REPUBLIC OF THE PHILIPPINES

Commission on Higher Education

Region III – Central Luzon
BULACAN AGRICULTURAL STATE COLLEGE EXTENSION PROGRAM
BALAGTAS TECHNICAL VOCATIONAL COLLEGE
(CASTRO CAMPUS)
Pulong-Gubat, Balagtas, Bulacan
A.Y. 2019-2020

LAWISWIS KAWAYAN LAWISWIS KAWAYAN

(Awiting-Bayan mula sa Samar Leyte) (Salin sa Tagalog na inawit ng Mabuhay
Singers)
Ako magtatanom lawiswis kawayan Sabi ng binata halina O hirang
Akon la kan pikoy palatay-latayan
Magpasyal tayo sa lawiswis kawayan
Salbahis nga pikoy ka-waray batasan
Sinmulod ha kwarto, kan Inday higdaan Pugad ng pag-ibig at kaligayahan
Ang mga puso ay pilit magmahalan.
An panyo, an panyo nga may sigarilyo
Ginpiksi ni Inday kay may sentimiyento Ang dalaga naman ay bigla pang umayaw
An nasisinahan, an nabi-,an nabibidu-an
Sasabihin pa kay Inang nang malaman
Tunghod la han hadton nga waray katuman
Binata’y nagtampo at ang wika ikaw pala’y
An ine nga hugpo lawiswis kawayan,
ganyan
Diin an higugma nga may rayan-dayan
Magburugto gayud mga gin-angayan Akala ko’y tapat at ako’y minamahal
Maglipay ngatanan mga kasangkayan.
Ang dalaga naman ay biglang umiyak
An ine nga pikoy nga pikoy paglupad Luha ay tumulo sa dibdib pumatak
murayaw
Binata’y naawa lumuhod kaagad
Natuntong han sanga tapos naparayaw
Nagmakaamo at humingi ng patawad.
Binuklad an pako, an pako daw hilaw nga
Dahon
An iya pagrayhak nga ak ginkinantahon.

AWITING-BAYANG WARAY
PAGPAPALIWANAG:
Gusto ng isang binata na mamasyal sila ng dalaga sa lawiswis kawayan, upang
doon mag kausap tungkol sa nararamdaman ng binata sa dalaga, ngunit andg dalaga
ay tapat sa kanyang magulang nais nitong magpaalam muna, akala ng binata ayaw sa
kaniya ng dalaga.
Ngunit nagtampo din ang dalaga dahil akala niya hindi siya mahal ng binata
kung kaya ito ay nagtampo. Nagbalik ang binate upang suyuin ang dalaga at humingi
ng tawad dahil sa kaniyang inasal.
Ipinakikita lamang ng dalaga na hindi natin dapat balewalain ang mga
magulang kung puwede naman na magpaalam sa magulang bago magpaligaw at
sumama sa isang binata ay dapat na magulang ang unang makakaalam. At kung tunay
at tapat ang pag-ibig ng isang binata ito ay igagalang niya dahil ito ay pag respeto ng
dalaga sa kaniyang mga magulang.

AWITING-BAYANG ILONGGO
 DADANSOY DADANSOY
(Awiting-Bayan mula sa Negros (Salin sa Tagalog)
Occidental)

Dadansoy, bayaan ta ikaw Dadansoy, iwan na kita

Pauli ako sa payaw Uuwi ako sa payaw
Ugaling kung ikaw hidlawon Kung sakaling ika’y mangulila
Ang payaw mo lang lantawon Sa payaw, ikaw ay tumanaw.

Dadansoy, kon imo apason Dadansoy, kung ako ay iyong susundan

Bisan tubig di magbalon Kahit tubig, huwag ka nang magbaon
Ugaling kung ikaw uhawon Kung sakaling ikaw ay nauuhaw
Sa dalan maabubon-bubon. Sa daan, gumawa ka ng munting balon.

