Republic of the Philippines

LEYTE NORMAL UNIVERSITY

Graduate School
Paterno St. Tacloban City

Pangalan: IVAN CHRISTIAN E. PELEN – M.A.T. Major in Social Sciences – Student

Asignatura: Filipino 501 – Linggwistikang Filipino
Propesor: Dr. Alvin Rom De Mesa
Taong Akademiko: 2019-2020 (2nd Semester)

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SA PILIPINAS

(Handout)
MGA LAYUNIN:
Inaasahan na sa pagkatapos ng pagtatalakay ng paksang ito ay magagawa ng mga mag-aaral ang mga
sumusunod na may buong kahusayan:

 Nailalapat ang kasaysayan ng linggwistika sa Pilipinas bilang batayan ng maunlad na pang-

araw-araw na pamumuhay;
 Naibibigay ang tatlong mahahalagang panahon sa kasaysayan ng linggwistika sa Pilipinas;
 Nahihinuha ang kaugnayan ng mga isinagawang pag-aaral sa wikang katutubo sa pag-unlad ng
wikang Pilipino; at
 Natataya ang kahalagahan ng pag-aaral ng kasayasayan ng linggwistika sa Pilipinas sa pang-
araw-araw na pamumuhay

PAGTATALAKAY SA PAKSA:
Ayon kay Constantino (1972), ang pag-aaral sa mga wika sa Pilipinas ay mapapangkat sa tatlong
panahon: (1) panahon ng mga Kastila; (2) panahon ng mga Amerikano; at (3) panahon ng kalayaan o
kasalukuyang panahon.
PANAHON NG KASTILA
Ayon kay Scheerer, ang pag-aaral sa mga wika ay isinagawa ng mga misyonerong Kastila na
karamihan ay mga paring Heswita at Dominikano sa layuning mapabilis ang pagpapalaganap ng
Kristiyanismo. Napatunayan ng mga misyonerong Kastila na higit na madali na sila ang mag-aral sa mga
katutubong wika kaysa ang mga Indios ang turuan ng wikang Kastila. Kaya at nang dumating Sa Cebu
noong Pebrero 13, 1565, ang anim (6) na paring Augustian na kasama ni Adelantado Miguel Lopez de
Legaspi, ay gayon nga ang kanilang isinagawa sa pagpapalaganap ng relihiyong Katoliko Romano.
 Ang mga pag-aaral sa wika na isinagawa ng mga prayle, kung sabagay, ay mga pag-aaral na hindi
sopistikado. Gayunpaman, ang isinagawang pag-aaral ng mga prayle ay maituturing na napakahalaga
bilang mga panimulang pag-aaral sa ating mga katutubong wika.
Sa larangan ng wikang Tagalog na naging saligan ng wikang pambansa, masasabing bahagi ng
kasaysayan ang sumusunod na mga isinagawang pag-aaral ng mga prayle at ilang nakapag-aral na
Pilipino:
Nauukol sa Gramatika:
1. Árte y Vocabulario de la Lengua Tagala’ (1951) ni Pari Juan de Quiñones – Pinaniniwalaan na ito
ang kaunahang pananaliksik na isinagawa ng mga prayle ukol sa wikang Tagalog;
2. Árte y Regla de la Lengua Tagala’ (1610) ni Pari Francisco Balancas de San Jose – nilimbag ni
Tomas Pinpin (Ama ng Limbagang Pilipino);
3. Árte de la Lengua Tagala’ (1703) ni Pari Gaspar de San Agustin;
4. ‘Nueva Gramatica Tagalog’ (1872) ni Pari Juan Corica;
5. Énsayo de Gramatica Hispano-Tagala’ (1878) ni Pari Toribio Minguella; at
6. Pari San Juan Plasencia – sumulat ng isang gramatika sa Tagalog, isang diksyunaryo sa Tagalog,
at isang katesismo sa Tagalog na pinagtibay ng Ecclesiastical Junta noong 1852.
Nauukol sa Talasalitaan:
1. ‘Vale-Mecum o Manual de la Concervacion Familiar Espanyol-Tagalog, Siglo de un Curioso
Vocabulario de Modismos Manileños ni T.M. Abella;
2. ‘Vocabulario de la Lengua Tagala’ (1613) ni Pari San BuenaVentura – Pinaniniwalaan talasalitaan
sa Tagalog;
3. ‘Vocabulario de la Lengua Tagala’ (1754) nina Pari Juan de Noceda at Pari Pedro de San Lucar;
4. ‘Nuevo Diccionario Manual Español-Tagala’ ni Rosalio Serrano;
5. ‘Diccionario de Terminos Communes Tagalo-Castellano’ (1669) ni Pari Juan Coria; at
6. ‘Diccionario Hispano-Tagalog’ (1889) ni Pedro Serrano Laktaw
Iba pang pag-aaral:
1. ‘Memorial de la Vida Christiana en Lengua Tagala’ (1605) ni Pari Balancas de San Jose;
2. “Compendio del Arte de la Lengua Tagala’ (1745) ni Gaspar de San Agustin;
3. Árte de la Lengua Tagala y Manual Tagalog’ (1745) ni Sebastian de Totanes; at
4. ‘Sobre La Nueva Ortografia de la Lengua Tagala’ (1889) ni Dr. Jose Rizal.
Pagkakahati-hati ng Kapuluan sa Apat na Orden (1954), ang utos ni Haring Felipe II na itinuturing
na pinakadahilan kung bakit napabilis ang pag-aaral sa mga wikang katutubo. Ito ang pagkakahat-hati:
 Kabisayaan – Augustinian at Jesuitas
 Ilocos at Pampanga – Augustinian
 Mga Instik, Pangasinan at Cagayan – Dominican
 Bicol – Franciscan
 Ayon kay Phelan, hindi kukulangin sa dalawanpu’t apat (24) na aklat ang nalimbag tungkol sa
wikang Tagalog, samantalang lima (5) sa wikang Bisaya. Ang dahilan kung bakit marami ang nailimbag sa
wikang Tagalog dahil ito ang ginagamit sa Maynila kung saan pinakasentro ng pamahalaan.

