VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |1

Pang-akademyang Register ng Filipino:

Kaso ng U.P Integrated School
Vilma M. Resuma
Panimula
Sa koordinasyon ng ORDP at ng Sentro ng Wikang Filipino ng U.P ang U.P
integrated School (UPIS) nagsagawa ng isang proyektong saliksik na pinamagatang
“ Pagpapayabong ng UPIS Kurikulum sa Konteksto ng Palisi sa Wika ng U.P at ng
Programang Values Education ng UPIS”. Sa ilalim ng proyektong ito, ang lahat ng
departamento, maliban sa CA English, ay nangako na bumuo ng mga sariling materyales
na panturong nakasulat sa Fiipino, o hindi kaya’y magsalin sa Filipino ng mga kagamitang
panturo na nabuo na sa Ingles ng mga guro.
Pokus ng Papel
Nakapokus ang papel sa pagsusuri ng leksikon ng Filipinona ginagamit ngmga guro
at estudyante ng UPIS sa kanilang mga nakasulat na pang-akademyang materyales,
kabilang ang ilang piniling kagamitang panturo sa iba’t ibang sabjek, ilang opisyal na
komunikasyon at dokumento ng eskuwelahan, at ilang sulating impormal ng mga
estudyante. Tiyaking binibigyang-diin ditto ang preerensiya o pinipiling paraan ng mga
guro at estudyante ng UPIS sa panghihiram ng mga terminong banyaga, at ang paraan ng
pagbuo at/o paggamit ng mga terminong ito sa estilong aangkop sa anyo at estrukturang
Filipino.Nakabatay ang pagsusuring ito sa paniniwala o haypotesis nab agama,t may
kaanyuang “bagong bihis” ang pang- akademyang register ng Filipino sa UPIS,
nagtataglay pa rin ito ng lingguwistik na anyong katutubo sa kulturang Pilipino, at ang
anyong ito’y tahasang maipagmamalaking magagamit sa iba’t ibang pang-akademya at
pang-intelektuwal na layunin.

Pang-akademyang Register ng Filipino

Malawak ang pag-aaral na ninasang isagawa sa loob ng maikling panahon para sa
papel na ito kaya inilimita ang pamamaraan sa sumusunod na istematikong hakbang.
Una, upang masuri ang pang-akademyang register ng Filipino sa pagtuturo ng iba’t
ibang sabjek, sa paraang random sampling ay pumili lamang ng dalawang materyales na
panturo, sa anyo ng mga modyul at/o pagsusulit, para sa bawat pang-akademyang sabjek.
Kumuha ng isang kagamitang panturong pang-elementarya at isang panghay-iskul,
maliban sa Health na pang-grado 6 ang ginamit sapagkat walang nakuhang panghay-iskul.
Upang mapag-aralan naman ang register ng Filipino sa mga opisyal na Komunikasyon
at dokumento ng UPIS, pumili rin sa paraang random ng ilang naipamahaging,
memorandum ng principal sa Filipino. Ginamit din ang opisyal na kopya ng proyektong
pananaliksik ng UPIS kaugnay ng pagbuo ng mga materyales na panturo sa Filipino,
VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |2

