28.

Minerwa chroniąca Pax przed Marsem Petera Paula Rubensa

WPROWADZENIE DO ANALIZY

Obraz Rubensa przedstawia scenę mitologiczną. W centrum siedzi naga bogini pokoju Pax karmiąca
dziecko. Za nią w pełnym rynsztunku wojennym, stoi Minerwa - bogini mądrości i wojny obronnej. Osłania
ona Pax przed Marsem, za plecami którego miota się Furia, uosabiająca gniew. Młodzieniec z pochodnią
to Hymen, bóg miłości małżeńskiej. Postaci z lewej strony obrazu tradycyjnie wiąże się z orszakiem
Bachusa - boga wina: to tancerka (bachantka) potrząsająca tamburynem, satyr i obłaskawiony lampart. W
interpretacji treści obrazu ważna jest również data jego powstania
(1629 - 1630). Rubens namalował swoje dzieła niemal w połowie trwania wojny trzydziestoletniej (1618-
1648); w 1630 roku Szwecja rozpoczęła interwencję militarną w Europie Środkowej.

ALEGORIA (gr. mówić obrazowo) w literaturze i sztuce to niedosłowne przedstawienie rzeczywistości

przez obrazy lub postacie mające poza sensem dosłownym również ukryty sens przenośny, zwykle
jednoznaczny.

ŚWIATŁOCIEŃ – technika malarstwa polegająca na różnicowaniu natężenia światła i eksponowaniu jego

kontrastów. Artysta operujący tą techniką zwraca uwagę na wartości malarskie oświetlenia poszczególnych
elementów swojej kompozycji. W zależności od miejsca, skąd pada światło, część z nich jest oświetlona,
bardzo wyraźna, część natomiast – zacieniona. Zastosowanie światłocienia daje wrażenie
trójwymiarowości ukazywanych przedmiotów. Światłocień pozwala realistycznie ukazać wnętrza i tak
komponować przestrzeń obrazu, by światłem podkreślić główne elementy kompozycji. Technika ta wzmaga
dramatyzm przedstawionych scen.

SENSUALIZM - zmysłowość; jakość estetyczna, która akcentuje rolę wrażeń zmysłowych (wzroku, słuchu,
smaku, węchu, dotyku) w poznawaniu świata; fizyczna percepcja może służyć rozumowemu ogarnięciu
rzeczywistości.

KOMPOZYCJA DIAGONALNA - kompozycja oparta na przekątnej, charakterystyczna dla sztuki baroku.

Diagonalny, czyli skośny, układ postaci oddaje dynamikę przedstawienia.

PUTTO - aniołek lub amorek ze skrzydełkami. Spotykany często w malarstwie i rzeźbie epoki baroku, ma
funkcję dekoracyjną i symboliczną: dodaje majestatu i wdzięku osobie, obok której się znajduje..

PETER PAUL RUBENS (1577 - 1640) - na wszystkich polach swej aktywności odnosił olśniewające
sukcesy. To pierwszy malarz, który zrobił za życia prawdziwie europejską karierę. Szczęśliwy w życiu
rodzinnym miał, w Antwerpii (Holandii) wspaniały dom wypełniony antykami, dziełami sztuki i literatury.
Sławę zapewnił mu również udział w wielkiej polityce. Rubens był gruntownie wykształcony, władał biegle
siedmioma językami, łączył elegancję i osobisty wdzięk z umiejętnościami dyplomatycznymi - angażował
się na rzecz pokoju w ogarniętej wojnami Europie. Jako poseł jeździł do Madrytu, Paryża czy Londynu
(gdzie za zasługi polityczne został obdarzony szlachectwem), zyskiwał przyjaźń władców. Uprawiał
malarstwo o tematyce religijnej, mitologicznej, batalistycznej i portretowej. Mimo iż był twórcą bardzo
płodnym (w jego pracowni powstało około 2000 płócien), umiał każdemu obrazowi nadać znamię
niepowtarzalności. Malarstwo Rubensa cechuje bogata paleta barw, dynamizm przedstawień, a przy tym
sensualizm. Antwerpski mistrz zasłynął umiejętnościami komponowania obrazów śmiałymi kontrastami
oraz stworzeniem specyficznego kanonu urody kobiecej: przedstawiał niewiasty o obfitych kształtach. Jest
także uważany za jednego z najznakomitszych malarzy dzieci.

Zad 5/163
a) karmiąca piersią - Pax - alegoria macierzyństwa
b) krążące wokół nagie kobiety, grające na instrumentach - alegoria zabawy, rozwiązłości (rozpusty),
płodności
c) leżący lampart na plecach, który odsłania swój brzuch - łagodność, oddanie, uległość
d) satyr, który podaje róg obfitości - dostatek, bogactwo, dobrobyt
e) niosący pochodnię Hymen, który wznosi dłoń nad głową kobiety - opiekuńczość, ochrona,
bezpieczeństwo

Zad 5/165
Kontrast dwu estetyk w wierszu Szymborskiej polega na dwóch zasadach kobiecego piękna. W baroku za
piękne uważane są kobiety z krągłościami, obfitymi kształtami. Współcześnie zaś ideałem jest szczupła
sylwetka.