PANAHON NG MGA AMERIKANO

Ang pagsakop ng mga Amerikano sa Pilipinas ang naging sanhi ng panibagong pagtgingin sap ag-
aaral sa mga wikang laganap sa kapuluan. Ang mga linggwistikang paring Kastila ay napalitan ng mga
linggwistikang sundalong Amerikano.
Ano ba ang pinagkaiba ng layunin ng mga Kastila sa pag-aaral ng ating wika, sa layunin ng mga
Amerikano? Kung ang pangunahing layunin ng mga Misyonerong Kastila ay mapabilis ang
pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa kapuluan, ang mga Amerikano nana ay maihasik sa sambahayanang
Pilipino ang ideolohiyang demokratiko.
Ang naging suliranin ng mga prayleng Kastila at ng mga sundalong Amerikano ay iisa:
 Ang kawalan ng isang wikang magiging daluyan ng komunikasyon upang maisakatuparan
ang kani-kanilang layunin.
At tulad din ng mga kastila, inisi din ng mga sundalong Amerikanong higit na madali kung sila ang
mag-aral ng mga pangunahing wika sa kapuluan kaysa kanilang hintayin na matuto ng Ingles ang
nakararaming Pilipino.
Ilan sa mga isinagawang pag-aaral noon ay ang mga sumusunod:
1. “Handbook ang Grammar in Tagalog” (1905) ni MacKinlay;
2. “Grammar of Ilocano” (1909) ni Henry Swift; at
3. “Primer and Vocabulary of Maguindanao” (1903) ni R.S. Porter
May ilan ding pagsasaling-wika na isinagawa noon tulad ng:
1. Pagsasalin ni C.C. Smith (1906) sa Ingles ng isang aklat gramatika ng wikang Maguindanao
na sinulat sa Kastila ni J. Juanmarti; at
2. Pagsasalin ni O.T. Mason sa Ingles ng isang pananaliksik na sinulat ni F. Blumentritt sa
wikang Aleman noong 1889 tungkol sa mga tribo sa kapuluan at ang kani-kanilang wikang
sinasalita.
Ngunit hindi lubhang lumawig ang pagsusuring-wika na isinagawa ng mga dalubwikang sundalong
Amerikano dahil sa pagkakapalit ng pamahalaang sibil sa pamahalaang militar noong 1901. Pumalit sa
mga sundalong Amerikano ang mga dalubwikang may higit na kakayahan at kasanayan sa pagsusuring-
wika dahil karamihan sa mga ito ay propesor sa mga unibersidad sa Estados Unidos at sa Unibersidad ng
Pilipinas na itinatag noong 1908.
 Ayon kay Constantino, sa mga pangunahing linggwistika noong Panahon ng mga Amerikano ay
nangunguna sa mga sumusunod:
 Cecilio Lopez (Bikolano);
 Otto Scheerer at H. Costenoble (mga Aleman);
 Morice Vanoberbergh (Misyonerong Belhikano; at
 Carlos Everett Conant, Frank R. Blake; at Leonard Bloomfield (mga Amerikano)
Sina Conant, Costenoble, at Scheerer ang kinilala sa disipilinang historikal. Ngunit higit na kilala si
Conant dahil sa kanyang unang artikulo sa linggwistika tungkol sa mga tunog na f at v sa mga wika sa
Pilipinas. Sinabi niyang ang mga wika sa dlong timog at hilaga ng kapuluan ay nagtataglay ng mga tunog
na f at v. Ito anya, ay naiiba sa sinabi ni Brandstetter na ang wikang Malay lamang ang nagtataglay ng f sa
mga wikang kanluranin ng Malayo-Polinesyo.
Carlos Everett Conant
Maraming isinagawang pag-aaral si Conant tungkol sa mga wika sa Pilipinas, ngunit ang
pinakakilalasa kanyang mga pananaliksik ay ang kanyang “The RGH Law in the Philippine Languages”
(1910) at “The Peppet Law in the Philippine Languages´(1912) na tumatalakay sa nagaganap sa
pagbabago sa mga tunog ng iba’t ibang wika sa kapuluan.
Halimbawa:
“Ang tunog na r sa pagkakawatak-watak ng mga wikang mula sa Proto-Austronesian ay nananatili
sa ibang wika, samantalang sa iba ay naging g,h,y.”