Konbento, sa diin ang cura? Kumbento, nasaan ang pari?

Munisipyo, sa diin hustisya? Munisipyo, nasaan ang hustisya?
Yari si Dansoy makiha, Heto si Dansoy, may kaso
Makiha sa paghigugma. Kinasuhan dahil umibig.

Panyo mo kag ining panyo ko Ang panyo mo at panyo ko

Gisigisi-a kay tambihon ko Asawa kita, asawa mo ako.
Ugaling kung magkasilo
Bana ko ikaw, asawa mo ako.
PAGPAPALIWANAG:

Ipinakikita dito ng lalaki na mahal niya ang kaniyang asawa at kaya niyang
suungin ang kahit anung pagsubok para magkasama ulit sila ng kaniyang asawa, hindi
niya inalintana ang panganib na kaniyang haharapin. Kung kaya’t nasabi ng babae na
sila ay mag asawa hindi dapat magkalayo. Ipinapakita dito ang pagmamahalan ng mag
asawa na hindi dapat maghiwalay.

AWITING-BAYANG SUGBUWANON
 SI PILEMON LAWISWIS KAWAYAN
(Awiting-Bayang Cebuano) (Salin sa Tagalog)

Si Pilemon, Si Pilemon Si Pilemon, si Pilemon,

namasol sa kadagatan nangisda sa karagatan,
Nakakuha, nakakuha Nakahuli, nakahuli ng
ug isda’ng tambasakan isdang tambasakan
Guibaligya, guibaligya Pinagbili, pinagbili
Sa merkado’ng guba sa isang munting palengke
Ang halin puros kura, ang halin Ang kanyang pinagbilhan,
Puros kura ang kanyang pinagbilhan
Igo ra i panuba. Pinambili ng tuba.

PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita dito na nangisda o naghanapbuhay siya para lamang ipambili ng
tuba ang kaniyang kinita.

AWITING-BAYANG BICOL
 KUDOT KUDOTAN KUROT KUROTAN
(Awiting-Bayan mula sa Bicol) (Salin sa Tagalog)

Kan ako sadit pa Noong ako ay maliit pa

Sadit ka pa man Maliit ka pa rin

Nagkarawat kita nin Naglalaro tayo ng

Kudot-kudotan kurut-kurutan

Kinudot mo ako Kinurot mo ako

Kinudot taka man Kinurot din kita

Ang simbag mo sako Ang saot mo sa akin

Luway-luwaya man Kung pwede mahina lang

Haen ka na baya Nasaan ka na ba?

Kakawat kong madaya Kalaro kong madaya

Ang Kudot-kudotan Ang kurut-kurutan

Sakuyang girumdum Aking naalala

Haen ka na baya Nasaan ka na ba

Kakawat kong madaya Kalaro kong madaya

Ang Kudot-kudotan Ang kurut-kurutan

Hinahanap ko ngonian. Hinahanap ko ngayon.

PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita dito na hinahanap niya ang kaniyang kalaro naalala niya nung sila ay
bata, ito ay tanda ng isang pagkakaibigan na pinahalagahan ang kanilang pagkabata, na
kahit sila ay malalaki na ay hindi nakalimutan ang kanilang pinagsamahan.
AWITING-BAYANG PAMPANGA

ATIN CU PUNG SINGSING MAY SINGSING AKO

 (Awiting-Bayan mula sa Pampanga) (Salin sa Tagalog)

Atin cu pung singsing, May singsing ako

Metung yang timpucan,
Amana que iti,
Qng indung ibatan;
Sancanqueng sininup,
Qng metung a caban,
Mewala ya iti,
Ecu camalayan.
Sa pamamagitan ng isang
magandang hiyas
Minana ko ito
Mula sa aking ina
Itinago ko ito nang maayos
Sa isang dibdib
Ngunit nawala lang ito
Nang hindi ko napansin

Ing su cal ning lub cu, Ang sakit ng puso sa loob ko

Susucdul qng banua, Ay kasing taas ng langit
Picuruz cung gamat, Ang aking mga kamay na tumawid
Babo ning lamesa; nasa mesa
Nino mang manaquit Kung sino man ang makahanap
Qng singsing cung mana, Ang singsing na minana ko
Calulung puso cu, Ang mahinang puso ko
Manginuya queca. Ay mangangamba magpakailanman.

