1

სიმეტრიული სისტემა წარმოადგენს ისეთ სისტემას, სადაც გასაღების

გამოთვლა არ ხდება, გასაღებს ირჩევს კანონიერი მომხმარებლები და დაშიფვრა-
დეშიფრაციისათვის გამოიყენება ერთიდაიგივე ალგორითმები და ერთიდაიგივე
გასაღები.
მხარეებს შორის ინფორმაციის გაცვლისთვის საჭიროა ორივე მხარემ იცოდეს და
შენახული ჰქონდეს საიდუმლო გასაღები. სიმეტრიული ალგორითმის სისტემის
დაცულობა და უსაფრთხოება მთლიანად დამოკიდებულია მხარეების გასაღების
შენახვის/დაცვის უზრუნველყოფაზე.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, სიმეტრიული სისტემის მეთოდებით
დაშიფრული ინფორმაციის გატეხვა, შედარებით მარტივია და ნაკლებ დროს
მოითხოვს, ვიდრე ასიმეტრიული სისტემის მეთოდით დაშიფრული ინფორმაციის
გაშიფვრა.
ასიმეტრიული სისტემა იყენებს გასაღების ორ წყვილს ღია და პირად გასაღებებს.
პირადი გასაღები რჩება მფლობელს და ინახება საიდუმლოდ, ხოლო ღია გასაღები
ყველასთვის ხელმისაწვდომი შეიძლება იყოს. ეს გასაღებები ერთმანეთთან არის
დაკავშირებული, მაგრამ ღია გასაღების ცოდნა, არ აძლევს მესამე პირს იმის საშუალებას, რომ
მისი გამოყენებით მოახდინოს დაშიფრული ინფორმაციის გაშიფვრა, ან დახურული
გასაღების პოვნა. ღია გასაღებით უნდა მოხდეს საწყისი კოდირებული ინფორმაციის
დაშიფვრა და პირადი გასაღებით დაშიფრული ინფორმაციის დეშიფრაცია და მიიღება
კოდირებული ინფორმაცია. თუმცა, ცნობილია ისეთი მეთოდები, სადაც ორი გასაღები
გამოიყენება, და ორივე საიდუმლოა, ხოლო მიღება და გამოთვლის პროცესი მიმდინარეობს
ღიად, ანუ ყველასათვის ხელმისაწვდომია.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, ასიმეტრიული სისტემის მეთოდით დაშიფრული
ინფორმაციის გაშიფვრა, შედარებით უფრო რთულია, მეტ დროს მოითხოვს და შესაბამისად
უფრო საიმედოა - ვიდრე სიმეტრიული სისტემის მეთოდით.
მაშასადამე, გააჩნია რა ამოცანის წინაშე ვდგავართ, იმის მიხედვით უნდა ვიმოქმედოთ.

2.

ეს შიფრი ანტიკურ პერიოდშია შექმნილი, ამიტომ შუა საუკუნეებისა და გასული

საუკუნეების მეთოდებთან შედარებით უფრო მარტივი და ადვილად გასაშიფრია.
მაგრამ ეს მეთოდი კრიპტოგრაფიაში ყველაზე ცნობილი შიფრია და შეიძლება ითქვას
ეს იმის დამსახურება, რომ ერთ-ერთი ყველაზე ადვილად შესასწავლია. ამ შიფრს არ
სჭირდება კრიპტოგრაფიის საფუძვლიანად შესწავლა, არც რაიმე განსაკუთრებული
ცოდნა, ამიტომაც ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი შიფრია სხვა შიფრებთან
შედარებით. აქედან გამომდინარე მას აქვს დადებითი და უარყოფითი მხარეები.
დადებითი ეს მისი სიმარტივეა, ხოლო უარყოფითი _ ადვილად გასაშიფრი შიფრია.

შიფრი შექმნილია ანტიკურ პერიოდში, ასე რომ ეს შიფრი შეიძლება ადვილად

მოგვეჩვენოს. ის ყველაზე ცნობილი შიფრია....
ex
მაგალითად ავიღოთ „nika”, აქედან „n” ასოს მესამე ასო იქნება D(a,b,c,d), N-ს
მესამე ასო Q(n,o,p,q), საბოლოოდ კი მივიღებთ დაშიფრულ ალგორითმს “DQQD”.
ასევე შეიძლება ანბანში არა მომდევნო სამი ასო იყოს შიფრი, არამედ წინა სამი
ასო, ასე მაგალითად: “KATE” K-ს წინა მესამე ასოა H(h,i,j,k), “A”-ს X(x,y,z,a), “T”-ს
Q(q,r,s,t), “E”-ს B(b,c,d,e), საბოლოოდ მივიღეთ “HXQB” ეს შიფრი. ანუ ცეზარის
მეთოდში ანბანის ყოველი მესამე ასო არის შიფრი.

