NFPA 13 – 2016 SPRINKLER

STANDARDINDA TASARIM İLE İLGİLİ

DEĞİŞİKLİKLER

Özlem Karadal Güneç

TÜYAK İSTANBUL EĞİTİM SEMİNERLERİ
19.Kasım.2016
 Yönetmelik
 http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/
EN
 http://standards.cen.eu/
TS EN
 https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/standarda
ra.aspx
NFPA
 http://www.nfpa.org/codes-and-standards
FMG
 http://www.fmglobal.com

2
 NFPA 13, Standard for the Installation of Sprinkler
Systems, 2016

 Sprinkler sisteminin gerekliliğini yerel yönetmelik ve

sigortacı talepleri belirler.

 NFPA13 vb. standartlar, otomatik sprinkler

sistemlerinin tasarım ve montajına yönelik minimum
gereklilikleri belirler.

3
 Bölüm 3 Tanımlar
Bölüm 5 Ürünlerin Sınıflandırılması
» Açıkta Genleşmiş A Grubu Plastikler
Bölüm 12 Depolama için Genel Gereklilikler
Bölüm 13 Karışık ve Alçak Depolama
Bölüm 16 I-IV. Sınıf Ürün Depolarında Raf-Arası Koruma
Bölüm 17 Plastik ve Kauçuk Ürün Depolarında Raf-arası Koruma
Bölüm 23 Plan ve Hesaplamalar

4
 Depolama uygulamalarında, standartta tanımlanan yoğunluk/alan
tasarım kriterini kullanarak yangını kontrol etmeyi sağlayan sprey tipi
sprinkler

K:5.6 (80) K:8(115) K:11(160) K:17(240) K:25 (360)

5
6
 3.7m yüksekliğe kadar yığma, paletli, raflı, kutu ve market
raflarında (shelf) depolama

Yığma (solid-piled) Paletli (Palletized) Raflı (Rack)

Kutu (Bin Box) Market Rafı (Shelf)

7
 Dolu Yüzey (Solid) Şerit Yüzey (Slatted) Delikli saç tava

Açık raf olarak tanımlanmamış, raf yüzey malzemesi olarak dolu

yüzey, delikli saç tava ve ızgara tava gibi yerine sabitlenen bariyerlerin
kullanıldığı ve raf yüzeyinde sınırlı boşluklara sahip olan raftır.

8
 Dolu yüzeylerin( ızgara tava, delikli saç tava veya diğer tip)
raf içine yerleştirilerek sabitlemesidir.
Dolu yüzey raf alanı; raf modülünün çevresi boyunca veya
yüklerin gerekli boşlukları kapattığı alan olarak tanımlanır .

9
 Dolu yüzey rafların alanı 1.9m² ve altında ise açık raf
olarak tanımlanır. Izgara tava, delikli saç tava veya diğer
raf malzemeleri üzerindeki boşlukların alanı, %50’den
fazla ise ve yükler arasında gerekli boşluklar sağlanıyorsa
açık raf olarak tanımlanır.

Izgara Tava (Wire mesh) Açık Raf(Open Rack)

10
 5.6.1.1.1 Ürün sınıflandırma ve buna bağlı olarak
yangından korunma gereklilikleri her bir depolama birimi
(örn.yığma yük, paletli yük vb.) baz alınarak
belirlenmelidir.
5.6.1.1.1.1 Depolanan ürün ve palet gibi ürünün
ambalajını oluşturan malzemelerin tipi ve miktarı, bu
ürünlerin yangın tehlike sınıfı belirlenirken dikkate
alınmalıdır.
Ahşap palet üstü çift , üç kat
oluklu mukavva karton içinde
metal plakalar (Sınıf I)

11
 Sınıf II Sınıf III Sınıf IV

Kartonlu Genleşmemiş Kartonlu Genleşmiş Açıkta Genleşmiş

A Grubu Plastik A Grubu Plastik A Grubu Plastik
 5.6.3.3.2 Sınıf III ürünlerin sınırlı miktarda A ve B Grubu plastik
içermesine izin verilir.
(%5 veya daha az ağırlıkta genleşmemiş plastik veya hacimsel olarak
%5 veya daha az genleşmiş plastik )

A.5.6.3.3.2 Eğer ürün tek tip plastik içeriyorsa %5 sınırı sadece bir
plastik tipine uygulanır. (Genleşen veya genleşmeyen) ancak her
ikisine de uygulanamaz. Eğer hem genleşmiş, hem de genleşmemiş
tip plastik bulunan karışık haldeki ürünler varsa 5.6.3.3.3’e ve ilgili
şekillere bakılmalıdır.

