatankuasa Penyelarasan Penyelidikan Islam

Peringkat Kebangsaan (JAPPIS) Kali Ke-36
40
MUZAKARAH JAWATANKUASA FATWA MAJLIS

KEBANGSAAN BAGI HAL EHWAL AGAMA ISLAM
MALAYSIA (MKI)
Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah menganjurkan 3 kali sidang

Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal
Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI). Dari jumlah penganjuran
tersebut satu sidang adalah Muzakarah Khas manakala dua
lagi sidang adalah Muzakarah kali ke 110 dan 111.
Muzakarah Jawatankuasa Fatwa MKI 110 telah diadakan

pada 27 hingga 28 Mac 2017 bertempat di Hotel Seri Pasific,
Kuala Lumpur. Muzakarah tersebut telah dipengerusikan
oleh YBhg Prof Emeritus Tan Sri Dato’ Dr Haji Abdul Shukor
bin Husin manakala muzakarah terakhir yang beliau
pengerusikan adalah pada Muzakarah Khas yang bersidang
pada 12 Julai 2017 bertempat di Bilik Mesyuarat Aras 8,
Blok A, Kompleks Islam Putrajaya.
Muzakarah Jawatankuasa Fatwa MKI Kali Ke-111 yang telah

diadakan pada 8 hingga 10 November 2017 pula telah Prof Emeritus Tan Sri Dato Dr Abdul Shukor buat kali terakhir
diadakan di Hotel Sunway Putra, Kuala Lumpur. Sidang mempengerusikan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa MKI.
Muzakarah pada kali ini pertama kali dipengerusikan
oleh YBhg Datuk Haji Wan Zahidi bin Wan Teh yang telah
memulakan khidmatnya sebagai Pengerusi Jawatankuasa
Fatwa MKI mulai 16 Julai 2017 yang lalu. Muzakarah
pada kali ini juga menyaksikan kehadiran buat pertama
kali Mufti Negeri Kedah dan juga ahli-ahli yang baru
dilantik oleh Majlis Raja-raja. Mereka yang baru dilantik
sebagai ahli Jawatankuasa adalah seperti berikut:
SS. Dato’ Syeikh Fadzil bin Haji Awang, Mufti Negeri

Kedah,
Dr Arik Sanusi bin Yeop Johari, Pengarah, Seksyen

Syariah, Bahagian Penasihat, Jabatan Peguam Negara,
Prof. Dato’ Dr Musa B Ahmad, Naib Canselor, Universiti

Sains Islam Malaysia (USIM),
Prof Madya Dr Fauzi bin Hamat, Pensyarah Kanan,

Jabatan Akidah Dan Pemikiran Islam, Akademi
Pengajian Islam, Universiti Malaya,
Dr Mohd Farid bin Mohd Shahran, Pengarah

Pusat Kajian Syariah, Undang-undang dan Politik,
Institut Kefahaman Islam Malaysia (IKIM).
Sepanjang tahun 2017 sebanyak 13 isu telah dibincangkan

dalam muzakarah tersebut dan sebanyak 9 isu telah
diputuskan pandangan hukum.
41
PERTEMUAN RAJA SALMAN DENGAN MUFTI-MUFTI rasa terhutang budi atas sumbangan serta peranan Raja
Salman dan kerajaan Arab Saudi terutama membabitkan
JAKIM turut terlibat sama dalam menguruskan pertemuan urusan jemaah Malaysia semasa menunaikan ibadah
Raja Arab Saudi, Raja Salman bin Abdulaziz Al Saud haji dan umrah.
dengan Mufti-mufti seluruh Malaysia. Pertemuan itu
telah berlangsung di Hotel St Regis Kuala Lumpur. Pada Dalam ucapannya pula, Raja Salman berpesan kepada
pertemuan singkat yang hanya berlangsung selama para mufti dan seluruh ulama di negara ini supaya
lima belas minit itu, Mufti wilayah Persekutuan Datuk Dr sentiasa bersatu dan berusaha untuk meningkatkan
Zulkifli Mohamad al-Bakri telah diberi penghormatan untuk syiar Islam. Baginda juga menekankan kepentingan
mewakili semua mufti-mufti yang hadir bagi menyampaikan untuk para mufti memainkan peranan dalam membantu
ucapan alu-aluan kepada Raja Salman dan delegasi. menyatu padukan umat Islam di negara ini.
Dalam ucapannya beliau merakamkan penghargaan dan
KUNJUNGAN HORMAT KE PEJABAT MUFTI WILAYAH Turut menyertai sesi kunjungan tersebut ialah Ketua Penolong
PERSEKUTUAN Pengarah Kanan, Tuan Hj Aminuddin Bin Mohamed serta
diiringi beberapa orang pegawai. Sesi perbincangan
Satu kunjungan hormat dan perbincangan ke Pejabat Mufti dikendalikan oleh YBhg Tuan Haji Hashim bin Salleh
Wilayah Persekutuan telah diadakan. Kunjungan yang Timbalan Mufti Wilayah Persekutuan. Pertemuan tersebut
merupakan yang pertama selepas perpindahan ke Kompleks diatur bagi menjalinkan hubungan mengatur strategi
Islam Putrajaya (KIP) diketuai oleh Pengarah Bahagian serta meningkatkan kolaborasi antara dua pihak yang
Pengurusan Fatwa, YBhg Tuan Haji Mazlan bin Abdullah. terlibat secara langsung dalam hal ehwal kefatwaan.
42
MAJLIS PERTEMUAN JAWATANKUASA FATWA MKI dan sokongan kepada beliau dalam membangunkan negara
DENGAN YAB PERDANA MENTERI serta memartabatkan kedudukan agama dan umat Islam di
negara ini.
Satu Majlis Pertemuan Jawatankuasa Fatwa MKI dengan
Perdana Menteri Malaysia, YAB Dato’ Sri Mohd. Najib bin YAB Perdana Menteri juga amat yakin peranan dan sumbang
Tun Haji Abd. Razak telah diadakan pada Khamis 13 April saran Jawatankuasa ini mampu membantu Kerajaan dalam
2017 bertempat di Bilik Mesyuarat Khas 1, Pejabat Perdana membentuk dasar-dasar baru atau penambahbaikan
Menteri. Tujuan pertemuan tersebut diadakan adalah bagi dasar-dasar sedia ada dalam pengurusan hal ehwal Islam
membincangkan strategi menangani isu-isu berkaitan hukum yang sedang dilaksanakan oleh Kerajaan. Pertemuan ini
dalam negara. dihadiri ahli-ahli Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan
Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia yang dipengerusikan
Dalam perutusannya, YAB Perdana Menteri menaruh oleh Prof. Emeritus Tan Sri Dato’ Dr. Abdul Shukor bin Haji
keyakinan semua Ahli Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan Husin; dan YBhg. Tan Sri Haji Othman Mustapha, yang juga
dapat menjadi teraju kepada penyatuan umat Islam di merangkap Setiausaha Jawatankuasa Fatwa MKI.
Malaysia khususnya serta memberikan nasihat, pandangan
MAJLIS PENGHARGAAN AHLI JAWATAKUASA FATWA

MKI
24 Mei 2017. JAKIM telah menganjurkan Majlis Penghargaan

Ahli Jawatakuasa Fatwa MKI yang telah tamat kontrak
perkhidmatannya. Majlis ringkas tersebut diadakan di Bilik
Jamuan Aras 8, Kompleks Islam Putrajaya. Dalam ucapan
Ketua Pengarah JAKIM, YBhg Tan Sri Dato’ Haji Othman
Mustapha, beliau merakamkan setinggi penghargaan atas
sumbangan kepakaran dan idea untuk pembangunan umat
Islam di Malaysia. Antara yang diraikan ialah Dato’ Zakaria
Stapa, Dr Abdul Hayei Bin Abdul Sukor dan Prof. Madya
Dzulkifly bin Mat Hashim.
43
BENGKEL PEMURNIAN GARIS PANDUAN PENGELUARAN dikendalikan oleh Prof Madya Dr Azman Ab. Rahman
FATWA dan pasukan pakar dari Universiti Sains Islam Malaysia
(USIM).
Bengkel Pemurnian Garis Panduan Pengeluaran Fatwa buat
kali terakhir telah diadakan di Bilik Mesyuarat, BPI, Aras Antara lain tujuan diwujudkan garis panduan ini adalah
6, Blok A, Kompleks Islam Putrajaya. Bengkel tersebut sebagai panduan untuk memudahkan para penyelidik
diadakan bagi meneliti deraf akhir Garis Panduan sama ada di peringkat negeri atau JAKIM dalam
Pengeluaran Fatwa sebelum dibentangkan dalam Mesyuarat membuat sesuatu penyelidikan hukum. Selain dari
Jawatankuasa Penyelarasan Pengurusan Fatwa (JKPPF) itu ia dapat mewujudkan satu standard penyelidikan
dan akan turut dibentang dalam Muzakarah Jawatankuasa yang berkualiti sebelum sesuatu hukum dibahas dan
Fatwa MKI sebelum ia dapat digunapakai. Bengkel ini diputuskan di peringkat jawatankuasa fatwa.
PERBINCANGAN KHAS KLASIFIKASI TEKSTIL

SUTERA
Perbincangan Khas Klasifikasi Tekstil Sutera & Hubungannya

Dengan Hukum Kepenggunaan Sutera Menurut Islam
telah diadakan di Bilik Mesyuarat JAKIM, Aras 6, Blok A,
Kompleks Islam Putrajaya bersama-sama wakil Industri
Tekstil, Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia,
Jabatan Standard Malaysia, Kementerian Perdagangan
Dalam Negeri, Koperasi Dan Kepenggunaan (KPDNKK)
dan Jabatan Kastam Diraja Malaysia. Mesyuarat juga
telah meneliti Deraf Garis Panduan Penggunaan Tekstil
Sutera Menurut Perundangan Islam.
44
PERTEMUAN BAGI MEMBINCANGKAN ISU ANAK isu kesahtarafan anak. Perbincangan ini diterajui oleh
TAK SAH TARAF Ketua Pengarah JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin
Mustapha.
Satu pertemuan bagi membincangkan isu anak tak sah
taraf telah diadakan di Dewan Mesyuarat Aras 8, Blok A, Pada pertemuan tersebut, ahli-ahli yang hadir telah diberi
Kompleks Islam Putrajaya. Pertemuan tersebut telah dihadiri taklimat berhubung kedudukan anak tak sah taraf dari sudut
oleh Mufti Selangor, Kelantan, Johor, Sabah, Pulau Pinang, undang-undang yang disampaikan oleh barisan peguam
Melaka, Kedah, Timbalan Mufti Wilayah Persekutuan dan yang mewakili Majlis Agama Islam Negeri Selangor.
wakil Mufti Sarawak. Turut hadir dalam pertemuan tersebut Pertemuan ini telah sebulat suara bersetuju bahawa
adalah wakil-wakil daripada Majlis Agama Islam isu-isu yang berkaitan dengan kesahtarafan anak di negara
Negeri-Negeri dan Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri. ini hendaklah sentiasa dirujuk kepada peruntukan dalam
Pertemuan ini telah diatur oleh Bahagian Pengurusan Akta atau Enakmen Undang-undang Keluarga Islam
Fatwa untuk menzahirkan kesepakatan bersama dalam atau Pentadbiran Negeri-negeri.
MAJLIS MERAIKAN PENGERUSI JAWATANKUASA meneruskan kesinambungan tugas dan amanah yang
FATWA MKI dipikul serta turut memainkan pernan yang lebih proaktif
dan tegas dalam menyatukan umat Islam di Malaysia.
Satu majlis bagi meraikan YBhg Prof Emeritus Tan Sri
Dato’ Dr. Abdul Shukor bin Haji Husin telah diadakan bagi
meraikan beliau yang telah tamat tempoh perkhidmatan
sebagai Pengerusi Jawatankuasa Fatwa MKI. Majlis ini
diadakan di Hotel Hotel Sunway Putra, Kuala Lumpur di
mana Muzakarah Jawatankuasa Fatwa kali ke 111 turut
berlangsung. Majlis ini dihadiri oleh Ahli-ahli
Jawatankuasa Fatwa MKI yang bersidang. Dalam ucapan
YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha, Ketua Pengarah
JAKIM selaku setiausaha Jawatankuasa, mengucapkan
jutaan terima kasih atas sumbangan besar yang
telah diberikan oleh Tan Sri Dato’ Dr. Abdul Shukor
sepanjang memegang jawatan tersebut. Ini kerana sifat
dan ketegasan beliau telah ditunjukkan dalam
mempertahankan sesuatu keputusan berusaha menangani
segala ancaman dan sentimen yang dimainkan oleh
phak-pihak tertentu yang ingin menjatuhkan institusi
agama di negara ini. Dalam ucapan beliau, Tan Sri Dato’
Dr. Abdul Shukor berpesan agar pengerusi yang baru
dilantik serta ahli-ahli jawatankuasa yang lain dapat
45
DATUK HAJI WAN ZAHIDI DILANTIK SEBAGAI Malaysia (JAKIM), YBhg. Datuk Haji Mohamad Nordin bin
PENGERUSI JAWATANKUASA FATWA MKI Ibrahim, Timbalan Ketua Pengarah (Dasar), JAKIM, Puan
Hajah Hakimah binti Mohd Yusoff, Pengarah Bahagian
YBhg. Datuk Haji Wan Zahidi bin Wan Teh telah dilantik Kemajuan Islam JAKIM dan Tuan Haji Yaakob bin
sebagai Pengerusi Jawatankuasa Fatwa Majlis Abdul Rahim, Pengarah Bahagian Pengurusan Fatwa
Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI) JAKIM.
yang baharu bagi menggantikan YBhg. Prof Emeritus Tan
Sri Dato’ Dr. Abdul Shukor bin Haji Husin yang telah Syabas dan setinggi-tinggi tahniah diucapkan kepada
tamat tempoh pelantikannya. Pelantikan ini telah YBhg. Datuk Haji Wan Zahidi atas pelantikan ini.
mendapat perkenan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Semoga dengan pelantikan ini, Jawatankuasa Fatwa
Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong XV, Sultan MKI selaku badan yang diberi tanggungjawab dalam
Muhammad V dengan persetujuan Majlis Raja-Raja. memberi pandangan hukum di peringkat nasional dapat
melaksanakan fungsinya secara optimum, tanpa
Majlis penyerahan watikah dan surat pelantikan kepada menyentuh bidang kuasa negeri-negeri. JAKIM juga
YBhg. Datuk Haji Wan Zahidi telah diadakan pada 17 Oktober merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan
2017 di Kompleks Islam Putrajaya dan disampaikan oleh terima kasih kepada YBhg. Prof. Emeritus Tan Sri Dato’ Dr
Menteri di Jabatan Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral Abdul Shukor bin Haji Husin atas segala sumbangan dan
Dato’ Seri Jamil Khir bin Baharom (B). Hadir bersama khidmat bakti beliau kepada agama, bangsa dan negara
pada majlis tersebut ialah YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman sepanjang memegang jawatan Pengerusi Jawatankuasa
bin Mustapha, Ketua Pengarah Jabatan Kemajuan Islam Fatwa MKI.
BENGKEL PEMURNIAN SIGHAH FATWA BAGI TUJUAN bersama ini bagi memastikan sighah yang akan diwartakan
PEWARTAAN menepati dengan kehendak undang-undang, seragam dan
boleh dikuatkuasakan. Sebanyak 21 draf sighah pandangan
Bengkel Pemurnian Sighah Fatwa Bagi Tujuan Pewartaan hukum Muzakarah Jawatankuasa Fatwa MKI dan beberapa
telah diadakan di Institut Semarak Felda, Bandar Baru fatwa negeri bagi tujuan pewartaan telah berjaya dihasilkan.
Bangi, Selangor pada 16 hingga 17 November 2017. Draf sighah berkenaan dikemukakan kepada negeri-negeri
Bengkel yang dianjurkan sebagai program tahunan ini untuk diurus wartakan mengikut proses dan prosedur
diadakan bagi menggubal dan memurnikan beberapa pewartaan yang ditetapkan di peringkat negeri
sighah pandangan hukum yang diputuskan oleh Muzakarah masing-masing.
Jawatankuasa Fatwa MKI bagi tujuan pewartaan di
peringkat negeri-negeri. Ahli-ahli Bengkel yang terlibat
ialah wakil-wakil dari Jabatan Mufti, Jabatan Agama Islam
Negeri (Bahagian Penguatkuasaan & Pendakwaan), Jabatan
Peguam Negara, Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia dan
JAKIM (Penasihat Undang-Undang, Bahagian Penyelarasan
Undang-Undang, Bahagian Penyelidikan dan Bahagian
Pengurusan Fatwa selaku urus setia). Penggubalan secara
46
MESYUARAT JKPPF KALI KE-11 Pembentangan Laporan Garis Panduan Pengeluaran

Fatwa di Malaysia.
Mesyuarat Jawatankuasa Penyelarasan Pengurusan Dan
Pembangunan Fatwa JKPPF) Kali Ke-11 telah diadakan Kertas Makluman status Portal e-fatwa,
pada 6 hingga 7 November 2017 bertempat di Hotel pembangunan portal baru dan system maklumat
Dorsett Putrajaya. pengurusan dokumen fatwa.
Mesyuarat ini diadakan secara tahunan bertujuan untuk Cadangan mengadakan program khas pemerkasaan
mempertingkatkan penyelarasan dalam bidang pengurusan pendidikan isu-isu fatwa tahun 2018.
dan pembangunan fatwa di Malaysia.
Kertas makluman keputusan Muzakarah
Mesyuarat pada kali ini dipengerusikan oleh Pengarah Jawatankuasa fatwa MKI dari tahun 2016 hingga
Bahagian Pengurusan Fatwa, Tuan Haji Yaakob bin 2017.
Abdul Rahim yang mewakili Timbalan Ketua Pengarah
(Dasar) JAKIM, Datuk Haji Nordin bin Ibrahim. Kertas makluman pertemuan mufti-mufti berkaitan
isu anak tak sah taraf.
Isu-isu yang dibincangkan dalam mesyuarat pada kali
ini ialah: Laporan negeri-negeri.
MUZAKARAH ISTINBAT HUKUM: TALAQQI KITAB Jawatankuasa Penyelarasan Pengurusan dan Pembangunan
AL-MAJMU’ IMAM AL-NAWAWI Fatwa (JKPPF) yang dipengerusikan oleh Timbalan
Ketua Pengarah (Dasar) JAKIM, YBhg Datuk Haji Nordin
JAKIM telah menganjurkan Muzakarah Istinbat Hukum bin Ibrahim. Tujuan muzakarah ini dilaksanakan adalah
Talaqqi Kitab Al-Majmu’ Imam Al-Nawawi. Muzakarah untuk membincang dan memantapkan kemahiran
tersebut adalah hasil cetusan idea pada mesyuarat pegawai-pegawai Hal Ehwal Islam dalam kaedah-kaedah
47
istinbat hukum yang terdapat dalam kitab tersebut.
Muzakarah tersebut dikendalikan oleh YBhg Ustaz Ahmad
Fauwaz bin Fadhil Noor. Sesi muzakarah ini telah dijadualkan
setiap hari Selasa minggu keempat setiap bulan. Sepanjang
tahun 2017 JAKIM telah berjaya menganjurkan sebanyak
10 siri muzakarah mulai 24 Januari 2017. Manakala sesi
terakhir dan penutup telah dijalankan pada 28 November
2017.
MESYUARAT JAWATANKUASA PENYELIDIKAN DAN dibuat kajian di bawah peruntukan dana khas
PENG URUSAN FATWA (JPPF) Jawatankuasa Fatwa MKI bagi tujuan penentuan hukum
oleh Jawatankuasa Fatwa MKI Mesyuarat Jawatankuasa
Mesyuarat Jawatankuasa Penyelidikan dan Pengurusan turut meneliti laporan-laporan hasil kajian yang telah
Fatwa (JPPF) telah diadakan sebanyak 4 kali pada tahun dijalankan. Sepanjang tahun 2017 jawatankuasa telah
2017. Mesyuarat yang dipengerusikan oleh Tan Sri Sheikh meneliti sembilan kertas cadangan permohonan kajian
Ghazali Abdul Rahman ini bertujuan untuk meneliti dan tujuh laporan kajian yang telah dijalankan.
beberapa proposal berkaitan isu-isu kefatwaan untuk
48
60 MINIT BERSAMA FELO PENYELIDIK JAKIM
Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah mengajurkan tiga siri

Program 60 Minit Bersama Felo Penyelidik JAKIM. Program
ini dianjurkan adalah bertujuan untuk memantapkan Pegawai
Hal Ehwal Islam dengan pengetahuan yang berkaitan dengan
hukum.
Siri pertama program ini diadakan pada Khamis 23 Februari

2017 yang disampaikan oleh Dr. Mohd. Farid Mohd. Shahran
dengan membincangkan isu berkaitan Aqidah bertajuk
“Islam dan Kepelbagaian Agama”. Siri ke dua yang
diadakan pada 6 April 2017 pula membincangkan perkara
berkenaan dengan “Parameter Pelaburan Emas” yang
disampaikan oleh Tuan Haji Lokmanulhakim bin Hussain.
Manakala siri ketiga pada 24 Ogos 2017 yang disampaikan
oleh Prof Madya Dr Arief Salleh Rosman membincangkan
isu-isu hukum yang bersangkutan dengan ibadah Qurban.
BENGKEL APLIKASI USUL FIQH, QAWAID FIQHIYYAH dari kelas Muzakarah Istinbat Hukum yang dijadualkan pada
DAN MAQASID SYARIAH satu-satu hukum. Bengkel ini juga adalah kesinambungan
setiap bulan sepanjang tahun 2017. Bengkel Aplikasi Usul
Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah mengadakan 3 siri fiqh telah diadakan pada 29-31 Mac 2017, Bengkel Aplikasi
bengkel aplikasi Usul Fiqh, Qawaid Fiqh dan Maqasid Qawaid Fiqhiyyah telah diadakan pada 10-12 Julai 2017
Syariah. Tujuan bengkel ini diadakan adalah bagi melatih manakala Bengkel Aplikasi Maqasid Syariah telah diadakan
pegawai-pegawai Hal Ehwal Islam serta pegawai istinbat pada 11-12 September 2017. Kesemua siri bengkel ini telah
dari Jabatan Mufti negeri-negeri dalam mengaplikasikan diadakan di Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM) Bangi dan
teori yang dipelajari kepada praktikal dalam mengeluarkan dikendalikan oleh YBhg Ustaz Ahmad Fauwaz Fadhil.
49
PEMBANGUNAN PORTAL e-SMAF
Dalam usaha menyebarluaskan keputusan pandangan

hukum muzakarah Jawatankuasa Fatwa MKI serta
fatwa-fatwa negeri seluruh Malaysia. JAKIM mengambil
inisiatif membangunkan sebuah portal yang menyediakan
maklumat berkaitan fatwa-fatwa di Malaysia yang lengkap
dan komprehensif bagi menggantikan portal lama. Portal
baru ini dinamakan sebagai Portal e-SMAF (Sumber
Maklumat Hukum dan Fatwa). Portal ini dibangunkan dengan
kerjasama Advance Informatics School Universiti Teknologi
Malaysia (UTM). Beberapa siri mesyuarat telah diadakan
bagi mengenalpasti spesifikasi dan keperluan yang akan
dimuatkan dalam portal tersebut.
50
MANIFESTASI
DAKWAH DALAM
MASYARAKAT

Dialog Perdana TN50 - Medan Aspirasi Belia dan
Pendakwah Muda
JAKIM dengan kerjasama Universiti Sains Islam Malaysia

(USIM), Kementerian Belia dan Sukan, Kementerian Pengajian
Tinggi dan beberapa agensi lain telah mencipta sejarah
apabila berjaya mengadakan townhall session menerusi
penganjuran Dialog Perdana Transformasi Nasional 2050
(TN50) Perspektif Islam dengan bertemakan “TN50 Aspirasi
Khaira Ummah” bagi membina masa depan bersama.
Dialog Perdana Transformasi Nasional 2050 (TN50) Perspektif

Islam telah berjaya menarik penyertaan seramai 1700
peserta pada kali ini yang terdiri daripada pemimpin Belia,
Pemimpin Mahasiswa Universiti Awam, Pemimpin Persatuan
Mahasiswa Islam Universiti Awam & Universiti Swasta,
Pemimpin NGO-NGO Islam, Para Pendakwah Muda Selebriti,
Ulama-Ulama muda seluruh negara, Para Mufti, Ketua-Ketua
Jabatan kerajaan Persekutuan dan Negeri. Majlis Dialog
Perdana diserikan dengan kehadiran Timbalan Perdana
Menteri Malaysia, YAB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi, Hab Halal Mengekalkan Kejuaraan Konvensyen KIK
Menteri Besar Negeri Sembilan, YAB Dato’ Seri Utama Haji Selama 2 Tahun
Mohamad bin Haji Hasan, Menteri di Jabatan Perdana Menteri,
YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji Baharom (B), Konvensyen Kumpulan Inovatif dan Kreatif (KIK) Peringkat
Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, YB Senator JAKIM Tahun 2017 diadakan di Dewan Auditorium JAKIM,
Dato’ Dr. Asyraf Wajdi Dusuki, Menteri Pengajian Tinggi, Kompleks Islam Putrajaya, Presint 3, Putrajaya.
YB Dato’ Seri Idris Jusoh dan Timbalan-Timbalan Menteri.
Kehadiran yang amat memberangsangkan ini merupakan Program ini telah berlangsung dengan jayanya dan telah
manifestasi sokongan dan dokongan umat Islam di Malaysia disertai oleh tiga kumpulan dari JAKIM. Masing-masing
terhadap inisiatif-inisiatif Transformasi Pembangunan Islam telah mempersembahkan tajuk projek yang sangat menarik
oleh Kerajaan Malaysia. dan memberikan saingan sengit di antara pasukan yang
bertanding. Kelainan tahun ini adalah peserta dan panel
Pelbagai topik perbincangan semasa dan futuristik yang bersoal jawab secara bersemuka di atas pentas. Panel hakim
meraikan pandangan, idea, cadangan, hasrat dan aspirasi jemputan adalah YBhg. Dato’ Mohd Zafir bin Ibrahim dari
anak muda kepada kerajaan telah berjaya dirakam sebagai Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) selaku Ketua Panel
premier sources bagi memeta dan mewarnai intisari blue Hakim, YBrs Encik Shahrizan bin Razali dari Kementerian
print TN50 Perspektif Islam ke arah merangka master Sains, Teknologi dan Inovasi (MOSTI), YBrs Puan Nor Idayuniza
plan dan road map TN50 negara. Dialog Perdana kali ini binti Rahmat dari Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC) dan
dilangsungkan secara penuh hikmah dengan mukadimah YBrs Encik Mohd Zuri bin Zainol dari JAKIM. Terdapat juga
bacaan doa dan disusuli dengan soal jawab oleh para peserta slot Bicara Inovasi yang telah disampaikan oleh YBhg. Prof. Dr.
bersama YAB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi, Timbalan Ku Halim bin Ku Hamid dari Universiti Teknologi MARA.
Perdana Menteri Malaysia dan YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Terdapat juga reruai pameran daripada Bahagian Hab Halal,
Wajdi Dusuki Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri Bahagian Penerbitan dan Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA).
selaku moderator dialog.
Berikut merupakan keputusan pertandingan:
Pertama : Kumpulan Halal Express Way dari

Bahagian Hab Halal, JAKIM
Projek : Proses Pengeluaran Sijil Halal
Lewat - Telah memenangi wang tunai
RM5,000.00, piala dan sijil penyertaan.
52
M A N IF ESTAS I DA K WA H DA L A M M ASYARAKAT
Kedua: Kumpulan i-Mujaddid dari ILIM

Projek : Pengurusan Aduan Pelanggan di
ILIM yang kurang sistematik - Telah
memenangi wang tunai RM3,000.00,
piala dan sijil penyertaan.
Ketiga: Kumpulan Putra Innovator dari Masjid Putra

Projek : Pengimarahan Masjid Putra Kepada
Masyarakat Tidak Optimum - Telah
memenangi wang tunai RM2,000.00 dan
sijil penyertaan
Karnival ~i~ Nelayan Tok Bali 2017: Semarakkan

Hiburan Berkonsep Islam
JAKIM dengan kerjasama beberapa agensi kerajaan

dan swasta telah menjayakan Karnival ~i~ Nelayan Tok
Bali 2017. Program ini telah berlangsung selama tiga
hari bermula pada 23 hingga 25 Mac 2017 bertempat di
Tok Bali, Pasir Puteh, Kelantan. Karnival ~i~ ini adalah
susulan daripada Karnival ~i~ Nelayan di Seberang Takir,
Terengganu pada tahun 2015 dan Karnival ~i~ FELDA
di Gemas, Negeri Sembilan pada tahun 2016.
Karnival ini telah dirasmikan oleh YB Senator Dato’

Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki, Timbalan Menteri
di Jabatan Perdana Menteri. Karnival ~i~ Nelayan
yang berkonsepkan islamik, informatif dan interaktif
ini adalah bukan sekadar karnival yang mempunyai
gerai-gerai jualan dan pameran tetapi ia diselitkan dengan
pelbagai acara menarik antaranya seperti Himpunan
Dakwah Belia Islam Kelantan, Forum Perdana Ehwal
Islam bersiaran secara langsung di RTM, Pertandingan
Dikir Dakwah Piala YB Timbalan Menteri di Jabatan
Perdana Menteri, Dapur Halal Bersama Chef Selebriti,
Slot Nahnu Ma’akum (Ziarah Asnaf), Pertandingan
Masakan Tradisi Kelantan, Pertandingan Futsal, Sukaneka
Rakyat, Pertandingan Mewarna Kanak-Kanak, Persembahan
Kesenian Islam, Kolokium Kepemimpinan Masyarakat Islam,
Jejak Ukhuwwah dan lain-lain lagi.
53
Mahrajan Amal Islami Lahirkan Daie Profesional
JAKIM bersama Majlis Agama Islam Sarawak dan juga

Jabatan Agama Islam Negeri Sarawak telah menganjurkan
Mahrajan Amal Islami Saudara Kita Peringkat Kebangsaan
bagi tahun 2017 bermula 4 hingga 6 di Dewan Majma’
Tunku Sultan Abdul Halim Muadzam Shah, Kuching,
Sarawak. Ia merupakan penganjuran kali yang kedua
dengan kerjasama Jabatan Agam Islam Negeri (JAIN) dan
Majlis Agama Islam Negeri (MAIN).
Mahrajan ini diadakan setiap dua tahun sekali yang

menghimpunkan para peserta terdiri daripada pelbagai
latar belakang bangsa dan agama yang memeluk Islam
dari seluruh Malaysia. Mahrajan pada kali ini mendapat
sambutan yang begitu memberangsangkan daripada
para peserta dan mereka telah menunjukkan prestasi
persembahan yang luar biasa berbanding dengan tahun
sebelum ini.
Mahrajan Amal Islami pada kali ini telah mengetengahkan

tiga acara iaitu Pertandingan Tilawah al-Qur’an, Hafazan,
dan Syarahan bagi lelaki dan perempuan. Seramai 62
orang peserta telah bertanding dalam program Mahrajan
Amal Islami Peringkat Kebangsaan pada kali ini. Dalam
semua acara yang dipertandingkan, para peserta dilihat
memberikan saingan yang cukup hebat dan persembahan
yang mengujakan para penonton dan juga hakim.
Kemuncak bagi Mahrajan Amal Islami Saudara Kita

pada 6 Mei iaitu Majlis Penutupan dan Penyampaian
Hadiah yang telah disempurnakan oleh Ketua Pengarah
JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha.
Mahrajan kali ini turut menyaksikan kontinjen dari
Wilayah Persekutuan telah berjaya menggondol Johan
Keseluruhan.
54
Jerai. JAKIM sebagai penganjur program ini meneruskan

peranan JAKIM dalam memperkasakan agenda dakwah
ke arah pembentukan khaira ummah melalui usaha
menjalinkan penyelarasan dan rangkaian dakwah
bersama agensi-agensi lain.
Melalui program santai ini, ia dapat mendekati

masyarakat melalui konsep turun padang, mendedahkan
kepada masyarakat trend penggunaan media baharu
implikasi dan bahayanya kepada masyarakat. Karnival
yang dijalankan selama 3 hari 2 malam mendapat
sambutan yang hebat dari masyarakat Guar Chempedak
dan daerah Yan amnya. Bermula program Simposium
Dakwah Media Baharu, Forum Perdana Ehwal Islam,
Program Komuniti, Nahnu Ma’akum, Gotong-royong
Kampung, Ceramah Motivasi, Pertandingan Futsal, Gema
Selawat/Malam Kesenian Islam, Himpunan Belia Islam
Kedah 2017, Pertandingan Memasak serta pameran dari
agensi-agensi kerajaan dan Kelab Motosikal berkuasa
tinggi.
Karnival ini juga menampilkan tetamu-tetamu yang hebat

dalam mengisi program-program yang dirancang seperti
SS Dato’ Mufti Wilayah Persekutuan, YBhg. Datuk Ustaz
Kazim Elias, Prof. Madya Dr Sharifah Haayati, PU Akram,
Kumpulan Nasyid In-Team dan ramai lagi.
Kemeriahan Karnival i-Media Baharu Kedah 2017
Karnival i-Media Baharu Kedah 2017 telah diadakan pada

4 hingga 6 Mei 2017 bertempat Dataran Guar
Chempedak Yan Kedah.
Karnival i-Media Baharu Kedah 2017 bertemakan

“Tabayyun Dahulu: Klik Dengan Bijak” telah dirasmikan oleh
YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir Bin Haji Baharom (B),
Menteri di Jabatan Perdana Menteri merangkap Ahli Parlimen
55
Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB) dan Sekretariat
Dakwah Korporat (SDK) JAKIM dengan matlamat untuk
member inspirasi kepada pentadbir-pentadbir masjid dan
surau di Malaysia untuk memperkasa peranan institusi
ibadah melalui pemerkasaan sistem pengurusan yang
berkesan, kreatif dan inovatif selari dengan perkembangan
teknologi semasa. Melalui aktiviti pengimarahan ini,
pihak pentadbir masjid akan dapat menggilap potensi
institusi-institusi tersebut menjadi tonggak kestabilan,
pembinaan dan penyatuan ummah.
Program ini dihadiri oleh seramai 452 orang sepanjang

sehari berlangsung dan dirasmikan oleh YB Senator
Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki, Timbalan
Menteri di Jabatan Perdana Menteri (JPM) mewakili
YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji
Baharom (B), menteri di JPM. Pengisian konvensyen
didahului dengan majlis perasmian oleh YB Timbalan
Menteri di JPM diikuti dengan sesi pembentangan kertas
kerja, sesi forum dengan tajuk “Imarah Masjid : Inspirasi
Membangunkan Ummah” melibatkan panel-panel dari
negara serantau iaitu Malaysia, Brunei, Indonesia dan
Singapura.
Konvensyen Imarah Masjid Serantau 2017 (K-Imarah

Masjid 2017)
Konvensyen Imarah Masjid Serantau Tahun 2017/ 1438H

atau lebih dikenali sebagai K-IMARAH MASJID 2017
merupakan program julung kalinya dianjurkan bersama
oleh Surau Wakaf Ahmad Dawjee Dadabhoy (SWADD),
56
Institut Islam Hadhari UKM, Tan Sri Muhammad Ali

Hashim, Pengerusi Awqaf Holdings Berhad, Puan Anis
Zuhani Ahmad dari Tabung Haji dan Dr. Mohd Zaidi Ismail
dari Institut Kefahaman Malaysia (IKIM). Seramai 260
orang pelajar antarabangsa telah hadir dari pelbagai
institut pengajian tinggi tempatan.
Majlis ini disempurnakan oleh YB Senator Dato’ Dr

Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki Timbalan Menteri di
Jabatan Perdana Menteri.
7th Intellectual Dakwah Discourse for International

Students
JAKIM dengan kerjasama Institut Hadhari, Universiti

Kebangsaan Malaysia (UKM) dan Pusat Siswazah UKM
telah mengadakan 7th Intellectual Dakwah Discourse
for International Students 2017 bertemakan “Best
Management Practices Through Maqasid Syariah In
Malaysia” pada 18 Mei 2017 di Auditorium Masjid Putra,
Putrajaya. Program ini antara lain bertujuan memberi
pendedahan kepada siswazah antarabangsa tentang
perlaksanaan dan dasar-dasar Islam di Malaysia.
Program ini juga menampilkan tokoh-tokoh terkemuka

dari pelbagai bidang sebagai pembentang kertas kerja
seperti Prof Dato’ Dr. Mohd Yusof Othman, Pengarah
57
Celcom Sertai Sekeriat Dakwah Korporat (SDK) Negeri Perlis telah sudi untuk menjadi tuan rumah
JAKIM 2017 bagi peringkat zon utara pada tahun ini memandangkan
tahun lalu telah diadakan majlis yang sama di Melaka
JAKIM telah menjayakan Mesyuarat SDK JAKIM Kali mewakili zon selatan yang turut disertai oleh saudara
Ke-12 Tahun 2017 yang merupakan siri kedua bagi baru dari negeri Johor dan Negeri Sembilan. Kali ini ia
tahun 2017 dan kali ke-12 sejak penubuhannya pada telah dijayakan dengan kehadiran hampir 600 orang
tahun 2013. Mesyuarat dilaksanakan pada 13 Jun 2017 saudara baru dari Perlis, Kedah dan Pulau Pinang. Majlis
di Bilik Mesyuarat Utama FELDA, Aras 47, Menara FELDA, bertambah seri, apabila Duli Yang Teramat Mulia Raja
Platimun Park, No. 11 Persiaran KLCC, Kuala Lumpur Muda Perlis mencemar duli berangkat ke majlis ini
sempena meraikan Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan bersama-sama Duli Yang Teramat Mulia Raja Puan Muda
(FELDA) sebagai hos mesyuarat pada kali ini. Merupakan Perlis. Majlis dimulakan dengan Ucapan Pengerusi dan
tindakan lanjut hasil daripada Mesyuarat SDK JAKIM Bil. Ucapan Aluan oleh YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin
11/ 2017 yang telah diadakan pada 10 Februari 2017. Mustapha, Ketua Pengarah JAKIM. Kemudian disusuli
dengan Titah Ucapan Tuanku Raja Muda Perlis. Majlis
Mesyuarat dipengerusikan oleh YBhg. Tan Sri Dato’ Haji diakhiri dengan pemberian duit raya serta sumbangan
Othman bin Mustapha, Ketua Pengarah JAKIM merangkap raya dan juga turut diserikan dengan persembahan
Pengerusi SDK JAKIM dan dihadiri oleh Wakil-wakil daripada Wanita Perkim.
Tetap SDK JAKIM yang mewakili 25 buah syarikat
korporat Malaysia. Fokus utama perbincangan adalah JAKIM buat pertama kali telah dilibatkan dengan sesi
berkisar tentang pelaporan pelaksanaan program dan kayuhan pada sebelah petang bersama DYTM Raja Muda
gerak kerja persiapan program yang telah dilakukan Perlis bagi menyampaikan bantuan kepada asnaf melalui
sepanjang bulan Februari hingga Jun 2017. Mesyuarat Majlis Agama Islam Perlis. Majlis kayuhan ini telah
turut mengalu-alukan kehadiran dua (2) orang wakil bermula jam 5.45 petang di Surau Kampung Behor Gandil,
tetap daripada ‘ahli baru SDK JAKIM’ iaitu CELCOM Kangar merentasi beberapa buah kampung dan taman untuk
AXIATA BERHAD berkuat kuasa Jun 2017. menemui asnaf yang dimaksudkan. Sejauh 10 km sesi
kayuhan ini, dan berakhir di surau yang sama untuk solat
YBhg. Pengerusi turut mengucapkan setinggi-tinggi Maghrib secara berjemaah dan kemudiannya diakhiri
penghargaan dan terima kasih kepada semua ahli atas dengan Majlis Serahan atau Agihan Zakat dari Majlis
komitmen tinggi dan sokongan berterusan yang telah Agama Islam Perlis yang disempurnakan oleh DYTM Raja
diberikan untuk menjayakan perancangan projek/ program/ Muda Perlis kepada lebih 50 orang penerima.
aktiviti sepanjang penglibatan di bawah SDK JAKIM sejak
tahun 2013 sehingga 2017.
Semarak Syawal Bersama Saudara Muslim Peringkat

Zon Utara
Pada 12 Julai 2017 bersamaan 18 Syawal 1438h telah

berlangsungnya satu Majlis Sambutan Aidilfitri yang
diadakan bagi meraikan golongan muallaf atau saudara
muslim di Dewan 2020, Kangar, Perlis.
58
Konvensyen Kepimpinan Masyarakat Islam Johor

2017
JAKIM dengan kerjasama Jabatan Agama Islam Negeri Johor

telah mengadakan Konvensyen Kepimpinan Masyarakat
Islam Johor 2017 di Dewan Besar Pusat Islam Iskandar,
Johor Bahru, Johor Darul Takzim pada 27 Julai 2017.
Konvensyen ini pada umumnya bertujuan memberi Pertandingan Dikir Dakwah Lahirkan Protégé Da’i
kefahaman dan penghayatan Islam serta perkongsian idea Seni
dalam isu-isu semasa berkaitan Islam yang berlaku di
Malaysia yang menjurus kepada isu akidah, syariah dan JAKIM bersama Jabatan Hal Ehwal Agama Islam
akhlak. Negeri Kelantan (JAHEAIK) serta beberapa agensi
kerajaan yang lain telah berkolaborasi menganjurkan
Konvensyen ini telah dihadiri oleh seramai 1500 orang Pertandingan Dikir Dakwah Peringkat Kebangsaan Kelantan
peserta yang terdiri daripada Ketua Kampung, Penghulu, sempena Festival Kesenian Dakwah dan Halal Kelantan
Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung 2017M/1438H. Pertandingan ini diadakan pada 24 hingga
(JKKK), Guru-guru Besar dan Pengetua seluruh negeri 25 Ogos 2017 bertempat di Dewan Besar Balai Islam
Johor. Lundang, Kompleks Darul Naim, Kota Bharu, Kelantan.
Pengisian konvensyen ini berbentuk ceramah berkenaan Pertandingan ini telah menarik penyertaan 15 kumpulan
isu-isu semasa yang merangkumi aspek jihad, perpaduan dikir barat dari seluruh Malaysia. Program perintis yang
dan isu keselamatan. julung-julung kali diadakan ini di peringkat kebangsaan
yang bertemakan Kesatuan Ummah Kesejahteraan Negara
Acara kemuncak konvensyen ini telah disempurnakan telah mendapat sambutan hangat dengan kehadiran 700
oleh YAB Dato’ Seri Mohamed Khaled bin Nordin, Menteri orang penonton dan 4000 penonton menerusi Live
Besar Negeri Johor Darul Ta’zim yang diwakili oleh YB Facebook Bahagian Dakwah JAKIM dari seluruh Dunia.
Tuan Haji Abd. Mutalip Bin Abd. Rahim, Pengerusi Senarai pemenang Pertandingan Dikir Dakwah Peringkat
Jawatankuasa Agama Negeri Johor. Kebangsaan 2017 adalah seperti berikut:
• Johan : Kumpulan Timbalan Setia

(RM 8,000.00, Piala dan Sijil)
• Naib Johan : Kumpulan Pendeta Alam

• Ketiga : Kumpulan Legasi Cenderawasih

• Anugerah Jogho Terbaik : Yie Penglipurlara -

Kumpulan Legasi Cenderawasih
• Anugerah Tukang Karut Terbaik : Joe Arjuna -

Kumpulan Timbalan Setia
• Anugerah Awok-Awok Terbaik : Kumpulan

Timbalan Setia
• Anugerah Muzik Terbaik : Kumpulan Pendeta Alam
Majlis Perasmian Penutup dan Penyampaian Hadiah

Dikir Dakwah Peringkat Kebangsaan 2017 kepada
59
pemenang telah disempurnakan oleh Ketua Pengarah
JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha
mewakili YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri. Turut
hadir YBhg YB Mejar (B) Dato’ Haji Md Anizam bin
Abd. Rahman, Pengerusi Jawatankuasa Kebudayaan,
Pelancongan dan Warisan kerajaan negeri Kelantan,
Tuan Haji Mohd Kamaruddin bin Omar, Timbalan
Pengarah (Pengurusan) JAHEAIK, Tuan Haji Mazlan bin
Abdullah, Pengarah Bahagian Dakwah JAKIM dan Tuan
Haji Zabidi bin Nassan, Pengurus Besar Yayasan Taqwa.
Pihak JAKIM bersama dengan agensi-agensi berkaitan
sentiasa mencipta dan memperkasa inisiatif-inisiatif
strategik bagi memastikan program-program dakwah
dapat dimasyarakatkan melalui multi-dimensi dan lebih
interaktif, dinamik serta progresif.
Dialog Perdana TN50 Perspektif Islam Sabah

Wadah Aspirasi Belia
JAKIM bersama IKM Kota Kinabalu, Jabatan Belia dan

Sukan Sabah, Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri
Sabah (JHEAINS), Majlis Ugama Islam Sabah (MUIS) dan
beberapa agensi lain telah mencipta sejarah apabila berjaya
mengadakan aktiviti engagement dengan beliawan Negeri
Sabah melalui townhall session pertama di peringkat
negeri menerusi penganjuran Majlis Dialog Perdana
Transformasi Nasional 2050 (TN50) Perspektif Islam
dengan bertemakan “TN50 Aspirasi Khaira Ummah” bagi
membina masa depan bersama.
Dialog Perdana Transformasi Nasional 2050 (TN50)

Perspektif Islam telah berjaya menarik penyertaan seramai
1000 orang peserta pada kali ini yang terdiri daripada
Pemimpin Belia, Pemimpin Mahasiswa, Mahasiswa Islam
IPT Awam dan Swasta, Pemimpin NGO-NGO Islam, Para
Pendakwah Muda dan Ketua-ketua Jabatan kerajaan
Persekutuan dan Negeri. Majlis Dialog Perdana diserikan
dengan kehadiran YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir
bin Haji Baharom (B), Menteri di Jabatan Perdana
Menteri, YB Datuk Haji Mohd Ariffin Mohd Arif, Pembantu
Menteri di Jabatan Ketua Menteri, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji
60
Othman bin Mustapha, Ketua Pengarah JAKIM, YBhg. Datuk Karnival ~i~ ini telah dirasmikan oleh YB Mejar Jeneral
Haji Zainal Abidin bin Jaffar, Timbalan Ketua Pengarah Dato’ Seri Jamil Khir bin Hj Baharom (B), Menteri di
(Pembangunan Insan) JAKIM dan ketua-ketua jabatan Jabatan Perdana Menteri. Sempena majlis perasmian
Persekutuan dan Negeri Sabah. Kehadiran yang amat ini juga, pihak jawatankuasa karnival bersetuju
memberangsangkan ini merupakan manifestasi sokongan menganugerahkan Tokoh Pendakwah Saudara Muslim
umat Islam di Negeri Sabah terhadap inisiatif-inisiatif kepada YBhg. Tuan Haji Ismail bin Haji Limo yang
Transformasi Pembangunan Islam oleh Kerajaan Malaysia. merupakan seorang pendakwah yang aktif di Tawau
khususnya.
Karnival yang berkonsepkan islamik, informatif dan

interaktif ini adalah bukan sekadar karnival yang
mempunyai gerai-gerai jualan dan pameran tetapi
diselitkan dengan pelbagai acara menarik antaranya seperti
Himpunan Dakwah Belia Islam Sabah, Forum Anjung
Taqwa, Simposium Dakwah Media Baharu, Pertandingan
Buskers Dai, Dapur Halal Bersama Chef Selebriti, Slot
Nahnu Ma’akum (Ziarah Asnaf), Gotong Royong,
Pertandingan Masakan Tradisi Sabah, Pertandingan Street
Soccer 3 on 3, Sukaneka Rakyat, Pertandingan Mewarna
Kanak-Kanak, Persembahan Kesenian Islam, Majlis Khatam
al-Qur’an Perdana dan Pameran Motorsikal Berkuasa Tinggi.
Karnival ~i~ ini membuka tirai dengan Forum Anjung

Taqwa yang mambawa tajuk “Kesatuan Ummah,
Kesejahteraan Negara” mengambil kira tema Sambutan
Ma’al Hijrah tahun ini. Tajuk ini telah dikupas oleh
pendakwah terkenal iaitu YBhg. Ustaz Zul Ramli bin
M.Razali dan juga Ybhg Prof. Madya Dr. Syarifah Hayaati
binti Syed Ismail, Pensyarah Kanan Akademi Pengajian
Islam Universiti Malaya manakala moderatornya ialah
YBrs Ustaz Nabil bin Ahmad, Penolong Pengarah
Bahagian Dakwah JAKIM. Dianggarkan lebih 1500 orang
telah hadir memenuhi khemah semasa forum berlangsung.
Karnival ~i~ Sabah 2017: Ke Arah Belia Bersahsiah

dan Berilmiah
JAKIM dengan kerjasama beberapa agensi kerajaan dan

swasta telah menjayakan Karnival ~i~ Sabah 2017 pada
27 hingga 29 Oktober 2017 bertempat di Perkarangan
Masjid Al-Kauthar, Tawau, Sabah. Karnival ~i~ ini
adalah yang ketiga dianjurkan oleh JAKIM pada tahun
ini selepas di Tok Bali, Kelantan dan Guar Chempedak, Yan,
Kedah.
61
DAKWAH MEDIA CETAK
Perpustakaan Awam Islam (PAI) mengenai Islam kepada warga JAKIM, komuniti
setempat dan orang awam. Sehingga tahun 2017, PAI
PAI yang terletak di Kompleks Pusat Islam, Kuala mempunyai 141,328 naskah koleksi monograf dan
Lumpur menyediakan perkhidmatan dan sumber rujukan 5,352 judul bahan sumber media.
120,000
114,306
100,000
80,000
60,000
40,000
25,862
20,000
5,352
1,160
0
Monograf Monograf Kertas Bahan Naskah
Umum Arab Kerja Sumber Media
Carta 1 : Koleksi Perpustakaan PAI bagi tahun 2017
62
Pengguna Perpustakaan adalah seramai 3,122 orang. Butiran terperinci adalah

seperti berikut : -
Jumlah pengguna perpustakaan PAI bagi tahun 2017
600
538
500
465
400
361
300
235
224 225
207
200 185
174
162 177 169
100
0
Jan Feb Mac Apr Mei Jun Julai Ogos Sept Okt Nov Dis Orang
Carta 2 : Statistik Pengguna PAI bagi tahun 2017
Pinjaman Bahan Perpustakaan Pertanyaan Rujukan
Jumlah permohonan pinjaman bahan sepanjang tahun Perpustakaan menerima sebanyak 837 pertanyaan
2017 adalah sebanyak 285 pinjaman. rujukan sepanjang tahun 2017.
Carta statistik pencapaian perkhidmatan perpustakaan

bagi tahun 2017 adalah seperti berikut:
3,138 3,122 Pengguna

Rujukan Bahan
Pengguna
Pinjaman Bahan
Pertanyaan
Rujukan Bahan
837 285 Pinjaman Bahan

Pertanyaan
Carta 3 : Statistik Perkhidmatan PAI bagi tahun 2017
63
Jenis Bahan yang dirujuk (b) Koleksi Arab
(a) Koleksi Umum Sebanyak 139 naskah koleksi Arab dirujuk oleh pengguna
perpustakaan sepanjang tahun 2017.
Sebanyak 2,999 naskah bahan umum dirujuk oleh
pengguna perpustakaan sepanjang tahun 2017. Berikut adalah carta statistik buku dirujuk di PAI bagi
tahun 2017.
139
Naskah
Umum
Arab
2,999
Naskah
Carta 4 : Statistik buku yang dirujuk bagi tahun 2017
Terbitan Buletin Tilawah Harian Sempena Majlis dan Bahasa Arab. Setiap keluaran yang terbitkan adalah
Tilawah dan Hafazan al-Qur’an Peringkat sebanyak 200 naskhah dan telah diagihkan kepada peserta
Antarabangsa 2017 tilawah, hafazan serta VVIP yang hadir.
Pada 15-20 Mei 2017, Bahagian Penerbitan telah terlibat Buletin tersebut memuatkan info-info berkenaan peranan
dalam menjayakan Majlis Tilawah dan Hafazan al-Qur’an JAKIM dalam mentadbir urus Malaysia dan maklumat
Peringkat Antarabangsa kali ke 59 bertempat di Pusat serta gambar-gambar berkenaan majlis tilawah dan
Dagangan Dunia Putra (PWTC) sebagai Jawatankuasa hafazan sepanjang ianya berlangsung.
Penerbitan Khas Buletin Harian Tilawah. Pada tahun
ini JAKIM mengeluarkan sebanyak 4 keluaran buletin
dalam 3 bahasa iaitu Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris
64
Senarai bahan terbitan JAKIM untuk tahun 2017 sepertimana berikut :
Bil. Buku/Majalah/Risalah Tajuk
1 Risalah Braille 1 Solat Dua Hari Raya

2 Memahami LGBT dari perspektif Seorang Muslim 1
3 Solat Terawih dan Zakat Fitrah
4 Memahami LGBT dari perspektif Seorang Muslim 2
5 Qurban
6 Hukum menghisap Rokok Elektronik dan Vape
7 Solat Gerhana Matahari, Bulan dan Istisqa’
8 Mengenali Nabi Ibrahim AS
9 Hukum-Hukum berkaitan Jenazah 1
10 Wasiat Terakhir Ayah
11 Hukum-Hukum Berkaitan Jenazah 2
12 Antara Gajet dan Buku
13 Zakat
14 Hukum Sertai IS
15 Harta yang diwajibkan Zakat
16 Penjelasa Solat Jumaat di Hari Raya
17 Nisab Zakat
18 Riwayat Hidup Sheikh Yusuf Al-Qardhawi
19 Nisab Binatang
Tenakan dan Kadar Zakatnya
20 Tingginya Martabat Ibu
21 Nisab Tanam-Tanaman,Buah-Buahan, Ma’dan dan Rikaz
22 Di Tepian Teluk Kehidupan
23 Nisab Ma’dan dan Rikaz Serta Perkara Wajib yang berkaitan
dengannya.
2 Majalah 1 Majalah Pendidik

2 Majalah Cahaya
3 Majalah Sinar Rohani
3 Risalah Khas 1 Risalah Ma’al Hijrah

2 Risalah Maulidur Rasul
4 Buletin 1 Buletin Khas Sempena Majlis Tilawah dan Menghafaz Al-Qur’an

Peringkat Antarabangsa
DAKWAH MEDIA BAHARU TV JAKIM
TV JAKIM merupakan platform dan wadah penyampaian kandungannya adalah berbentuk Video On Demand (VoD)
bagi program-program dakwah yang dilaksanakan dan kemudiannya diperluaskan kepada program siaran
oleh Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) kepada langsung (live streaming) melalui Portal Rasmi TV
seluruh masyarakat Malaysia dan luar negara. Pada JAKIM iaitu www.tvjakim.my.
peringkat awal TV JAKIM diperkenalkan, kebanyakan
65
Laman Utama Portal TV JAKIM
Seiring dan selari dengan teknologi dan perkembangan 2017 adalah sebanyak 228,258 hits dengan purata lima
semasa, program-program tersebut mula disebarkan program setiap bulan. Carta 1 menunjukkan statistik
melalui saluran media baharu seperti Facebook dan 5 program yang paling mendapat sambutan oleh para
YouTube. penonton pada tahun 2017.
Pada tahun 2017, sebanyak 52 program live streaming JAKIM melaksanakan kolaboratif dalam memantapkan
telah dilaksanakan dan jumlah hits sepanjang tahun dan mengukuhkan lagi kualiti portal dan kandungan
Carta 1: 5 program yang mendapat hits tertinggi
66
program-program yang disiarkan. Program-program mendidik jiwa, interaktif, fleksibel, relevan, merentasi
yang bakal bersiaran pada tahun 2018 menawarkan sempadan masa dan meliputi segenap aspek dalam
kandungan dan rancangan berkonsepkan “Vibrant Islamic” kehidupan manusia.
yang mempunyai ciri-ciri seperti telus, terbuka, hiburan
Kerja – kerja live streaming di Kerja-kerja live streaming Kerja-kerja live streaming
Majlis Tilawah Dan Sambutan Ulang Tahun Sambutan Maal Hijrah Peringkat
Menghafaz al-Qur’an Peringkat Hari Keputeraan Yang Dipertuan Kebangsaan 2017
Kebangsaan (MTHQK) Tahun Agong XV Sultan Muhammad V
1438H/2017M di Seri Negeri,
Melaka
DDMS
PROGRAM PELAKSANAAN SISTEM DIGITAL DOCUMENT yang diselaras oleh MAMPU melalui DDMS. Bagi
MANAGEMENT SYSTEM 2.0 (DDMS) memberi pendedahan awal, peningkatan pengetahuan
dan kecekapan pegawai-pegawai di JAKIM, beberapa
JAKIM mengorak langkah menjadi salah satu agensi siri program pelaksanaan telah dilaksanakan seperti
Kerajaan melaksanakan dokumen secara elektronik di carta 2.
Carta 2: Program Pelaksanaan Sistem DDMS
67
Bagi Fasa I, seramai 788 orang pegawai JAKIM telah konvokesyen, alumni, aduan serta pengurusan asrama.
didaftarkan sebagai pengguna sistem ini yang merangkumi Berdasarkan keperluan baharu serta selari dengan
Bahagian Hub Halal dan Pusat Tanggungjawab (PTJ) perkembangan teknologi terkini, sistem e-Kampus Darul
JAKIM seperti Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM), Institut Quran telah menjalani proses peningkatan dan
Pemantapan dan Perkaderan Akidah Malaysia (IPHAM), penyelenggaraan. Hasil daripada proses berkenaan,
Darul Quran, Masjid Negara, Masjid Putra, Masjid Tunku didapati sistem tersebut dapat beroperasi dengan lebih
Mizan Zainal Abidin, JAKIM Cawangan Sabah dan JAKIM lancar serta memudahkan para pengguna.
Cawangan Sarawak.
Penambahbaikan ini melibatkan:-
JAKIM telah dianugerahkan oleh MAMPU sebagai agensi
pelaksana DDMS. i) Peningkatan 10 modul utama, antaranya :
modul permohonan, pendaftaran,
konvokesyen, akademik, peperiksaan, hal
ehwal pelajar, asrama, alumni, dan
kaunseling.
ii) Penambahan fungsi-fungsi baharu;
iii) Mengemaskini antaramuka sistem sedia

ada; dan
iv) Penyediaan laporan dan statistik yang

lebih dinamik.
Program promosi dan hebahan Sistem DDMS 2.0

Sistem ini juga akan menjadi rujukan utama dalam
pembangunan e-Kampus di Institut Kemahiran Islam
Malaysia Sarawak (IKMAS) dan Institut Pengajian Islam
& Dakwah Sabah (IPDAS).
Pada 30 Oktober 2017, satu sesi penyerahan

penambahbaikan Sistem e-Kampus telah diadakan dan
disempurnakan oleh Timbalan Ketua Pengarah
(Pengurusan), YBrs. En Masri Bin Razali. Antara perkara
utama yang dibincangkan adalah perancangan dan
halatuju sistem tersebut bagi menampung pertambahan
maklumat pelajar yang semakin meningkat dari semasa
Perbincangan Pelaksanaan dan Sesi Taklimat Sistem DDMS 2.0 di
ke semasa.
Bahagian Hub Halal
PROJEK PENAMBAHBAIKAN
SISTEM e-KAMPUS DARUL
QURAN
Sistem e-Kampus yang dibangunkan pada tahun 2009

merupakan satu sistem pengurusan maklumat bagi
meningkatkan kecekapan dan keberkesanan pengurusan
Darul Quran JAKIM dari aspek permohonan dan
pendaftaran pelajar, hal ehwal akademik, peperiksaan,
68
PORTAL RASMI KEMUSYKILAN SEMAKAN KEPUTUSAN UJIAN

