PILOSOPIYA NI RIZAL SA KASARIAN AT PAG-IBIG

Nang dumating ang mga Espanyol sa Filipinas, dinala nila ang kanilang mga

pagpapahalaga sa patriarchal tungkol sa mga kababaihan na kalaunan ay nagkalat sa

kulturang Pilipino. Ang mga kababaihan sa panahon ng Kastila ay tanging nasa bahay

lamang at ang kanilang mga tungkulin ay natatanging eksklusibo sa pag-aalaga sa

bahay at pag-aalaga ng bata. Sa kabilang banda, nagkaroon ng kamangha-manghang

ideya na ang mga kalalakihan ay dapat maging tagapagbigay ng pamilya at

tagapagtanggol ng mga kababaihan. Ang mga kababaihan ay tinuruan din na sumunod

sa mga matatanda at laging magpapasakop sa mga lalaki. Inila sila upang manatiling

hindi madidiskubre hanggang sa pag-aasawa at magtuon sa mga kasanayan sa

paggawa ng mga magagandang anak na babae, maybahay, ina at mga lingkod ng

Diyos. Ang mga kababaihan ay pinagbawalan na lumahok sa mga gawaing pampulitika

dahil ito ay itinuturing na gawa ng lalaki. Pamilyar ang mga Pilipino sa isang relihiyoso

at patriarchal system ng edukasyon na binigyang diin ang domestic value na ang mga

kababaihan ay pag-aari ng mga kalalakihan. Ang paglusot ng kulturang Espanyol sa

pamantayan at pag-uugali ng Filipinas ay isang katibayan ng pyudal na relasyon sa

lipunan.

Ayon sa pilosopiya ni Jose Rizal, kalayaan ang s’yang pinaniniwalaan niya na

ang susi sa pagpapalaya ng sangkatauhan mula sa pagkaalipin, at ang kahalagahan ng

edukasyon bilang pangunahing mapagkukunan ng pagpapalaya. Malaking ang naging

pagnanais at pangarap ni Jose Rizal para sa mga kababaihang Pilipino na tamasahin

ang mga pribilehiyo sa edukasyon kasama ang mga kalalakihan. Ang mga kalalakihan

at kababaihan ay ipinanganak na pantay. Hindi nilikha ng Diyos ang mga kalalakihan at

kababaihan upang maging mga alipin, at hindi niya pinalamutian ang mga ito ng mga

kadahilanan upang mabulag lamang ng iba.

Kung ating himay-himayin ang bawat detalye hinggil sa naging buhay ng mga

kababaihan noon na hindi makaalis-alis mula sa mga rehas ng kamangmangan, pang-

aalipin, at pang-aabuso sa mga karapatan nito dahil sa baluktot na paniniwala ng mga

mananakop na s’ya ring naging kultura at kagawian na ng mga Pilipino. Dahil naipunla

na sa mga isipan na ang mga kababaihan ay naitali sa bahay at mag-aalaga lamang ng

mga anak. Kung kaya’t kung ito lang din naman ang kanilang patutungohan ay bakit pa

pag-aaralin ang mga kababaihan? At dahil hindi nakapag-aral, nagiging mangmang ang

mga ito dahil sa kakulangan ng kaalaman. At kung walang kaalaman ang isang tao,

papasok ang pang-aabuso sa mga karapatan nito. Kaya’t masasabi kong, nakita ni

Rizal ang kahalagahan ng edukasyon dahil sa pamamagitan nito, mamumulat ang

bawat isipan ng mga kababaihan sa ganitong paraan makakamtan nila ang karunungan

na s’yang susi sa kalayaan mula sa rehas ng pang-aalipin at pang-aabuso.

Ang mga kalalakihan at kababaihan ay ipinanganak na pantay. Sa pahayag na

ito, malinaw na mauunawaan natin na walang pagkakaiba sapagkat parehong tayong

tao. May mata, may ilong, humihinga, kailangan kumain, lumalakad at nakapagsasalita.

Samakatuwid, kung ano ang kaya ng isang lalaki at magagawa rin ng mga kababaihan.

Napakalaking ambag ng ideang ito ni Jose Rizal na s’yang dapat pasalamatan ng mga

kababaihan sa kasalukuyan. Dahil unang-una, sa pamamagita ng ideang ito, namulat

ang sangkatauhan na may punto at nabigyan ng pagkilala ang mga kababaihan na

lumahok sa lahat sa mga gawain sa lipunan. At dahil dito, napatunayan ng mga

kababaihan na kayang-kaya nilang makipagsabayan sa mga kalalakihan. Naging

tanyag sa iba’t ibang larang at kinilala sa buong mundo ang mga kakayahan nito.