5.6.3.3.3 Genleşen ve genleşmeyen plastik gruplarının her ikisini de

içeren karışık haldeki Sınıf III ürünler karton, kutu veya kasa içerisinde
ise Şekil 5.6.3.3.3 (a)’ya veya açıkta ise Şekil 5.6.3.3.3(b)’ye uygun
olmalıdır.

13
 5.6.3.4.1 Aşağıdaki kriterlerden herhangi birine uyan paletli veya
paletsiz bir ürün Sınıf IV olarak tanımlanır.
(1) Kısmen veya tamamen B grubu plastikten oluşan
(2) Serbest-akışkan içeren A grubu plastik malzemeler
(3) Kartonlu, veya ahşap kasa içerisinde, ağırlıkça %5’ten fazla ve
%15’ten az Grup A genleşmemiş plastik içeren.
(4) Kartonlu, veya ahşap kasa içerisinde, hacimsel %5-%25 arası
A grubu genleşmiş Grup A Plastik içeren
(5) Kartonlu, veya ahşap kasa içerisinde, karışık olarak Şekil
5.6.3.3.3(a)’ya uygun oranlarda genleşmiş ve genleşmemiş plastik
içeren
(6) Açıkta, ağırlıkça %5-%15 arası A grubu genleşmemiş Grup A
plastik içeren.
(7) Açıkta, karışık olarak Şekil 5.6.3.3.3(b)’ye uygun oranlarda
genleşmiş ve genleşmemiş Grup A plastik içeren

14
 Plastikler için Ağırlık % ‘si
A grubu Genleşmeyen

A Grubu A Grubu
Plastik Genleşmiş

IV

III

A Grubu Plastik için Hacimsel %

15
 Plastikler için Ağırlık % ‘si
A grubu Genleşmeyen

A Grubu A Grubu
Genleşmemiş Genleşmiş

IV

III

A Grubu Genleşmiş Plastik için Hacimsel %’si

16
 5.6.4* Plastik, Elastomer ve Kauçuk Sınıflandırılması
Plastikler, elastomerler ve kauçuk Grup A, Grup B, veya
Grup C olarak sınıflandırılmalıdır.
5.6.4.1* Grup A. Aşağıdaki malzemeler Group A Plastik
olarak tanımlanır:
–(5) Selülozikler (cellulose acetate, cellulose acetate
butyrate, ethyl cellulose)
–(8) Doğal Kauçuk (Natural rubber)(genleşmiş ise)
–(10) Naylon (nylon 6, nylon 6/6)
–(20) PVF (polyvinyl fluoride)
5.6.4.1.1 * Grup A plastikler genleşmiş veya
genleşmemiş olarak ayrılmalıdır.

17
 5.6.4.1.1.1 Aşağıdaki kriterlerden herhangi birine uyan paletli veya
paletsiz bir ürün Genleşmiş Grup A Plastik olarak tanımlanır:
–(1) Kartonlu, veya ahşap kasa içerisinde, hacimsel olarak %40’ın
üzerinde Genleşmiş Grup A Plastik içeren
–(2) Açıkta, %25 üzerinde Genleşmiş Grup A Plastik içeren

Açıkta Genleşmiş Grup A Plastik

18
 5.6.4.1.1.2 Aşağıdaki kriterlerden herhangi birine uyan paletli veya
paletsiz bir ürün genleşmemiş Grup A Plastik olarak tanımlanır:
–(1) Kartonlu, veya ahşap kasa içerisinde, ağırlıkça %15’in üzerinde
Genleşmemiş Grup A Plastik içeren

%Ağırlık= Palet yükte plastik ağırlığı /

Palet dahil toplam ağırlık

Ahşap palet üstü kartonlu genleşmemiş plastik (polistren bardak)

–(2) Kartonlu, veya ahşap kasa içerisinde, hacimsel olarak %25-%40
arası Genleşmiş Grup A Plastik içeren