AGAMA BERWAJAH BAHARU PENILAIAN KELAS KAFA (UPKK)
SECARA ONLINE
Buat julung kalinya, JAKIM telah membangunkan satu

modul di dalam Sistem Maklumat Pendidikan Islam
(SIMPENI) bagi memproses urusan peperiksaan Ujian
Penilaian Kelas KAFA (UPKK) di seluruh Malaysia. Modul
yang dibangunkan ini berorientasikan aliran proses
kerja bermula daripada pendaftaran pusat peperiksaan,
pendaftaran maklumat calon, pemprosesan dokumen
cetakan untuk sebelum dan selepas peperiksaan,
pengemaskinian markah hingga semakan keputusan.
Inisiatif pembangunan modul ini adalah sebagai menyahut

seruan YAB Perdana Menteri untuk menjadikan tahun
2017 sebagai tahun delivery kepada rakyat. Justeru,
satu Majlis Pelancaran Semakan Keputusan Ujian
Portal Sistem Kemusykilan Penilaian Kelas Kafa (UPKK) Bagi Tahun 2016 Secara
Online telah diadakan pada 15 Februari 2017 bertempat
Portal Kemusykilan Agama yang berwajah baharu telah di Kompleks Islam Putrajaya. Majlis telah disempurnakan
bertukar wajah secara rasminya. Portal ini mempunyai ciri oleh YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji
lebih dinamik dan mesra pengguna.Ia berfungsi sebagai Baharom (B), Menteri di Jabatan Perdana Menteri.
salah satu medium atau platform perkhidmatan soal
jawab agama secara online khusus bagi menyelesaikan Sebanyak 67.5% daripada bilangan calon UPKK iaitu
sebarang kekeliruan dan kemusykilan berkaitan Islam 197,623 calon telah menggunakan perkhidmatan ini.
dengan mendapatkan penjelasan daripada pihak yang Kemudahan ini telah dibuka kepada orang awam untuk
lebih arif. Portal ini boleh dicapai melalui pautan membuat semakan selama hari 7 daripada tarikh
http://kemusykilan.islam.gov.my. pengumuman.
Ciri-ciri wajah baharu Portal Kemusykilan Agama seperti

berikut:
i. Mesra pengguna di mana capaian yang

boleh disokong oleh mana-mana
pelayar (browser) dan responsive pada
paparan mobile
ii. Paparan utama lebih menarik mudah

difahami dan memudahkan pengguna
membuat pengemaskinian, carian dan
cetakan kepada soalan-soalan yang
diajukan kepada JAKIM
iii. Emel akan dihantar kepada orang awam

yang membuat pertanyaan kemusykilan
dan juga jawapan yang telah dijawab
oleh panel.
69
Majlis Pelancaran Semakan Keputusan Ujian
Penilaian Kelas Kafa (UPKK) Secara Online
Sijil Penyertaan dan Gold Medal untuk anugerah inovasi produk

e-KAFA As An Interactive Teaching Aids
PLATFORM e-KAFA GO LIVE
Pada September 2017, JAKIM telah memperkenalkan satu

produk khususnya kepada ibu bapa dan pelajar KAFA
iaitu e-KAFA. e-KAFA adalah salah satu bahan pembelajaran Contoh paparan video di dalam e-learning KAFA
interaktif yang memberi kemudahan kepada masyarakat
untuk meneroka dan mendapatkan pengalaman baru
mengenai pendidikan Islam melalui medium teknologi PORTAL MASJID MALAYSIA
maklumat. Penyampaian kandungan e-KAFA merangkumi
video grafik, animasi, teks dan elemen audio sejajar dengan
BERWAJAH BAHARU
peredaran teknologi semasa. Justeru, e-KAFA membuatkan
proses pembelajaran menjadi lebih mudah, cepat dan Portal Masjid Malaysia telah diberi penampilan baharu
menyeronokkan. dengan peningkatan pada kandungan dan paparan
portal. Gerbang masuk untuk Sistem Maklumat Imam
Produk ini juga telah memenangi “gold medal” melalui dan Masjid (SISMIM) juga telah diselaraskan kepada
inovasi produk e-KAFA As An Interactive Teaching Aids Portal Masjid Malaysia sebagai usaha mempromosikan
dalam International University Carnival On e-Learning portal ini.
(IUCEL) 2017 pada 26-27 September 2017 di Universiti
Sains Islam Malaysia (USIM), Nilai Negeri Sembilan. Portal ini menyiarkan maklumat berkenaan masjid dan
Aplikasi ini boleh dicapai melalui pautan: surau di seluruh Malaysia. Selain itu, portal ini
http://elearning.islam.gov.my juga menyediakan maklumat untuk jadual kelas takmir
bagi rujukan orang ramai. Portal ini boleh dilayari di
70
http://masjid.islam.gov.my Bengkel Pelan Pemulihan Bencana ICT telah dijalankan

pada bulan Oktober 2017 di Pusat Latihan Kundasang,
Sabah bagi mewujudkan dokumen Pelan Pemulihan
Bencana ICT. Pelan Pemulihan Bencana ICT adalah
sebahagian daripada dokumen Pelan Kesinambungan
Perkhidmatan Jabatan yang merangkumi dua sokongan
iaitu:
1) Garis Panduan Perlindungan Kehilangan dan

Pemulihan Aplikasi Kritikal
2) Garis Panduan Pembentukan Semula Aplikasi

Kritikal
Portal Masjid Malaysia
PELAN PEMULIHAN BENCANA

ICT
Pasukan Pemulihan Bencana ICT telah diwujudkan pada

tahun 2017 yang terdiri daripada pegawai-pegawai
JAKIM. Pasukan ini bertindak untuk melaksanakan
pemulihan aplikasi kritikal yang telah dikenal pasti
sekiranya berlaku bencana di lokasi yang menempatkan Sesi brainstorming bersama jawatankuasa
server aplikasi tersebut. Di antara aplikasi yang telah
dikenal pasti adalah Sistem Pengurusan Perkahwinan
Islam Malaysia (SPPIM), Sistem Maklumat Pendidikan
MY BOOKING
Islam (SIMPENI), Sistem Maklumat Pelajar Darul Quran
(e-Kampus) dan Sistem Penguatkuasaan & Pendakwaan PEMBANGUNAN SISTEM TEMPAHAN BILIK
Syariah Malaysia (e-Jinayat). Carta organisasi bagi pasukan MESYUARAT (MYBOOKING)
Pasukan Pemulihan Bencana ICT adalah seperti berikut:-
Sistem Tempahan Bilik Mesyuarat dibangunkan bagi
Ketua membantu Bahagian Khidmat Pengurusan JAKIM
Aisham Mohamed
Pengarah BPM
menguruskan bilik-bilik mesyuarat di Kompleks Islam
Putrajaya. Pembangunan sistem ini bermula pada awal
tahun 2017 secara dalaman.
Naib Ketua
Mohd Rizal Kadis Sistem ini memaparkan kalendar mesyuarat-mesyuarat
di JAKIM sekaligus memudahkan semua bahagian di
JAKIM untuk menempah bilik mesyuarat kerana
Sekretariat
kekosongan bilik mesyuarat beserta fasiliti yang ada
Nur Azian Abdullah di dalam bilik mesyuarat tersebut dipaparkan melalui
Nur Amie Ismail
sistem.
Pembangunan secara dalaman ini mengambil masa

Kumpulan Aplikasi Kumpulan Teknikal hampir 5 bulan ini akhirnya membuahkan hasil apabila
Farhana Zainol Abidin Nor Syazana Mat Hashim
Siti Azlin Jaafar Zuraida Zulkifli tanggal 11 September 2017, semua tempahan bilik
Syakirah Adibah Mohd Ghazali
Azahar Jantan
Azian Azray Abd Rahim
mesyuarat di JAKIM menggunakan Sistem MyBooking.
Zulkifli Mohamad Zain Kesemua 17 Bilik Mesyuarat di Blok A dan B, JAKIM
KIP telah didaftarkan dan boleh membuat tempahan
Pasukan Pemulihan Bencana ICT melalui sistem ini.
71
Dalam usaha penjimatan kos kerajaan dan perkongsian
sumber, sistem ini juga akan digunapakai di JAWI
pada Februari 2018.
Paparan utama sistem
MESYUARAT JAWATANKUASA
PEMANDU ICT JAKIM 2017
Jawatankuasa Pemandu ICT (JPICT) berperanan untuk
menyelaras dan memantau urusan pengoperasian
pelaksanaan projek ICT JAKIM. Sebanyak 4 kali mesyuarat
Kalendar mesyuarat JAKIM telah berjaya diadakan sepanjang tahun 2017 melibatkan
sebanyak 39 kelulusan projek ICT. Semua bahagian di
JAKIM dikehendaki mengemukakan cadangan projek ICT
kepada Urus Setia JPICT JAKIM bagi mendapatkan kelulusan
teknikal sebelum sesuatu projek dilaksanakan.
Log masuk sistem

Mesyuarat JPICT JAKIM 2017
PEMBANGUNAN SISTEM
PEMANTAUAN KONTRAK TADBIR URUS ICT
Sistem Pemantauan Kontrak telah berjaya dibangunkan Tadbir Urus ICT merangkumi struktur kepimpinan dan
secara dalaman pada bulan Oktober 2017. Sistem ini organisasi serta prosedur supaya organisasi sentiasa
diwujudkan untuk membantu Bahagian Kewangan JAKIM berdaya saing dalam menerajui strategi dan objektif
memantau kontrak yang akan tamat agar tindakan melalui sokongan komponen seperti berikut:
sewajarnya dapat diambil seawal mungkin. Sistem akan
menghantar notifikasi melalui e-mel sebelum tempoh a. Pelan Strategik Teknologi Maklumat
kontrak tamat kepada pegawai terlibat. Sasaran pengguna dan Komunikasi (Information and
adalah semua bahagian dan pusat tanggungjawab (PTJ) Communication Technology Strategic
di JAKIM. Plan (ISP)) Jabatan Kemajuan Islam
Malaysia; dan
b. Dasar Keselamatan Teknologi Maklumat

dan Komunikasi (DKICT) Jabatan
Kemajuan Islam Malaysia.
Tadbir urus ICT yang cekap adalah penting kepada

Log masuk sistem kejayaan pelaksanaan Pelan Strategik Teknologi Maklumat
72
2016 – 2020. Tadbir Urus ICT yang baik menyokong

kelancaran pelaksanaan setiap program yang dirancang
dan ia merangkumi perkara-perkara berikut:
a. Peraturan, perjanjian dan piawaian yang

menjelaskan interaksi di antara semua
pihak yang terlibat di dalam pengurusan
ICT;
b. Prinsip-prinsip yang menentukan cara

keputusan dibuat dan penyelesaian
konflik di semua peringkat; dan,
c. Pembahagian tanggungjawab dan tugasan Portal Sistem Pengurusan Perkahwinan Islam Malaysia
di dalam membuat dan melaksanakan
keputusan.
Bagi melaksanakan program ICT yang telah dirancang,

struktur tadbir urus ICT perlu diperkuatkan bagi
menguruskan pelaksanaan program ICT yang dirancang
agar pelaksanaan program-program mengikut pelan,
piawai, prosedur dan rangka kerja yang telah ditetapkan.
SPPIM
MESYUARAT JAWATANKUASA PEMANDU SISTEM

PENGURUSAN PERKAHWINAN ISLAM MALAYSIA
(SPPIM)
Mesyuarat Jawatankuasa Pemandu SPPIM berperanan

untuk menyelaras dan memantau urusan pengoperasian
pelaksanaan SPPIM. Di samping itu ia juga bertujuan
memastikan bahawa perancangan dan pelaksanaan
SPPIM berjalan lancar.
Mesyuarat ini dianggotai oleh enam buah negeri yang

terdiri daripada negeri Kedah, Perlis, Perak, Melaka,
Negeri Sembilan dan Wilayah Persekutuan. Mesyuarat
ini diadakan dua kali setahun yang berfungsi untuk
negeri-negeri membentangkan dan membincangkan
isu-isu dasar berkaitan pembangunan dan pelaksanaan
SPPIM.
73
PENGUKUHAN
MODAL INSAN

MAJLIS PENDAFTARAN
PELAJAR BARU PROGRAM
PENSIJILAN TAHFIZ AL-QUR’AN
JAKIM-IIUM SESI 2017/2018 DAN
SIJIL ASAS TAHFIZ 2017
Seramai 122 orang pelajar baru telah diraikan dalam

Majlis Pendaftaran Pelajar Baru Program Pensijilan Tahfiz
al-Qur’an JAKIM-IIUM Sesi 2017/2018 dan Sijil Asas Tahfiz
2017 yang diadakan pada 5 Januari 2017 bertempat di
Dewan Muktamar Darul Quran. Berdasarkan jumlah tersebut,
114 orang pelajar merupakan pelajar program Pensijilan Tahfiz
al-Qur’an JAKIM-IIUM, 4 orang pelajar Sijil Asas Tahfiz
kategori Orang Kelainan Upaya Penglihatan dan 4 orang
pelajar Sijil Asas Tahfiz kategori pelajar Luar Negara.
Majlis ini telah dirasmikan oleh YBhg. Tuan Haji Paimuzi bin
Yahya selaku Timbalan Ketua Pengarah Pembangunan Insan
JAKIM yang mewakili Ketua Pengarah JAKIM Tan Sri Dato’
Haji Othman bin Mustapha. Majlis berakhir selepas bacaan TRANSKEM PELAJAR
ikrar dan persembahan nasyid serta acara turun temurun PENSIJILAN TAHFIZ AL-QUR’AN
dalam majlis pendaftaran pelajar baru iaitu penyerahan JAKIM-IIUM DAN SIJIL ASAS
pelajar baru oleh ibu bapa kepada Darul Quran JAKIM. Ianya TAHFIZ
sebagai suatu simbolik yang menunjukkan bahawa ibu bapa
menyerahkan amanah untuk Darul Quran membimbing serta
mendidik anak-anak mereka. Para pelajar baru juga turut Seramai 122 orang pelajar Program Pensijilan Tahfiz
dihadiahkan dengan mushaf al-Qur’an dalam acara tersebut. al-Qur’an JAKIM-IIUM dan Sijil Asas Tahfiz 2017, terdiri
daripada 71 orang pelajar lelaki dan 51 orang pelajar
perempuan telah mengikuti program Transformasi
Kecemerlangan Minda (TRANSKEM) pada 5-8 Januari
2016. Program TRANSKEM ini merupakan minggu sesi
transisi pengenalan pelajar yang baru mendaftar ke
Darul Quran bagi Program Pensijilan Tahfiz al-Qur’an
JAKIM-IIUM sesi 2017/2018 dan Program Sijil Asas Tahfiz
Tahun 2017. Barisan Fasilitator dan urus setia TRANSKEM
ini terdiri daripada pegawai serta kakitangan Darul Quran
JAKIM.
Objektif modul dalam TRANSKEM kali ini lebih terarah kepada:
Memupuk rasa cinta kepada

institusi dan hormat kepada
warga Darul Quran serta
ukhuwwah sesama pelajar
Membina ketahanan dan kekuatan

untuk menghafaz al-Qur’an
(fizikal dan mental)
76
P E N G U KU H A N M O DAL I N SAN
Membina sahsiah diri pelajar Mengenal pasti kecekapan proses

huffaz/hamalatul Quran yang pembuatan dan tahap penjagaan
terpilih kebersihan yang wujud di kilang
Mengenal kekuatan dan kelemahan Mengkaji peluang pekerjaan
diri (jati diri) bagi melayakkan dalam bidang halal terutama
diri menjadi seorang huffaz yang dalam industri kilang
cemerlang
Mengeratkan silaturrahim sesama
pelajar serta pensyarah
Sebanyak 10 slot Latihan Dalam Kumpulan (LDK) yang
diadakan pada sesi kali ini iaitu Taaruf, Potensi Diri Seorang Memberi pendedahan kepada
Huffaz, Explorace-Mengenali Unit-Unit/Jabatan di Darul pelajar tentang peri pentingnya
Quran, Hifz al-Qur’an, Matlamat dan Hala Tuju Pengajian bidang halal dalam ekonomi di
serta Pembentangan Kumpulan. Manakala acara kemuncak Malaysia
bagi program TRANSKEM iaitu Aktiviti Outdoor-Kembara telah
diadakan pada hari terakhir bermula jam 8:00 pagi.
Seramai 22 orang pelajar yang menyertai lawatan ini telah
diiringi oleh Ustaz Mohamad Lutfi bin Jamel selaku Pensyarah
Jabatan Pengajian Syariah Darul Quran merangkap
Penyelaras bagi subjek halal.
HALAL WALK 2017
Seramai 22 orang pelajar Semester Empat Syukbah Halal

Program Diploma Tahfiz al-Qur’an Darul Quran JAKIM telah
mengadakan lawatan ke Kilang Gardenia Bakers Maison
(M) Sdn. Bhd. yang beroperasi di Seksyen 26 Shah Alam.
Lawatan ini telah diadakan pada 7 Februari 2017.
Objektif lawatan ini diadakan ialah:
Mengenal dengan lebih dekat

sistem halal yang wujud di kilang
khususnya kilang Gardenia
77
Persekitaran Percampuran pelajar tahfiz
DARUL QURAN MENERIMA dengan yang tidak menghafaz,
KUNJUNGAN HORMAT DARI UMP prasarana atau alat bantu
mengajar yang mencukupi
serta pelajar tidak seharusnya
Darul Quran telah menerima kunjungan hormat dari Universiti dibebankan dengan beban
Malaysia Pahang (UMP). Tujuan UMP mengadakan kunjungan kewangan.
hormat ini adalah untuk menjalinkan kerjasama dengan
Darul Quran dalam menjalankan Program Pensijilan Tahfiz Sokongan Komitmen berterusan di peringkat
al-Qur’an. atasan, penghargaan/penglibatan
pelajar, pengawalan/ pemantauan
Delegasi UMP telah disambut oleh pegawai-pegawai Darul dan sokongan rakan-rakan/
Quran yang diketuai oleh Pengarah, Dr. Haji Nordin bin institusi/ibu bapa.
Ahmad. Sementara delegasi pelawat telah dihadiri oleh
seramai empat orang wakil UMP yang terdiri daripada
Pensyarah Kanan Pusat Bahasa & Sains Kemanusiaan,
Dr. Rashidi bin Abas, Pegawai Hal Ehwal Islam Pusat Islam
& Pembangunan Insan, Ustaz Muhammad Sallehuddin bin
Md Derus, Ustaz Muhammad Hasnur bin Abd Hamid dan
Ustaz Muhammad Farid bin Mohd Idris.
Taklimat berkenaan dengan Program Pensijilan Tahfiz

al-Qur’an telah diberikan oleh Pegawai Perhubungan Awam
Darul Quran, Ustaz Mohd Aishamudin bin Samsungei. Dalam
taklimatnya, beliau telah menyatakan dua model pengajian
yang sedang dijalankan bagi program pengajian ini iaitu Model
IIUM; program Pensijilan Tahfiz dijalankan terlebih dahulu
sebelum pelajar belajar dalam bidang profesional dan Model
UNITEN/CUCMS/UTeM; program Pensijilan Tahfiz dijalankan
serentak dengan pengajian dalam bidang profesional.
Dr. Haji Nordin juga turut menyenaraikan lima faktor

kesediaan dalam pelaksanaan program iaitu:
FAKTOR HURAIAN
Pelajar Mempunyai minat yang

mendalam terhadap program,
mempunyai tahap penguasaan
hafazan yang baik dan gaya hidup
yang baik
Pensyarah Mempunyai komitmen yang tinggi
dan menguasai pelbagai kaedah
hafazan. Pensyarah tasmi’ juga
mestilah seorang penghafaz
al-Qur’an.
Program pengajian/ Berkenaan dengan beban

kurikulum pembelajaran
78
MAJLIS KHATAM HAFAZAN

AL-QUR’AN PELAJAR PROGRAM
DIPLOMA TAHFIZ AL-QUR’AN
TAHUN 2017/1438
Seramai 208 orang pelajar semester 6 program Diploma

Tahfiz al-Qur’an telah diraikan dalam Majlis Khatam Hafazan
al-Qur’an Pelajar Program Diploma Tahfiz al-Qur’an Tahun
2017/1438 yang telah diadakan di Dewan Muktamar pada
11 Februari 2017. Majlis ini telah dirasmikan oleh Timbalan
Ketua Pengarah Pembangunan Insan JAKIM, YBhg. Tuan Haji
Paimuzi bin Yahya yang mewakili Ketua Pengarah JAKIM.
Majlis diteruskan lagi dengan ucapan daripada Pengarah

Darul Quran, Dr. Haji Nordin bin Ahmad dan ucapan perasmian
daripada YBhg. Tuan Haji Paimuzi bin Yahya. Dalam ucapan
perasmian, beliau mengucapkan syabas dan tahniah
kepada Darul Quran kerana berjaya mengekalkan tradisi
dengan penganjuran majlis khatam ini. Majlis yang
bersejarah ini diadakan sebagai pengiktirafan Darul
Quran kepada para pelajar yang telah bertungkus lumus
mangkhatamkan hafazan 30 juzu’.
YBhg. Tuan Haji Paimuzi yang diiringi oleh Dr. Haji Nordin telah
menyampaikan Anugerah Pelajar Cemerlang kepada saudara
Amir Hambali bin Amir Hamzah dan saudari Sumayyah
binti Mohamed Reza. Sebelumnya, beliau juga turut
menyampaikan Anugerah Pensyarah Tasmi’ Cemerlang
kepada Ustaz Mohd Hanafi bin Yusop dan Ustaz Ahmad Fuat
bin Jamil serta sijil-sijil khatam kepada 208 orang pelajar.
Lebih istimewa majlis pada tahun ini ialah apabila

diumumkan penganugerahan khas kepada tiga orang pelajar
Darul Quran iaitu saudara Ahmad Danial bin Mohd Sani dan
saudari Nur Amirah binti Azali yang dikategorikan sebagai
OKU Penglihatan serta saudara Ahmad Zahiruddin bin Zailani
yang telah disahkan autisme.
79
Turut hadir dalam majlis ini ialah Timbalan Naib Canselor
MAJLIS MENANDATANGANI Penyelidikan & Inovasi UPSI, Timbalan Naib Canselor Akademik
MEMORANDUM PERSEFAHAMAN & Antarabangsa UPSI, Dekan Fakulti Sains Kemanusiaan
ANTARA UPSI DAN DARUL UPSI, Pegawai-Pegawai Kanan Darul Quran JAKIM dan UPSI
serta rakan-rakan media.
QURAN JAKIM
Darul Quran telah mencatatkan satu lagi sejarah apabila

berjaya memeterai perjanjian persefahaman bersama
dengan Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI). Majlis
Menandatangani Memorandum Persefahaman Antara UPSI
Dan Darul Quran JAKIM telah diadakan di Dewan Seri Tanjung,
Kampus Sultan Abdul Jalil Shah, UPSI dan telah dirasmikan
oleh Yang Berhormat Timbalan Menteri Di Jabatan Perdana
Menteri, Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki.
Skop kerjasama yang dijalinkan antara kedua-dua institusi

adalah melibatkan bidang-bidang berikut:
i. Penawaran program pengajian di peringkat

Ijazah Pertama bagi menyambung pengajian
ke UPSI
ii. Pengecualian dan pemindahan jam kredit bagi

pelajar Darul Quran JAKIM bagi mengikuti
pengajian ke Peringkat Ijazah Sarjana Muda
di UPSI
iii. Pelaksanaan kursus dan latihan bidang

pengajaran dan pembelajaran tahfiz
al-Qur’an kepada pensyarah Darul Quran
JAKIM

iv. Pembangunan penyelidikan dan penerbitan
melalui perkongsian kepakaran, maklumat
dan dana penyelidikan
v. Program pertukaran atau pinjaman pensyarah

UPSI dan Darul Quran JAKIM
vi. Program yang melibatkan aktiviti antara

pelajar UPSI dan Darul Quran JAKIM
Memorandum persefahaman ini telah ditandatangani oleh Naib

Canselor UPSI, Prof. Dato’ Dr. Zakaria bin Kasa dan Timbalan
Pengarah Pembangunan Insan JAKIM, Tuan Haji Paimuzi bin
Yahya bagi pihak JAKIM serta Darul Quran. Sementara ianya
disaksikan oleh Pendaftar UPSI, Encik Mohd Faizi bin Othman
serta Pengarah Darul Quran JAKIM, Dr. Haji Nordin bin Ahmad.
80
Bersesuaian dengan program-program yang sedang

LAWATAN KERJA JAIPk KE dilaksanakan oleh Darul Quran sekarang, Dr. Haji Nordin juga
DARUL QURAN JAKIM turut menyatakan bahawa dalam Dasar Pendidikan Tahfiz
Negara (DPTN), Darul Quran telah dipertanggungjawabkan
untuk menjadi Ketua Teras 5: Program Pengiktirafan dan
Dalam usaha memperkasakan pendidikan tahfiz di negeri Pensijilan Tahfiz Negara.
Perak, dalam tempoh satu tahun bermula Jun 2016 hingga
Jun 2017, Jabatan Agama Islam Perak (JAIPk) sedang
membuat kajian tentang segala aspek berkenaan pendidikan
tahfiz di negeri Perak dari sudut prasarana, guru-guru tahfiz
dan sebagainya. Justeru, pada 6 Mac 2017, delegasi JAIPk
telah memilih Darul Quran untuk dijadikan sebagai tempat
rujukan di samping dapat melihat ruang dan peluang yang
dapat dikongsi bersama antara kedua pihak terutama dari
sudut hala tuju pelajar-pelajar tahfiz negeri Perak.
Delegasi JAIPk ini telah disambut oleh pegawai-pegawai

Darul Quran yang diketuai oleh Pengarah, Dr. Haji Nordin bin
Ahmad. Sementara delegasi pelawat telah dihadiri seramai
16 orang wakil JAIPk yang diketuai oleh Ketua Penolong
Pengarah Bahagian Pendidikan JAIPk, Haji Mohamad
Nasar bin Kurdi. Selain itu, delegasi JAIPk ini disertai oleh
Penolong-Penolong Pengarah dan Penolong-Penolong
Pegawai Bahagian Pendidikan JAIPk, Pengetua dan
seorang guru Sekolah Menengah Tahfiz Darul Ridzuan,
pegawai-pegawai dari Yayasan ADDIN serta dua orang
perunding.
Taklimat berkenaan program pengajian di Darul Quran telah

disampaikan oleh Pegawai Perhubungan Awam Darul Quran,
Ustaz Mohd Aishamudin bin Samsungei. Dalam taklimatnya,
beliau telah menyatakan program-program pengajian yang
dijalankan iaitu:
i. Ijazah Sarjana Muda Pengajian Quran

& Sunnah USIM-DQ MESYUARAT LEMBAGA DARUL
QURAN KALI KE-31 BERSIDANG
ii. Diploma Tahfiz al-Qur’an
DI MASJID NEGARA
iii. Pensijilan Tahfiz al-Qur’an
Mesyuarat Lembaga Darul Quran kali ke-31 telah berlangsung
iv. Sijil Asas Tahfiz pada 29 Mac 2017 bertempat di Bilik Mesyuarat Utama,
v. Sijil Kemahiran Malaysia (SKM) Masjid Negara, Kuala Lumpur.
vi. Sijil Tahfiz Malaysia (STM) Mesyuarat ini telah dipengerusikan oleh Ketua Pengarah
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM), Tan Sri Dato’ Haji
vii. Sijil Tinggi Tarannum al-Qur’an (STTQ) Othman bin Mustapha. Beliau yang dalam ucapan aluannya
mengucapkan tahniah kepada Prof. Datuk Dr. Zulkiple Abd
Ghani atas Pengurniaan Darjah Setia Bakti Negeri Sembilan
oleh DYMM Yang diPertua Besar Negeri Sembilan pada
81
26 Januari 2017 dan Datuk Dr. Rosslina Ahmad Mokhtar atas
gelaran Datuk oleh Yang Terutama Yang diPertua Melaka pada
14 Oktober 2017.
Dalam ucapan aluan ini juga, ahli-ahli lembaga telah

dimaklumkan berkenaan pertukaran beberapa orang ahli
seperti Haji Paimuzi bin Yahya yang menggantikan Datuk
Haji Razali bin Shahabudin selaku Timbalan Ketua Pengarah
Pembangunan Insan JAKIM, Hajah Norhayati binti Isa yang
menggantikan Haji Wan Ramdzan bin Wan Mamat yang telah
bersara dan Puan Puziah binti Haji Shfiee yang menggantikan
Encik Imran bin Abdullah selaku ahli ganti tetap kepada Datuk
Dr. Rosslina Ahmad Mokhtar.
Mesyuarat yang dihadiri oleh 12 orang Ahli Lembaga Darul

Quran ini telah membincangkan berkenaan tujuh kertas
cadangan berkaitan Kertas Cadangan Permohonan Politeknik
Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah Bagi Menawarkan
Program Pensijilan Tahfiz al-Qur’an JAKIM-Politeknik (KPTM),
Kertas Cadangan Perakuan Keputusan Peperiksaan Semester
Akhir Program Diploma Tahfiz al-Qur’an, Kertas Cadangan
Perakuan Keputusan Peperiksaan Program Pensijilan Tahfiz
al-Qur’an JAKIM-UNITEN, Kertas Cadangan Pengesahan
Bergraduasi Semester Akhir Program Diploma Tahfiz
al-Qur’an, Kertas Cadangan Pindaan Peraturan-Peraturan
Akademik Darul Quran 2011 (Pindaan 2014), Kertas
Cadangan Pengecualian Khas Kelayakan Masuk Lepasan
Sijil Tahfiz al-Qur’an OKUMP 2016 Dan Sijil Asas Tahfiz
al-Qur’an Ke Program Diploma Tahfiz al-Qur’an Darul Quran
JAKIM dan Kertas Cadangan Terma Rujukan Panel Pemilihan
Calon Pengambilan Pelajar Baru Darul Quran JAKIM. Selain
itu, Kertas Makluman Pelaksanaan Sijil Asas Tahfiz al-Qur’an
2017 juga turut dibentangkan dalam mesyuarat kali ini.
Ahli-Ahli Lembaga Darul Quran yang hadir dalam mesyuarat

pada kali ini ialah Datuk Haji Mohamad Nordin bin Ibrahim,
Prof. Dato’ Dr. Mohd Yakub@Zulkifli bin Mohd Yusoff,
S.S. Datuk Dr Zulkifli bin Mohamad Al-Bakri, Prof. Dato’ 3,323 CALON MEMOHON
Dr Sidek bin Baba, Prof. Madya Dr. Shamsul Jamili bin Yeob, TEMUDUGA DIPLOMA TAHFIZ
Prof. Dr. Wan Kamal Mujani, Encik Masri bin Razali, Hajah AL-QUR’AN BAGI TAHUN 2017
Zawanah binti Muhammad, Tuan Razali bin Ariffin, En. Hassan
Nudin bin A. Hamid dan Pengarah Darul Quran, Dr. Haji Nordin
bin Ahmad selaku Setiausaha. Darul Quran telah mengadakan sesi temuduga pengambilan
pelajar baru Program Diploma Tahfiz al-Qur’an bagi sesi
Turut hadir dalam Mesyuarat Lembaga ini ialah Pengarah pengajian 2017-2020 bermula pada 3-7 April 2017. Pada
Politeknik Shah Alam Haji Tajuddin bin Abdul Rashid dan enam tahun ini, Darul Quran telah menerima sebanyak 3,323
orang wakil dari Politeknik Shah Alam untuk membentangkan permohonan dan dari jumlah tersebut, seramai 1,288 orang
berkenaan Kertas Cadangan Permohonan Politeknik Sultan calon sahaja yang layak ditemuduga di tiga pusat temuduga
Salahuddin Abdul Aziz Shah Bagi Menawarkan Program di seluruh Malaysia iaitu di kampus Darul Quran Kuala Kubu
Pensijilan Tahfiz al-Qur’an JAKIM-Politeknik (KPTM). Bharu, Institut Kemahiran Islam Malaysia Sarawak (IKMAS),
82
Kuching dan di Maahad Tahfiz al-Qur’an Negeri (MTQN)

Sabah, Kota Kinabalu. Dalam kalangan 1,288 orang pemohon KUNJUNGAN HORMAT MENGADAP
ini, turut terdapat calon-calon dari luar negara antaranya dari DUTA BESAR REPUBLIK ARAB
Singapura, Thailand, Indonesia dan Kemboja. MESIR KE MALAYSIA
Sesi temuduga di pusat temuduga Darul Quran Kuala Kubu
Bharu telah berjalan pada 3-7 April 2017. Manakala sesi Darul Quran telah mengadakan kunjungan hormat mengadap
temuduga di pusat temuduga Institut Kemahiran Islam TYT Duta Besar Republik Arab Mesir ke Malaysia, Salah Mohi
Malaysia Sarawak (IKMAS) dan di Maahad Tahfiz al-Qur’an Eldin Elwassimy di Kediaman beliau pada 13 April 2017.
Negeri (MTQN) Sabah telah berjalan pada 3 April 2017. Salah Mohi Eldin Elwassimy merupakan lulusan dalam bidang
Sesi temuduga ini merupakan syarat yang ditetapkan bagi perdagangan dari Universiti ‘Ain Shams dan jawatan terakhir
melayakkan para pemohon memasuki Darul Quran yang beliau adalah Timbalan Penolong Menteri di Kementerian
mana mereka perlu melalui ujian lisan hafazan al-Qur’an Luar di Kaherah.
serta ujian bertulis Tajwid dan Bahasa Arab.
Pertemuan ini merupakan sebahagian daripada aktiviti
Selain itu, mereka juga dinilai dalam pelbagai aspek dan program Unit Perhubungan Antarabangsa Darul Quran
seperti akademik yang melibatkan kelayakan Sijil Pelajaran JAKIM. Antara tujuan dan objektif pertemuan ini adalah untuk
Malaysia (SPM) bagi subjek Bahasa Melayu, Bahasa Arab, menghulurkan salam perkenalan TYT Duta Besar Mesir ke
Bahasa Inggeris dan Pendidikan Syariah Islamiyah/ Malaysia serta memperkenalkan Darul Quran sebagai sebuah
Pendidikan al-Qur’an & as-Sunnah di samping sahsiah institusi tahfiz di bawah Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
serta minat. Semua perkara ini dinilai bagi menentukan (JAKIM).
kemampuan dan kelayakan mereka menceburi bidang tahfiz.
Di samping itu, perbincangan kerjasama dengan pihak
Keputusan temuduga akan dikeluarkan pada 20 April 2017 kedutaan berkaitan permohonan Darul Quran untuk
selepas Mesyuarat Jawatankuasa Pengambilan bersidang mengadakan program kerjasama dengan Universiti
dan Majlis Pendaftaran Pelajar Baru Program Diploma Tahfiz Al-Azhar Al-Syarif (Twinning Programme 2+1), memohon
al-Qur’an dijangka akan diadakan pada 2 Mei 2017. kuota khusus untuk lepasan pelajar Darul Quran
menyambung pengajian dalam bidang ‘Ulum Islamiyyah
di Universiti al-Azhar dan memohon bahan bacaan serta
rujukan yang dikeluarkan oleh Darul Ifta’, al-Azhar.
Delegasi Darul Quran JAKIM seramai sembilan orang ini

telah diketuai oleh Timbalan Ketua Pengarah (Pembangunan
Insan) JAKIM, Haji Paimuzi bin Yahya, Pengarah Darul Quran,
Dr. Haji Nordin bin Ahmad, Ketua Penolong Pengarah
Cawangan Kualiti Pendidikan Tahfiz Haji Mohamad Rahim
bin Mohammed Abdul Rahman, Pegawai Perhubungan
Antarabangsa Ustaz Abada Tawfik al-Bahnasy dan Ketua
Penolong Pengarah Hal Ehwal Pelajar, Haji Kamarul Saman
bin Yaacub. Selain itu, kunjungan hormat ini turut disertai
oleh Penolong Pengarah Kanan Unit Komunikasi Korporat &
Pengantarabangsaan, Ustaz Mohd Najib bin Abdul Ghapar,
Haji Mohd Husni bin Shafii selaku Penolong Pegawai Unit
Perhubungan Antarabangsa serta dua orang pensyarah
kontrak dari Mesir iaitu Syeikh Abdel Mohaimen Sayyid Aly
Abdel Maged dan Ustaz Yaser Mohamed Abdou Mohamed
El-Atabany. Kunjungan hormat ini berakhir selepas sesi
bergambar dan penyampaian cenderamata antara kedua
pihak.
83
komponen subjek Tajwid, Fiqh Ibadah dan Aqidah pula telah
diadakan bermula pada jam 2:30 petang hingga 5:00 petang.
STM 2017 ini merupakan sesi ujian kali ke lapan yang
diurusetiakan oleh Darul Quran sejak kali pertama ianya
diperkenalkan pada tahun 2011. Ia diperkenalkan adalah
bertujuan untuk mengiktiraf individu-individu yang telah
menghafaz 30 juzu’ al-Qur’an serta tidak memperolehi
pengiktirafan dari mana-mana institusi. Ia juga bertujuan bagi
mengelakkan sesetengah individu menyalahgunakan gelaran
“Al-Hafiz” pada nama mereka.
Ketika ini, STM diterima pakai sebagai salah satu “dokumen

sokongan” bagi permohonan Guru Tahfiz di Kementerian
Pendidikan Malaysia (KPM) dan Skim Pembiayaan Hafiz (SPH)
yang ditawarkan oleh Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
(JAKIM).
170 ORANG CALON MENDUDUKI

UJIAN STM TAHUN 2017
Seramai 170 orang calon Sijil Tahfiz Malaysia (STM) daripada

200 permohonan bagi tahun 2017 telah hadir untuk
mengambil ujian tersebut pada sesi tahun ini. Ujian ini telah
diadakan pada 17 April 2017 dan diadakan secara berpusat
di kampus Darul Qur’an Kuala Kubu Bharu.
Sesi ujian STM telah dimulakan dengan ujian Hifz al-Qur’an

Syafawi. Setiap calon akan disoal secara lisan sebanyak
10 soalan merangkumi 30 juzu’ al-Qur’an secara rawak.
Di samping itu, ujian bertulis bagi soalan Hifz al-Qur’an
Tahriri serta Pengetahuan Agama Islam yang merangkumi
84
BENGKEL PEMANTAPAN ILMU

QIRAAT
Seramai 28 orang pensyarah Qiraat dari Darul Quran dan

Maahad Tahfiz Al-Qur’an Negeri (MTQN) dari seluruh Malaysia
telah berkampung di Institut Tanah & Ukur Negara (INSTUN)
untuk mengikuti Bengkel Pemantapan Ilmu Qiraat. Bengkel
ini merupakan anjuran Pusat Pembangunan Kompetensi &
Internship Darul Quran dengan kerjasama Jabatan Pengajian
al-Qur’an & Qiraat Darul Quran.
Bengkel yang diadakan selama dua hari ini iaitu pada 19 &
20 April 2017 telah menggariskan tiga objektif yang hendak
dicapai iaitu:
Memantapkan ilmu qiraat kepada

pensyarah Darul Quran dan MTQN
Melahirkan tenaga pakar dan pelapis

dalam bidang Qiraat LAWATAN KE KEMENTERIAN
Membolehkan antara AGAMA PROVINSI KEPULAUAN
pensyarah berkongsi kemahiran RIAU
ilmu Qiraat antara satu sama
lain.
Ahli Persidangan Pengetua-pengetua Maahad Tahfiz
al-Qur’an Negeri (MTQN) Peringkat Kebangsaan telah
Pengarah Darul Quran, Dr. Haji Nordin bin Ahmad telah mengadakan lawatan ke Kementerian Agama Provinsi
merasmikan Majlis Penutupan Bengkel yang diadakan pada Kepulauan Riau, Indonesia pada 26 April 2017. Lawatan ini
20 April 2017 seterusnya menyampaikan sijil penyertaan merupakan salah satu agenda yang telah dirancang sempena
kepada para peserta. Beliau yang dalam ucapannya telah persidangan kali ke-33 yang diadakan di Kolej Pengajian
berkata pemantapan penguasaan dalam ilmu Qiraat ini Islam Johor (MARSAH).
penting bagi para pensyarah atas dasar peranan Darul Quran
yang menjadi semakin besar. Antaranya Darul Quran telah Delegasi pengetua ini telah diketuai oleh Timbalan Ketua
dilantik menjadi Ketua Teras lima dalam Dasar Pendidikan Pengarah Pembangunan Insan JAKIM, Haji Paimuzi bin
Tahfiz Negara (DPTN) yang berkaitan dengan program Yahya, Pengarah Darul Quran, Dr. Haji Nordin bin Ahmad dan
pengiktirafan serta pensijilan, membantu Lajnah Tashih para pengetua Maahad Tahfiz Qur’an Negeri. Antara tujuan
al-Qur’an Kementerian Dalam Negeri (KDN) dan sebagainya. lawatan ini ialah:
Majlis berakhir selepas sesi bergambar dan minum petang.
i. Diskusi Hala Tuju Huffaz dan Pemerkasaan
Sistem Pendidikan Tinggi Tahfiz al-Qur’an
bersama Kementerian Agama Provinsi
Kepulauan Riau, Indonesia.
ii. Mengeratkan silaturrahim antara dua

negara serumpun di samping mengkaji dan
berkongsi pengetahuan sebagai elemen
pengukuhan pelaksanaan sistem tahfiz
al-Qur’an di Indonesia.
85
iii. Meningkat dan menjalinkan hubungan
strategik yang baik dengan Kementerian
Agama, Provinsi Kepulauan Riau, Indonesia.
Semasa pertemuan dengan Kementerian Agama, Provinsi

Kepulauan Riau, Indonesia delegasi pengetua telah diberikan
taklimat oleh Kepala Kantor Wilayah Kementerian Agama
Provinsi Kepulauan Riau, H. Marwin Jamal mengenai dalam
bidang pendidikan tahfiz al-Qur’an dan dakwah di Pulau
Batam. Di wilayah Batam juga terdapat 42 pondok pesantren
yang terdiri dari pesantren moden dan tradisional.
Selain lawatan tersebut, delegasi pengetua turut PERSIDANGAN

melawat Yayasan Pusat Pembinaan dan Pengembangan PENGETUA-PENGETUA MTQN
al-Qur’an “Qur’an Center”. Rombongan ini, telah disambut KALI KE-33
oleh H.Mahadi Rahman SQ,M.Pd.I selaku Ketua Umum
“Qur’an Center”. Semasa taklimat beliau menjelaskan idea
penubuhan “Qur’an Center” adalah daripada para qari Persidangan Pengetua-Pengetua Maahad Tahfiz al-Qur’an
dan qariah dan hafizah-hafizah antaranya Drs. H. Ismeeth Negeri (MTQN) Peringkat Kebangsaan kali ke-33 telah berjaya
Abdullah. Pendidikan yang ditawarkan di “Qur’an Center” diadakan pada 25 April 2017 bertempat di Kolej Pengajian
bermula dari peringkat rendah sehinggalah peringkat Islam Johor (MARSAH). Persidangan pada kali ini merupakan
pengajian tinggi. Di samping itu, “Qur’an Center” mempunyai anjuran bersama antara Darul Quran JAKIM dan MARSAH
sebuah madrasah tahfiz yang terletak di Pulau Nyior. yang merupakan salah satu daripada 14 buah MTQN yang
Kunjungan hormat ini berakhir selepas sesi bergambar dan berkolaborasi dengan Darul Quran dalam menjalankan
penyampaian cenderamata antara kedua pihak. Program Diploma Tahfiz al-Qur’an.
Menyampaikan keputusan
dasar yang diluluskan oleh
Lembaga Darul Quran dan
membincangkan
langkah-langkah pelaksanaan
dasar-dasar tersebut
Menyelaraskan aktiviti akademik

dan peperiksaan antara Darul
Qur’an dan MTQN
Sebagai saluran rasmi untuk

menyampaikan pandangan
dan cadangan-cadangan bagi
mempertingkatkan kualiti
pendidikan Tahfiz al-Qur’an
Merangka aktiviti untuk merapatkan

hubungan antara Darul Quran
dan MTQN sama ada di peringkat
pengurusan, pensyarah atau pelajar.
86
Persidangan ini telah dipengerusikan oleh Pengarah Darul xi. Kertas Makluman Dasar Pendidikan Tahfiz
Quran, Dr. Haji Nordin bin Ahmad. YB Tuan Haji Abd Mutalip bin Negara: Peranan dan Tanggungjawab Darul
Abd Rahim selaku Exco Agama Negeri Johor telah berkenan Quran JAKIM
menyempurnakan majlis perasmian sehari sebelum itu yang
diadakan di Hotel M Suites, Johor Bahru. Turut hadir dalam xii. Kertas Makluman Pelaksanaan Kursus
majlis ini ialah Timbalan Ketua Pengarah Pembangunan Insan Pembelajaran dan Pengajaran Pensyarah
JAKIM, Haji Paimuzi bin Yahya. Darul Quran dan MTQN dengan Kerjasama
Universiti Pendidikan Sultan Idris
Persidangan kali ini telah membahaskan tujuh kertas
cadangan dan tujuh kertas makluman melibatkan xiii. Kertas Makluman Laporan Penaziran
kertas-kertas berikut: Akademik Siri 1 2017
i. Kertas Cadangan Pelaksanaan Program xiv. Kertas Makluman Pelaksanaan MQA di

Sangkutan Pensyarah dan Pertukaran Pelajar Maahad Tahfiz al-Qur’an Negeri
Darul Qur’an dan Maahad Tahfiz al-Qur’an
Negeri
ii. Kertas Cadangan Memperkukuhkan Hafazan

dan Strategi Mempertingkatkan Hafazan
Pelajar Darul Qur’an dan Maahad Tahfiz
al-Qur’an Negeri (MTQN)
iii. Kertas Cadangan Garis Panduan Pelaksanaan

Penilaian Markah Berterusan Bagi Subjek
al-Qur’an Syafawi dan Tahriri
iv. Kertas Cadangan Garis Panduan Pelaksanaan

Penilaian Markah Berterusan Bagi
Kursus-Kursus (Bukan Maddah Hafazan
al-Qur’an) Program Diploma Tahfiz Darul
Quran JAKIM
v. Kertas Cadangan Pelaksanaan Bakti Huffaz

Peringkat Kebangsaan Kali Ke-2 2017
vi. Kertas Cadangan Pelaksanaan Ihtifal Huffaz

Peringkat Kebangsaan Kali Ke-6 2017
vii. Kertas Cadangan Penubuhan Kelab Sahabat

YADIM
viii. Kertas Makluman Laporan Keputusan

Peperiksaan Diploma Semester 4 dan 6 Darul
Quran JAKIM Bagi Sesi Februari Tahun 2017
ix. Kertas Makluman Keputusan Mesyuarat

Lembaga Darul Quran JAKIM Kali Ke-31
x. Kertas Makluman Resolusi Simposium Tahfiz

al-Qur’an Peringkat Antarabangsa Sempena
Sambutan Jubli Emas Darul Quran JAKIM
87
MAJLIS PENDAFTARAN PELAJAR
BARU PROGRAM DIPLOMA
TAHFIZ AL-QUR’AN DARUL
QUR’AN JAKIM SESI PENGAJIAN
2017-2020
Seramai 250 orang pelajar baru telah diraikan dalam Majlis

Pendaftaran Pelajar Baru Program Diploma Tahfiz al-Qur’an
Darul Quran JAKIM Sesi Pengajian 2017-2020 yang diadakan
pada 2 Mei 2017 bertempat di Dewan Muktamar Darul Quran.
Majlis ini telah dirasmikan oleh Tuan Haji Paimuzi bin Yahya
selaku Pengerusi Eksekutif Majlis Agama Islam Wilayah
Persekutuan (MAIWP) yang mewakili Ketua Pengarah JAKIM,
Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha.
Dalam ucapan perasmiannya, beliau telah menasihatkan

kepada pelajar-pelajar baru agar menterjemahkan rasa
syukur atas pemilihan ini dengan keazaman untuk
belajar bersungguh-sungguh hingga menjadi generasi
al-Qur’an yang bertaqwa, berilmu serta bermanfaat kepada
pembangunan negara dan Ummah. Di samping itu, beliau
juga telah mengingatkan kepada pelajar-pelajar berkenaan
nasihat Imam Syafie tentang enam perkara yang perlu
ada pada penuntut ilmu iaitu kecerdasan, semangat,
bersungguh-sungguh, mempunyai sumber kewangan yang
mencukupi, petunjuk guru yang mursyid dan memerlukan
tempoh masa yang panjang.
Majlis berakhir selepas bacaan ikrar oleh pelajar baru KURSUS PENGAJARAN DAN
dan acara turun temurun dalam majlis pendaftaran iaitu PEMBELAJARAN HIFZ
sesi penyerahan pelajar baru oleh ibu bapa kepada Darul AL-QUR’AN
Quran JAKIM. Sebagai suatu simbolik yang menunjukkan
bahawa ibu bapa menyerahkan amanah untuk Darul Quran
membimbing serta mendidik anak-anak mereka. Para Darul Qur’an JAKIM dengan kerjasama Institut Latihan Islam
pelajar baru juga turut dihadiahkan dengan mushaf al-Qur’an Malaysia (ILIM) telah menganjurkan Kursus Pengajaran dan
yang ditaja oleh Yayasan Muslimin Malaysia Berhad dalam Pembelajaran Hifz al-Qur’an pada 3 hingga 4 Mei 2017.
acara tersebut. Antara tujuan penganjuran kursus ini ialah untuk
menambah baik mutu penyampaian pengajaran dan
Turut hadir dalam majlis ini ialah Pengerusi Amanah Yayasan pembelajaran para pensyarah serta mendedahkan
Muslimin Malaysia Berhad, Ustaz Md Zaki bin Ab Manan metod-metod hafazan al-Qur’an yang berkesan kepada
dan Ahli-ahli lembaga Amanah Yayasan Muslimin Malaysia mereka.
Berhad.
Seramai 32 orang pensyarah tahfiz dari Darul Quran
serta Maahad-Maahad Tahfiz al-Qur’an Negeri (MTQN)
seluruh Malaysia telah menyertai kursus ini. Sementara
penceramah jemputan bagi kursus ini ialah Dr. Nik Md
Saiful Azizi bin Nik Abdullah al-Hafiz dari Universiti Islam
88
Antarabangsa Malaysia (IIUM) dan Dr. Mohamad Marzuqi bin

Abdul Rahim al-Hafiz dari Universiti Pendidikan Sultan Idris TRANSKEM PELAJAR PROGRAM
(UPSI). DIPLOMA TAHFIZ AL-QUR’AN
SESI PENGAJIAN 2017-2020
Kursus yang dianjurkan secara tahunan ini turut mendedahkan
berkenaan alat bantu mengajar (ABM) yang dapat membantu
para pensyarah di dalam kelas hafazan. Para pensyarah turut Darul Quran telah melaksanakan Program Transformasi
berkongsi pengalaman semasa sesi perbincangan dengan Kecemerlangan Minda (TRANSKEM) pada 2 hingga 6 Mei
penceramah kursus. Para peserta amat teruja apabila 2017 kepada pelajar-pelajar baru Program Diploma Sesi
dapat menggunakan aplikasi ‘Plikers’ dan ‘Quizizz’ yang Pengajian 2017-2020 melibatkan 120 orang banin dan
memudahkan sesi penilaian pelajar. 115 orang banat. Program yang bertemakan “Generasi
Huffaz Kualiti Ummah” bertujuan untuk membentuk jati
diri yang kental serta memiliki sahsiah, berkemahiran dan
berpengetahuan sebagai seorang pelajar tahfiz al-Qur’an.
Antara objektif Program TRANSKEM ini adalah untuk

memupuk perasaan sayang kepada institusi Darul Quran,
memupuk ukhuwah dalam kalangan pelajar dengan warga
Darul Quran, membina ketahanan dalam menghafaz
ayat-ayat al-Qur’an, membentuk sahsiah diri huffaz sebagai
hamalatul Quran serta mengenali kekuatan dan kelemahan
diri bagi melayakkan diri menjadi seorang huffaz yang
cemerlang.
Semarak TRANSKEM telah diketuai oleh Kem Komanden

Ustaz Ahmad Fuad bin Jamil yang membawa pengenalan
keseluruhan jadual program, Lagu DQ, Lagu Tema
RANSKEM dan Peraturan-Peraturan kepada peserta
sepanjang enam hari program dijalankan. Manakala slot
Aktiviti Dalam Kumpulan (LDK) pula diketuai oleh Ustaz
Muhammad Zaki bin Ibrahim selaku Ketua Fasilitator yang
berperanan sebagai penggerak utama slot LDK. Seramai
38 orang urusetia dan fasilitator telah memberikan komitmen
dalam menjayakan program tersebut.
Antara aktiviti-aktiviti yang diadakan dalam TRANSKEM ini

ialah slot Potensi Huffaz, slot Explorace, slot Pengurusan
Masa, slot Pembentangan Kumpulan dan Aktiviti Kembara
Huffaz. Aktiviti Kembara ini merupakan slot terakhir yang
berpandukan kepada konsep dan falsafah perjuangan dalam
mengharungi kepayahan, cabaran, kemampuan memimpin,
memahami arahan serta pengurusan waktu. Ianya amat
bermanfaat kepada peserta dalam mendepani cabaran hidup
seharian sebagai bakal hafiz al-Qur’an di bumi barakah Darul
Quran.
Program TRANSKEM ini merujuk kepada model Attitude

(Sikap), Skill (Kemahiran), Knowledge (Pengetahuan) dan
Spiritual (Kerohanian) sebagai sandaran kepada slot yang
dipilih. Impak kepada program ini supaya peserta dapat
89
membentuk dan membina jati diri sebagai Hamalatul Qur’an menyampaikan Anugerah Pelajar Cemerlang kepada saudara
sejajar dengan visi Darul Quran; “melahirkan generasi Muzammil bin Mohd Zuki dan saudari Fathiah Binti Ahmad
al-Qur’an yang bertaqwa, berilmu dan bermanfaat kepada Fuad. Beliau juga turut menyampaikan Anugerah Pensyarah
pembangunan Negara dan Ummah”. Tasmi’ Cemerlang kepada Imam Muda Megat Mohd Zaid bin
Megat Azmuddin dan Ustazah Nabilah binti Arshad serta sijil
khatam kepada 122 orang pelajar.
Turut hadir meraikan majlis ialah Dekan Kolej Pengajian

Asasi dan Diploma IIUM, Prof. Madya Dr. Shamsul Jamili bin
Yeop, Dekan Kolej Pengajian Asas dan Diploma UNITEN, Prof.
Dr. Abu Bakar bin Musa, wakil-wakil pengarah Bahagian
JAKIM, pengetua-pengetua sekolah sekitar Hulu Selangor, ibu
bapa, para pensyarah serta pegawai dan kakitangan Darul
Quran JAKIM.
MAJLIS KHATAM HAFAZAN

AL-QURAN PELAJAR PROGRAM
PENSIJILAN TAHFIZ 2017/1438
Seramai 122 orang pelajar semester akhir program Pensijilan

Tahfiz al-Qur’an telah diraikan dalam Majlis Khatam Hafazan
al-Qur’an yang telah diadakan di Dewan Muktamar. Dari 122
orang tersebut, 86 orang pelajar merupakan pelajar Pensijilan
Tahfiz JAKIM-IIUM dan 36 orang pelajar merupakan pelajar
Program Pensijilan Tahfiz JAKIM-UNITEN. Majlis ini telah
dirasmikan oleh Timbalan Ketua Pengarah Pembangunan
Insan JAKIM, Datuk Haji Zainal Abidin bin Jaffar yang
mewakili Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Othman
bin Mustapha.
Datuk Haji Zainal Abidin yang diiringi oleh Pengarah

Darul Quran, Dr. Haji Nordin bin Ahmad telah berkenan
90
MAJLIS MENANDATANGANI
MEMORANDUM PERSEFAHAMAN
ANTARA JAKIM DENGAN IIUM
DAN UTeM
Bagi kelangsungan pemerkasaan program menghuffazkan

golongan profesional, Darul Quran telah mengadakan
Majlis Menandatangani Memorandum Persefahaman
antara Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) dengan
International Islamic University Malaysia (IIUM) Dan Universiti
Teknikal Malaysia Melaka (UTeM). Majlis ini telah diadakan
pada 23 Mei 2017 bertempat di Dewan Aras 2, Blok B,
Kompleks Islam Putrajaya (KIP).
Yang Berhormat Timbalan Menteri di Jabatan Perdana