Vein/ Nerve
Urat (Malay) Ugat (Tagalog) Uhat (Dakya) Oya (Lampong)
*Nangyayari rin na kung minsan ay nawawala ang R, tulad ng uat ng Javanese.
Naniniwala ang mga dalubwika na ang mga salitang urat, ugat, uhat, oya, at pati narin ang uat ay
buhat lahat sa iisang salitang Malayo-Polinesyo. Nagkaroon lamang ng pagbabago buhat sa pagdaraan ng
panahon at dahil sa pagkawatak-watak ng mg taong gumagamit nito.
Ayon kay Conant, ang mga wika sa Pilipinas ay may tunog g sa RGH na katinig, na ang ibig
sabihin ay nagiging g sa karamihan ng mga wika sa Pilipinas ang R, bagama’t ang ilan ay nagiging R, L, O
kayaý Y. Kaya pinangkat niya ang mga ito:
 Tagalog, Bicol, Cebuano, Hiligaynon, Waray, Kinaray-a, at ang mga Romblomanon ay mga wikang
g;
 Ilocano, at Tirurai ay wikang r;
 Pangasinan, Kankanai, Ibaloi, Bontoc, at Calamian ay wikang l;
 Pampanga, Ivagtan, at Sambal ay wikang y.
Halimbawang patunay ni Conant:

Posisyong Inisyal
 Wikang G Wikang R Wikang L Wikang Y
Gamót Ramút Lamót Yamút

Posisyong Medyal
Wikang G Wikang R Wikang L Wikang Y
Ugát Urát Ulát Uyát

Posisyong Pinal
Wikang G Wikang R Wikang L Wikang Y
Ikog igor ikol iki

Frank R. Blake at Leonard Bloomfield

Sa palarawan namang pag-aaral sa linggwistika ay nangingibabaw si Blake at Bloomfield, sa
kabila ng hindi sila nagkaroon ng pagkakataong magtungon rito sa Pilipinas. Ayon kay Constatino,
nakasulat si Blake ni hindi kukulangin na dalawampu’t pitong (27) artikulo tungkol sa iba’t ibang wika sa
Pilipinas. Habang si Bloomfield naman ay nakalathala ng aklat na pinamagatan na “Language” noong 1933
na kinapapalooban ng mga mahahalagang pag-aaral sa gramatikong Tagalog.
Cecilio Lopez
Kinilala bilang “Ama ng Linggwistikang Pilipino.” Siya ang kauna-unahang linggwistikang Pilipno.
Nagsimula siya bilang isang estudyante ni Scheerer sa Unibersidad ng Pilipinas. Ang itinuturing na
pinakamahalagang ambag ni Lopez sa ay ang kanynag ipinalimbag na manwal na nauukol sa gramatika ng
wikang Pambansa (1941). Nang sulatin ang nasabing manwal ay kapoproklama pa lamang sa Tagalog
bilang batayan ng wikang pambansa ng Pilipinas.
Hinati niya ang kanyang manwal sa apat na bahagi:
 Isa sa ponetika;
 Dalawa sa morpolohiya; at
 Isa sa sintaksis