19
 (3) Kartonlu veya ahşap kasa içerisinde, Şekil
5.6.3.3.3.a’ya uygun oranlarda karışık olarak genleşmiş
ve genleşmemiş Grup A plastik içeren
(4) Açıkta, ağırlıkça %15’ten fazla genleşmemiş Grup A
Plastik içeren
(5) Açıkta, hacimce %5-%25 arası genleşmiş Grup A
plastik içeren
(6) Açıkta, Şekil 5.6.3.3.3.b’ye uygun oranlarda karışık
olarak genleşmiş ve genleşmemiş Grup A plastik içeren

20
 5.6.4.2 Grup B. Aşağıdaki malzemeler Grup B olarak
sınıflandırılmalıdır.
–(1) Cellulosics(cellulose acetate, cellulose acetate
butyrate, ethyl cellulose)
–(2) Kloropren Kauçuk (Chloroprene rubber)
–(3) Floroplastikler (Fluoroplastics, ECTFE —ethylene-
chlorotrifluoro-ethylene copolymer; ETFE —
ethylenetetrafluoroethylene-copolymer; FEP —
fluorinated ethylene-propylene copolymer)
–(4) Doğal Kauçuk(genleşmemiş)
–(5) Naylon (nylon 6, nylon 6/6)
–(6) Silikon kauçuk

21
 5.6.4.3 Grup C. Aşağıdaki malzemeler Grup C olarak
sınıflandırılır:
–(1) Floroplastikler(PCTFE —polychlorotrifluoroethylene;
PTFE —polytetrafluoroethylene)
–(2) Melamine (melamine formaldehyde)
–(3) Fenolik (Phenolic)
–(4) PVC (polyvinyl chloride —flexible —PVCs with
plasticizer content up to 20 percent)
–(5) PVDC (polyvinylidene chloride)
–(6) PVDF (polyvinylidene fluoride)
–(7) PVF (polyvinyl fluoride)
–(8) Üre (urea formaldehyde)

22
 Aynı binada iki veya daha fazla farklı tehlike sınıfında mahal bulunması
halinde aşağıdakiler uygulanır:
–(1) İki farklı tehlike sınıfına ait mekan, yanındaki mahaldeki sprinklerin
patlamaması için ısıyı geciktirmek üzere, fiziksel olarak bir bariyer veya
bölme kullanılarak ayrılmadıysa, tasarım kriteri daha yüksek olan
mahale ait sprinkler sistemi çevresi boyunca 4.6m genişletilmelidir.

Depo

4.6m

Üretim Alanı

23
 –(2) Bitişik mahaldeki sprinklerin ısı yayılımı ile patlamasını geciktirecek
yeterlilikte bir bölme , bir duman perdesi veya bir koridorun üstünde ve daha
tehlikeli olan bölüme yatayda 0.6m mesafede bir bariyer ile ayrılmışsa
12.3.(1) maddesi uygulanmaz.

Daha
Tehlikeli Duman
Alan Perdesi veya
Bariyer

Zemin

24
 –(3) Daha tehlikeli olan mahalin tavan yüksekliği ile bitişik mahalin tavanı
arasında en az 0.6m yükseklik farkı varsa ve bu yükseklik farkı daha tehlikeli
olan bölümün altında bulunan bir koridor ile yatayda 0.6m mesafede
ayrılmışsa 12.3.(1) maddesi uygulanmaz.

Daha
Tehlikeli
Mahal

60cm

25
 12.6.7.1 Bölüm 12 veya Bölüm 14 ile Bölüm 20 arasındaki kriterlere göre tasarlanan
ESFR sprinklerin aşağıdaki tehlikelerin herhangi birinin korunması için kullanılmasına
izin verilir.
–(1) Düşük tehlike mahaller
–(2) Orta tehlike mahaller
–(3) Bölüm 13’e göre OH1, OH2, EH1, ve EH2 tasarımlı herhangi bir depolama

12.6.7.2 Bölüm 12 veya Bölüm 14 ile Bölüm 20 arasındaki kriterlere göre tasarlanan
hızlı tepkili CMSA sprinklerin aşağıdaki tehlikelerin herhangi birinin korunması için
kullanılmasına izin verilir.
–(1) Düşük Tehlike Mahaller
–(2) Orta Tehlike Mahaller
–(3) Bölüm 13’e göre OH1, OH2, EH1, ve EH2 tasarımlı herhangi bir depolama