Menteri, Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki, telah
berkenan menyampaikan ucapan perasmian seterusnya
menyempurnakan majlis tersebut. Dalam ucapannya beliau
telah menyatakan hasrat kerajaan untuk melahirkan 125,000
penghafaz al-Qur’an yang menguasai pelbagai disiplin ilmu
dan bidang profesional seperti kedoktoran, kejuruteraan,
perakaunan, perbankan, arkitek, pentadbir kerajaan dan lain-
lain menjelang tahun 2050.
Bagi kerjasama antara Darul Quran dengan IIUM, dokumen

memorandum persefahaman telah ditandatangani oleh
Dekan Pusat Asasi IIUM, Prof. Madya. Dr. Shamsul Jamili
bin Yeob dengan disaksikan oleh Rektor IIUM, Prof. Dato’ Sri
Dr. Zaleha binti Kamaruddin. Bagi kerjasama antara
Darul Quran dengan UteM pula, dokumen memorandum DARUL QURAN MENERUSKAN
persefahaman telah ditandatangani oleh Dekan UteM KECEMERLANGAN DI BUMI
dengan disaksikan oleh Naib Canselor UTeM, Prof. Datuk Dr.
Shahrin bin Sahib. Di pihak JAKIM pula, kedua-dua dokumen ANBIYA’
memorandum persefahaman telah ditandatangani oleh
Pengarah Darul Quran, Dr. Haji Nordin bin Ahmad dengan Seramai 82 orang pelajar lepasan Diploma Tahfiz
disaksikan oleh Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Al-Qur’an Wal-Qiraat Darul Quran JAKIM telah menyambung
Othman bin Mustapha. pengajian ke Universiti al-Azhar Mesir dalam jurusan
Takhassus Qiraat di peringkat Ijazah Sarjana Muda di bawah
Turut hadir dalam majlis ini ialah Timbalan Rektor pengurusan Hal Ehwal Pelajar Darul Quran JAKIM dan
Perancangan & Akademik IIUM, Profesor Dr. Isarji bin Haji Sekretariat Menyambung Pengajian ke IPTA Dalam Negeri &
Sarudin, Pengarah Institut Antarabangsa Pemikiran dan Timur Tengah atau dikenali dengan nama SMUTEM.
Tamadun Islam (ISTAC) IIUM, Prof. Dato’ Dr. Sidek bin Baba
merangkap Ahli Lembaga Darul Quran, Timbalan Ketua Para pelajar ini telah diraikan dalam Majlis Meraikan Pelajar
Pengarah Pembangunan Insan JAKIM, Datuk Haji Zainal Ke Timur Tengah yang diadakan pada 5 Julai 2017 bertempat
Abidin bin Jaffar, pegawai-pegawai Darul Quran, IIUM dan di Dewan Muktamar Darul Quran. Ketua Pengarah JAKIM,
UTeM serta rakan-rakan media. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha juga turut
meluangkan masa beramah mesra dengan ibu bapa serta
pelajar di KLIA seterusnya menyampaikan amanat dan kata
91
semangat kepada para pelajar sebelum berangkat ke Mesir. Islam Malaysia (JAKIM), Tan Sri Dato’ Haji Othman bin
Beliau juga mengingatkan para pelajar agar sentiasa menjaga Mustapha. Dalam ucapan aluannya Tan Sri Dato’ Pengerusi
nama baik Darul Quran. Para pelajar diibaratkan sebagai telah memaklumkan berkenaan perlantikan ahli Lembaga
duta kecil ke luar negara. Sekiranya baik tingkah laku dan Darul Quran yang baru, antaranya Timbalan Ketua Pengarah
pencapaian pelajar di sana, maka tempiasnya akan terpalit Pembangunan Insan JAKIM, Datuk Haji Zainal Abidin bin
pada Darul Quran dan begitulah sebaliknya. Jaffar, yang menggantikan Haji Paimuzi bin Yahya yang telah
dilantik sebagai Ketua Pegawai Eksekutif Majlis Agama Islam
82 orang pelajar yang akan menyambung pengajian di Mesir Wilayah Persekutuan (MAIWP). Selain itu, Pengarah Bahagian
ini telah diiringi oleh 3 orang pegawai Darul Quran diketuai Pendidikan Islam Kementerian Pendidikan Malaysia,
oleh Pengarah Darul Quran sendiri, Dr. Haji Nordin bin Ahmad, Dr. Haji Azhar bin Haji Ahmad yang menggantikan Hajah
Ketua Penolong Pengarah Hal Ehwal Pelajar dan Penolong Norhayati binti Isa yang telah bersara pada 29 Jun 2017 dan
Pegawai Unit Pembangunan Dasar & Standard Cawangan Prof. Dr. Isarji bin Haji Sarudin selaku Timbalan Rektor
Kualiti Pendidikan Tahfiz, Haji Miswan bin Mahajar. (Akademik dan Perancangan) International Islamic University
Malaysia (IIUM) yang menggantikan Prof. Dr. Torla bin Haji
Hassan.
Tan Sri Dato’ Pengerusi juga turut berkongsi maklumat

berkaitan status penubuhan Institut al-Qur’an dan
al-Hadith (IQH) yang mana pada dasarnya penubuhan IQH
telah dipersetujui dalam Mesyuarat MAIWP pada 19 Jun
2017. Mesyuarat ini telah dipengerusikan oleh YB Menteri
di Jabatan Perdana Menteri, Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil
Khir bin Haji Baharom (B). Oleh yang demikian, IQH akan
diletakkan sebagai salah sebuah pusat pengajian di bawah
Pusrawi International College of Medical Sciences (PICOMS)
sehingga Universiti MAIWP ditubuhkan.
Mesyuarat Lembaga pada kali ini telah membincangkan

berkenaan tiga kertas cadangan iaitu Kertas Cadangan
Perakuan Keputusan Peperiksaan Semester Akhir Program
Program Pensijilan Tahfiz al-Qur’an JAKIM-IIUM, Kertas
Cadangan Pencalonan Anugerah Kecemerlangan Sempena
Istiadat Konvokesyen Darul Quran JAKIM Kali Ke-26 Tahun
2017, dan Kertas Cadangan Pertukaran Proforma Kursus
Aqidah PTU 1132 Program Pensijilan Tahfiz al-Qur’an
JAKIM-IIUM. Selain itu, terdapat tiga kertas makluman
yang telah dibentangkan iaitu Kertas Makluman Implikasi
Pelaksanaan MQA Di Darul Quran ke atas Maahad Tahfiz
al-Qur’an Negeri dan Institusi yang Bekerjasama dengan
Darul Quran, Kertas Makluman Istiadat Konvokesyen Darul
Qur’an Kali Ke-26 dan Kertas Makluman Pelaksanaan Ihtifal
Huffaz Peringkat Kebangsaan Kali Ke-6 Tahun 2017.
AHLI-AHLI LEMBAGA DARUL
QURAN BERSIDANG KALI KE-32 Ahli-Ahli Lembaga Darul Quran yang hadir dalam mesyuarat
pada kali ini ialah, Prof. Dr. Wan Kamal Mujani, Encik Masri
bin Razali, Tuan Razali bin Ariffin, Prof. Madya Dr. Shamsul
Mesyuarat Lembaga Darul Quran kali ke-32 telah bersidang Jamili bin Yeob, En. Hassan Nudin bin A. Hamid, Prof. Madya
pada 19 Julai 2017 bertempat di Bilik Mesyuarat Utama, Dr. Adnan bin Mohamed Yusoff dan Pengarah Darul Quran,
Aras 8 Blok A, Kompleks Islam Putrajaya. Mesyuarat ini telah Dr. Haji Nordin bin Ahmad selaku Setiausaha.
dipengerusikan oleh Ketua Pengarah Jabatan Kemajuan
92
Sebanyak 11 buah Maahad Tahfiz Al-Qur’an Negeri (MTQN)

selain Darul Quran yang mengambil bahagian dalam Ihtifal
Huffaz Peringkat Kebangsaan 2017 iaitu Maahad Tahfiz
al-Qur’an Negeri Perlis, Institut al-Qur’an Darul Aman
(IQDAR), Kedah, Maahad Tahfiz al-Qur’an Negeri Perak,
Maahad Tahfiz al-Qur’an Wal Qiraat ADDIN Perak, Institut
Tahfiz al-Qur’an Negeri Sembilan (ITQAN), Maahad Tahfiz
al-Qur’an Masjid Sayyidina Ali, Melaka, Maahad Tahfiz
al-Qur’an Negeri Pahang, Institut Pengajian Islam Terengganu
(INSPI), Institut al-Qur’an Terengganu (IQT), Maahad Tahfiz
al-Qur’an, Majlis Agama Islam & Adat Istiadat Melayu
Kelantan dan Maahad Tahfiz al-Qur’an Negeri Sabah.
Sebanyak 26 acara akan dipertandingkan dalam kejohanan

kali ini yang meliputi acara-acara ilmiah atau ihtifal ilmi
dan acara sukan. Antara acara yang dipertandingkan bagi
kategori ihtifal ilmi atau acara ilmiah adalah seperti
Tilawah al-Qur’an Berqiraat, Hafazan al-Qur’an, Debat
Ala Parlimen Bahasa Melayu, Debat Ala Parlimen Bahasa
Inggeris dan Debat Ala Parlimen Bahasa Arab, Pidato Bahasa
Melayu, Pidato Bahasa Inggeris, Pidato Bahasa Arab serta
Nasyid. Bagi kategori acara sukan pula, acara-acara yang
DATO’ ASYRAF WAJDI dipertandingkan adalah seperti bola sepak, bola jaring, sepak
MERASMIKAN IHTIFAL HUFFAZ takraw, badminton, bola tampar, ping pong dan futsal.
PERINGKAT KEBANGSAAN 2017
DAN EKSPO KONVOKESYEN Selain acara yang dipertandingkan dalam Ihtifal Huffaz,
DARUL QURAN terdapat juga pelbagai acara menarik yang telah dirancang
bagi memeriahkan lagi ekspo konvokesyen pada tahun ini
seperti gerai-gerai pameran serta jualan, program Lailatul
Buat julung-julung kalinya, Darul Quran JAKIM telah Qur’an, aktiviti berkayak, memanah dan sebagainya.
menganjurkan Ihtifal Huffaz Peringkat Kebangsaan yang
diadakan serentak bersama ekspo sempena Istiadat YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi turut mengambil
Konvokesyen Darul Quran JAKIM Kali Ke-26. Program ini kesempatan bersalam-salaman dengan 12 wakil kontinjen
telah diadakan selama lima hari bermula dari 1 hingga 5 Ogos yang bertanding dalam kejohanan pada tahun ini seterusnya
2017 bertempat di Kompleks Darul Quran JAKIM, Kuala Kubu melawat tapak ekspo selepas majlis perasmian. Turut hadir
Bharu dan tempat-tempat sukan sekitar Kuala Kubu Bharu. dalam majlis perasmian ini ialah Timbalan Ketua Pengarah
Pembangunan Insan JAKIM, Datuk Haji Zainal Abidin bin
Perasmian telah disempurnakan oleh Yang Berhormat Jaffar yang mewakili Tan Sri Dato’ Ketua Pengarah JAKIM.
Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Senator
Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki. Beliau dalam
ucapannya telah menekankan berkenaan sasaran Yang
Amat Berhormat Perdana Menteri dalam Dasar Pendidikan
Tahfiz Negara untuk melahirkan 125,000 huffaz profesional
menjelang 2050 sebagai salahsatu agenda Transformasi
Nasional 2050 (TN50). Huffaz profesional yang dimaksudkan
bukan sekadar berkeupayaan menghafaz al-Qur’an tetapi
menguasai pelbagai disiplin ilmu dan cabang kemahiran
yang bermanfaat untuk memacu negara menjadi sebuah
negara yang cemerlang beracuan Quranik.
93
2 Khas Ahmad Danial bin
Mohd Sani

Nur Amirah binti Azali

Ahmad Zahiruddin
bin Zailani
3 Kecemerlangan Hafazan Amir Hambali bin

al-Qur’an Amir Hamzah
Nurul Amirah binti

Mohd Azman
4 Pengerusi Lembaga Darul Asma binti
Quran Muhammad Zakaria

Maisarah binti Omar

Mohammad Izzuddin
bin Nan
Muhammad Fikri
Nazim bin Nurul
Huda
Nur Azizah binti

Salam Indra

Zuhaili binti
ISTIADAT KONVOKESYEN DARUL Kamarudin
QURAN KALI KE-26 DIRASMIKAN
OLEH YB DATO’ ASYRAF WAJDI 5 Menteri di Jabatan Nur Izzati binti Fadzli
Perdana Menteri
Hazmi Hisyam bin
Zakaria
Seramai 615 orang graduan dari semua program pengajian
yang ditawarkan di Darul Quran telah bergraduasi dalam Nurul Husna binti
sidang yang berlangsung pada 5 Ogos 2017. Majlis yang Zainal Abidin

berlangsung penuh gilang-gemilang itu telah diadakan di Suhaimi bin Hasyim
Dewan Muktamar Darul Quran JAKIM, Kuala Kubu Bharu,
Selangor. Fathiah binti Ahmad
Fuad
Majlis Istiadat Konvokesyen kali ke-26 ini telah
Muhammad Asymam
disempurnakan oleh Yang Berhormat Timbalan Menteri di bin Mohd Azmi
Jabatan Perdana Menteri, Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi
bin Dato’ Dusuki. YB Dato’ juga turut sudi menyampaikan
penganugerahan dalam sidang yang pertama kepada enam
6 Perdana Menteri Muhammad
kategori iaitu: Syarifulhuda bin
Mohd Azeri
BIL ANUGERAH PENERIMA Nor Karimah binti
Marwan
1 Kecemerlangan Institusi Maahad Tahfiz
al-Qur’an Negeri
Pahang
94
Lain-lain sijil dan Diploma telah disampaikan oleh Ketua

Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha
dalam sidang yang kedua. Berikut merupakan pecahan
bilangan graduan berdasarkan program pengajian yang
dijalankan di Darul Quran:
i. 436 orang graduan Program Diploma Tahfiz

al-Qur’an
ii. 86 orang graduan Program Pensijilan Tahfiz

al-Qur’an JAKIM-IIUM
iii. 36 orang graduan Program Pensijilan Tahfiz

al-Qur’an JAKIM-UNITEN
iv. 34 orang penerima Sijil Tamat Pengajian

Program Ijazah Sarjana Muda Pengajian
Qur’an & Sunnah USIM-DQ
v. Tiga orang graduan Program Pensijilan Tahfiz

al-Qur’an OKUMP (Orang Kelainan Upaya
Masalah Penglihatan)
vi. 20 orang graduan Program Sijil Kemahiran

Malaysia (SKM) Bidang Pengurusan Masjid
Majlis Istiadat Konvokesyen Darul Quran JAKIM kali ke-26

juga merupakan majlis istiadat kali pertama bagi Program
Sijil Kemahiran Malaysia (SKM) Bidang Pengurusan Masjid MAJLIS PENYERAHAN
Tahap 3 dengan 20 orang graduan Program SKM yang akan
bergraduasi ini merupakan perintis serta perantis yang
SIJIL KURSUS PENSIJILAN
pertama program ini. Selain itu, Darul Quran turut mengambil PEMBELAJARAN DAN
kesempatan dalam majlis istiadat ini untuk menyampaikan PENGAJARAN PENSYARAH
Sijil Tahfiz Malaysia (STM) kepada 33 orang penerima STM DARUL QURAN
Pangkat Mumtaz bagi calon yang menduduki ujian pada
tahun 2016 dan 2017.
Seramai 18 orang pensyarah Darul Quran JAKIM dan
Turut hadir dalam majlis ini ialah Naib Canselor UNITEN, Maahad-Maahad Tahfiz al-Qur’an Negeri (MTQN) telah
Dato’ Prof. Ir. Dr. Kamal Nasharuddin bin Mustapha, Ketua dianugerahkan sijil Kursus Pensijilan Pembelajaran dan
Pengarah Jabatan Pembangunan Kemahiran, Encik Nidzam Pengajaran Pensyarah Darul Quran yang telah dianjurkan
bin Kamarulzaman, Setiausaha Tetap Kementerian Hal Ehwal oleh Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI). Majlis ini telah
Agama Negara Brunei Darussalam, Dato’ Seri Setia Haji diadakan pada 18 Ogos 2017 bertempat di Dewan Sri Tanjung,
Abdul Aziz bin Orang Kaya Maharajalela Haji Yusof, Timbalan Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI), Tanjung Malim.
Ketua Pengarah Pengurusan JAKIM, Encik Masri bin Razali,
Ahli-Ahli Lembaga Darul Quran, Ahli-Ahli Jawatankuasa Kursus yang telah dilaksanakan pada 10-25 Oktober
Penasihat Akademik Darul Quran dan Pengetua-pengetua 2016 ini melibatkan beberapa komponen pemarkahan
Maahad Tahfiz al-Qur’an Negeri (MTQN). seperti komitmen kelas, kerja kursus individu, kerja kursus
berkumpulan dan dua sesi pencerapan. Segala keputusan
pemarkahan pula akan dinilai dalam Mesyuarat Perbentangan
95
Laporan Kursus Pensijilan Pembelajaran dan Pengajaran
12 Ustaz Mohd Aishamudin Pensyarah Maahad
Pensyarah Darul Quran yang dipengerusikan oleh Pengarah bin Samsungei Tahfiz al-Qur’an ADDIN
Darul Qur’an, Dr. Haji Nordin bin Ahmad sebelum para peserta
kursus disahkan layak menerima sijil.
13 Ustaz Mohamad Firdaus Pensyarah MTQN Perak
bin Mohamad Tarmizi
Penyerahan sijil-sijil penyertaan ini telah disampaikan oleh
Timbalan Naib Canselor Akademik & Antarabangsa UPSI, 14 Ustaz Suhaidi bin Kuanting Pensyarah Institut Tahfiz
Profesor Dr. Mohd Sahandri Gani bin Hamzah. Turut hadir al-Qur’an Negeri Sabah
dalam majlis ini ialah Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ (ITQAS)
Haji Othman bin Mustapha, Timbalan Ketua Pengarah 15 Ustaz Zukhilatiff bin Pensyarah Institut
Pembangunan Insan JAKIM, Datuk Haji Zainal Abidin bin Marzukhi al-Qur’an Darul Aman
Jaffar, Pengarah Pusat Pembangunan Akademik UPSI, (IQDAR)
Profesor Madya Dr. Syakirah Binti Samsudin,
16 Ustaz Syed Azri bin Syed Pensyarah MTQN
pegawai-pegawai kanan serta para pensyarah dari Darul Azmi Pahang
Qur’an dan UPSI. Profesor Dr. Mohd Sahandri Gani turut
menyampaikan sijil penghargaan kepada Ustaz Mohd 17 Ustaz Asmazawawi bin MTQN Majlis Agama
Aishamudin bin Samsungei yang telah dinobatkan sebagai Mohamed Islam Kelantan
peserta terbaik kursus.
Berikut merupakan nama-nama peserta Kursus Pensijilan

Pembelajaran dan Pengajaran Pensyarah Darul Quran 2016:
BIL PESERTA JAWATAN
1 Ustaz Othman bin Muda Pensyarah Darul Quran

JAKIM
2 Ustaz Mohd Abdul Rauf bin Pensyarah Darul Quran
Sidek JAKIM
3 Ustaz Ahmad Fuat bin Pensyarah Darul Quran
Jamil JAKIM
4 Ustaz Mohammad Zaki bin Pensyarah Darul Quran
Ibrahim JAKIM
5 Ustaz Mohd Najib bin Pensyarah Darul Quran
Abdul Ghapar JAKIM
6 Ustaz Ahmad Dasuki bin Pensyarah Darul Quran
Hashim JAKIM
7 Ustaz Khairul Anuwar bin Pensyarah Darul Quran
Mustaffa JAKIM
8 Ustaz Mohd Lutfi bin Jamel Pensyarah Darul Quran
JAKIM
9 Ustaz Muhammad Zaki bin Pensyarah Darul Quran
Ab Rahman JAKIM
10 Ustaz Muhammad Saoki Pensyarah Darul Quran
Dalor bin Abdul Rahman JAKIM
11 Ustaz Ikmal Shukri bin Pensyarah Darul Quran
Zulkifli JAKIM
96
di kediaman TYT Duta Besar Malaysia, Dato’ Ahmad Fadil bin

Shamsuddin. Para peserta GISO ini juga telah menyambut
dan bersolat Hari Raya Aidiladha di Masjid Wilanow bersama
komuniti Islam di sana. Pada hari raya kedua, para peserta
telah berjaya mengendalikan ibadah korban dan jamuan
hari raya dengan kerjasama NGO Islam Sakinah Europe
Foundation serta Muslim Care Malaysia. Sebanyak 27 ekor
kambing biri-biri telah dikorban dan diagihkan kepada
masyarakat minoriti Islam sekitar Warsaw.
MAHASISWA USIM-DQ MENABUR

BAKTI MERENTASI SEMPADAN
ANTARABANGSA DI BUMI POLAND
Seramai 21 orang mahasiswa Semester Dua Program

Ijazah Sarjana Muda Pengajian al-Qur’an & as-Sunnah
USIM-Darul Quran dengan kerjasama Muslim Care dan
Pusat Belia Antarabangsa (IYC) telah berjaya mengadakan
program khidmat masyarakat bersifat antarabangsa iaitu
Global Islamic Student Outreach (GISO) di Warsaw Poland
pada 24 Ogos 2017 hingga 2 September 2017. Para peserta
ini telah diiringi oleh tiga orang pegawai pengiring dari
Darul Quran terdiri daripada Ketua Penolong Pengarah Hal
Ehwal Pelajar (HEP), Ustaz Haji Kamarul Saman bin Yaacub,
Ketua Penolong Pengarah Cawangan Pengajian Akademik,
Ustazah Kasumawati binti Kassim dan Penolong Pengarah
Kanan Unit Kemahiran Insaniah HEP, Ustaz Ahmad Dasuki bin
Hashim. Turut serta dalam program ini ialah wakil dari Muslim
Care iaitu Tuan Haji Zakaria bin Abd Latif dan wakil dari IYC
ialah Puan Ismazira binti Che Ismail serta Puan Sanawiyah
binti Zainal Arifin.
Antara aktiviti yang telah dijalankan di Poland ialah

pengagihan pek makanan halal kepada semua pelarian umat
Islam di Warsaw, Skalnicowa, Gdansk, Lomza, Bialystok dan
Targuvek. Di samping itu, turut diadakan perbincangan hala
tuju Islam di Poland, penyerahan al-Qur’an wakaf kepada
wakil komuniti minoriti Islam di Pusat Kebudayaan Islam
(Centre of Islamic Culture) di Krakow dan Pusat Kebudayaan
Islam Blue City (Masjid Blue City) di Warsaw. Para peserta
program ini juga telah mengadakan aktiviti gotong-royong
membersihkan bangunan Pusat Komuniti Islam Muslim Care
yang baru dibeli oleh pihak Muslim Care Malaysia.
Bertepatan tanggal 31 Ogos, dengan semangat patriotik

kenegaraan yang didukung oleh mahasiswa USIM-DQ,
para peserta telah menyambut hari kemerdekaan Malaysia
bersama kakitangan kedutaan dan pelajar Malaysia di Poland
97
INSTITUT LATIHAN ISLAM
MALAYSIA (ILIM) Terdapat dua kategori kursus yang dilaksanakan di ILIM
iaitu Kursus Jangka Pendek dan Kursus Jangka Sederhana.
Sepanjang tahun 2017, sebanyak 78 Kursus Jangka Pendek
LAPORAN KURSUS ILIM MENGIKUT TRAINING
dan 20 Kursus Jangka Sederhana telah berjaya dilaksanakan.
INFORMATION SYSTEM (I-TIS)
Sebanyak enam Sijil Tinggi ditawarkan iaitu Sijil Tinggi
Pengurusan Sains Dakwah, Sijil Tinggi Pengurusan Fatwa,
Pada tahun 2017, jumlah keseluruhan program latihan yang
Sijil Tinggi Muamalat, Sijil Tinggi Kaunseling Syarie dan
telah dilaksanakan oleh ILIM adalah sebanyak 98 program
Pengurusan Runding Cara Kekeluargaan, Sijil Tinggi Bahasa
yang melibatkan tujuh kluster pengajian. Walaupun terdapat
Arab dan Kursus Ruqyah Syar’iyyah. Hasil pelaksanaan
program-program yang dirancang tidak dapat dilaksanakan
kursus sijil tinggi ini, seramai 138 orang peserta telah
ekoran kekangan kewangan, namun ILIM telah menggantikan
layak dianugerahkan sijil tinggi dalam bidang-bidang yang
program-program tersebut dengan program ad hoc yang
ditawarkan. Perincian maklumat adalah seperti berikut:
menggunakan bajet yang minimum.
PROGRAM SIJIL TINGGI ILIM TAHUN 2017
KLUSTER NAMA PROGRAM TARIKH PROGRAM JUMLAH PESERTA LAYAK TERIMA

SIJIL
KSDAM Sijil Tinggi Pengurusan Sains Dakwah 20 - 23 Februari 35
(Tahap 1)
Sijil Tinggi Pengurusan Sains Dakwah 10 - 13 April 26
(Tahap 2)
26
Sijil Tinggi Pengurusan Sains Dakwah 22 - 25 Mei 17
(Tahap 3)
Sijil Tinggi Pengurusan Sains Dakwah 11 - 14 September 26
(Tahap 4)
KPPB Sijil Tinggi Bahasa Arab (Tahap 1) 6 - 9 Mac 24
Sijil Tinggi Bahasa Arab (Tahap 2) 8 - 11 Mei 22
10
Sijil Tinggi Bahasa Arab (Tahap 3) 24 - 27 Julai 13
Sijil Tinggi Bahasa Arab (Tahap 4) 18 - 21 September 11
KEHA Sijil Tinggi Muamalat (Tahap 1) 13 - 16 Mac 21
Sijil Tinggi Muamalat (Tahap 2) 22 - 25 Mei 12 16
Sijil Tinggi Muamalat (Tahap 3) 21 - 24 Ogos 21
KIT Sijil Tinggi Pengurusan Fatwa (Tahap 1) 28 - 30 Mac 55
Sijil Tinggi Pengurusan Fatwa (Tahap 2) 25 - 27 April 52 45
Sijil Tinggi Pengurusan Fatwa Tahap 3) 25 - 27 Julai 47
KPKU Sijil Tinggi Kaunseling Syarie 11 - 14 April 26

dan Pengurusan Runding Cara
Kekeluargaan (Tahap 1)
98
Sijil Tinggi Kaunseling Syarie 13 - 16 Jun 29

Sijil Tinggi Kaunseling Syarie 15 - 18 Ogos 32
Kekeluargaan (Tahap 3) 24
Sijil Tinggi Kaunseling Syarie 12 - 15 September 35
KPKU Kursus Rukyah Syarie Siri 1 10 - 12 Julai 23
17
Kursus Rukyah Syarie Siri 1 11-15 September 25
JUMLAH (20) 552 138
Berikut merupakan carta pelaksanaan program mengikut 80%
bulan: 70%
60%
50%
BULAN JUMLAH JUMLAH 40%

PROGRAM PESERTA 30%
20%
JANUARI 5 128
10%
FEBRUARI 13 352 0%
PENGURUSAN & PELAKSANA LAIN-LAIN
PROFESIONAL
MAC 12 425
Carta 1: Kehadiran Peserta Mengikut Kumpulan Jawatan
APRIL 15 701 (ILIM)
MEI 12 492
Daripada jumlah keseluruhan peserta kursus-kursus di ILIM,
JUN 1 33 seramai 1,500 orang (42%) adalah daripada agensi-agensi
JULAI 10 327 agama, manakala seramai 2,058 orang (58%) daripada
OGOS 13 333 agensi-agensi lain.
SEPTEMBER 10 229
OKTOBER 1 33
JAKIM
JUMLAH 98 3558 8%
JAIN
28%
Berdasarkan Laporan I-TIS, peratusan kehadiran kursus 58% MAIN
oleh Kumpulan Pelaksana di ILIM mencapai jumlah PEJABAT MUFTI

3%
tertinggi iaitu sebanyak 70% berbanding Kumpulan 3%
Pengurusan & Profesional iaitu sebanyak 25% dan 5% bagi LAIN-LAIN AGENSI
kategori-kategori lain.
Carta 2: Kehadiran Peserta Mengikut Agensi (ILIM)
99
Penilaian pengurusan kursus telah dibuat berdasarkan Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin
kepada lapan aspek utama, Iaitu : Haji Baharom.
a) Peruntukan masa kursus Selaras dengan perkembangan negara dan keperluan

pengurusan hal ehwal Islam dalam masyarakat Muslim
b) Penyediaan makanan di Malaysia, ILIM selaku institusi latihan berteraskan Islam
telah merangka dan menganjurkan program–program
c) Penginapan latihan bagi meningkatkan tahap kompetensi para penjawat
awam khsususnya dan masyarakat Muslim amnya. Ia terdiri
d) Bahan-bahan nota daripada siri seminar, kolokium, konvensyen dan pelbagai
lagi program di peringkat kebangsaan dan antarabangsa.
e) Kelengkapan bilik kuliah
Pada tahun ini, ILIM terus mengekalkan tradisi kecemerlangan
f) Perkhidmatan perpustakaan dan memartabatkan ilmu dengan meraikan para penerima sijil
tinggi anjuran institut ini sepanjang tahun 2017. Seramai 163
g) Makmal komputer orang peserta kursus pelbagai sijil tinggi anjuran ILIM akan
menerima sijil bagi mengiktiraf keilmuan dan pengorbanan
h) Kecekapan urus setia mereka mendalami ilmu dan berkongsi pengalaman dalam
sesi pembelajaran di ILIM. Kursus sijil tinggi yang ditawarkan
pada tahun ini ialah Sijil Tinggi Pengurusan Sains Dakwah,
Kebanyakan peserta kursus-kursus di ILIM berpuas hati Sijil Tinggi Bahasa Arab, Sijil Tinggi Muamalat, Sijil Tinggi
dengan lapan aspek yang dinilai. Peratusan Sangat Setuju Pengurusan Fatwa, Sijil Tinggi Kaunseling Syarie dan
adalah paling tinggi iaitu antara 71% hingga 81%. Manakala Kekeluargaan Islam dan Sijil Ruqyah Syarie .
peratusan Tidak Setuju ialah di bawah 20%.
Setiap peserta menerima sijil yang disampaikan oleh Ketua
70%
Pengarah JAKIM manakala peserta terbaik setiap sijil tinggi
60%
dianugerahkan sijil penghargaan dan hadiah iringan dalam
50% majlis tersebut.
40%
30% Berikut merupakan Senarai Penerima Sijil Terbaik:

20%
10% BIL SIJIL PENERIMA

0%
PERUNTUKAN PENYEDIAAN PENGINAPANN OTA BILIK PERKHIDMATAN MAKMAL KECEKAPAN 1 Sijil Tinggi Bahasa Arab Azhan bin Othman
MASA MAKANAN KULIAH KULIAH PERPUSTAKAAN KOMPUTER URUS SETIA
Sangat Setuju Setuju Tidak Setuju

2 Sijil Tinggi Pengurusan Zamri bin Ab Kadir
Fatwa
Carta : Analisis Kepuasan Hati Peserta Terhadap Pelaksanaan 3 Sijil Tinggi Kaunseling Sammah bin Uddin
Program-Program Latihan ILIM Pada Tahun 2017 Syarie & Runding Cara
Keluarga
4 Sijil Ruqyah Syarie Dato’ Selamat bin
MAJLIS APRESIASI INSTITUT Paigo
LATIHAN ISLAM MALAYSIA 2017 5 Sijil Tinggi Muamalat Mohamad Zaidi bin
Abdullah
Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM) menganjurkan Majlis Senarai Penerima Sijil Terbaik
Apresiasi ILIM 2017 pada 12 Oktober 2017 (Khamis)
bertempat di Dewan Datuk Mohd Shahir ILIM, Bangi, Pada majlis tersebut juga, pihak ILIM telah menghargai para
Selangor. Ucaptama perasmian dan penganugerahan tenaga pendidiknya melalui penganugerahan Anugerah
disempurnakan oleh Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Perunding Latihan Terbaik Kluster kepada Perunding
Haji Othman bin Mustapha, mewakili Menteri di Jabatan Kluster yang terpilih. Pemilihan penerima anugerah ini
100
adalah berdasarkan kriteria kecemerlangan dan komitmen

yang telah ditunjukkan oleh pegawai dalam melaksanakan
program latihan yang dirancang, sama ada sebagai fasilitator
mahupun penceramah.
BIL ANUGERAH PENERIMA

1 Kluster Pendidikan dan Zainuddin bin Ab
Pengajian Bahasa Rahman
2 Kluster Sains Dakwah dan Ruslan bin Ibrahim
Pengurusan Masjid Sebahagian penerima sijil di Majlis Apresiasi ILIM 2017
3 Kluster Kecemerlangan Mohd Saufi bin Him

Kepimpinan Islam
4 Kluster Ilmu Teras Mahdi al-Hilmy bin
Arshad
5 Kluster Ekonomi Islam dan Syazana Nadzirah binti
Pengurusan Halal Abu Hassan
6 Kluster Pembangunan Mazlina bt Jalani
Keluarga dan
Undang-Undang Penerima-penerima Anugerah Perunding Terbaik ILIM:
Dari kiri: Mahdi al-Hilmi bin Arshad, Mohd Saufi bin Him,
7 Kluster Pengurusan Shahiza binti Shahar Mazlina bt Jalani, Syazana Nadzirah binti Abu Hassan,
Teknologi Maklumat
Shahiza binti Shahar dan Ruslan bin Ibrahim.
Anugerah Perunding Latihan Terbaik Kluster
Adalah menjadi harapan ILIM untuk meneruskan PERSIDANGAN ANTARABANGSA

kecemerlangan dalam melatih para penjawat awam yang PENGURUSAN MASJID, ZAKAT
kompeten, berintegriti dan bernilai tinggi selaras dengan visi DAN WAKAF 2017 (I-MAF)
ILIM untuk menjadi peneraju latihan Islam bertaraf global.
Persidangan Antarabangsa Pengurusan Masjid, Zakat dan

Wakaf (I-MAF) 2017 telah diadakan dengan jayanya selama
dua hari bermula 4 hingga 5 Disember 2017 bertempat di
Dewan Datuk Mohd Shahir, Institut Latihan Islam Malaysia
(ILIM) yang mengangkat tema transformasi ekonomi ummah
melalui pengurusan masjid, zakat dan wakaf.
Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Persidangan ini dirasmikan oleh Timbalan Menteri di Jabatan
Mustapha telah merasmikan Majlis Apresiasi ILIM 2017 Perdana Menteri, YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin
Dato’ Dusuki. Turut hadir bersama Pengarah Persidangan;
Dr. Mahyuddin Ismail, Timbalan Rektor Kolej Universiti Islam
Selangor (KUIS), Dr. Syukri Abdul Rahman, Timbalan Naib
Canselor Universiti Malaysia Pahang, Prof. Datuk Dr. Yuserrie
Zainuddin dan Pengarah ILIM; Puan Hajah Zaiton Abdul
Rahman.
Kolaborasi strategik di antara beberapa agensi Kerajaan,

Sesi penyampaian Sijil oleh Ketua Pengarah JAKIM kepada Institusi Pengajian Tinggi Awam, dan pihak swasta seperti
peserta Kursus Sijil Tinggi.
101
ILIM, Majlis Ugama Islam dan Adat Resam Melayu Pahang Seramai 130 orang peserta yang terdiri daripada kumpulan
(MUIP), Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB), Majlis Agama Pengurusan dan Profesional Majlis Agama Islam Negeri
Islam Selangor (MAIS), Lembaga Zakat Selangor (LZS), Kolej (MAIN), Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN), JAKIM dan Kader
Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS), Universiti JAKIM di Kementerian telah menghadiri wacana pada kali ini.
Malaysia Pahang (UMP) dan Telaga Biru Sdn Bhd berjaya Turut hadir Timbalan Ketua Pengarah (Dasar) JAKIM, Timbalan
merealisasikan penganjuran wacana ilmu seperti ini. Ketua Pengarah (Pembangunan Insan) JAKIM, Timbalan Ketua
Pengarah (Pengurusan) JAKIM, Ketua-Ketua Jabatan/Agensi
Objektif persidangan ini antaranya menyediakan platform Negeri dan Pengarah-Pengarah Bahagian JAKIM.
kepada para peserta untuk berkongsi maklumat, pandangan
dan pengalaman dalam usaha transformasi dan membangun Objektif yang digariskan dalam penganjuran wacana ini ialah
peranan masjid, zakat dan wakaf. Selain itu, menjadi medan memberi kefahaman mengenai tadbir urus yang baik dalam
percambahan idea yang baru dan inovatif bagi mewujudkan organisasi, meningkatkan kesedaran mengenai kepentingan
kaedah pembaharuan teknologi serta menyediakan ruang mengamalkan tadbir urus yang baik, mewujudkan semangat
kepada para penyelidik dalam dan luar negara untuk kebersamaan dalam mengurus hal ehwal Islam di Malaysia
membincangkan hasil penyelidikan dalam bidang pengurusan melalui perkongsian idea dan pengalaman dan meningkatkan
masjid, zakat dan wakaf. sistem pengurusan hal ehwal Islam yang lebih sistematik dan
berkesan.
Seramai 100 peserta hadir dalam persidangan tersebut
dengan 20 pembentangan kertas kerja dari para penyelidik, Wacana eksekutif yang julung kali diadakan ini telah
tokoh-tokoh akademik dan agama dari dalam dan luar disampaikan sendiri oleh Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri
negara. Dato’ Haji Othman bin Mustapha. Memetik ucapan beliau
yang memberi fokus kepada Landskap Baharu Pengurusan
Hal Ehwal Islam di Malaysia, penekanan telah diberi tentang
beberapa perkara yang menjadi landasan kepada kekuatan
pengurusan hal ehwal Islam di Malaysia. Beliau juga
mengingatkan tentang cabaran dan halangan yang terpaksa
dilalui oleh agensi-agensi agama dalam mengurus hal ehwal
Islam di Malaysia. Di akhir ucapannya, beliau mengajak
para peserta untuk menzahirkan semangat kebersamaan
yang tinggi dalam membina Landskap Baharu Pengurusan
Hal Ehwal Islam di Malaysia selaras dengan Transformasi
YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi Dato’ Dusuki menerima Nasional 2050 (TN50) yang digagaskan oleh kerajaan.
cenderahati daripada Timbalan Canselor Hal Ehwal Pelajar
dan Alumni Universiti Malaysia Pahang, Professor Datuk Dr
Yuserrie Zainuddin.
WACANA EKSEKUTIF : TADBIR

URUS ISLAM YANG BAIK
Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM) melalui Kluster

Kecemerlangan Kepimpinan Islam (KKKI) telah
menganjurkan Wacana Eksekutif: Tadbir Urus Islam Yang
Baik pada 16 Mac 2017 (Khamis) bertempat di Auditorium
Al-Shafii, ILIM. Wacana Eksekutif ini merupakan satu program Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Othman bin
yang memberi fokus kepada tadbir urus Islam yang baik dari Mustapha menyampaikan amanat di majlis Wacana
sudut pengurusan hal ehwal Islam di Malaysia. Eksekutif 2017.
102
Program ini adalah sebagai tambahan kepada

program-program seumpama ini yang telah dilaksanakan
oleh beberapa pihak yang mana tertumpu kepada beberapa
peserta sahaja. Menurut beliau, perancangan untuk
mengadakan program ini lebih berbentuk komprehensif dan
bersilibus untuk penyertaan yang lebih terbuka dan meluas.
Usaha ini telah disokong oleh Institut Pengajian al-Qur’an

(IPaQ) yang juga mempunyai matlamat yang sama. IPaQ telah
Barisan pegawai-pegawai kanan dan pegawai kumpulan merangka gagasan untuk menubuhkan sebuah Akademi
pengurusan dan profesional JAKIM yang hadir di majlis Qari-Qariah Malaysia (AQMA) bagi melahirkan qari-qariah
Wacana Eksekutif ini. pelbagai peringkat usia. Program IPaQ ini selanjutnya akan
ditempatkan di Akademi al-Qur’an Malaysia (AL-QALAM),
Petaling Jaya yang telah ditubuhkan oleh IPaQ pada tahun
2016.
Antara tenaga pengajar yang banyak membantu membimbing

peserta Kursus ini adalah Johan Tilawah al-Qur’an Peringkat
Antarabangsa 2016, Ustaz Wan Ainuddin Hilmi Abdullah,
Johan Antarabangsa 1994/1995, Ustaz Haji Abdul Rahim
Ahmad, Johan Tilawah al-Qur’an Antarabangsa 1999, Ustaz
Yahaya Daud, dan Johan Antarabangsa 1964/1965/1972/
1976/1977/1989/1990/1991, Datuk Hajjah Faridah Binti Mat
Sesi soal jawab dan perkongsian pengalaman turut Saman.
diadakan bagi memantapkan pengisian program.
Majlis ini turut diserikan dengan slot pertandingan Mini
Tilawah al-Qur’an yang diadakan bersekali dengan Majlis
KURSUS TAHSIN AL-QUR’AN Perasmian Penutup Kursus yang disempurnakan oleh Ketua
Pegawai Eksekutif Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan
PERINGKAT KEBANGSAAN 2017 (MAIWP), Dato’ Haji Paimuzi Yahya.
Usaha untuk menyediakan platform pemantapan pembacaan

kalangan Qurra’ yang berhasrat untuk mempersiapkan diri
bagi menyertai tilawah-tilawah al-Qur’an di peringkat daerah,
negeri dan kebangsaan telah mencetuskan satu kerjasama
strategik antara Institut Latihan, Islam Malaysia (ILIM), Institut
Pengajian al-Qur’an (IPaQ) dan Centre Of Quranic Research
Universiti Malaya (CQRUM) dalam menganjurkan Kursus
Tahsin Al-Qur’an Peringkat Kebangsaan 2017 pada 26 hingga
30 November 2017 yang lalu.
Cetusan idea program ini telah dimulakan oleh Johan Tilawah

al-Qur’an Peringkat Antarabangsa 2016 Ustaz Wan Ainuddin
Hilmi Abdullah, bersama beberapa rakan qurra’ yang
terdiri daripada johan-johan Tilawah al-Qur’an Peringkat
Antarabangsa telah memanfaatkan pengetahuan, kemahiran
dan pengalaman mereka untuk membantu para qurra’ yang Ketua Pegawai Eksekutif Majlis Agama Islam Wilayah
mempunyai hasrat meningkatkan mutu pembacaan terutama Persekutuan (MAIWP), Dato’ Haji Paimuzi bin Yahya
bagi penyediaan untuk penyertaan di tilawah-tilawah menyampaikan ucapan perasmian Kursus Tahsin
al-Qur’an. Al-Quran Peringkat Kebangsaan 2017.
103
Ketua-Ketua Kerajaan Komanwel di New Delhi, India, untuk
menandakan komitmen Malaysia terhadap Kerjasama
Selatan-Selatan, khususnya Kerjasama Teknikal dalam
kalangan negara-negara membangun (TCDC).
Selaras dengan semangat Kerjasama Selatan-Selatan,

MTCP yang merupakan program kerjasama teknikal
dua hala, berkongsi pengalaman pembangunan dengan
negara-negara membangun yang lain.
Falsafah “memakmurkan jiran” adalah asas utama bagi

Barisan para juri yang terdiri dari Qari dan Qariah program tersebut. Program ini menyediakan pelbagai
kebangsaan. bentuk kerjasama teknikal dalam bidang di mana Malaysia
mempunyai pengalaman dan kepakaran.
PROGRAM KERJASAMA MTCP memberi penekanan kepada pembangunan sumber

TEKNIKAL MALAYSIA “THE manusia melalui penyediaan latihan dalam pelbagai bidang
yang penting bagi pembangunan sesebuah negara seperti
ADMINISTRATION HALAL pentadbiran awam, pertanian, pembasmian kemiskinan,
CERTIFICATION BODY 2017” promosi pelaburan, teknologi maklumat dan komunikasi,
perbankan dan Bahasa Inggeris.
Institut Latihan Islam Malaysia dengan kerjasama Metodologi pengajaran dan pembelajaran yang telah
Kementerian Luar Negeri (Wisma Putra) telah mengadakan dijalankan termasuk taklimat, perbincangan, ceramah, dan
Program Kerjasama Teknikal Malaysia (Malaysian Technical latihan simulasi. Para peserta juga didedahkan dengan
Co-operation Programe-MTCP) yang memfokus kepada lawatan sambil belajar ke Putrajaya, Ayamas Corporation
topik “The Administration Halal Certification Body Sdn Bhd, Bahagian Hab Halal JAKIM, Institut Penyelidikan
2017” pada 6 hingga 19 Ogos 2017 bertempat di RHR Produk Halal (IPPH) Universiti Putra Malaysia, Pharmaniaga
Hotel@UNITEN Bangi, Selangor. Manufacturing Berhad, Kementerian Perdagangan Dalam
Negeri Koperasi dan Kepenggunaan dan Serunai Commerce
Program ini merupakan edisi kelima penganjuran ILIM Sdn Bhd.
dengan sokongan penuh pihak Sekretariat MTCP Wisma
Putra dan Bahagian Hab Halal JAKIM. Ia merupakan sebuah Secara keseluruhannya, para peserta memberi komen positif
platform terbaik bagi Malaysia untuk berkongsi pengalaman bahawa objektif program ini telah dapat dicapai dengan
dan kepakaran dalam membangunkan ekosistem pensijilan mendapat pelbagai pengetahuan dan pengalaman baru
halal di Malaysia dan cabaran semasa yang dihadapi bagi sepanjang program tersebut. Antara komen positif yang
menentukan sistem pensijilan halal Malaysia sentiasa diterima termasuk “jangkaan program ini telah dipenuhi,
terkehadapan dan diiktiraf dunia. pengetahuan dan pemahaman yang lebih baik mengenai
pensijilan Halal di Malaysia dari pengalaman Malaysia, dan
Program kali ini telah mendapat pencalonan dari lebih juga dapat menjalinkan jaringan dengan pegawai Malaysia
20 buah negara. Walau bagaimanapun, hanya 10 orang dan dalam kalangan peserta.
peserta dari 10 buah negara telah berjaya dipilih untuk
mengikuti program tajaan kerajaan Malaysia ini, iaitu
Kyrgystan, Sudan, Sudan Selatan, Mesir, Sri Lanka, Bosnia
& Herzegovina, Tunisia, Mexico, Afrika Selatan dan Gambia.
Program Kerjasama Teknikal Malaysia (MTCP) dicetuskan

melalui Mesyuarat Ketua-Ketua Kerajaan Komanwel Pertama
(CHOGM) di Sydney pada Februari 1978 dan telah dilancarkan
secara rasmi pada 7 September 1980 di Mesyuarat
104
Perasmian konvensyen anjuran ILIM ini disempurnakan oleh

Pengarah Bahagian Kemajuan Islam JAKIM, Puan Hajjah
Hakimah Mohd Yusoff. Konvensyen ini mendapat sambutan
dan penglibatan pelbagai lapisan dan peringkat iaitu dari
kalangan pelajar sekolah, universiti, sektor awam, swasta,
pesara dan masyarakat umum.
Konvensyen ini mengetengahkan perkongsian beberapa

topik dalam bentuk forum yang amat bermanfaat kepada
Peserta Program MTCP dari pelbagai Negara iaitu Kyrgystan, masyarakat Islam khususnya selaku pengguna. Antaranya:
Sudan, Sudan Selatan, Mesir, Sri Lanka, Bosnia & Herzegovina, Pensijilan Halal Malaysia: Suatu Pencerahan, Penerapan
Tunisia, Mexico, Afrika Selatan dan Gambia. Amalan Kebersihan dan Kesihatan Selaras dengan Prinsip
Halalan Toyyiba, Isu-Isu Tular Halal di Media Sosial:
Kesedaran dan Tindakan dan Hak dan Tanggungjawab
Pengguna Muslim terhadap Produk Halal.
Ahli panel yang terlibat dalam menjayakan konvensyen ini

merupakan Subject Matter Expert (SME) yang berpengalaman
dalam bidang berkaitan pengurusan halal antaranya;
Penolong Pengarah Kanan Bahagian Hab Halal JAKIM, Encik
Johari bin Ab Latiff, Ketua Penolong Pengarah, Bahagian
Hab Halal JAKIM, Encik Fakarudin bin Masod, Pegawai
Teknologi Makanan, Kementerian Kesihatan Malaysia, Encik
Sazly Azizudin bin Sahaimi dan Ketua Unit Operasi Bahagian
Penguatkuasa, KPDNKK, Encik Ridzuan bin Mat Isa.
Sesi Lawatan ke Kilang Ayamas Food Corporation Sdn Bhd
bagi mengetahui proses-proses penyediaan makanan sejuk Peserta turut didedahkan dengan penggunaan aplikasi
beku yang halal. halal menerusi telefon bimbit iaitu “verify halal” dan Global
Halal Datapool yang dibangunkan oleh Serunai Commerce
Sdn. Bhd. Taklimat mengenai aplikasi tersebut disampaikan
oleh Ketua Pegawai Eksekutif Serunai Commerce Sdn. Bhd,
Puan Amnah binti Shaari.
Konvensyen ini juga memberi peluang kepada beberapa

usahawan tempatan memasarkan produk serta perkhidmatan
mereka.
Tujuan utama Konvensyen ini adalah menyebarkan maklumat

Lawatan ke Bahagian Hab Halal JAKIM bagi mendedahkan tentang kepentingan Pensijilan Halal Malaysia, memberi
peserta kepada prosedur pengeluaran Sijil Halal di Malaysia. pendedahan kepada peserta tentang hak-hak mereka sebagai
pengguna muslim seterusnya memberi penjelasan tentang
isu-isu semasa berkaitan halal yang tular di Malaysia. Acara
KONVENSYEN KEPENGGUNAAN itu juga adalah sebahagian daripada peranan dan usaha
HALAL PERINGKAT KEBANGSAAN ILIM untuk memartabatkan pensijilan halal dalam kalangan
masyarakat Malaysia.
Seramai 340 orang peserta telah menghadiri Konvensyen

Kepenggunaan Halal Peringkat Kebangsaan yang telah
diadakan di Dewan Datuk Mohd Shahir, Institut Latihan Islam
Malaysia (ILIM) pada 26 Oktober 2017.
105
sesuai kepada peserta-peserta dalam kategori umum di
mana mereka baru untuk mengenali dan mempelajari
Bahasa Arab. Modul Peringkat Pertengahan dan Tinggi
pula lebih mensasarkan kepada Pegawai-Pegawai
Perkhidmatan Hal Ehwal Islam (Kumpulan Pengurusan dan
Profesional), sementara Modul Pengajaran dan Pembelajaran
mengkhususkan kepada Guru-Guru Sekolah Rendah Agama
Negeri dan juga Guru-Guru Kelas Agama dan Fardhu Ain
Pengarah Bahagian Kemajuan Islam JAKIM, Puan Hajjah (KAFA).
Hakimah Mohd Yusof menyampaikan ucapan perasmian
Konvensyen Kepenggunaan Halal Peringkat Kebangsaan. Pembinaan modul yang bermula pada tahun 2016 telah
mendapat kerjasama dari pelbagai pihak iaitu Bahagian
Pembangunan Insan, JAKIM dan para pensyarah Jabatan
Bahasa Arab dari Institut Pendidikan Guru Malaysia Kampus
Pendidikan Islam, Bangi dan Kampus Perempuan Melayu
Melaka.
Adalah diharapkan agar terhasilnya modul ini, para peserta

yang mengikuti Kursus Bahasa Arab di ILIM mempunyai
satu buku rujukan yang khusus dan seterusnya akan dapat
mempertingkatkan lagi penguasaan Bahasa Arab.
Konvensyen ini mendapat sambutan dan penglibatan

pelbagai lapisan dan peringkat iaitu daripada kalangan
pelajar sekolah, universiti, sektor awam, swasta, pesara dan
masyarakat umum.
PELANCARAN BUKU MODUL

KURSUS BAHASA ARAB
Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM) menerusi Kluster

Pendidikan dan Pengajian Bahasa (KPPB) telah berjaya
menerbitkan dan melancarkan Buku Modul Kursus Bahasa Buku Modul Kursus Bahasa Arab yang merangkumi empat
Arab pada 17 November 2017. Pelancaran modul ini telah peringkat.
disempurnakan oleh Pengarah ILIM, Puan Hajjah Zaiton binti
Abd Rahman.
Modul Kursus Bahasa Arab ini disusun secara komprehensif

bertujuan dijadikan panduan dan sumber rujukan utama
untuk aktiviti pengajaran dan pembelajaran (P&P) kepada
para peserta yang mengikuti Kursus Bahasa Arab di ILIM.
Modul ini mengandungi empat peringkat pengajian iaitu

Peringkat Asas, Peringkat Pertengahan, Peringkat Tinggi
dan juga Peringkat Pengajaran dan Pembelajaran (P&P).
Keempat-empat peringkat ini mempunyai sasaran pesertanya Pengarah ILIM, Puan Hajjah Zaiton binti Abd Rahman
yang tersendiri. Sebagai contoh, Modul Peringkat Asas lebih merasmikan pelancaran Buku Modul Kursus Bahasa Arab
106
v. Latihan Amali/Praktikal
Peserta telah didedahkan dengan Program Street Dakwah

di sekitar kawasan ibu negara seperti di Kampung Baru,
Jalan Masjid India dan KLCC serta program untuk bertemu
gelandangan, golongan remaja dan golongan bermasalah di
kawasan tersebut.
Pengarah ILIM, Puan Hajjah Zaiton binti Abd Rahman Program Ziarah Mahabbah Ihya’ Wasatiyyah bersama
menyampaikan sijil penghargaan kepada salah seorang masyarakat FELDA gugusan Tun Ghafar, Jasin, Melaka turut
Editor Buku Modul Bahasa Arab, Puan Fazlulaini binti Mohd diadakan. Antara FELDA yang terlibat ialah FELDA Tun
Yunus. Ghafar Bukit Senggeh, FELDA Tun Ghafar Air Kangkong dan
FELDA Tun Ghafar Kemendor. Majlis perasmian program
ini telah disempurnakan oleh YB Datuk Wira Hj. Ghazale bin
MELAHIR DAIE YANG MANTAP Muhamad, ADUN Kawasan Rim, Melaka. Turut serta dalam
program ini, Timbalan Ketua Pengarah (Pembangunan Insan)
DAN PENYAMPAIAN DAKWAH JAKIM, Datuk Haji Zainal Abidin bin Jaafar. Program ini turut
SECARA BERHIKMAH dijayakan dengan kerjasama Hidayah Centre Foundation,
Seranta FELDA dan Institut Wasatiyyah Malaysia.
Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM) menerusi Kluster Sudah sampai masanya program-program dakwah diberi
Pengurusan Sains Dakwah dan Pengurusan Masjid telah nafas baru supaya usaha dakwah kita tidak ketinggalan
menganjurkan Kursus Sijil Tinggi Pengurusan Sains Dakwah zaman dan sentiasa selari dengan kehendak masyarakat
(Tahap 4) pada 24 hingga 28 September 2017. Kursus ini pada hari ini. Tugas dan bebanan yang harus digalas oleh
berlangsung selama empat hari yang melibatkan seramai 26 pendakwah kini lebih mencabar. Pendakwah perlu membuat
orang peserta yang terdiri daripada pegawai perkhidmatan persediaan yang rapi dengan melengkapkan diri mereka
hal ehwal Islam dan pelbagai agensi perkhidmatan awam dengan pelbagai ilmu.
dari seluruh Malaysia. Kursus ini juga merangkumi latihan
praktikal kepada peserta-peserta yang telah berjaya melepasi Diharapkan dengan perlaksanaan kursus ini dapat
tiga tahap sebelumnya. memberi info yang meluas, kefahaman yang mendalam,
kemahiran yang pelbagai serta keberanian yang jitu dalam
Kursus ini memberi pendedahan kepada peserta berkaitan mempersiapkan diri sebagai seorang da’i pegawai hal ehwal
strategi dan pendekatan dakwah yang berkesan kepada Islam alaf ke- 21.
kumpulan sasar dengan sistematik agar peserta boleh
melibatkan diri secara aktif dalam menyumbang tenaga dan
meningkatkan kesungguhan dalam kerja-kerja dakwah.
Antara modul dalam kursus ini adalah:
i. Modul Metodologi Dakwah
ii. Modul Pengurusan dan Kepimpinan

Dakwah
iii. Modul Psikologi dan Kaunseling Islam
iv.. Modul Komunikasi Dakwah dan Media

Baharu Peserta dan urus setia yang terlibat dalam menganjurkan
Kursus Sijil Tinggi Pengurusan Sains Dakwah (Tahap 4).
107
KURSUS PRA PERSARAAN
PERKHIDMATAN AWAM JABATAN
KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA
(JAKIM) SIRI 2 TAHUN 2017
Program Street Dakwah di sekitar kawasan ibu negara turut JAKIM sekali lagi menganjurkan Kursus Pra Persaraan
dijalankan dalam kursus ini. Perkhidmatan Awam Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
(JAKIM) Siri 2 2017 pada 24 hingga 27 Oktober 2017
bertempat di Pangkor Coral Bay Resort, Pulau Pangkor, Perak
berikutan kejayaan penganjuran pada siri yang pertama dan
permintaan yang tinggi dari Warga JAKIM. Seramai 59 orang
peserta telah menghadiri kursus ini yang terdiri daripada
Pegawai Kumpulan Pengurusan dan Profesional Gred
S44 – S54, Gred B41 – B48 dan Pegawai Kumpulan
Pelaksana Gred 19 – 38 Skim S dan N yang akan bersara
pada tahun 3 tahun akan datang.
Timbalan Ketua Pengarah (Pembangunan Insan) JAKIM, Datuk

Haji Zainal Abidin bin Jaffar menyampaikan cenderahati kepada
salah seorang peserta program.
KURSUS PRA PERSARAAN

PERKHIDMATAN AWAM JABATAN
KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA
(JAKIM) SIRI 1 TAHUN 2017
PROGRAM PUSAT PENILAIAN
JAKIM
JAKIM telah menganjurkan Kursus Pra Persaraan
Perkhidmatan Awam Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
(JAKIM) Siri 1 2017 pada 18 hingga 20 Julai 2017 bertempat Jabatan Kemajuan Islam Malaysia telah melaksanakan
di Sutra Beach Resort & Spa, Kampung Rhu Tapai, Merang, Program Pusat Penilaian JAKIM (PPJ) bagi mempertingkatkan
Setiu, Terengganu. Seramai 34 orang peserta telah profesionalisme dan memantapkan kaedah pengambilan
menghadiri kursus ini yang terdiri daripada Pegawai Pegawai Hal Ehwal Islam Gred S41 dan Penolong Pegawai
Pengurusan Tertinggi JAKIM Gred Jusa B dan C, Kumpulan Hal Ehwal Islam (PPHEI) Gred S29. Program PPJ ini telah
Pengurusan dan Profesional Gred S44 – S54, Gred B41 – B48 mula dilaksanakan kepada calon PHEI JAKIM Gred S41 pada
dan pegawai Kumpulan Pelaksana Gred 19 – 38 Skim S dan tahun 2007 dan dilaksanakan kepada calon PPHEI JAKIM
N yang akan bersara pada tahun 2017, 2018 dan 2019. Gred S29 pada tahun 2011.
Pelaksanaan PPJ ini adalah selaras dengan kaedah yang

diperkenalkan oleh Suruhanjaya Perkhidmatan Awam (SPA)
iaitu kaedah pengambilan pegawai secara profiling yang juga
dikenali sebagai MyRecruitment bagi urusan pengambilan
beberapa jawatan dalam perkhidmatan awam. Melalui
kaedah ini, semua calon perlu melalui empat (4) tapisan
iaitu tapisan awal dan peperiksaan (dilaksanakan oleh SPA),
Penilaian kompetensi (dilaksanakan oleh JAKIM) dan proses
108
temuduga. Bagi tahun 2017, sebanyak enam (6) siri PPJ Gred
9 Siri 9 25-26 Februari Januari Institut Latihan
S29 dan sembilan (9) siri PPJ Gred S41 telah dilaksanakan 2017 Islam Malaysia
seperti jadual berikut: (Sabtu-Ahad) (ILIM)
Jadual 2: Program PPJ Gred S41 Tahun 2017
BIL SIRI TARIKH TEMPAT
1 Siri 1 21 Januari 2017 Institut Latihan

(Sabtu) Islam Malaysia KURSUS ASAS PERKHIDMATAN
(ILIM) HAL EHWAL ISLAM
2 Siri 2 22 Januari 2017 Institut Latihan
(Ahad) Islam Malaysia
(ILIM) Kursus Asas i-Qawiyy al-Amin (Kursus Asas Perkhidmatan Hal
Ehwal Islam) bagi pegawai lantikan baru gred S19 tahun 2017
3 Siri 3 24 Januari 2017 Pusat Latihan
(Selasa) Sarawak telah dilaksanakan pada 17 - 19 April 2017. Kursus ini telah
dilaksanakan kepada seramai 13 orang pegawai lantikan
4 Siri 4 31 Januari 2017 INTAN Kampus baru gred S19. Sepanjang kursus selama 2 hari 1 malam
(Selasa) Sabah ini, para peserta telah melaksanakan pelbagai aktiviti dalam
5 Siri 5 4 Februari 2017 Institut Latihan kumpulan yang dapat meningkatkan sahsiah, semangat jati
(Sabtu) Islam Malaysia diri, semangat kerja berpasukan dan ukhuwwah islamiyyah
(ILIM) yang akan sentiasa disuburkan sepanjang perkhidmatan.
6 Siri 6 5 Februari 2017 Institut Latihan
(Ahad) Islam Malaysia
(ILIM)
Jadual 1: Program PPJ Gred S29 Tahun 2017
BIL SIRI TARIKH TEMPAT

1 Siri 1 25 - 26 Januari 2017 Pusat Latihan
(Rabu-Khamis) Sarawak
2 Siri 2 1-2 Februari Januari INTAN Kampus Aktiviti Latihan dalam Kumpulan
2017 Sabah
(Rabu-Khamis)
2017 Islam Malaysia
(Isnin-Selasa) (ILIM)
2017 Islam Malaysia
(Rabu-Khamis) (ILIM)
5 Siri 5 11-12 Februari Institut Latihan
Januari 2017 Islam Malaysia Sesi Pembentangan Hasil Latihan dalam Kumpulan
(Sabtu-Ahad) (ILIM)
Januari 2017 Islam Malaysia
(Isnin-Selasa) (ILIM)
Januari 2017 Islam Malaysia
(Rabu-Khamis) (ILIM)
8 Siri 8 18-19 Februari 2017 Institut Latihan
(Sabtu-Ahad) Islam Malaysia
(ILIM)
Perserta Kursus Asas PHEI Bergambar bersama Fasilitator
109
PROGRAM PENGENALAN
PENGURUSAN HAL EHWAL ISLAM
DI MALAYSIA
Pada 15 November 2017, seramai 47 orang Pegawai Hal

Ehwal Islam Gred S41 Lantikan Baru telah mula melapor diri
ke JAKIM. Para Pegawai Hal Ehwal Islam Gred S41 ini adalah
terdiri daripada calon-calon yang telah berjaya melepasi
sebanyak tiga (3) tapisan pemilihan Pegawai Hal Ehwal Islam
(PHEI) iaitu peperiksaan online, Program Pusat Penilaian
JAKIM (PPJ) dan temuduga.
Salah Satu Slot Ceramah yang disampaikan
Selepas selesai urusan melapor diri di JAKIM, para Pegawai
Hal Ehwal Islam Gred S41 Lantikan Baru ini telah mengikuti
Program Pengenalan Pengurusan Hal Ehwal Islam di Malaysia
yang dilaksanakan oleh Bahagian Pembangunan Insan, INSTITUT LATIHAN ISLAM
JAKIM. Program ini dilaksanakan bagi memberi pengenalan MALAYSIA WILAYAH TIMUR (ILTIM)
asas kepada PHEI lantikan baru mengenai Peranan JAKIM
dalam Pengurusan Hal Ehwal Islam di Malaysia, Pengurusan
Hal Ehwal Islam di Agensi Agama Peringkat Negeri, Institut Latihan Islam Malaysia Wilayah Timur (ILTIM)
Kementerian dan Agensi Kerajaan serta Isu-isu dan Cabaran merupakan cawangan kepada ILIM, Bangi. Bermula tahun
Semasa Islam di Malaysia. 2010 – 2016, sebanyak lima pusat / unit telah diwujudkan
bagi memantapkan pengurusan dan latihan. Antaranya
seperti berikut:
i. Unit Khidmat Pengurusan (UKP)
ii. Pusat Pengurusan Islam (PPI)
iii. Pusat Pembangunan Insan (PBI)
iv. Pusat Pengajian Sains Dakwah (PPSD)
Para Pegawai Hal Ehwal islam Lantikan Baru Tahun 2017 v. Unit Perhubungan, Pembangunan
yang Mengikuti Program Latihan, Penerbitan dan Penyelidikan
(UPPLP)
Manakala pada tahun 2017, transformasi penjenamaan pada

Bahagian Latihan bagi setiap pusat latihan telah diubah
sebagaimana berikut;
Para Perserta Tekun Mengikuti Program
110
2010-2016 mempertingkatkan kompetensi Pengurusan Hal Ehwal Islam

2017 di Malaysia dengan objektif ILTIM iaitu:
“
PUSAT PENGURUSAN KLUSTER PENGURUSAN
ISLAM (PPI) ISLAM & TEKNOLOGI
MAKLUMAT (KPITM) Melahirkan pegawai dan kakitangan
PUSAT PENGAJIAN
pengurusan hal ehwal Islam serta penjawat “
KLUSTER SAINS DAKWAH &
SAINS DAKWAH (PPSD) PENDIDIKAN (KSDP) awam yang bertaqwa, kompeten dan cekal
menghadapi cabaran.
PUSAT PEMBANGUNAN KLUSTER PEMBANGUNAN
INSAN (PBI) INSAN (KPI)
Struktur Organisasi ILTIM tahun 2017
KLUSTER PERHUBUNGAN,
PUSAT PERHUBUNGAN,
PEMBANGUNAN LATIHAN,
PEMBANGUNAN
PENERBITAN DAN
LATIHAN, PENERBITAN KETUA PENGARAH
PENYELIDIKAN (KPPLP)
DAN PENYELIDIKAN
(UPPLP) JABATAN KEMAJUAN MALAYSIA
Berperanan melatih pegawai pengurusan hal ehwal Islam

di pelbagai agensi agama persekutuan dan negeri dalam PENGARAH ILIM
membina kemahiran dan meningkatkan pembangunan
kerjaya.
ILTIM juga memberi latihan dan motivasi yang bersifat PENGARAH ILTIM
keislaman kepada penjawat awam dan masyarakat. Secara
khususnya ILTIM memberi keutamaan kepada peserta dari
agensi agama yang terletak di Terengganu, Kelantan dan
Pahang.
Peserta kursus terdiri daripada :

BAHAGIAN Kluster Pengurusan Islam dan
LATIHAN Teknologi Maklumat (KPITM)
i. Imam
Kluster Pembangunan Insan
(KPI)
ii. Kakitangan Jabatan / Majlis Agama
Islam Negeri Kluster Pengurusan Sains
Dakwah dan pendidikan
(KPSD)
iii. Guru KAFA
iv. Penggerak Masyarakat Orang Asli

(PMOA)
v. BAKA
BAHAGIAN Unit Khidmat Pengurusan
vi. KAGAT PENGURUSAN (UKP)
vii. Guru Takmir
viii. Guru Agama dan sebagainya.
ILTIM telah melaksanakan beberapa program seperti seminar,

kursus dan syarahan perdana selaras dengan tujuan bagi
Carta Organisasi 1: Struktur Organisasi ILTIM tahun 2017
111
PENGARAH
CARTA ORGANISASI ILIM WILAYAH TIMUR (ILIM)

(SECARA PENTADBIRAN)
KOSONG
KLUSTER PENGURUSAN KLUSTER PENGURUSAN KLUSTER KLUSTER PERHUBUNGAN,

UNIT KHIDMAT
ISLAM & TEKNOLOGI SAINS DAKWAH & PEMBANGUNAN PEMBANGUNAN LATIHAN,
PENGURUSAN
MAKLUMAT (KPITM) PENDIDIKAN (KPSD) INSAM (KPI) PENYELIDIKAN & PENERBITAN (KPPLP)
KETUA PUSAT KETUA PUSAT KETUA PUSAT KETUA UNIT KETUA UNIT
PHEI S44 PHEI S44 PHEI S44 PEN. PEG. TAKBIR (K) PPHEI S41
N32
JAMILAH BT MOHD Y.M. RAJA MOHD ALIAS

MAZNAH BT YUSOF NORAWI BIN ENDUT SOBRI BIN LOMAN
ZAIN BIN RAJA ALI
PEN. PEG. HEI S38 PEN. PEG. HEI S32 PEN. PEG. HEI S 32 PEN. PEG. HEI (K)
S32
PEN. JURUTERA
JA29
PEN. PEG. HEI S27

MOHD SAIDI BIN MUHAMMAD AZRUL MOHD FADZLI BIN
AZIZ BIN ABDULLAH IBRAHIM
AB. HAMID HISYAM BIN MUDA KEWANGAN
PEM. TADBIR (K) NAZRI BIN PEM. PERPUSTAKAAN PEM. HEI S 22

W22 S22
MOHAMED
SYUHANA BINTI AB.

