1

CÜZ

MUKÂBELE
SOHBETLERİ
& C

Üç Konu
Üç Kavram
Üç Nasihat

Hazırlayan
İlhâmi YAŞAR

Kaynak: Müfredât, Rağib el-İsfâhanî - Kurân’ın Temel Konuları, Rıfat Oral,

 ‫الجزء االول‬
1. CÜZ
Bu cüz, Fatiha Sûresi ile başlar ve Bakara Sûresi
141. ayetine kadar devam eder.
َ َ ْ َ ْ ْ َ َ َ ْ َ ِّ ً ْ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ
﴾٨٧ َ‫ان والقْرآَ الع ِِم‬
‫ولقد آتيناك سبعا من المث ِ ي‬
Andolsun ki biz sana (her rekatta ve daima)
tekrarlanan yedi âyet (olan Sûre-i Fâtiha)yı ve bu
büyük Kur’an’ı verdik. (Hicr Suresi 87)

Bakara, Hicretten sonra Medine döneminde ilk

nazil olan sûredir. Ancak surenin 281. ayeti Vedâ
Haccında Mekke'de inmiştir. 286 ayetten oluşan
sure, Kur'an'ın en uzun suresidir. Mushaftaki
resmi sırası itibarıyla 2. nüzul tarihine göre ise
92. Sûredir.

Bu kısımdaki 3 konu (mesaj) şunlardır:

:
Rahmân ve Rahîm, eşsiz rahmet ve merhamet
sâhibi ma‘nâsında iki sıfat ismidir. Rahmân, bu
dünyada mü’min veya kâfir, iyi veya kötü bütün
mahlûkāta; Rahîm, âhirette sâdece mü’minlere
ni‘met veren ma‘nâsındadır. (Kurtubî, c. 1/1, 104-105)
Fatiha Kur’an-ı Kerim’in ilk sûresi olduğu için
“başlangıç” anlamına “Fâtiha” adını almıştır.
Sûrenin ayrıca, “Ümmü’l-Kitab” (Kitab’ın özü)
“es-Seb’ul-Mesânî” (Tekrarlanan yedi âyet) , “el-
Esâs”,“el-Vâfiye”, “el-Kâfiye”, “el-Kenz”, “eş-Şifâ”,
“eş-Şükr” ve “es-Salât” gibi başka isimleride
vardır.
Gazab edilmiş olanların yahudiler; dalâlete
düşenlerin hristiyanlar olduğu da rivâyet
edilmiştir. (İbn-i Kesîr, c. 1, 24)
Âmîn: “Kabûl et!” ma‘nâsında olup Kur’ân’dan
değildir; sünnet ile sâbittir. (İbn-i Kesîr, c. 1, 25)
 1. CÜZ
ÜÇ KAVRAM – ÜÇ NASİHAT

HAMD BİLİNCİ
“Allâh’a hamd ederek başlanmayan her mühim iş, bereketsiz
olur.” (Ebû Dâvûd, Edeb, 18/4840)

TAKVÂ BİLİNCİ
َ‫ه ًدى ل ْلم َّتقي‬
ِ ِ
Allah ‫ ﷻ‬, indirdiği kitap olan Kuran-ı Mübin ile insanlara
yol gösterir. Kuran Hidâyet rehberidir.

TÂRİH BİLİNCİ
Kendi kavramlarıyla düşünemeyenler, düşünemezler.
Başkalarının kavramlarıyla kendi tarihinizi anlayamazsınız.
Başkalarının kavramlarıyla kendi tarihinizi yazamazsınız,
Kendilerini başkaları üzerinden tanımlayanlar ve
başkalarının kavramları ile tanımlayanlar, hiçbir zaman
kendilerini tanıyamazlar ve kendileri olamazlar.
 HAMD BİLİNCİ
İlk ve Son Sözümüz Yüce Allah’a ‫ ﷻ‬Hamd ve Teşekkür
olmalıdır. Kur’ân, Fatiha Sûresi ile başlar. Bu surede
Kur’an hakkında çok önemli özet bilgiler verilir.
Fatiha Sûresi, diğer sûrelerin bir anahtarı
niteliğindedir.

Öncelikle düşünme ve dua adabı öğretilir. Besmele

ile başlayıp hamd (Allah’a ‫ ﷻ‬teşekkür) ile devam
etmek bu eğitimin bir parçasıdır. Bu Sûrede Kur’ân’ın
üç temel konusu olan; TEVHÎD, RİSÂLET ve ÂHİRET
özetlenir.

Ayrıca her gün Fatiha Sûresi ile Allah’a ‫ ﷻ‬söz veririz:

“(Ey Rabbimiz)! Biz ancak sana kulluk eder ve ancak
senden yardım dileriz.”

