BOSNA I HERCEGOVINA

EVROPSKI UNIVERZITET KALLOS TUZLA

ZDRAVSTVENI FAKULTET
ODSJEK FIZIOTERAPIJA I RADNA TERAPIJA

Predmet: Kinezimetrija
Ciklus: 2 godina

SEMINARSKI RAD
TESTOVI ZA PROVJERU FUNKCIONALNIH SPOSOBNOSTI
(RESPIRATORNI I KARDIOVASKULARNI )

Tuzla, 2017
SADRŽAJ

1.Uvod………………………………………………………………………………………..2
2.Razrada……………………………………………………………………………………..3
2.1.Procjena kardiovaskularnih funkcija……………………………………………………..3
2.2.Aparatura za praćenje kardiovaskularnih funkcija……………………………………….3
2.3.Registrovanje frekvencije srca……………………………………………………............3
2.4.Mjerenje krvnog pritiska………………………………………………………………….4
2.5. Mjerenje maksimalnog utroška kiseonika………………………………………………..4
2.6.Klasifikacija funkcionalnih kardiovaskularnih testova……………………………...........5
2.7. Regulativni kardiovaskularni testovi (testovi oporavka)…………………………............8
2.8 Lorencov test………………………………………………………………………...........8
3. Mjerenje respiratornih funkcija…………………………………………………………….9
3.1 Aparatura za mjerenje respiratornih parametara………………………………………….9
3.2 Spirometar i spirograf……………………………………………………………………9
3.3 Gasni sat…………………………………………………………………………............10
3.4 Mjerenje respiratornih parametara………………………………………………………10
3.5 Plućni kapacitet…………………………………………………………………………11
3.6 Dinamički volumen pluća……………………………………………………………….11
3.7 Mjerenje plućne ventilacije………………………………………………………...........12
3.8 Apneja test……………………………………………………………………………….12
3.9 Mjerenje energetskih procesa……………………………………………………………13
4. Zaključak………………………………………………………………………………….14
5.Literatura…………………………………………………………………………………..15
Uvod

Funkionalna dijagnostika obuhvata niz postupaka procjene nivoa fizioloških svojstava

ljudskog organizma. Iako pripada oblasti medicine njena aplikativnost u kineziološkim
(sportskim) istraživanjima je ogromna i gotovo da se ne može smatrati autentičnom
kineziološkom baterijom testova (tehnika) za mjerenje relevantnih varijabli. Poznato nam je
da je svaka kineziološka manifestacija tijesno povezana sa analizom ljudskog pokreta koji je u
jednom slučaju elementarnog karaktera a u drugom složena motorna radnja. Ali bez obzira na
takvu prirodu, da bi se izveo pokret neophodno je angažovanje unutrašnje energije i
ukljčivanje vitalnih funkcija organizma počev od tzv. Ideacije pokreta u piramidalnoj zoni
korteksa i obejzbjeđivanje energetskih izvora, pa sve do njegove neposredne realizacije i
eliminisanja produkata metabolizma ostvarenog u toku kretne aktivnosti. Svi ovi procesi su u
sferi fizioloških (funkcionalnih) kategorija zbog čega ih je potrebno veoma precizno
opservirati, opisati i izmjeriti. Iz prakse nam je dobro poznato da se funkcionalna dijagnostika
bavi uticajem specifičnih kinezioloških kretnji na različite fiziološke parametre, kao i
tretiranje fizioloških parametara kao determinanti pokreta i eventualne limitirajuće faktore.
Ocjena funkcionalnog stanja jednog organizma, organskog sistema ili više organskih sistema
vrši se adekvatnim tehnikama funkcionalne dijagnostike. Osnovni kriteriji klasifikacije
relevantnih tehnika funkcionalne dijagnostike je priroda organskog sistema. Naime, čovjekov
organizam se sastoji iz niza organskih sistema (na određeni način) odgovornih za različite
oblike kretnog ispoljavanja ličnosti.