gayon ang isang department report tungkol sa isinasagawang saliksik, at ang mga kopya
ng mga tanong pantalakayan, evaluation form, at katitikan o proceeding ng dalawang
katatapos na seminar –workshop.
At upang masuri din ang pang-akademyang register ng Filipino ng mga estudyante,
ginamit ang ilang nahiram na kopya ng iba’t ibang impormal na sulatin mula grado 3
hanggang 10. Kabilang ditto ang mga sulat sa president ng Pilipinas ng mga estudyante
sa grado 3, mga reaction paper tungkol sa mga isinagawang field trip at napanood na mga
pagtatanghal ng iba’t ibang grado, at mga sulat sa kaibigan tungkol sa iba’t ibang paksa.
Ikalawa , upang magkaroon ng stratified sampling ng mga salitang susuriin,
naipasiyang pag-aralan lamang ang unang animnaraang (600) salitang pangnilalaman
(content words) na kakatawan sa bawat kagamitang panturong napili para sa bawat grado
at bawat sabjek. Samakatwid, para sa dalawang grado ng bawat pang-akademyang sabjek,
nagkaroon ng sampling na 1,200 salitang pangnilalaman, o kabuuang 8,400 salitang
pangnilalaman para sa pitong sabjek o departamento, kasama ang K-2
Mula sa mga kopya ng mga opisyal na komunikasyon at dokumento’y nakakuha ng
sampling na 1,200 salitang pangnilalaman at 2,200 naman mula sa mga sulatin ng mga
estudyante. Umabot sa kabuuang 11,800 content words ang isinama sa pagsusuri, at ito,y
nangangahulugang hindi ibinilang sa pinag-aralang leksikon ang mga salitang
pangkayarian ( function words) tulad ng mga pananda ( ang,ng,sa, at pamparami ng mga
ito). preposisyon o pang-ukol (tungkol/ ukol/para sa/ kay,at iba pa), transisyonal na mga
salita ( una,ikalawa, tapos, atbp.),at mga pang-ugnay na koordineyt at subordineyt
( subalit, samakatwid, kaya, atbp.)
Ikatlo, ginawan ng tig-isang talahanayan ang mga salitang kabilang sa bawat
uri ng materyales na napili. Isinagawa ang frequency count ng occurrence ng mga salita
sa ilalim ng anim na paraan ng panghihiram ng mga banyagang salita na inakalang
ginagamit sa leksikon ng Filipino ng UPIS.
Ito ang mga paraan ng panghihiram sa Ingles, Espanyol, at iba pang banyagang wika
na tinukoy:
1. Ganap na hinihiram ang lahat ng mga element ng salita at walang
pagbabago sa ispeling, tulad ng chlorophyll, photosynthesis, pizza pie.
2. Maliban na hiniram sa Espanyol, may parsiyal o buong pagbabagong ponolohikal
upang maiangkop sa ponolohiya at dating ginagamit na ortograpiyang Tagalog,
gaya ng isport, kemistri .sarbey kudeta.
3. May buo o parsiyal na pagbabagong ponolohikal, ngunit ginagamitan din ng mga
phoneme at grapheme ng ginagamit ngayong alpabetong Filipino, tulad ng sabjek,
fotosintesis, register.
4. Panghihiram sa Espanyol at pang-aangkop ng salita sa bigkas- Espanyol ngunit
pagbaybay nito sa baybay- Tagalog, gaya ng gobyerno, komposisyon, alpabeto,
ponolohiya:
VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |3

5. Pagtutumbas/paggamit ng mga katutubong salita para sa mga katawagan, tulad ng

banyaga, katutubo, kakanyahan, kagamitan. Sa klasipikasyong ito’y maaaring
napasama ang ilang salitang hiram sa Malay, Sanskrit, at Tsino na napakatagal nang
naging bahagi ng leksikong Filipino kaya’t itinuturing nang katutubong bahagi ng
wikang Filipino. Kabilang ditto ang buyat, ugat at siyasat Malay,
buhay,lupa,sagana,aksaya wasto at akala ng Sanskrit, at ,ate, mami,at pansit ng
Tsino; at
6. Paglikha ng mga bagong salita para sa isang konseptong hiram, o coining.

Pagkatapos ng frequency count ay kinuha ang porsiyento ng total occurrence ng

mga salita sa bawat paraan ng panghihiram at/o paggamit ng salita. Batay sa mga
tabulasyon ay sinuri ang pang-akademyang register ng Filipino ng UPIS.

Pangkalahatang Obserbasyon sa Pag-aaral

Ang Leksikon ng Filipino ng mga estudyante ang may pinakamataas na porsiyento
ng mga salitang Ingles na hindi na binago pa ang ispeling. Ito rin ang may pinakamataas
na porsiyento ng mga salitang hiram sa Espanyol na baybay-Tagalog. Samakatwid, tulad
ng register ng Filipino sa mga opisyal at pang-akademyang dokumento ng UPIS, mas
malawak ang panghihiram ng leksikon ng Filipino ng mga estudyante kaya’t higit na
mala-lingua franca ang dating. Hindi ito kataka-taka sapagkat mga sulating impormal nga
ang sinuri, tulad ng mga reaction paper at mga liham. Maasahan lamang na mas
komunikatibo ang register ng Filipino ng mga estudyante ditto kahit pa sabihing ang mga
ito’y pang-akademya ang layunin.
Narito ang buod ng leksikon ng Filipino ng tatlong uri ng mga materyales na sinuri
para sa papel na ito.