Simula ng Komonwelt, ang mga kababaihang Pilipino ay nagtatamasa ng karapatang

mag-ayos at maging karapat-dapat sa mga pampublikong tanggapan sa pamamagitan

ng Batas Blg. 4112, na inaprubahan noon ni Pangulong Manuel L. Quezon. Bagaman

ang mga kalalakihan ay kadalasang naghahawak ng mga tanggapan ng publiko, ganon

din ang naramdaman ng mga kababaihan. Ang Filipinas ang nagkaroon ng kauna-

unahang babaeng Pangulo sa Asya - Corazon C. Aquino. Sumunod si dating

Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo. Sa Senado at ang House of Representative ay

mayroon ding mga mambabatas ng kababaihan nito, tulad nina Senador Miriam

Defensor-Santiago, Pia Cayetano at Loren Legarda. Ang Gabriela, isang party-list

group na nagpapasa ng interes ng mga kababaihan, ay palaging nanalo ng isang

kongreso sa nakaraang halalan. Ang pakikilahok ng mga kababaihan sa mga proseso

ng pamahalaan ng Filipinas ay higit sa lahat ay isang lumalagong spectrum.

samantalang ang sa industriya ng negsoyo ay nangingibabaw pa rin sa lalaki, ngunit

hindi ito nangangahulugan na ang mga kababaihan sa Filipinas ay nasa mga gilid

lamang. Ang mga kababaihan na pumamapasok sa industriya sa negosyo ay talagang

tumaas. Ang ilang mga kumpanya sa Filipinas ay talagang ginusto na umarkila ng mga

kababaihan dahil sa kanilang pare-pareho ang etika at propesyonalismo. Mayroon ding

mga nangungunang babaeng business executive tulad ng mga miyembro ng Board of

Trustee ng Asya ng Filipinas na sina: Tessie Sy-Coson at Ms. Doris Magsaysay-Hoy.

Siya ang Vice-Chairman ng SM Investments at kinilala ng Fortune Magazine bilang isa

sa 50 pinakapangyarihang babae sa mundo.

 Si Jose Rizal ay sinasabing unang nagpahayag ng sense of nation, at ng

Fiilipinas bilang isang bansang hiwalay sa Espanya, bilang isang batang mag-aaral sa

Maynila. Ang patunay na ito, sinasabing, ay matatagpuan sa dalawa sa kanyang mga

sinulat. Sa kanyang tula na "To the Philippine Youth", na isinulat niya noong 1879,

noong siya ay 18 taong gulang (at kung saan nanalo ng isang premyo mula sa grupong

pampanitikan), binanggit ni Rizal ang kabataang Pilipino bilang "Patas na pag-asa ng

aking Inang-bayan", at ng "lupain ng India" na ang "anak" ay inaalok ng "makinang na

korona", ng "Espanyol ... na may matalino at maawain na kamay". Naririto pa rin sa tula

na ito, itinuring ni Rizal na ang Espanya bilang isang mapagmahal at malasakit na ina

sa kanyang anak na si Filipinas. Ayon din sa kanyang mga memoir, na nailathala bilang

Reminiscences, binanggit niya ang oras na ginugol sa kanyang taon ng sophomore sa

Ateneo bilang mahalagang kapareho ng kanyang unang taon, maliban sa taong ito,

naramdaman niya sa loob ng kanyang sarili ang mga pagpukaw ng "damdaming

makabayan "At ng isang" katangi-tanging katinuan ". Maaaring tinukoy lamang niya ang

kahulugan na ang Filipinas ay isang kolonya ng Espanya, at tulad nito, ang Filipinas ay

isang bahagi ng Espanya. Kung ganito ang kaso, ang kanyang pagkamakabayan ay

samakatuwid ay itinuro patungo sa Espanya para sa pagiging ina ng Filipinas. Makikita

sa ibang ilaw, ang mga salitang ito ay maaaring napatunayan ng sandali ng epiphany ni

Rizal, ang kanyang sariling larawan sa isang hinaharap na oras kung gisingin niya ang

mga trahedya na marami sa kapwa niya mga indibidwal, ang nararapat na

tagapagmana ng Filipinas na kanilang inang bayan. Mababasa rin sa kanyang

sanaysay na "Pag-ibig ng Bansa" na kanyang sinulat noong Hunyo 1882 (ngunit

lumitaw sa pahayagan na Diariong Tagalog Manila noong Agosto) , nang siya ay nasa