GHANI
NOR FADILAH BT MOHD NOOR BIN

SULONG SUNITA BT RUSDI MOHD
PENTADBIRAN
PEM. HEL (S17) PEM. HEL (S17) PEM. HEL. (S17) PEM. TADBIR W17 PEM. TADBIR (P/O) JURUTEKNIK
N17 KOMPUTER FT17
Y.M. TN. SHAIFULLAH MUHD FIRDAUS BIN ZURIANI BT WAN SAJIRAH BT NORASIDAH BT MALEK MOHAMMAD BIN
B. TN. MUSTAPHA ABDUL RAHMAN IBRAHIM WAN AHMAD SANDRASEKARAN MOHD NAZIR
PENGAWAL PENGAWAL PENGAWAL PENGAWAL PEM. OPERASI (N11) PEMANDU (H11)

KESELAMATAN (KP 11) KESELAMATAN (KP 11) KESELAMATAN (KP 11) KESELAMATAN (KP 11) CATATAN:-
* JUMLAH PERJAWATAN MENGIKUT WARAN = 24

* JUMLAH PERJAWATAN MENGIKUT PENTADBIRAN = 28
* PERJAWATAN SECARA PENTADBIRAN =4
* PERJAWATAN YANG DIISI = 23
* PERJAWATAN BELUM DIISI =1
* UPPLP DIWUJUDKAN SECARA PENTADBIRAN
* POST PENYELIA ASRAMA (N17) DIBAWA KE ILIM BANGI
* ----------------- = PEMBANTU PENGARAH
AZLINDA BT AB. AHMAD HAZIMI FAROUQ AHMAD KHAIRUHAFIZI KHAIRUL ANUAL ROSLAN BIN
RAZMI BIN MOHAMAD
WAHAB BIN ABDUL AZIZ BIN MOHD MAZLAN BIN JUSOH AB MANAF KEMASKINI 22/11/2016
Carta Organisasi 2: Struktur Organisasi ILTIM tahun 2017
PROGRAM LATIHAN 2017

Perancangan dan pelaksanaan program-program di
ILTIM dibuat berpandukan kepada Pelan Strategik JAKIM
Pada tahun 2017, ILTIM telah membuat semakan terhadap 2015 – 2019. Bersesuaian dengan misi beriltizam membangun
program-program latihan yang telah dilaksanakan. Hasilnya, kompetensi dan kepakaran berteraskan Islam, ILTIM sentiasa
beberapa tindakan penambahbaikan telah dibuat. Antaranya; konsisten melaksanakan latihan yang seimbang dan
menambah baik kandungan program agar menyeluruh bersepadu secara sistematik, cekap dan berkesan.
dan sejajar dengan isu-isu semasa, penjenamaan semula
kursus, mengenalpasti sasaran yang bersesuaian dan Sepanjang tahun 2017, ILTIM telah berjaya melaksanakan
beberapa penambahbaikan lain supaya program-program sebanyak 76 kursus dengan penyertaan seramai 3,837
yang ditawarkan di ILTIM setanding atau lebih baik daripada peserta.
pusat-pusat latihan yang lain.
112
ANJURAN KLUSTER ILTIM JUMLAH

KESELURUHAN
KSDP KPPLP KPI KPITM (BULANAN)
BIL BULAN
KURSUS PESERTA KURSUS PESERTA KURSUS PESERTA KURSUS PESERTA KURSUS PESERTA
1 JAN 2 73 1 17 2 62 2 58 7 210
2 FEB 1 153 1 21 3 81 2 55 7 310
3 MAC 2 60 0 0 3 101 3 108 8 269
4 APRIL 2 43 0 0 3 563 2 46 7 652
5 MEI 2 62 0 0 1 22 1 29 4 113
6 JUN 1 217 1 114 1 128 1 159 4 618
7 JUL 2 34 0 0 2 57 2 50 6 141
8 OGOS 3 297 0 0 2 50 3 66 8 413
9 SEPT 3 97 0 0 3 78 3 352 9 527
10 OKT 1 30 0 0 3 240 3 79 7 349
11 NOV 5 121 0 0 2 63 2 51 9 235
12 DIS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
JUMLAH
24 1187 3 152 25 1445 24 1053 76 3837
KESELURUHAN
Jumlah kursus dan peserta yang hadir mengikut kluster
Manakala malumat kursus anjuran JAKIM dan agensi

luar yang diadakan dengan kerjasama ILTIM dalam
menggunapakai kemudahan prasarana ILTIM sebagaimana
KPITM
4%
berikut:
KPITM
32% JUMLAH
JAKIM AGENSI LUAR KESELURUHAN
31% BIL BULAN
KSDP
KURSUS PESERTA KURSUS PESERTA KURSUS PESERTA
KPPLP 1 JAN 0 0 1 20 1 20
33% 2
3
FEB
MAC
2
1
70
40
4
4
175
445
78
5
245
485
4 APRIL 2 80 5 440 7 520
5 MEI 3 120 4 170 7 290
6 JUN - - - - 0 0
7 JUL 4 170 8 450 12 620
8 OGOS 0 0 0 0 0 0
Carta pai peratusan jumlah kursus/program ILTIM bagi
9 SEPT 0 0 5 335 5 335
setiap kluster 10 OKT 1 40 9 395 10 435
11 NOV 1 40 8 330 9 370
12 DIS 0 0 5 220 5 220
JUMLAH 14 560 53 2980 139 3540
KESELURUHAN
Maklumat terperinci keseluruhan pelaksanaan kursus anjuran

ILTIM, JAKIM dan agensi luar pada tahun 2017 sebagaimana
di lampiran A dan gambar kursus boleh dilihat pada lampiran
bergambar.
RAKAN NBOS KURSUS
Dalam mengorak langkah untuk lebih maju dan meluaskan

jaringan hubungan yang mantap antara jabatan-jabatan
dan agensi-agensi di wilayah Timur khasnya dan seluruh
Graf peratusan jumlah kursus/program ILTIM bagi setiap Malaysia amnya. ILTIM telah berjaya melaksanakan banyak
kluster
113
kursus dengan bantuan tenaga dan sumbangan daripada dikongsikan di antara penceramah-penceramah jemputan
rakan NBOS. Terdapat 20 rakan NBOS ILTIM bagi tahun 2017, dengan peserta yang hadir.
sebagaimana berikut:
Program berkenaan juga dapat merungkai
persoalan-persoalan yang timbul dalam kalangan peserta
BIL JABATAN CATATAN
mengikut kreativiti penceramah-penceramah jemputan
1 Jabatan Agama Hal Ehwal Islam JAHEAT ILTIM.
Terengganu
2 Majlis Agama Islam Dan Adat MAIK Antara penceramah-penceramah jemputan ialah:
Istiadat Melayu Kelantan
3 Jabatan Agama Islam Selangor JAIS
4 Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri SUK YBHG US. MHD MOHIB KHOULI BIN NAZEM
Penceramah Bebas
Kelantan KELANTAN
5 Majlis Daerah Besut MDB YBHG DR LOKMAN BIN IBRAHIM
Pensyarah
6 Pelbagai Bahagian di JAKIM JAKIM Universiti Sains Islam Malaysia
7 Yayasan Terengganu YBHG PROF. MADYA DR.

BASRI BIN IBRAHIM
8 Jabatan Penjara Malaysia Pensyarah UNISZA
9 Jabatan Imigresen Malaysia YBHG. PROF. DR. MOHD RIDHUAN TEE

BIN ABDULLAH
10 Kementerian Perdagangan Dalam KPDNKK Pensyarah UNISZA
Negeri
11 Agensi Anti Dadah Kebangsaan AADK
Info bergambar berkaitan Program Syarahan Perdana dan
12 Pejabat Mufti Wilayah
Program Ihya’ Ramadhan 1438H/2017M sebagaimana di
13 Suruhanjaya Pencegahan Rasuah SPRM lampiran B. Pada 10 Ogos 2017, YBhg. Datuk Haji Zainal
Malaysia Abidin bin Jaffar Timbalan Ketua Pengarah Pembangunan
Insan JAKIM bersama Pengarah ILIM YBrs. Ustazah Zaiton
14 Kementerian Keselamatan Dalam KDN
Negeri
Binti Abdul Rahman telah hadir merasmikan syarahan
perdana yang berlangsung pada hari tersebut.
15 Jabatan Kebajikan Masyarakat JKM
16 KASTAM DiRaja Malaysia KASTAM

17 Kementerian Kesihatan Malaysia KKM LAWATAN TIMBALAN KETUA
18 Jabatan Akauntan Negara
PENGARAH PEMBANGUNAN
INSAN JAKIM KE ILTIM
19 SMK (A) Iktifaq
20 SM Imtiaz Besut IMTIAZ
21 SMK (A) Ittifaqiah Pada 10 Ogos 2016, YBhg Datuk Haji Zainal Abidin bin Jaffar
TKPPI JAKIM telah mengadakan lawatan dan temu mesra
bersama warga ILTIM, Besut.
PROGRAM SYARAHAN PERDANA Pertemuan ringkas itu telah membenihkan kemesraan

dan dapat menyelesaikan beberapa perkara berkaitan
pengurusan ILTIM dan seterusnya membincangkan
Program syarahan dan ihya’ Ramadhan 1438H/2017M dapat penyelarasan perjalanan Majlis Perasmian Bangunan ILTIM
dilaksanakan sebanyak 9 kali dan mendapat sambutan oleh KDYMM Sultan Terengganu yang akan diadakan pada
yang cukup memberangsangkan. Banyak maklumat dapat awal tahun 2018.
114
Beliau juga sempat menyampaikan beberapa amanat dalam

melestarikan keunggulan ILTIM di wilayah timur. Pada
11 Ogos 2017, TKPPI juga berkesempatan merasmikan
Program Syarahan Perdana.
LAWATAN S.S. DATUK DR. INSTITUT PEMANTAPAN DAN

ZULKIFLI BIN MOHAMAD PERKADERAN AKIDAH MALAYSIA
AL-BAKRI MUFTI WILAYAH (IPHAM)
PERSEKUTUAN
Pada tahun 2015 dan 2016, Institut Pemantapan Dan
Pada 27 Ogos 2017, Mufti Wilayah Persekutuan telah Perkaderan Akidah Malaysia (IPHAM), hanya ada 2 kluster
meluangkan masa mengadakan lawatan dan temu mesra iaitu Kluster Perkaderan (KPA) dan Kluster Pemantapan
bersama warga ILTIM, Besut. Dalam pertemuan singkat dan Ilaj (KPI). Pegawai dan Kakitangan telah berjaya
itu, beliau banyak memberi ingatan dan kata-kata nasihat melaksanakan sebanyak 33 kursus pada tahun 2015 dan
kepada warga ILTIM agar sentiasa bekerja dengan penuh 29 kursus sepanjang tahun 2016.
amanah dan menjaga hubungan dengan ALLAH.
Walaubagaimanapun, penambahan program/kursus yang
perlu dilaksanakan pada tahun 2017, IPHAM melakukan
transformasi melalui 1 unit dan 3 Kluster iaitu Unit Khidmat
& Pengurusan (UKP), Kluster Perkaderan (KPA), Kluster
Pemantapan & Ilaj (KPI) dan Kluster Data & Dokumentasi telah
berjaya melaksanakan kursus/program sama ada program
yang dikhususkan untuk Kakitangan IPHAM sahaja dan
agensi luar yang telah ditetapkan sasaran peserta terutama
yang melibatkan kakitangan kerajaan sebanyak 46 kursus/
program seperti berikut:
115
SENARAI PROGRAM/KURSUS BAGI TAHUN 2017
BULAN BIL TARIKH KURSUS/PROGRAM PESERTA URUS SETIA
JAN 1 24 – 26 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Tasawuf Imam & Nazir Masjid Felda (18 Orang) KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Siri 1/2017: Tahap 2: Pengukuhan
FEB 2 3 (1H) Taklimat EKSA Pegawai dan Kakitangan IPHAM (11 Orang) UNIT KHIDMAT
PENGURUSAN
3 14 – 16 Kursus Pemantapan Akidah dan Pemikiran Islam Pembantu Guru Agama (PGA) Jabatan Penjara KLUSTER PEMANTAPAN
(3H 2M) Siri 1/2017 Malaysia (30 Orang) & ILAJ
4 21 – 23 Kursus Pemantapan Akidah dan Pemikiran Islam Pegawai & Kakitangan Kem. Perdagangan KLUSTER PEMANTAPAN
(3H 2M) Siri 2/2017 Dalam Negeri, Koperasi & Kepenggunaan & ILAJ
(KPDNKK) (30 Orang)
5 21 – 23 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Pemikiran Imam & Nazir Masjid Felda (26 Orang) KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Islam Siri 1/2017: Tahap 2: Pengukuhan
MAC 6 10-12 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Saudara Muslim dan Rakan Ziarah Negeri KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Perbandingan Agama Siri 1/2017: Tahap 2: Sembilan (15 Orang)
Pengukuhan
7 14-16 Kursus Pembangunan Sahsiah dan Pemantapan Jabatan Kebajikan Masyarakat Melaka KLUSTER PEMANTAPAN
(3H 2M) Akidah Siri 1/2017 (40 Orang) & ILAJ
8 21-22 Jejak Ukhuwwah Siri 1 di Tok Bali, Kelantan Penduduk Perkampungan Nelayan Tok Bali, KLUSTER PEMANTAPAN
(2H 1M) Kelantan (500 Orang) & ILAJ
9 28-30 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Pemikiran Guru Pendidikan Islam Jab. Pendidikan Islam KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Islam Siri 2/2017: Tahap 2: Pengukuhan Negeri Sembilan (28 Orang)
APR 10 11-13 Kursus Pembangunan Sahsiah dan Pemantapan Pelajar SMK Taman Tuanku Jaafar, Seremban KLUSTER PEMANTAPAN
(3H2M) Akidah Siri 2/2017 (32 Orang) & ILAJ
11 11-13 Kursus Pembangunan Sahsiah dan Pemantapan Mahasiswa Kolej Unifield Negeri Sembilan KLUSTER PEMANTAPAN
12 13 April Lawatan Kerja Penanda Aras IPHAM di Pusat Pegawai dan Kakitangan IPHAM (6 Orang) KLUSTER DATA &
(1H) Pemurnian Akidah (Baitul Iman), Hulu Selangor, DOKUMENTASI/ UNIT
Selangor KHIDMAT PENGURUSAN
13 18-20 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Penggerak Masyarakat Orang Asli KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Perbandingan Agama Siri 2/2017: Tahap 2: (14 Orang)
Pengukuhan
14 27 (1H) Seminar Sufi Peringkat Kebangsaan di Dewan Jabatan Mufti, JAINS, Ahli Akademik, Majlis KLUSTER PEMANTAPAN
Saadah, Wisma MUIS, Sabah Agama Islam Negeri-negeri, Panel Pakar & ILAJ
Akidah JAKIM, Ahli Majlis Fatwa Kebangsaan,
Ahli Majlis Fatwa Negeri-negeri, NGO Islam,
Tokoh-Tokoh Tasawwuf Malaysia, Pengamal
Tarekat di Malaysia, Pegawai JAKIM
(1000 Orang)
MEI 15 2-3 Jejak Ukhuwwah Siri 2/2017 di Masjid Rahman Ahli Qariah dan Penduduk Kampung Daerah KLUSTER PERKADERAN
(2H 1M) Putra Al-Haj, Yan Kechil, Daerah Yan, Kedah Darul Yan (1000 Orang)
Aman
16 5-7 Kursus Pembangunan Sahsiah dan Pemantapan Mahasiswa Universiti Malaysia(UM) KLUSTER PEMANTAPAN
17 8-9 Bengkel Sistem Maklumat Latihan IPHAM (I-TIS) Pegawai dan Kakitangan IPHAM KLUSTER DATA &
(1H) Siri 1/2017 (11 Orang) DOKUMENTASI
18 16 – 18 Kursus Pembangunan Sahsiah dan Pemantapan Anggota dan Kakitangan Ibu Pejabat Polis KLUSTER PEMANTAPAN
(3H 2M) Akidah Siri 3/2017 Daerah Kota Setar, Kedah (40 Orang) & ILAJ
19 23 Bengkel Pengurusan Dan Tadbir Urus Pegawai dan Kakitangan IPHAM KLUSTER DATA &
(1H) Perpustakaan IPHAM (11 Orang) DOKUMENTASI
20 24-25 Bengkel Pengurusan Aset dan Stor IPHAM Pegawai dan Kakitangan IPHAM UNIT KHIDMAT
(2H) (11 Orang) PENGURUSAN
21 26 Mengurus & Mengemaskini Perpustakaan Ketua & Pembantu KDD (2 Orang) KLUSTER DATA &
(1H) DOKUMENTASI
JUN 22 1 Mengurus & Mengemaskini Perpustakaan Ketua & Pembantu KDD (2 Orang) KLUSTER DATA &
(1H) DOKUMENTASI
23 13-15 Kursus Pembangunan Sahsiah dan Pemantapan Mahasiswa IPG Kampus Raja Melewar, KLUSTER PEMANTAPAN
(3H 2M) Akidah Siri 4/2017 Seremban, Negeri Sembilan (30 Orang) & ILAJ
116
24 16 Jejak Ukhuwwah Siri 3/2017 di Masjid Bunga Saudara Muslim Daerah Jelebu KLUSTER PERKADERAN
(1H) Tanjung, Jelebu, Negeri Sembilan (50 Orang)
25 16 – 18 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Tasawuf Pengamal Tarekat Negeri Sembilan KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Siri 1/2017: Tahap 1: Persediaan (17 Orang)
JUL 26 11 – 13 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Pemikiran Guru Pendidikan Islam Jab. Pendidikan Islam KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Islam Siri 3/2017: Tahap 2: Pengukuhan Negeri Sembilan (20 Orang)
27 17 Lawatan Kerja Tidak Rasmi di Perpustakaan JAKIM Ketua & Pembantu KDD (2 Orang) KLUSTER DATA &
(1H) DOKUMENTASI
28 22-23 Mengurus & Mengemaskini Perpustakaan Ketua & Pembantu KDD (2 Orang) KLUSTER DATA &
(2H) DOKUMENTASI
29 24 – 27 Kursus TOT Pemantapan Akidah Siri 1/2017 Pegawai Agensi Agama Negeri Kelantan KLUSTER PEMANTAPAN
(4H 3M) (JAHEAIK) (55 Orang) & ILAJ
30 25-27 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Guru Pendidikan Islam Jab. Pendidikan Islam KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Perbandingan Agama Siri 3/2017: Tahap 2: Wilayah Persekutuan Putrajaya
Pengukuhan (33 Orang)
OGOS 31 22-24 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Pemikiran Kader IKBTN/IKBN/PDRM (20 Orang) KLUSTER PERKADERAN
(3H 2M) Islam Siri 3/2017: Tahap 2: Pengukuhan
32 22-24 Kursus Pemantapan Akidah Dan Pemikiran Islam Pensyarah & Kakitangan IPG Kampus Raja KLUSTER PEMANTAPAN
(3H 2M) Siri 3/2017 Melewar, Seremban, Negeri Sembilan & ILAJ
(30 Orang)
33 22-24 Kursus Kecemerlangan Pembantu Operasi JAKIM Pembantu Operasi JAKIM (30 Orang) KLUSTER DATA &
(3H 2M) DOKUMENTASI
34 28 Wacana Intelektual Akidah Menurut Pendekatan Mahasiswa (1000 Orang) KLUSTER PERKADERAN
(1H) Wasatiyyah di Politeknik Nilai, Negeri Sembilan
SEPT 35 9-10 Mengurus & Mengemaskini Perpustakaan Ketua & Pembantu KDD (2 Orang) KLUSTER DATA &
(2H) DOKUMENTASI
(3H) DOKUMENTASI
(3H) Perbandingan Agama: Tahap 1: Persediaan Negeri Melaka (40 Orang)
38 19-20 Mengemaskini Dan Menyelenggara Peralatan ICT Urus Setia BPM (2 Orang) KLUSTER DATA &
(2H) IPHAM DOKUMENTASI
(3H) Perbandingan Agama: Tahap 2: Pengukuhan Negeri Selangor (24 Orang)
40 26-28 Kursus Pemantapan Akidah Dan Pemikiran Islam Anggota dan Kakitangan Ibu Pejabat Polis KLUSTER PEMANTAPAN
(3H) Siri 4/2017 Kontinjen N.Sembilan (30 Orang) & ILAJ
OKT 41 18 Mengurus & Mengemaskini Perpustakaan Ketua & Pembantu KDD (2 Orang) KLUSTER DATA &
(1H) DOKUMENTASI
42 29-31 Kursus Train Of Trainer (TOT) Penceramah Akidah Pegawai JAKIM, Penggubal Buku Modul, Ahli KPA/KPI/
(3H) Siri 1/2017 Jawatankuasa Pemantau IPHAM, Pensyarah KDD&UKP
Universiti, Guru-Guru Pendidikan Islam
(22 Orang)
43 31-2 NOV Kursus Pemantapan Akidah Dan Pemikiran Islam Pegawai & Kakitangan JPJ (30 Orang) KLUSTER PEMANTAPAN
(3H) Siri 5/2017 & ILAJ
NOV 44 7-9 Kursus Intensif Perkaderan Akidah dan Kader JAKIM (KKM), Guru Takmir (19 Orang) KLUSTER PERKADERAN
(3H) Perbandingan Agama: Tahap 2: Pengukuhan
(2H) DOKUMENTASI
(2H) DOKUMENTASI
Institut Pemantapan Dan Perkaderan Akidah Malaysia 3 Jejak Ukhuwwah, 2 T.O.T dan 1 Lawatan Kerja Penanda
(IPHAM), Jelebu, Negeri Sembilan Darul Khusus juga Aras.
telah berjaya melaksanakan 1 seminar, 1 wacana,
117
SEMINAR SUFI PERINGKAT
KEBANGSAAN 2017 DI DEWAN
SA’ADAH, WISMA MUIS, SABAH
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) dengan kerjasama

Majlis Ugama Islam Sabah (MUIS), Pejabat Mufti Negeri
Sabah, Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri Sabah,
Institut Wasatiyyah Malaysia dan JAKIM Cawangan Sabah
dalam menganjurkan Seminar Sufi Menurut Pendekatan
Wasatiyyah Peringkat Kebangsaan kali ke- 3 pada 27 April
2017 (Khamis) di Dewan Saadah, Wisma MUIS Sabah.
Seminar ini dihadiri seramai 1000 orang peserta daripada
Jabatan Mufti, JAINS, Ahli Akademik, Majlis Agama Islam
Negeri-negeri, Panel Pakar Akidah JAKIM, Ahli Majlis Fatwa
Kebangsaan, Ahli Majlis Fatwa Negeri-negeri, NGO Islam,
Tokoh-tokoh Tasawwuf Malaysia, Pengamal Tarekat di
Malaysia dan Pegawai JAKIM.
WACANA INTELEKTUAL AKIDAH

MENURUT PENDEKATAN
WASATIYYAH DI POLITEKNIK
NILAI, NEGERI SEMBILAN
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM), melalui Institut

Pemantapan dan Perkaderan Akidah Malaysia (IPHAM) JAKIM,
Jelebu dengan kerjasama Politeknik Nilai, Negeri Sembilan,
Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri Sembilan, Jabatan
Mufti Negeri Sembilan dan Institut Wasatiyyah Malaysia
(IWM) telah berjaya mengadakan Wacana Intelektual Akidah
Menurut Pendekatan Wasatiyyah bertempat di Dewan Seri
Putra, Politeknik Nilai. Wacana ini dihadiri seramai 1000 orang
peserta daripada pensyarah, kakitangan dan mahasiswa/
mahasiswi Politeknik.
118
JEJAK UKHUWWAH SIRI 1/2017

DI PERKAMPUNGAN NELAYAN
TOK BALI, KELANTAN
Tok Bali, 21-22 Mac 2017 (Isnin) bersamaan 22-23

Jamadilakhir 1438H-Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
(JAKIM) melalui Institut Pemantapan dan Perkaderan Akidah
Malaysia (IPHAM) dengan kerjasama Majlis Agama Islam
Kelantan (MAIK), Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri
Kelantan (JHEAIK), Pejabat Agama Daerah Pasir Puteh dan
Ahli Jawatankuasa Masjid As-Syakirin, Mukim Air Tawar,
Pasir Puteh Kelantan bersama-sama menjayakan “Program
Jejak Ukhuwwah di Perkampungan Nelayan” bersempena
dengan Karnival ~i~ Nelayan Tok Bali 2017. Program ini
telah berlangsung selama 2 hari bermula pada 21 hingga
22 Mac 2017 bertempat di Masjid As-Syakirin, Mukim Air
Tawar, Tok Bali, Pasir Puteh, Kelantan.

DI MASJID RAHMAN PUTRA
AL-HAJ, YAN KECHI, DAERAH
YAN, KEDAH DARUL AMAN

Majlis Agama Islam Negeri Kedah, Jabatan Hal Ehwal Agama
Islam Negeri Kedah , Pejabat Agama Daerah Yan dan Ahli
Jawatankuasa Masjid Rahman Putra Al-Haj, Yan Kechil
bersama-sama turun padang bagi menjayakan “Program
Jejak Ukhuwwah” bersempena dengan Karnival ~i~ Media
Baharu, Kedah 2017. Program ini telah berlangsung selama
2 hari bermula pada 2 hingga 3 Mei 2017 bertempat di Masjid
Rahman Putra Al-Haj, Yan Kechil, Daerah Yan, Kedah Darul
Aman.
119
SAUDARA MUSLIM DI MASJID
BUNGA TANJUNG, JELEBU,
NEGERI SEMBILAN

Majlis Agama Islam Negeri Sembilan, Jabatan Hal Ehwal
Agama Islam Negeri Sembilan, Pejabat Agama Daerah
Jelebu, Pertubuhan Kebajikan Islam Malaysia (PERKIM) dan
Ahli Jawatankuasa Masjid Bunga Tanjung, Jelebu, Negeri
Sembilan bersama-sama turun padang bagi menjayakan
“Program Jejak Ukhwah” bersempena dengan Program
Ihya’ Ramadhan 2017 kepada Saudara Baru daerah Jelebu.
Program ini telah berlangsung selama 1 hari pada 16 Jun
2017 bertempat di Masjid Bunga Tanjung, Jelebu, Negeri
Sembilan.
120
LAWATAN KERJA PENANDA

ARAS DI PUSAT PEMURNIAN
AKIDAH (BAITUL IMAN) MAIS,
HULU SELANGOR, SELANGOR
Hulu Selangor, 13 April 2017 (Khamis) bersamaan 16 Rejab

1438H - Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) melalui
Institut Pemantapan dan Perkaderan Akidah Malaysia (IPHAM)
dengan kerjasama Majlis Agama Islam Selangor (MAIS)
telah berjaya mengadakan Lawatan Penanda Aras ke Pusat
pada 13 April 2017 (Khamis). Seramai 6 orang delegasi dari
IPHAM, JAKIM yang diketuai oleh Ustaz Che Musa bin Che
Hamat, Pengetua IPHAM.
Secara umumnya objektif lawatan ini adalah bertujuan untuk:
i. Berkongsi pengalaman dan bertukar

pandangan berkaitan pengurusan dan hal
ehwal institusi akidah
ii. Mewujudkan hubungan kerjasama diantara

Pusat Pemurnian Akidah (Baitul Iman), MAIS
dan IPHAM, JAKIM dengan mengadakan
perbincangan dan perkongsian daripada
sudut perlaksanaan program dan pengurusan
kursus
iii. Meninjau prasarana dan kemudahan di

sekitar Pusat Pemurnian Akidah (Baitul Iman),
MAIS
vi. Meninjau prasarana dan kemudahan di

sekitar Pusat Pemurnian Akidah (Baitul Iman),
MAIS
v. Berkongsi maklumat berkaitan modul latihan

bagi menangani isu-isu akidah secara
berkesan yang boleh dijadikan contoh
vi. Mewujudkan hubungan yang lebih erat

bertujuan meneroka peluang kerjasama yang
boleh dimanfaatkan dan dilaksanakan demi
kepentingan kedua-dua belah pihak
121
KURSUS KECEMERLANGAN
PEMBANTU OPERASI JAKIM

Bahagian Khidmat Pengurusan (BKP), JAKIM telah berjaya
melaksanakan Kursus Kecemerlangan Pembantu Operasi
JAKIM pada 22-24 Ogos 2017 (Selasa-Khamis). Seramai
20 orang daripada kalangan Pembantu Operasi yang
berkhidmat di bawah JAKIM. Secara umumnya objektif
kursus ini adalah bertujuan untuk :
i. Mewujudkan dan menanam nilai murni di

kalangan P.O JAKIM terutamanya untuk
melaksanakan sesuatu program secara
bersama
ii. Melebarkan jalinan ukhuwwah dalam

kalangan P.O JAKIM supaya kerjasama
menjadi lebih mudah, cepat dan mencapai
keperluan dan matlamat
122
PENGUKUHAN
INSTITUSI
KEKELUARGAAN
DAN MASYARAKAT

JAKIM menjalankan fungsi utama iaitu: Komuniti (PKKSK) di Jabatan Agama Islam Negeri: Isu dan
Cabaran yang dipengerusikan oleh Ketua Penolong Pengarah
a. Penyelarasan Nikah, Cerai dan Ruju’ Kanan, Jabatan Agama Islam Wilayah Persekutuan (JAWI),
Pembangunan Keluarga Dr. Abdul Ghaffar bin Surip. Panel yang terlibat ialah ialah
Encik Abang Borhanuddin bin Abang Ahmad Masuine dari
b. ‘Ilaj wa Shifa, Dasar Keluarga, Sosial Jabatan Agama Islam Sarawak, Puan Razidah binti Adam dari
dan Hal Ehwal Wanita Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri Sembilan.
Konvensyen ini berjaya memantapkan perkongsian strategik

Pada tahun 2017, antara pencapaian yang telah dicapai di antara agensi kerajaan dan negeri dalam memperkasakan
ialah Pelancaran Modul Pusat Khidmat Keluarga, Sosial dan perkhidmatan dan profesionalisme pegawai runding cara/
Komuniti (PKKSK), melaksanakan Mesyuarat Jawatankuasa khidmat nasihat secara holistik dan berkesan. Malah ia
Pelaksana Pelan Tindakan Keluarga Sakinah Negara juga berjaya, mengarusperdanakan kaunseling/runding cara
(2017-2021) serta Mesyuarat Jawatankuasa Pelaksana Pelan Islam dalam usaha menangani masalah sosial umat Islam.
Tindakan Menangani Gejala Sosial (Perlakuan LGBT).
Konvensyen Pegawai Rundingcara dan Fasilitator Modul Kemahiran Keibubapaan

Pusat Khidmat Keluarga, Sosial dan Komuniti (PKKSK)
Peringkat Kebangsaan Tahun 2017 dan Pelancaran Modul Pembangunan Remaja
Modul PKKSK
Modul Pendidikan Kanak-Kanak
JAKIM berperanan memberi pendedahan mengenai
isu-isu semasa berkaitan keluarga, sosial dan komuniti dan Modul Pemerkasaan Saudara Muslim
mekanisme penyelesaiannya khususnya kepada pegawai
runding cara dan fasilitator Pusat Khidmat Keluarga, Sosial Modul Pengurusan Konflik Keluarga
dan Komuniti (PKKSK). Maka bagi mencapai objektif ini,
JAKIM telah menganjurkan Konvensyen Pegawai Runding Modul Interaksi Kejiranan
cara dan Fasilitator Pusat Khidmat Keluarga, Sosial dan
Komuniti (PKKSK) Peringkat Kebangsaan Tahun 2017 dan Modul Kehamilan dan Kelahiran
Pelancaran Modul PKKSK .
Modul Pengukuhan Akidah
Program ini telah berlangsung pada 1 November 2017
di Dewan Datuk Mohd Shahir, ILIM, Bangi. Sempena Modul Khidmat Nasihat Komuniti
konvensyen ini, pelancaran Buku Modul Pusat Khidmat
Keluarga, Sosial dan Komuniti telah disempurnakan Modul Kasih ke Syurga (Warga Emas)
oleh Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri,
YB Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki.
Modul Pusat Khidmat Keluarga, Sosial dan Komuniti (PKKSK)
Dalam konvensyen ini, lima kertas telah dibentangkan
antaranya Psikospiritual Islam: Konsep dan Aplikasi yang
telah dibentangkan oleh oleh Pensyarah Akademik Pengajian
Islam, Universiti Malaya, Prof. Madya Dr. Che Zarrina binti
Sa’ari, Program Intervensi Kerohanian dalam Menangani
Isu Sosial, Ketua Penolong Pengarah Kanan JAKIM, Encik
Bukhari bin Md Akhir, dan Kesukarelawanan Peneraju Sistem
Sokongan Sosial Masyarakat yang disampaikan oleh Dr. Nor
Wahiza binti Abdul Wahat dari Yayasan Ihtimam Malaysia.
Selain itu, pengisian diteruskan dengan Slot Bual Bicara

bertajuk Pelaksanaan Pusat Khidmat Keluarga, Sosial dan Mesyuarat Ahli Jawatankuasa Bertindak /
124
P E N G U KU H A N IN ST IT U S I K E K E LUA R GA A N DA N M ASYARAKAT
Penyelarasan Pelan Tindakan Menangani Gejala Sosial

Perlakuan Lesbian, Gay, Biseksual, Dan Transgender
(LGBT) 2017 – 2021 Bil. 1/2017
Ahli mesyuarat yang terdiri dari wakil agensi kerajaan,

badan berkanun dan NGO
Mesyuarat Ahli Jawatankuasa Bertindak /

Penyelarasan Pelan Tindakan Keluarga Sakinah
Negara, 2017-2021
Perlakuan Lesbian, Gay, Biseksual fan Transgender yang
merupakan perlakuan songsang dan luar dari norma
kehidupan masyarakat perlu ditangani agar tidak menular.
Oleh itu, JAKIM telah membangun Pelan Tindakan Menangani
Gejala Sosial Perlakuan Lesbian, Gay, Biseksual, Dan
Transgender (LGBT) 2017 – 2021.
Pelan tindakan ini adalah salah satu inisiatif JAKIM dalam

pelaksanaan tindakan bersama kementerian dan agensi
kerajaan peringkat pusat dan negeri seperti jabatan
agama islam negeri-negeri (JAIN), agensi kerajaan dan
badan berkanun seperti Kementerian Pelajaran Malaysia, Pelan Tindakan Keluarga Sakinah Negara 2017-2021 telah
Kementerian Kesihatan Malaysia, Jabatan Kehakimam mula dibangunkan pada tahun 2014 dan telah dilancarkan
Syariah Malaysia, Kementerian Pembangunan Wanita, pada 26 Julai 2016 oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri
Keluarga, dan Masyarakat, Kementerian Belia dan Sukan, YB Dato’ Seri Jamil Khir bin Baharom. Pelan tindakan ini
Kementerian Dalam Negeri, Lembaga Pembangunan merupakan perancangan stategik 5 tahun (2017-2021)
Penduduk dan Keluarga Negara, Majlis Agama Islam dalam usaha membangunkan keluarga yang sakinah.
Selangor, Institut Kefahaman Islam Malaysia, Yayasan
Dakwah Islamiah Malaysia dan TV Al-Hijrah. Mesyuarat pertama telah diadakan pada 8 Mei 2017 yang
dipengerusikan oleh Timbalan Ketua Pengarah Pembangunan
Buat julung kalinya JAKIM telah mengadakan Mesyuarat Insan yang dihadiri oleh Jabatan Agama Islam Negeri dan
Ahli Jawatankuasa Bertindak / Penyelarasan Pelan Tindakan agensi-agensi berkaitan. Tujuan mesyuarat ini diadakan bagi
Menangani Gejala Sosial Perlakuan Lesbian, Gay, Biseksual, memantau pelaksanaan pelan tindakan ini.
Dan Transgender (LGBT) 2017 – 2021 Bil. 1/2017 pada 24 Julai
2017 bertempat di Kompleks Islam Putrajaya. Mesyuarat kali
pertama ini telah dipengerusikan oleh Ketua Pengarah JAKIM, PENYELARASAN NIKAH, CERAI
Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha. Melalui mesyuarat ini, DAN RUJU’
pelaksnaan program menangani dan membendung perlakuan
LGBT dapat diselaraskan. Bagi memperkukuhkan institusi
kekeluargaan jauh dari gejala sosial di kalangan masyarakat Bidangkuasa agama Islam merupakan bidangkuasa negeri
Islam di negara ini berteraskan al-Quran dan al-Sunnah, termasuk urusan nikah, cerai dan ruju’. Namun, JAKIM
menggembeleng keupayaan, kemahiran dan kepakaran sebagai agensi penyelaras berkaitan pengurusan telah
secara lebih sistematik, terancang dan bersepadu di antara melaksanakan pelbagai usaha mencapai permuafakatan
agensi-agensi Melibatkan penyertaan agensi bukan kerajaan antara negeri. Penyelarasan urusan nikah, cerai dan ruju’
secara lebih aktif dalam menyusun strategi pelaksanaan amat penting bagi memudah dan melancarkan urusan
program sosial. sekaligus memberi pandangan positif masyarakat terhadap
agensi agama. Antara usaha yang dilaksanakan ialah: -
125
Persidangan Ketua Pendaftar Nikah, Cerai dan Ruju’ Persidangan Ketua-Ketua Pendaftar Nikah, Cerai dan
Seluruh Malaysia Ruju’ dan Ketua-Ketua Pendaftar Jabatan Kehakiman
Syariah Negeri/ Mahkamah Syariah Negeri Seluruh
Bertempat di Klana Beach Resort, Port Dickson, Negeri Malaysia (KPNCR DAN KP JKSN/MSN) Kali kelima 2017
Sembilan pada 8-9 Mei 2017 telah diakan Persidangan Ketua
Pendaftar Nikah, Cerai dan Ruju’ Seluruh Malaysia Kali ke-36. Pengurusan nikah, cerai dan ruju’ adalah bidangkuasa
negeri yang melibatkan Jabatan Agama Islam Negeri-negeri
Persidangan kali ke 37 pula telah diadakan pada 24 - 26 dan Jabatan Kehakiman Syariah Negeri. Namun peranan
Oktober 2017 bertempat di Hotel Imperial, Kuching, Sarawak. Jakim dan Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia sebagai
Sempena persidangan kali ini telah diadakan kunjung hormat penyelaras untuk menyelesaikan isu dan masalah
ke Majlis Agama Islam Sarawak bagi membincangkan berhubung pengurusan perkahwinan yang tidak mengikut
kerjasama yang boleh dibuat. Selain itu, kunjung hormat undang-undang, menyelaras peraturan mengenai urusan
juga diadakan Majlis Adat Istiadat Sarawak untuk berkongsi perkahwinan, perceraian dan ruju’ di Malaysia, mendapatkan
mengenai perkahwinan adat di negeri berkenaan. maklumat, pandangan dan idea bagi mengatasi isu-isu
perkahwinan yang tidak mengikut undang-undang dan
Persidangan berkala dua kali setahun ini dipengerusikan oleh peraturan negara dan mempertingkatkan keberkesanan
Timbalan Ketua Pengarah (Pembangunan Insan) Datuk Haji pengurusan perkahwinan, perceraian dan ruju’ orang Islam
Zainal Abidin bin Jaffar sebagai medium untuk menyelesaikan di Malaysia.
isu dan masalah berhubung pengurusan perkahwinan yang
tidak mengikut undang-undang Malaysia. Dan Menyelaras Persidangan ketua-ketua Pendaftar Nikah Cerai Ruju’ dan
peraturan mengenai urusan perkahwinan di antara agensi- Ketua-ketua Pendaftar Jabatan Kehakiman Syariah Negeri/
agensi yang terlibat. Mahkamah Syariah Negeri Seluruh Malaysia (KPNCR dan
KP JKSN/MSN) Kali Kelima Tahun 2017 telah diadakan pada
Melalui persidangan ini, isu dan masalah berhubung 31 Julai 2017 di Kompleks Islam Putrajaya. Persidangan
pengurusan perkahwinan yang tidak mengikut anjuran bersama Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM)
undang-undang Malaysia dapat diselesaikan di samping dan Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM) ini diadakan
peraturan mengenai urusan perkahwinan di antara secara berkala sekali pada setiap tahun.
agensi-agensi yang terlibat dapat diselaraskan.
Penganjuran persidangan kali ini dipengerusikan oleh
Muzakarah Pendaftar, Penolong Pendaftar Nikah, Cerai Timbalan Ketua Pengarah Pembangunan Insan, JAKIM
dan Ruju; Peringkat Negeri Sabah dan YA Datuk Hakim Rayuan Syariah, JKSM. Persidangan
dihadiri oleh Pengarah-pengarah Bahagian di JAKIM,
Muzakarah yang diadakan pada 24 Mei 2017 ini menjadi Pengarah-pengarah bahagian di JKSM, KPNCR dan KP JKSN/
medium perkongsian maklumat berkaitan pengurusan MSN seluruh Malaysia.
pernikahan terkini dan peruntukan undang-undang keluarga
Islam. Pelaksanaan muzakarah ini berlangsung di Jabatan Sebanyak tiga kertas yang menyentuh mengenai isu-isu
Hal Ehwal Islam Negeri Sabah. perkahwinan di Malaysia telah dibentangkan dalam
persidangan pada kali ini. Semoga penyelarasan yang
Program yang dihadiri oleh Pendaftar dan Penolong Pendaftar dibincangkan dalam persidangan ini dapat dilaksanakan
Nikah Cerai Ruju’ Seluruh Negeri Sabah ini telah dirasmikan sepertimana yang telah dipersetujui dan dilaksanakan
oleh Pembantu Menteri Kepada Ketua Menteri Sabah, Datuk dengan sebaik mungkin berdasarkan peruntukkan
Haji Mohd. Arifin bin Mohd. Arif. undang-undang negara yang berkuatkuasa.
Melalui pengisian forum dan ceramah JAKIM dapat Mesyuarat Garis Panduan Pengurusan Perkahwinan,
mengumpul saranan, cadangan, pandangan dan maklum Perceraian dan Ruju’ Orang Islam Warganegara
balas menambah baik pelaksanaan prosedur nikah, cerai dan Malaysia di Luar Negara
ruju’ di peringkat negeri.
JAKIM adalah agensi penyelaras bagi pengurusan nikah, cerai
dan ruju’ di Malaysia. Antara penyelaras yang dilaksanakan
ialah menyediakan satu Garis Panduan Pengurusan
126
Perkahwinan, Perceraian dan Ruju’ Orang Islam di Luar

Penggunaan Borang Kebenaran
Negeri untuk digunapakai oleh Pendaftar Perkahwinan,
03
Berkahwin yang standard di
Perceraian dan Ruju’ di Luar Negeri yang dilantik oleh Perlis, Kedah, Perak dan Wilayah
Yang DiPertuan Agong/Duli Yang Maha Mulia Sultan/Raja Persekutuan.
negeri-negeri di Malaysia.
Penggunaan Surat Perakuan Nikah,
Cerai dan Rujuk yang standard di
04
Maka bagi tujuan itu, Mesyuarat Garis Panduan Pengurusan
Perkahwinan, Perceraian dan Ruju’ Orang Islam Warganegara Wilayah Persekutuan, Kedah dan
Malaysia Di Luar Negeri telah dilaksanakan. Bagi Perlis.
menghasilkan garis panduan ini, sebanyak empat kali Penggunaan senarai susunan wali
mesyuarat telah diadakan bagi tahun 2018 iaitu pada yang standard di Negeri Sembilan,
19 Januari 2017, 23 Februari 2017, 1-3 Mac 2017 dan
11 April 2017 di Kompleks Islam Putrajaya dan Sepang,
05 Melaka, Perlis, Kedah, Perak dan
Wilayah Persekutuan.
Selangor.
Penggunaan Senarai semak bagi
Mesyuarat ini melibatkan ahli-ahli daripada Penasihat permohonan kebenaran berkahwin
mengikut status pemohon yang
Undang-undang JAKIM, Pengarah Bahagian Penyelarasan
dan Penguatkuasaan Undang-undang JAKIM dan
Ketua-ketua Pendaftar Nikah Cerai Ruju’ Seluruh Malaysia.
06 standard dalam versi Bahasa Melayu
dan Bahasa Inggeris di Negeri
Sembilan, Melaka, Perlis, Kedah,
Perak dan Wilayah Persekutuan.
Sistem Pengurusan Perkahwinan Islam Malaysia
(SPPIM) Penggunaan Borang Pemakluman
Ujian Saringan HIV yang standard
Mesyuarat Jawatankuasa Pelaksana SPPIM telah diadakan
pada Januari dan Mei 2017 yang dipengerusikan oleh 07 di Negeri Sembilan, Melaka,
Perlis, Kedah, Perak dan Wilayah
Persekutuan.
Us Halim Bin Ahmad, Pengarah Bahagian Keluarga, Sosial
dan Komuniti. Tujuan utama mesyuarat ini adalah untuk
Penyelarasan pengesahan status
membincangkan proses-proses atau borang-borang yang
boleh diselaraskan. Selain itu, Mesyuarat Jawatankuasa
Pemandu SPPIM turut diadakan pada 11 Mei 2017 dan
08 pemohon melalui Borang Permohonan
Kebenaran Berkahwin oleh Pendaftar/
Penolong Pendaftar Nikah, Cerai dan
17 November 2017 yang dipengerusikan oleh Timbalan Ketua Ruju’.
Pengarah Pengurusan, Encik Masri bin Razali dimana ia
bertujuan untuk melihat permasalahan sama ada perkakasan,
rangkaian dan isu-isu teknikal sistem yang dihadapi oleh
09 Penyelarasan pengesahan akuan
mastautin.
negeri sepanjang pelaksanaan sistem.
Beberapa pencapaian telah diperolehi pada tahun 2017 iaitu: Pengurusan perkahwinan turut ditingkatkan lagi dengan
membolehkan semakan status perkahwinan melalui Aplikasi
Penggunaan Modul Nikah, Cerai dan
Mobil SPPIM yang dinamakan MyNCR oleh penolong
Rujuk oleh Wilayah Persekutuan Kuala pendaftar. Tujuan pelaksanaan MyNCR dapat membantu
01 Lumpur, Putrajaya dan Labuan pada
16 Januari 2017
mengurangkan kes-kes penipuan semasa membuat
permohonan kebenaran berkahwin. Beberapa latihan
penggunaan MyNCR telah diadakan dengan mensasarkan
Pemindahan 407,878 rekod pendaftar dan penolong pendaftar nikah, cerai dan ruju’
perkahwinan, perceraian, rujuk seperti berikut:
02 dan 617,416 rekod peserta Kursus
Praperkahwinan dari Sistem
e-Munakahat ke dalam SPPIM.
i. 19 April 2017 : JAWI Putrajaya
ii. 16 Mei 2017: JAWI Kuala Lumpur
127
iii. 17 Oktober 2017: Kedah Penambahbaikan Modul Bersepadu Kursus
Praperkahwinan Islam (MBKPI)
iv. 13 November 2017 : Perak
Modul Bersepadu Kursus Praperkahwinan Islam (MBKPI)
v. 23 November 2017 : Perlis ini telah digubal pada tahun 1998, Semakan terakhir telah
dibuat pada tahun 2012. Oleh itu, mulai tahun 2017, JAKIM
vi. 30 November 2017 : Melaka telah mengambil inisiatif untuk membuat semakan semula.
Beberapa siri bengkel telah dibuat.
Panel yang terlibat adalah seramai 50 orang yang terdiri

daripada Jabatan Agama Islam Negeri, Kementerian
Kesihatan Malaysia, Agensi Kewangan Pengurusan Kredit,
Unit Kaunselor, Majlis Agama Islam Negeri Sembilan dan
Universititi Pengajian Sultan Idris.
Taklimat Penggunaan Aplikasi Mobil (MyNCR) kepada Beberapa mesyuarat dan bengkel telah diadakan iaitu:
Pendaftar/Penolong Pendaftar NCR Kedah
i) 8 – 9 Mac 2017, Mesyuarat Pra Bengkel
Penambahbaikan MBKPI di Bilik Mesyuarat
al-Nur, Aras 4, Blok B, Kompleks Islam
Putrajaya.
ii) 8-9 Mac 2017, Bengkel Semakan MBKPI di

Aras 2, Blok B, Kompleks Islam Putrajaya.
29-31 Mac 2017, Bengkel Semakan MBKPI

iii)
Taklimat Penggunaan Aplikasi Mobil (MyNCR) kepada Siri 2 di Institut Latihan Islam Malaysia, Bangi
Pendaftar/Penolong Pendaftar NCR Melaka
iv) 14 - 16 Julai 2017, Bengkel Semakan MBKPI
Selain dari perkahwinan, pengurusan kursus praperkahwinan Siri 3 di Genting Resort, Pahang
turut ditingkatkan melalui SPPIM iaitu dengan membolehkan
penganjur mewujudkan kursus secara ekslusif di mana siri
kursus tersebut hanya boleh dipohon oleh kumpulan tertentu
sahaja. Begitu juga dengan kaedah carian, penganjur boleh
membuat carian penceramah mengikut tajuk-tajuk kursus
dan pentauliahan negeri. Paparan permohonan online turut
ditambahbaik dengan nombor telefon penganjur, yuran
kursus yang ditetapkan, nombor akaun dan nama bank.
PEMBANGUNAN KELUARGA Bengkel Semakan MBKPI
Kursus Asas Penceramah Praperkahwinan Islam

Institusi kekeluargaan merupakan komponen penting
dalam membentuk negara yang sejahtera. Oleh itu, ilmu Kursus Asas Penceramah Praperkahwinan Islam telah
dan pendidikan Islam dan pendidikan kekeluargaan perlu diadakan pada 9 – 11 Julai 2017 di Kem Bina Semangat,
diterapkan kepada masyarakat. Kuala Kubu Bharu, Selangor. Peserta yang terlibat adalah
anggota-anggota KAGAT seluruh Malaysia seramai 115 orang.
128
Kursus Asas Penceramah Praperkahwinan kepada KAGAT
‘ILAJ WA SHIFA’ SOSIAL DAN Tinjauan manakala panel kedua ialah Datuk Nadzim bin Johan
KOMUNITI dengan tajuk Perkongsian Pengalaman Dalam Menangani Isu
Sosial. Tujuh resolusi telah dibentangkan iaitu:-
Masalah sosial seperti juvana, dadah, budaya songsang
perlakuan Lesbian, Gay, Biseksual, Transgender (LGBT), Memperkukuhkan Institusi Keluarga* melalui
HIV dan lain-lain akan mengganggu pembangunan negara pemerkasaan pendidikan agama dan moral,
1
yang sejahtera. Oleh itu, peranan JAKIM, agensi kerajaan mempromosi institusi kekeluargaan Islam dalam
serta badan bukan kerajaan sentiasa bergerak seiring untuk mewujudkan sokongan sosial dan memperkukuhkan
kemahiran keibubapaan;
membendung masalah ini. Melalui cawangan ini, msyuarat
dan bengkel bagi mendapat input dan berkongsi pandangan Memperkasakan Pendidikan Agama* dengan
telah diadakan. Selain itu, cawangan ini juga mengadakan menjadikan pendidik sebagai role model,
2
menyediakan pusat kegiatan keagamaan di institusi
program bimbingan spiritual dan kerohanian kepada pelbagai peringkat, serta mewujudkan kurikulum
kumpulan sasar. pembangunan insan dan kerohanian bagi melahirkan
pelajar yang cemerlang syakhsiah dan akademik;
Multaqa’ Kluster Sosial, Majlis Perundingan Islam
Mewujudkan pusat maklumat sosial* bagi
membolehkan perkongsian data, penemuan kajian dan
3
Kluster Sosial merupakan salah satu kluster dalam Majlis kepakaran kepada pihak-pihak berkepentingan serta
Perundingan Islam. Salah satu program setiap kluster ialah mewujudkan pangkalan data yang boleh digunakan
mengadakan program bagi mendapatkan pandangan dan untuk membantu pihak berkepentingan membentuk
input daripada pelbagai agensi kerajaan, swasta, universiti modul pencegahan dan intervensi bersesuaian;
awam dan badan bukan kerajaan dalam menyediakan suatu
Menguatkuasakan Undang-Undang* dengan
kerangka awal pelan tindakan menangani isu-isu sosial
4
mewujudkan klausa dalam akta/enakmen bagi
melalui pendekatan agama yang komprehensif dan berkesan. menangani isu sosial, serta menyemak dan
Serta menyelesaikan isu-isi semasa berkaitan sosial secara menambahbaik undang-undang berkaitan isu sosial
bersama. yang sedia ada;
Memantapkan Kerjasama Strategik Inter Agensi*

Pada 28 Februari 2017 bertempat Dewan Datuk Mohd melalui penilaian dan penambahbaikan ke atas pelan
5
Shahir, ILIM, Bangi telah berlangsung Multaqa’ Kluster tindakan dan garis panduan sedia ada, menjadikan
Pendidikan dan Sosial, Majlis Perundingan Islam. Program NGO sebagai penggerak (agen) kepada isu-isu
yang menghimpunkan seramai 500 orang terdiri dari pembangunan sosial, mengoptimumkan penggunaan
media sosial, memperkukuhkan pelaksanaan dan
kakitangan kerajaan dari pelbagai agensi ini telah dirasmikan penyampaian perkhidmatan serta penyelarasan data
oleh Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, YAB Dato’ yang komprehensif;
Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi.
6
Perluasan Sistem Sokongan Masyarakat* melalui
pewujudan kepimpinan dan kesukarelawan sosial
Majlis ini turut dihadiri oleh Ketua Kluster Sosial iaitu Timbalan dalam kalangan belia, melahirkan ikon sosial di
Menteri di Jabatan Perdana Menteri, YB Datuk Dr. Asyraf kalangan belia dan memperkasakan penglibatan
Wajdi bin Dusuki. Pengisian bagi kluster sosial ini diisi komuniti dalam kerja-kerja sosial ; dan
7
dengan Sidang Pleno 2: Panel Sosial Panel yang terlibat ialah
Menyediakan blue print media massa sebagai
Ybrs Dr. Mohd Farid Ravi bin Abdullah dengan tajuk medium pembaikan masyarakat dalam pembentukan
pembentangan Senario Isu Sosial di Malaysia: Suatu karakter Islami, beramanah, berani, dan berjati diri.*
129
Persidangan Meja Bulat Isu HIV/AIDS dan Islam di Malaysia, Yayasan Sime Darby dan beberapa Pertubuhan
Malaysia. Bukan Kerajaan (NGO) berkaitan.
Persidangan Meja Bulat Isu HIV/AIDS dan Islam di Malaysia Lima sesi pembentangan telah diisi dalam persidangan ini
telah berlangsung pada 15 - 16 April 2017 di Hotel antaranya ialah Situasi HIV di Malaysia dibentangkan oleh
Vistana, Kuala Lumpur. Perasmian persidangan ini telah Pakar Perunding Perubatan Kesihatan Awam & Epidemiologi
disempurnakan oleh Ketua Pengarah JAKIM, YBhg. Tan Sri Penyakit Berjangkit, Sektor HIV/STI/Hepatitis C, Kementerian
Dato’ Haji Othman bin Mustapha. Kesihatan Malaysia, Dr Anita binti Sulaiman, Isu Rawatan
HIV dari Perspektif Islam disampaikan oleh Felo Penyelidik
Persidangan yang telah dipengerusikan oleh Timbalan Fatwa, Jakim, Profesor Madya Dr Arieff Salleh bin Rosman,
Ketua Pengarah Pembangunan Insan JAKIM, YBhg. Tuan Haji Penerangan Program Pencegahan, Rawatan, Sokongan
Paimuzi bin Yahya ini juga dihadiri Wakil dari Majlis Agama dan Penjagaan HIV/AIDS yang dibentangkan Presiden,
Islam Negeri, Jabatan Agama Islam Negeri, Kementerian Majlis AIDS Malaysia, Encik Bakhtiar Talhah.
Kesihatan Malaysia, Yayasan Aids Malaysia, Majlis Aids
Menawarkan program berbentuk pencegahan,

rawatan dan pemulihan berkenaan isu HIV/AIDS
seperti seminar kesedaran, Bengkel Manual
Islam dan HIV, bantuan perubatan dan pusat
perlindungan yang melibatkan Orang Yang
Hidup Dengan HIV/AIDS (ODHA). Ia bukan hanya
Menggunapakai dan melaksanakan menekankan kepada aspek perawatan fizikal
Pelan Tindakan yang terkandung di tetapi juga pengukuhan kerohanian.
dalam Manual Islam dan HIV yang
Menerimapakai Program Pengurangan
diterbitkan oleh JAKIM di peringkat akar
Kemudaratan (Harm Reduction)
umbi secara lebih menyeluruh bagi
pencegahan HIV yang dilaksanakan
mengelakkan stigma dan diskriminasi
oleh Kementerian Kesihatan Malaysia
kepada Orang Yang Hidup Dengan HIV/
dengan kerjasama Majlis AIDS
AIDS (OHDA).
Malaysia.
Pelaksanaan Program HIV dan Islam

bergerak selari dengan matlamat Pelan
Strategik Kebangsaan Mengakhiri AIDS
Persidangan Meja Bulat HIV dan Islam
(2016 – 2030) yang dirangka oleh
dipanjangkan ke suatu forum lain yang
Kementerian Kesihatan Malaysia.
melibatkan Majlis Agama Islam
Negeri-Negeri.
Menyedari dan memperluaskan bentuk

bantuan zakat kepada Orang Yang Menubuhkan satu working group
Hidup Dengan HIV/AIDS (ODHA) serta untuk meneliti isu yang dibincangkan
menyokong program bantuan perubatan dalam Persidangan Meja Bulat secara
‘PAL Scheme’ yang diselaraskan oleh lebih terperinci.
Yayasan AIDS Malaysia. Memperkukuh jalinan kerjasama strategik
di antara Majlis Agama Islam Negeri dan
Jabatan Agama Islam Negeri dengan NGO yang
menjalankan kerja advokasi HIV melibatkan
Yayasan Ihtimam Malaysia dan Majlis AIDS
Malaysia dengan mengutamakan aspek
al-Wiqayah (pencegahan).
130
Sukan Putrajaya. Program ini melibatkan peserta dalam

kalangan guru-guru kaunseling, pelajar sekolah, pelajar IPTA
dan IPTS, NGO, Ibu bapa, penjawat awam, komuniti LGBT dan
masyarakat awam.
Wakil dari Jabatan Agama Islam Negeri, KKM dan NGO
Ahli Panel Forum
Penyerahan sumbangan
Penyampaian cenderahati kepada penceramah seminar
Ahli persidangan memberi perhatian
Seminar Peduli Isu Lesbian, Gay, Biseksual dan Peserta seminar dari Kementerian Belia dan sukan Putrajaya
Transgender (LGBT)
JAKIM sebagai agensi agama peringkat persekutuan sentiasa

bertekad untuk memberi kesedaran dan pengetahuan
kepada peserta berkenaan isu LGBT dari aspek psikososial,
agama dan kesihatan, memberikan pendedahan tentang
usaha penyantunan yang telah dilaksanakan terhadap
golongan LGBT, memberikan kesedaran dan pengetahuan
kepada peserta untuk terlibat dalam usaha bimbingan dan Peserta seminar di Pulau Pinang
penyantunan.
Seminar ini telah dilaksanakan sebanyak empat siri

iaitu siri 1 pada 5 Oktober 2017 di Hotel Seri Malaysia,
Kepala Batas, Pulau Pinang, Siri 2 pada 13 Oktober 2017
bertempat di Auditorium Perdana Siswa Universiti Malaya,
Kuala Lumpur, Siri 3 pada 20 November 2017 di Auditorium
JAKIM, Kompleks Islam Putrajaya dan siri 4 pada
30 November 2017 di Auditorium Kementerian Belia dan Peserta seminar di Universiti Malaya
131
Program Ihya’ Ramadhan Bersama Komuniti
Bertarikh 17 Jun 2017 bersamaan 22 Ramadan 1438H

bertempat di Masjid Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
telah diadakan Program Ihya’ Ramadhan Bersama
Komuniti. Ia sebagai usaha menndekatkan dan menjalinkan
hubungan di antara komuniti dengan agensi agama,
agensi kerajaan serta NGO di samping menyemarakkan
penghayatan Ramadhan.
Program Mukhayyam Komuniti Disayangi
JAKIM adalah agensi yang melaksanakan program intervensi

kerohanian kepada komuniti Lesbian, Gay, Biseksual
dan Transgender. Ia sebagai Kesedaran kesihatan dan
pengukuhan kerohanian dengan pelaksanaan Ceramah
Interaktif, Latihan Dalam Kumpulan (LDK), Tazkirah, Zikir,
Solat Berjamaah, Aktiviti Outdoor.
Antara VIP yang hadir memberi komitmen
Program yang melibatkan peserta dalam kalangan

gelandangan, Orang Yang Hidup dengan HIV/Aids, penghuni
rumah-rumah perlindungan remaja juvana, wanita hamil
luar nikah, pengguna dadah sekitar Lembah Klang telah
dirasmikan oleh Timbalan Ketua Pengarah (Pembangunan
Insan) JAKIM, Datuk Haji Zainal Abidin Bin Jaffar.
Peserta bersama bertadarrus Al-Qur’an, mendengar tazkirah,

seterusnya berbuka puasa dan solat Tarawih Berjemaah Peserta bertukar pandangan
dan kemuncaknya penyampaian sumbangan. Program ini
mendapat kerjasama dari Yayasan AIDS Malaysia, Sime
Darby.
Solat berjamaah antara pengisian kepada peserta

