TEHNIČKA ŠKOLA Školska godina: 2019/2020.

ZENICA

SEMINARSKI RAD
Tema: Piezoelktrični pretvarači i senzori

Mentor: Anel Husaković, dipl. Ing. El. Učenik: Edin Rebihić

Zenica, april 2020. godine

Sadržaj
1. UVOD..................................................................................................................................3
2. PIEZOELEKTRIČNI SENZORI........................................................................................4
2.1 Princip mjerenja...........................................................................................................4
 1. UVOD

Piezoelektrični efekt (grč. piezo - gurati) je pojava stvaranja električnog naboja na površini
posebno odrezanog kristala (čvrsti dielektrik - izolator) koji je elastično deformiran vanjskom
silom. Jedna strana (površina) tog kristala nabit će se negativno, a druga pozitivno. Dakle,
kristal postaje električki polariziran. Polarizacija kristala je najveća kada je naprezanje
usmjereno u pravcu piezoelektrične osi kristala. Promjenom smjera deformacije (tlak - vlak)
dolazi do polarizacije obrnutog smjera. Piezoelektrični efekt otkrili su 1890. godine Jacques i
Pierre Curie. Koristi se u senzorima tlaka. Najznačajniji piezoelektrični materijali su kvarc
(SiO2), Seignettova sol, turmalin, topaz, kost, svila, drvo te umjetni materijali poput raznih
vrsta keramike, plastike i kristala, a u novije vrijeme PZT keramike. Iako je dugo nakon
otkrića bio samo zanimljiv laboratorijski efekt, s vremenom je pronašao primjenu u brojnim
uređajima. Prisutan je i obrnuti efekt: mehanička deformacija materijala kada je na njega
primijenjen električni napon. Elektromehanički pretvornici pretvaraju električnu energiju u
mehaničku i obrnuto.
 2. PIEZOELEKTRIČNI SENZORI

Za mjerenje veoma dinamičkih visokih pritisaka u ekstremnim okruženjima uz istovremeno

visoke temperature i bazna opterećenja, definitivno je potreban poseban senzor. To je
piezoelektrični senzor.

2.1. Princip mjerenja

U piezoelektričnim mjeračima pritiska, kristali iz galijfosfata se nalaze neposredno iza

membrane senzora. Membrana se pod dejstvom pritiska oslanja na kristale silom koja je
proporcionalna pritisku. Posljedica toga je linearna promjena električnog naboja na površini
kristala. Napunjenost kristalnog elementa se zatim pomoću pojačala pretvara u električni
signal 0 – 10 V. Nakon toga, taj signal se može prenositi dalje u sistem za prikupljanje
podataka pomoću standardnog kabela.

Slika 1. Piezoelektrični senzor