PAGPAPALIWANAG:
 Ipinakikita dito na sobrang panghihinayang ng babae nung mawala ang singsing
na minana niya pa sa kaniyang ina, na pakiramdam niya hindi niya napahalagahan
kung kaya ang sakit ng kaniyang kalooban ay di niya mawari na parang magkakasakit
siya sa puso sa sobrang panghihinayang. At kung ito ay makuha o mapunta sa ibang
tao labis ang sakit na kaniyang mararamdaman.

TULANG BIKOL

TIGSIK NA BIKOL TULANG KASIYAHAN

TOLONG TIGSIK
Tigsik ko an kaogmahan, pag sa lalawgon
mo, naheheling, nakakagian.
Dawa anong pagal an namamatean,
Minakusog sagkod pa man.
Tigsik ko an sakong pagkalingaw
Ta ika sana an narurumduman pag ako
napupungaw.
Da ka mawara sa isip ko aru-aldaw,
Maski ngani sa pagturog ko, napupurisaw.
Tigsik ko ining sakong pagkatungka,
Dawa ipirong ang mata, pirit man giraray
minabuka.
Matalukbong, matagilid, malitong asin
mapadla, ining katre ko, ribong na kun ako
mabuhat o mahigda.
Gusto ko ang kasiyahan
Pag ang mukha mo’y nakikita, nakakagaan.
Kahit anong pagod ang nararamdaman,
Lumalakas pa rin naman.
Gusto ko ang aking pagkalimot,
Dahil ikaw lamang ang naalala pag ako’y
nauulila.
Di ka mawala sa isip ko araw-araw
Kahit sa aking pagtulog, naguguluhan.
Gusto ko tong pagiging antok,
Kahit ang mga mata, pilit ding itong
bumubuka.
Magtatakip, tatagilid, gugulong at madapa,
Itong higaan ko’y nalilito kung ako ba’y
babangon o hihiga.

PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita dito na may isang taong inspirasyon na masaya kung siya ay nakikita
at gumagaan ang kalooban niya. Na kahit siya nakakalimot ito pa din ang naalala niya
maging sa pagtulog di mawala sa kaniyang isip. Inspirasyon na maituturing.

TULANG ILONGGO

NAGAHIGUMA ANAY SA TRISIKOL NAG IIBIGAN SA TRISIKEL

Nakita ko sila ngiti ng ngiti

Nakita ko sila naga ngisi-ngisi
Nakanguso ang bibig
Gabuslo ang bibig
Katalaka gid ni Nakakairita talaga
Ay! Abaw ko gwapo daw Hay nako! gwapo daw
Angay ka to-i Hindi naman bagay
Ang dilagro gisi-gisi Ang pantalon punit punit
Kumbaga iskinny Parang skinny

Nakibot gid ko sang sila nagpungko Nagulat talaga ako nung sila ay umupo
Ang lalaki nautyo kag ini gaduko Ang lalaki inantok at siya ay yumuko
Sa kamrusanay gin kapoy gid si Toto Sa kalimutan napagod si Toto
Wala pa maiyawan ang dipuga ng tuko Hindi pa nakuntento ang bayawak

Naglakat ang trisikol Umalis ang trisikel

Kag tuman ka tugnaw
Ang lalaki nag kupo sa tsangaw
Ang tunto amo man ang kalingaw
Ilok ni Inday naga alingasaw
Daw ano manlang ang gin asinan
nga langgaw
At sobrang lamig
May insekto na sa kanya ay dumapo
Ang luko-luko ay nalibang
Kili kili ni Inday umaalingasaw
Parang tulad ng suka na inasinan