Testiranjem se najčešće obuhvataju sledeći sistemi:

 Kardiovaskularni sistem
 Respiratorni sistem
 Sistemi odgovorni za formiranje energetskih potencijala
 Mišićni sistem

2.Razrada

2.1 Procjena kardiovaskularnih funkcija

Funkcionisanje kardiovaskularnog sistema obuhvata organe krvotoka i limfotoka, dakle
srce, krvne i limfne sudove sa tečnim tkivima koja cirkulišu kroz njih (prevasodno krv).
Krv se najčešće definiše kao osnovni transmiter elemenata neopodnih za funkcionisanje
organskih sistema, prije svega energetskih materija, regulativnih elemenata, gasova i
produkata metabolizma. Protok krvi kroz srce i krvne sudove je osnovna odlika živog
sistema. Povećanjem fizičke aktivnosti čovjeka automatski se javlja potreba za većim
energetskim obrtom, većom količinom kiseonika i bržim eliminisanjem metabolita.
Logična implikacija tih (adaptivnih) promjena je povećanje vrijednosti fizioloških funkcija
označenih kao kardiovaskularne. Kretanje upravo ovih vrijednosti i njihova usklađenost sa
realnim potrebama organizma su elementi za valorizaciju kardiovaskularnih funkcija.
Prema tome, tehnike funkcionalne dijagnostike koje se odnose na kardiovaskularne
funkcije prvenstveno podrazumijevaju: mjerenje relevantinh parametara; određivanje
njihovih standardnih vrijednosti u odnosu na pol, uzrast i nivo fizočke sposobnosti;
procjenu adaptibilnosti vitalnih funkcija na zadati napor, u radu i oporavku.

2.2. Aparatura za praćenje kardiovaskularnih funkcija

Za kineziološka istraživanja kod relevantnih kardiovaskularnih parametara, najčešće se

navode frekvencija srca, udarni (sistolni) I minutni volumen, krvni pritisak, maksimalna
potrošnja kiseonika, koncentracija laktata I drugih metabolite u krvi. Za mjerenje
vrijednosti ovih parametara koriste se različite tehnike i instrumenti, a dijapazon im se
kreće od vrlo jednostavnih, manuelnih metoda, (npr. palpatorno mjerenje frekvencije srca)
do upotrebe vrlo složenih aparata tipa elektrokardiograma I laktataparata koji su u stanju
da veoma precizno I egzaktno dijagnosticiraju.

2.3. Registrovanje frekvencije srca

Frekvencija srca mjeri se palpatornom metodom, auskultatorno (upotrebom stetoskopa),

uz pomoć elektronskih naprava tipa pulsmetra I elektromiografa. Palpatorna metoda je
najmanje precizna ali se u svakodnevnom radu koristi kao zahvalno sredstvo za kontrolu
doziranja opterećenja I grubu procjenu fizičke pripremljenosti ispitanika. Najprecizniji
podaci se dobiju elektromiografom koji uz pomoć elektroda precizno odbrojava svaki
srčani ciklus, međutim metodu je teško koristiti van laboratorijskih uslova. Posljednjih
godina je kontruisan niz potpuno automatizovanih naprava, tzv. pulsmetara, namjenjenih
mjerenju frekvencije srca. Poput sata se nose na ruci I vrlo precizno registruju sve
 promjene. U zavisnosti od usavršenosti u stanju su, recimo, da registruju vrijednosti
frekvencije srca svakog minuta ili u kraćim vremenskim razmacima sve do frekvencije
između pojedinačnih otkucaja (“beat to beat” postupak).

2.4. Mjerenje krvnog pritiska

Vrijednosti krvnog pritiska se u toku opterećenja još uvijek najpouzdanije mjere klasičnim
načinom autoskultatorno. U upotrebi je veliki broj različitih aparata namijenjenih
automatskom mjerenju sistolnog I dijastolnog krvnog pritiska, ali stručnjaci iz oblasti
funkcionalne dijagnostike I dalje preporučuju klasične aparate, stetoskope, kojima se
slušaju (auskultuju) tzv. korotkovljevi tonovi. U vrhunskima laboratorijama funkcionalne
dijagnostike, pored auskultatornog praćenja krvnog pritiska, njegove vrijednosti se
registruju I uz pomoć elektrokardiograma.