Espanya, at siya ay 21 taong gulang. Sa loob nito ay pinag-uusapan niya ang "pag-ibig

ng bansa" na "hindi kailanman nagawa nang maipasok nito ang puso, sapagkat dala

nito ang isang banal na selyo ..;" na ito ay "ang pinakamalakas na puwersa sa likod ng

mga pinaka-kahanga-hangang pagkilos" at sa kadahilanang iyon, ang pag-ibig ng

bansa "ng lahat ng nagmamahal ... ay ang pinakadakila, pinaka-kabayanihan at pinaka-

hindi interesado" . Sinasalita niya ang Inang Bayan na "ilan sinakripisyo ang kanilang

kabataan, ang kanilang kasiyahan ... ang iba pa ang kanilang dugo; lahat ay namatay

na napapunta sa kanilang Inang bayan… Kalayaan at kaluwalhatian. ”

Maipahiwatig mula sa kanyang mga salita na sa puntong ito ang kahulugan ng bansa ni

Rizal ay ganap na nabuo at kumpleto na, at marahil hindi sa nangyari, ang ekspresyon

nito ay nag-tutugma sa kanyang pag-alis sa kanyang bansa. Habang wala pa rin sa

tuwina at bukas na pintas ng mga prayle, o ng kolonyal na gobyerno, o maging ng

Espanya para sa pag-iingat lamang niya, si Rizal sa panahong ito ay naging isang

nasyonalista at umalis sa ibang bansa para sa kadahilanan ng kanyang mga

kababayan. Ito ay napatunayan sa pamamagitan ng isang linya mula sa isang liham na

isinulat sa kanya ng kanyang kaibigan na si Vicente Gella, sa parehong buwan ay

isinulat niya ang "Pag-ibig ng Bansa", (Hunyo 1882):

“If the absence of a son from the bosom of his esteemed family is sad, no less will be

that of a friend who, being very dear to all of us …his friends and comrades, now is

away from us seeking the welfare that we all desire.  Had it not been for that, the
separation would have been more painful for the distance that separates us.   May God

help you for the good that you do to your fellow countrymen.”

Ang isa pang liham na isinulat ng kanyang kaibigan na si Jose M. Cecilio, na may

petsang Agosto 28, 1882, ay nagpapatibay din dito:

“I’m very glad that you will go to Madrid where you can do many things in favor of this

country jointly with the other Filipinos..so long as they will not give us freedom of the

press, abuses, arbitrariness, and injustices will prevail more than in other parts of the

world.”

At kaya rin si Jose Rizal ay naging crusader ay para sa kalayaan ng kanyang

bansa. Napagpasyahan niya na ang pag-ibig sa bansa ay dapat magtustos sa lahat ng

iba pang mga pagsasaalang-alang, maging sa kanyang pamilya o sa kanyang sarili, o

maging sa babaeng mahal niya.

Masasabi kong hindi biro ang sakripisyo ni Jose Rizal at ang kanyang

dedikasyon sa ating Inang bayan. At upang tayo’y makawala sa rehas ng mga

dayuhang mananakop upang ating matamo ang ating sariling kasarinlan na s’yang

tinatamasa natin ngayon sa kasalukuyan. Tunay ngang s’ya ay dapat na hirangin bilang

Pambansang Bayani. Kaya’t nakita ko ang importansya o kahalagahan ayon sa ideya ni

Jose Rizal tungkol sa pagmamahal sa bayan. Una, Ito ay ipinaglaban ng ating mga

bayani at isa na rito ang naging kontribusyon ni Jose Rizal upang tayo’y makawala sa

mga rehas ng mga dayuhang mananakop. Dugo, pawis at buhay ng ating mga bayani

ang kanilang inialay sa ating bayan upang makamit natin ang ating Kalayaan at
kasarinlan. Kaya naman tayong mga Pilipino ay dapat pahalagahan at mahalin ang

ating bayan sapagkat hindi na natin kailangan matatamasa ang mga paghihirap kagaya

ng ating mga ninuno na nag-hirap pa maging nagbuwis ng buhay para makamit ang

minimithing kalayaan. Pangalawa, Ito ang ating pundasyon at ito ang bansa na ating

sinilangan. Mahirap manirahan sa ibang bansa lalo pa at iba ang ating tradisyon at