ABC D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z ABC

ვიჯინერის მეთოდი

ეს შიფრი ცეზარის მეთოდის განვითარებული ვარიანტია. ვიჟენერის მეთოდში ასო-

ნიშნების გადანაცვლება ანუ პოზიციის შეცვლა ნებისმიერი პოზიციით ხდება.
ცეზარში მხოლოდ სამი პოზიციით არის ასო-ნიშნის შეცვლა. ასევე ვიჟენერში არა
მარტო გადანაცვლება, ასო-ნიშნების ჩანაცვლებაც ხდება. აქედან გამომდინარე,
ცეზარის მეთოდთან შედარებით, ვიჟენერში ალბათ მხოლოდ დადებით მხარეებს თუ
დავინახავთ. პირველ რიგში ამ შიფრის დადებითი მხარე ასევე სიმარტივეშია, რაც ამ
მეთოდის შესწავლაში ადვილად გვეხმარება. ასევე ამ მეთოდის გაშიფვრა ბევრად
უფრო რთულია, თუ გამშიფვრელმა არ იცის თუ რომელი ასო რომელი პოზიციით
შეიცვალა ან ჩანაცვლდა. ეს მეთოდი ერთ-ერთი ყველაზე საიმედო მეთოდია
კლასიკურ კრიპტოგრაფიაში.

ეს არის შიფრი ცეზარის მეთოდის განვითარებაა.. აქ გადანაცვლება ნებისმიერი

პოზიციით ხდება... ცეზარში კი მხოლოდ სამი გვაქვს... შეცვლა. ასევე ვიჟენერში არა
მარტო გადანაცვლება, ასო-ნიშნების ჩანაცვლებაც ხდება.ასევე ამ მეთოდის გაშიფვრა
ბევრად უფრო რთულია, თუ გამშიფვრელმა არ იცის თუ რომელი ასო რომელი
პოზიციით შეიცვალა ან ჩანაცვლდა. ეს მეთოდი ერთ-ერთი ყველაზე საიმედო
მეთოდია კლასიკურ კრიპტოგრაფიაში.

„ყველაზე კარგი თავდაცვა, თავდასხმაა“

ყველაზეკარ
გითავდაცვა
არისთავდას

ასე დაიშიფრება:
„ყგახვირმეთიალასავთზდაეავკცდავარას“
პირველი „ყ“ ასოს შემდეგ მე-5 ასო არის „ვ“, მე-10 „ე“. ეს შეიძლება ამოვიკითხო
შიფროტექსტის იმ პოზიციებზე, რომლებიც ერთმანეთისგან დაშორებულია
გარკვეული პოზიციებით. ამიტომ როტორულ მანქანებში ასევე ხდება ღია ტექსტის
ასო-ნიშნების
დაშიფვრის მიზნით, ერთ ადამიანი მხოლოდ ტყავის გასწვრივ წერს:

ძ ა ლ ი ა
ნ ს ა ი ნ
ტ რე ს ო
შ ი ფ რ ი

გაშიფვრა : დჰდგფჯნგდფჰ.

3
შებრუნებული მატრიცის მეთოდი მდომარეობს შემდეგში, მატრიცას ირჩევს
ერთერთი მხარე, უგზავნის მეორე მხარეს დახურული არხით. მატრიცა გამოიყენება
ინფორმაციის დასაშიფრად, ხოლო მისი შებრუნებული მატრიცა კი ინფორმაციის
გასაშიფრად. ანუ ერთი არის დასაშიფრი სიტყვა მეორე კი გასაღები. მატრიცას რაც
მოეთხოვება არის რომ დეტერმინატი ნული არ ჰქონდეს ანუ ჰქონდეს შებრუნებული
შემდეგ იყოფა ეს მატრიცა ბლოკებად რისი ზომაც დამოკიდებულია მატრიცის
განზომილებებზე

a მომხმარებელი საწყის მატრიცას გაამრავლებს მეორე მატრიცაზე და მიიღებს

დაშფრულ ტექსტს. b ადამაინი მიიღბს დაშიფრულ ტექსტს და ამრავლებს პირველი
მატრიცის შებრუნებულზე.