Bacaan doa sebelum berbuka puasa
Peserta menyertai tadarrus al-Qur’an
132
Sepanjang tahun 2017, sebanyak enam program kepada di Dewan Astaka UMP Gambang. Program disertai lebih 500
komuniti ini telah diadakan iaitu:- pelajar UMP termasuk beberapa peserta daripada sekolah
sekitar Kuantan yang menyertai pelbagai aktiviti sepanjang
BIL. TARIKH TEMPAT SASARAN program berlangsung.
1 24 hingga 26 Celyn Resort, Man Sex With Man
Mac 2017 Kundasang Sabah (MSM)
Pelbagai aktiviti menarik yang diaturkan sepanjang program
ini antaranya seperti program ”Walk 10,000 Step to End HIV,
2 28 hingga 30 Sudara Beach Resort, Transgender (TG) ceramah mengenai HIV: Getting to Zero yang disampaikan
April 2017 Tok Bali Kelantan oleh Dr. Sharifah Mahani Syed Mahar Affandy dari Jabatan
Kesihatan Negeri Pahang dan persembahan daripada artis
3 18 hingga 21 Pusat Latihan Transgender (TG) terkenal iaitu Najwa Latif. Turut berlangsung, forum bertajuk
Ogos 2017 Dakwah, Cameron `Jangan Cuba-Cuba, Teater HIV : I’M P+ dan berakhir dengan
Highland Pahang
bacaan Yaasin dan Tahlil beramai-ramai.
4 27 hingga 29 Resort Kuala Transgender (TG)
Oktober 2017 Sepetang, Perak
5 13 hingga 14 Ismah Beach Resort, Man Sex With Man
Mei 2017 Masjid Tanah Melaka (MSM)/
Woman Sex With
Woman (WSW)
6 9 hingga 11 Hotel Copthorne, Man Sex With Man
Disember 2017 Pulau Pinang (MSM)
Peserta kusyuk mendengar

Sambut Hari Memperingati AIDS Sedunia
JAKIM meneruskan program kesedaran dan pendidikan

HIV kepada masyarakat. Pada tahun ini, Sambutan Hari
Memperingati AIDS Sedunia Peringkat Kebangsaan Tahun
2017 telah diadakan di Universiti Malaysia Pahang (UMP).
Ia telah berlangsung dengan jayanya pada 20 Mei 2018.
Program anjuran bersama Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

(JAKIM) dengan kerjasama Jabatan Agama Islam Pahang ini
turut mendapat sokongan Jabatan Kesihatan Negeri Pahang,
Pameran dari agensi kerajaan
Majlis AIDS Malaysia dan Pertubuhan Positive Warriors
Malaysia dan Perwakilan Kolej Kediaman 2 UMP yang
berlangsung dalam suasana meriah baru-baru ini.
Objektif Program ini untuk meningkatkan kesedaran

mengenai persekitaran HIV/AIDS, mengenai bahaya penyakit
HIV/AIDS dan kesannya kepada umat Islam serta generasi
yang akan datang agar masyarakat lebih berwaspada di
samping untuk memupuk rasa kasih dan belas di kalangan
masyarakat agar berganding bahu dan bekerjasama dalam
membantu dari aspek penyediaan akses kesihatan yang
berkualiti dan khidmat sosial.
Majlis perasmian telah disempurnakan oleh Pengerusi

Jawatankuasa Kesihatan, Sumber Manusia dan Tugas-Tugas
Khas Negeri Pahang, Dato’ Norol Azali Sulaiman bertempat
133
Rehlah Til Jannah Siri 1/2017 membimbing golongan lesbian dan gay kembali kepada
hidup Islam yang diredhai Allah. Modul ini merupakan satu
Pada tahun 2017, sebanyak dua kali program Rehlah Till mekanisme memberi bantuan, sokongan, rawatan kepada
Jannah. 11-13 Ogos 2017 bertempat di Intan Suraya, golongan lesbian dan gay.
Sg. Siput, Perak dan siri kedua pada 10-12 November 2017
bertempat di Institut Latihan Islam Malaysia, Bangi. Objektif Modul
Program yang menyasarkan peserta dari kalangan komuniti Memperkasakan pegawai-pegawai agama Islam, NGO,
yang dijangkiti HIV/AIDS (infected people), dan mereka yang dan agensi yang berkaitan dalam melahirkan strategi dan
menerima kesan HIV/AIDS (infected people) ini berobjektifkan program yang berkesan dalam mendekati dan memberi
meningkatkan kesedaran beragama dan melaksanakan bimbingan kepada golongan LGBT.
tuntutan syariat dalam kehidupan seharian agar dapat
memantapkan rohani dan spiritual insan. Panel Penggubal Modul
Selain itu juga mereka diberi motivasi dan kesedaran diri Panel penggubal modul diwakili oleh pegawai JAKIM, JAIN,
untuk meningkatkan jati diri agar dapat berjuang menghadapi NGO’s Islam, ahli akademik dan Kementerian yang berkaitan
cabaran dan dugaan yang mendatang. serta berkepakaran seperti Kementerian Kesihatan Malaysia,
Kementerian Pembangunan Wanita Keluarga dan Masyarakat,
Kementerian Pelajaran dan seumpamanya. Antara panel
tetap ialah:
DASAR KELUARGA, SOSIAL DAN
HAL EHWAL WANITA 1. Prof. Madya Dr Rafidah Hanim Bt Mokhtar
(USIM)
JAKIM sebagai agensi agama peringkat persekutuan telah 2. Dr. Mohd Noor Bin Saper (UPSI/PAKSI)
diberi tanggungjawab untuk menyediakan dan memberi
input berkenaan dasar, modul dan pelan tindakan berkaitan 3. Dr. Zuraidah Bt Abdullah ( UM/PISWI)
kekeluargaan, sosial dan hal ehwal wanita. Di samping itu
juga, JAKIM adalah sekretariat bagi Panel Isu-Isu Semasa 4. Dr. Jamaludin bin Aziz (UKM)
Wanita Islam (PISWI). Bagi tahun 2017, beberapa aktiviti
telah dilaksanakan yang melibatkan bengkel, seminar dan 5. Dr. Nasruddin Subhi (UKM)
konvensyen.
6. Dr. Al-Adib Bin Samuri (UKM)
Bengkel Pembangunan Modul ‘ilaj wa shifa’ Golongan
Lesbian dan Gay 7. Dr. Wan Nasyruddin Wan Abdullah (UKM)
Peningkatan masalah sosial dan jenayah yang serius. seperti 8. Dr. Abdul GHaffar bin Surip (JAWI)
kegiatan seks bebas yang melibatkan aktiviti Lesbian,
Gay, Biseksual dan Transeksual (LGBT) memerlukan satu 9. Us. Halim bin Zakaria ( Ngos Islam)
pendekatan untuk menanganinya. Oleh itu JAKIM mengambil
inisiatif membangunkan Modul ‘ilaj wa Shifa’ Golongan 10. Ust. Sabariah Salleh (JAIS)
Lesbian dan Gay.
11. Pegawai Bahagian KSK , Pembangunan Insan,
Modul Rawatan dan Pemulihan Golongan Lesbian dan Gay Penyelidikan JAKIM, Majlis Agama Islam
digubal untuk kegunaan sasaran dan Pegawai Hal Ehwal Selangor dan JAIN.
Islam (PHEI) di Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM),
Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri (JAIN), Majlis Agama 12. NGO’s Islam seperti PAFI
Islam Negeri-Negeri (MAIN), pimpinan masyarakat dan NGOs
Islam bagi membolehkan mereka memainkan peranan
yang lebih berkesan dan proaktif dalam mendekati dan
134
PENYELARASAN
PENDIDIKAN DAN
PENGURUSAN
MASJID

Warshah Islah Pendidikan Islam Lembaga Penasihat bin Haji Baharom; dan Menteri Pendidikan, YB Dato’ Seri
Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama Islam Mahdzir bin Khalid; Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri,
(LEPAI) YB Senator Dato’ Dr Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki; Speaker dan
Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri-negeri merangkap ahli
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) setelah mendapat LEPAI yang dilantik oleh Majlis Raja-raja.
perkenan Majlis Raja-Raja dalam Mesyuarat Pre-Council
Majlis Raja-raja Yang Ke-246, telah menganjurkan program Sebanyak tujuh resolusi Warshah telah diterima dan dijadikan
Warshah Islah Pendidikan Islam Lembaga Penasihat arahan rasmi oleh YAB Timbalan Perdana Menteri iaitu:
Penyelarasan Pelajaran dan Pendidikan Agama Islam
(LEPAI) pada 13 hingga 15 Jun 2017 di Pusat Konvensyen Satu mekanisme khas diwujudkan bagi
meningkatkan hubungan dan kerjasama
Antarabangsa Putrajaya(PICC).
01 antara Persekutuan dengan Negeri dalam
Objektif program ini telah dilaksanakan sebagaimana berikut: mengurus dan membangunkan perkara
yang berkaitan dengan pendidikan Islam di
1. Memartabatkan Pendidikan Islam di bawah Malaysia.
kawalan Pihak Berkuasa Agama Negeri
LEPAI, dengan mengambil kira perkenan
dengan memberikan hak-hak pendidikan
yang sewajarnya kepada SAN dan SAR
serta murid-murid SAN dan SAR mengikut
02 Majlis Raja-Raja, hendaklah diperkukuhkan
sebagai badan penyelarasan dan
pengiktirafan induk berkenaan pendidikan
ketetapan Perlembagaan Persekutuan dan
Islam di Malaysia.
Akta Pendidikan 1996;
2. Mempertingkatkan kualiti pendidikan Islam Penambahbaikan KAFA secara menyeluruh

di sekolah-sekolah tersebut bagi memastikan
peluang yang lebih luas kepada para pelajar
03 dan dianjakkan daripada program
pengukuhan menjadi sistem pendidikan asas
untuk melanjutkan pelajaran ke peringkat arus perdana bagi kanak-kanak Islam.
yang lebih tinggi dalam dan luar negara serta
kemajuan kerjaya mereka; dan Dasar Kerajaan berhubung dengan bantuan
dan kemudahan kepada SMAR, SMAN dan
3. Menyemak sistem pendidikan sedia ada 04 sekolah yang seumpamanya hendaklah
diselaraskan dengan peruntukan
bagi tujuan penambahbaikan ke arah satu
penyelarasan bersepadu di sekolah-sekolah undang-undang sedia ada.
agama negeri dan sekolah-sekolah agama
rakyat di seluruh Malaysia. Satu panel khas diwujudkan di bawah LEPAI
05 untuk menyelaras, memberi pengiktirafan

dan mengawal selia penubuhan institusi
Program yang diadakan dengan kerjasama Pejabat pendidikan pondok, tahfiz dan lain-lain.
YAB Timbalan Perdana Menteri disertai seramai 120 orang
peserta yang terdiri daripada ahli LEPAI, wakil Majlis
Pusat Kecemerlangan Bahasa Arab
Agama Islam Negeri-negeri (MAIN), Jabatan Agama Islam
ditubuhkan di bawah kelolaan Kementerian
Negeri-negeri (JAIN), pelbagai agensi Persekutuan termasuk
Kementerian Pendidikan Malaysia. Majlis ini turut dihadiri 06 Pendidikan Malaysia untuk mengukuhkan
penguasaan Bahasa Arab dalam kalangan
oleh ahli-ahli akademik daripada Institut Pendidikan Tinggi
para guru dan pelajar.
Awam (IPTA), dan golongan profesional pendidikan khususnya
pendidikan tahfiz dan pondok. Majlis Penutupan Warshah
telah disempurnakan oleh Timbalan Perdana Menteri Tabung dana pendidikan Islam diwujudkan di
YAB Dato’ Seri Dr Ahmad Zahid Hamidi. bawah LEPAI menerusi kerjasama strategik
07 antara kerajaan, jalinan negeri, badan
Turut hadir bagi menyerikan majlis, Menteri di Jabatan berkanun, swasta dan individu.
Perdana Menteri (B), YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir
136
P E N Y E L A R ASA N P E N D ID IK A N DA N P E N G U R U SAN M ASJ I D
Sebanyak 188 produk inovasi dipertandingkan dalam Karnival

tersebut. Projek e-KAFA As An Interactive Teaching Aids
dipertandingkan melalui kategori Invention, Innovation and
Design On- Learning (IIDEAL). e-KAFA adalah salah satu
sistem pembelajaran interaktif yang memberi kemudahan
kepada masyarakat untuk meneroka dan mendapatkan
pengalaman baru mengenai pendidikan Islam melalui
medium teknologi maklumat. Penyampaian kandungan
e-KAFA merangkumi video grafik, animasi, teks dan elemen
audio sejajar dengan peredaran teknologi semasa. Justeru,
Ucapan penutup oleh Timbalan Perdana Menteri, e-KAFA menjadikan proses pembelajaran lebih mudah, cepat
YAB Dato’ Seri Dr Ahmad Zahid Hamidi dan menyeronokkan.
Potensi e-KAFA bukan sahaja terhad kepada murid dan

guru KAFA sahaja, bahkan boleh menjadi rujukan kepada
masyarakat awam yang memerlukan ilmu pengetahuan
melalui mekanisme yang paling mudah. e-KAFA boleh
dilayari menerusi http://elearning.islam.gov.my
dengan menggunakan semua jenis browser. Kejayaan ini
menjadi pemangkin kepada pelbagai usaha transformasi
pembelajaran KAFA ke arah merealisasikan falsafah
Gambar Kenangan pendidikan Islam kebangsaan.
JAKIM MERAIH “GOLD MEDAL”

MELALUI PROJEK e-KAFA AS
AN INTERACTIVE TEACHING
AIDS DALAM INTERNATIONAL
UNIVERSITY CARNIVAL ON
e-LEARNING (IUCEL) TAHUN 2017
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) telah meraih

gold medal melalui inovasi produk e-KAFA As An Interactive
Teaching Aids dalam International University Carnival On
e-Learning (IUCEL) 2017 pada 26-27 September 2017 di
Universiti Sains Islam Malaysia (USIM), Nilai Negeri Sembilan.
Program ini dianjurkan oleh USIM dengan kerjasama The

Malaysian e-Learning Council for Public University (MEIPTA),
Pusat e-Pembelajaran Malaysia dan Kementerian Pendidikan
Tinggi (KPT). IUCEL merupakan platform terbaik bagi
mempromosi, meneroka dan berkongsi ilmu, pengalaman
dan kepakaran global dalam pelaksanaan e-learning
di semua peringkat institusi pendidikan dari seluruh
dunia. Perasmian karnival disempurnakan oleh Menteri
Pendidikan Tinggi, YB Dato’ Seri Haji Idris bin Jusoh pada
26 September 2017.
137
Antara acara yang dipertandingkan ialah :
MAJLIS IHTIFAL ILMI
SEKOLAH-SEKOLAH MENENGAH 1. 2.
Tilawah Al-Qur’an (L & P)
AGAMA MALAYSIA (MIISMAM)
3. Hafazan Al-Qur’an (L & P)
PERINGKAT KEBANGSAAN
TAHUN 2017 4. Syarahan Bahasa Melayu (L & P)
5. Syarahan Bahasa Arab (L & P)

JAKIM dengan kerjasama Jabatan Agama Islam Pulau
Pinang dan Jabatan Agama Negeri-Negeri seluruh Syarahan Bahasa Inggeris (L & P)
6.
Malaysia telah berjaya menganjurkan Majlis Ihtifal Ilmi
Sekolah-Sekolah Menengah Agama Malaysia (MIISMAM) Perbahasan Bahasa Melayu -ala Parlimen (L/P)
7.
Peringkat Kebangsaan pada 4 hingga 6 Ogos 2017 bertempat
Sekolah Menengah Agama Maahad Al-Mashoor Al-Islami, Nasyid (L & P)
8.
Balik Pulau, Pulau Pinang. Negeri Pulau Pinang merupakan
tuan rumah pada penganjuran kali ini. Khat (L & P)
9.
Objektif program ini adalah bagi meningkatkan pencapaian Kuiz (L/P)
dan perkembangan pendidikan agama Islam masa kini
berdasarkan keperluan masyarakat dan negara. Ia bertepatan
10. Kitab Turath (L)
dengan kehendak arus perdana pendidikan negara yang
memerlukan pelajar yang cerdas dalam pelajaran. Pelajar
Sekolah Agama Negeri dan Rakyat (SAN dan SAR) yang
YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri telah menyumbangkan
mengambil bahagian berpeluang menerima 10 markah
Piala Pusingan Johan Keseluruhan kejohanan tersebut iaitu
merit untuk kemasukan ke Institut Pengajian Tinggi Awam
Piala Menteri Di Jabatan Perdana Menteri dan Negeri Kelantan
(IPTA) dalam negara, bagi memastikan pelajar sekolah agama
telah dinobatkan sebagai Johan Keseluruhan MIISMAM 2017.
menerima peluang pembelajaran yang lebih sistematik dan
berdaya saing.
Majlis perasmian telah disempurnakan oleh Yang DiPertua

Negeri Pulau Pinang, TYT Tun Dato’ Sri Utama (Dr) Haji Abd
Rahman bin Haji Abbas. Turut hadir ialah Exco Agama Islam
Negeri Pulau Pinang, YB Dato’ Haji Abdul Malik bin Abdul
Kassim, Adun Balik Pulau dan Timbalan Menteri Kesihatan
Malaysia, YB Dato’ Seri Dr. Hilmi Bin Haji Yahaya, Yang
DiPertua Majlis Agama Islam Pulau Pinang, YB Dato’ Haji
Salleh bin Man, Ketua Pengarah JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’
Haji Othman bin Mustapha, Pengarah Jabatan Agama Islam Ucapan Perasmian MIISMAM 2017 oleh TYT YDP Negeri
Pulau Pinang, YBhg. Dato’ Haji Sazali bin Haji Hussin dan Pulau Pinang
pengurusan kanan JAKIM serta Pengarah-Pengarah Jabatan
Agama Islam Negeri-Negeri. Sebanyak 13 kontinjen dari
13 negeri menyertai acara tersebut yang melibatkan seramai
600 peserta yang terdiri daripada para pelajar Sekolah
Menengah Agama Negeri / Rakyat (SMAN dan SMAR) dan
Sekolah Agama Bantuan Kerajaan (SABK) yang mewakili
semua negeri seluruh Malaysia.
Festival Nasyid MIISMAM 2017
138
YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri telah menyumbangkan

KEJOHANAN SUKAN SEKOLAH Piala Pusingan Johan Keseluruhan kejohanan tersebut iaitu
MENENGAH AGAMA MALAYSIA Piala Menteri Di Jabatan Perdana Menteri. Negeri Kelantan
(KESSUMA) PERINGKAT dinobatkan sebagai Johan Keseluruhan KESSUMA 2017.
KEBANGSAAN TAHUN 2017
JAKIM dengan kerjasama Yayasan Islam Kelantan

(YIK) dan Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri seluruh
Malaysia telah menganjurkan Kejohanan Sukan
Sekolah-Sekolah Menengah Agama Malaysia (KESSUMA)
Peringkat Kebangsaan kali ke-18 pada 14 hingga 19 Julai
2017 bertempat di Universiti Sains Malaysia, Kubang Kerian,
Kota Bharu, Kelantan. Yayasan Islam Kelantan merupakan
tuan rumah pada penganjuran kali ini. Majlis Perasmian KESSUMA 2017
Objektif penganjuran pertandingan ini adalah bagi

meningkatkan pencapaian dan perkembangan pendidikan MAJLIS PENYAMPAIAN
di SMAN dan SMAR berdasarkan keperluan masyarakat
dan negara. Ia bertepatan dengan kehendak arus perdana BANTUAN PEMBANGUNAN
pendidikan negara yang memerlukan pelajar yang cergas PONDOK, SEKOLAH MENENGAH
dalam bersukan. AGAMA RAKYAT DAN BANTUAN
PENYELARASAN DASAR
Kejohanan ini turut mendapat pengiktirafan Kementerian
Pendidikan Malaysia sebagai program kokurikulum di
PENDIDIKAN TAHFIZ NEGARA
peringkat kebangsaan yang membolehkan pelajar Sekolah
Menengah Agama Negeri dan Rakyat (SMAN dan SMAR)
Pada tahun 2017 kerajaan telah memperuntukkan sejumlah
mendapatkan 10 markah merit untuk kemasukan ke Institut
RM50 juta bagi bantuan pembangunan sekolah pondok dan
Pengajian Tinggi Awam (IPTA) dalam negara. JAKIM akan
Sekolah Menengah Agama Rakyat dan RM30 juta untuk
menjadikan KESSUMA sebagai program tahunan yang mesti
penyelarasan Dasar Pendidikan Tahfiz Negara. Bantuan ini
dilaksanakan dengan mengemas kini dan menambah baik
adalah bagi mengupayakan lagi institusi pengajian agama
program sedia ada dari semasa ke semasa.
Islam seluruh negara.
Majlis telah dirasmikan oleh Pengerusi JK Pembangunan Insan
Majlis penyampaian bantuan telah diadakan bagi
Dan Pendidikan Negeri Kelantan, YB Dato’ Dr Muhammad
menyampaikan bantuan secara langsung kepada penerima
Fadzli bin Dato’ Haji Hassan. Turut hadir ialah Ketua Pengarah
dan juga merupakan ruang kepada pihak institusi pengajian
JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha serta
Islam bertemu dengan para pemimpin. Majlis ini juga menjadi
Pengurusan Kanan JAKIM, Pengarah Yayasan Islam Kelantan
medan pihak JAKIM menyampaikan dasar baharu dan hasrat
(YIK), serta Pengarah-Pengarah Jabatan Agama Islam
semasa kerajaan. Sebanyak empat majlis penyampaian
Negeri-negeri. Sebanyak 12 kontinjen dari 12 negeri telah
bantuan telah diadakan sebagaimana berikut:
menyertai kejohanan pada kali ini dengan seramai 2,000
atlet yang terlibat dalam setiap acara yang dipertandingkan.
i. Majlis Penyampaian Mock Cheque Bantuan
Kesemua peserta yang menyertai kejohanan adalah terdiri
Peruntukan kepada Sekolah Pondok Berdaftar,
daripada pelajar-pelajar Sekolah Menengah Agama Negeri
Sekolah Menengah Agama Rakyat (SMAR) dan
dan Rakyat (SMAN dan SMAR) yang mewakili semua negeri
Institusi Tahfiz Berdaftar.
seluruh Malaysia. Sebanyak 11 acara telah dipertandingkan
iaitu sepak takraw, ping pong kategori lelaki dan perempuan,
Majlis ini diadakan di Dewan Banquet Seri Perdana
badminton lelaki dan perempuan, bola tampar kategori lelaki
Kompleks Seri Perdana dan dihadiri seramai 350
dan perempuan, bola jaring dan bola sepak.
jemputan yang merupakan Pengarah Jabatan
139
Agama Islam Negeri, pengetua sekolah pondok, Sekolah iii. Majlis Penyampaian Bantuan Sekolah Pondok Dan
Menengah Agama Rakyat dan institusi tahfiz negeri dan Sekolah Menengah Agama Rakyat Berdaftar Bagi
swasta. Turut hadir ialah Menteri di Jabatan Perdana Zon Utara Oleh YB Menteri Di Jabatan Perdana
Menteri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Menteri pada 17 Ogos 2017
Baharom (B) dan YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin
Dato’ Dusuki serta pengurusan tertinggi JAKIM. Pada Majlis ini diadakan di Dewan Seminar, Pejabat Agama
majlis ini YAB Perdana Menteri telah menyampaikan Islam Daerah Yan, Kedah dan dihadiri seramai 500
mock cheque kepada Jabatan Agama Islam Negeri. orang jemputan yang merupakan pengurusan tertinggi
JAKIM, wakil Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri
Pulau Pinang, Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Kedah
serta pengetua sekolah pondok dan Sekolah Menengah
Agama Rakyat. Pada majlis ini, Menteri di Jabatan
Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir
bin Baharom (B) telah menyampaikan mock cheque
kepada pengetua pondok dan Sekolah Menengah
Agama Rakyat bagi negeri Kedah dan Pulau Pinang.
YAB Perdana Menteri bersama penerima bantuan di

Perdana Putra, Putrajaya
ii. Majlis Penyampaian Bantuan Peruntukan kepada

Sekolah Pondok Berdaftar
Majlis ini diadakan di Crown Garden Hotel, Kota

Bharu dan dihadiri seramai 500 orang jemputan yang YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri menyampaikan
merupakan pengurusan tertinggi JAKIM, wakil Majlis bantuan di Negeri Kedah
Agama Islam Dan Adat Istiadat Melayu Kelantan dan
Yayasan Islam Kelantan serta pengetua sekolah pondok
dan Sekolah Menengah Agama Rakyat. Pada majlis iv. Majlis Penyampaian Bantuan Institusi Tahfiz
ini YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki, Berdaftar bagi Negeri Kelantan
Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri telah
menyampaikan mock cheque kepada pengetua pondok Majlis ini diadakan di Tok Aman Bali Resort, Pasir Puteh,
dan Sekolah Menengah Agama Rakyat bagi negeri Kelantan dan dihadiri seramai 250 orang jemputan
Kelantan. yang merupakan pengurusan tertinggi JAKIM, wakil
Majlis Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu Kelantan
dan Yayasan Islam Kelantan, serta pengetua institusi
tahfiz negeri dan swasta. Pada majlis ini, Timbalan
Menteri di Jabatan Perdana Menteri, YB Senator
Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki, telah
menyampaikan cek kepada pengetua institusi tahfiz
negeri dan swasta bagi negeri Kelantan.
YB Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri

menyampaikan bantuan di negeri Kelantan
140
YB Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri Gambar kenangan bersama-sama YAB Perdana Menteri
bersama penerima bantuan dari negeri Kelantan
GARIS PANDUAN UMUM TADBIR

MESYUARAT MAJLIS URUS BERTERASKAN SYARIAH
KEBANGSAAN BAGI HAL EHWAL (GTU-S)
UGAMA ISLAM MALAYSIA (MKI)
Pada 18 Julai 2017 kekal menjadi detik bersejarah kepada
Menjangkau 50 tahun penubuhannnya, Majlis Kebangsaan agensi-agensi agama di bawah Jabatan Perdana Menteri
Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI) kekal relevan apabila Garis Panduan Umum Tadbir Urus Berteraskan Syariah
sebagai badan tertinggi dalam menyelaras pengurusan hal (GTU-s) dilancarkan dengan rasminya oleh YAB Perdana
ehwal Islam di seluruh Malaysia. Ternyata, kebijaksanaan Menteri, Dato’ Sri Mohd Najib bin Tun Abdul Razak, bertempat
Duli-Duli Yang Maha Mulia Sultan yang memperkenan di Kompleks Islam Putrajaya (KIP), Putrajaya. Dalam ucapan
penubuhan MKI melalui Mesyuarat Majlis Raja-Raja Yang perasmiannya, YAB Perdana Menteri menzahirkan rasa
Ke-81 pada 17 Oktober 1968, menjadi permulaan yang manis bangganya dengan kejayaan menghasilkan GTU-s dan
kepada sebuah ikatan kerjasama yang tulus antara Kerajaan menyifatkannya sebagai julung-julung kali diperkenalkan di
Persekutuan dengan Kerajaan Negeri. Justeru, MKI yang Malaysia, bahkah diyakini pertama seumpamanya di dunia.
telah ditubuhkan secara rasminya pada 1 Julai 1969,
sehingga kini telah berperanan dengan cemerlang GTU-s yang digubal oleh Pasukan Khas (Task Force) Tadbir
sebagaimana fungsi dan bidang tugasnya iaitu memberi Urus Agensi Agama di bawah Jabatan Perdana Menteri
nasihat kepada Majlis Raja-Raja, Kerajaan Negeri atau Majlis yang dilantik oleh YAB Perdana Menteri pada akhir tahun
Agama Islam Negeri dalam perkara mengenai undang- 2015, merupakan sebuah model tadbir urus yang cekap dan
undang Islam, pentadbiran Islam dan pendidikan agama mempunyai nilai-nilai yang boleh dikongsi bersama. Justeru,
Islam bagi tujuan menyelaras dan menggalakkan persamaan ia tidak hanya terhad kepada agensi-agensi agama di bawah
dalam tiga bidang tersebut, tanpa menyentuh bidang kuasa Menteri di Jabatan Perdana Menteri semata-mata, malah
negeri-negeri. boleh diguna pakai secara bersama oleh agensi-agensi
lain yang berkaitan. Sesungguhnya kejayaan menghasilkan
Sepanjang tahun 2017, MKI yang dipengerusikan oleh GTU-s membuktikan bahawa kerajaan amat serius dan
YAB Perdana Menteri, Dato’ Sri Mohd Najib bin Tun Abdul Razak komited dalam memastikan institusi-institusi agama dapat
telah bermesyuarat sebanyak tiga kali bagi membincangkan melaksanakan tadbir urus secara lebih cekap dan efisien
isu-isu dasar dalam hal ehwal Islam yang memerlukan demi manfaat dan kesejahteraan rakyat.
penyelarasan secara bersama antara JAKIM selaku agensi pusat
di Peringkat Persekutuan dengan negeri-negeri. Ia merangkumi
aspek pandangan hukum, dakwah, kekeluargaan, tadbir urus,
bidang kuasa mahkamah syariah, sosial dan sebagainya.
141
negeri Kelantan ialah DYTM Pemangku Raja Kelantan dan
negeri-negeri lain adalah YAB Menteri Besar, Menteri di
Jabatan Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil
Khir bin Baharom (B), Timbalan Menteri di Jabatan Perdana
Menteri, YB Senator Dato’ Asyraf Wajdi bin Dato’ Haji
Dusuki dan EXCO Agama. Turut hadir ialah Ketua Pengarah
JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha dan
Pengurusan Kanan JAKIM.
Antara objektif multaqa adalah memberi ruang kepada pihak

kerajaan Persekutuan melalui JAKIM dan pihak kerajaan
negeri yang melibatkan JAIN/MAIN untuk berkongsi hasrat
dan amanat berkaitan isu-isu dalam negara dan isu-isu
pendidikan, pengurusan dan pengimarahan masjid. Selain
itu, Multaqa turut mengiktiraf sumbangan dan perkhidmatan
imam, Penyelaras Pentadbiran Masjid Daerah (PPMD), Penyelia
KAFA, guru takmir, guru KAFA, bilal dan siak dalam
memartabatkan hal ehwal Islam dan membangunkan ummah
di daerah dan negeri. Selain itu, meningkatkan maklumat
semasa kepada para peserta khususnya berkaitan hal-ehwal
Garis Panduan Umum Tadbir Urus Berteraskan Syariah Islam dan isu-isu semasa yang berkaitan agama.
(GTU-s)
Di sekitar Majlis Multaqa Murabbi Ummah
YAB Perdana Menteri semasa majlis pelancaran GTU-s

KARNIVAL PLANET UMMAH
MASJID UTAMA JAKIM
MULTAQA MURABBI UMMAH
TAHUN 2017
JAKIM dengan kerjasama tiga masjid utama iaitu Masjid
Negara, Masjid Putra dan Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) dengan kerjasama telah mengadakan Karnival Planet Ummah Masjid Utama
Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN) dan Majlis Agama JAKIM 2017 bermula pada 30 November hingga 3 Disember
Islam Negeri (MAIN) telah mengadakan Multaqa Murabbi 2017 di Masjid Putra dan Dataran Putra, Putrajaya. Hampir
Ummah Tahun 2017 bermula bulan Februari hingga Mei 70,000 orang pengunjung telah menghadiri karnival tersebut.
2017 di seluruh negara. Hampir 16,800 orang imam, ahli
jawatankuasa masjid, guru takmir, guru KAFA, guru tahfiz, Karnival ini dirasmikan oleh Timbalan Perdana Menteri,
dan guru pondok telah menghadiri 14 siri multaqa tersebut. YAB Dato’ Seri Dr Ahmad Zahid bin Hamidi. Turut hadir dalam
perasmian ini ialah Menteri di Jabatan Perdana Menteri,
Perasmi bagi setiap multaqa adalah tertakluk kepada negeri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji Baharom (B),
misalnya bagi negeri Selangor ialah DYMM Sultan Selangor, Menteri Wilayah Persekutuan, YB Datuk Seri Tengku Adnan
142
bin Tengku Mansor, Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Objektif persidangan ini adalah mewujudkan pemahaman,
Menteri YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki, meningkatkan kesedaran serta keterbukaan pihak
Ketua Pengarah JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin pengurusan masjid mengenai kepentingan dan manfaat
Mustapha dan Pengurusan Kanan JAKIM. Antara objektif pelancongan masjid sebagai satu produk pelancongan.
karnival adalah memberi informasi kepada pengunjung Objektif ini selaras dengan resolusi yang dipersetujui
bukan Islam tentang keindahan agama Islam terhadap alam semasa Konvensyen Masjid-Masjid Pelancong Malaysia
sejagat di samping mengajak pengunjung beragama Islam pada 2 Oktober 2014 di Masjid Putra, Putrajaya, iaitu
mengenali peranan dan fungsi ketiga-ketiga masjid utama masjid-masjid utama di Malaysia diberi nilai tambah sebagai
JAKIM. masjid pelancongan bagi menyokong industri pelancongan di
Malaysia.
Pelbagai acara telah berlangsung sempena karnival ini
seperti Forum Perdana Ehwal Islam, Seminar Ukhuwah Menerusi ucaptama dan majlis perasmian oleh YB Timbalan
Ihya’ Masjid, Kayuhan Unity 4 All, Konsert Mega Maulidur Menteri, beliau menegaskan bahawa Kementerian
Rasul, Qiyamullail, Sembang Bersama Selebriti dan Pameran Pelancongan melalui Pusat Pelancongan Islam, sentiasa
berinformasi daripada pelbagai agensi kerajaan. Termasuk berusaha untuk mempromosikan pelancongan masjid
juga pelbagai jenis jualan di tapak karnival. (30 masjid yang disenarai sebagai masjid pelancongan)
di negara ini. Para imam juga diminta agar dapat
menyampaikan maklumat yang tepat kepada masyarakat
khususnya perkara-perkara yang berkaitan isu-isu semasa
media baharu dan dasar-dasar kerajaan.
PELANCARAN SEMAKAN
KEPUTUSAN UJIAN PENILAIAN
KELAS KAFA (UPKK) TAHUN 2016
Suasana di sekitar Karnival Planet Ummah
SECARA ONLINE DAN SMS
PERSIDANGAN MEJA BULAT Pada 15 Februari 2017, selaras dengan hasrat YAB Perdana
IMAM KEBANGSAAN EDISI Menteri untuk menjadikan tahun 2017 sebagai tahun
delivery, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) telah
PELANCONGAN MASJID KALI KE menyahut seruan ini dan terus bergerak ke hadapan dengan
DUA TAHUN 2017 memperkenalkan kaedah semakan keputusan Ujian Penilaian
Kelas KAFA (UPKK) Tahun 2016 melalui kaedah online dan
Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) dengan kerjasama sms. Mekanisme semakan baru ini lebih praktikal dan cepat
Pusat Pelancongan Islam, Kementerian Pelancongan dan serta memastikan JAKIM dapat memberikan perkhidmatan
Kebudayaan Malaysia telah mengadakan Persidangan Meja penyampaian yang terbaik kepada masyarakat.
Bulat Imam Kebangsaan Edisi Pelancongan Masjid kali kedua
tahun 2017 pada 9 hingga 10 Oktober 2017 di Hotel Grand Majlis Pelancaran Semakan Keputusan UPKK Tahun 2016
Puteri, Kuala Terengganu. Seramai 80 orang imam yang terdiri secara online & sms disempurnakan oleh Menteri di Jabatan
daripada Imam Besar Masjid Negeri dan Imam-Imam Masjid Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin
Daerah seluruh Malaysia menghadiri persidangan tersebut. Haji Baharom (B), sejurus mengumumkan Analisa Keputusan
UPKK Tahun 2016 pada 15 Februari 2017. Majlis turut dihadiri
Persidangan ini dirasmikan oleh YB Timbalan Menteri oleh Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, YB Senator
Pelancongan dan Kebudayaan Malaysia, YB Datuk Mas Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki, dan Ketua Pengarah
Ermieyati Samsudin. Turut hadir ialah Timbalan Ketua JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha.
Setiausaha (Pelancongan), Datuk Rashidi bin Hasbullah,
Ketua Pengarah, Islamic Tourism Malaysia, En Zulkefly bin
Mohd Said dan Pegawai Kanan JAKIM.
143
pegawai masjid di Sabah. Program sehari yang dinamakan
Interaktif al-Qur’an itu dilaksanakan melalui kerjasama
pintar antara Masjid Negara, Majlis Ugama Islam Sabah
(MUIS) dan Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri Sabah
(JHEAINS) bertujuan meningkatkan kualiti dan penguasaan
bacaan al-Quran dalam kalangan imam dan pegawai
masjid. Hadir sama ialah Pengarah Jabatan Kemajuan Islam
Malaysia (JAKIM) Sabah Tuan Haji Mat Radzi bin Haji Mat
Ali. Beliau menyarankan para imam agar sentiasa berusaha
mempertingkatkan kualiti bacaan dari semasa ke semasa
dan berharap program Interaktif al-Qur’an berkenaan boleh
membantu meningkatkan kualiti bacaan.
Tan Sri Dato’ Seri Syaikh Ismail Muhammad memberi

Pada tahun 2016, seramai 197,623 orang calon telah penerangan berkaitan bacaan al-Qur’an kepada para
mendaftar untuk menduduki UPKK dan 194,258 telah peserta.
menduduki peperiksaan tersebut. Pencapaian murid KAFA
dalam UPKK Tahun 2016 mencatatkan kelulusan 100%
dengan jumlah calon yang memperoleh A bagi semua mata
pelajaran turut meningkat kepada 46,461 orang.
Amali Solat dan Penghayatan Cara Hidup Islam (PCHI)

mencatatkan kadar lulus yang tertinggi iaitu 99.9%, diikuti
mata pelajaran al-Qur’an yang mencapai 99.6% kelulusan.
Pencapaian ini sekaligus menunjukkan kejayaan pelajar
dalam menguasai ibadat solat, Tilawah al-Qur’an dan
mengamalkan cara hidup Islam dalam kehidupan seharian.
Pencapaian ini juga memberi makna yang besar kepada Salah seorang peserta berinteraksi bersama
keberkesanan program Kelas al-Quran dan Fardhu Ain yang Tan Sri Dato’ Seri Syaikh Ismail Muhammad berkenaan
telah berjalan selama 26 tahun di negara ini. bacaan al – Qur’an
The 3rd Executive Talk “The Beauty Of Islam”

MASJID NEGARA
Pada 16 September 2017, Masjid Negara dengan kerjasama
Masjid Bandaraya Kota Kinabalu telah mengadakan program
PROGRAM INTERAKTIF AL-QURAN DI SABAH The 3rd Executive Talk “The Beauty Of Islam” bersempena
Festival Hijrah dan Hari Malaysia. Antara panel yang dijemput
Pada 18 April 2017, Imam Besar Masjid Negara Tan Sri Dato’ adalah Mufti Negeri Sabah, SS Datuk Haji Bungsu @ Aziz,
Seri Syaikh Ismail Muhammad telah berkongsi kemahiran Pengerusi MACMA Negeri Sabah, Bro. Ritchie Jay Cheng,
dan pengetahuannya dalam aspek penguasaan bacaan pengacara TV al-Hijrah, Us. Nabil Ahmad dan En. Fadzli Aziz
al-Qur’an yang melibatkan seramai 150 imam, bilal dan yang bertindak sebagai moderator.
144
Tujuan program ini diadakan adalah untuk menerapkan KEMBARA DAKWAH

penghayatan tauhid dan keesaan Allah SWT dengan melihat
keindahan Islam melalui tiga dimensi yang berbeza iaitu, Pada 19 Oktober 2017, Masjid Negara, Universiti Malaya
mempersiapkan masyarakat dengan benteng aqidah yang dan Bahagian Media JAKIM telah mengadakan kerjasama
kuat bagi menangkis serangan dan terpengaruh dengan untuk menganjurkan Program Kembara Dakwah selama
ajaran yang menyeleweng, membuka ruang kepada 3 hari bermula dari 19 hingga 21 Oktober 2017. Kembara ini
masyarakat sama ada yang beragama Islam mahupun bukan merupakan program yang julung kali dianjurkan oleh Masjid
beragama Islam untuk mencari kebenaran dan merungkai Negara yang bertujuan memberi pendedahan kepada peserta
kekeliruan yang membelenggu dan sebagai satu platform tentang usaha dakwah melalui pengisian ilmu dan penerapan
bagi kumpulan yang bergiat dalam misi dakwah tukar idea nilai-nilai murni kepada golongan sasar masyarakat
dan pandangan. pedalaman.
Program yang bermula selepas isyak itu mendapat sambutan Program ini disertai seramai 60 orang peserta yang
yang amat menggalakkan dari penduduk tempatan terutama terdiri daripada pensyarah dan pelajar Universiti Malaya
kisah Bro. Ritchie Jay Cheng yang menceritakan bagaimana dan pegawai Masjid Negara. Sasaran program ini ialah
beliau boleh tertarik dengan agama Islam. masyarakat Islam yang tinggal jauh di kawasan pedalaman
seperti di Kampung Sat, Kampung Mat Daling, Kampung
Bantal dan Kampung Gusai Ulu Tembeling, Pahang. Penduduk
di kawasan ini merupakan penduduk Melayu Islam yang agak
keciciran dan kurang mendapat pendedahan dan program
berunsur ilmu dan dakwah. Selain itu, aktiviti kembara juga
singgah di Kampung Sungai Kucing untuk beramah mesra
dengan orang asli dan menyampaikan bantuan berupa
makanan kepada mereka.
Mufti Negeri Sabah, Sahibus Samahah Datuk Haji Bungsu @ Pelbagai aktiviti dijalankan seperti kuliah, forum perdana,
Aziz, menyampaikan ceramah keindahan Islam kepada para sesi soal jawab bersama-sama penduduk kampung,
tetamu yang hadir penyampaian kit jenazah, qiamullail dan aktiviti keluarga
angkat bersama penduduk Kampung Gusai. Program ini
mendapat sambutan yang amat meriah dari penduduk
kampung dan mengharapkan agar program seumpama ini
diadakan saban tahun.
Antara tetamu yang menghadiri Forum Keindahan Islam
Temu ramah dan sesi suai kenal bersama-sama Ketua

Kampung Orang Asli Sungai Kucing
Bergambar kenangan bersama-sama Tan Sri Dato’ Seri

Syaikh Ismail Muhammad dan Mufti Negeri Sabah, Sahibus
Samahah Datuk Haji Bungsu @ Aziz.
145
Setinggi-tinggi penghargaan kepada ibu bapa peserta dan
semua yang terlibat dalam menjayakan program ini. Majlis
Perasmian Penutup disempurnakan oleh wakil Imam Besar
iaitu Ustaz Mohd Hafiz bin Ab. Aziz, Penolong Pengarah Kanan
Masjid Negara. Semoga program yang dilaksanakan dapat
menjalinkan hubungan erat antara masyarakat dengan warga
kerja masjid, seterusnya dapat mengimarahkan masjid.
Harapan melalui program ini akan dapat melahirkan generasi
yang berwibawa dan soleh serta meningkatkan keimanan
dan ketakwaan.
Sesi penyampaian sumbangan Masjid Negara kepada
penduduk orang asli Sungai Kucing
Gambar kenangan sempena majlis perasmian dan

penutupan program
Sesi bergambar bersama-sama jemaah masjid di
Kampung Mat Daling
PROGRAM KEM IBADAH KANAK-KANAK DAN REMAJA

(SMART SOLAT)
Golongan kanak-kanak dan remaja merupakan aset terpenting

dalam negara kita. Oleh yang demikian bagi meningkatkan
sakhsiah yang tinggi dalam kalangan mereka, Masjid Negara
Kuala Lumpur melalui Unit Penyelarasan Dakwah dan Ibadah Penolong Pengarah Kanan Masjid Negara, Ustaz Mohd Hafiz
telah menganjurkan Program Kem Ibadah Kanak-Kanak dan bin Ab. Aziz menyampaikan sijil kepada peserta terbaik.
Remaja (Smart Solat) dengan kerjasama CSQ Training &
Consultancy Sdn.Bhd. Program ini diadakan pada 26 hingga
28 November 2017 bertempat di Dewan Syarahan Utama DAURAH KITAB
Masjid Negara. Seramai 120 orang peserta telah meghadiri
program tersebut. Program Daurah Kitab siri 1/2017 hingga siri 3/2017 telah
dilaksanakan pada 01 hingga 02 Mac 2017, 16 hingga
Melalui aktiviti sebegini para peserta didedahkan tentang 17 Mei 2017 dan 10 hingga 11 Oktober 2017 dengan
kepentingan solat dan ibadah-ibadah lain yang merupakan kupasan tajuk “Benarkah Nabi Isa Di Salib?”, “Jalan
teras utama dalam kehidupan, memupuk disiplin yang Mengenali Rasulullah SAW” dan “Hari Tanpa Tarikh”
mantap dan menanamkan sikap cintakan ilmu. Program ini berpandukan kitab Risalah Fikriyyah dan 4 Matan Akidah
juga, menyemai keimanan dan keyakinan diri agar berfikiran Ahli Sunnah Wal jamaah. Program ini dilaksanakan dengan
positif apabila menghadapi kekangan dan dugaan dalam kerjasama Jabatan Agama Islam Wilayah Persekutuan
kehidupan. Para peserta rata-rata amat teruja dan berpuas (JAWI), Kementerian Pendidikan Malaysia, Jabatan
hati dengan program ini kerana terdapat aktiviti baru yang Pendidikan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Kementerian
diadakan seperti memanah dan sembelihan binatang. Kesihatan, Badan-badan NGO, orang awam dan lain-lain
pihak dengan Masjid Negara sebagai penganjur utama.
146
Program ini mendapat sambutan yang menggalakkan dalam adalah terhad disebabkan kerja-kerja pengubahsuaian
kalangan peserta. masjid sedang dijalankan. Program Ibadah Korban
tersebut disempurnakan oleh Imam Besar Masjid Negara,
Program ini bertujuan untuk menyedarkan masyarakat YBhg. Tan Sri Dato’ Seri Hj Ismail bin Hj Muhammad.
tentang isu-isu agama dan kehidupan seharian berpandukan Sebelum itu, beliau mengimamkan dan menyampaikan
kertas-kertas kerja dan rujukan kitab-kitab. Di samping itu khutbah solat sunat Aidiladha yang bertajuk “Ibrah Dari
juga, program ini dapat memberi kefahaman kepada peserta Sirah”.Majlis ibadah korban tersebut bermula pada pukul
tentang isu-isu semasa Islam yang sebenar berpandukan 9.30 pagi itu diadakan di perkarangan kuarters Masjid
al-Qur’an dan al-Hadith. Peserta juga memperoleh Negara.Seramai 100 orang sukarelawan termasuk
kefahaman tentang prinsip aqidah yang sebenar dan dapat kakitangan Masjid Negara bersama-sama bergotong royong
membezakan dengan aqidah yang batil. Menurut program dalam melaksanakan ibadat tersebut. Daging korban
sebegini, dapat mengimarahkan institusi Masjid dengan tersebut diagihkan kepada golongan asnaf yang terpilih.
kehadiran peserta dari pelbagai Jabatan.
Majlis Perasmian dan Penutupan program ini disempurnakan

oleh Imam Besar Masjd Negara, YBhg. Tan Sri Dato’ Seri
Syaikh Hj. Ismail bin Muhammad.
YBhg. Tan Sri Dato’ Seri Hj Ismail bin Hj Muhammad sedang

Peserta Program Daurah Kitab sedang mendengar kupasan melapah daging kambing yang telah disembelih.
tajuk dari para penceramah
Program Daurah Kitab juga melibatkan pelbagai agensi

kerajaan
IBADAH KORBAN MASJID NEGARA DI SAMBUT

SEDERHANA
Bersempena Hari Raya Aidiladha, Masjid Negara telah

melaksanakan ibadah korban melibatkan 15 ekor kambing dan
seekor lembu. Sebanyak 13 ekor lembu lagi telah diagihkan
ke kampung-kampung dan surau-surau yang terpilih kerana
pada tahun ini, tapak dan kawasan untuk ibadah korban Sesi menimbang dan membungkus daging sebelum
diberikan kepada asnaf
147
PROGRAM BERKHATAN DI MASJID NEGARA KEM PEMANTAPAN TAHFIZ AL-QUR’AN REMAJA
Masjid Negara mengekalkan tradisi penganjuran Bermula 28-30 Ogos 2017, Masjid Negara, Jabatan
majlis berkhatan beramai-ramai yang diadakan pada Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) telah menganjurkan Kem
25 November 2017. Kos berkhatan yang lebih murah iaitu Pemantapan Tahfiz al-Qur’an Remaja khusus untuk para
RM100 setiap individu. Tradisi berkenaan terus mendapat pelajar kelas tahfiz remaja Masjid Negara, bertempat di
sambutan masyarakat dengan penyertaan 70 kanak-kanak. Nur Eco Resort di Lembah Pangsun Hulu Langat, Selangor.
Program ini telah disertai oleh 80 orang pelajar, tiga orang
Majlis bermula dengan penerangan dan taklimat ringkas urus setia serta dibantu lima orang tenaga konsultan yang
mengenai penjagaan, teknik berkhatan dan kepentingan dilantik oleh Masjid Negara bagi menjayakan program
berkhatan dalam Islam. Selepas itu, kanak-kanak tersebut berkenaan.
diarak beramai-ramai dengan berselawat ke atas Nabi
Muhammad SAW dan dibawa ke hadapan masjid untuk Antara objektif program ini ialah untuk meningkatkan
diraikan dengan pancuran air menerusi jalinan kerjasama motivasi peserta untuk terus berusaha menghafal al-Qur’an.
Jabatan Bomba dan Penyelamat. Seterusnya program ini juga dapat memberi galakan dan
motivasi dalam pembelajaran yang berterusan. Selain itu
Manakala urusan berkhatan pula dilaksanakan oleh Medic Fit program ini juga memberi pendedahan kepada pelajar
Sdn. Bhd. yang menggunakan teknik bersunat ‘klamp’. tentang aspek kepimpinan dan kerjasama berpasukan
berlandaskan Islam.
Sesi berarak sambil berselawat ke atas junjungan besar

Nabi Muhammad S.A.W bersama-sama para peserta.
Fasilitator menyampaikan motivasi kepada para pelajar
YBhg. Tan Sri Dato’ Syaikh Haji Ismail menyiram air kepada
peserta sebelum dimulakan proses berkhatan.
Aktiviti berkumpulan dijalankan untuk membentuk sifat

kerjasama antara para pelajar
Proses berkhatan dilakukan oleh para doktor yang terlatih

dengan menggunakan teknik ‘klamp’
148
PROGRAM DERMA DARAH DAN PAMERAN KESIHATAN
Pada tahun 2017, Unit Perhubungan Awam, Masjid

Negara dengan kerjasama Pusat Darah Negara berjaya
menganjurkan tiga siri kempen derma darah dan pameran
kesihatan. Kempen sehari tersebut diadakan pada tarikh
17 Mac, 25 Ogos dan 10 November bermula jam 10.00 pagi
dan berakhir jam 4.00 petang bertempat di Anjung Makam
Pahlawan, Masjid Negara.
Program ini sering mendapat sambutan yang amat

menggalakkan daripada orang awam memandangkan
program dilaksanakan pada hari Jumaat, iaitu sebelum dan
selepas solat fardhu Jumaat. Orang ramai akan turut serta Anggota keselamatan terlibat dalam sesi derma darah yang
mengambil peluang untuk melawat pameran kesihatan dan diadakan di Anjung Makam Pahlawan
seterusnya menderma darah.
Tujuan utama kempen ini diadakan adalah untuk membantu

Pusat Darah Negara mengisi tabung darah. Selain itu, MASJID PUTRA
ia sebagai satu alternatif ke arah kebajikan yang dapat
dilakukan pihak Masjid Negara kepada masyarakat umum di
samping memberi informasi dan pendidikan yang berguna Sepanjang tahun 2017, pelbagai aktiviti dan program telah
serta bermaklumat tentang kesihatan. Ia juga sebagai dijalankan mengikut perancangan Sasaran Kerja Tahunan
langkah untuk terus mengimarahkan Masjid Negara sebagai dan Indeks Prestasi Utama (KPI) Masjid Putra seterusnya
masjid terulung di Malaysia. Ini juga dapat menggalakkan mengimarahkan lagi masjid. Program dan aktiviti yang
orang ramai menderma darah sambil beramal. dirancang adalah menggunakan peruntukan perbelanjaan
mengurus dan dana dari kelulusan Jawatankuasa Akaun
Siri kempen pada tahun 2017 mendapat kerjasama daripada Tabung Amanah, Masjid Putra untuk dimanfaatkan dalam
pelbagai pihak antaranya Polis DiRaja Malaysia, Kementerian bentuk kemudahan pelancong atau pengunjung dan
Pertahanan Malaysia, Jabatan Kesihatan Wilayah Persekutuan perlaksanaan program untuk para jemaah serta kariah
Kuala Lumpur, Jabatan Sukarelawan Malaysia dan badan masjid. Aktiviti – aktiviti yang dianjurkan adalah merangkumi
bukan kerajaan. Pusat Darah Negara, amat berbesar hati kumpulan sasar golongan dewasa, suri rumah, pelajar
dengan kerjasama ini dan berharap agar program sebegini sekolah dan belia.
dapat diteruskan lagi pada masa mendatang.
Kuliah Pengajian Umum yang diadakan setiap Ahad

mendapat sambutan dalam kalangan jemaah atau peserta
tetap saban tahun
149
Program 7th Intelectual Dakwah Disclose for International
Kelas Taekwondo mingguan setiap Sabtu mendapat Students 2017 anjuran Majlis Agama Islam Wilayah
sambutan yang menggalakkan daripada para pelajar Persekutuan (MAIWP)
sekolah di samping sokongan para ibu bapa di sekitar
Putrajaya
Program Jalinan Mesra: Masjid Putra Turun Padang ke

Masjid Mukim Seligi, Hospital Tengku Anis dan Rumah
Kebajikan Anak Yatim dan Dhuafa (Lil Banin) Sri Peraksi,
Pasir Puteh, Kelantan
Program Daurah Aqidah Ahli Sunnah Wal-Jamaah oleh
Al-Fadhil Us. Sharaf Bajuri
PROGRAM KERJASAMA KEMENTERIAN / AGENSI

KERAJAAN / NGO
Pihak pengurusan Masjid Putra mengalu-alukan penganjuran

program secara integrasi atau kerjasama antara kementerian
dan agensi kerajaan mahupun badan bukan kerajaan (NGO)
untuk mengimarahkan masjid. Di sepanjang tahun 2017
pelbagai agensi telah bekerjasama dengan pengurusan masjid
dalam penganjuran program berbentuk keagamaan mahupun Kehadiran YB Timbalan Menteri di JPM memeriahkan
ilmiah secara perkongsian pintar (Smart Partnership). program
150
Haflah Zikir Perdana Sedunia 2017
Antara tetamu kenamaan yang hadir mengimarahkan

program
PENGANJURAN ACARA-ACARA PERINGKAT KEBANGSAAN

DI MASJID PUTRA
Majlis Penyampaian Kurma Sumbangan Khadimul

Haramain dan Pelancaran Ihya’ Ramadhan Peringkat
Kebangsaan 1438H/2017M
Karnival Planet Ummah Masjid Utama JAKIM 2017
151
Karnival Planet Ummah Masjid Utama JAKIM 2017 oleh Jemaah memenuhi ruang solat di Masjid Putra bagi Solat
YAB Timbalan Perdana Menteri Sunat Aidilffitri
SOLAT SUNAT HARI RAYA AIDILFITRI & AIDIL ADHA

1439H/2017M
Sambutan Aidilfitri dan Aidiladha sewaktu solat sunat di Masjid

Putra tidak lekang dengan jemaah yang memenuhi segenap
ruang solat di Majid Putra. Kebanyakan jemaah terdiri dari
pelajar dan pelancong asing yang ingin merasai pengalaman
menyambut perayaan di perantauan yang ternyata berbeza
dari negara asal masing-masing. Sejumlah 15,000 orang
bersolat sunat berjemaah di masjid ini dan angka ini sentiasa Imam Besar Masjid Putra, YBhg. Datuk Hj. Abd. Manaf
meningkat saban tahun. Mat mengetuai takbir raya dan mengimamkan solat sunat
Aidilfitri
TARIKAN PELANCONGAN MASJID PUTRA SEBAGAI IKON PELANCONGAN

ISLAMIK NEGARA
STATISTIK PELANCONGAN KE MASJID PUTRA, PUTRAJAYA
Laporan Statistik Pelancong Dalam Negara

PERSEKUTUAN
TERENGGANU
SELANGOR
SEMBILAN
KELANTAN
SARAWAK
WILAYAH
MELAKA
JUMLAH
PAHANG
PINANG
BULAN
NEGERI
PERLIS
SABAH
JOHOR
KEDAH
PERAK
PULAU
JAN 306 54 52 12 238 76 143 32 166 40 84 303 15 306 1827

FEB 299 172 276 122 172 177 128 41 92 123 155 941 43 680 3421
MAC 697 136 344 251 366 112 198 34 155 228 140 841 56 858 4416
APR 260 202 105 132 99 151 107 38 130 43 58 936 12 703 2976
MEI 368 221 795 97 251 357 178 58 190 136 118 308 305 432 3814
JUN 540 126 210 94 72 131 113 5 95 44 69 472 72 659 2702
JUL 65 - 53 35 186 - 30 - - 42 25 140 - 654 1230
OGOS 190 57 163 94 202 7 7 - 210 46 46 587 2 769 2380
SEPT 134 159 131 65 65 120 63 - 85 7 34 141 201 85 1290
OKT 453 336 368 111 91 528 183 17 344 - 80 179 345 3 3038
NOV 801 387 574 259 381 372 602 135 179 46 61 611 673 983 6064
DIS 468 814 373 127 229 160 429 - 215 80 - 511 104 575 4085
JUMLAH 4581 2664 3444 1399 2352 2191 2181 360 1861 835 870 5970 1828 6707 37243
152
JOHOR
KEDAH
KELANTAN
MELAKA
18% NEGERI SEMBILAN
12% PAHANG
7% PERAK
5%
PERLIS
9%
16% PULAU PINANG
4%
3%
2% SABAH
5%
6% SARAWAK
1%
6% 6% SELANGOR
TERENGGANU
WILAYAH PERSEKUTUAN
STATISTIK PELANCONGAN KE MASJID PUTRA, PUTRAJAYA
Laporan Statistik Pelancong Luar Negara

ARAB SAUDI
HONG KONG
SINGAPURA
AUSTRALIA
INDONESIA
LAIN-LAIN
THAILAND
SYARIKAT
AMERIKA
VIETNAM
SELATAN
JERMAN
FILIPINA
JUMLAH
TAIWAN
BULAN
AFRIKA
KOREA
JEPUN
CHINA
INDIA
IRAN
JAN 113 71 66 436 14728 292 405 1024 2777 907 125 700 231 3281 768 2713 373 1122 30132
FEB 112 94 123 525 18350 221 608 912 3666 1913 78 592 161 3709 945 3643 194 1933 37779
MAC 140 72 28 320 16957 152 288 540 2578 893 40 793 116 2397 935 3024 127 1253 30653
APR 100 117 69 318 24870 290 487 1078 2774 742 100 387 128 3639 1350 4369 123 1863 42804
MEI 151 151 31 291 30878 519 797 1660 3338 1076 45 586 260 5245 674 8463 200 1471 55836
JUN 129 138 31 263 28495 448 876 1080 2050 1068 95 679 162 5828 644 8124 158 1654 51922
JUL 231 125 44 2554 28709 310 693 743 1275 490 106 572 179 5527 679 10273 213 1029 53752
OGOS 123 153 78 1849 34515 302 752 1031 1688 924 81 909 1041 4483 2828 7509 175 1816 60257
SEPT 85 86 9 36 23184 274 567 631 1316 1098 74 821 8 3776 282 5892 32 2103 40274
OKT 42 41 - 36 25417 240 469 748 1088 1074 29 500 15 3664 515 4996 46 1405 40325
NOV 79 48 47 151 29249 673 794 1164 2291 953 45 1014 210 3619 298 3835 63 1654 46187
DIS 145 106 14 66 34244 462 731 1758 4914 2425 74 828 147 3638 480 3868 231 1513 55644
JUMLAH 1450 1202 540 6845 309596 4183 7467 12369 29755 13563 892 8381 2658 48806 10398 66709 1935 18816 545565
MASJID TUANKU MIZAN ZAINAL ABIDIN (MTMZA)
PROGRAM DAURAH KHUSUSIAH KITAB MUGHNI

AL-MUHTAJ Impak Program ini bertujuan memberi pendedahan
(Bersama-sama Profesor Madya Dr. Hasnan Bin Kasan) kepada peserta tentang sifat solat, kualiti
solat dan faham tentang bacaan serta
Tarikh 06 – 07 Mei 2017 (Sabtu – Ahad) perbuatan dalam solat. Menfokuskan
juga tatacara solat dalam Mazhab Syafi’e
Tempat Dewan Sheikh Daud Al-Fathoni, bersesuaian dengan uruf di negara ini
Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin yang mengamalkan Mazhab Syafi’e dan
menjawab kesemua persoalan yang biasa
Dirasmikan Ustaz Haji Ehsan bin Mohd Hosni timbul mengenai solat bermula daripada
Oleh Ketua Penolong Pengarah MTMZA takbiratul ihram hingga salam.
153
SEMINAR AL-QUR’AN DAN SAINS ANTARABANGSA meningkatkan kesedaran terhadap
kepentingan menghayati Al-Qur’an sebagai
Tarikh 17 Oktober 2017 (Selasa) sumber hadharah ummah di samping
memberi pendedahan mengenai penemuan
Tempat Dewan Sheikh Daud Al-Fathoni, saintifik sebagai bukti kebenaran
Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin Al-Qur’an. Menampilkan dua orang pakar
yang hebat, Profesor Dato’ Dr Mohd Yakub
Dirasmikan Ustaz Haji Jamali bin Haji Mohd Adnan, @ Zulkifli bin Mohd Yusoff (Ketua Akademi
Oleh Imam Besar MTMZA Pengajian Islam, Universiti Malaya) dan
Dato’ Dr Danial Zainal Abidin (penceramah
Impak Seramai 400 orang peserta dari dan pakar motivasi).
pelbagai agensi di sekitar Putrajaya.
Program ini bertujuan untuk
PROGRAM IBADAH QURBAN DAN AQIQAH Ibadah qurban merupakan ibadah

sunnah yang diangkat kemuliaannya oleh
Tarikh 03 September 2017 (Ahad) Rasulullah SAW dan turut dilaksanakan
oleh sahabat-sahabat Baginda SAW. Ia
Tempat Kawasan Persekitaran merupakan manifestasi mensyukuri nikmat
Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin Allah SWT dan memberi peluang bagi
golongan yang berkemampuan berkongsi
Dirasmikan Ustaz Haji Ehsan bin Mohd Hosni rezeki dengan golongan yang kurang
Oleh Ketua Penolong Pengarah MTMZA berkemampuan dari kalangan fakir miskin
dan turut menjadi landasan terbaik untuk
Impak Memberi peluang kepada penduduk menjalinkan silaturahim sesama umat
di Putrajaya untuk menunaikan ibadah Islam.
yang sangat dituntut agama Islam.
154
PROGRAM SEMARAK ARAFAH berpuasa kepada umat Islam yang tidak

menunaikan ibadah haji. Selain berpuasa,
Tarikh 31 Ogos 2017 (Khamis) para jemaah memanfaatkan kemuliaan
hari Arafah dengan menghadiri majlis
Tempat Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin ilmu, berzikir, berdoa dan melaksanakan
amalan-amalan sunat yang lain. Program
Impak Program ini bertujuan menambah amal diakhiri dengan majlis iftar yang dihadiri
dan mendekatkan diri kepada Allah oleh 100 orang jemaah dari luar dan dalam
SWT bersempena hari yang mempunyai Putrajaya.
banyak kelebihan dan disunatkan
PROGRAM KHATAN PERDANA untuk mengkhatankan anak-anak mereka.

