MGA HAKBANG SA PAGSUSURI NG PONENA AT MORPEMA

Mga Hakbang sa Pagsusuri ng Ponema

1. Pagkuha ng mga impormante

 Ang impormante ay taong ang kaniyang unang wika ang sinusuri.

 Kung ang impormante at ang nagsusuri ay may “common language”,
ang pagsusuri ay hindi gaanong mahirap.
 Kung ang impormante at ang nagsusuri naman ay walang “common
language”, gumamit ng mga tulong-biswal. Pandiwa ang hihingin ng
katumbas gayundin sa pang-uri.

2. Pag- iimbento sa iba’t ibang tunog na naitala

 Papakinggan nang paulit-ulit ang mga pinagsususpetsyahang tunog

sa tape recorder.
 Pagsama-samahin ng pansamantala ang mga pinagsususpetsyahang
tunog o pinagdududahang magkatulad (alopono).
 Sa pagkaklasipika, ang isang tunog ay mapasama sa higit isang
pangkat.
 Sa pagkaklasipika, huwag nang pagsamahin ang mga tunog na
masyado ng magkalayo; mga hindi alopono ng iisang ponema.

Halimbawa: [m], [k], [kʰ]

 Ang [m] at [k] ay halatang hindi magkapares (magkaibang ponema)
kaya’t marapat lamang na paghiwalayin.
 Ang [k] at [kʰ] naman ay maaaring alopono ng iisang ponema kaya
ang mga ito’y ituturing na ‘suspicious pairs’.

3. Pagsuri o pag-aaral sa distribusyon ng mga

pinagsususpetsyahang pares o grupo ng mga tunog

 Gumawa ng hypothesis o haka/palagay tungkol sa distribusyon ng

sinuring mga tunog.
 Ito ay maaaring nakabatay sa obserbasyon ng nagsusuri o di kaya’y
sa pagtutulad ng mga napag-aralan nang grupo ng mga tunog.

4. Pagsubok kung tama ba ang haka sa pamamagitan ng paggawa

ng tabulasyon
 Distribusyon ng bawat tunog sanhi ng nagiging impluwensya ng
ipinagpalagay na salik.
 Dapat maging maingat ang nagsusuri upang masigurong ang mga
resulta ay mapananaligan.
 Bawat isa sa sinusuring pangkat ng tunog ay kailangang umayon sa
ibinigay na palagay o hypothesis. Subalit, kung mapatunayan na hindi
maaari ang ibinigay na haka ay mangyaring gumawa ng panibagong
haka at subukan ito sa panibagong tabulasyon.
 Kung ang lahat ng haka o palagay ay sadyang nasisira, maaaring
ipagpalagay “pansamantala” na ang dalawang tunog na sinusuri ay
magkahiwalay at magkaibang ponema.

Halimbawa: Ang pagsuri ni Gleason (1965) sa ilang salitang Kastila

INGLES TRANSKRIPSYON INGLES TRANSKRIPSYON

Havana [avana] to endure [duṝaṝ]
ball [bola] to earn [ganar]
rope [baȣa] cat [gato]
kiss [beso] throat [gola]
wedding [bođa] to enjoy [gosaṝ]
burro [buṝo] house [kasa]
we give [damos] Cuba [kura]
God [Dios} lake [laȣo]
to owe [deveř] nothing [nađa]
where [donde] knot [nuđo]
but [peṝo] cigar [siȣaro]
dog [peṝo] I put [poŋgo]
pipe [pipa] I have [teŋgo]
heavy [pondeṝoso] all [tođo]
tobacco [tavako] grape [uva]

* "8" "gg" "ŕ" "rr" "đ" "dd"

5. Muling pagkikita ng nagsusuri at ng impormante

 Upang makalikom pa ng mga kailangang data at upang malinaw ang
mga bagay-bagay na tanging ang impormante lamang ang
makakagawa.