Sige undag kaya pa sa kabatuhan Sige sa pagtambay sa batohan

Baw ang mga pesti wala pa maiyawan
Makadugsing daw kami subayan
Mga henerasyon lain nagid man
Hay naku! Ang mga luko-luko hindi pa
Nakuntento
Magharutan parang kami’y lalanggamin
Mga henerasyon iba na sa ngayon

PAGPAPALIWANAG:
Tinutukoy dito ang mga kabataan na nakambay lamang at nagliligawan kahit
san man lugar kahit trisikel. Pinansin dito ang pananamit ng mga kabataan nap unit
punit ang pantalon ay sinusuot pa din dahil ito ang uso, kahit di pa naliligo di nila
alintana na sila ay amoy pawis na basta sila ay nakatambay at nagliligawan, di rin
alintana na di na mgandang tingnan ang paghaharutan kung saan. Iba na ang sibol ng
bagong henerasyon.

TULANG ILOCANO

BANTAY ANSAD BUNDOK ANSAD

Isang magandang tanawin

Maysaka a napintas a buya
Parang ikinulong mo ako
Kas iti maysa a dayag sa bukudtangi mong
mayarigka kagandahan
Binaludnak ta kayawmo a kahit gaano katas ang
nagpaiduma bundok sa dibdib mo
Uray kasanot’ kangato
bantay-barukongmo,
aakyatin ko
Sang-ataekto latta para Makita ko ang iyong
Tapno innak imatangan kabuoan
pakabuklam na bukod tangi
Nga ingget sadia pag nasa tuktok / taas
No addaak dita masarap ang pakiramdam
Alimpatokmo
Umapay kakaimasa a
rikna
at lahat ng aking mga
Ket dagiti arapaapko pangarap ay makamit
maabelda bundok ansad, mula sa
Bantay Ansad. Babaen toy mga sulat
tugot-pluma andidito ako para sayu
Adtyoak nga umay kenka oo, hindi sapat ang mga
umabrasa salita
Wen, saan nga umdas para ipakita ko ang aking
dagiti balikas paghanga at pagmamahal
A pangibuksilak saiyo
pammategko kenka

PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita dito ang pagmamahal sa magandang tanawin na ipinagkaloob n
gating PANGINOONG DIYOS na nagbibigay ng ganda ng paligid, ganda ng tanawin
na nakakagaan sa pakiramdam kapag ito ay ating natatanaw, at nais akayatin upang
lalong matanaw ang ganda nito mula sa tuktok ng bundok.

TULANG CEBUANO

DARAY-AHAN SEASHORE

I miss hearing the

Nahidlaw ako sa
crisp laughter
pagpamati kang
urudyakan of little waves by the
Samtang nagapautuy-utuy batyag seashore
Ang akun dapa-dapa While my feet wallow
sa kakalam in the sweet-tngling
kang baras nga feeling of the sand
Naghilot kadya massaging my soles.
Rugya sa Manila, sa Here in Manila, it is
water voices ko gid Only in Enyas water voices
lang ni Enya
mabaitan ang ambahanlin kang balud That I could hear the
kag indi run songs of waves
Makahilot ang baras And the sand by
sa daray-ahan the seashore
sa akun dapa-dapa could no longer
nga kapoy rumani sa massage the soles of
paglagas my feet that are tired of
Kang dyip kag bus running after
pauli sa La Pinas jeepney’s and buses
going home to Las Pinas

PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita dito ang pangungulila ng isang tao kung saan sa lumaki siya na
nakikita ang isang dalampasigan hinahanap ng kanyang pandinig ang tunog ng mga
unting alon na masarap marinig at ang buhangin na animoy minamasahe ang kanyang
talampakan. Samantalang nung nasa Maynila siya iba ang naririnig niyang agos ng
tubig na galing marahil sa tubig nawasa at pagod at kaniyang mga paa na
nakikipaghabulan sa mga dyip at bus pauwi sa kanilang tahanan sa Las Pinas.