Ibu bapa juga turut mengambil peranan
Tarikh 25 November 2017 (Sabtu) memupuk keyakinan dan memberi
semangat kepada anak-anak agar proses
Tempat Kawasan Persekitaran, berkhatan berjalan dengan lancar. Seramai
Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin 120 orang peserta telah mengambil
bahagian dan berjaya dikhatankan serta
Dirasmikan Ustaz Haji Jamali bin Haji Mohd Adnan program ini turut mendapat kerjasama
Oleh Imam Besar MTMZA daripada Cyberjaya Medical University dan
Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia.
Impak Memberi peluang kepada ibu bapa
yang tercari-cari tempat yang sesuai
155
ZIARAH MAHABBAH 2017 Impak Program ini berkonsepkan dakwah bil
hal turun padang bagi menyampaikan
Tarikh 23 – 24 April 2017 (Sabtu - Ahad) dakwah di samping menjalinkan hubungan
silaturahim antara JPM, Felda Seranta dan
Tempat Felda Gugusan Chini 1 - 5, Pekan,
MTMZA.
Pahang Darul Makmur
Dirasmikan YB Dato’ Abu Bakar bin Harun

Oleh (ADUN Chini)
156
PROGRAM ISLAM SEPANJANG HAYAT (PISH) Impak Menjadikan institusi masjid sebagai pusat
pendidikan dan kecemerlangan ummah di
Kelas Pengajian al-Qur’an & as-Sunnah – USIM samping memantapkan bidang pengajian
Islam dan tahfiz al-Qur’an di Malaysia.
Tarikh Setiap Ahad
(16 Oktober 2016 – 17 Mac 2017)
Tempat Dewan Sheikh Daud Al-Fathoni,

Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin
Kelas Bustan Al-Ilm - UIAM Impak Mengukuhkan Pembangunan Pendidikan

Islam ke arah melahirkan insan yang
Tarikh Setiap Selasa dan Rabu kamil dan memantapkan penghayatan
(11 Julai – 10 Oktober 2017) ilmu-ilmu Islam melalui pendidikan
Tempat Dewan Sheikh Daud Al-Fathoni, sepanjang hayat. Seramai 24 orang pelajar
Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin yang menyertainya telah menerima sijil
yang disampaikan oleh Rektor UIAM,
Prof Datuk Seri Dr Zaleha Kamarudin.
157
KARNIVAL PLANET UMMAH mengira kaum melalui pelbagai medium.
Di samping itu, program tersebut adalah
Tarikh 30 November – 03 Disember 2017 untuk melahirkan masyarakat yang
(Khamis-Ahad) memahami peranan institusi masjid utama
negara melalui pendekatan hari bertemu
Tempat Masjid Putra, Putrajaya pelanggan, dan secara tidak langsung
menjadikan masjid JAKIM sebagai
Dirasmikan YAB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi role model dari sudut pengurusan dan
Oleh Timbalan Perdana Menteri Malaysia pengimarahan. Lebih menarik lagi KPU
merupakan kerjasama tiga masjid utama
Impak Program ini merupakan satu usaha JAKIM berganding tenaga mendekati
JAKIM dalam memikul amanah dengan masyarakat melalui pelbagai program yang
melaksanakan pelbagai aktiviti masjid dirancang bersama-sama event manager
kepada lapisan masyarakat tanpa Sinergi Ilmu.
PROGRAM IHYA RAMADHAN Putrajaya. Program rutin ini bertujuan

untuk mengimarahkan dan menghidupkan
Tarikh 27 Mei – 24 Jun 2017 bulan yang mulia dengan mengadakan
aktiviti-aktiviti ilmiah di samping
Tempat Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin, melahirkan insan-insan yang bertaqwa
Putrajaya dengan mengikuti program yang dianjurkan
serta menjadikan masjid sebagai pusat
Impak Program Ihya’ Ramadhan adalah tumpuan masyarakat bukan sahaja untuk
program tahunan yang dilaksanakan beribadah tetapi semua aspek kehidupan.
di Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin
158
SAMBUTAN MAULID AKBAR berarak sambil berselawat dan disertai

jamuan makan. Tetapi ia bertujuan
Tarikh 26 Oktober 2017 (Khamis) mengimbau kembali perjuangan dan
pengorbanan Nabi Muhammad SAW
Tempat Ruang solat utama, Masjid Tuanku Mizan dalam menegakkan Islam di muka bumi
Zainal Abidin, Putrajaya ini. Rasulullah SAW merupakan contoh
yang terbaik kepada setiap umat Islam
Impak Program Sambutan Maulidur Rasul pada dalam segala aspek kehidupan. Oleh
kali ini disertai hampir 10,000 orang sebab itu, saban tahun, hari keputeraan
jemaah. Pihak masjid menjemput Syeikh Baginda SAW diraikan supaya setiap
Habib Umar bin Hafidz dari Yaman, Habib Ali umat Islam dapat mengambil iktibar
Zainal Abidin Al Hamid dan beberapa orang daripada setiap sesuatu yang dilakukan
lagi panel untuk menyampaikan ceramah. dan diamalkan oleh Baginda SAW untuk
Program yang dianjurkan ini bukan setakat dijadikan panduan dan pedoman.
159
MY AQSA untuk membebaskan masjid ketiga paling
suci itu sama ada di peringkat individu,
Tarikh 03 November 2017 (Jumaat) kerajaan atau Badan Bukan Kerajaan
(NGO). Imam Besar Masjid Al-Aqsa, Sheikh
Tempat Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin, Dr Ekrima Sa’ed Sabri menyifatkan Masjid
Putrajaya Al-Aqsa adalah amanah kepada semua umat
Islam di seluruh dunia ini kerana Masjid
Impak Peristiwa yang melanda bumi Palestin
Al-Aqsa adalah satu urusan penting kepada
di tangan rejim Yahudi dan Zionis
umat Islam sebagaimana pentingnya
antarabangsa, dengan pencerobohan
Masjidil Haram dan Nabawi,” katanya pada
secara terang-terangan ke atas Masjid
sidang media selepas Majlis Pelancaran
Al-Aqsa, kiblat pertama umat Islam,
Yayasan MyAQSA di Masjid Tuanku Mizan
menimbulkan rasa sedih, marah, kesal dan
Zainal Abidin (MTMZA), Putrajaya. Beliau
seribu satu kehampaan yang dirasakan
juga telah dijemput bagi menyampaikan
umat Islam keseluruhannya. Sehubungan
khutbah Jumaat seterusnya memimpin
itu, setiap umat Islam berperanan
solat Jumaat.
160
PENGGUBALAN
DAN
PENYELARASAN
UNDANG-UNDANG

KAJIAN PENAMBAHBAIKAN
UNDANG-UNDANG ISLAM
Sepanjang tahun 2017, lima kajian bagi tujuan

penambahbaikan undang-undang Islam telah diurusetiakan
oleh Pejabat Penasihat Undang-Undang. Kajian
undang-undang Islam tersebut adalah seperti yang berikut:
Jawatankuasa Kajian Penambahbaikan Undang-Undang
Kajian undang-undang keluarga Islam Keluarga Islam
Kajian ini dilaksanakan melalui penubuhan Jawatankuasa Kajian Undang-Undang Tatacara Mal Mahkamah
Kajian Penambahbaikan Undang-Undang Keluarga Islam yang Syariah
dipengerusikan oleh Mantan Ketua Hakim Syarie Terengganu,
YBhg. Dato’ Ismail bin Yahya. Jawatankuasa ini dianggotai Kajian ini dilaksanakan melalui penubuhan Jawatankuasa
seramai sembilan orang ahli seperti yang berikut: Kajian Penambahbaikan Undang-Undang Tatacara Mal
Mahkamah Syariah yang dipengerusikan oleh Ketua Hakim
i YBhg. Dato’ Dr. Hj. Hassan bin Ab Rahman Syarie, Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Kelantan,
YAA Dato’ Aria D’raja Dato’ Haji Daud bin Muhammad.
ii YBhg. Tuan Mohamad Shakir bin Abdul Jawatankuasa ini dianggotai seramai 11 orang ahli seperti
Hamid yang berikut:
iii YBhg. Prof. Dr. Najibah binti Mohd Zin i YA Dato’ Yusof bin Musa

iv YBhg. Tuan Mohammad Adib bin Husain ii YBhg. Dato’ Hj. Abdul Walid bin Abu Hassan
v YA Tuan Salehan bin Yatim iii YAA Tuan Hj. Wan Mohd Zakri bin Wan Mohd
vi YBhg. Tuan Mohd Shahzihan bin Ahmad iv YBhg. Puan Suzana binti Atan

vii YBhg. Tuan Hj. Mohammad Abdul Qahar v YBhg. Dato’ Zainul Rijal bin Abu Bakar
bin Abd Aziz
vi YBhg. Tuan Mohamad Nadzri bin Abdul
viii YBhg. En. Ahmad Fitri bin Mazlam Rahman

ix YBhg. Puan Fariza Milaqurshiah binti vii YBhg. Puan Hajjah Noor Hadina binti
Mahmud Ahmad Zabidi

viii YA Tuan Hj. Mohammad Taifor bin Ahmad
Sepanjang tahun 2017, Jawatankuasa ini telah mengadakan Rusdi
empat kali mesyuarat iaitu pada 22 hingga 24 Mac 2017
di Kelantan, 7 hingga 9 Mei 2017, 29 hingga 31 Oktober ix YBrs. Dr. Mohd Al Adib Samuri
2017 dan 29 hingga 30 November 2017 di Putrajaya. Antara
agenda mesyuarat tersebut ialah perbincangan peruntukan x YBhg. Tuan Moeis bin Basri
setiap seksyen bermula dari seksyen 1 hingga seksyen akhir
iaitu seksyen 135. xi YBhg. Puan Fariza Milaqurshiah binti
Mahmud
162
PENGGUBALAN DAN PENYELARASAN UNDANG-UNDANG
Mesyuarat Jawatankuasa Kajian Penambahbaikan vii YBhg. Tuan Sakaria bin Samela
Undang-Undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah bagi tahun
2017 telah diadakan sebanyak tiga kali iaitu pada 27 Februari viii YBhg. Datuk Rahimin bin Bani
hingga 1 Mac 2017 di Selangor, 19 hingga 21 Mei 2017
di Sabah dan 19 hingga 21 Julai 2017 di Selangor. Dalam ix YBhg. Puan Fariza Milaqurshiah binti
mesyuarat-mesyuarat tersebut, peruntukan-peruntukan Mahmud
berkaitan pra perbicaraan dalam Akta Tatacara Mal
Mahkamah Syariah (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1998 x YBhg. Tuan Roshdan Sujak’ bin Rafie
telah diteliti dan dibincangkan, dengan merujuk kepada
peruntukan-peruntukan dalam Kaedah-Kaedah Mahkamah xi YBhg. Tuan Roslizam bin Rahim
2012 bagi tujuan perbandingan.
Mesyuarat Jawatankuasa Kajian Penambahbaikan

Undang-Undang Tatacara Jenayah Syariah telah diadakan
sebanyak empat kali sepanjang tahun 2017 iaitu pada
10 hingga 12 Mac 2017 di Selangor, 12 hingga 14 Mei 2017
di Selangor, 29 September hingga 1 Oktober 2017 di Pahang
dan 20 hingga 22 Oktober 2017 di Kelantan. Sepanjang
mesyuarat tersebut diadakan, perbincangan adalah
merangkumi pembentangan kertas kerja dan cadangan
pindaan setiap seksyen bermula dari seksyen 1 hingga
seksyen 230.
Jawatankuasa Kajian Penambahbaikan Undang-Undang

Tatacara Mal Mahkamah Syariah
Kajian Undang-Undang Tatacara Jenayah Syariah
Kajian ini dilaksanakan melalui penubuhan Jawatankuasa

Kajian Penambahbaikan Undang-Undang Tatacara Jenayah
Syariah yang dipengerusikan oleh mantan Hakim Rayuan
Syarie, Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM), Jawatankuasa Kajian Penambahbaikan Undang-Undang
YBhg. Prof Madya Dato’ Muhamad Asri bin Abdullah, dan Tatacara Jenayah Syariah
dianggotai seramai 11 orang ahli seperti yang berikut:
Kajian Undang-Undang Keterangan Mahkamah
i YBhg. Dato’ Sulaiman bin Daud Syariah

ii YBhg. Dato’ Hj. Abdul Walid Bin Abu Hassan Kajian ini dilaksanakan melalui penubuhan Jawatankuasa
Kajian Penambahbaikan Undang-Undang Keterangan
iii YBhg. Tuan Awang Armadajaya bin Awang Mahkamah Syariah yang dipengerusikan oleh Mantan Hakim
Mahmud Mahkamah Tinggi Ipoh, YBhg. Dato’ Dr Haji Hassan bin
Ab Rahman.
iv YBhg. Tuan Ibrahim bin Deris
Jawatankuasa ini dianggotai seramai sembilan orang ahli
v YA Tuan Haji Mohammad Taifor bin Ahmad seperti yang berikut:
Rusdi
i YBhg. Dato’ Haji Ismail bin Yahya
vi YBhg. Prof. Madya Dr. Zulfakar bin Ramlee
ii YBhg. Dato’ Haji Zainul Rijal bin Abu Bakar
163
iii YBhg. Dr. Arik Sanusi bin Yeop Johari 1. Amanah Raya Berhad
Tarikh: 27 Februari 2017
iv YAA Dato’ Dr. Haji Mohd Na’im bin Mokhtar
2. Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian
v YBhg. Prof. Madya Dr. Zulfakar bin Ramlee Tarikh: 2 Mac 2017
3. Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Sabah
vi YBhg. Prof. Madya Dr. Ruzman bin Md Noor Tarikh: 6 Mac 2017
vii YBhg. Tuan Sakaria bin Samela 4. Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Kelantan
Tarikh: 21 Mac 2017
viii YBhg. Puan Noor Huda binti Roslan
5. Jabatan Kehakiman Syariah Sarawak
ix YBhg. Puan Fariza Milaqurshiah binti Tarikh: 30 Mac 2017
Mahmud
6. Jabatan Peguam Besar Sarawak
Tarikh: 30 Mac 2017
Mesyuarat Jawatankuasa Kajian Penambahbaikan
Undang-Undang Keterangan Mahkamah Syariah telah 7. Majlis Agama Islam Selangor
diadakan sebanyak empat kali sepanjang tahun 2017 iaitu Tarikh: 3 April 2017
pada 20 hingga 22 Februari 2017 di Putrajaya, 31 Mac hingga
2 April 2017 di Selangor, 14 hingga 16 Julai 2017 di Selangor 8. Jabatan Kehakiman Syariah Selangor
dan 6 hingga 8 Oktober 2017 di Kelantan. Sepanjang Tarikh: 25 Mei 2017
mesyuarat diadakan, ahli mesyuarat telah meneliti setiap
seksyen yang terdapat dalam undang-undang keterangan 9. Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur
Mahkamah Syariah bagi membolehkan cadangan pindaan Tarikh: 27 September 2017
yang terkini dan semasa diwujudkan.
PENYELARASAN,
PENYERAGAMAN DAN
PEMERKASAAN UNDANG-UNDANG
ISLAM
Menyediakan model undang-undang seragam adalah

bertujuan untuk memudahkan masyarakat Islam memahami
Undang-Undang dan peraturan di agensi agama. Bagi
memastikan usaha penyelarasan, penyeragaman dan
Jawatankuasa Kajian Penambahbaikan Undang-Undang pemerkasaan undang-undang Islam dapat dilaksanakan
Keterangan Mahkamah Syariah dengan lancar, JAKIM melalui Pejabat Penasihat
Undang-Undang telah dilantik sebagai urus setia kepada:
Kajian Undang-Undang Faraid
Jawatankuasa Teknikal Undang-Undang Syarak dan
Kajian undang-undang ini dilaksanakan bagi menambahbaik Sivil
draf rang undang-undang faraid (Wilayah-Wilayah
Persekutuan) yang telah dikemukakan kepada Bahagian Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Penasihat
Gubalan, Jabatan Peguam Negara pada tahun 2011. Dalam Perundangan Syariah, Jabatan Peguam Negara, YBhg. Tan
melaksanakan kajian ini, beberapa siri lawatan kajian telah Sri Sheikh Ghazali bin Abdul Rahman dan dianggotai
dilaksanakan ke agensi-agensi yang berkaitan seperti yang seramai 9 orang pakar dalam undang-undang sivil dan
berikut: undang-undang Syariah seperti yang berikut:
164
i YBhg. Prof. Datuk Dr. Abdul Monir bin Kali Ke-25 pada 24 hingga 26 Oktober 2017 di TH Hotel &
Yaacob Convention Centre, Kuala Terengganu, Terengganu.
ii YAA Dato’ Aria D’Raja Hj. Daud bin

Muhammad
iii YBhg. Dato’ Dr. Hassan bin Abdul Rahman
iv YBhg. Dato’ Ismail b. Yahya Persidangan Penyelarasan Undang-Undang Syarak dan Sivil
Kali Ke-25 pada 24 hingga 26 Oktober 2017 di TH Hotel &
v YBhg. Prof. Dato’ Sri Zaleha binti Convention Centre, Kuala Terengganu, Terengganu.
Kamaruddin
vi YBhg. Dato’ Zainul Rijal bin Abu Bakar Kluster Cadangan Pindaan Akta Mahkamah Syariah
(Bidang Kuasa Jenayah) 1965 (Akta 355) dan Kluster
vii YBhg. Prof. Dato’ Hj. Mahamad Naser bin Pengharmonian antara Undang-Undang Sivil dan
Disa Undang-Undang Syariah
viii YBhg. Prof. Madya Dato’ Haji Muhamad Kedua-dua kluster ini ditubuhkan bagi membantu Kerajaan
Asri b. Haji Abdullah dalam usaha untuk memperkasakan Mahkamah Syariah.
Kluster Cadangan pindaan Akta Mahkamah Syariah (Bidang
ix YBhg. Dato’ Sulaiman bin Daud Kuasa Jenayah) 1965 (Akta 355) telah mengadakan
mesyuarat kali pertama pada 19 Oktober 2017 di Putrajaya.
Jawatankuasa ini berperanan membantu JAKIM dalam

menggubal, menyelaras dan menyeragam undang-undang PENYELARASAN
Islam di samping membantu JAKIM dalam menyemak
undang-undang sedia ada ke arah mengharmonikan
PENGUATKUASAAN DAN
undang-undang Syarak dan sivil. Bagi tujuan tersebut, PENDAKWAAN SYARIAH DI
jawatankuasa ini telah bersidang sebanyak 2 kali sepanjang MALAYSIA
tahun 2017 iaitu:
1. Mesyuarat Jawatankuasa Teknikal Penyelarasan bagi tindakan penguatkuasaan dan Pendakwaan

Undang-Undang Syarak dan Sivil Bil. 149 Syariah di Malaysia dilaksanakan melalui beberapa platform
Tarikh : 15 hingga 17 Mei 2017 seperti mesyuarat, bengkel serta aktiviti utama bahagian
iaitu:
2. Mesyuarat Khas Jawatankuasa Teknikal
Undang-Undang Syarak dan Sivil Bil. 1/2017 Mesyuarat Jawatankuasa Induk Penyelarasan
Tarikh : 13 hingga 15 September 2017 Penguatkuasaan Undang-Undang Syariah Malaysia
Kemuncak kepada usaha penyelarasan dan penyeragaman Penyelarasan dan penyelesaian terhadap isu-isu
undang-undang Islam ini dilaksanakan melalui Persidangan penguatkuasaan dan pendakwaan Syariah sentiasa menjadi
Penyelarasan Undang-Undang Syarak dan Sivil yang agenda utama Bahagian Penyelarasan Undang-Undang
melibatkan Mufti-Mufti, Ketua-Ketua Hakim Syarie, JAKIM dalam penyeragaman tindakan yang dilaksanakan di
Penasihat Undang-Undang Negeri-Negeri, Pengarah negeri-negeri. Selari dengan matlamat tersebut, Mesyuarat
Jabatan Agama Negeri-Negeri dan Setiausaha Majlis Jawatankuasa Induk Penyelarasan Penguatkuasaan
Agama Islam Negeri-Negeri seluruh Malaysia. Bagi tahun Undang-Undang Syariah Malaysia Kali Kelima telah diadakan
2017, draf Rang Undang-Undang Profesion Guaman Syarie pada 23 November 2017 bertempat di Jabatan Agama Islam
(Wilayah-Wilayah Persekutuan) telah dibentangkan dalam Wilayah Persekutuan.
Persidangan Penyelarasan Undang-Undang Syarak dan Sivil
165
Mesyuarat telah dipengerusikan oleh Menteri di Jabatan mesyuarat yang lain terdiri daripada pihak Polis DiRaja
Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Malaysia, Jabatan Imigresen Malaysia, Kastam DiRaja
Haji Baharom (B). Turut hadir dalam mesyuarat tersebut ialah Malaysia dan Pihak Berkuasa Tempatan. Isu-isu yang telah
Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Othman Mustapha dibincangkan dalam mesyuarat tersebut ialah Isu Kutipan
selaku Setiausaha, Timbalan Ketua Pengarah (Dasar) Derma Tanpa Kebenaran dan Islam Liberal. Keputusan-
JAKIM, Datuk Haji Mohamad Nordin bin Ibrahim, Penasihat keputusan yang dicapai melalui mesyuarat tersebut dijadikan
Undang-Undang JAKIM, Tuan Razali bin Ariffin dan Pengarah sebagai asas atau dasar kepada tindakan penguatkuasaan
Bahagian Penyelarasan Undang-Undang JAKIM, Tuan Haji yang dilaksanakan di seluruh negara.
Aziz bin Haji Mohamad. Ahli mesyuarat terdiri daripada
wakil Jabatan Peguam Negara, Kementerian Dalam Negeri,
Penasihat Undang-Undang Negeri kecuali Sabah dan Sarawak
serta Pengarah Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri.
Beberapa isu telah dibincang dan diputuskan di dalam

mesyuarat kali ini dan diselaraskan di peringkat negeri-negeri
dalam usaha penyeragaman tindakan penguatkuasaan dan
pendakwaan syariah.
Mesyuarat dipengerusikan oleh Ketua Pengarah JAKIM,
Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha
Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Penguatkuasaan

Undang-Undang Syariah Malaysia Kali Ke-12 dan
Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Pendakwaan Syariah
Malaysia Kali Ke-12
Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Penguatkuasaan

YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji Baharom Undang-Undang Syariah Malaysia Kali Ke-12 dan Mesyuarat
(B) mempengerusikan Mesyuarat Jawatankuasa Induk Jawatankuasa Kerja Pendakwaan Syariah Malaysia Kali
Penguatkuasaan Undang-Undang Syariah Kali Kelima Ke-12 telah diadakan pada 17-19 September 2017 bertempat
Tahun 2017 di Hotel Quality, Kuala Lumpur.
Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Penyelarasan Mesyuarat yang dipengerusikan oleh Pengarah Bahagian
Penguatkuasaan Undang-Undang Syariah Malaysia Penyelarasan Undang-Undang JAKIM, Tuan Haji Aziz bin
Haji Mohamad ini dihadiri oleh Ketua-Ketua Pegawai
Usaha penyelarasan dan penyelesaian terhadap isu-isu Penguatkuasa Agama dan Ketua-Ketua Pendakwa Syarie,
semasa penguatkuasaan dan pendakwaan Syariah Jabatan Agama Islam Negeri seluruh Malaysia. Mesyuarat
dilaksanakan secara sinergi dan berterusan oleh Bahagian Jawatankuasa kerja ini membincangkan isu-isu semasa
Penyelarasan Undang-Undang JAKIM dalam penyeragaman penguatkuasaan dan pendakwaan syariah di Malaysia serta
tindakan yang dilaksanakan di seluruh negara. Sehubungan aspek penyelarasan agar tindakan di peringkat negeri dapat
dengan itu, mesyuarat secara berkala diadakan bersama dilaksanakan dengan berkesan.
Jabatan Agama Islam Negeri dan Agensi Penguatkuasaan
Peringkat Persekutuan. Mesyuarat Jawatankuasa Kerja
Penyelarasan Penguatkuasaan Undang-Undang Syariah
Malaysia telah diadakan pada 12 April 2017 bertempat di
Kompleks Islam Putrajaya.
Mesyuarat telah dipengerusikan oleh Ketua Pengarah JAKIM,

Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha. Ahli mesyuarat
terdiri daripada Ketua Pegawai Penguatkuasa Agama dan
Ketua Pendakwa Syarie seluruh Malaysia. Manakala ahli Salah Satu Kertas Taklimat yang dibentangkan oleh Pegawai
Jabatan Pendaftaran Negara Wilayah Persekutuan
166
Mesyuarat Ketua Pegawai Penguatkuasa Agama dan

Ketua Pendakwa Syarie Seluruh Malaysia Kali Ke-17
Mesyuarat dipengerusikan oleh Pengarah Bahagian

Penyelarasan Undang-Undang, Tuan Haji Aziz bin Haji
Mohamad yang mewakili Timbalan Ketua Pengarah (Dasar)
JAKIM telah diadakan pada 7-8 Ogos 2017 bertempat di
Kompleks Islam Putrajaya. Mesyuarat ini telah dihadiri oleh
Ketua Pegawai Penguatkuasa Agama (KPPA), Ketua Pendakwa
Syarie (KPS) seluruh Malaysia dan wakil daripada Pejabat
Penasihat Undang-Undang JAKIM. Sebanyak empat kertas
cadangan, dua kertas taklimat dan dua kertas makluman Perbincangan kumpulan berdasarkan sub tajuk yang telah
telah dibentangkan dalam mesyuarat ini. ditetapkan
Penglibatan dan komitmen KPPA dan KPS dalam

menjayakan Bengkel Semakan Manual Handout Book
Pendakwaan Syariah dan Bengkel Semakan Nota
Pengajaran Modul Penyiasatan, Penguatkuasaan dan
Pendakwaan Syariah
Pembentangan kertas kerja daripada Suruhanjaya
Komunikasi Dan Multimedia Malaysia (SKMM) di Mesyuarat
KPPA KPS Kali Ke-17 PENGUKUHAN KERJASAMA
STRATEGIK DI PERINGKAT
Bengkel Semakan Nota Pengajaran dan Manual KEBANGSAAN DAN
Handout Book ANTARABANGSA
Bengkel Semakan Manual Handout Book Pendakwaan
Syariah dan Bengkel Nota Pengajaran Bagi Modul Kerjasama strategik antara agensi penguatkuasaan syariah
Penyiasatan, Penguatkuasaan dan Pendakwaan Syariah dan inter agensi penguatkuasaan di peringkat kebangsaan
telah diadakan pada 19-20 September 2017 bertempat di dan antarabangsa diteruskan pada tahun ini melalui pelbagai
Hotel Quality, Kuala Lumpur. Bengkel ini melibatkan wakil program iaitu:
daripada Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM),
Ketua-Ketua Pendakwa Syarie (KPS) dan Ketua-Ketua Diskusi Isu Penguatkuasan dan Pendakwaan
Pegawai Penguatkuasa Agama (KPPA) seluruh Malaysia. Undang-Undang Syariah di Jakarta, Indonesia
Enam nota pengajaran kursus bagi Modul Penyiasatan, Program ini telah dilaksanakan pada 17-19 April 2017 di
Penguatkuasaan dan Pendakwaan Syariah telah Jakarta, Indonesia. Delegasi diketuai oleh Timbalan Ketua
disemak semula dan dimurnikan sebelum dokumen Pengarah (Dasar) JAKIM, YBhg. Datuk Haji Mohamad Nordin
tersebut diterbitkan. Manakala, empat sub topik Manual bin Ibrahim. Delegasi melibatkan Pegawai-Pegawai daripada
Handout Book juga telah dimurnikan oleh peserta yang Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM), Ketua-Ketua
telah dipecahkan kepada beberapa kumpulan kecil. Pegawai Penguatkuasa Agama dan Ketua-Ketua Pendakwa
Syarie Seluruh Malaysia.
167
Program ini dilaksanakan bertujuan mendapatkan maklumat iv Kunjung Hormat dan Diskusi Bersama
yang tepat mengenai isu akidah seperti aliran pemikiran Kedutaan Besar Malaysia ke Republik
liberal, ajaran salah, eksterimis agama dan permasalahan Indonesia
ancaman keselamatan dan kaitannya perundangan Syariah.
Selain itu, diskusi ini membuka ruang kepada pengamal v Lawatan dan Taklimat di Masjid Istiqlal,
undang-undang, mempelajari kaedah undang-undang Jakarta
Syariah yang dilaksanakan di Republik Indonesia sebagai
kajian perbandingan dan pertukaran pandangan antara dua
negara. Secara dasarnya, objektif diskusi ini diadakan adalah Program diskusi yang diadakan dapat membuka ruang dan
untuk: peluang meningkatkan perkongsian maklumat dan risikan di
antara pihak JAKIM dan Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN)
Memperkukuhkan maklumat dan bersama agensi serantau dalam menyelaraskan tindakan
perkongsian risikan antara dua negara pemantauan, penguatkuasaan dan pendakwaan berkaitan
01 Malaysia dan Indonesia bagi mengatasi Akta/Enakmen/Ordinan Kesalahan Jenayah Syariah.
dakyah dan penyebaran ajaran salah.
Secara keseluruhannya program diskusi ini telah berjaya
Meningkatkan profesionalisme pegawai dilaksanakan serta mencapai matlamat program di samping
melalui pertukaran maklumat, ahli delegasi yang telah memberi komitmen yang sepenuhnya
pandangan dan saranan bagi disamping menjalinkan hubungan dua hala antara JAKIM dan
mengatasi permasalahan berkaitan JAIN bersama pihak Pejabat Kedutaan Malaysia, Kementerian
02 penguatkuasaan dan pendakwaan
yang melibatkan isu kes akidah rentas
Agama Republik Indonesia, Majelis Ulama Indonesia serta
Mahkamah Agung Republik Indonesia.
sempadan Syariah dengan pihak Pejabat
Kedutaan Malaysia, Kementerian Agama
Republik Indonesia, Majelis Ulama
Indonesia serta Mahkamah Agung
Republik Indonesia ; dan
Meningkatkan hubungan baik dan

kerjasama strategik serta mengeratkan
silaturahim dengan agensi seperti
03 Pejabat Kedutaan Malaysia, Kementerian
Agama Republik Indonesia, Majelis
Ulama Indonesia serta Mahkamah
Agung Republik Indonesia. Diskusi Isu Penguatkuasan dan Pendakwaan
Undang-Undang Syariah Di Jakarta, Indonesia bersama
Majelis Ulama Indonesia
Sepanjang tiga hari program, para delegasi telah berjaya
mengadakan 3 sesi diskusi dan 2 sesi lawatan seperti berikut:
i Diskusi Bersama Majelis Ulama

Indonesia (MUI)
ii Diskusi Perundangan Bersama

Mahkamah Agung Republik Indonesia
iii Diskusi Bersama Kementerian Agama

Republik Indonesia
Delegasi bergambar kenang-kenangan bersama para
pegawai Majelis Ulama Indonesia

168
19 orang Pendakwa Syarie dari 13 buah negeri telah berjaya

menjalani program sangkutan tersebut.
Kunjungan dan pemantauan Program Sangkutan Pendakwa
Syarie telah dilakukan di lima negeri iaitu di Jabatan Peguam
Negara Cawangan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur,
Jabatan Peguam Negara Cawangan Sarawak, Pejabat
Penasihat Undang-Undang Negeri Kelantan, Perak dan Kedah.
Kunjungan ini bertujuan untuk melihat status pelaksanaan
program, mendapatkan cadangan penambahbaikan dan juga
mengukuhkan lagi jalinan silaturahim antara tiga agensi iaitu
JAKIM, Unit Pendakwaan Pejabat Penasihat Undang-Undang
Negeri-Negeri, Jabatan Pendakwaan Syariah Negeri dan
Timbalan Ketua Pengarah (Dasar) JAKIM, YBhg. Datuk Haji
Bahagian Pendakwaan Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri.
Mohamad Nordin bin Ibrahim mengetuai Delegasi Program
Diskusi Isu Penguatkuasan dan Pendakwaan
Undang-Undang Syariah di Jakarta, Indonesia
Program Sangkutan Pendakwa Syarie di Jabatan

Peguam Negara/ Pejabat Penasihat Undang-Undang
Negeri
Kerjasama antara JAKIM, Jabatan Peguam Negara dan JAIN Para peserta yang terdiri daripada Pendakwa Syarie Seluruh
dalam melaksanakan Program Sangkutan Pendakwa Syarie di Malaysia mengikuti Kursus Khas Pendakwaan Syariah
Jabatan Peguam Negara/ Pejabat Penasihat Undang-Undang Siri 4/2017 di Institut Latihan Islam Malaysia, Bangi
Negeri diteruskan lagi buat kali keempat pada tahun 2017. Selangor
Program ini merupakan salah satu usaha National Blue Oceon
Strategy (NBOS) bagi memperkasa tenaga mahir di kalangan
Pendakwa Syarie melalui perkongsian kemahiran dan ilmu
kependakwaan sivil. Program sangkutan ini menyasarkan
objektif berikut:
Meningkatkan kemahiran, kepakaran dan

01 mutu pendakwaan kes-kes kesalahan
jenayah syariah di Malaysia
Lawatan dan mengikuti prosiding di Kompleks Mahkamah
02 Perkongsian kepakaran dan pengalaman Kajang sebagai salah satu aktiviti semasa Kursus Khas
Pendakwaan Syariah Siri 4/2017
Menjalinkan kerjasama strategik antara
03 bidang perundangan syariah dan sivil.
Program sangkutan ini terdiri daripada dua komponen iaitu

Komponen Satu (Kursus Jangka Pendek) dengan nama
Kursus Khas Pendakwaan Syariah. Kursus lima hari ini telah
diisi dengan sembilan siri ceramah dan sesi latihan mock trial
oleh penceramah dari Jabatan Peguam Negara. Manakala
Komponen Dua ialah penempatan Pendakwa Syarie secara
sangkutan di Pejabat Penasihat Undang-Undang Negeri Peserta bergambar bersama Pengarah Seksyen Syariah,
di Seluruh Malaysia selama lapan minggu bermula 7 Ogos Bahagian Penasihat Jabatan Peguam Negara,
hingga 29 September 2017. Pada tahun 2017, seramai Dr. Arik Sanusi bin Yeop Johari dan para pegawai BPUU.
169
dan tokoh ilmuan yang berpengalaman. Setiap isu yang
dibicarakan dapat dirungkaikan seterusnya menjadi penanda
aras kepada gerak kerja Bahagian Penguatkuasaan dan
Bahagian Pendakwaan Syariah dalam melaksanakan tugas
dan tanggungjawab di negeri masing-masing.
Sebanyak lima pembentangan kertas kerja disampaikan

oleh pakar perundangan dan mereka yang arif dalam bidang
masing-masing seperti berikut:
Kunjungan dan pemantauan Bahagian Penyelarasan
Undang-Undang kepada para peserta Program Sangkutan 1. Kedaulatan Islam Di Malaysia Diancam
Pendakwa Syarie yang menjalani sangkutan di Unit Pengembangan Doktrin Palsu
Pendakwaan, Pejabat Penasihat Undang-Undang Negeri Oleh: Dato’ Prof. Hj. Mahamad Naser bin Disa
Kedah Ketua Pegawai Eksekutif IKSIM
2. Penghinaan Terhadap Islam:

Aplikasi Undang-Undang Sedia Ada
Oleh: Prof. Madya Dr. Shamrahayu binti Ab. Aziz
Pensyarah Kuliyyah Undang-Undang
Ahmad Ibrahim, UIAM
3. Peranan Serta Inisiatif Suruhanjaya Komunikasi

dan Multimedia Malaysia (SKMM) dalam
Menangani Isu Kesalahan Jenayah Penghinaan
Salah seorang peserta Program Sangkutan Pendakwa Syarie Islam di Alam Siber serta Syor Penambahbaikan
di Jabatan Peguam Negara / Pejabat Penasihat yang Berkaitan
Undang-Undang Negeri Bagi Tahun 2016 menerima Sijil Oleh: Dato’ Dr. Mazlan bin Ismail
Penyertaan yang ditandatangani oleh Tan Sri Peguam Ketua Pegawai Operasi SKMM
Negara dan Ketua Pengarah JAKIM
4. Cabaran dan Solusi Pelaksanaan
Konvensyen Pegawai Penguatkuasa Agama dan Penguatkuasaan Syariah Terhadap Jenayah
Pendakwa Syarie Seluruh Malaysia 2017 Menghina Islam: Pengalaman di Wilayah
Persekutuan
Kerjasama strategik dengan Jabatan Agama Islam Negeri Oleh: Tuan Wan Jaapar bin Wan Ahmad
diteruskan dalam penganjuran Konvensyen Pegawai Pengarah JAKIM Cawangan Sarawak
Penguatkuasa Agama Dan Pendakwa Syarie Seluruh
Malaysia 2017. Konvensyen ini dianjurkan bersama dengan 5. Elemen-Elemen Pendakwaan Kes-Kes Jenayah
Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri Sabah (JHEAINS) Penghinaan Terhadap Islam
pada 15-16 Oktober 2017 bertempat di TH Hotel Kota Oleh: YA Tuan Abdul Razak bin Mat Nayan
Kinabalu, Sabah. Objektif utama Konvensyen adalah bagi Hakim Mahkamah Tinggi Syariah Negeri
memperkukuhkanpemahaman dan pengetahuan para peserta Sembilan
terhadap isu-isu semasa Perundangan Syariah di Malaysia.
Bertemakan “Menangkis Penghinaan Terhadap Islam: Suatu Ucaptama Konvensyen bertajuk Manhaj Sabahi: Pendekatan
Tindakan Holistik, konvensyen ini berjaya menghimpunkan Dakwah Dalam Perundangan Syariah telah disampaikan
seramai 200 orang peserta yang terdiri daripada Pegawai oleh YBhg. SS. Datuk Haji Bongsu @ Aziz Jaafar, Mufti
Penguatkuasa Agama, Pendakwa Syarie serta pengamal Kerajaan Negeri Sabah. Majlis Penutup Konvensyen pula
undang-undang dari seluruh Negara. telah dirasmikan oleh YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil
Khir bin Hj. Baharom (B), Menteri Di Jabatan Perdana
Konvensyen ini juga telah mengupas isu-isu semasa dalam Menteri. Dalam ucapannya beliau menyeru semua pihak
bidang perundangan syariah oleh pakar perundangan agar dapat berkolaborasi dalam menangani unsur-unsur
170
jenayah menghina Islam sama ada di alam nyata mahupun Simposium Sistem Penarafan Penguatkuasaan dan
di alam siber. Beliau juga mengharapkan konvensyen ini Pendakwaan Syariah Seluruh Malaysia
akan merumuskan hasil yang boleh melonjakkan semangat,
idea dan pandangan-pandangan yang dapat dijadikan Program Sistem Penarafan Penguatkuasaan dan Pendakwaan
pemacu kecemerlangan sistem perundangan syariah di (SPPP) Syariah Seluruh Malaysia merupakan inisiatif JAKIM
Malaysia. Dalam majlis yang sama, YB Menteri Di Jabatan di peringkat pusat dalam usaha berkolaborasi dengan JAIN
Perdana Menteri turut meluangkan masa menyampaikan selaku agensi pelaksana untuk mentranformasikan Bahagian
Sijil Penyertaan kepada peserta Program Sangkutan Penguatkuasaan dan Bahagian Pendakwaan JAIN seluruh
Pendakwa Syarie di Jabatan Peguam Negara/ Pejabat Malaysia selari dengan perkembangan semasa. Program
Penasihat Undang-Undang Negeri Seluruh Malaysia bagi ini berbentuk penilaian perkhidmatan (delivery system and
tahun 2016. good governance) berdasarkan kepada lima kluster iaitu
Kluster Pembangunan Organisasi, Kluster Pembangunan
Insan, Kluster Perundangan, Kluster Diplomatik dan
Perhubungan serta Kluster Penyelarasan dan Pemantauan
Tindakan. Di samping itu, program ini merupakan mekanisme
baharu penambahbaikan gerak kerja, menilai kekuatan
dan kelemahan organisasi dan memperluaskan konsep
perkongsian ilmu (sharing knowledge).
Pada dasarnya Program SPPP telah dapat dilaksanakan

Pengarah BPUU menyampaikan cenderahati kepada dengan jayanya pada tahun 2015 dan 2016 dengan
YA Hakim Mahkamah Tinggi Syariah Negeri Sembilan yang kerjasama semua JAIN. Seterusnya, pada tahun 2017,
telah membentangkan kertas kerja pembentangan laporan ke setiap negeri telah diadakan
untuk memaklumkan dapatan dan penemuan Amalan
Terbaik (Best Practices). Langkah seterusnya dilaksanakan
oleh Bahagian Penyelarasan Undang-Undang, JAKIM
dengan menganjurkan Simposium Sistem Penarafan
Penguatkuasaan dan Pendakwaan Syariah (SPPP) Seluruh
Malaysia 2017 bertempat di Hotel Seaview Langkawi pada
4-5 Mei 2017. Simposium tersebut telah mengumpulkan
50 orang peserta yang melibatkan Pegawai Penguatkuasa
Agama dan Pendakwa Syarie daripada Jabatan Agama Islam
Negeri-Negeri (JAIN) serta Jabatan Pendakwaan Syariah
Negeri.
YB Mejar Jeneral Dato’ Sri Jamil Khir bin Haji Baharom (B)
sedang menyampaikan ucapan di Majlis Perasmian Penutup Simposium SPPP ini dilaksanakan bagi berkongsi pengalaman
Konvensyen Best Practices Bahagian Penguatkuasaan dan Pendakwaan
Syariah negeri yang boleh dijadikan model bagi setiap kluster.
Sebanyak sembilan kertas kerja telah dibentangkan dalam
Simposium yang bertemakan “Memacu Kecemerlangan
Penguatkuasaan dan Pendakwaan Syariah di Malaysia” ini.
Majlis Penutup telah dirasmikan oleh Pengarah Jabatan

Hal Ehwal Agama Islam Negeri Kedah, YBhg. Dato’ Haji Abd
Rahman bin Haji Ismail. Dalam ucapannya, beliau menyokong
penuh segala usaha yang dilaksanakan ke arah memartabat
Para Peserta Program Sangkutan Pendakwa Syarie Di dan memperkasakan sistem perundangan Islam di negara
Jabatan Peguam Negara / Pejabat Penasihat ini amnya dan Institusi Penguatkuasaan dan Pendakwaan
Undang-Undang Negeri bagi tahun 2016 menerima sijil Syariah khasnya.
penyertaan masing-masing semasa Majlis Perasmian
Penutup Konvensyen
171
Beberapa isu pengurusan dan perundangan telah
dibincangkan dengan cadangan-cadangan penyelarasan
serta penyelesaian isu-isu bersama di antara JAKIM dan
JKSM.
PEMANTAUAN TERHADAP
Pengarah BPUU, Tuan Haji Aziz bin Haji Mohamad
PENYELARASAN
membentangkan kertas kerja bertajuk Pengukuhan PENGUATKUASAAN DAN
Perundangan Syariah Melalui Pematuhan SOP PENDAKWAAN DI
NEGERI-NEGERI
Selari dengan fungsi Bahagian Penyelarasan

Undang-Undang JAKIM, untuk menyediakan apa jua
mekanisme bagi menyelaras tindakan Penguatkuasaan
dan Pendakwaan di Negeri-Negeri, beberapa program
pemantauan telah dilaksanakan sepanjang 2017 melalui
pemakaian Sistem e-Jinayat dan Operasi Bersama dengan
Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri.
Panel-panel sesi pembentangan kertas kerja bagi Peluasan Sistem e-Jinayat

membincangkan Kluster Perundangan
Sistem e-Jinayat merupakan sistem aliran kerja (work flow
system) yang seragam bagi tindakan Penguatkuasaan dan
Pendakwaan Syariah. Sistem ini dibangunkan pada tahun
2010 bertujuan untuk memperkukuh sistem penyampaian
perkhidmatan Penguatkuasaan dan Pendakwaan Syariah
di Malaysia. Sistem ini terdiri daripada tiga modul iaitu
modul penguatkuasaan, modul pendakwaan dan modul
pentadbiran. Sehingga penghujung tahun 2017, lapan
negeri iaitu Pahang, Johor, Kelantan, Perak, Melaka, Wilayah
Persekutuan, Terengganu dan Selangor telah menggunapakai
sistem ini. Dalam usaha peluasan sistem, beberapa
Majlis Penutup Simposium dirasmikan oleh Pengarah program dilaksanakan meliputi Mesyuarat Penyelarasan,
Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Negeri Kedah (JHEAIK), Bengkel TOT Aplikasi Sistem, penilaian semula terhadap
Dato’ Haji Abd Rahman bin Haji Ismail keperluan-keperluan negeri dan pemantauan pelaksanaan
di negeri-negeri. Pada 27 November 2017, Bengkel Ujian
Penerimaan Pengguna Bagi Peningkatan Sistem E-Jinaya
(UAT) versi 3.0 dan Pembangunan Aplikasi Mobile telah
dilaksanakan dengan penyertaan tiga buah negeri iaitu
Pahang, Perak dan Selangor.
Gambar beramai-ramai bersama Pengarah Jabatan Hal

Ehwal Agama Islam Negeri Kedah (JHEAIK)
172
Program Kayuhan Santai Bijak Sedekah Dan IPT Road

Tour 2017
Meskipun fungsi utama Bahagian Penyelarasan

Undang-Undang (BPUU) JAKIM adalah menguatkuasakan
perundangan syariah di negara ini, JAKIM tidak ketinggalan
untuk turut menjalankan usaha advokasi Pencegahan
Jenayah Syariah melalui program-program “touch point”
yang lebih dekat di hati pelbagai lapisan masyarakat.
Maklumat sedang direkodkan di dalam sistem e-Jinayat. Sehubungan dengan itu, satu inisiatif telah dilaksanakan oleh
JAKIM melalui gandingan kerjasama dengan penglibatan
lebih daripada 20 Agensi Kerajaan, NGO, Kesatuan Penduduk
dan IPTA di Pasir Puteh, Kelantan pada 7 Oktober 2017.
Program Kayuhan Santai Bijak Sedekah Dan IPT Road Tour
2017 ini telah dirasmikan oleh Timbalan Menteri di Jabatan
Perdana Menteri YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’
Dusuki.
Program ini berjaya menarik penyertaan hampir satu ribu

orang meliputi tiga checkpoint iaitu:
Checkpoint 1
Antara paparan dalam sistem e-Jinayat
Felcra Teratak Batu melibatkan 210 orang peserta
kayuhan dan 50 orang masyarakat setempat
Ops Kutip 3.0 Tahun 2017
JAKIM telah melaksanakan aktiviti Pemantauan dan Operasi Checkpoint 2

Penguatkuasaan Isu Kutipan Derma atau Khairat Tanpa SMK Jeram melibatkan 110 orang mahasiswa USM,
Kebenaran Majlis Agama Islam Negeri (Ops Kutip 3.0) dengan UiTM dan Politeknik Kota Bharu, 150 orang pelajar
kerjasama Bahagian Penguatkuasaan, Jabatan Agama Islam Sekolah Menengah Jeram, 30 orang guru dan 20 orang
Negeri (JAIN) seluruh Malaysia sepanjang bulan Ramadan masyarakat setempat
1438H. Operasi pada tahun 2017 ini ditumpukan ke restoran
dan premis perniagaan di samping bazar-bazar Ramadhan.
Checkpoint 3
Sepanjang sesi pemantauan dan operasi dilaksanakan,
sticker dan flyers berkaitan kesedaran awam untuk SK Gong Garu melibatkan 950 orang kombinasi peserta
menyalurkan bantuan, derma, sedekah atau khairat secara kayuhan, penjawat awam, penjawat swasta, mahasiswa
betul turut diedarkan kepada masyarakat sebagai langkah IPTA, pelajar Sekolah Menengah, pelajar Sekolah
pencegahan dan pendidikan. Rendah, pelajar Tadika/ Prasekolah dan juga masyarakat
setempat.
Turut hadir memeriahkan program ini ialah Ketua Pengarah

JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Othman bin Mustapha, dan Ahli
Dewan Undangan Negeri Semerak, YB Dato’ Zawawi bin Haji
Othman. Pelbagai pengisian menarik diselitkan sepanjang
program ini sebagai langkah advokasi kepada peserta
yang terdiri daripada pelajar-pelajar IPT melalui Bicara
Selebriti bersama Ustaz Mohamad Zarifi bin Mohamad
Penguatkuasa JAWI menjalankan operasi pungutan derma/ Daud, edaran flyers pencegahan Jenayah Syariah, pameran
khairat tanpa kebenaran
173
agensi penguatkuasaan syariah, pameran agensi kerajaan,
pemeriksaan kesihatan percuma, pertandingan mewarna,
persembahan dikir barat, persembahan silat dan juga
penyampaian sumbangan kepada penduduk setempat.
Penyampaian sumbangan kepada masyarakat setempat
Flag-off Kayuhan Santai Bijak Sedekah oleh YB Timbalan

Menteri Di Jabatan Perdana Menteri
YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Dusuki

mengetuai kayuhan santai menuju check point seterusnya
Sesi swafoto bersama peserta kayuhan santai dan pelajar-

pelajar IPT di check point 2
174
PEMERKASAAN
HAB HALAL
GLOBAL

Menggabungkan proses pengauditan
INISIATIF SEGERA PENSIJILAN dokumen dengan proses pengauditan
HALAL MALAYSIA (ISPHM) 03 lapangan
Mewajibkan pemohon untuk menyediakan

JAKIM dan Majlis/Jabatan Agama Islam Negeri-Negeri ringkasan dan informasi ramuan yang
(MAIN/JAIN) sebagai Pihak Berkuasa Berwibawa telah
berusaha melalui pelbagai kaedah dan mekanisme untuk
04 digunakan dalam pembuatan produk yang
dimohon
mengarusperdanakan Pensijilan Halal Malaysia di samping
menolak persepsi negatif berkaitan ketidakcekapan dalam Mewujudkan mekanisme fast track
proses pengeluaran Sijil Pengesahan Halal Malaysia. di peringkat semakan dokumen yang
05 membolehkan sesuatu permohonan layak
Pensijilan Halal Malaysia merupakan pemangkin kepada disyorkan lulus tanpa perlu pengauditan
kewujudan dan kejayaan industri halal di Malaysia yang lapangan
berpotensi besar untuk menyumbang kepada perkembangan
ekonomi negara. Mewujudkan mekanisme penyenaraian
syarikat senarai putih (white list
Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/ Majlis Agama Islam 07 companies) yang layak diberikan
Negeri Seluruh Malaysia kali ke-102 pada 30 Mei 2017 telah keistimewaan laluan mudah (green lane)
bersetuju dengan cadangan pelaksanaan Inisiatif Segera bagi memperolehi Sijil Pengesahan Halal
Pensijilan Halal Malaysia (ISPHM) sebagai salah satu Malaysia
mekanisme penambahbaikan proses pengeluaran SPHM.
Ia sebagai projek perintis di peringkat JAKIM dan akan Membangunkan tatacara pengauditan
disusuli ke negeri-negeri. baharu iaitu pemohon perlu
06 membentangkan laporan pelaksanaan
Inisiatif penambahbaikan dalam proses pengeluaran Sijil sistem jaminan halal syarikat kepada
Pengesahan Halal Malaysia telah dilaksanakan melalui pegawai pemeriksa
2 fasa. Fasa pertama bermula pada 1 Ogos 2016, manakala
fasa kedua pula dilaksanakan mulai 21 Jun 2017.
Inisiatif baharu ini berjaya memendekkan tempoh masa
Penambahbaikan Fasa Pertama kelulusan pengeluaran Sijil Pengesahan Halal Malaysia
(1 Ogos 2016 - 20 Jun 2017) berdasarkan kepada jenis permohonan seperti berikut:
Pada 1 Ogos 2016 sehingga 20 Jun 2017, JAKIM telah i Permohonan biasa akan mengambil
melaksanakan proses penambahbaikan pengeluaran Sijil tempoh masa sehingga 30 hari
Pengesahan Halal Malaysia dengan memperkenalkan
7 inisiatif baharu. ii Permohonan fast track proses akan
mengambil tempoh masa sehingga
Inisiatif-inisiatif yang diperkenalkan adalah seperti berikut: 10 hari
Mewujudkan prosedur operasi standard iii Permohonan fast track audit akan
bagi penolakan permohonan yang tidak mengambil tempoh masa sehingga
01 lengkap dan ini bermakna permohonan 14 hari
yang tidak lengkap akan ditolak
iv Permohonan fast track tanpa NCR akan
Membangunkan kit pegawai penyemak mengambil tempoh masa sehingga
untuk menyeragamkan proses semakan
02 dokumen dan memendekkan tempoh
14 hari
masa menyemak v Permohonan white list akan mengambil

tempoh masa 1 hingga 3 hari
176
PEMERKASAAN HAB HALAL GLOBAL
Penambahbaikan Fasa Kedua (21 Jun 2017 - Kini) iv penerimaan bayaran fi pensijilan
Penambahbaikan fasa 1 terhadap proses pengeluaran v pengauditan lapangan

Sijil Pengesahan Halal Malaysia masih lagi tidak mencapai
tahap yang memuaskan. Industri memerlukan tempoh masa vi keputusan panel
yang lebih singkat bagi memperolehi Sijil Pengesahan Halal
Malaysia. vii cetakan dan edaran sijil
Bermula 21 Jun 2017, JAKIM telah menambah baik proses viii pemantauan kepada syarikat pemegang
kelulusan permohonan Sijil Pengesahan Halal Malaysia. sijil
Usaha ini dikenali dengan nama Inisiatif Segera Pensijilan
Halal Malaysia (ISPHM) yang membolehkan kelulusan
permohonan dapat dibuat dalam tempoh masa yang lebih Carta Alir Proses Kelulusan Sijil Pengesahan Halal Malaysia
singkat. bagi permohonan di bawah Inisiatif Segera Pensijilan
Halal Malaysia (ISPHM) adalah seperti Rajah 1 berikut:
Kelulusan permohonan Sijil Pengesahan Halal Malaysia bagi
produk tidak kritikal mampu dibuat dalam tempoh masa
1 hingga 3 hari dan produk kritikal dalam tempoh masa Penerimaan Permohonan
7 hingga 14 hari melalui proses kelulusan permohonan yang
Rumah
baharu. Sembelih Pengkelasan Tidak Pemegang
Berisiko
Permohonan Permohonan Berisiko Sijil Halal
Baharu
Proses kelulusan Sijil Pengesahan Halal Malaysia bagi
permohonan tidak kritikal adalah seperti berikut:
Surat Caj Permohonan Surat Caj
WHITE LIST
i penerimaan permohonan melalui
sistem atas talian
Penerimaan Surat Caj Penerimaan
Bayaran Bayaran
ii pengesahan permohonan
iii keputusan panel Audit Penerimaan