2.5. Mjerenje maksimalnog utroška kiseonika

Sve postupke I aparate kojima se mjeri utrošak kiseonika kao reprezentativna mjera fizičke
radne sposobnosti, moguće je svrstati u tri grupe :

- Diskontinuirani otvoreni sistemi su naprave Daglas- Holdenovog (Douglas- Haldene) I

Daglas-Šolanderovog (Douglas-Scollander) aparata, sastoje se od vreće (gumene ili
plastične), uređaja za mjerenje količine vazduha. Ova aparatura je označena u literature I
kao klasičan sastav,njenom primjenom izdahnuti vazduh se sakuplja jedan minut u vreću, a
zatim mjeri zapremina I kncentracija kiseonika I ugljendioksida u njemu.
- Zatvoreni sistem automatskog kontinuiranog odredjivanja utroška kiseonika I vraćanja
ugljen-dioksida je veoma korišten od prije nekoliko godina. Danas je u upotrebi samo
najpoznatiji aparat ovog sistema tzv. matabolograf po Flešu (Fleisch).

Otvoren sistem automatskog kontinuiranog odredjivanja utroška kiseonika posjeduje

specijalne elektronske mjerne uređaje koji izračunavaju količinu vazduha izdahnutog u
jednom respiratornom ciklusu I istovremenu koncentraciju kiseonika I ugljen-dioksida u
njemu.

Izdahnuti vazduh napušta aparaturu, dobijene vrijednosti se elektronskim putem integrišu,

tako da je moguće svakog minuta ili u kraćem vremenskom intervalu očitati podatke o
utrošku kiseonika, vraćanju ugljen-dioksida I plućnoj ventilaciji.
2.6.Klasifikacija funkcionalnih kardiovaskularnih testova

Regulativni testovi su oni u kojima se koriste opterećenja manja od submaksimalnog

intenziteta rada (misli se na zdrave osobe I sportiste),a na njima se, uglavnom, prati
regulativna sposobnost vegetativnog nervnog sistema. Kako se u ovim testovima relevantni
fiziološki parametri mahom mjere poslije opterećenja, neki autori ovu grupu označavaju
testovima oporavka.

- Energija potrebna organizmu u mirovanju, kao i za rad laganog i umerenog iinteziteta

dobija se aerobnim metaboličkim procesima (u prisustvu kiseonika). U poređenju sa
anaerobnim metabolizmom, aerobni metabolizam stvara energiju za rad mnogo sporije i
takav tempo dobijanja energije nije dovoljan za vršenje fizičke aktivnosti visokog
inteziteta. Međutim, energija koja se dobija na ovaj način dovoljna je za rad umjerenog
inteziteta u periodu i od više časova. Aerobna sposobnost predstavlja sposobnost
organizma da aerobnim metaboličkim procesima (oskidativnom razgradnjom ugljenih
hidrata i slobodnih masnih kiselina) stvara energiju potrebnu za fizički rad.

Veličina aerobne sposobnosti zavisi od funkcionalnog stanja svih organskih i metaboličkih

sistema koji učestvuju u transportu kiseonika i korišćenju istog za stvaranje energije koja
neophodna za rad. Kiseonik iz spoljašnjeg vazduha, preko gornjih disajnih puteva, stiže
do alveola u plućima, odakle procesom difuzije preko alevolarnih membrana pristiže u
plućne kapilare, tj.dospeva u krv. Hemoglobinski kapacitet krvi je sledeći sistem koji
učestvuje u transportu kiseonika do tkiva, s’ obzirom na činjenicu da se kiseonik u krvi
prenosi vezan za hemoglobin. Kardiovaskularni sistem je treći sistem čija je funkcija
prijenos kiseonika do tkiva, i ovde najbitniju ulogu ima minutni volumen srca.

Na kraju, funkcionalni kapacitet mišića za pretvaranje kiseonika u energiju, kao i

sama mišićna masa imaju uticaj na veličinu aerobne sposobnosti. Oštećenje bilo koje od
ovih karika/sistema može, u manjoj ili većoj meri, uticati na sniženje nivoa aerobne
sposobnosti.

Takođe, na veličinu aerobne sposobnosti utiču i: nasljedni faktor (kod primjene optimalnog

treninga može se očekivati povećanje nivoa aerobne sposobnosti najviše za jednu
trećinu), pol (zbog manjeg minutnog volumena srca, niže koncentracije hemoglobina i
većeg procenta tjelesne masti, žene imaju niži nivo aerobne sposobnosti u odnosu na
muškarace), starosna dob (najveće vrednosti se postižu između 18. i 25. godine) i stepen
fizičke aktivnosti.