PANAHON NG KALAYAAN
Nagsimula ang panahong ito pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig at makamit ng
Pilipinas ang kalayaan noong 1946. Ayon kay Constantino, ang pag-unlad ng aghamwika sa Pilipinas
pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay naimpluwensiyahan ng tatlong mahahalagang
pangyayari:
 1. Ang pagtatag sa Pilipinas ng ‘Summer Institute of Linguistics’ (SIL) noong 1953 – mula noon ay
marami ng mga linggwistikang misyonero na kasapi sa organisasyon ang nagtungo rito sa Pilipinas
at nagsasagawa ng mga pagsusuri sa wikain ng kapuluan.
2. Ang pagtatag ng ‘Philippine Center for Language Study’ noong 1957 – Ito ay resulta ng paggamit
ng makalinggwistikang pamamaraan sa pagtuturo ng Ingles sa mga Pilipino na lumikha ng
malaganap na pagnanais upang suriin ang mga wika sa kapuluan.
3. Ang ikatlo ay ang gradwal na pagdami ng mga linggwistikang Pilipino, lalo na pagkaraan ng 1960.
Ang mga linggwistikang Pilipinong ito ay mahahati sa dalawang pangkat:
 Una, ang mga nagsipagtapos sa mga Unibersidad ng Estaods Unidos at ng Canada
kagaya nila Constantino at Casambre ng UP, Sibayan at Otanes ng PNC, Gonzales ng De
la Salle, Llamzon at Pascasio ng Ateneo atbp.
 Pangalawa, ang mga nagsipagtapos sa Pilipinas. Sa Ateneo-PNC Consortium for Ph. D. in
Linguistics, halimbawa sina, Ma. Lourdes Bautista, Elvira Vergara, Gloria Chan-Yap, Rosa
Soberano, Sis. Ma. Isabelita Reigo de Dios, Casilda Luzares, Teresita Rafael at Emma S.
Castillo.
Mga Modelo sa Paglalarawang-Wika
Ito ang tatlong modelo na nangingibabaw ng mga wika sa Pilipinas pagkatapos ng digmaan.
1. Modelong ginamit ni Bloomfield sa paglalarawan sa Tagalog at Ilocano.
2. Tagmemic Model na nilinang ni Kenneth L. Pike na siyang ginaganit ng mga linggkwistika ng
SIL
3. Transformational-Generative Model ni Chomsky na siyang higit na pinaniniwalaan ng mga
linggwistika ng UCLA at sa UP.
Masasabing hindi gaanong nagkakaiba-iba ang tatlong modelong nabanggit, lalo na ang dalawang
una, tungkol sa kung papaano sinusuri ang mga datos. Nagkakaiba-iba lamang sila sa paraan ng pag-
aayos o paglalahad at sa pagbibigay-ngalan sa resulta ng pagsusuri.
Si Constantino ay may sinulat noong 1965 tungkol sa mga padron ng pangungusap sa
dalawampu’t anim (26) na wika sa Pilipinas, kasama na ang walong pangunahin. Inilahad sa artikulo ang
immediate constituent (IC) analysis na sinundan ng transformational-generative analysis ng mga
pangungusap sa wika.
Pinangkat ni Constantino ang mga pangungusap na prediktibo ayon sa amga balangkas ng
kanilang mga IC sa tatlong uri:
1. Definite
2. Indefinite
3. Situational
Kinilala ni Constantino ang mga unang IC ng mga pangungusap na tiyak at di-tiyak at ang
pangalwang IC ng pangungusap na sitwasyonal bilang simuno ng pangungusap, at ang pangalawang mga
IC ng mga tiyak at di-tiyak na mga pangungusap at ang unang pangungusap na sitwasyonal bilang mga
panag-uri.
Ang mga sumusunod ang ilan lamang sa mga nagawang pagsusuri sa wikang Pilipino sa panahon
ng Kalayaan:
Cebuano
 Si Anderson, sa kanyang disertasyon sa pagdodoktorado noong 1965, ay nagsagawa rng
paghahambing sa pagsusuri sa Cebuano at Ingles na ginamitan ng transformational model
ni Chomsky
 Si John Wolff (1966 at 1967), ay magkasunod na magpalathala ng dalawang bolyum ng
mga aralin sa Cebuano. Ang gramatika ng Cebuano ay inilarawan niya ayon sa modelo ni
Blooomfield.
Ilocano
 Intensive Course nina H. Mckaughan at J. Forster (1952), ang unang deskripsiyong
isinagawa sa mga gramatikong Ilocano pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
Ito ay ibinatay sa outline of Ilocano syntax ni Bloomfield
Kapampangan
 Isang tesis sa M.A. ni Castrillo noong 1955 ang nagsulat sa UP na tumalakay sa
balangkas ng mga pangungusap sa Kapampangan na ginamit ang modelo ni Bloomfield
Hiligaynon
 Ang balangkas ng Hiligaynon ay sinuri at inihambing sa balangkas ng Ingles nina Juntado
(1961) at Ruiz (1963) sa kani-kanilang disertasyon sa Ph. D.
Pangasinan
 Ang Pangasinan ay sinuri ni Schachter noong 1959 sa kanyang disertasyon sa Ph. D. at
pagkatapos ay inihambing niya sa Ingles.
Waray
 Sina J. at I. Wolff noong 1967 ay sumulat ng isang aklat na “Beginning Waray-waray.”

SANGGUNIAN:
Dokumen.Tips (2014). Kasayasayan ng Linggwistika. Nakuhsa sa https://dokumen.tips/documents/kasaysa
yan-ng-linggwistika-1.html noong May 15, 2020.