TULANG WARAY

KALAGIW ELOPEMENT

Maupod ako ha imo ha I will go with you

bulan, to moon,
waray sapayan? Why not ?
Pero kinahanglan ko But I need to bring with me too
dad-on an mga bukad all the flowers
ngan laya nga mga dahon and all the dry leaves
Ha akon hardin, an in my garden, the
alimyon fragrance
Han kan otoy buhok. of otoy’s hair, the stars
an mga bitoon ha in the skies of
limon limon
ngan an mga siday, and these poems,
minayuyo ko, my beloved,
ang mga siday ha all these poems
akon dugyan. in my heart.

PAGPAPALIWANAG:

Ipinakikita dito na gusto niyang lumayo sa kaniyang tahanan, ngunit gusto

niyang bauin ang mga alala sa pamamagitan ng mga bulaklak at mga tuyong dahon sa
kaning hardin at ang amoy ng buhok ni otoy. At ang tulang ito mga minamahal , lahat
ito ay nasa puso niya. Babauin niya sa kaniyang pag lisan.

MAIKLING KUWENTONG AKLEANO (AKLANON)

Nagahueat kay Sally

Ni Nelia D. Bamba
 “Maabot si Sally makaron nga adlawi!” hambae ni nanay.
“Kinahangean nga mag-agto kita sa terminal it bus sapag abi-abi kana.” Ni Ben.
“Nagsunod sanday Tatay ag Ben. Sigurado gid nga may mabug-at nga dinaea si
Sally. Nagpabilin si Tiya Rosa sa baeay sa pagpahaum ku mga paborito ni Sally nga
buko shake ag bibiingka.
“Kasadya gi a nay! Pagkatapos it daywang buean nga pag-obra, mauli eon imaw,”
hambae ni Ben. “Ano baea ro anang daea kakon?”
Sa terminal, nagpangutana si tatay,” ro mga bus hay nag-aeabutan ag nagpaeanaw
eon. Siin ta si Sally?”
Nagapatunod eon ro adlaw. Hueaton pa naton ro masunod nga saekyan. “Basi una
eon karon Sall,.” Hambae ni nanay nga may kahawag sa anang limog.
May pagpugong sa anang euha, naghambae si Ben, “Nay, sigurado ako nga una
eon imaw sa masunod nga saeakyan. Indi ka mahawag.” Hara eon ro ulihi nga
saeakyan halin sa banwal!” hambae ni Tatay. “Kabay pa nga una eon karon si Sally.”
Sa pagbukas ku pwertahan it saeakyan, masinadyahong dumaeagan si Sally sa
anang pamilya ag nasinggit “nanay, tatay iya eon ako!”
“Ginpahawag mo gid a kami tanan,” hambae ni tatay.
“Pasensiya gid a kamo, masyado nga mahaba ro traffic”, hambae ni Sally.
Ginbuligan nanday tatay ag Ben si Sally sa anang mga bag.

SHORT STORY FROM AKLANON

(ENGLISH TRANSLATION)

Waiting for Sally

By: Nelia D. Bamba

“Sally is coming home today!” said mother. “We should go to the bus terminal to
welcome her.” Father and Ben went along. Sally will surely have heavy baggage.
Aunt
 Rosa stayed back home to prepare Sally’s favourite buko shake and bibingka.

“How exciting, mother! After two long months of work, she is coming home,” said
Ben. “I wonder what she bought for me.”

At the terminal, Father asked, “Buses have come and gone. Where is Sally?”

“The sun is now starting to set. Let’s wait for the next bus. Sally might already be
in it, “mother said with a worried voice.

Holding back tears from his eyes, Ben said, “Mother, I’m sure she’s on the next
bus. Don’t worry.”