kultura sa ibang mga bansa. Kung tayo ay mawawalan ng tirahan ay para tayong mga

ibong nawalan ng tahanan at hindi natin alam kung saan tayo dadapo.Kung tayo ay

titira sa ibang bansa ang mangyayari sa atin doon ay magiging alipin na lamang nila

sapagkat minamata ang mga Pilipino ng taga ibang bansa. Pangatlo, ang ating bansa

ay ang kumakatawan sa atin. Kung ating mahal an gating bayan ay para na rin nating

minahal an gating sarili. Nakakatuwang isipin at Makita na may mga taong nagmamahal

sa kanilang bansa, ibig sabihin bukod sa mahal nila ang kanilang sarili ay mahal din nila

ang kanilang kapwa Pilipino. Ang ating bansa ang ating pagkakilanlan ito ang ating

kinagisnan dito tayo lumaki at ito ang ating tahanan. At panghuli, ang ating bayan ay

tanda ng ating kalayaan. Kung hindi natin mamahalain ang ating sariling bayan, para na

ring nagpapalugmok tayo sa pang-aalipin ng mga dayuhan na walang ibang lingid kundi

ang pansariling interes.

Ang kaunlaran ng isang bansa ay nagsisimula sa pinakamaliit na sektor o unit at

ito ay tayong mga indibidwal. Tao ang siyang gumagawa ng rason upang harangin ang

siyang pag-unlad ngunit tao rin ang susi upang matigil ang ganitong sistema. Ang

pagiging nasyonalismo ay nakakatulong sa bansa dahil dadami at tataas ang kita ng

bansa na maaaring makasungkit ng mga investors at maaaring maging rason upang

dumami ang oportunidad na makahanap ng mas maaayos na kabuhayan. Ang Asya ay

binubuo ng maraming bansang may kanya-kanyang kultura at dahil sa kaibahan na ito,

sa tulong ng pagiging nasyonalismo ay nagkakaroon ng kanya-kanyang

pagkakakilanlan ang mga bansang ito. At kung lahat ng bansa sa Asya ay maunlad

dahil sa kani-kanilang yamang tao ay makikilala ang Asya sa buong mundo.

Maaalintulad natin ang nasyonalismo sa isang ulam na ikaw mismo ang nagluto. Paano

malalaman ng iba na masarap ang iyong niluto kung ikaw mismo ay umayaw na

matiikman ito at sa halip ay pinili mong subukang tikman ang luto ng iba. Mapapanis

lamang ang iyong niluto dahil wala ni isa ang gumalaw rito. Ang nasyonalidad natin ay

wag natin hayaang mapanis lamang at masapawan ang iabang salinlahi sapagkat ito

ang nagdidikta kung sino talaga tayo. Ang pagiging nasyonalismo ay gawin na natin

mismo!

MGA SANGGUNIAN

Aquino, Maria Corazon. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila:

National Commission for Culture and the Arts. Retrieved
from https://philippineculturaleducation.com.ph/aquino-maria-corazon/
Culian, R. (2017). Prezi Inc. Retrieved on April 24, 2020. Retrieved from
https://prezi.com/siuygr4ep4h4/si-rizal-at-ang-mga-naging-pangulo-ng-pilipinas/
E. San Juan, Jr. (2011). The Philippines Matrix Project. Retrieved on April 24, 2020.
Retrieved from https://philcsc.wordpress.com/2011/09/16/jose-rizal-and-the-
woman-question-revised-9162011-e-san-juan-jr/
GABRIELA (2020).1 Billion Rising. Retrieved on April 24, 2020. Retrieved from
https://www.onebillionrising.org/41139/gabriela-national-alliance-of-filipino-
women-southeast-asia-philippines-indonesia-thailand-vietnam-singapore-
malaysia-cambodia-laos/
National History Commission of the Philippines (2018). Philippine Information Agency.
Retrieved on May 4, 2020. Retrieved from
https://pia.gov.ph/features/articles/1016602
Nuevaespaña, A. (2014). Senate of the Philippines. Retrieved on April 24, 2020.
Retrieved from https://www.senate.gov.ph/photo_release/2014/0728_03.asp
Rizal: Life and Philosophies (2010). Retrieved on May 4, 2020. Retrieved from
https://kaspil123.wordpress.com/binan/
SM Investments Corporation (2019). Retrieved on April 24, 2020. Retrieved from

https://www.sminvestments.com/company/board-of-directors/teresita-t-sy-coson