TEHNIČKA ŠKOLA ZENICA

Školska godina 2019/2020.

Nastavni predmet: Električna kola

NISKOPROPUSNI FILTRI
-SEMINARSKI RAD-

Učenik: Edin Rebihić

Zenica, april 2020. godine

1
Sadržaj
1. Uvod...............................................................................................................................................3
2. Niskopropusni filtar........................................................................................................................4
2.1. Filtri niskih frekvencija - NF.....................................................................................................6
3. Zaključak.........................................................................................................................................9
Literatura..............................................................................................................................................10

2
 1. Uvod

U mnogim elektronskim uređajima postoje signali različitih frekvencija. Neke od njih treba
prenijeti do slijedećeg stepena - uređaja radi dalje obrade, pojačavanja, modulacije, detekcije,
raznih regulacija itd. Ostale signale treba spriječiti da stignu na slijedeći stepen jer su
nepotrebni i ometaju normalan rad uređaja. To se ostvaruje pomoću kola koja se nazivaju
električni filtri. Prema tome, električni filtri su električna kola kojima se razdvajaju signali
različitih frekvencija. Filtar je sklop koji propušta električne signale samo pri određenim
vrijednostima frekvencije i sprječava propuštanje na svim ostalim frekvencijama. Pri visokim
frekvencijama (> 1 MHz) filtri se sastoje od pasivnih komponenti, zavojnica (L), otpornika
(R) i kondenzatora (C) stoga se nazivaju pasivni ili LRC filtri.

Slika 1. RC pasivni filtar

Prijenosna funkcija pasivnog RC filtra je:

1
H (s)=
1+S

Ovaj tip pasivnog filtra naziva se niskopropusni filtar, on će propuštati signale na frekvenciji
nižoj od neke granične frekvencije.

3
 2. Niskopropusni filtar

Niskopropusni filtar propuštat će signale koji se nalaze na frekvenciji nižoj od granične

frekvencije 𝜔C. Prijenosna funkcija niskopropusnog filtra i-tog reda za željeni tip
karakterističnog odziva data je relacijom:

A0
H (s)=
π i (1+ ai s +bi s 2)

gdje je:

 A0 istosmjerno pojačanje

 𝑎𝑖 i 𝑏𝑖 koeficijenti određeni tipom željenog karakterističnog odziva.

Postoje tri tipa karakterističnog odziva:

 Butterworth-omogućuje maksimalno ravan odziv u propusnom pojasu

 Čebišev-omogućuje oštriji prijelaz između propusnog i nepropusnog pojasa

 Bessel-omogućuje linearan odziv.

Slika 2. Tri karakteristična odziva filtra 4.reda

Prijenosna funkcija niskopropusnog filtra 1.reda (b1=0) jednaka je za za sva tri karakteristična
odziva:

A0
H (S)=
1+a 1 s

4
Slika 3. Invertirajući niskopropusni filtar 1.reda

−R 2
R1
H (s)=
1+ωcR 2 c 1 s

Predznak minus u brojniku pokazuje da filtar generira fazni pomak od 180° izlaznog signala u
odnosu na ulazni signal. Istosmjerno pojačanje A0 je:

−R 2
A0 =
R1

Granična frekvencija 𝜔𝐶 dana je izrazom:

−R 2
ω C=
R1

Niskopropusni filtar 2.reda može se izvesti u Sallen-Key topologiji i topologiji s višestrukom

povratnom vezom. Ova topologija nam omogućava realizaciju sklopa s visokim faktorom
dobrote Q, a iznos pojačanja A0 određen je vrijednostima otpornika R3 i R4.

Slika 4. Niskopropusni filtar 2.reda u Sallen-Key topologiji

Prijenosna funkcija ovog niskopropusnog filtra data je izrazom:

A0
H (s)=
1+ωc [ C 1 ( R 1+ R 2 ) + ( 1− A ) R 1C 2 ] s+ω c2 R 1 R 2 C 1C 2 s2

gdje je A0 pojačanje određeno otpornicima R3 i R4:

R4
A0 =1+
R3

Topologija višestruke povratne veze (engl. multiple feedback, MFB) najčešća je topologija
koja se koristi pri realizaciji pojačala 2.reda velikog faktora dobrote i pojačanja.