“Here is the last bus from the city!” said father. Let’s hope Sally is in it.”

As the door of the bus opened, Sally ran to her family with smile on her lips and
shouting “Mother, father , at last, I’m here!”

“You have made everybody worried,” said father.

“I’m sorry but traffic was long. “ said Sally.

Father and Ben helped Sally with her bags. Sally carried the extra bag. “Ben, I
bought you three new t-shirts and a back pack,” said Sally.

“Thank you,” said Ben. “But what is more important is we’re together again.”

PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita dito sa maikling istorya na ito, na ang isang mag-anak ay nnaghihintay sa
isa nilang kaanak na nalayo dahil nagtrabaho ito nang malayo sa kanila. Ipinakikita din
dito na sa anumang pagkakataon, hanggat hinndi ka nila kapiling, mag-aalala at mag-
aalala sila sayo. At isa pa ay, hindi importante ang bagahe at mga pasalubong na iuuwi
ng iyong kaanak. Mas importante pa din ang kaligtasan ng inyong kaanak na inaasan
ninyong umuwi.
 SHORT STORY FROM WARAY

SIGBIN

It us aka gab-e nga kalipayan pwedi maging sunud-sunod ngada sanoman.

Gin abo thin napulo (10) ka tuig para mabaruan niya kun an karuyag signgon hito nga
linya. Puro mga suga ngan dire mga kakilala an iya kaupod kada gab-e
Karuyag niya an tokar nga bagan naagos ha iya bug os nga lawas. Karuyag niya an mga
bag-o nga katawohan nga iya nakikilala, an makararayhak nga mga irimnum nga dire na
ngani niya nangangaranan ngan mga bituon nga dire na niya manumdoman.
Puro karisyohan lay iya kinabuhi ngan tanan pwedi umupod.
Pero umabot an adlaw nga umabat na hiya.
An inpeksyon kay nagtinago lan maupay, umabot an pira anay ka tuig sano magpakita an
tunay nga mga simtomas. Normal manla unta it hinarat, kakapuyon la hiya dayon bisan
waray rason. Ngan umabot an adlaw nga nagpakita na an mga bukol.
An iya daw ito kalugaringon nga naato han inspeksyon, ansyan yakan han mga doctor.
Tapos mat mga gab-e nala nga mag pipinan ngadi hiya nga unta umato pa hira hin makusog.
Waray hiya paghuna hin maraot, an paghuna-huna han mga tawo tingod ha iya han ira na
nabaruan. Tapos, nasumo nala niya ha nga tanan nga mga maglain nga eksperyins, waray
nala hiya pag estorya tungod hito, bisan ha pamilya ug kasangkayan. Kay an ira pagkita ha
iya an nag bag-o han una nahuhusayan hira ha iya, pero yana?
Ansya na ine yana it iya kinabuhi.
An mag liligtas unta ha iya, an antiretrovirals, pero bisan ngani pag kalma ha iya dre
natalab. An nahimo la hine nga medisina an pahinayon an pag sarang han virus ha iya lawas,
para daw mabuhi la hiya hin normal ug bisan manla harani la ha pagiging normal.
Waray hiya iba nga hingyap kundi an bumalik an iya una nga kinabuhi, mga paka sosyal
nga sarayaw kada gab-e, makabiling hin dire kilala pero maupod ha iya para makit-an an
maupay nga pag gawas han adlaw. Kaso natika lagas na hiya ngan naabat na hiya han bug-at
han iya mga pagbasol nga bagan gin dadanas na hiya ngadto ha tuna.
Pero dire niya karuyag maging priso ha iya mga kabarasol-non.
Mayda la gihap naghuhulat ha iya nga maupay nga kinabuhi bisan kun pira nala hiya
kaadlaw ha kalibutan. Bisan kun pira ka summer it lumabay, nahingyap la gihap hiya nga
mayda la gihap maupay nga kabubwason para hiya, naghuhulat la.
Naghuhulat para la hiya.
Nag leave hiya ha trabaho, naghuna-huna lan iba nga para ha Holy Week. Umasa hira hin