Sonra bir dua ile (aslında en önemli duadır bu)

Allah’a ‫ ﷻ‬yöneliriz: “Bizi doğru yoldan ayırma.”
Sûre bu şekilde Allah’a ‫ ﷻ‬kulluk sözü (ahid) ve yardım
isteme (dua) bilinci ile tamamlanır.
 HAMD - ŞÜKÜR
ْ ‫يد َّن ُك َْ َو َل‬
َْ‫ي ََ ََ ْْرت‬ َ َ َ ْ ْ َ َ ْ َ ْ ُ ُّ َ َ َّ َ َ ْ َ
‫وِاذ تاذَ ربكَ ل ِي َ شك َْرتَ َل ِز‬
ِ ٌ َ َ َّ
﴾٧ ‫ان لشديد‬ ‫ِاَ عذ ِي‬
“Bir vakit de Rabbiniz: 'Celâlim hakkı için,
diye bildirmişti.” eğer şükrederseniz,
muhakkak size(ni'metimi) artırırım ve eğer
nankörlük ederseniz, şübhesiz ki azâbım
pek şiddetlidir!’ (İbrâhim Sûresi 7)

َ َْ َ َ ٰ ْ َ ْ َُْ َ َ ْ َ ُّ ُ
‫لِل فهو اقطع‬
ِ ِ ‫مه ِبالحم ِد‬
ِ ‫ال َل يبدأ ِف‬
ٍ ‫كل ام ٍْر ِذى ب‬
işlere Allah’a ‫ ﷻ‬hamd ile
“Meşrû
başlanmazsa hayır ve bereketi kesilir.”
(İbn-i Mâce, Nikâh, 19; Ebû Dâvud, Edeb, 18)
 TAKVÂ BİLİNCİ
Kur’ân, sorumluluk (Takvâ) bilinci taşıyan
insanlara rehberlik eder,
Bu cüzde Fatiha’dan sonra Bakara suresi gelir.
Bakara, Kur’ân’ın en uzun Sûresidir. Sûre
girişinde Kur’an’ın rehberlik misyonundan
bahsedilir. Buna göre 3 grup insan ortaya çıkar:
1. Kur’ân’ın rehberliğini kabul edip takva
(sorumluluk) bilincine ulaşan müminler,
2. Bu rehberliği kesinlikle kabul etmeyip
reddeden ve vahye karşı gözünü, kulağını ve
kalbini kapatan kâfirler (kalpleri mühürlü
kişiler),
3. Vahyi kabul etmiş gibi görünen kalpleri
hastalıklı, korkak ve şahsiyetsiz münafıklar.
 TAKVÂ - VERÂ
ُ ٰ ْ َ ٰ َ ْ ْ ُ َ َ ْ َ َّ
َْ‫مك‬ ‫الِل اتق‬
ِ ‫ِاَ اكْرمكَ ِعند‬
Doğrusu Allah ‫ ﷻ‬katında sizin en üstün
olanınız, en takvâlı olanınızdır. (49/13)

Peygamber Efendimiz ‫ﷺ‬

Ey Allah’ın Resûlü! İnsanların en keremlisi
(hayırlısı, şereflisi ve değerlisi) kimdir?”
diye soruldu. Resûlullah; ‫ ﷺ‬En çok takvâ
sahibi olanlarıdır” buyurdu.
(Buhârî, Enbiyâ, 8, 14, 19; Tefsîr, 12/2; Müslim, Fedâil, 168)

VERA': Takvânın ileri derecesi. Bilmediği ve şüphe ettiğini öğrenip

iyiye ve doğruya göre hareket edip bütün günahlardan çekinme
hâleti.
 TARİH BİLİNCİ
Hz. Adem (as) ilk İnsan ve bir Peygamberdir, Hz.
Adem’le (as) birlikte tarihte bütün Peygamberler
insanlara rehberlik etmişlerdir.
Bu kısımda vahyin muhatabı insanlar ve davranış
biçimleri ile ilgili tarihten iki örnek verilir; bunlar
âdeta tarihin kırılma noktalarıdır:
1. İlk Dönem: İlk insan Hz. Adem (as) ile başlayan
tevhid ve şirk mücadelesi görülür. Hz. Adem (as) ve
eşini kandırması ile cennetten yeryüzüne indirilen
insan ile ebedî düşmanı şeytan arasındaki savaşın
başlama dönemidir.
2. Orta Dönem: İsrailoğulları ile devam eden tevhid
ve şirk mücadelesi dönemidir. Bu dönemde
kendilerine vahiy toplumu misyonu/sorumluluğu
verilen Hz. Musa (as) ile İsrailoğulları ve onların
başarısız olmalarına sebep olan etkenler anlatılır.
Âdeta Muhammed ‫ ﷺ‬ümmetinden bu hatalara
düşmemeleri istenir.
1. Cüz’den Nasihatler: - Tarih Bilinci
TARİH ŞUURU; Geçmişimiz, Tarihimiz bugünkü hayatımızı,
duruş ve düşüncelerimizi şekillendirir.

Sıçrayıp ufuk değiştirmek bile ancak bir zemine basarak

mümkündür.

Bu zemin geçmişimizdir; onunla kuracağımız sağlıklı ilişki

geleceğimizi belirleyecektir.”

Tarih, her milletlerin hafızası hem de bugünün

açıklayıcısıdır.

Bugün toplumsal pek çok tutum ve davranışın arka

planında tarihsel kodlar yer alır.

Milletlerin tarihi, onları ayakta tutan, besleyen, koruyan

kökler mesabesindedir.

Tarihiyle irtibatını kesen nesiller kendi çağlarında da var

olma krizi yaşarlar.

َ‫َوآخْر َد ْع َواه َْ َأَ ْال َح ْمد ِهلل َر ِّب ْال َع َالمي‬

ِ ِ ِ ِ
ilhami@yasar.com