Ipak, na nivo aerobne izdržljivosti najviše utiče sposobnost srca da pri radu različitog
inteziteta, povećanjem cirkulacije, doprema mišićima kiseonik koji je neophodan za
stvaranje energije za rad. MJERA AEROBNE SPOSOBNOSTI je maksimalna potrošnja
kiseonika – (VO2)max, tj. količina kiseonika koja se utroši za stvaranje energije pri radu
maksimalnog inteziteta. (VO2)max se može izraziti kao apsolutna vrijednost u litrima ili
mililitrima kiseonika u minutu (l/min, ml/min) ili kao relativna vrijednost u mililitrima po
kilogramu tjelesne mase u minutu (ml/kg/min), što je objektivniji način izražavanja
aerobne sposobnosti jer na apsolutnu vrednost (VO2)max u velikoj mjeri utiče telesna masa.

- Anaerobno znači bez kiseonika. U odsustvu dovoljno kiseonika kada mišić treba brzo
da generiše silu, mišić se, prvenstveno, oslanja na anaerobne sisteme, koji obezbeđuju
brzo dostupan izvor energije. Anaerobna proizvodnja ATP-a se odigrava unutar ćelije,
ali izvan mitohondrija. Sa sve većim intezitetom vežbanja kardiovaskularni sistem
pokušava da poveća isporuku kiseonika u mitohondrije angažovanih mišića da bi
aerobno proizveli dovoljno ATP-a. Međutim u jednoj tački pri povećanju inteziteta
kardiovaskularni sistem postaje nesposoban da dopremi dovoljno kiseonika u mišiće,
tako da mišići traže od anaerobnih sistema da brzo proizvedu ATP. Ta tačka u kojoj
nije dostupna adekvatna količina kiseonika naziva se anaerobni prag. Anaerobni prag
zavisi od aerobne sposobnosti i genetike.
- Primarni izvor anaerobne proizvodnje ATP-a je glukoza koju nosi krv i koja se
skladišti u mišićima i jetri kao glikogen i fosfokreatin. Znači, aerobna i anaerobna
proizvodnja energije se razlikuju po tome koje supstance se koriste za proizvodnju
ATP-a, u intezitetu vežbanja gde su mirovanje i maksimalni napor dva ekstrema
mogućeg inteziteta. Dokle god je mišićna ćelija anaerobna ona koristi masne kiseline i
glukozu da proizvede ATP, a kada angažovani mišić postane anaeroban on se za
proizvodnju ATP-a oslanja na glukozu i na sistem fosfagena. Nusproizvod anaerobne
proizvodnje ATP-a je mlečna kiselina.
-

- Mliječna kiselina je jedan od glavnih faktora koliko će anaerobna aktivnost moći

trajati. Kako se nivo mliječne kiseline povećava, tako se sprečava dalja kontrakcija tog
mišića. Iz tog razloga postepeno smanjujemo i prekidamo aktivnost. Zatim nakon
nekog perioda odmora možemo opet početi. Mliječna kiselina je glavni uzrok pečenja,
bola u mišićima. Znači, anaerobne aktivnosti su velikog inteziteta i kratkog trajanja.
- Hemijske materije koje telo koristi za proizvodnju ATP-a zavise od proteina u telu
koji se nazivaju enzimi. Oni su potrebni za obavljanje hemijskih reakcija koje
proizvode ATP i aerobno i anaerobno.
- Kada vežbamo intezitetom ispod anaerobnog praga u proizvodnji ATP-a dominiraju
aerobni enzimi koji metabolišu masti i ugljene hidrate, a kada se vežba obavlja iznad
anaerobnog praga anaerobni enzimi preuzimaju dominantnu ulogu.

2.7. Regulativni kardiovaskularni testovi (testovi oporavka)

U prvobitnim funkcionalnim testovima primjenjivan je napor niskog intenziteta. Najčešće

su rađeni čučnjevi ili neka elementarna promjena položaja . Tako mali napori bili su
nedovoljni da provociraju ozbiljnije fiziološke promjene, naročito kod treniranih osoba, pa
se povećanjem opterećenja nastojalo da što više poremeti fiziološki status quo. Po
saznanjima savremene fiziologije, naime, jedna od ključnih indikacija dobre treniranosti
(sposobnost lakog prilagođavanja na napor je povećan tonus u parasimpatikusu koji stvara
pozitivnu inhibiciju vitalnih fizioloških funkcija). Prema tome, cilj regulativnog testa je da
što više oslabi tonus parasimpatikusa I provocira što veći napor.