TALAHANAYAN: Buod ng Leksikon ng Filipino ng UPIS

sa iba’t ibang Pang-akademyang Layunin
Ingles Ingles Ingles Enspanyol Katutubong Paglikha
Salita
(OriB) (Btag) (Bfil) (Btag)

1. 1002 229 0 1324 5842 4

Akademikong
sabjek (8400) (11.91%) (2.27%) (15.76%) (69.54%)
VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |4

2. Opisyal na 138 118 3 294 647 0

dokumento
(1200) (11.50%) (9.83%) (.25%) (24.50%) (53.92%)

3. Sulatin ng 281 75 0 626 1218 0

Estudyante
(2200) (12.77%) (3.41%) (28.45 (55.36%)
%)
KABUOAN 1420 422 3 2244 7707 4
= 11,800 (12.03%) (3.58%) (.025% (19.17%) (65.31%) (.034%
) )

Batay sa lahat ng mga materyales na sinuri, ito ang nakitang pang-akademyang register
ng Filipino ng UPIS sa kabuuan.
1. Pangkalahatang preperensiya ng mga guro at estudyante ng UPIS ang sumusunod:

Mas pinapaboran, sa porsiyentong 65.31, ang paghanap at/o paggamit ng mga

katumbas na salitang katutubo sa leksikon ng wikang Filipino.

Halimbawa:
kakanyahan (properties) salik (factor)
pag-inog (rotation) kabuluhan (importance)
pahilis (diagonal) saloobin (attitude)

Pangalawang preperensiya ang panghihiram sa wikang Kastila, paraang iniaayon ang

bigkas- Espanyol sa ponolohiya at ortograpiyang Tagalog (19.17%).

Halimbawa:
ebalwasyon komportable
oryentasyon mikrobyo
domestiko eksakto

Sa porsiyentong 12.03, ganap na panghihiram ng mga salita sa wikang Ingles at iba

pang wika, at sa pagpapanatili ng orihinal na ispeling ng mga ito. Higit itong totoo sa
mga terminong teknikal at konseptong hindi katutubong Filipino.
Halimbawa:
photosynthesis pizza pie
starch spaghetti
chlorophyll hamburger

Kung ikukompara sa ibang paraan ng panghihiram, maliit ang porsiyentong 3.58 ng

paggamit sa UPIS ng mga salitang hiniram sa Ingles nang binabago ang ispeling upang
VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |5

maiangkop sa ponolohiya at ortograpiyang Tagalog. Samantala, maliban sa salitang

sabjek ay hindi nakakita ng iba pang terminong Ingles na baybay. Filipino (o.25 % ).

Halimbawa :
Ginagamit Di-ginagamit
sarbey rejister
trapik fotosintesis
interbyu affix

Sa Matematika lamang nakakita ng coined words : parirami (square root )at

pagpaparirami (squaring).

2. May partikular na estilo ng pagsasalin ang mga taga- UPIS na kung tatanggapin ay
maaaring makatulong sa pagpapayaman o elaborasyon ng leksikon ng Filipino sa iba’t
ibang pang-akademyang larangan. Tulad nito:

Una , ang katutubong sistema ng pagbuo ng mga salita. Dito’y nalalapian ang salitang
Ingles na di na binabago ang baybay:

mag-fire drill pag-i-extract

pag-detect pagla- landscape
i-on bini-bleach

O maaari ring nilalapian ang salitang Espanyol o Ingles na sa bay-bay- Tagalog.

Tulad nito:
prinoseso pagdibelop
magprodyus irekord
multiplikahin tsekan

Ikalawa , ang paraang unang binabanggit ang katutubong salita at pagtatapos ay

sinusundan ng katumbas na salitang Ingles na maaaring nasa loob ng parenthesis o
kaya’y pinag-ugnay na “o”.
sirang ngipin ( dental caries) pasa ( bruise )
tuwirang bigat (direct pressure) pamamaga (swelling)
guhit-pamilang (number line ) puwersa (force)

Ikatlo, ang paggamit ng pagtatambal o compounding sa pagbuo ng mga katawagan

( Romaine, 1982).

Halimbawa:
batas-trapiko tuwirang-bigat
VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |6

yamang- tubig damong- dagat

lakas-isip lakas- bisig

Ikaapat, ang paggamit ng kolokasyon ang mga aytem na leksikal ( Larson, 1984) kung
saan pinagsasama o pinagsusunod ang mga salita sa isang uri ng kontruuksiyon.

Halimbawa:
pangunang lunas panahon ng kadiliman
kalakalang galyon rural na pamayanan
tuntuning pangkaligtasan sinaunang kabihasnan

At ikalima, ang paghahalo sa isa o higit pang pangungusap ng mga salitang katutubo,
Ingles, at Espanyol sa Konstruksiyong likas na Filipino sa isang napakanatural na
paraan.

Halimbawa:

MATH: Ang halaga ng isang fraction ay hindi naiiba kung ang numerator at
denominator nito ay minumultiplika o dini-dibide ng parehong numero o expression
na hindi zero. Tinatawag na equivalent ang orihinal na fraction at ang bagong fravtion.
Ang mga ito ay magkakahalaga ang porma.

HEALTH: Ang iris muscle ay umiikli kung madilim at humahaba kung maliwanag
upang makontrol ang pagpasok ng liwanag sa eyeball.