12.6.7.3 Bölüm 12 veya Bölüm 14 ile Bölüm 20 arasındaki kriterlere göre tasarlanan
standart tepkili CMSA sprinklerin aşağıdaki tehlikelerin herhangi birinin korunması için
kullanılmasına izin verilir.
–(1) Orta Tehlike Mahaller
–(2) Bölüm 13’e göre OH1, OH2, EH1, ve EH2 tasarımlı herhangi bir depolama

26
 12.9.1* Yoğunluk/alan metodu veya oda tasarım metodu
kullanılırken, 12.9.2 dışındaki durumlarda, 8.15.1.2 ve
8.15.6’ya göre sprinkler ile korunmayan asma tavan içi
boşlukların bulunduğu binanın o bölümünde operasyon
alanı en az 280m² olmalıdır.

27
 13.1 Depolama yüksekliği 3.7m’ye kadar karışık depolama.
Genel

13.1.1 Bu bölüm aşağıdaki durumlardan herhangi birine uygulanır.

–(1) Sınıf I – IV için 3.7m’ye kadar karışık depolama
–(2) 3.7m’ye kadar Grup A plastik için karışık depolama
–(3) 3.7m’ye kadar kauçuk lastikler için karışık depolama
–(4) 3.7m’ye kadar rulo kağıt için karışık depolama
–(5) 14.2.3.1 ve 16.2.1.2.1’e göre Sınıf I – IV için
3.7m’ye kadar karışık depolama
–(6) 15.2.1 ve 17.2.1.1’e göre 1.5m’ye kadar Grup A plastik
depolama

28
 13.2.2 NFPA13’ün izin verdiği montaj kriterleri ve Bölüm 11’de OH1,
OH2, EH1, EH2 için istenen yoğunluk/alan tasarım kriterleri ve
düzeltme faktörleri bu bölümde uygulanmalıdır.
– Tablo 13.2.1’e göre karışık depolanması
– 14.2.3.1 ve 16.2.1.2.1’e göre 3.7m’ye kadar Sınıf I-IV ürünlerin
depolanması
– 15.2.1 ve 17.2.1.1’e göre Grup A Plastik ürünlerin 1.5m’ye kadar
depolanması

29
 16.1.2.3 Bölüm 16’daki tek, çift ve çoklu raflar için tavan
tasarım kriteri olarak, 3.9.3.7.4’te tariflenen açık raf
düzeni baz alınmıştır.

30
 16.2.1.2.3 3.7m veya daha alçak yüksekliğe sahip ancak
«karışık depolama» tanımına uymayan sabit dolu yüzey
raflar üzerindeki depolamalarda, raf arası sprinkler
16.1.6’ya göre yapılmalı ve tavan sprinkler koruması
Bölüm 13’e göre yapılmalıdır.

3.9.1.18 Karışık Depolama Tanımı: Depolama yüksekliğinin 3.7m’yi

geçmediği, bina alanının %10’unda veya en fazla 372m²’lik sprinkler
ile korunmuş bir alanda teşkil edilmiş olan (hangisi büyükse), her bir
depolama birim büyüklüğünün 93m²’yi geçmediği ve yakınındaki
depolama alanından en az 7.6m uzaklık ile ayrıldığı depolama.

31
 16.2.1.4.2.4* Tek veya çift sıralı dolu yüzey
rafı olmayan ve yüksekliği 6.1m’yi geçen
depolamalarda, veya dolu yüzeyli
çok sıralı raflarda, tek veya çift sıralı raflarda
7.6m’ye kadar depolamada, raf arası sprinkler
deflektörü ile yükün en üst seviyesi arasında
en az 150mm boşluk sağlanmalıdır.
–(A) Sprinkler su dağılımı yatay raf elemanları ile
engellenmemelidir.

16.2.1.4.2.5 Çok sıralı raflarda raf arası

sprinkler deflektörü ile yükün en üst seviyesi
arasında en az 152mm boşluk sağlanmalıdır.
–(A) Sprinkler su dağılımı yatay raf elemanları ile
engellenmemelidir.