Brzina kojom će parasimpatikus povratiti svoj tonus, odnosno vrijeme za koje će

organizam uspjeti da se vrati na početne fiziološke vrijednosti, mogu se uzeti kao
pokazatelj fizičke radne sposobnosti. U fiziološkoj praksi primijenjivano je mnogo formi
regulativnih testova, ipak, samo manji broj je uspio da se održi kao metodološki
prihvatljiv.

2.8 Lorencov test

Ovo je tipičan test u kome se ispitanik suočava sa malim opterećenjem, nedovoljnim da u

većoj mjeri isprovocira promjene kardiovaskularnih funkcija, zbog čega nije preporučljiv
za za rad sa dobro treniranim sportistima. Ipak, zahvaljujući lahkoj tehnici primjene I
prilično pouzdanim rezultatima I dalje se koristi prilikom treniranja zdravih, netreniranih
osoba. Test započinje mjerenjem frekvencije srca u mirovanju – sjedećem položaju I u
intervalima od pet sekundi. Mjerenje u tako kratkim periodima u početku predstavlja
napor, ali, omogućava da se uoči eventualna aritmičnost I u oporavku precizno ustanovi
vrijeme smirenja. Kada je puls ritmičan I smiren (npr. 555/555) dovoljno je mjeriti ga pola
minuta. Nakon tog mjerenja, ispitanik se opterećuje standardnim brojem čučnjeva (deset ili
dvadeset) u slobodnom izvođenju. Originalan Lorencov test insistira na ritmu od deset
čučnjeva za 20 sekundi. Međutim, u praksi se najčešće daje opterećenje od 20 čučnjeva za
20 sekundi.
Ispitaniku se potom, ponovo mjeri puls ( u sjedećem položaju I u intervalima od pet
sekundi) jedan minut, odnosno do smirenja.

3. Mjerenje respiratornih funkcija

Respiratorni sistem obuhvata skup organa u okviru kojih je moguće izdvojiti pluća kao
parenhimatozni organ I disajne puteve kojima se vrši transport vazduha. Disanjem se u
organizam unosi atmosferski vazduh, a izbacuje ugljen- dioksid. Atmosferski vazduh
predstavlja smjesu gasova (azota, kiseonika, ugljen-dioksida I tzv. plemenitih gasova) a za
rad ljudskog organizma je prvenstveno neophodan kiseonik. Iako se na prvi pogled čini da
je unos I transport kiseonika prije svega fenomen respiratorne prirode, njegova transmisija
I iskorišćavanje su ipak kardiovaskularne I tkivne prirode. Otuda je utrošak kiseonika
uziman kao mjera kardiovaskularnih, a ne respiratornih funkcija. Jer unošenje
atmosferskog vazduha u pluća I ekstrakcija kiseonika iz njega ne predstavljaju limitirajući
faktor u fizičkim naporima bar u slučaju mlade zdrave osobe, naročito sportiste.
Respiratorni sistem može biti smetnja u fizičkom radu starijih I bolesnih osoba. Procejna
parametra respiratornih funkcija se prvenstveno zasniva na mjerenju plućnih volumena,
plućnih kapaciteta, dinamičkih volumena pluća, plućne ventilacije I nekih mehaničkih
činilaca disanja.

3.1 Aparatura za mjerenje respiratornih parametara

Osnovni uređaj kojim se operiše u funkcionalnoj dijagnostici respiratornog sistema su

spirometer, spirograf, gasni sat I dodatna oprema (različiti apsorbensi, daglasova vreća itd.)
Slijedi opis I primjena navedenog instrumentarijuma s akcentom na aparatima dostupnim
istraživačima u vanlaboratorijskim uslovima mjerenja.

3.2 Spirometar i spirograf

Spirometer I spirograf su naprave za mjerenje respiratornih volumena I kapaciteta.