4.
ალგორითმი Rivest Shamir Adleman ანუ RSA — კრიპტოგრაფიის ასიმეტრიული
ალგორითმი (public სიტყვა-გასაღები), მნიშვენელოვან გამოყენებას ჰპოვებს
ელექტრონულ კომერციაში, განსაკუთრებით საიდუმლო მონაცემების გაცვლა-
გამოცვლისათვის ინტერნეტში. ეს ალგორითმი შეიქმნა რონ რივესტის, ადი
შამირის და ლენ ადლემანის მიერ 1977 წელს, საიდანაც მოდის მისი
სახელწოდება.ეს ალგორითმი იყენებს ორი ტიპის სიტყვა-გასაღებს: public,
ტექსტის დასაშიფრად და private დაშიფრული ტექსტის გასაშიფრად. public სიტყვა-
გასაღები ხელმისაწვდომია ყველასთვის ვინც შიფრავს ინფორმაციას, private კი
ხელმისაწვდომია მხოლოდ მისთვის ვინც შექმნა ორივე სიტყვა-გასაღები.
მაგალითად: ვთქვათ, ორ ადამიანს სურს საიდუმლო მონაცემების გაცვლა. ერთ-
ერთი მათგანი, ჯემალი ქმნის ორივე სიტყვა-გასაღებს, შემდეგ public-ს უგზავნის
სხვებს ბაკურს,ბეგლარას.... რომელთაც შეუძლიათ დაშიფრონ ტექსტი მოცემული
public სიტყვა-გასაღებით,შემდეგ უგზავნიან ჯემალს რომელსაც შეუძლია
გაშიფროს თავისი private სიტყვა-გასაღებით.ამ ალგორითმის ავტორები იყენებენ
Z/Zn რგოლს და ფერმას მცირე თეორემას, რაც საშუალებას იძლევა მივიღოთ
სპეციალური ფუნქციები(function trap) ანუ, ფუნქციები რომელთაც ერთადერთი
მნიშვნელობები აქვთ breach secret-ზე. ეს მეთოდი გავრცელებულია და ფართო
გამოყენებას ჰპოვებს(მაგ. ფრანგული საბანკო კარტა, კომერციული ვებ -
გვერდები...). RSA აკეთებს გამოთვლას Z/Zn ჯგუფებში. მისი ალგორითმი
მათემატიკურ პრინციპს ემყარება.

nikoloz tsitsishvili

key
MIGfMA0GCSqGSIb3DQEBAQUAA4GNADCBiQKBgQCDnn3fo1WaUIjKQHbzU8ZHA53iuEzgAYh5In
6RbxmhJE/tffPe5a6zmQqW5mFK01LyP0qUtDBk94K1D3+kMoyvfvZuAUuSO8THOjKnzCLyBsK6TN
QOotCNfdi6uqRvjxZVG4rcnlqJrqytg6+8TkCLayPaqUSW3rAJou5zDeZ4xQIDAQAB
dashriptuli
A+z9fa8X3c0J7aqIwC2rrTfahh+L9xnBw79hluX4vyzAc4fHl5IyZH2LMOd8FBUZOxJ9dJakrpYlqtqri3
4X7lJA/zTgTcgNWQvh4nriubIghXUZizJHGWviimV3l5nbmYQGhLKbZ7fXv4mMaKXpuD12I42SgZq+
6kUpgFLvA2I=

private key
MIICdwIBADANBgkqhkiG9w0BAQEFAASCAmEwggJdAgEAAoGBAIOefd+jVZpQiMpAdvNTxkcDneK
4TOABiHkifpFvGaEkT+19897lrrOZCpbmYUrTUvI/SpS0MGT3grUPf6QyjK9+9m4BS5I7xMc6MqfMI
vIGwrpM1A6i0I192Lq6pG+PFlUbityeWomurK2Dr7xOQItrI9qpRJbesAmi7nMN5njFAgMBAAECgY
A+GF0cUEvHlO0kNkuoOsLVqBAp8XdbS33eYHbEGF1IGACZdA3FAClu0+oaDTCjg5Wjcla2V1hpmhg
RYfF/PtX+GqBVSI4BnnE0RxjP57q0YUwCKZ36uIk9Q99QNykKGmGLMNbfxByC/X/MjCrUEzhwYd1
1xzJbZNv1vgyGc4ROAQJBANaOsQvkjHGW0xHvZk+yTpsZb1pgvTPSC7lJIfglGRW9Dgdwh+nvRlg2s
xh6AUgtnoIISPxAR/fZuBm5U+Ai7kUCQQCdCrdpgZlYyl4rBOSiEPDRtJL96Iwse9JgxwlvKx1Q1s9I4Iq
2nn0a6B8qFCNIAlpOxoGh9DuAJkEGs1/xNUiBAkEAqbm4/kJugxCfqYlqstLHcdP+DU2Hfi3Djm/2yjh
2joa+SU5QhdL9H50tscgZqYJE6HIrYjhrdfops1eyrRSUzQJBAIiN1/yzR7+QgJ/RqmlOZ8lBxoto2fKYX
M/wYsC68cvobehF7/hqCgkKjIbPafpkqVhUfkZwlAiTuvlzolqg5YECQDEKv3/JmmKvdQZ4S3tMguLch
KTT/INyxNAZKbflL6+Uc87+jfpA3AWcsY8hsWNfXQfJYvNqjd5ExJhoSfzYyqc=
nikoloz tsitsishvili