32
 16.2.2.1.1 Dolu yüzey rafların CMSA sprinkler ile sadece tavandan
korunmasına, dolu yüzey rafların 16.1.6’ya göre raf arası sprinkler ile
korunmadığında, izin verilmez.
16.2.2.1.1.1 Dolu yüzey raflar kullanıldığında, dolu yüzey rafların her
seviyesinin altına raf arası sprinkler eklenmelidir.

16.3.3.2.1 Dolu yüzey rafların ESFR sprinkler ile sadece tavandan

korunmasına, dolu yüzey raflar 16.1.6’ya göre raf arası sprinkler ile
korunmadığında, izin verilmez.
16.3.3.2.1.1 Dolu yüzey raflar kullanıldığında, dolu yüzey rafların her
seviyesinin altına raf arası sprinkler eklenmelidir.

33
 17.1.7.4* Boyuna yük boşlukları
arasına raf arası sprinkler monte
edildiğinde, sprinkler arası
max.mesafe kuralları da dikkate
alınarak, yük kesişim boşluklarına
sprinkler yerleşimi yapılmalıdır.
17.1.7.4.3 Yüksekliği 7.6m’yi geçen
depolamalarda, yük boşlukları
arasındaki raf-arası sprinklerin
deflektörü yatay traversin alt seviyesi
veya altında kalacak şekilde ve raf
ayaklarına en az 76mm mesafede
yerleştirilmeldir.

34
 17.2.1 Tek, Çift ve Çok Sıralı Raflarda Grup A Plastik ürünlerin
7.6m’ye kadar depolandığı ve tavan ile depolama arasındaki
açıklığın 3.1m’den az olduğu Kontrol Modlu Yoğunluk/Alan
Sprinkler Koruma Kriteri

17.2.1.1* 1.5 m’den az Depolama. Grup A plastiklerin 1.5m’nin

altında depolanması durumunda, Bölüm 13’teki karışık depolama
için sprinkler tasarım kuralları geçerlidir.

17.2.1.1.1 Karışık depolama tanımına uymayan 1.5m’den alçak olan

dolu yüzey raflarda depolama durumunda, tavan sprinkler koruması
Bölüm 13’e göre yapılarak, 17.1.5’e göre raf arası sprinkler koruması
yapılmalıdır.

35
 17.2.3.5* Açıkta Genleşmiş Grup A Plastiklerin
Korunması
17.2.3.5.1 A grubu plastiklerin 17.2.3.5.2 ila
17.2.3.5.9’göre tek sıra, çift sıra ve çok sıralı raflarda
depolanmasına izin verilir.
17.2.3.5.2 Max. depolama yüksekliği 9.1m olmalıdır.
17.2.3.5.3 Max. tavan yüksekliği 12.2 m olmalıdır.
17.2.3.5.4 Sprinkler orta sıcaklıkta ESFR K-25.2 (360),
aşağı bakan tipte sprinkler olmalıdır.

36
 17.2.3.5.5 Tasarım alanı en kritik hidrolik alandaki 12 adet
sprinklerden oluşmalıdır.
•17.2.3.5.6 En düşük tasarım basıncı uygulanabilir depolama ve
tavan yüksekliğine bağlı olarak aşağıda belirtildiği üzere 2.1bar veya
4.1 bar olmalıdır.
a) 2.0 bar - 7.6 m’ye kadar depolama, max.tavan yüksekliği 9.1m
b) 4.1 bar - 7.6 m’ye kadar depolama, max.tavan yüksekliği 12.2m
•17.2.3.5.7 Koridor genişliği en az 2.4 m olmalıdır.
•17.2.3.5.8 Rafların alınları arasına, 9.5mm tahta, sunta veya
0.7mm metal plaka veya eşdeğeri malzeme ile raf alınlarına 5m
aralıklarla dikey dolu yüzey bariyer koyulmalıdır.

37
 17.2.3.5.8.1 Dikey bariyer döşeme zemininden en fazla 10cm
mesafeden başlamalı ve depolamanın üst seviyesine kadar devam
etmelidir.
17.2.3.5.8.2 Dikey bariyerler arasındaki depolama ve koridorların plan
alanı 11.52m²’yi geçemez.
17.2.3.5.8.3 Dikey bariyer yük boşlukları boyunca uzatılmalıdır.
17.2.3.5.8.4 Ürünün dikey bariyerden koridor tarafına doğru 10cm
taşmasına müsaade edilir.