Razlikuju se po tome što se kod spirometra izmjereni volumeni očitavaju direktno sa skale
uređaja a spirograf posjeduje sistem za grafičko bilježenje izmjerenih vrijednosti.
Prvi je primjenljiv samo za opservaciju jednog respiratornog ciklusa, a drugi tokom testa.
U svijetu se koristi savremeni elektronski spirografi izmjerenu vrijednost automatski
ispisuje na displeju. Postupci u kojima se koriste ove dvije naprave označavaju se kao
spirometrija I spirografija. U praksi se najčešće koristi vodeni spirometar, prvenstveno za
mjerenje vitalnog kapaciteta pluća I posjeduje ga gotovo svaka školska laboratorija. U
posljednje vrijeme, međutim, njegova upotreba opada s obzirom na rečenu nemogućnost
primjene u kontinuiranom radu.
Osim toga, istraživanja novijeg datuma su pokazala da vitalni kapacitet nema limitirajuću
ulogu u fizičkim aktivnostima čovjeka, odnosno nije determinanta utroška kiseonika.

3.3 Gasni sat

Gasni sat je kontruisan da registruje količinu vazduha koja protekne kroz njega za određeni
vremenski period I prevashodno se koristi za mjerenje plućne ventilacije u radu I
mirovanju. Crijevom je povezan sa ustima ispitanika tako da praktično sav proventiliran
vazduh u toku rada prođe kroz gasni sat koji posjeduje beskonačnu skalu pa se izmjerena
zapremina izračunava na osnovu razlike početne I krajnje vrijednosti. Dobijeni rezultat se
gotovo uvijek iskazuje na jedan minut.

3.4 Mjerenje respiratornih parametara

Plućni volumeni predstavljaju različite zapremine vazduha koje se mogu izmjeriti u toku
jednog respiratornog ciklusa. Fiziologija razlikuje četri plućna volumena:
Disajni volumen ili dubina disanja (DV) je količina udahnutog ili izdahnutog vazduha u
mirovanju I mjeri se pomoću spirometra (spirografa); u mirovanju DV iznosi oko 500 ml.
Inspiratorni rezervni volumen (IRV) je količina forsirano udahnutog vazduha nakon
normalne inspiracije u mirovanju. Mjeri se spirometrom (spirografom); prosječno iznosi
oko 3000 ml za netrenirane osobe.
Ekspiratorni rezervni volume (ERV) je količina forsirano izdahnutog vazduha nakon
ekspirijuma u stanju mirovanja, takođe se mjeri spirometrom (spirografom); prosječno
iznosi oko 1100 ml.
Rezidualni volumen (RV) je količina vazduha koja ostaje u plućima nakon maksimalne
ekspiracije. Iz pluća se ne istisne sav vazduh, uvijek ostaje izvjesna količina gasa. Za
razliku od prethodna tri, ovaj volumen se ne mođe mjeriti spirometrom (spirografom) već
se određuje indirektno preko totalnog plućnog kapaciteta. Prosječno iznosi oko 1200 ml.

3.5 Plućni kapacitet

Plućni kapaciteti su različite količine gasa uz pomoć kojih se određuju respiratorne

sposobnosti čovjeka. Dobivaju se kombinovanjem različitih plućnih volumena a fiziologija
razlikuje četri:
Inspiratorni kapacitet (IK) se sastoji od disajnog volumena I inspiratornog rezervnog
volumena (IK=DV+IRV)
Funkcionalni rezidualni kapacitet (FRK) se sastoji od rezidualnog volumena I
ekspiratornog rezervnog volumena (FRK=RV+ERV). Ova količina gasa vrši tzv.
kondicioniranje vazduha, odnosno obezbjeđuje stalnost sustava, temperature I vlažnosti
zbog čega I nosi prefiks – funkcionalni;
Vitalni kapacitet (VK) se sastoji od ekspiratornog rezervnog volumena, disajnog volumena
I inspiratornog rezervnog volumena (VK= IRV+DV+ERV). Ovaj plućni kapacitet se
najčešće mjeri u istraživanjima I definiše kao maksimalna količina izdahnutog vazduha
nakon maksimalnog udaha.

3.6 Dinamički volumen pluća

Riječ je o volumenima koji se mjere u toku forsiranih respiratornih funkcija kakve se

sreću tokom fizičkog napora. U funkcionalnoj dijagnostici respiratornog sistema najčešće
se mjere dva dinamička volumena pluća:
Forsirani ekspiratorni volumen u toku jedne sekunde (FEV1.0) je zapremina vazduha koja
se forsirano (što brže I što više) izdiže nakon maksimalnog ekspirijuma.
Maksimalna voljna ventilacija (MMV) zapremina proventiliranog vazduha u toku jednog
minuta forsiranom respiracijom (što brže I više). Mjerenje maksimalne voljne ventilacije
može dovest do kolapsa ispitanika zbog čega to traje 10-15 sekundi. Ipak, rezultati se
izražavaju u vrijednostima za jedan minut.