Memorandum mula sa Prinsipal:

Paksa: Miting ng mga myembro ng Komite sa Rehistrasyon sa Alumni
Homecoming.
Ikinagagalak naming ipagbigay-alam sa inyo na kayo ay napiling mga myembro ng
Komite para sa rehistrasyon o pagpapatala ng mga magsisidala sa Alumni
Homecoming sa Disyembre 12, 1993.

Sulatin ng Estudyanteng nasa Grado 3

Mahal na Pangulong Ramos,
Kumusta nap o kayo? Alam ko pong bising-bisi kayo. Ako po ay isang mag-
aaral ng UPIS. Lagi po akong nali-late sa traffic at lubak-lubak na kalsada. At hindi
rin po ako makapag-aral ng mabuti. Araw-araw po kasi’y brown out sa amin. Wala
rin pong tubig, marumi ang paligid, mabaha, maraming addict./ Sa ganitong
VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |7

kalagayan, paano ako makapag-aaral na mabuti? Sana po’y mabigyan kaagad ng

kalutasan ang mga problemang ito.

3. Samantala, may ilang nakitang inkonsistensi o kaya’y kakulangan ng continuity sa

paggamit ang ibang termino sa mga sinuring materyales. Halimbawa, ang “guhit-
pamilang” at “palabawang pangungusap” sa grado! ay nananatiling “number line” at
“ subtraction sentence” sa ibang grado. Ginagamit naman ang tangkas “set” sa Math
2 at 7 ngunit hindi sa iba. Maging sa isang aralin sa Science ay hindi konsistent ang
baybay ng kemikal, pisikal
at iba pang salitang baybay. Tagalog sa isang bahagi ng teksto at baybay- Ingles sa
iba. Totoo rin ito sa pagbaybay samantalang pinanatili ang klaster ng “dy” sa
iba.Ganito rin ang nangyayari sap ag-ispel ng kolehiyo at kolehyo.Samantala’y
depende rin sa “mood” ng guro ang paggamit ng syensya, agham o gayon din ang
Mathematics , matimatiks o matematika sapagkat maaaring pinagpapalit-palit niya ang
mga katawagang ito sa iisang teksto.

Konklusyon
Bagama’t may limitasyon , may mahahalagang kabatirang nakita at napatunayan
ang pag-aaral na ito, kabilang ang sumusunod:
May malaking naiaambag ang UPIS sa pagpapalaganap ng at pagpapahalaga
sa wikang Filipino at sa elaborasyon o pagpapaya pang man ng Filipino para sa iba’t ibang
pangkomunikasyon at pang-akademyang layunin.
Gayon din , sa tulong ng sariling pang-akademyang register ng Filipino ,
pinatutunayan ng UPIS na maging sa level pa lamang ng batayang edukasyon ay
maituturing nang intelektwalisado ang wikang Filipini sapagka’t ito nga’y nagagamit na
ng eskuwelahan sa mabisang pagtuturo at pagkatuto ng halos lahat ng mga pang-
akademyang sabjek- teknikal man o hindi. Kailangan nga lamang maging desidido at
malikhain ang sinumang guro sa paggamit nito upang makuha ang ninanasang resulta.
Sa kabilang dako’y may nakikita ring kailangan pang bigyang- pansin kaugnay
ng pang-akademyang register ng Filipino sa UPIS.
Unang-una, kailangang magkaroon pa ng mas mahusay na koordinasyon ang mga
titser upang maiwasan ang mga inkonsistensing nakita ang kabuuangginagamit na
termino, makuha ang akseptabilidad at komprehensibilidad ng mga ito at tuloy matukoy
ang tiyak na problema- kung nasa mismong termino ba, nasa anyo o nasa ispeling.
Makatutulong din kung ang fakulti ng UPIS ay higit pang makikikoordineyt sa mga guro
at propesor ng iba’t ibang kolehiyo ng Unibersidad, lalo na sa Science at Mathematics,
para magkaroon na rin ng konsistensi at continuity ang kabuuang pang-akademyang
regiter ng Filipino ng UP.
VARAYTI AT BARYASYON NG WIKA |8

At huli, napapanahon nang makabuo, o kung nagbubuo na’y matapos na sana, ang
isang glosari ng mga katawagan para sa iba,t ibang pang-akademyang sabjek at
larangan.Malaki ang maitutulong ng ganitong kagamitan tungo sa kodipikasyon at
istandardisasyon ng wikang Filipino na nadaramang kailangang- kailangan na ngayon
upang lalong makahikayat ng paggamit ng Filipino sa lahat ng larangan.