Professional Documents
Culture Documents
!Aziz Cemaat
Başka bir hadiste Cuma gününde yapılan duaların kabul edileceği bir anın
(icabet saati) bulunduğu haber verilmektedir. Bir rivayete göre
:Hz.Peygamber(s.a.s.) şöyle buyurmuşlardır
BEN İCÂBET SAATİNİN, HANGİ AN OLDUĞUNU BİLİYORDUM, "
FAKAT KADİR GECESİ GİBİ, BU DA BANA
UNUTTURULDU."(Hâkim,1s.279)
!Kıymetli Cemaat
Âlimler Hz.Peygamber(s.a.s.)'in bu ifadesine dayanarak Allah-u Teala(c.c.)'ın
güzel isimleri arasında ism-i a'zamın; Ramazanın son on günü içerisinde Kadir
gecesinin gizli tutulması gibi icâbet saatinin de gizli tutulduğunu ve bu suretle
insanların gün boyu Allah-u Teala(c.c.)'a yönelmelerinin sağlanmasının
hedeflendiğini söylemişlerdir. Yine Cuma günü ile ilgili olarak, gerekli
temizliği yaptıktan sonra camiye gidip hutbe denleyen ve namazı kılan kimsenin
daha önceki Cuma ile bu Cuma arasında işlediği günahların affedileceği
belirtilmiştir.(Buhari,Cuma 6,19)
!Muhterem Cemaat
Cuma gününü hafife alarak üç Cuma namazını terkeden kimsenin kalbinin
mühürleneceği hadis-i şerifte bildirilmiştir.(Ebu Dâvud, salat 204)
Kurban bayramı arefesinin cumaya rastlaması halinde halk arasında o yıl
yapılan haccın, "HACC-I EKBER"(Büyük Hac) olarak isimlendirilmesi de
.Cuma gününün önemiyle ilgilidir
!Aziz Cemaat
Cuma günü müslümanlar açısından büyük önem taşıdığı ve âdeta bir bayram
günü kabul edildiği için, Perşembe günü akşamından başlamak üzere maddi ve
2) mânevi temizliğe her zamankinden daha fazla önem vermek gerekir. Bunların
başında boy abdesti almak gelir ki Cuma günü boy abdesti almak bilginlerin
çoğuna göre sünnet, bazılarına göre farzdır. Bunun yanında, Cuma günü
namaza gelmeden önce tırnak kesme, dişleri temizleme gibi bedeni temizlikler
yapmak, temiz elbiseler giymek, başkalarını rahatsız etmeyecek, aksine onların
hoşuna gidecek güzel kokular sürmek sünnet olan davranışlardır. Mü'min, böyle
değerli ve önemli bir günün mânevi havasına girmeli, dua ve tövbesini bu günde
saklı olup dua ve tövbelerin kabul edileceği vakit olduğu bildirilen "icabet
saati" ne denk düşürmeye çalışmalı, ayrıca Kur'an-ı kerim okumalı, tezekkür ve
tefekkür etmeli, Resûlullah(s.a.s.)'a salâtü selâm getirmeli ve samimi bir kalp
.ile yüce Allah(c.c.)'a dua ve istiğfarda bulunmalıdır
!Kıymetli Cemaat
.Cumanın farz oluşu kitab, sünnet ve İcmâ ile sâbittir
Cumanın farz oluşunun Kur'an-ı kerim'deki delili Allah-u Teâlâ(c.c.)'nın şu
:buyruğudur
صلَو ِة ِم ْن يَ ْو ِم ْال ُج ُم ُع ِة
َّ ى لِل َ يَا ا َيُّها الَّ ِذ
َ ين ا َ َمنَ ُوا اِ َذا نُو ِد .9
!Aziz Cemaat
:Cuma'nın farz oluşunun sünnetten delili Peygamber(s.a.s.)'in şu kutlu sözüdür
!Kıymetli Cemaat
;Cuma namazı kılındığı sırada vakit çıkacak olursa
:Hanefi Mezhebine göre
Cuma namazı tamamlanmadan önce vakit çıkarsa, şartı kaçırıldığından dolayı "
namaz da bâtıl olur. Kâdede teşehhüd miktarı(Tahiyyat okuyacak durumda)
".oturulmuş olsa bile, vakit çıktığında namaz bâtıl olur
:Şafii Mezhebine göre
Cuma kılacak kadar vakit varken Cumaya başlanır, fakat namaz uzatılır ve bu "
esnâda vakit de çıkarsa, kılınmakta olan namaz bâtıl olmayıp dört rek'ate
tamamlanarak öğle yerine kılınmış olur. Bunu yaparken de öğle namazına niyet