5
Slika 5. Niskopropusni filtar 2.reda u MFB topologiji

Prijenosna funkcija ovog filtra je:

A0
H (s)=
R2R3
1+ωcC 1(R 2+ R 3+ ) s+ω c 2 C 1 C 2 R 2 R 3 s 2
R1

gdje je A0 istosmjerno pojačanje:

R2
A0 = −
R1

2.1. Filtri niskih frekvencija - NF

NF - filtri su električna kola koja napone čije su frekvencija u opsegu od f=0 (istosmjerna
struja) do neke određene frekvencija f=fc, propuštaju bez slabljenja, a napone čija je
frekvencija veća od f=fc, oslabljuju. Kolo koje čine kalem induktivnosti L/2 i kondenzator
kapacitivnosti C/2 se naziva polućelija NF filtra. Kaskadnim vezivanjem dvije L-polućelije
dobija se T-ćelija (slika 6.) ili Π-ćelija (slika 7.) LC NF filtra.

6
Slika 6. L – polućelije grade jednu T – ćeliju LC NF filtra

Slika 7. L – polućelije grade i Π – ćeliju LC NF filtra

Na dijagramu na slici je prikazana zavisnost slabljenja NF filtra od frekvencija. Isprekidana

linija prikazuje slabljenje idealnog, a puna stvarnog NF filtra.

7
Slika 8. Slabljenje idelanog i realnog NF filtra

Pregled karakteristike NF-filtera dat je ispod slike. Sa R je predstavljena ulazna otpornost

stepena na koji se vode signali sa izlaza filtra.

Slika 9. Opterećeni NF filtri

Ako bi, na primjer, na izlaz fitra bio priključen zvučnik otpornosti 4Ω tada je R=4Ω, a ako se
signal iz filtra vodi u pojačavač čija je ulazna otpornost 2kΩ tada je R=2kΩ itd. U
slučajevima kada je slabljenje koje se ostvaruje pomoću jedne ćelije nedovoljno, koriste se
dvije ili višećelija vezanih kaskadno. Ukupno slabljenje u dB jednako je zbiru slabljenja svih
ćelija. Sada se postavlja jedno praktično pitanje. Pošto su karakteristike T i Π ćelije filtra
propusnika niskih frekvencija iste, koji od njih treba koristiti u praksi? Odgovor daje praksa:
Biće iskorišten onaj koji daje bolje rezultate. Kao ilustracija ovoga na slici 6.12 i 6.13

8
prikazan je generator koji stvara dvije struje frekvencija 500kHz i 2kHz, koje teku kroz
potrošač R1. Želi se na drugi potrošač R2 odvesti samo struja frekvencija 2kHz, a da kroz R1
prolaze obje struje i 2kHz i 500kHz. To se postiže pomoću T-ćelije NF filtra.

Slika 9. T – ćelija propušta NF i ne spaja kratko VF

Ne bi bilo dobro ako bismo to pokušali da ostvarimo pomoću Π-ćelije, kao na slici 6.13, jer
prvi kondenzator C/2 predstavlja vrlo malu otpornost, praktično kratak spoj, za struju
frekvencija 500kHz i ona više ne protiče kroz potrošač R1. u prvom slučaju kalem L/2 ima
vrlo veliku reaktansu za struju frekvencija 500 kHz i ona protiče kroz R1.

Slika 10. Π – ćelija propušta NF, ali kratko spaja VF (500kHz)

3. Zaključak

Niskopropusni (NF) filtar propušta niske frekvencije, dok visoke prigušuje. Frekvencije niže
od granične vrijednosti se propuštaju f<fg, frekvencije više od granične frekvencije se

9
prigušuju f>fg. Dakle niskopropusni filtri pomažu u uklanjanju kratkoročnih fluktuacija i
pružaju glatkiji onlik signala. Mnoge se aplikacije koriste niskopropusnim filtrima jer su
poznati za filtriranje buke iz kruga. Niskopropusni filtri također se koriste kao integrator u
elektroničkim krugovima. 

Literatura

[1] https://repozitorij.etfos.hr/islandora/object/etfos%3A1604/datastream/PDF/view

[2] http://msts-travnik.net/wp-content/uploads/2013/10/Komunikaciona_tehnika_II.pdf

[3] https://hr.continuousdev.com/20511-low-pass-filter-5860

10