Lapangan Bayaran
iv pengeluaran surat caj fi pensijilan
Pengesahan
v penerimaan bayaran fi pensijilan Mesyuarat
Panel
vi cetakan dan edaran sijil

Pengeluaran
vii pemantauan kepada syarikat pemegang SPHM
sijil
7-14 hari 1-3 hari 1-3 hari
Proses kelulusan Sijil Pengesahan Halal Malaysia bagi Pemantauan

permohonan kritikal adalah seperti berikut:
i penerimaan permohonan melalui Rajah 1: Carta Alir Proses Permohonan Pensijilan Halal
sistem atas talian Malaysia berdasarkan Inisiatif Segera Pensijilan Halal
Malaysia (ISPHM)
ii pengesahan permohonan

iii pengeluaran surat caj fi pensijilan
177
Proses penambahbaikan telah membolehkan proses
keputusan (kelulusan) SPHM dapat dibuat dalam tempoh
yang agak singkat dan lebih sistematik seperti pencapaian
dalam Jadual 1 berikut:
Jumlah Lulus
Kelulusan/ Jumlah
Bulan Permohonan Lulus < 15 Lulus < 30 Lulus > 30 Jumlah
Hari (%) Hari (%) Hari (%) Lulus
Jan - Mei 789 228 (30.73%) 58 (7.82%) 456 (61.45%) 742
Jun - Dis 1239 674 (59.12%) 278 (24.38%) 188 (16.50%) 1140
Jumlah
Keseluruhan 2028 902 (47.93%) 336 (17.85%) 644 (34.22%) 1882
Jadual 1: Taburan pencapaian Permohonan Pensijilan Halal

Malaysia berdasarkan Inisiatif Segera Pensijilan Halal
Malaysia (ISPHM)
Jadual di atas menunjukkan dominasi pencapaian kelulusan

dalam tempoh kurang daripada 15 hari iaitu sebanyak
59.12 peratus. Peningkatan sebanyak 28.39 peratus.
Manakala permohonan yang berjaya diluluskan dalam
tempoh kurang daripada 30 hari turut meningkat daripada Majlis Penyampaian Sijil Pengesahan Halal Malaysia Melalui
7.82 peratus kepada 24.38 peratus. Peratusan permohonan Inisiatif Segera (ISPHM) pada 7 Ogos 2017
yang diluluskan melebihi 30 hari pula menurun sebanyak
44.95 peratus.
Pada tahun ini, JAKIM turut melaksanakan Halal Fast Force

(HFF) yang juga merupakan inisiatif bagi mempercepatkan
proses Pensijilan Halal Malaysia. Pelaksanaan HFF
bertujuan berkongsi pengalaman, kepakaran dan strategi
dengan Jabatan Agama Islam Negeri-negeri. Sebanyak
4 siri HFF telah dijalankan kepada tiga buah negeri iaitu
Selangor, Melaka dan Perak. Pelaksanaan ini bukan sekadar
mempercepatkan proses pengeluaran sijil halal malah ia
mampu memperkasakan jalinan kerjasama yang erat antara
JAKIM dan JAIN.
Prestasi memberangsangkan daripada Inisiatif Segera

Pensijilan Halal Malaysia (ISPHM) ini akan terus diperluaskan
ke negeri-negeri pada tahun 2018. Taklimat dan
sumbangsaran kepada wakil-wakil pihak berkuasa halal
negeri telah diadakan.
Antara program penyampaian Inisiatif Segera Pensijilan Halal

Malaysia (ISPHM) kepada industri:
Majlis penyampaian Sijil Pengesahan Halal Malaysia (ISPHM)

inisiatif segera pensijilan halal usahawan RISDA pada 24
Ogos 2017
178
i. Pemantauan Berkala
Merupakan pemantauan yang dilakukan ke atas

pemegang SPHM sekurang-kurangnya sekali dalam
setahun. Bagi syarikat yang berisiko tinggi iaitu
produk yang berasaskan daging dan ayam, minyak
dan lemak, rumah sembelih, tiada sistem kawalan
halal, tiada eksekutif halal dan Jawatankuasa Halal
Dalaman, pemantauan akan dilakukan lebih dari
Majlis penyampaian surat pengiktirafan syarikat
sekali dalam setahun
‘white list’ pada 17 Oktober 2017
ii. Pemantauan Susulan
Teras strategik 5 telah menggariskan untuk memantapkan
penyelarasan dan pembangunan halal ke arah menjadikan Merupakan pemeriksaan verifikasi terhadap tindakan
Malaysia sebagai peneraju halal dunia. Selaras dengan teras pembetulan yang telah diambil oleh syarikat yang
strategik 5, program bagi memantapkan penguatkuasaan gagal mematuhi Manual Prosedur Pensijilan Halal
undang-undang dan peraturan halal telah dirancang dengan Malaysia.
penetapan indikator pengurangan bilangan aduan mengenai
ketidak patuhan industri dan sasaran yang ditentukan adalah iii. Pemantauan Fast Track
pengurangan aduan ke atas pemegang Sijil Pengesahan
Halal Malaysia (SPHM) adalah sebanyak 10% setahun. Merupakan pemeriksaan verifikasi terhadap tindakan
Pelaksanaan pemantauan ini dilakukan secara berkala, fast pembetulan yang telah diambil oleh syarikat yang
track dan susulan ke atas pemegang Sijil Pengesahan Halal gagal mematuhi Manual Prosedur Pensijilan Halal
Malaysia (SPHM) manakala pemeriksaan penguatkuasaan Malaysia. Pemantauan yang dilakukan bagi kategori
pula boleh dilakukan terhadap pemegang dan bukan permohonan pembaharuan pensijilan halal yang
pemegang SPHM yang melibatkan pemeriksaan berdasarkan mendapat kelulusan fast track turut dilakukan oleh
aduan serta tindakan undang-undang di bawah Akta Perihal Cawangan Pemantauan & Penguatkuasaan serta
Dagangan (APD) 2011. dilakukan secara berkala bagi memastikan setiap Sijil
Pengesahan Halal Malaysia (SPHM) yang dikeluarkan
kepada pemohon sentiasa menepati piawaian
PROSEDUR KERJA BAGI pensijilan halal semasa. Pemantauan bagi kelulusan
CAWANGAN PEMANTAUAN DAN permohonan pensijilan halal secara fast track ini
turut diberi keutamaan menjelang akhir tahun 2016
PENGUATKUASAAN memandangkan ia telah diklasifikasikan sebagai
kategori yang berisiko tinggi (high risk).
Pemantauan
Penguatkuasaan
Pemantauan akan dilaksanakan ke atas pemegang Sijil
Pengesahan Halal Malaysia (SPHM) dengan mengikut Pemeriksaan Penguatkuasaan merupakan tindakan
piawaian halal iaitu Manual Prosedur Pensijilan Halal pemeriksaan yang dilakukan dengan mengguna pakai
Malaysia (Semakan Ketiga) 2014 dan pelbagai Standard undang-undang yang sedang berkuat kuasa sama ada di
Malaysia yang berkaitan. Jika mana-mana pemegang bawah Undang-Undang Syariah mahupun Undang-Undang
SPHM melanggar piawaian halal tersebut maka tindakan Sivil Akta Perihal Dagangan 2011 (APD 2011), Akta Makanan
boleh dikenakan berdasarkan kesalahan Kecil (Amaran), 1983 serta mana-mana Akta/Peraturan-peraturan lain yang
Besar (Penggantungan SPHM) dan Serius (Penarikan SPHM). berkaitan dan sedang berkuat kuasa seperti termaktub dalam
Pemeriksaan Pemantauan dilakukan secara mengejut melalui MPPHM. Pemeriksaan penguatkuasaan boleh dibahagikan
tiga kaedah berikut: kepada dua kaedah berikut:
179
i. Pemeriksaan Aduan Awam Secara purata, cawangan ini menjalankan pemeriksaan
sebanyak 191 buah premis/ kilang/ syarikat dalam sebulan.
Dijalankan apabila Cawangan Pemantauan dan Kuantiti pemeriksaan adalah bergantung kepada bilangan
Penguatkuasaan menerima aduan daripada orang kumpulan yang ditetapkan kerana keanggotaan akan
awam dan akan dilakukan bersama agensi penguat bertambah atau berkurang mengikut penempatan pegawai.
kuasa berkaitan sekiranya perlu. Agensi yang biasa
terlibat adalah seperti Kementerian Perdagangan
PEMERIKSAAN
Dalam Negeri Koperasi Dan Kepenggunaan (KPDNKK),
OPERASI APD
FAST TRACK
SUSULAN
BERKALA
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM), Jabatan
RISIKAN
ADUAN
JENIS
2011
Perkhidmatan Veterinar (JPV), Jabatan Kastam DiRaja
Malaysia (KDRM), Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) JAN 56 0 58 12 1 9
dan lain-lain agensi yang difikirkan perlu. FEB 62 1 60 20 2 4
MAC 68 1 49 29 0 1
APR 70 1 44 13 1 1
ii. Pemantauan Penguatkuasaan/Operasi MEI 216 2 9 9 0 7
JUN 65 2 1 9 3 2
Dilakukan setelah siasatan terperinci lengkap JUL 72 0 54 7 1 2
OGOS 68 1 194 1 0 0
dijalankan ke atas aduan yang dikemukakan kepada SEPT 130 0 81 22 1 0
cawangan ini sama ada melalui aduan awam OKT 296 2 133 14 0 2
atau aduan daripada agensi-agensi luar. Sebelum NOV 102 0 104 18 0 0
operasi dilaksanakan, risikan akan dilakukan terlebih JUMLAH 1115 10 786 154 9 28
dahulu bagi mengenal pasti potensi kesalahan yang
Jadual 2: Pecahan mengikut jenis pemeriksaan dari Januari
dilakukan bagi memudahkan proses mengenal
hingga November 2017
pasti tindakan undang-undang yang akan diambil
kepada pihak-pihak yang melakukan kesalahan.
Operasi seterusnya dilaksanakan sama ada dengan PECAHAN MENGIKUT JENIS PEMERIKSAAN
melibatkan agensi lain seperti JAIN/ KPDNKK/ PBT JANUARI-NOVEMBER 2017
dan lain-lain agensi yang berkaitan mengikut bidang
kuasa dan undang-undang yang diguna pakai. Dalam 1.3%
menjalankan tugasan ini, pegawai dari Cawangan 0.4% BERKALA
Pemantauan dan Penguatkuasaan telah dilantik 7.3% SUSULAN

sebagai Penolong Pengawal Perihal Dagangan oleh
FAST TRACK
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri Koperasi dan
Kepenggunaan (KPDNKK) untuk melaksanakan Akta ADUAN
Perihal Dagangan 2011 bagi kesalahan-kesalahan 53%
37.4% RISIKAN
melibatkan peruntukan halal. Justeru, kertas siasatan
akan dibuka jika melanggar Akta Perihal Dagangan OPERASI APD 2011
2011.
0.5%
STATISTIK PEMANTAUAN DAN

Carta 1 : Peratusan mengikut jenis pemeriksaan dari Januari
PENGUATKUASAAN
hingga November 2017.
Berdasarkan statistik tahun 2017, sebanyak 2102

JENIS
pemantauan dan penguatkuasaan yang telah dijalankan PEMERIKSAAN
PEMANTAUAN PENGUATKUASAAN JUMLAH
merangkumi pemantauan berkala sebanyak 1115 (53%), JAN 114 22 136
susulan 10 (0.5%) dan fast track 786 (37.4%) serta FEB 123 26 149
penguatkuasaan yang melibatkan 154 (7.3%) aduan, MAC 118 30 148
APR 115 15 130
9 (0.4%) risikan dan pemeriksaan/operasi APD 2011
MEI 227 16 243
sebanyak 28 (1.3%) (rujuk Jadual 2 dan Carta 1). JUN 68 14 82
180
JUL 126 10 136 PENGUATKUASAAN

OGOS 262 1 264
SEPT 211 23 234
OKT 341 16 357
NOV 206 18 224
JUMLAH 1115 191 2102 PENCAPAIAN 2017
SASARAN 2017
(HINGGA NOVEMBER)
Jadual 3 : Pemeriksaan pemantauan dan penguatkuasaan
dari Januari hingga November 2017
120 191
9%
PENCAPAIAN 2017
PEMANTAUAN
PENGUATKUASAAN
159.2%
91%
PEMERIKSAAN BERDASARKAN
Carta 2 : Peratusan perbezaan pemeriksaan pemantauan SKIM PENSIJILAN HALAL
dan penguatkuasaan dari Januari hingga November 2017.
Pemeriksaan pemantauan dipecahkan kepada pemeriksaan

berkala, fast track dan susulan adalah merangkumi 7 jenis
PENCAPAIAN SEBENAR skim yang ditawarkan dalam pensijilan halal Malaysia.
Berdasarkan pemeriksaan yang telah dijalankan sepanjang
CAWANGAN PEMANTAUAN DAN Januari hingga November 2017 ke atas pemegang SPHM,
PENGUATKUASAAN 2017 sebanyak 53% pemantauan telah dilakukan ke atas kategori
produk makanan dan merupakan jumlah terbesar berbanding
skim pensijilan yang lain. Kategori pemantauan yang kedua
PEMANTAUAN
tertinggi adalah bagi kategori skim pensijilan premis makanan
dan hotel iaitu sebanyak 34%. Pemantauan berkala akan
dilakukan mengikut kategori industri yang berisiko tinggi
dalam penghasilan produk halal. Produk atau premis yang
PENCAPAIAN 2017
SASARAN 2017
(HINGGA NOVEMBER) berisiko tinggi ini adalah seperti premis yang menghasilkan
1400 1911 produk dari sumber haiwan, dapur hotel, restoran yang
tidak mempunyai dapur berpusat, kilang-kilang yang tidak
mempunyai pensijilan Good Manufacturing Practices (GMP),
Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP) serta lain-lain
kategori seperti yang diputuskan oleh Panel Pengesahan
Halal Malaysia. Pecahan pemantauan ke atas kategori skim
pensijilan boleh dirujuk melalui Jadual 4 dan Carta 3 di
bawah:
PENCAPAIAN 2017
136.5%
181
FARMASEUTIKAL
1%
PENSIJILAN
KOSMETIK
SEMBELIH
MAKANAN
MAKANAN 4% PRODUK MAKANAN
LOGISTIK
BARANG
GUNAAN
PRODUK
JUMLAH
PREMIS
RUMAH
SKIM
3% PREMIS MAKANAN
3%
JAN 96 30 1 0 4 2 3 136 BARANG GUNAAN
FEB 69 69 5 1 3 2 0 149 2%
MAC 88 36 1 4 17 1 1 148 KOSMETIK
APR 93 16 0 12 8 0 1 130 53% RUMAH
MEI 165 47 2 2 7 20 0 243 34% SEMBELIHAN
JUN 18 64 0 0 0 0 0 82
FARMASEUTIKAL
JUL 57 50 10 0 2 17 0 136
OGOS 128 101 1 7 5 19 2 264
LOGISTIK
SEPT 134 69 5 11 4 7 4 234
OKT 159 155 6 23 6 6 2 357
NOV 108 89 4 2 2 19 0 224
JUMLAH 1115 726 35 62 58 93 19 2102
Carta 3: Peratusan pemeriksaan berdasarkan skim pensijilan
Jadual 4: Pecahan mengikut skim pensijilan halal dari halal dari Januari hingga November 2017
Januari hingga November 2017
TINDAKAN HASIL PEMERIKSAAN telah ditetapkan. Sekiranya berlaku pelanggaran terhadap

PEMANTAUAN DAN prosedur, non-compliance report (NCR) akan dikeluarkan
PENGUATKUASAAN kepada pemilik premis. Sepanjang tahun 2017, sebanyak
1292 premis/ kilang/ syarikat yang telah dilakukan
pemeriksaan didapati mematuhi prosedur yang ditetapkan.
Semasa pemeriksaan pemantauan bagi pemegang SPHM, Manakala sebanyak 537 NCR telah dikeluarkan meliputi
pegawai pemeriksa telah mengenalpasti dan menilai kategori kesalahan kecil, besar dan serius (rujuk Jadual 5
sejauh mana sesuatu syarikat mematuhi prosedur yang dan Carta 4).
PENILAIAN
JAN FEB MAC APR MEI JUN JUL OGOS SEPT OKT NOV JUMLAH
PEMERIKSAAN
MEMATUHI 74 91 94 99 182 48 95 148 106 219 136 1292
PROSES AUDIT 0 0 0 1 2 1 0 0 0 0 1 5
PROSES
PEMBAHARUAN 1 2 2 0 0 0 1 0 0 0 2 8
TIDAK BEROPERASI
/ TUTUP SEMASA
5 3 2 2 6 0 0 5 7 8 3 41
LAWATAN / TIADA
PRODUKSI
PINDAH / TUTUP 1 3 2 2 4 0 1 2 15 14 4 48
AMBIL SAMPEL 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
(SPHM)
NOTIS
KETIDAKAKURAN 30 25 22 12 31 14 28 104 82 97 54 499
DIKELUARKAN
NOTIS GANTUNG 5 4 2 0 3 5 2 1 3 2 7 34
SPHM
NOTIS TARIK SPHM 0 0 1 0 0 0 0 2 0 2 0 5
JUMLAH 116 128 125 116 228 67 127 262 213 342 207 1932
Jadual 5: Pecahan mengikut penilaian pemeriksaan pemantauan ke atas pemegang SPHM dari
Januari hingga November 2017
182
PERATUSAN PENILAIAN PEMERIKSAAN PEMANTAUAN KE ATAS PERATUSAN PENILAIAN PEMERIKSAAN PENGUATKUASAAN KE ATAS
PEMEGANG SPHM DARI JANUARI-NOVEMBER 2017 PEMEGANG DAN BUKAN PEMEGANG SPHM DARI
JANUARI-NOVEMBER 2017
MEMATUHI
PROSES AUDIT
0% PROSES
2% 1%
PEMBAHARUAN
5% BUKAN PEMEGANG
TIDAK BEROPERASI / (SPHM)
TUTUP SEMASA
LAWATAN /
TIADA PRODUKSI 1% AMBIL SAMPEL
(BUKAN PEMEGANG
26% SPHM)
PINDAH / TUTUP
67% AMBIL SAMPEL RISIKAN

(SPHM)
3%
2% NOTIS
KETIDAKAKURAN
93% OPERASI APD 2011
0%
0% DIKELUARKAN (IP)
NOTIS GANTUNG SPHM
NOTIS TARIK SPHM
Carta 4: Peratusan penilaian pemeriksaan pemantauan ke Carta 5: Peratusan penilaian pemeriksaan penguatkuasaan
atas pemegang SPHM dari Januari hingga November 2017 ke atas pemegang dan bukan pemegang SPHM dari Januari
hingga November 2017
Bagi pemeriksaan penguatkuasaan ke atas pemegang dan
bukan pemegang SPHM, sebanyak 170 pemeriksaan telah
dilakukan ke atas premis/ kilang/ syarikat. Daripada jumlah
tersebut, sebanyak 158 pemeriksaan biasa bagi premis/ KERTAS SIASATAN AKTA
kilang/ syarikat yang bukan pemegang SPHM, 9 risikan, PERIHAL DAGANGAN 2011
1 pengambilan sampel dijalankan dan 2 kertas siasatan telah
dibuka ke atas premis/ kilang/ syarikat yang telah melakukan
kesalahan di bawah APD 2011 (rujuk Jadual 6 dan Carta 5). Pada tahun 2017, sebanyak dua kertas siasatan telah
dibuka dengan nilai rampasan yang dianggarkan sebanyak
RM948.00. Kesemua barang rampasan/eksibit telah
(BUKAN PEMEGANG
disimpan di Gudang Penyimpanan Eksibit Hab Halal JAKIM

AMBIL SAMPEL
yang terletak di Bandar Baru Bukit Puchong, Puchong. Kertas

PEMERIKSAAN
OPERASI APD
PEMEGANG
siasatan dibuka kerana menyalahi Seksyen 16 (1) APD 2011,

PENILAIAN
2011 (IP)
JUMLAH
RISIKAN
(SPHM)
BUKAN
SPHM)
Perenggan 4 (1) (a) Perintah Perihal Dagangan (Perakuan dan

Penandaan Halal) 2011 dan Perenggan 5 (1) Perintah Perihal
JAN 18 1 1 0 20 Dagangan (Perakuan dan Penandaan Halal) 2011. Pecahan
FEB 19 0 2 0 21
MAC 22 0 0 1 23
kategori serta jenis kesalahan yang dikenalpasti ditunjukkan
APR 13 0 1 0 14 di dalam jadual berikut:
MEI 15 0 0 0 15
JUN 10 0 3 1 14
JUL 8 0 1 0 9 PECAHAN KATEGORI
OGOS 1 0 0 0 1
SEPT 20 0 1 0 21 PRODUK 2
OKT 15 0 0 0 15
NOV 17 0 0 0 0 JUMLAH 2
JUMLAH 158 1 9 2 170
Jadual 7: Pecahan kategori siasatan mengikut skim bagi
Jadual 6: Pecahan mengikut penilaian pemeriksaan APD 2011 tahun 2017
penguatkuasaan ke atas pemegang dan bukan
pemegang SPHM dari Januari hingga November 2017
183
JENIS KESALAHAN KEPUTUSAN KES KERTAS
SIASATAN
Seksyen 16 (1) APD 2011 - Bayaran Kompaun 2
Denda Mahkamah 1
Perkara 3 (1) (c) Perintah Perihal Dagangan NFA (Non Furture Action) 3
-
(Takrif Halal) 2011
DNAA (Discharge Not Amounting to An
Perkara 3 (1) (g) Perintah Perihal Dagangan Acquittal) 1
-
(Takrif Halal) 2011
JUMLAH 7
Perenggan 4 (1) (a) Perintah Perihal Dagangan
2
(Perakuan dan Penandaan Halal) 2011 Jadual 10: Kertas siasatan yang telah selesai bermula
Perenggan 5 (1) Perintah Perihal Dagangan tahun 2011 hingga tahun 2017
(Perakuan dan Penandaan Halal) 2011 -
JUMLAH 2 TAHUN BILANGAN KES
Jadual 8: Pecahan jenis kesalahan di bawah APD 2011 bagi 2012 7

tahun 2017 2013 9
2014 14
Sepanjang tahun 2011 hingga 2017 Bahagian Hab Halal, 11
2015
JAKIM telah meng hasilkan sejumlah 96 kes di bawah
Akta Perihal Dagangan 1972 dan 2011 dengan anggaran 2016 3
keseluruhan nilai rampasan berjumlah RM 1,205,285.65 2017 2
(rujuk Jadual 9). Bagi kertas siasatan yang telah dibuka
bagi setiap kes yang dihasilkan, JAKIM telah menyelesaikan JUMLAH KES 46
sebanyak tujuh kes antaranya melalui bayaran kompaun, Jadual 11: Kertas siasatan yang belum selesai bermula
denda mahkamah, Non Furture Action (NFA) dan Discharge tahun 2011 hingga tahun 2017
Not Amounting to An Acquittal (DNAA) manakala 46 kes lagi
masih dalam siasatan (rujuk Jadual 10 dan Jadual 11).
PEMANTAUAN BERSAMA AGENSI
TAHUN BILANGAN KES PENGUATKUASA
2011 6
Dalam melaksanakan undang-undang berkaitan pensijilan
2012 17
halal seperti Akta Perihal Dagangan 2011, Akta Makanan
2013 13 1983 (Akta 281), Peraturan-Peraturan Makanan 1985 dan
2014 37 Peraturan-Peraturan Kebersihan Makanan 2009, Animal
2015 16 Rules 1962, Akta Binatang 1953 (Semakan 2006), Peraturan
Haiwan 1962, Akta Rumah Penyembelihan (Penswastaan)
2016 5 1993 serta undang-undang lain yang berkaitan, JAKIM turut
2017 2 mengadakan kerjasama dengan beberapa agensi kerajaan
yang lain seperti Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN), Pihak
JUMLAH KES 96 Berkuasa Tempatan (PBT), Kementerian Perdagangan Dalam
Jadual 9: Kertas siasatan yang telah dibuka bermula tahun Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK), Kementerian
2011 hingga tahun 2017 Kesihatan Malaysia (KKM), Jabatan Perkhidmatan Veterinar
(JPV) dan lain-lain. Kekerapan kerjasama adalah bergantung
kepada kes dan keperluan semasa. Jadual pelaksanaan
kerjasama adalah seperti berikut:
184
BULAN PENERIMAAN ADUAN

JAIN / MAIN
KPDNKK
JUMLAH
AGENSI
21
MEDIA
JANUARI
PDRM
KKM
PBT
JPV
FEBRUARI 8
JAN 0 0 3 0 3 0 0 6 MAC 7
FEB 0 0 0 0 0 0 0 0 APRIL 11
MAC 23 0 2 0 1 1 0 27
APR 11 0 1 0 0 0 0 12
MEI 8
MEI 11 0 7 0 0 0 0 18 JUN 12
JUN 2 0 0 0 0 0 2 4 JULAI 9
JUL 2 0 1 1 0 0 0 4 OGOS 16
OGOS 6 0 0 0 0 0 0 6
SEPT 0 0 0 0 0 0 0 0 SEPTEMBER 13
OKT 2 1 2 0 1 0 0 6 OKTOBER 9
NOV 6 0 0 0 0 0 0 6 NOVEMBER 12
JUMLAH 63 1 16 1 5 1 2 83 JUMLAH 126
Jadual 12: Pecahan pemantauan bersama agensi luar dari Jadual 13: Penerimaan aduan dari Januari hingga November
Januari hingga November 2017 2017
PERATUSAN KERJASAMA BERSAMA AGENSI LUAR DARI

JANUARI-NOVEMBER 2017 GRAF BILANGAN ADUAN YANG DITERIMA JANUARI-NOVEMBER 2017
25
[VALUE]
2% 20
BIL ADUAN DITERIMA
JAIN / MAIN
1%
[VALUE]
6% PBT 15
[VALUE]
[VALUE] [VALUE]
1% [VALUE]
KPDNKK
10
[VALUE] [VALUE] [VALUE]
[VALUE]
JPV [VALUE]
18%
71% 5
KKM
0
PDRM JAN FEB MAC APRIL MEI JUN JUL OGOS SEPT OKT NOV
1% MEDIA Carta 7: Graf penerimaan aduan dari Januari hingga

November 2017
Sepanjang tahun 2017, aduan yang diterima melibatkan

Carta 6: Pecahan pemantauan bersama agensi luar dari pemegang SPHM adalah sebanyak 28 aduan dan aduan
Januari hingga November 2017 yang melibatkan bukan pemegang SPHM adalah sebanyak
98 aduan (rujuk Jadual 14 dan Carta 8).
STATISTIK ADUAN
KATEGORI ADUAN TAHUN 2017
Cawangan Pemantauan dan Penguatkuasaan telah menerima PEMEGANG SPHM BUKAN PEMEGANG SPHM
sebanyak 126 aduan daripada pengguna dan pelbagai
agensi. Aduan yang diterima adalah melalui pelbagai medium 28 98
seperti aduan terus di kaunter Bahagian Hab Halal, panggilan
Jadual 14: Perbezaan aduan pemegang dan bukan
telefon, e-mel, surat dan media sosial.
pemegang SPHM bagi 2017
185
PECAHAN MENGIKUT KATEGORI ADUAN TAHUN 2017 Jumlah Pemantauan dan Penguatkuasaan dari Tahun
2011 Hingga Tahun 2017
22% Pada tahun 2017 berlaku peningkatan dari segi jumlah

pemantauan dan penguatkuasaan iaitu sebanyak
2102 telah dilakukan (rujuk Carta 10). Ini disebabkan
terdapat penambahbaikan yang telah dilaksanakan
PEMEGANG SPHM
oleh pihak Cawangan Pemantauan dan penguatkuasaan
BUKAN PEMEGANG
seperti penambahan pegawai bagi menjalankan
SPHM aktiviti-aktiviti di cawangan. Antara penambahbaikan yang
78% telah dilakukan sepanjang tahun 2017 adalah dengan
penambahan bilangan anggota pegawai pemeriksa di
cawangan dengan penubuhan kumpulan Task Force yang
terdiri daripada 12 pegawai dari Unit Audit Bahagian Hab
Halal.
Carta 8: Peratusan perbezaan aduan pemegang dan bukan
JUMLAH PEMANTAUAN DAN PENGUATKUASAAN
pemegang SPHM bagi 2017 DARI TAHUN 2011 HINGGA TAHUN 2017
JUMLAH
2500
Daripada 126 aduan yang diterima sepanjang tahun 2017, 2102
2000
sebanyak 117 aduan telah berjaya diselesaikan manakala 1437 1364 1650
1500
9 aduan belum diselesaikan (rujuk Jadual 15 dan Carta 9). 1391
1000
1130 911
500
STATUS ADUAN TAHUN 2017 0
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
ADUAN SELESAI ADUAN TIDAK SELESAI TAHUN
Carta 10: Graf jumlah pemantauan dan penguatkuasaan dari

117 9 tahun 2011 hingga tahun 2017
Jadual 15: Perbezaan jumlah aduan selesai dan tidak selesai
tahun 2017
PECAHAN PERBEZAAN JUMLAH ADUAN SELESAI DAN TIDAK SELESAI

TAHUN 2017
7%
ADUAN SELESAI Operasi Bersepadu APD2011

ADUAN TIDAK SELESAI
93%
Carta 9: Peratusan perbezaan jumlah aduan selesai dan

Konvensyen Perundangan & Penguatkuasaan Halal Malaysia
tidak selesai tahun 2017
sempena Festival Halal Negeri Selangor 2017
186
MESYUARAT MAJLIS HALAL

MALAYSIA
Pada tahun 2017, Majlis Halal Malaysia telah bersidang

sebanyak tiga kali. Mesyuarat Majlis Halal Malaysia
dipengerusikan oleh YAB Timbalan Perdana Menteri Dato’
Seri Dr Ahmad Zahid Hamidi selaku Pengerusi Majlis Halal
Malaysia.
HALAL PROFESSIONAL BOARD

(HPB)
Halal Professional Board (HPB) telah ditubuhkan pada

15 Disember 2014 setelah dipersetujui oleh Majlis
Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI).
HPB bertanggungjawab dalam membangunkan modul latihan
yang komprehensif dan menilai mana-mana orang yang
terlibat secara langsung dalam pengawalan integriti halal bagi
memastikan tahap kompetensi dan kualiti Profesional Halal
dan Penyedia Latihan Halal terpelihara untuk kepentingan
awam.
MESYUARAT JAWATANKUASA Sepanjang tahun 2017 pelbagai aktiviti telah dilaksanakan

PEMANDU PENSIJILAN HALAL oleh Unit HPB JAKIM antaranya :
MALAYSIA
Majlis Perasmian HPB
Mesyuarat Jawatankuasa Pemandu Pensijilan Halal Majlis Perasmian HPB dijalankan bersekali dengan
Malaysia Bil.1/2017 telah diadakan pada 27 April 2017 Konvensyen Halal 2017 di PICC dan majlis ini telah
(Khamis) bertempat di Kompleks Islam Putrajaya (KIP). disempurnakan oleh YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri
Mesyuarat telah dipengerusikan oleh YB Menteri Di Jabatan Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Hj. Baharom (B) pada 18
Perdana Menteri, Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Mei 2017. Dalam majlis perasmian ini, sebanyak 14 Penyedia
Baharom. Jawatankuasa Pemandu Pensijilan Halal Malaysia latihan telah dianugerahkan sebagai penyedia latihan halal
merupakan satu jawatankuasa tertinggi bagi pensijilan yang berdaftar di bawah HPB. Senarai 14 penyedia latihan
halal Malaysia. Keanggotaannya terdiri daripada yang telah berdaftar di bawah HPB adalah seperti berikut :
wakil-wakil yang dilantik daripada agensi yang berkaitan
dengan pembangunan industri halal, wakil persatuan i Universiti Teknologi Malaysia
pengguna, wakil institusi penyelidikan halal dan juga wakil
industri. ii Kolej UNITI
187
iii Universiti Malaya
HALAL INTERNATIONAL
iv Universiti Putra Malaysia RESEARCH ACADEMY (HIRA)
v Universiti Islam Antarabangsa Malaysia
Halal International Research Academy (HIRA) merupakan
vi Universiti Utara Malaysia antara inisiatif JAKIM di bawah Majlis Halal Malaysia
(MHM) bagi menguruskan kajian dan penyelidikan
vii Universiti Sains Islam Malaysia berkaitan halal. HIRA berperanan dalam menguruskan
(IHRAM) kajian dan penyelidikan berkaitan halal. Keterlibatan
pelbagai agensi dalam melaksanakan kajian yang bersifat
viii Kolej Universiti Agrosains Malaysia ilmiah dan komersial telah menghasilkan pelbagai kajian
yang berhubungkait dengan halal. Ia melibatkan Institut
ix Institut Professional Baitulmal Pengajian Tinggi Awam dan Swasta serta Pusat/Institusi
Penyelidikan yang dianggotai oleh para ilmuwan dan sarjana.
x Universiti Kuala Lumpur (MICET) Kajian-kajian yang dilaksanakan ini seharusnya boleh
dimanfaatkan oleh pelbagai pihak bagi memperkasakan
xi Universiti Teknologi Mara pengurusan halal di Malaysia.
xii Universiti Kebangsaan Malaysia Hasil kajian ini berada di pelbagai agensi dan kadang kala
berlaku pertindihan dan pengulangan yang menyebabkan
xiii Universiti Sains Islam Malaysia berlakunya pembaziran daripada aspek kewangan, masa
dan tenaga serta tidak dimanfaatkan sepenuhnya. Oleh itu,
xiv GAE Resources Sdn Bhd kewujudan HIRA adalah sangat wajar.
Disamping menjalankan kajian serta penyelidikan, HIRA juga

berfungsi mengumpul kajian dan fatwa berkaitan halal. Ia
tidak hanya terhad untuk kajian dan fatwa halal di Malaysia,
malah boleh diperluaskan dengan merangkumi kajian dan
fatwa berkaitan halal dari luar negara. Ini mampu memberi
manfaat kepada Industri Halal Malaysia dan menarik minat
negara-negara lain untuk memanfaatkan HIRA sebagai pusat
rujukan penyelidikan halal.
Kajian yang dijalankan oleh HIRA merangkumi aspek teknikal

dan juga syarak. Setiap kajian yang dibuat perlu mendapatkan
pandangan hukum syarak daripada Muzakarah Jawatankuasa
Fatwa Kebangsaan Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama
Islam Malaysia atau Jawatankuasa Perundingan Hukum
Syarak Wilayah Persekutuan. Di samping itu, kajian juga
akan diperluaskan merangkumi kajian pengurusan halal
dan kepenggunaan halal. Jalinan kerjasama pintar (smart
partnership) dalam membuat kajian dan penyelidikan amat
diperlukan dari Pusat Penyelidikan Halal di Institut Pengajian
Tinggi Awam/Swasta.
Antara contoh kajian yang dijalankan ialah Kajian Asid

Tartarik dalam Industri Makanan Halal; Hukum Larva Lebah
dalam Produk Makanan dan Kosmetik; Hukum Silk Peptide
(Protein Sutera) dalam Produk Makanan dan Kosmetik; dan
188
Hukum Foie Grass (hati itik/angsa yang telah melalui proses

pembesaran saiz hati).
Proses Proses Proses Proses Proses Proses
01 02 03 04 05 06
Larva di dalam Hari pertama Hari kedua Hari ketiga Hari keempat Hari kelima
cawan 24 jam 48 jam 72 jam
Rajah 1: Proses Transformasi Larva Lebah
Mulberry leave contains about

30% of Protein. Silkworms Silk Protein
eat mulberry leaves and make Hydrolysis Silk amino
(Natural
silk cocoon through the final
Cocoon Shell) acids
process of imago. This cocoon
contains 18 kinds of Amino
Acids. During this Silkworm’s
growth process, Cocoons
cannot be formed if mulberry
leaves are contaminated even a
bit. That is, Cocoons are formed
and obtained under very clean
environment only. In addition,
sanitary characteristic of Silk
Cocoons, they rarely contain
fat or other substances. Silk Peptide and Amino
Molecular structure is controlled
Cocoons are truly a healthy and acids which are easy
through patented technology in the
pure source of Protein. and fast digestion are
process of hydrolysis
produced
Disintegration
Process
Protein Peptone Peptide Amino Acid Amino A. Pool
Rajah 2: Proses penghasilan silk peptide
HIRA turut menjalin kerjasama dengan institusi penyelidikan

dari dalam dan luar negara dalam menjalankan kajian
berkenaan halal. Pada 31 Oktober 2017, telah menerima
kunjungan ilmiah dari penyelidik Universitas Islam Negeri
Sultan Syarif Kasim, Indonesia.
Selain daripada kajian dan penyelidikan, HIRA juga merancang

dan menjalankan latihan kompetensi untuk auditor JAKIM/
JAIN bagi tujuan menambah baik kebolehan, pengetahuan
Rajah 3: Perbezaan saiz di antara hati itik/angsa foie grass
dan kemahiran dalam menjalankan tugas pengauditan
(gambar sebelah kiri) dan saiz hati itik/angsa yang normal
dengan lebih kompeten. Bagi fungsi ini, HIRA dalam rangka
(gambar sebelah kanan)
kerja menyiapkan Modul Latihan Kompetensi Juru Audit bagi
Skim Farmaseutikal dan Skim Logistik. Modul latihan ini akan
siap sepenuhnya pada tahun 2018.
189
HALAL INTERNATIONAL RESEARCH ACADEMY (HIRA)
BIL. KAJIAN DAN BANK KAJIAN KOMPETENSI AUDITOR

PENYELIDIKAN HALAL
1 Kajian Hukum Syarak Menyelaras serta Kompetensi Dalaman

Membangunkan Bank Kajian dan
Mendapatkan Pandangan Hukum Penyelidikan Halal di Peringkat - Pembangunan Modul
Syarak melalui: Nasional dan Antarabangsa Kompetensi Auditor Halal
JAKIM/JAIN
- Jawatankuasa - Tesis, Journal, Artikel,
Perundingan Hukum Syarak Prosiding, Buku, Majalah, - Latihan-latihan Dalaman
Wilayah Persekutuan dll.
- Muzakarah Jawatankuasa
Fatwa Kebangsaan
2 Kajian Integrasi Syariah Menyelaras dan Mengumpul

dan Sains berkaitan pengurusan Pandangan Hukum/
halal dan kepenggunaan halal. Fatwa-Fatwa Semasa Berkaitan
Halal di peringkat kebangsaan,
negeri dan antarabangsa.
3 Menjalin Kerjasama Pintar Menjalinkan kerjasama dengan

(smart partnership)dalam Pusat/Institusi Penyelidikan
membuat kajian dan Halal dalam pengumpulan
penyelidikan berkaitan halal kajian di peringkat nasional dan
antarabangsa
- Bekerjasama dengan Pusat
Penyelidikan Halal di Institut
Pengajian Tinggi Awam/
Swasta.
- Menguruskan permohonan
penyelidik dari Institut
Pengajian Tinggi Awam/
Swasta dari dalam dan luar
negara untuk membuat kajian
di Bahagian Hab Halal.
4 Mewujudkan Pangkalan data (data-based) kajian bekerjasama

dengan HITeC.
5 Kajian-kajian berimpak tinggi dikomersialkan melalui HITeC
190
Mesyuarat Jawatankuasa Task Force serta garis

panduan Pembanguan Dasar Halal Negara HALAL INNOVATION AND
TECHNOLOGY CENTRE (HITeC)
Halal Innovation and Technology Centre (HITeC) merupakan

salah satu inisiatif JAKIM yang diwujudkan bagi memastikan
Malaysia terus menerajui halal global ke arah ekosistem halal
yang lebih komprehensif.
HITeC diberi tanggungjawab mempromosikan teknologi yang

memenuhi keperluan standard pensijilan halal, yang akan
digunakan dalam mengukuhkan sistem pensijilan halal global
dan rantaian bekalan halal. Di samping itu ia juga sebagai
platform perkongsian idea dalam menjalin hubungan strategi
bersama industri halal, institusi pengajian tinggi dan agensi
kerajaan yang lain.
Aplikasi SmartHalal
Mesyuarat Jawatankuasa Task Force Pembangunan Pembangunan Aplikasi SmartHalal ini telah dipersetujui dalam
Dasar Halal Negara Bil. 1 telah dilaksanakan pada Mesyuarat Jawatankuasa Bersama Jabatan Kemajuan Islam
11 Disember 2017 di Bilik Mesyuarat 2, Bangunan Parlimen Malaysia (JAKIM), Jabatan Agama Islam Negeri (JAIN) dan
Malaysia. Jawatankuasa Task Force serta garis panduan Suruhanjaya Komunikasi & Multimedia Malaysia (SKMM)
Pembangunan Dasar Halal Negara yang diluluskan oleh pada 5 Feb 2016. Ianya merupakan projek pertama yang
Mesyuarat Majlis Halal Malaysia pada 3 Mac 2017. Ini melibatkan pembangunan teknologi ke arah gaya hidup
adalah untuk memastikan penubuhan dan perlaksanaan digital.
fungsi Jawatankuasa Pembangunan Dasar Halal Negara ini
dapat merekayasa pengurusan dan pembangunan industri Aplikasi SmartHalal telah dilancarkan pada 17 Oktober 2017
halal secara komprehensif, bersepadu, dan berkesan bagi oleh YAB Timbalan Perdana Menteri Malaysia Dato’ Seri
memastikan Malaysia menjadi peneraju halal global. Fungsi Dr. Ahmad Zahid bin Hamidi ketika Mesyuarat Majlis Halal
Jawatankuasa adalah untuk: Malaysia kali ke tiga. Aplikasi ini boleh dimuat turun ke
telefon pintar melalui Google Play Store dan IOS App Store.
Mencadangkan panduan rangka Ciri-ciri Aplikasi
kerja Dasar Halal Negara yang
mantap secara menyeluruh
Maklumat dan ciri-ciri yang terdapat dalam aplikasi
SmartHalal ini adalah seperti berikut:
Menyelia dan mengesahkan struktur
serta kertas kerja berkenaan Dasar Halal
i Maklumat terkini berkaitan produk yang
Negara
dipersijilkan halal.
Meneliti dan mengesahkan
kertas kerja Dasar Halal ii Carian lokasi premis halal melalui
Negara google map dan waze.
Mencadangkan pengukuhan mekanisme iii Carian melalui QR Code produk

Dasar Halal Negara agar selari dengan
keperluan negara dalam MHM dan iv Carian berdasarkan kategori Nama
Mesyuarat Jemaah Menteri syarikat, Premis, Produk, Logistik,
Rumah sembelihan dan Hotel
Fungsi Jawatankuasa
191
Semua maklumat yang dipaparkan melalui aplikasi MAJLIS MENANDATANGANI MOA DI ANTARA JAKIM
SmartHalal diintegrasikan secara langsung dengan pangkalan BERSAMA IPPH, UPM
data MYeHALAL. Aplikasi ini diiktiraf sebagai aplikasi rasmi
yang dikeluarkan oleh pihak berkuasa yang terlibat dalam Tarikh: 15 Mac 2017
pensijilan halal. Tempat: Malaysia Halal Analysis Centre (MyHAC)
LAWATAN AKADEMI SAINS MALAYSIA
Tarikh: 7 Julai 2017

Tempat: Malaysia Halal Analysis Centre (MyHAC)
MAJLIS MENANDATANGANI MOU PELAKSANAAN

PERKHIDMATAN ANALISIS PRODUK HALAL ANTARA
JAKIM DENGAN KERJASAMA ALS TECHNICHEM (M) SDN.
BHD. DAN HALVEC LABORATORIES SDN. BHD.
Tarikh: 13 Oktober 2017

Tempat: Ruang Legar Aras 8, Blok B, Kompleks Islam
Putrajaya
192
diadakan pada 3-4 April 2017 di Hotel Sama-Sama

KLIA. Konvensyen ini merupakan acara tahunan yang
menghimpunkan Badan-badan pensijilan halal yang diiktiraf
oleh JAKIM di seluruh dunia dan pada kali ini dilaksanakan
bersempena dengan World Halal Summit (WHS) 2017.
Seramai 500 orang peserta yang terdiri daripada wakil-wakil
Badan Pensijilan Halal, industri dan agensi kerajaan dari
seluruh dunia telah menghadirinya.
MAJLIS PENYAMPAIAN SURAT PENGIKTIRAFAN KEPADA
SEMBILAN BADAN PENSIJILAN HALAL LUAR NEGARA
YANG BAHARU
Official Dinner
8th Halal Certification Bodies Convention 2017
Tarikh: 3 April 2017

MAJLIS PENYAMPAIAN PENSIJILAN HALAL PERTAMA
KATEGORI UBAT TERKAWAL KEPADA CCM SDN BHD.
8TH HALAL CERTIFICATION BODIES CONVENTION 2017
Tarikh: 3 - 4 April 2017
Konvensyen Badan Pensijilan Halal Kali Ke-8 2017

(8th Halal Certification Bodies Convention 2015) telah
193
HALFEST ASEAN 2017 Kolaborasi Halal Malaysia Dan Jepun
Tarikh: 23 Ogos 2017 Tarikh: 15 November 2017
Halal Walkabout & Treasure Hunt Pulau Pinang Pertukaran Surat Pernyataan Hasrat di antara Mdec,
JAKIM dan Hall Amani World Islamic Economy Forum
Tarikh: 11 November 2017
12th General Assemblysmiic, Istanbul, Turkey
Cakna Halal: Pemerkasaan Ekosistem Halal Negara
194
PERHUBUNGAN
ANTARABANGSA
DAN DALAM
NEGERI

Di samping itu, buat julung kalinya Majlis Menghafaz
SEKSYEN DALAM NEGERI al-Qur’an Peringkat Kebangsaan diadakan bersekali dengan
Majlis Tilawah al-Qur’an Peringkat Kebangsaan. Majlis
yang disertai seramai 84 orang hafiz dan hafizah daripada
MAJLIS TILAWAH DAN MENGHAFAZ AL-QUR’AN beberapa kategori iaitu 1 hingga 10 juzuk, 1 hingga 20 juzuk
PERINGKAT KEBANGSAAN TAHUN 1438H/2017M dan 1 hingga 30 juzuk.
Majlis Tilawah dan Menghafaz al-Qur’an Peringkat Keputusan Majlis Menghafaz al-Qur’an Peringkat Kebangsaan
Kebangsaan buat julung kalinya telah diadakan secara adalah seperti berikut:
bersama pada 2 hingga 8 April 2017 di Dewan Seri Negeri
Ayer Keroh, Melaka yang telah disertai seramai 28 qari dan JUZUK
qariah serta 74 orang hafiz dan hafizah dari seluruh Malaysia. HAFIZ NEGERI
1- 10
Pertama Ahmad Luqman bin Ahmad Melaka
Majlis Perasmian Pembukaan telah disempurnakan oleh
Zaini
YAB Perdana Menteri Dato’ Sri Najib bin Tun Haji Abdul Razak
diiringi Menteri di Jabatan Perdana Menteri Dato’ Seri Jamil Kedua Faris Izwan bin Nordin Wilayah
bin Haji Baharom (B). Persekutuan
Ketiga Ahmad Aslam Thaqif bin Johor
Majlis Perasmian Penutup dan Penyampaian Hadiah kepada
Yahya
peserta telah disempurnakan oleh TYT Tun Datuk Seri Utama
Mohd Khalil bin Yaakob, Tuan Yang Terutama Negeri Melaka
beserta isteri, YAB Datuk Seri Utama Ir. Haji Idris bin Haron JUZUK
serta isteri dan YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir HAFIZ NEGERI
1- 20
Baharom, Menteri di Jabatan Perdana Menteri beserta
Pertama Ahmad Syawqi bin Kedah
isteri. Johan qari dan qariah membawa pulang wang tunai
Hasbullah
berjumlah RM30,000 dan sebuah kereta Proton Exora
sumbangan daripada Tabung Haji dan pakej menunaikan Kedua Afnan Kholil Bin Khairul Kelantan
haji. Naib johan dan tempat ketiga bagi qari dan qariah Anuar
pula membawa pulang hadiah wang tunai masing-masing
berjumlah RM20,000 dan RM10,000. Hadiah saguhati Ketiga Muhamad Insanullah bin Melaka
berupa wang tunai RM5,000 telah diberikan kepada semua Zahidi
peserta yang menyertai Majlis Tilawah pada tahun ini.
JUZUK HAFIZ NEGERI
Keputusan Majlis Tilawah al-Qur’an Peringkat Kebangsaan
1- 30
adalah seperti berikut:
Pertama Muhammad Syazani bin Johor
Jemy
TEMPAT QARI QARIAH
Kedua Muhammad Abdullah bin Melaka
Pertama Wan Fakhrul Razi bin Normalina binti Alias Azidin
Wan Mohamad
Ketiga Mohamed Azim bin Pulau Pinang
Kedua Haji Azraie bin Datuk Nor Ruzana Natiah
Mohamed Ibrahim
Abdul Haq binti Jaafar
Ketiga Muhammad Qayyim Munirah binti Kasim Majlis Menghafaz al-Qur’an Peringkat Kebangsaan bagi
bin Nizar Sarimi peserta hafiz
Johan Keseluruhan: Kelantan Darul Naim
196
PERHUBUNGAN ANTARABANGSA DAN DALAM NEGERI
JUZUK HAFIZAH NEGERI

1- 10
Pertama Putri Nur Hanim binti Bakri Wilayah
Persekutuan
Kedua Dina Hadfina binti Mohd Melaka
Umarul
Ketiga Iffah binti Abd Rahim Selangor

Antara tetamu yang hadir memeriahkan Majlis Tilawah dan
Menghafaz al-Qur’an Peringkat Kebangsaan
JUZUK HAFIZAH NEGERI Tahun 1438H/2017M
1- 20
Pertama Mariam binti Husain Kelantan
Kedua Nurul Ain Syafiqah binti Terengganu

Mohamad Din
Ketiga Nur Alya Farhani binti Pahang
Mohd Ghazali
JUZUK HAFIZAH NEGERI

1- 30
Johan Qari dan Qariah Tilawah al-Qur’an
Pertama Nur Amalina binti Melaka
Peringkat Kebangsaan
Azharuddin
Kedua Putri Aminah binti Mohd Kelantan
Hanif
Ketiga Radhiah binti Ab Rahman Terengganu
Majlis Menghafaz al-Qur’an Peringkat Kebangsaan bagi

peserta hafizah
Johan Keseluruhan: Negeri Melaka

Qari Tilawah menerima hadiah tempat pertama
MAJLIS SAMBUTAN MA‘AL HIJRAH PERINGKAT

KEBANGSAAN 1439H/2017M
Majlis Sambutan Ambang Ma‘al Hijrah 1439H telah

diadakan pada 21 September 2017 (Khamis) bertempat di
Masjid Wilayah Persekutuan, Kuala Lumpur. Kebawah Duli
Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan
Agong XV Sultan Muhammad V telah berkenan berangkat ke
majlis tersebut dan dipimpin oleh Imam Besar Masjid Negara,
YBhg. Tan Sri Dato’ Seri Syaikh Haji Ismail bin Muhammad.
Tetamu VIP yang hadir
197
Majlis Sambutan Ma‘al Hijrah Peringkat Kebangsaan
Tahun 1439H/2017M telah diadakan dengan jayanya pada
1 Muharram 1439H bersamaan 22 September 2017M
(Jumaat), bertempat di Dewan Serbaguna Masjid Wilayah
Persekutuan, Kuala Lumpur. Majlis telah dirasmikan oleh
YAB Dato’ Sri Mohd Najib bin Tun Abdul Razak, Perdana
Menteri Malaysia dan YABhg. Datin Sri Rosmah Mansor.
Tema sambutan pada tahun ini ialah “Kesatuan Ummah

Kesejahteraan Negara”. Pada majlis ini YAB telah
menyampaikan anugerah Tokoh Ma‘al Hijrah 1439H/2017M
kepada YBhg. Tun Datuk Seri Panglima Dr. Haji Sakaran bin
Dandai, mantan Tuan Yang Terutama Yang di-Pertua Negeri
Sabah dengan membawa pulang hadiah wang tunai, medal Sesi bergambar bersama salah seorang penerima anugerah
dan sijil penghargaan. tokoh Ma’al Hijrah Peringkat Kebangsaan Tahun 2017
Perdana Menteri, Dato’ Sri Haji Mohd Najib bin Tun Haji
Abdul Razak berucap ketika Majlis Sambutan Ma’al Hijrah
Peringkat Kebangsaan Tahun 2017
Penyampaian sijil penghargaan kepada penerima anugerah

tokoh Ma’al Hijrah yang disempurnakan oleh Perdana
Menteri, Dato’ Sri Haji Mohd Najib bin Tun Haji Abdul Razak
MAJLIS SAMBUTAN MAULIDUR RASUL SAW PERINGKAT

KEBANGSAAN 1439H/2017M
Majlis Sambutan Maulidur Rasul SAW Peringkat Kebangsaan

Tahun 1439H/2017M telah diadakan dengan jayanya
pada 11 Rabi’ulawwal 1439H bersamaan 30 November
2017 (Khamis), bertempat di Masjid Wilayah, Persekutuan
Kuala Lumpur. Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka
Baginda Yang di-Pertuan Agong XV Sultan Muhammad V
telah berkenan berangkat menghadiri majlis berkenaan
Antara tetamu yang hadir ke Majlis Sambutan Ma’al Hijrah sekaligus merasmikannya.
Peringkat Kebangsaan Tahun 2017
198
Dengan bertemakan “Kesatuan Ummah Kesejahteraan

Negara”, majlis tersebut turut diserikan dengan kehadiran
YAB Dato’ Sri Mohd Najib bin Tun Abdul Razak, Perdana
Menteri, YAB Dato’ Seri Dr. Ahmad Zahid Hamidi, Timbalan
Perdana Menteri, YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin
Haji Baharom (B), Menteri di Jabatan Perdana Menteri
merangkap Pengerusi Jawatankuasa Induk Majlis Sambutan
Maulidur Rasul SAW Peringkat Kebangsaan Tahun
1439H/2017M, YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’
Haji Dusuki dan tetamu-tetamu kenamaan yang lain.
Majlis sambutan ini turut disertai lebih 10,000 peserta

termasuk kakitangan kerajaan, badan berkanun, pertubuhan
swasta, golongan pelajar, badan bukan kerajaan (NGO) dan
Penyampaian sijil penghargaan kepada penerima Anugerah
orang ramai.
Maulidur Rasul Peringkat Kebangsaan Tahun 2017
Pada majlis ini juga, Kebawah Duli Yang Maha Mulia
Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong XV Sultan
Muhammad V telah berkenan menyampaikan anugerah
Maulidur Rasul SAW kepada sembilan penerima. Anugerah
Perdana Maulidur Rasul SAW bagi tahun 1439H/2017M telah
dianugerahkan kepada YDH. Orang Kaya-Kaya Imam Paduka
Tuan, Orang Besar 8 Perak, YBhg. Dato’ Dr. Muhammad
Afifi Al-Akiti dengan membawa pulang hadiah wang tunai
sebanyak RM50,000.00, sijil dan plak.
Manakala lapan (8) lagi penerima Anugerah Maulidur

Rasul SAW adalah:
i YBhg. Datuk Wira Hj. Yaakub Bin Md. Amin

Sesi bergambar bersama penerima Anugerah Maulidur
ii YBhg. Dato’ Hj. Wan Mohamad Bin Dato’ Rasul
Syeikh Abdul Aziz

iii YBhg. Dato’ Ku Jaafar Bin Ku Shaari

iv YBhg. Dato’ Aidit Bin Ghazali
v YBrs. Prof. Dr. Mohamad Akram Bin Laldin

vi YBrs. Prof. Dr. Taufiq Yap Yun Hin

vii YBhg. Prof. Datin Dr. Raihanah Binti Haji
Abdullah

viii YBrs. Dr. Nur Adlyka Binti Ainul Annuar
Majlis Sambutan Maulidur Rasul SAW Peringkat Kebangsaan
diserikan lagi dengan kehadiran Duli Yang Maha Mulia
Setiap penerima anugerah tersebut membawa pulang hadiah
Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong XV Sultan
berupa wang tunai sebanyak RM20,000.00, sijil dan plak.
Muhammad V
199
Persidangan ini merupakan satu platform yang terbaik
dalam mengukuhkan hubungan kerjasama antara JAKIM
dan Jabatan/Majlis Agama Islam Negeri (JAIN/MAIN) dalam
menyelaras pengurusan hal ehwal agama Islam di peringkat
negeri dan persekutuan. Tujuan persidangan ini diadakan
adalah untuk menyelaras dan mewujudkan keseragaman
dalam pentadbiran dan pelaksanaan hukum syarak di
peringkat negeri di samping berkongsi dan bertukar-tukar
kepakaran.
Antara tetamu yang hadir memeriahkan Majlis Sambutan Persidangan ini telah dipengerusikan oleh Ketua Pengarah
Maulidur Rasul Peringkat Kebangsaan JAKIM dan dihadiri oleh Timbalan-Timbalan Ketua Pengarah
Tahun 2017 JAKIM, Pengarah-pengarah JAIN/MAIN dan Ketua-Ketua
Agensi di bawah YB Menteri di Jabatan Perdana Menteri.
PERSIDANGAN PENGERUSI-PENGERUSI JAWATANKUASA
HAL EHWAL ISLAM SELURUH MALAYSIA (EXCO) TAHUN
2017
Persidangan Pengerusi-Pengerusi Jawatankuasa Hal Ehwal

Islam Seluruh Malaysia (EXCO) telah bersidang sebanyak dua
kali pada tahun 2017 seperti berikut:
i. Persidangan Pengerusi-Pengerusi Jawatankuasa

Hal Ehwal Islam Seluruh Malaysia (EXCO Bil.1/2017
pada 13 Februari 2017 (Isnin) bertempat di Kompleks
Islam Putrajaya.
ii. Persidangan Pengerusi- Pengerusi Jawatankuasa Hal

Ehwal Islam Seluruh Malaysia (EXCO Bil.2/2017 pada Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam
5 Oktober 2017 (Khamis bertempat di Jabatan Agama Malaysia Negeri Seluruh Malaysia (PKJ) kali ke-102 Tahun
Islam Wilayah Persekutuan, Kuala Lumpur. 2017 dipengerusikan oleh Tan Sri Dato’ Haji Othman bin
Mustapha, Ketua Pengarah JAKIM
Persidangan ini telah dipengerusikan oleh YB Mejar Jeneral
Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji Baharom (B), Menteri di
Jabatan Perdana Menteri. Persidangan ini dihadiri oleh
YB Senator Dato’ Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Haji Dusuki,
YB Pengerusi-Pengerusi Hal Ehwal Islam Negeri Seluruh
Malaysia, Ketua-Ketua Jabatan Agama Islam Negeri Seluruh
Malaysia, Ketua-Ketua Agensi di bawah YB Menteri di
Jabatan Perdana Menteri dan Pengarah-Pengarah Bahagian
di JAKIM. Persidangan ini membincangkan penyelarasan
dasar pengurusan hal ehwal Islam di negara ini.
PERSIDANGAN KETUA-KETUA JABATAN/MAJLIS AGAMA

ISLAM MALAYSIA NEGERI SELURUH MALAYSIA (PKJ)
KALI KE-102 TAHUN 2017
Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam
Sepanjang tahun 2017, Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/ Malaysia Negeri Seluruh Malaysia (PKJ) kali ke-102 Tahun
Majlis Agama Islam Negeri Seluruh Malaysia (PKJ) telah 2017
bersidang sebanyak dua kali.
200
PERSIDANGAN KETUA-KETUA JABATAN/MAJLIS AGAMA

ISLAM MALAYSIA NEGERI SELURUH MALAYSIA (PKJ)
KALI KE-103 TAHUN 2017
Putrajaya, 28 Zulkaedah 1438H bersamaan 21 Ogos 2017M,

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia telah mengadakan
Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam
Seluruh Malaysia ke-103 di Kompleks Islam Putrajaya (KIP),
Putrajaya.
Persidangan ini telah dipengerusikan oleh YBhg. Tan Sri