edilmez. Eklenen kısımda imam, kıraatı sessiz yapar. Ekleme yapmadan namazı
.kesmek ve öğle namazını baştan kılmak haram olur
Fakat vakit daraldığı halde Cumanın kılınabileceğini zannederek namaza
başlanıp da namazdayken vakit çıkarsa, kılınan namaz bâtıl olup öğle namazına
".dönüşmediğinden, dört rek'ate tamamlanmaz
!Kıymetli Cemaat
Cuma namazının vaktiyle ilgili delil, biri Buhâri(r.a.)'nın Sahih'inde
Enes(r.a.)'den rivâyet edilen ve diğeri de Müslim(r.a.)'in Seleme İbn
:Ekvâ(r.a.)'dan nakletmiş olduğu şu iki hadis-i şeriftir
!Aziz Cemaat
Allah-u Teâlâ(c.c.) bu âyette, çağrı esnasında(ikinci ezanın okunması
esnasında) Cuma namazına koşmamızı emretmiştir. Asr-ı Saadette hutbe öncesi
ezândan başka bir çağrı yoktu. Peygamber Efendimiz(s.a.s.), hutbe için
minbere çıktıklarında müezzin, karşısında durup ezân okurdu. Bu haberi
.Buhâri, Ebû Dâvud, Nesai ve Tirmizi hadis alimleri rivâyet etmiştir
Hz.Osman(r.a.), halkın çoğalması, cemaatin fazlalaşması dolayısıyla, o
zamanlar hutbe ezânından önce bir ezân daha okunmasını emretti. Bu ezanla
:ilgili olarak Saib İbn Yezid(r.a.)'in şöyle dediği rivâyet edilmektedir
س ْا ِال َما ُم َعل َى
َ َان النَّ َدا ُء يَ ْو َم ْال ُج ُم َع ِة أ َ َّولُهُ اِذ َا َجل
َ َك.1
ْال ِم ْنبَ ِ”ر َعل َى َع ْه ِد النّبِى (صلىاهلل عليه وسلم) َوأ َبِى بَ ْك ٍر
َ ان َز َم ُن ُع ْث َم
َزا َد النَّ َدا َء. ُان َو َكثُ َر النَّاس َ َو ُع َم َر فَلَ َّما َك
* الثََّانِى َعل َى ال ُزو َرا ُء
PEYGAMBER(s.a.s.), HZ.EBU BEKİR VE HZ.ÖMER " .1
DEVİRLERİNDE CUMA ÇAĞRISI, HATİBİN MİNBERE OTURMASI
ESNÂSINDA YAPILIRDI. HZ.OSMAN DEVRİNDE İNSANLAR
ÇOĞALINCA, MİNÂRE ÜZERİNDE AYRICA BİR EZAN DAHA
OKUNMAYA BAŞLANDI.(Buhâri,Cuma 21)
!Kıymetli Cemaat
Cuma ezanı okunurken her ne kadar sahih olsa bile, alış-verişin haram olduğu
hususunda Hanefilerle Şâfiiler görüş birliği etmişlerdir.Yalnız Şâfiiler, Cuma
.ezanıyla, hatibin huzurunda okunan ezânı (ikinci ezanı) kasdetmişlerdir
Hanefiler ise, alışverişin, Cuma için minârede ezân okunmasından itibaren )5
namazın tamamlanmasına kadar haram olduğunu söylemişlerdir. Çünkü Güneşin
zevalinden hemen sonra okunan ezânın duyulması esnâsında mükellefin
Cumaya koşması vaciptir. Zamanımızda, Cuma günleri namaz için minâreden
okunan ezânla birlikte Cumaya koşmak vâcib olmaktadır. Zira bu ezân meşrû
bir çağrıdır. Ayet-i kerime genel bir mana ifade etmekte ve hususen hatip
.huzurunda okunan ezânı kasdetmemektedir
!Aziz Cemaat
Bu anlattığımız şeyler, Cuma namazını kılmakla yükümlü olanları
ilgilendirmektedir. Cuma namazıyla yükümlü olmayanların ezân okunduğunda
namaza koşmaları vâcib değildir. Dolayısıyla bu gibi kimselerin alışveriş
yapmaları da haram olmaz. Alış-verişi yapanlardan biri Cuma namazıyla
yükümlü olur, diğeri yükümlü olmazsa; alış-veriş her ikisi için de haram olur.
Zira bu durumda yükümlü olmayan kişi, yükümlü olan kişinin günah işlemesine
.yardımcı olmuştur
!Muhterem Cemaat
Cuma ezanından önce alış-veriş haram olmadığı gibi bu esnada namaza koşmak
da vacib değildir. Ancak evi mescide uzak olan bir kişinin, Cumanın farzına
.yetişecek şekilde acele edip namaza koşması vâcibtir
:ÖZGÜRLÜK .2
Boynunda kölelik bağı bulunan kişiye Cuma namazı gerekli(vacib) değildir.