38
 17.3.3.5* Açıkta Genleşmiş A Grubu Plastiklerin Korunması
17.3.3.5.1 17.3.3.5.2 ila 17.3.3.5.9’a göre açıkta genleşmiş Grup A
plastiklerin tek sıra, çift sıra ve çok sıralı raflarda depolanmasına izin
verilir.
17.3.3.5.2 Max. depolama yüksekliği 11 m olmalıdır.
17.3.3.5.3 Max.tavan yüksekliği 12 m olmalıdır.
17.3.3.5.4 Sprinkler orta sıcaklıkta ESFR K-25.2 (360), aşağı bakan
tipte sprinkler olmalıdır.
17.3.3.5.5 Tasarım alanı en kritik hidrolik alandaki 12 adet
sprinklerden oluşmalıdır.
17.3.3.5.6 En düşük tasarım basıncı en az 4.1 bar olmalıdır.

39
 17.3.3.5.7 Koridor genişliği en az 2.4 m olmalıdır.
17.3.3.5.8 Rafların alınları arasına, 9.5mm tahta, sunta veya 0.7mm
metal plaka veya eşdeğeri malzeme ile raf alınlarına 5m aralıklarla
dikey dolu yüzey bariyer koyulmalıdır.
17.3.3.5.8.1 Dikey bariyer döşeme zemininden en fazla 10cm
mesafeden başlamalı ve depolamanın üst seviyesine kadar devam
etmelidir.
17.3.3.5.8.2 Dikey bariyerler arasındaki depolama ve koridorların plan
alanı 11.5 m²’yi geçemez.
17.3.3.5.8.3 Dikey bariyer boyuna yük boşlukları boyunca uzatılmalıdır.
17.3.3.5.8.4 Ürünün dikey bariyerden koridor tarafına doğru 10cm
taşmasına müsaade edilir.

40
41
 23.3.5 Hidrolik Rapor
23.3.5.1 * Genel.
23.3.5.1.1 Hidrolik hesap sayfaları, özet sayfa, grafik, su besleme
analizi, nokta analizi ve detaylı çalışma sayfalarını kapsayacak şekilde
formları içermelidir.
23.3.5.1.2 Bilgiler sırasıyla Şekil 23.3.5.1.2(a) ila Şekil 23.3.5.1.2(d) ‘de
gösterildiği gibi sunulmalıdır.

42
43
 23.4.1.2 Boru çapı siyah veya galvaniz çelik borularda 25mm’den az
olamaz. Bakır, prinç ve paslanmaz çelik veya sprinkler servisi için listeli
metal olmayan borularda (8.15.20.4 ve 8.15.20.5’de izin verilen) 20mm’den
az olamaz.

23.4.1.4* Diğer NFPA standartlarında aksi belirtilmediği durumda, hidrolik

hesaplar Hazen Williams veya Darcy Weisbach formülüne göre yapılırsa su
akış hızı limiti yoktur.

44
 23.4.5.1 Raf arası sprinkler boru çapları hidrolik hesapla belirlenmelidir.
23.4.5.2 Aynı koruma alanındaki raf arası sprinkler için su ihtiyacı tavan
sprinkler su ihtiyacına bağlantının yapıldığı noktada eklenmelidir.
23.4.5.3 İhtiyaç daha yüksek basınca balanslanmalıdır.
23.4.5.4 Raf arası ve su perdeleri için sprinkler su ihtiyacı tavan
sprinklerine bağlantının yapıldığı noktada eklenmelidir. Su ihtiyaçları daha
yüksek basınca balanslanmalıdır. (Bkz. Bölüm 8)

45
 Sprinkler ve bina içi hortum sistemleri su ihtiyacına eklenmesi
gereken dış saha hortum sistemleri su ilavesi, sistem şehir şebeke
bağlantısı veya hidrant bağlantı noktasından hangisi sprinkler
kolonuna daha yakın ise o noktadan eklenmelidir.

Sistem
Kontrol Şehir Kesme Vanası
Vanası Hidrant Şehir Şebekesi

46