Dato’ Haji Othman bin Mustapha, Ketua Pengarah Jakim. Persidangan Ketua-Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam
Turut serta Timbalan-Timbalan Ketua Pengarah JAKIM dan Malaysia Negeri Seluruh Malaysia (PKJ) kali ke-103
Pengarah-Pengarah Bahagian di JAKIM. Persidangan juga
dihadiri Ketua-Ketua Jabatan/Majlis Agama Islam Seluruh
Malaysia, wakil Kementerian Pendidikan Malaysia, Jabatan SEKSYEN LUAR NEGARA
Bantuan Guaman, Kor Agama Angkatan Tentera (KAGAT),
Bahagian Agama dan Kaunseling (BAKA), PDRM dan beberapa
agensi di bawah Menteri Di JPM. SIDANG SOM KE-42 BAGI MABIMS:
4 NEGARA SEPAKAT MENCEGAH EKSTREMISME
Ketua Pengarah JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman
bin Mustapha telah menyampaikan perutusan sempena JOGYAKARATA: Mesyuarat Pegawai-Pegawai Kanan (SOM)
persidangan tersebut merakamkan setinggi penghargaan Ke-42 bagi Pertemuan Tahunan Tidak Rasmi Menteri-Menteri
dan terima kasih kepada semua agensi agama khususnya Agama Negara Brunei Darussalam, Republik Indonesia,
Jabatan/Majlis Agama Islam seluruh Malaysia atas kerjasama Malaysia dan Republik Singapura (MABIMS) telah diadakan
yang sangat baik membantu Kerajaan Persekutuan pada 25 hingga 28 Oktober 2017 di Hotel Sheraton Mustika,
menangani isu-isu semasa umat Islam di Malaysia. Sebanyak Yogyakarta, Republik Indonesia. Sidang SOM Ke-42 ini telah
empat kertas cadangan, dua belas kertas makluman dan satu dipengerusikan oleh Yang Mulia Prof. DR. H. Nur Syam,
kertas taklimat telah dibentang dalam persidangan pada kali M.Si, Sekretaris Jenderal Kementerian Agama Republik
ini. Persidangan ini berakhir jam 1.00 tengahari. Indonesia selaku Tuan Rumah.
Mesyuarat SOM Ke-42 bagi MABIMS diadakan dengan

tema “Penanggulangan (Pencegahan) Ekstremisme Melalui
Teknologi Informasi”. Menyedari pentingnya teknologi
informasi dalam pembangunan masyarakat, dan potensinya
sebagai platform bagi penyebaran ekstremisme berdasarkan
kepada agama (yang berbentuk pemahaman, sikap dan
tingkah laku yang melampau dan cenderung kepada
kebencian dan keganasan), oleh kerananya memerlukan
perhatian yang sungguh-sungguh dan cross sectoral serta
pentingnya regulasi untuk mencegahnya. Maka resolusi tema
yang telah dipersetujui adalah seperti berikut:
Ketua Pengarah JAKIM, Tan Sri Dato’ Haji Othman

bin Mustapha mempengerusikan Persidangan Ketua- Ketua
Jabatan/Majlis Agama Islam Malaysia Negeri Seluruh
Malaysia (PKJ) kali ke-103
201
7 Menyelaras Rukyah Dan Republik Indonesia
01
Membentuk rangkaian kerjasama di Taqwim Islam MABIMS
kalangan negara anggota MABIMS, yang
akan melibatkan agensi dan institusi yang 8 Memperkasa Penyelarasan Malaysia
berkenaan, sebagai alat untuk berkongsi Halal MABIMS
maklumat dan strategi untuk menangani
ekstremisme lintas negara
Selain itu, sebanyak empat (4) kertas kerja tambahan telah
02 Membentuk suatu mekanisme kerjasama dibentang sempena mesyuarat kali ini iaitu:
pencegahan ekstremisme bagi semua
pihak untuk memastikan pengendaliannya 1. Cadangan Mewujudkan Majlis Perundangan
adalah sistematik dan teratur Dan Kehakiman Syariah Nusantara (MPKSN)
di Bawah MABIMS oleh Malaysia melalui Jabatan
03 Melibatkan masyarakat dalam usaha
pencegahan ekstremisme melalui Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM)
pemantapan sistem pendidikan, meluaskan
akses pembelajaran keagamaan yang 2. Cadangan Penyelarasan Mengenai Kawal Selia
moderat dan tidak bertentangan dengan al-Qur’an Dalam Kalangan Negara MABIMS oleh
prinsip-prinsip ajaran Islam yang
berasaskan wasatiyyah dan bersifat
Malaysia melalui Kementerian Dalam Negeri (KDN)
Rahmatan Lil ‘Alamin
Makluman Berkaitan Penipuan Pakej Umrah:
3.
04 Mempertingkatkan literasi media di Perkongsian Pengalaman Malaysia Dalam
kalangan masyarakat terutama kelompok Menangani Penipuan Pakej Umrah oleh Malaysia
masyarakat yang rentan (vulnerable). melalui Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji (JAWHAR)
Memantapkan kerjasama dengan media
05
untuk mengekang penyebaran Cadangan Projek Penerbitan Tafsir al-Qur’an
ekstremisme termasuk mendorong 4. (Tafsir Ilmi Ayat-Ayat Kauniyah) MABIMS oleh
penciptaan naratif perdamaian sebagai
counter ekstremisme dengan
Negara Brunei Darussalam
memanfaatkan teknologi media sosial
Sidang SOM Ke-42 diakhiri dengan penyampaian dan
pertukaran cenderamata dalam kalangan semua ketua SOM
Sidang SOM kali ini turut melaporkan pelaksanaan Pelan negara anggota MABIMS.
Strategik MABIMS bagi tahun 2016 – 2017 melalui lapan
Bidang Kerjasama berikut, iaitu:
BIL BIDANG NEGARA

KERJASAMA PENYELARAS
1 Memperkasa Kehidupan Negara Brunei
Beragama Darussalam
2 Membangun Potensi Belia Republik Indonesia
Ketua Delegasi Sidang SOM ke-42 bagi MABIMS
3 Meningkatkan Taraf Malaysia
Hidup Umat Islam Yang
Memerlukan
4 Meningkatkan Modal Insan Republik Indonesia
Umat Islam
5 Meningkatkan Harmonisasi Republik Singapura
Masyarakat
6 Memperluas Peranan Malaysia
MABIMS Ke Dunia Luar Ahli-Ahli Delegasi Sidang SOM ke-42 bagi MABIMS
202
Pembentangan Kertas Kerja Tema. Malaysia diwakili oleh

Puan Siti Razmah binti Idris, Ketua Penolong
YBhg. Tan Sri Ketua Pengarah JAKIM selaku Ketua Delegasi Pengarah, Bahagian Perancangan dan
Malaysia tekun mengikuti sidang SOM Ke-42 Penyelidikan, JAKIM
Pembentangan Kertas Kerja Tambahan oleh JKSM

Lawatan dan Majlis Makan Malam di Candi Prambana
PERMOHONAN SURAT SOKONGAN PAS LAWATAN

IKHTISAS
JAKIM telah menguruskan permohonan Surat Sokongan

Pas Lawatan Ikhtisas bagi warganegara asing semenjak
pertengahan tahun 1995. Pas Lawatan Ikhtisas ini diberikan
kepada tenaga pengajar dan pelajar warganegara asing
yang berhasrat untuk mengajar atau mendalami agama
Islam di negara ini. Permohonan ini perlu menepati prosedur
yang telah digariskan oleh JAKIM bersama Jabatan/ Majlis
Perjalanan hari pertama Sidang SOM Ke-42 bagi MABIMS
Agama Islam Negeri (JAIN/MAIN)/Jabatan Mufti Negeri dan
Jabatan Imigresen Malaysia untuk mendapatkan kelulusan
permohonan Pas Lawatan Ikhtisas tersebut.
Perjalanan hari kedua Sidang SOM Ke-42 bagi MABIMS
203
Sepanjang lebih 20 tahun perkhidmatan ini dengan
penambahbaikan sistem dari semasa ke semasa menerusi
perkongsian pintar yang dapat diakses antara agensi-agensi
terbabit. Maka hasilnya, Surat Sokongan Pas Lawatan
Ikhtisas dapat dikeluarkan dengan lebih cepat malah
lebih awal daripada penetapan piagam pelanggan JAKIM
iaitu dalam tempoh 14 hari bekerja. Buktinya, menerusi
penggunaan sistem e-ikhtisas versi 2.0 ini sebanyak 97.0%
surat tersebut dapat dikeluarkan dalam tempoh 7 hari bekerja
dan 3.0% dalam tempoh 14 hari bekerja setelah permohonan
lengkap diterima oleh pihak JAKIM. Rujuk carta pai 1.
00%
s1
tisa
h
Ik
Kaunter Ikhtisas di Aras 2, Blok B, Kompleks Islam Putrajaya
n
ta
wa
La
3%
as
Sokongan P
KATEGORI TENAGA PENGAJAR PELAJAR

7 HARI
KEPUTUSAN DISOKONG (BAHARU TIDAK DISOKONG (BAHARU TIDAK
JUMLAH KESELURUHAN PERMOHONAN

DAN LANJUTAN) DISOKONG DAN LANJUTAN) DISOKONG
(sehingga 19 Disember 2017)

14 HARI
Surat
JAN 66 7 209 3
97% FEB
MAC
APR
99
109
87
6
6
4
288
270
308
7
7
5
MEI 88 2 226 1
JUN 31 2 78 0
JUL 60 3 257 6
OGOS 102 6 291 4
SEPT 81 6 199 3
Carta pai 1: Peratusan Piagam Pelanggan JAKIM bagi OKT 94 12 287 2
tempoh 14 hari bekerja dari Januari hingga Disember 2017 NOV 66 7 175 4
DIS 34 20 89 7
JUMLAH 917 81 2677 49 3724
Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah menerima dan
menyemak permohonan sejumlah 3,724 bagi tenaga * TIDAK DISOKONG –Merujuk kepada permohonan yang DITOLAK
kerana gagal mematuhi prosedur permohonan atau permohonan
pengajar dan pelajar warganegara asing yang ingin mengajar dalam proses penambahbaikan oleh penganjur mengikut prosedur yang
atau belajar agama Islam di negara ini. Rujuk perincian ditetapkan oleh JAKIM
permohonan tersebut pada graf bar 3 dan jadual 4 di bawah Jadual 4: Perincian Permohonan Surat Sokongan Pas
ini. Lawatan Ikhtisas Tahun 2017
DISEMBER
54
96
Pelajar PENYERTAAN JAKIM DI PERSIDANGAN DAN SEMINAR
NOVEMBER
73
179 Tenaga ANTARABANGSA
OKTOBER 289 Pengajar
106
SEPTEMBER
87
202
Pada tahun 2017, Kerajaan Malaysia melalui JAKIM telah
295
OGOS
108 menerima undangan sebagai wakil menghadiri persidangan
263
JULAI
63 dan seminar yang diadakan di luar negara. Bahagian
78
JUN
33 Perhubungan selaku urus setia bagi penghantaran pegawai/
227
MEI
90 wakil ke luar negara telah menguruskan penyertaan JAKIM di
APRIL 313
91 persidangan dan seminar Peringkat Antarabangsa bagi tahun
MAC 277
115 2017 seperti berikut:
FEBRUARI 295
105
JANUARI
73
212
1. Forum “Quranic Competition: Reality and Inspiration”
Sempena 39th King Abdul Aziz International
Graf bar 3: Jumlah Permohonan Surat Sokongan JAKIM Competiton 1438H pada 2 hingga 10 Oktober 2017
Tahun 2017 di Arab Saudi.
204
Tetamu Majlis Penutup Musabaqah Tilawah dan

Menghafaz al-Qur’an Al-Sheikh Jasim bin Muhammad
5. bin Thani di Doha pada 11 hingga 13 Disember 2017
di Qatar.
2. Kursus Penghakiman Musabaqah al-Qur’an Kali Ke-8

di Mekah, pada 3 hingga 12 Oktober 2017 di Arab
Saudi.
Al-Muktamar Al-Duwali An Mashari Al-Tatwir Wa

Al-Ta’mir Fi Makkah Al-Mukarramah (Persidangan
6. Antarabangsa Pembangunan Tanah Suci Mekah)
pada 27 hingga 30 Disember 2017 di Arab Saudi.
LAWATAN KUNJUNG HORMAT DELEGASI LUAR NEGARA

2017
3. Persidangan Organisasi Fatwa Sedunia Kaherah pada
17 hingga 19 Oktober 2017 di Mesir. JAKIM tidak pernah sunyi dari menerima tetamu luar yang
begitu berminat untuk mengetahui dengan lebih dekat
peranan JAKIM dalam meningkatkan syiar Islam di Malaysia.
Selaku agensi pusat di peringkat persekutuan, JAKIM dilihat
sebagai suatu entiti utama dalam sektor pengurusan hal
ehwal Islam.
Antara lawatan dari luar negara ke JAKIM pada tahun 2017:
1. Kunjung Hormat Duta Tajikistan Ke JAKIM,

pada 26 Julai 2017 bertempat di Kompleks Islam
4. Hakim Musabaqah Sheikhah Fatima binti Mubarak Putrajaya (KIP). Duta Besar Republik Tajikistan,
International Holy Quran Competition 2nd Session H.E. Dr. Muhammadi Muzaffar Munavvarzod
pada 9 hingga 25 November 2017 di Dubai. bersama-sama delegasi kedutaan Tajikistan.
Tujuan kunjungan ini adalah untuk membincangkan
kerjasama antara dua negara mengenai hal ehwal
Islam. Beberapa pengarah bahagian dari JAKIM turut
bersama-sama dalam sesi perbincangan tersebut.
2. Lawatan sambil belajar Belia Muslim Filipina ke

JAKIM pada 20 November 2017 di Blok B, Kompleks
205
Islam Putrajaya (KIP). Rombongan yang hadir terdiri PENGHANTARAN PESERTA MALAYSIA KE MUSABAQAH
daripada 75 orang belia muslim selatan Filipina yang PERINGKAT ANTARABANGSA LUAR NEGARA TAHUN
dipilih untuk berkongsi pengalaman dan kaedah yang 2017
digunakan oleh kerajaan Malaysia dalam pengurusan
dan pentadbiran berkaitan Islam. Turut serta dalam Sepanjang tahun 2017, Malaysia telah menerima
lawatan ini ialah 5 orang kakitangan dari pasukan jemputan bagi menyertai Musabaqah al-Qur’an Peringkat
tentera Filipina dan 2 pegawai kedutaan. Antarabangsa yang diadakan di seluruh dunia. Pada tahun ini
sebanyak 18 musabaqah telah disertai oleh peserta Malaysia
yang melibatkan 16 buah negara penganjur.
JAKIM selaku urus setia bagi penyertaan dan penghantaran

peserta ke Musabaqah Peringkat Antarabangsa telah
menguruskan penghantaran seramai 35 orang peserta yang
terdiri daripada 27 orang peserta lelaki dan 8 orang peserta
wanita. Dua kategori utama yang disertai oleh peserta Negara
ialah kategori Tilawah al-Qur’an dan kategori Menghafaz
al-Qur’an. Bagi kategori menghafaz al-Qur’an pula terbahagi
kepada bahagian 1 hingga 10 juzuk, 1 hingga 20 juzuk dan
1 hingga 30 juzuk beserta tafsir.
Musabaqah al-Qur’an Peringkat Antarabangsa yang telah

disertai oleh peserta Malaysia sepanjang tahun 2017 ialah
seperti berikut
1. Khartoum International Holy Quran Award

(8th Session) 2017 di Sudan.
2. The Memorization Of The Holy Quran di Lubnan

Kunjung Hormat Duta Tajikistan
3. 12th The Women International Hashemite Competition
For Holy Quran Recitation And Memorization di Jordan
4. 24rd Round Of The Universal Competition For The

Memorization And Recitation Of The Holy Quran, di
Mesir
5. Asean Al-Quran Recital Competition di Bangkok,

Thailand
6. 8th Session Of The Kuwait International Prize For

Memorization, Recitation And Tajweed Of The Holy
Quran di Kuwait
7. 34rd International Competition Of Holy Quran

Recitation And Memorization di Iran
8. The Annual Prince Sultan Bin Abdulaziz Alu Saud

Competition On The Memorization Of Quran And
Sunnah For Asean And Pasific Countries di Jakarta,
Indonesia
Lawatan sambil belajar Belia Muslim Filipina
206
Turkey V International Holy Quran Memorization And Bagi kategori hafazan pula, kejayaan telah diperolehi oleh
9. Recitation Competition di Turki peserta negara antaranya dalam Musabaqah Menghafaz
al-Qur’an Beserta Pemahamannya Peringkat Negara
Dubai International Holy Quran Award 21st Session MABIMS Tahun 1438H/2017M yang diadakan di Negara
10. di Emeriah Arab Bersatu Brunei Darussalam di mana dua orang peserta negara telah
mendapat naib johan bagi kategori 1-30 juz dan 1-10 iaitu
Musabaqah Menghafaz al-Qur’an Beserta Nur Amalina binti Azharuddin dan Iffah binti Abd Rahim.
11. Pemahamannya Peringkat Negara MABIMS Tahun
1438H/2017M di Negara Brunei Darussalam Seharusnya pencapaian yang membanggakan ini perlu
dikekalkan. Bahagian Perhubungan sentiasa merancang dan
International Hashemite Competition For Quran melaksanakan program serta latihan kepada setiap peserta
12. Memorizing And Recitation (1437 Hijri/2017A.D) The yang bakal mewakili negara agar dapat meningkatkan mutu
25th Session di Jordan bacaan seterusnya memperolehi pencapaian yang lebih
cemerlang pada masa akan datang.
14th Session Of The Algeria Holy Quran Recitation
13. Prize di Algeria
King Abdul Aziz International Holy Quran

14. Competition For Memorization, Recital And
Interpretation 39th di Mekah, Arab Saudi
18th Moscow International Quran Reciting

15. Competition di Moscow, Rusia
The Eight Southheast Asian Youth al-Qur’an Reading Asean Al-Quran Recital Competition Thailand di Bangkok,
16. Competition 1439/2017 pada 22 hingga 27 Oktober Thailand
2017 di Negara Brunei Darussalam
Sheikhah Fatima Binti Mubarak International Holy

17. Quran Competition 2nd Session di Dubai, Emiriah
Arab Bersatu
13th Edition Of King Mohammed Vi International

18. Award For The Holy Quran Memorization, Recitation
And Interpretation di Maghribi
Pelbagai kejayaan dan pencapaian telah diperolehi oleh para

peserta yang mewakili negara pada tahun ini. Antaranya ialah
bagi kategori tilawah al-Qur’an, peserta negara Puan Hajjah
Nor Azrah Binti Ayub telah mendapat johan dalam Asean
al-Qur’an Recital Competition Thailand di Bangkok, Thailand
pada 7 hingga 11 April 2017. Manakala Abdullah Fahmi Bin
Che Nor telah mendapat tempat ketiga bagi kategori qari.
Sementara itu, dalam The Eight Southheast Asian Youth
al-Qur’an Reading Competition 1439/2017 yang diadakan di
Negara Brunei Darussalam pada 22 hingga 27 Oktober 2017,
peserta negara, saudara Muhammad Qayyim Nizar bin Sarimi
dan saudari Siti Syahirah binti Isa telah berjaya merangkul The Eight Southheast Asian Youth al-Qur’an Reading
tempat kedua. Competition 1439/2017 yang diadakan di Negara Brunei
Darussalam
207
Suhaimi dari Singapura yang membawa pulang wang tunai
RM20,000.
Bagi Kategori Menghafaz al-Qur’an Bahagian Lelaki, Diallo

Mouhamed Al Muoudjtaba dari Senegal muncul juara,
Muhammad Syazani Jemy (Malaysia) di tempat kedua dan
Ammar Abdulla A. Sakini (Qatar) di tempat ketiga. Kategori
Menghafaz al-Qur’an Bahagian Wanita pula dimenangi
Musabaqah Menghafaz al-Qur’an Beserta Pemahamannya Aishatu Musa Gale dari Nigeria, Zainab M.S. Hijawi (Palestin)
Peringkat Negara MABIMS Tahun 1438H/2017M yang di tempat kedua dan Ngom Ndeye Diarra (Senegal) di tempat
diadakan di Negara Brunei Darussalam ketiga.
MAJLIS TILAWAH DAN MENGHAFAZ AL-QUR’AN Johan bagi Kategori Menghafaz al-Qur’an menerima
PERINGKAT ANTARABANGSA KE-59 TAHUN kepingan emas bernilai RM50,000, wang tunai RM20,000
1438H/2017M dan piala iringan manakala naib johan dan tempat ketiga
masing-masing membawa pulang wang tunai RM15,000 dan
Majlis Tilawah dan Menghafaz al-Qur’an Peringkat RM10,000.
Antarabangsa ke-59 bagi Tahun 1438H/2017M telah
berlangsung dengan jayanya pada 15 hingga 20 Mei 2017 Majlis tilawah yang bertemakan “Ukhuwah Islamiah Asas
bersamaan 18–23 Sya’ban 1438H di Dewan Merdeka, Penyatuan Ummah’’ berlangsung selama enam hari bermula
Pusat Dagangan Dunia Putra (PWTC) Kuala Lumpur. Majlis Isnin lalu di Pusat Dagangan Dunia Putra.
Perasmian Penutupan dan Pengurniaan hadiah telah
disempurnakan oleh Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri Seramai 91 peserta daripada 46 negara menyertai majlis
Paduka Baginda Yang Di-Pertuan Agong Ke-XV Sultan tilawah kali ini dengan menyaksikan 22 buah negara
Muhammad Ke-V. Majlis turut dihadiri Yang Dipertua Negeri menyertai kategori Tilawah al-Qur’an dan 24 negara
Pulau Pinang, Tun Abdul Rahman Abbas bersama isteri menyertai kategori Hafazan al- Qur’an.
Toh Puan Majimor Shariff, Yang Dipertua Negeri Melaka Tun
Mohd Khalil Yaakob, Timbalan Perdana Menteri, Datuk Seri
Dr. Ahmad Zahid Hamidi dan Timbalan Menteri di Jabatan
Perdana Menteri, Datuk Dr. Asyraf Wajdi bin Dato’ Haji
Dusuki.
Qari dari Iran, Hamed Alizadeh Marghzari Gholam Hassan

dan qariah dari Malaysia, Normalina Alias masing-masing
diumumkan juara qari dan qariah Majlis Tilawah dan
Menghafaz al-Qur’an Peringkat Antarabangsa (MTHQA)
Ke-59. Dengan kemenangan itu, mereka masing-masing
membawa pulang hadiah kepingan emas bernilai RM70,000,
wang tunai RM40,000, piala iringan, cenderahati dan sijil
penyertaan. Hamed Alizadeh Marghzari memperoleh markah
89.96 peratus manakala Normalina memperoleh markah
91.52 peratus.
Sementara Awangku Muhd Adibul Amin Pengiran Marjuki dan

Dayang Siti Noor Dzuhairah Awang Damit kedua-duanya dari
Brunei muncul naib johan qari dan qariah yang melayakkan
Penyampaian hadiah kepada Johan Qariah (Tilawah) dari
mereka membawa pulang wang tunai RM30,000.
Malaysia, Noramalina Alias yang disempurnakan oleh
Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang
Qari dan qariah yang memenangi tempat ketiga pula ialah
Di-Pertuan Agong Ke-XV Sultan Muhammmad Ke- V
Wan Fakhrul Razi Wan Mohamad dari Malaysia dan A’’tiiqah
208
PENGURUSAN
DAN KEWANGAN

kursus dan bengkel. Berikut adalah dua (2) program
KHIDMAT PENGURUSAN yang telah dilaksanakan.
PENGURUSAN ASET i) Bengkel Tatacara Pengurusan Aset dan

Stor di Bilik Seminar Aras 5 Blok B,
1. Unit Pengurusan Aset adalah merupakan unit yang Kompleks Islam Putrajaya pada 7 hingga
bertanggungjawab untuk merancang, memantau, 9 Mac 2017; dan
membuat pengawasan serta menyelia pengurusan ii) Taklimat Pegawai Pemeriksa Aset dan Stor
aset di JAKIM Ibu Pejabat dan juga Pusat Jakim di Bilik Mesyuarat Aras 2 Blok B
Tanggungjawab (PTJ) JAKIM yang lain. pada 3 Ogos 2017.
2. Unit ini turut bertanggungjawab ke atas Pengurusan 5. Pada tahun 2017 Unit Pengurusan Aset telah
Stor Utama yang beroperasi untuk urusan menguruskan dua urusan pelupusan untuk ibu
pengambilan stok seperti di bawah:- pejabat dan lima bagi PTJ.

Isnin dan Rabu (9:00 pagi – 12:00 tengah hari dan 6. Unit ini juga telah menguruskan pelantikan Pegawai
2:30 – 4:00 petang) Aset di Ibu Pejabat (2 orang), Pegawai Aset di
PTJ (12 orang), Penolong Pegawai Aset (19 orang),
Jumaat (9:00 pagi – 12:00 tengah hari dan Pegawai Pemeriksa Aset PTJ (29 orang), Pegawai
3:00 – 4:00 petang) Pemeriksa Aset Ibu Pejabat (30 orang) dan
Lembaga Pemeriksaan Pelupusan Aset (14 orang).
Pemeriksaan Aset telah dijalankan oleh pegawai
pemeriksa yang dilantik di Ibu Pejabat dan PTJ mulai
22 Ogos 2017 dan berakhir pada 5 Disember 2017.
7. Bagi tujuan pemeriksaan stok dan pemverifikasian

stor, Unit ini telah melantik seramai 18 Pegawai
Pemeriksa Stok dan 19 Pegawai Pemverifikasi Stor.
Kaunter Urusan Stor Utama JAKIM Pemeriksaan stok dan verifikasi stor telah dijalankan
oleh pegawai yang dilantik di stor utamai bu pejabat
3. Bagi tahun 2017, unit ini telah berjaya dan PTJ mulai 6 Disember 2017 dan berakhir
mengendalikan empat Mesyuarat Jawatankuasa pada 14 Disember 2017.
Pengurusan Aset (JKPAK) seperti di Jadual 1.
8. Bagi tahun 2017, JAKIM telah membuat
Jadual 1: Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan Aset perolehan seperti berikut:
Kerajaan
Jadual 2: Senarai perolehan tahun 2017
BIL. MESYUARAT JKPAK JAKIM TARIKH
BIL. KATEGORI KUANTITI RM
1. JKPAK Bilangan 1/2017 25 April 2017
1. Harta modal 10 180,936.00
2. JKPAK Bilangan 2/2017 26 Julai 2017
2. Aset bernilai 71 41,853.00
3. JKPAK Bilangan 3/2017 25 Oktober 2017 rendah
4. JKPAK Bilangan 4/2017 25 Januari 2018 3. Stok - 594,624.95
4. Unit ini turut bertanggungjawab dalam memastikan 9. Cawangan Pengurusan Aset juga memainkan
kompetensi dan pengetahuan pegawai yang peranan penting dalam memberi khidmat nasihat
menguruskan aset dan stor di Bahagian dan kepada semua Bahagian dan PTJ mengenai
PTJ sentiasa ditingkatkan melalui penganjuran Pengurusan Aset Kerajaan.
210
P E N G U R U SA N DA N KEWAN GAN
PENTADBIRAN AM Kursus 22 hingga 24 Institut Pemantapan

Kecemerlangan Ogos 2017 dan Perkaderan Akidah
1. Antara aktiviti utama Unit Pentadbiran Am Pembantu Operasi Malaysia (IPPAM),
ialah mengurusetiakan mesyuarat-mesyuarat
pengurusan Jabatan dan sektor Perhimpunan
Agensi-agensi di Bawah YB Menteri di Jabatan 3. Unit Pentadbiran Am juga turut terlibat dalam
Perdana Menteri, Perhimpunan Bulanan JAKIM penyediaan infrastruktur, penyelenggaraan aset-aset
dan Sambutan Hari Raya Aidilfitri. Berikut adalah milik dan membuat semakan berkaitan keselamatan
pelaksanaan program peringkat jabatan yang Jabatan secara kerap dan teratur. Tugas rutin
telah berjaya dilaksanakan pada tahun 2017: ini sentiasa dilaksanakan dengan kerjasama
pelbagai pihak seperti JKR, Jabatan Bomba dan
Jadual 3: Program-program yang dilaksanakan oleh Penyelamat Malaysia, Pejabat Ketua Pegawai
Pentadbiran Am Keselamatan Kerajaan, syarikat penyelenggaraan
dan pihak-pihak lain yang berkaitan.
PROGRAM BILANGAN PENYERTAAN
KESELAMATAN
Mesyuarat 10 Pengarah-pengarah
Jawatankuasa Bahagian di Ibu Pejabat 1. Unit Keselamatan merupakan nadi penggerak
Pengurusan JAKIM JAKIM dan PTJ kepada program-program yang melibatkan
Mesyuarat Pagi 16 Pengarah-pengarah keselamatan jabatan dalam mamastikan
JAKIM Bahagian di Ibu Pejabat keselamatan jabatan sentiasa berada ditahap
JAKIM kawalan maksima. Selain mengurusetiakan
Majlis Perhimpunan 12 Warga JAKIM mesyuarat Jawatankuasa Keselamatan Jabatan,
Bulanan JAKIM Unit Keselamatan juga turut berperanan
menganjurkan bengkel dan kursus berkaitan
Majlis Perhimpunan 3 Warga Agensi-agensi keselamatan seperti berikut:
Agensi-agensi di di Bawah YB Menteri di
Bawah YB Menteri Jabatan Perdana Menteri Jadual 5: Program Keselamatan Fizikal
di Jabatan Perdana
Menteri PROGRAM TARIKH TEMPAT
Mesyuarat Sektor 17 Pegawai-pegawai Kursus Asas 23 hingga 25 Akademi Bomba dan
Pengurusan di dalam Sektor Keselamatan Oktober 2017 Penyelamat, Kuala Kubu
Pengurusan Kebakaran Bahru, Selangor
Kepada Pasukan
2. Selain itu, Unit Pentadbiran Am juga mengadakan Emergency
kursus-kursus di peringkat jabatan yang melibatkan Response Team
semua Bahagian dan Pusat Tanggungjawab (PTJ) (ERT)
di bawah JAKIM seperti berikut: Latihan 1 November Blok D, Kompleks Islam
Pengungsian 2017 Putrajaya (KIP)
Jadual 4: Kursus-kursus yang dilaksanakan oleh Unit Bangunan 11 Disember 2017
Pentadbiran Am
Blok A dan B, Putrajaya (KIP)
PROGRAM TARIKH TEMPAT Kompleks Islam
Kursus Pemandu 18 April 2017 Bilik Mesyuarat Aras 2,

Kenderaan JAKIM Blok A, Kompleks Islam
2. Unit Keselamatan turut melancarkan Digital
Putrajaya
Documents Management System (DDMS) pada
Kursus 13 hingga 14 Bilik Mesyuarat Aras 2, 14 Ogos 2017 yang melibatkan aktiviti fungsian
Kecemerlangan April 2017 Blok A, Kompleks Islam
am yang merangkumi semua Bahagian-bahagian
Setiausaha Pejabat Putrajaya
di Jakim. Aktiviti-aktiviti yang melibatklan DDMS
dan Pembantu
Setiausaha Pejabat
adalah seperti jadual berikut:
211
Jadual 6: Program Keselamatan Dokumen iii) Melaporkan dan memperakukan hasil
siasatan mengenai aduan-aduan itu
PROGRAM TARIKH TEMPAT kepada Mesyuarat Pengurusan.
Latihan 11 Mei 2017 & Bilik Simulasi, Aras 5,
Penggunaan 21 hingga 22 Blok A, Kompleks Islam 5. Pengaduan awam yang diterima dikendalikan
Sistem DDMS Mei 2017 Putrajaya cekap dan berkesan dengan mengutamakan
kepada Ibu Pejabat ciri-ciri seperti berikut:
Program Promosi
Hebahan DDMS 14 Ogos 2017 i) Semua aduan diselesaikan dengan cepat,
Kepada Warga tepat, adil dan cermat;
JAKIM ii) Aduan diuruskan dengan jujur, berkecuali
sehingga kini 29 Disember Bilik Simulasi, Aras 5, dan identiti pengadu dirahsiakan (atas
Latihan 2017 Blok A, Kompleks Islam permintaan pengadu); dan
Penggunaan Putrajaya iii) Tindakan pemulihan adalah adil, objektif
Sistem DDMS dan telus.
kepada Bahagian
Hab Halal
6. Berikut adalah statistik melibatkan aktiviti Seksyen
Komunikasi Korporat JAKIM bagi tahun 2017:
KOMUNIKASI KORPORAT
Jadual 7: Aktiviti Seksyen Komunikasi Korporat
1. Seksyen Komunikasi Korporat berperanan sebagai
perantara dan pemudahcara antara JAKIM dengan AKTIVITI BILANGAN
agensi-agensi kerajaan, swasta dan masyarakat
terutamanya dengan pihak media. Sidang media JAKIM 52 kali

2. Seksyen ini juga berperanan menyediakan draft Kenyataan media JAKIM 80 kenyataan
Kenyataan Media kepada Pengurusan Tertinggi
JAKIM untuk memaklumkan program-program Lawatan pihak luar ke JAKIM 80 kali
jabatan kepada pihak media serta pendirian
jabatan berkaitan sesuatu isu. Jadual 8: Berita yang tersiar di laman web / portal JAKIM
sepanjang tahun 2017
3. Seksyen ini juga bertanggungjawab menjadi
jawatankuasa publisiti dan media bagi program / BULAN BILANGAN
aktiviti anjuran jabatan khususnya yang
melibatkan perasmian dan penglibatan Ketua Januari 7
Pengarah JAKIM, YB Menteri dan YB Timbalan
Menter di Jabatan Perdana Menteri. Februari 5
Mac 18
4. Antara lain, Seksyen ini menjadi pusat tumpuan
pengaduan awam dan bertanggungjawab April 21
melaksanakan sistem pengendalian pengaduan
awam berdasarkan Pekeliling Kemajuan Mei 9
Pentadbiran Awam (PKPA) Bil.4 Tahun 1992 dan
PKPA Bil.1 Tahun 2009 selaras dengan fungsi dan Jun 11
tanggungjawab seperti berikut:
Julai 8
i) Menerima aduan-aduan awam mengenai
Ogos 19
ketidakpuasan hati terhadap sebarang

tindakan pentadbiran Kerajaan; September 16
ii) Menyiasat aduan-aduan awam yang
mempunyai asas; dan
212
seramai hampir 100 orang. Aktiviti sukan

Oktober 19 seumpama ini bertujuan memberi
penghargaan kepada pengamal media
November 11 yang sering membantu JAKIM menyebar
luaskan fungsi dan peranan JAKIM selaku
Disember 12
agensi Agama di peringkat persekutuan

Jumlah 156 dalam melaksanakan dasar-dasar kerajaan
disamping mewujudkan kerjasama
Jadual 9: Statistik aduan awam yang diterima dan strategik dan harmoni.
direkodkan sepanjang tahun 2017
BULAN BILANGAN

Januari 7
Februari 8
Mac 12
April 13

Gambar 1 : Kehadiran Tan Sri Ketua Pengarah JAKIM
Mei 6
memeriahkan lagi acara JAKIM Bersama Media 2017
Jun 9
Julai 7

Ogos 8

September 6

Oktober 7

November 15
Disember 8
Gambar 2 : Antara rakan pengamal media yang
Jumlah 106 terlibat
7. Seksyen Komunikasi Korporat juga telah ii) Kursus Pengurusan Krisis Tahun 2017
menganjurkan program-program seperti berikut:
Kursus Pengurusan Krisis diadakan di Pusat
i) Majlis JAKIM Bersama Media 2017 Latihan Sarawak, Telaga Air, Sarawak.
Kursus ini bertujuan mendedahkan
JAKIM Bersama Media 2017 telah diadakan
kepada pasukan Komunikasi Korporat
di ARL Power Bowl, Alamanda, Putrajaya.
JAKIM berserta perkongsian pengalaman
Program aktiviti sukan boling kali ini
dari agensi penguatkuasaan lain terhadap
telah dirasmikan oleh Ketua Pengarah
krisis yang dihadapi oleh setiap jabatan
JAKIM, YBhg. Tan Sri Dato’ Haji Othman
seperti Agensi Penguatkuasaan Maritim
bin Mustapha; dan dihadiri oleh pihak
Malaysia (APMM), Suruhanjaya Pencegahan
media yang sering mendukung aspirasi
Rasuah Malaysia (SPRM) dan Majlis
JAKIM. Penyertaan pada kali ini adalah
Keselamatan Negara (MKN).
213
iii) Pengurusan Media
Unit Komunikasi Korporat telah

dipertanggungjawabkan oleh pihak
Pengurusan Tertinggi JAKIM untuk
menguruskan sebarang interaksi pihak
jabatan dengan pengamal media sama
ada media cetak, media elektronik dan
media massa melalui Pelan Perancangan
Strategik Media JAKIM. Ini termasuklah Penyusunan BRP mengikut bahagia
menguruskan semua pihak media dalam
membuat liputan sebarang aktiviti dan
program Jabatan serta mengendalikan
sidang media berdasarkan isu-isu
semasa yang timbul berkaitan peranan
dan bidang kuasa jabatan.
iv) Menangani Krisis Media Sosial

Satu taklimat berkaitan Kaedah
Menangani Krisis Media Sosial diadakan
dengan kerjasama Islamic Strategic
Communications Centre (ICOMS) khusus Sesi semakan BRP secara berkumpulan mengikut senarai
untuk memberi pendedahan dan semak
perkongsian ilmu kepada pegawai Jakim
kaedah terbaik menguruskan krisis media
sosial, kaedah menghadapi keganasan
persepsi, strategi pemulihan persepsi
dan kaedah membuat jangkaan awal
risiko serangan persepsi.
PENGURUSAN SUMBER
MANUSIA
Hari Bertemu Pelanggan BPSM 2017

Sesi semakan BRP secara bersemuka dengan
JAKIM telah mengadakan Hari Bertemu Pelanggan pada 15 pegawai BPSM
Jun 2017. Kira-kira 200 pegawai dan kakitangan JAKIM
telah hadir ke BPSM, Aras 6, Blok B Kompleks Islam
Putrajaya bagi menjayakan Hari Bertemu Pelanggan BPSM
ini. Antara aktiviti semasa hari tersebut adalah semakan
Buku Rekod Perkhidmatan (BRP), mengemaskini maklumat
HRMIS, urusan-urusan perkhidmatan dan naik pangkat,
serta pertanyaan berkenaan peperiksaan Jabatan.
Secara keseluruhannya, pegawai dan kakitangan yang

hadir pada Hari Bertemu Pelanggan BPSM berpuas hati
dengan perkhidmatan yang diberikan dan mengesyorkan
supaya BPSM melaksanakan Hari Bertemu Pelanggan Sesi semakan dan kemaskini maklumat HRMIS
dengan lebih kerap setiap tahun.
214
Seminar Menyingkap Potensi Diri Pusat Penilaian JAKIM (PPJ)
JAKIM telah menganjurkan Seminar Menyingkap Potensi Pada 27 hingga 29 Oktober 2017, bertempat di Institut
Diri pada 20 Julai 2017 dengan menjemput penceramah Latihan Islam Malaysia (ILIM), Bangi telah diadakan Pusat
dari Bahagian Pengurusan Psikologi, Jabatan Perkhidmatan Penilaian JAKIM (PPJ) kepada Pegawai Hal Ehwal Islam
Awam. Seminar ini melibatkan kira-kira 40 orang pegawai (PHEI) Gred S44. PPJ ini adalah sebagai penilai untuk
dan kakitangan JAKIM termasuk Sabah dan Sarawak. Secara kemajuan kerjaya PHEI S44 ke S48. Seramai 20 pegawai
keseluruhannya, pegawai dan kakitangan yang menyertai lelaki dan 14 pegawai wanita telah mengikuti PPJ pada kali
seminar ini berasa seronok dan berpuas hati dengan ini.
aktiviti-aktiviti yang dijalankan sepanjang seminar.
Taklimat kepada Panel Penilai
Antara aktiviti yang dijalankan Sesi brainstorming dalam kumpulan
Aktiviti dalam kumpulan

Sesi ceramah
Sesi kaunseling berkelompok Sesi pembentangan
215
Program Transformasi Minda Tahun 2017
JAKIM telah melaksanakan Program Transformasi Minda

(PTM) pada 15 - 19 Mei 2017 bertempat di Institut Latihan
Islam Malaysia (ILIM), Bangi. Program Transformasi Minda
(PTM) diperkenalkan sebagai satu pendekatan untuk memberi
pendedahan dan penyesuaian minda pegawai di peringkat
awal pelantikan dalam perkhidmatan awam.
Program ini diadakan sebagai satu daripada syarat

pengesahan dalam perkhidmatan bagi menggantikan
Kursus Induksi seperti mana yang telah digariskan dalam Persembahan Kumpulan
Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 14 Tahun 2012. Seramai
27 orang pegawai dan kakitangan JAKIM lantikan baru
yang terdiri daripada pelbagai gred dan skim perkhidmatan
telah mengikuti program ini.
PESERTA PTM 2017
17%
Aktiviti Riadah
Bil. peserta
3%
2%
1% 1% 1%
S41 C41 DG41 S29 S19 H11
Skim Perkhidmatan
Skin Perkhidmatan
Aktiviti Kumpulan
Peperiksaan Perkhidmatan/Jabatan
JAKIM telah dipertanggungjawabkan untuk mengendalikan

Peperiksaan Perkhidmatan bagi Pegawai Hal Ehwal Islam
Gred S19, S29 dan S41. Semua pegawai lantikan baru
adalah wajib menduduki peperiksaan ini dan lulus dalam
semua subjek yang ditawarkan bagi melepasi syarat
Sesi ceramah untuk pengesahan dalam perkhidmatan. Pada tahun 2017
peperiksaan ini telah dikendalikan sebanyak dua siri iaitu
pada 11 – 12 April dan 1 – 2 November dan jumlah calon
yang hadir adalah seperti dalam carta dibawah.
216
Carta : Jumlah Kehadiran Calon Peperiksaan Carta : Jumlah Kehadiran Calon PSL 2017
Perkhidmatan tahun 2017 PEPERIKSAAN PENINGKATAN SECARA LANTIKAN 2017
40 160
145
35 140
30 120
Jumlah Calon
25
Jumlah Calon
100
SIRI 1
20
80
SIRI 2
15
60
45
10
40
5
20
0
S19 S29 S41 0
Gred S29
Gred S41
Peperiksaan Peningkatan Secara Lantikan 2017
Lapor Diri Pegawai Hal Ehwal Islam Gred S41
Pada 15 November 2017, seramai 47 orang Pegawai Hal

Ehwal Islam (PHEI) Gred S41 telah melapor diri di JAKIM.
Penempatan pegawai adalah berdasarkan kekosongan dan
keperluan di JAKIM, agensi dan negeri.
Peperiksaan Perkhidmatan 2017
Peperiksaan Khas Peningkatan Secara Lantikan
JAKIM turut mengendalikan Peperiksaan Khas Peningkatan

Secara Lantikan (PSL) Gred S29 dan S41. PSL diadakan
bagi memberi laluan kemajuan kerjaya melalui kaedah
pelantikan yang bertujuan untuk memberi peluang
kepada pegawai Kumpulan Pelaksana yang sedang
berkhidmat meningkat ke skim perkhidmatan lebih tinggi.
PSL JAKIM telah diadakan pada 7-11 Ogos 2017 bertempat
di UNITEN Bangi dan Kompleks Islam Putrajaya. Jumlah
calon yang hadir peperiksaan ini adalah seperti di dalam carta Sesi Lapor Diri PHEI S41 baharu
di bawah.
217
JADUAL 1: Kedudukan Bahagian dan PTJ Mengikut Kod
Aktiviti-Aktiviti Di JAKIM
2017
050100 – Pengurusan
1. Bahagian Pengurusan Sumber Manusia;
2. Bahagian Kewangan;
3. Bahagian Pengurusan Maklumat; dan
4. Bahagian Khidmat Pengurusan.
Semakan dokumen PHEI S41 baharu 050200 – Dasar
1. Bahagian Perancangan dan Penyelidikan;
2. Bahagian Pengurusan Fatwa;
3. Bahagian Kemajuan Islam;
4. Masjid Tuanku Mizan Zainal Abidin;
5. Masjid Negara;
6. Masjid Putra;
7. Bahagian Perhubungan;
8. Pejabat Penasihat Undang-undang;
9. Bahagian Penyelarasan Undang-undang;
10. Bahagian Hab Halal;
Sesi amanat YBhg. Tan Sri Dato’ Ketua Pengarah dengan
11. Atase Jakarta, Indonesia;
PHEI S41 baharu
12. Atase Canberra, Australia; dan
13. Atase Kaherah, Mesir.
050300 – Pembangunan Insan

1. Bahagian Dakwah;
2. Bahagian Keluarga, Sosial dan Komuniti;
3. Bahagian Pembangunan Insan;
4. Bahagian Penerbitan;
5. Bahagian Media; dan
6. Institut Pemantapan dan Perkaderan Akidah
Malaysia (IPHAM).
Sesi taklimat kepada PHEI S41 baharu
050400 – Darul Quran
KEWANGAN
050500- Jabatan Agama Islam Wilayah Persekutuan (JAWI)
Bermula pada tahun 2012, Jabatan Kemajuan Islam 050600 – Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM)
Malaysia (JAKIM) telah mengguna pakai Sistem Bajet
Berasaskan Outcome (Outcome Based budgeting-OBB) 050700 – JAKIM Cawangan Sabah
dan menggunakan kod program 050000 untuk JAKIM. Pada
tahun 2010, selaras dengan perubahan struktur organisasi 050800 – JAKIM Cawangan Sarawak
JAKIM melalui Waran Perjawatan Bil. A 102 Tahun 2009
dan Bil. A 184 Tahun 2010, terdapat perubahan kod
aktiviti bagi Bahagian dan PTJ di JAKIM. Perincian kod Selain daripada Ibu Pejabat JAKIM, terdapat 12 Pusat
aktiviti tersebut adalah seperti di Jadual 1 berikut: Tanggungjawab (PTJ) yang mengendalikan pengurusan
kewangan iaitu JAWI, JAWI Cawangan Labuan, JAKIM
Cawangan Sabah, JAKIM Cawangan Sarawak, ILIM, Institut
Latihan Islam Malaysia Wilayah Timur (ILTIM), IPHAM,
218
Masjid Negara, Masjid Putra, Masjid Tuanku Mizan Zainal Pekeliling Perbendaharaan IPP PS 5.1/2013 mengenai Garis
Abidin, Darul Quran dan Bahagian Hab Halal. Pengurusan Panduan Pelaksanaan Jawatankuasa Pengurusan Kewangan
Perolehan Kerajaan untuk bekalan/perkhidmatan/kerja dan Akaun. Perkara-perkara yang dibentang dan
akan diurus setiakan oleh PTJ (masing-masing) dan akan dibincangkan adalah mengikut format yang ditetapkan
dibentangkan di dalam Jawatankuasa Sebut Harga di Ibu dalam Pekeliling Perbendaharaan 1PP PS 5.1 sepertimana
Pejabat yang telah pun dilantik oleh Pegawai Pengawal berikut:
(KSN). Sementara itu, bagi perolehan bekalan/perkhidmatan/
kerja yang memerlukan proses tender, perkara ini akan a. Pengurusan Bajet;
dikemukakan kepada Lembaga Perolehan, Jabatan b. Pengurusan Perakaunan;
Perdana Menteri. c. Pengurusan Perolehan;
d. Pengurusan Aset dan Stor; dan
Prestasi Perbelanjaan Mengurus dibentangkan dalam e. Prestasi Perbelanjaan Peruntukan dari
Mesyuarat Sektor Pengurusan dan Mesyuarat Pengurusan Badan Berkanun Persekutuan.
JAKIM bertujuan untuk melaksanakan pemantauan yang
berkesan terhadap semua Bahagian dan PTJ. Bahagian ini Penubuhan Jawatankuasa ini amat penting untuk
selaku urus setia Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan memantau perbelanjaan bagi ibu pejabat dan PTJ di
Kewangan dan Akaun (JPKA) telah berjaya mengadakan bawah JAKIM serta membuat penambahbaikan pengurusan
mesyuarat secara berkala sebanyak empat (4) kali pada kewangan melalui teguran audit yang turut dibincangkan
tahun 2017 sepertimana yang telah ditetapkan di dalam dalam Mesyuarat ini.
PRESTASI PERBELANJAAN
MENGURUS JAKIM TAHUN 2017
Prestasi Perbelanjaan Mengurus JAKIM Tahun 2017 Mengurus Bulan 13 Pada 31 Disember 2017 (sehingga
berdasarkan Laporan A499-Penyata Lengkap Perbelanjaan 9 Januari 2018) adalah seperti di dalam Jadual 2 berikut:
JADUAL 2: Prestasi Perbelanjaan Mengurus JAKIM Tahun 2017
DASAR PERUNTUKAN JUMLAH BAKI PERUNTUKAN

DIPINDA PERBELANJAAN PERUNTUKAN DIPINDA
(RM) (RM) (RM) (RM)
Dasar Sedia Ada 8 19,582,600 819,582,383.04 216.96 100
One Off Luar Negara 571,192 570,749.00 443 99.9
One Off Elaun Kakitangan 24,000,000 24,000,000 - 100

Kontrak
Jumlah 8 44,153,792 844, 153, 132 659.96 99.97
219
c. Akaun Amanah Darul Quran JAKIM (Kod Amanah
PENGURUSAN PERAKAUNAN - 82334);
d. Akaun Amanah Masjid Putra, Putrajaya (Kod
Perincian bagi Akaun Amanah di JAKIM (ditubuhkan di Amanah - 82331);
bawah Seksyen 9 Akta Tatacara Kewangan, 1957) adalah e. Akaun Amanah JAWI (Kod Amanah - 82339);
sepertimana berikut: dan
f. Akaun Amanah Masjid Tuanku Mizan Zainal
a. Akaun Amanah JAKIM (Kod Amanah 82305 - Abidin, Putrajaya (Kod Amanah - 882341).
merupakan gabungan Akaun Amanah Tabung
Penyelidikan Islam Sarawak (bertarikh 9 Mei 1986), Jawatankuasa bagi kesemua akaun amanah tersebut
Akaun Amanah Pusat Islam Malaysia (28 Jun adalah dipengerusikan oleh Timbalan Ketua Setiausaha
2000) dan Akaun Amanah Hari Kebesaran Islam Kanan, Jabatan Perdana Menteri. Kedudukan baki
(1 Oktober 1999); akaun-akaun amanah tersebut sehingga 31 Disember
b. Akaun Amanah Tabung Wakaf Masjid Negara Kod 2017 adalah sepertimana dalam Jadual 3 berikut:
Amanah - 82301);
AKAUN BAKI AWAL (A) TERIMAAN (B) PERBELANJAAN BAKI DIBAWA KE

AMANAH TERKUMPUL (C) HADAPAN
D=A+B-C
JAKIM - 82305 10,938,029.11 4,752,974.89 878,977.78 11,812,026.22
MASJID NEGARA - 82301 3,324,856.76 1,574,777.57 1,351,223.24 3,549,411.09
MASJID PUTRA - 82331 1,079,364.20 1,153,981.38 815,229.72 1,418,115.86
MASJID TUANKU MIZAN 1,942,419.19 1,370,923.28 1,397,078.87 1,916,263.60

ZAINAL ABIDIN - 882341
JAWI -82339 7,732,120.14 81,317,828.59 80,889,711.88 ,160,236.85
DARUL QURAN - 82334 549,690.26 694,951.29 343,769.49 00,872.06
JUMLAH BESAR 25,566,479.66 90,865,437.00 88,675,990.98 7,755,925.68
PRESTASI PROJEK PEMBANGUNAN JAKIM DI BAWAH ROLLING PLAN

KEDUA TAHUN 2017 (RP2 2017) RMKe-11
PROJEK, SILING DAN PERUNTUKAN RP1 (2017-2018) diagihkan melalui Rolling Plan (RP). Bagi tahun 2017
RM Ke-11 JAKIM telah diluluskan sepuluh projek baharu di bawah
Rolling Plan Kedua Tahun 2017 (RP2 2017) dengan
Dalam Rancangan Malaysia Kesebelas (RMKe-11) peruntukan sebanyak RM15,186,000. Projek yang
projek di bawah Peruntukan Pembangunan (DE) akan diluluskan adalah seperti berikut:
BIL. NAMA PROJEK PERUNTUKAN DILULUSKAN

RP2 2017 (RM)
1 Pembinaan Ilaj Home, Mukim Bandar, Kuala Lumpur (Pusat Jagaan HIV/AIDS Muslim) 2,000,000.00
2 Pembinaan Sekolah Rendah Agama (SRA) Pantai Ria, Pantai Dalam, Kuala Lumpur 330,555.00
220
3 Pembinaan Sekolah Rendah Agama (SRA) Ar-Rahah, Kerinchi, Kuala Lumpur 580,445.00
4 Pembinaan Masjid Al-Firdaus, Segambut, Kuala Lumpur 1,100,000.00
5. Pembinaan Masjid Kampung Sg. Bedaun, Labuan 2,000,000.00
6. Makmal Analisis Halal, Enstek, Nilai, Negeri Sembilan 2,000,000.00
7. Pembangunan Kaedah Analisis Halal 1,625,000.00
8. Pembangunan Modul Latihan Kompentensi Auditor Halal 300,000.00
9. Membaik Pulih dan Menaik Taraf Masjid Negara, Kuala Lumpur 5,000,000.00
10. Program Kesedaran Persijilan Halal Malaysia 250,000.00
JUMLAH 15,186,000.00
SENARAI PROGRAM/PROJEK, PERUNTUKAN DAN PERBELANJAAN JAKIM SEHINGGA 31 DISEMBER 2017

ADALAH SEPERTI BERIKUT:-
NAMA PROJEK PERUNTUKAN ASAL PERUNTUKAN DIPINDA PERBELANJAAN % BELANJA
(RM) (RM) (RM)
Pembinaan Ilaj Home, Mukim Bandar, Kuala 2,000,000.00 1,012,889.00 1,012,888.08 100%
Lumpur (Pusat Jagaan HIV/AIDS Muslim)
Pembinaan Sekolah Rendah Agama (SRA) 330,555.00 92,219.00 100%

Pantai Ria, Pantai Dalam, Kuala Lumpur
Pembinaan Sekolah Rendah Agama (SRA) 580,445.00 4,360,955.00 4,360,955.00 100%

Ar-Rahah, Kerinchi, Kuala Lumpur
Pembinaan Masjid Al- Firdaus, Segambut, 1,100,000.00 124,383.00 124,382.58 100%

Kuala Lumpur
Pembinaan Masjid Sg. Bedaun, Labuan 2,000,000.00 970,970.00 970,970.00 100%

Makmal Analisis Halal, Enstek, Nilai, 2,000,000.00 2,620,941.00 2,620,940.13 100%
Negeri Sembilan
Pembangunan Kaedah Analisis Halal 1,625,000.00 1,372,700.00 1,372,700.00 100%
Pembangunan Modul Latihan Kompentensi 300,000.00 150,001.00 150,000.00 100%

Auditor Halal
Membaik Pulih dan Menaik Taraf Masjid 5,000,000.00 8,426,318.00 8,426,317.16 100%
Negara, Kuala Lumpur
Program Kesedaran Persijilan Halal 250,000.00 411,492.00 411,492.00 100%

Malaysia
JUMLAH 15,186,000.00 19,542,868.00 19,542,818.58 100%
221
AKTIVITI/PROGRAM/MAJLIS
TAHUN 2017
Lawatan Projek oleh YB Menteri Di Jabatan Perdana
Menteri, Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin
Baharom ke Projek Pembinaan Ilaj Home, Mukim
Bandar Kuala Lumpur pada 8 Februari 2017.
YBhg. Tan Sri Dato’ Othman bin Mustapha sedang

meninjau dan mendengar taklimat pelaksanaan projek
daripada pihak Jabatan Kerja Raya dan konsultan projek
Majlis Penyerahan Projek Pembinaan Sekolah Rendah

Agama (SRA) Ar- Rahah, Kerinchi, Kuala Lumpur oleh
Jabatan Kerja Raya kepada Jabatan Perdana Menteri
dan Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM).
Timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan) Encik Masri bin

YB Mejar Jeneral Dato’ Seri Jamil Khir bin Haji Baharom (B) Razali menerima replika kunci sebagai simbolik penerimaan
sedang mendengar Taklimat pelaksanaan projek daripada rasmi Sekolah Rendah Agama (SRA) Ar-Rahah, Kerinchi,
Jabatan Kerja Raya Malaysia (JKR) Kuala Lumpur daripada pihak JKR

Lawatan YBhg. Tan Sri Dato’ Ketua Pengarah, JAKIM Lawatan Timbalan Ketua Setiausaha Kanan (TKSUK)
ke Projek Membaik Pulih dan Menaik Taraf Masjid yang baharu YBhg. Datuk Mohd Zuki bin Ali ke Projek
Negara, Kuala Lumpur pada 15 Mac 2017. Pembinaan Ilaj Home, Mukim Bandar dan Projek SRA
Ar-Rahah, Kerinchi Kuala Lumpur pada 9 Ogos 2017.
222
YBhg. Datuk Mohd Zuki bin Ali, Encik Masri bin Razali
dan Encik Abdul Malique bin Abdul Razak mendengar
taklimat daripada Ir. Hanan bin Haji Alias, Pengarah
Jabatan Kerja Raya Wilayah Persekutuan di tapak
pembinaan Ilaj Home
YBhg. Datuk Mohd Zuki bin Ali, TKSUK, Jabatan Perdana

Menteri (JPM), Pengurusan JAKIM dan JAWI meninjau Projek
SRA- Ar-Rahah, Kerinchi, Kuala Lumpur yang telah siap dan
beroperasi sepenuhnya.
223
224

LAPORAN TAHUNAN JAKIM 2017-Compressed PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

LAPORAN TAHUNAN JAKIM 2017-Compressed PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LAPORAN TAHUNAN 2017

5-6 Info Korporat

7-8 Carta Organisasi

9-12 Pengurusan Tertinggi dan Pengarah-Pengarah

13-50 Penyelidikan dan Pengurusan Fatwa

51-74 Manifestasi Dakwah dalam Masyarakat

JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA

123-134 Pengukuhan Institusi Kekeluargaan dan

135-160 Penyelarasan Pendidikan dan

161-174 Penggubalan dan Penyelarasan

175-194 Pemerkasaan Hab Halal Global

195-208 Perhubungan Antarabangsa dan Dalam Negeri

209-223 Pengurusan dan Kewangan

LAPORAN TAHUNAN 2017

Alhamdulillah, setinggi-tinggi kesyukuran dipanjatkan

Laporan Tahunan JAKIM telah berjaya merakamkan

Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah melaksanakan pelbagai

Kejayaan JAKIM juga adalah hasil kerjasama

“KESATUAN UMMAH KESEJAHTERAAN NEGARA”

LAPORAN TAHUNAN 2017

Fungsi 1 Penggubalan dan Penyeragaman Undang-Undang Syarak

Kemajuan Islam Dakwah Pengurusan Sumber Manusia Darul Quran

Perhubungan Penerbitan Khidmat Pengurusan Hab Halal

Pengurusan Fatwa Media JAKIM Cawangan Sarawak

Unit Indeks Syariah

LAPORAN TAHUNAN 2017

TAN SRI DATO’ HAJI OTHMAN

DATUK HAJI MOHAMAD

PENGARAH KANAN TIMBALAN

PENGARAH PENGARAH PENGARAH

PENGARAH PENASIHAT PENGARAH

PENGARAH PENGARAH PENGARAH

LAPORAN TAHUNAN 2017

Sepanjang tahun 2017, Seksyen Akidah telah menjalankan

1 Aliran Pemikiran Islam Liberal

9 Tarekat dan Tasawuf

Mesyuarat Panel Pakar Akidah (PPA)

Keahlian Mesyuarat Panel Pakar Akidah terdiri daripada

Mesyuarat Panel Pakar Akidah (PPA) Bil. 1

Bengkel Asas Strategik

Bengkel Asas Strategik berjaya diadakan sebanyak dua

2017 dan manakala siri 2 pada 23 Mei 2017 bertempat

Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Pelaksanaan

Mesyuarat Induk Pensijilan Patuh Syariah Malaysia

Mesyuarat Panel Pakar Syariah

Mesyuarat Panel Pakar Syariah Kali ke-94

Mesyuarat Panel Pakar Syariah Kali Ke-95

Sesi perbincangan semasa mesyuarat berlangsung Bengkel Istinbat Hukum

6 Hukum Pemakaian Kanta Lekap

8 Hukum Memakan Haiwan Haram Semasa Latihan

Sesi pembentangan daripada YBhg. Sahibus Samahah Datuk

JAKIM melaksanakan kajian dalam bidang falak merangkumi

Aktiviti dan Program Unit Falak

Sepanjang tahun 2017, JAKIM telah melaksanakan program

Kajian Cerapan Hilal, Kecerahan Langit dan Pembiasan

Sepanjang tahun 2017, Unit Falak telah menjalankan

Gambar-gambar yang dirakam sewaktu Kajian Cerapan

Gambar-gambar yang dirakam sewaktu Muzakarah

Bengkel Garis Panduan Cerapan Hilal

Gambar-gambar yang dirakam sewaktu Ujian

Seminar dan Bengkel Falak

Muzakarah Falak 2017 Peringkat Kebangsaan

Ahli Bengkel Garis Panduan Cerapan Hilal.