.Ama cemaate hazır olup da kılarsa Cuması sahih olur
:SAĞLIKLI OLMAK .3
Yürüyerek Cumaya gitmekle sağlık açısından zarar görecek olan kişiye Cuma
gerekli değildir. Yürüyerek mescide gitmekten âciz olan(hasta) kimseden Cuma
6) namazını kılma yükümlülüğü düşer. Kendisini taşıyacak biri bulunsa bile
.gitmek zorunda değildir
Hanefi Mezhebinde; Bir kimsenin kendi başına mescide gidebilme gücü yoksa,
ücretli veya meccâni(ücretsiz,parasız) bir yardımcı bulsa bile,İmam Âzam'a
.göre Cuma kılma yükümlülüğü düşer
İmameyn(İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed)'e göre; Böyle kişinin
.Cuma namazına gitmesi vacib olur
Böyle kimselerin bu iki görüşten birini seçmeleri mümkünsede ihtiyaten
.İmameyn'in görüşünü tercih etmek daha uygun olur, denilmiştir
Şafii Mezhebine göre; Bir bineğe binerek veya başkası tarafından taşınarak
mescide gittiğinde zarar gören kişinin Cuma namazı kılma yükümlülüğü düşer.
Ücretli bir kişinin kendisini mescide taşıması hâlinde mescide gidebilirse ve
vereceği bu ücret de bütçesine zarar vermezse, Cuma namazını kılmak
kendisine vâcib olur. Kötürüm olan kişiyi mescide götürecek biri bulunursa ve
götürmesi sebebiyle kendisine bir zarar gelmezse, kötürüm olan kişinin Cuma
.namazını kılması vacib olur
:Şafii Mezhebine göre
Hastaya, kötürüm ve âmâya vacib değildir. Şiddetli derecede sıcak ve
soğuklarda, yağmur ve çamurda, zâlim düşmandan veya zalim yöneticiden
korkulması halinde, malının zayi olmasından, ırzına veya canına zarar
.gelmesinden korkması halinde kişiye Cuma namazı vacib olmaz
:AKILLI OLMAK .5
!Kıymetli Cemaat
.Deli ve deli durumunda olanların Cuma namazı kılmaları şart değildir
:BÂLİĞ OLMAK .6
.Bülûğa ermemiş çocuğa da Cuma namazı şart değildir
:VAKİT .2
Cuma namazı, Cuma günü öğle namazı vaktinde kılınır. Öğle namazının
.vaktinden önce veya sonra kılınması sahih değildir
6. CAMİ
Kıymetli Cemaat!
Hanefi Mezhebinde fetvaya esas olan ve kuvvetli görüş, bir şekilde birden fazla
cami bulunması halinde bütün camilerde Cuma namazı kılınmasına cevaz
verilmiştir.
Bu İmam Muhammedin görüşüdür.
Şafii Mezhebine göre;
9) A. Bir şehirde birden fazla cami bulunsa bile, birden fazla yerde kılmayı
zorunlu kılan sebepler olmadıkça sadece bir camide Cuma namazı kılınır;
B. Zorunlu bir sebep yokken, birden fazla camide Cuma namazı kılınsa, sadece
namaza ilk başlayanların Cuma namazları sahih olur, diğerlerininki sahih
olmaz.
C. Bu durumda diğerlerinin sonradan öğle namazı kılmaları gerekir.
D. Ancak, şehrin çok büyük olması sebebiyle, Cuma namazı için herkesin bir
yere toplanması çok zor olursa veya güvenlik, sağlık vb. konularda ciddi
endişeler bulunması sebebiyle bir yerde toplanılmasında sakınca varsa, ihtiyaç
durumuna göre, bir şehirde birden fazla yerde Cuma namazı kılınabilir.
(ilmihal,T.D.V.Yay.c 1,s 296)
E. Bu tür sebeplerden dolayı, bir şehirde birden fazla yerde Cuma namazı
kılınırsa, hepsinin Cuma namazları sahih olur. Lakin Cuma namazından sonra
öğle namazını kılmaları da mendub olur.(islam Fıkhı A.Ceziri s.544)
Kıymetli Cemaat!
Allah-u Teala Hazretleri bizleri usulüne uygun bir şekilde ibadet edip o yolda
azimle ve gayretle mücadele eden salih, ihlaslı ve de inanç dolu mü'minlerden
eylesin. Amin.