3.7 Mjerenje plućne ventilacije

Plućna ventilacija je ukupna količina vazduha proventilirana kroz disajne organe u toku
jedne minute, često označavana I kao minutni volume pluća. Mjeri se gasnim satom.
U matematičkom smislu plućna ventilacija predstavlja proizvod disajnog volumena I
frekvencije disanja (broja respiratornih ciklusa u minutu). Prilikom fizičkih napora
značajno se povećava a istraćivanja pokazuju da se velika rezerva za njeno povećanje
nalazi u prostoru disajnog volumena.

3.8 Apneja test

Ovaj test utvrđuje koliko čovjek može da izdrži bez vazduha, u fiziološkom smislu ukazuje
na sposobnost podnošenja metabolita, prevashodno ugljen-dioksida, koji u nekim
sportskim disciplinama prilikom potpunog zaustavljanja disanja (plivanje ili recimo
atletski sprint) može presudno da utiče na rezultat.
Izvodi se tako što se ispitaniku zatvore usta I nos (prekine dovod vazduha) I izmjeri
vrijeme proteklo od od trenutka prekida disanja do kraja apneje. Može se izvodit nakon
ispiracije I ekspiracije s tim što se rezultati nakon ispiracije bolji za oko 20 %. Naravno, na
rezultate apneja testa mogu uticati I psihološki faktori prvenstveno motivacija.
3.9 Mjerenje energetskih procesa

Transformacija različitih vidova energije je jedna od ključnih karakteristika svakog živog

sistema. Energija se najčešće definiše kao sposobnost sistema da vrši rad, ne može se
stvoriti ni uništiti već samo transformisati. Čovjek koristi hemijsku energiju sadržanu u
molekularnim vezama hranjljivih materija koju adenozintrifosfat transformiše u mehaničku
energiju. Nijedan sistem nije u stanju da izvrši potpunu transformaciju jednog vida energije
u drugi, naprotiv njen najveći dio se gubi u vidu toplote. Taj odnos utrošene i efikasno
iskorištene energije za rad naziva se mehaničkom efikasnošću ili korisnim dejstvom.
Kaliometrija se bavi dakle, mjerenjem čovjekove energije. Etimološko porijeklo joj je
sadržano u nazivu jedne od najstarijih I najčešće upotrbljivane jedinice za izražavanje
izmjerene energije i utrošenog rada  kalorije.

Direktna kalorimetrija se bazira na činjenici da se najveći dio potencijalne energije gubi u

vidu toplotne energije. Primjena ovog načina mjerenja energije podrazumijeva poređenje
temperature tjelesne tečnosti prije i poslije rada.

Indirektna kaliometrija je zasnovana na poređenju zapreminskih odnosa utrošenog

kiseonika I izdahnutog ugljen-dioksida u toku rada.
4.Zaključak

Cilj ovog rada je bilo približiti I objasniti značaj testova za provjeru funkcionalnih
sposobnosti baziran na kardiovaskularnim I respiratornim sposobnostima posebno.
Općenito testovi pokazuju ljudima u kom su trenutno fizičkom stanju, u kakvom je stanju
njihovo tijelo posebice unutrašnji organi. Rezultati navedenih testiranja su važni jer
određuju dalji nastavak aktivnosti čovjeka tj. stanju organizma prilagoditi odgovarajuću
aktivnost. Obzirom da su tjelesna aktivnost I zdravlje blisko povezani ovim načinom bi
ustvari poticali na zdraviji način života. Za osobe rekreativce, a posebno sportaše ovi
testovi su vrlo važni obzirom da utvrđenim stanjem mogu popraviti i napraviti još bolje
rezultate.
5. Literatura

Knjige:
Mikić Branimir, 1999. ,, Testiranje I mjerenje u sportu’’, Tuzla, Filozofski fakultet
Univerziteta u Tuzli.

Internet:

https://www.trzaj.com/anaerobni-prag-anp ( 06.12.2017)
https://www.pansport.rs/tekstoteka/vezbanje/aerobni-i-anaerobni-energetski-sistemi
( 08. 12. 2017 )