mga litrato niya ha dagat, nag babakasyon, naghuhulat la umulnod it adlaw.
Pero an hiya gud misyon kay harayo ha kun anuman an huna-huna iya mga sangkay.
Naghalungkat hiya hin mga estorya nga may sugad han iya sakit. Mayda usa nga nasiring
nga han una nga adlaw gumawas daw ito para makatirok hin damo pa nga biktima, mga
kabataan nga ginkukuha an kasing-kasing para himuon nga anting-anting.
Ha luyo han iya awto mayda hiya usa kasako nga ambot kun anon sulod, kumita hiya
luyo, waray nat gigi-os nga sako pira n aka oras an naglabay. Nakonsensya hiya. Karuyag
gud ine niya buhaton?
Gin itsapwera nala niya an iya konsensya. Dire na hiya kikilal-on, dire na gud. Kailangan
hin sakripisyo para makuha niya an karuyag.
Waray hibabaro kun anon postura hito. Mayda ngani mga estorya hin kambing ngan
ayam nga patalikod an lakat. Mayda liwat itom nga misay peero demonyo. Mayda gihap
estroya nga may tawo nga may lawas hin uwak, may pako, ngan an tiil kanan insekto.
Basta an hiya hibaro nga annsya la ini an makakasolbar ha hiya problema.
Ginkuha niya an sako, gindara ha halu-ag nga tuna ngan naghulat gumab-e. Karuyag niya
mag sigarilyo pero bangen mahadlok an aada ha sako hin kumita hin usok.
Pumuruko hiya ngan gindat-ol an iya pusil ha hirani ha may kasing-kasing. Niruniyan pa,
an sako naglinanguya pero waray lat niya pansina.
Bagan nanganga-piyong na adto hiya tapos mayda dako nga itom nga tidaraon ha iya.
Malaksi. Mas malaksi kaysa iya huna-huna.
Umabot itun ha iya, pero ginkuha an sako ngan ginbanga. Maaram hiya nga makusog ini
nga butang.
Nagikitaay hira ngan iya gin pusil.
Upat ka pusil tapos nawara na adto nga dako nga maitom. Kaso waray hiya pag singanhi
para la bumalik nga waray dara. Iya ginlanat an halimaw ngan iya naabtan ha may salog nga
itom n tubig.
Ginpusil niya halimaw, us aka pusil la tinablan na. Makusog ngan madagmit an tibok han
iya kasing-kasing han sumarop hiya han tubig nga itom. Ngan iya gin inom.
Mapait ngan maaslom an iya rasa.
An iya rasa kay baga kan nakalaya.

SHORT STORY FROM WARAY

( ENGLISH TRANSLATION)

SIGBIN

A night of fun can follow you forever.

It took her 10 years to learn the lesson. Her nights were spent bathed in lights and
surrounded by strangers.
She loved the rush of the music as it spread through her body. She loved the new people,
the exciting scenes. There were drinks she couldn’t prounounce and stars she couldn;’t wait
to remember. Her life was a party and everyone wa invited. But then she started to feel it.
The infection hid itself well, years would pass before the real signs showed. Fevers would
be a normal occurrence, she would feel tired every day without reason. And there were the
bumps. The doctors told her that it was her body fighting against the infection. There were
nights where she prayed they would gight harder.
She didn’t think, that’s what most people assumed when they found out. After enough
bad expiriences she stopped talking about it, even to her family and friends. It was the way
they looked at her that changed, people used to see her for the beauty that she was, but now?
Now this was her life.
Antiretrovirals, they were supposedly her savior, but they could never quite come down
from the cross. All they did was slow the progress of the virus in her body, she could live a
normal life, or as close to normal as possible.
There was nothing more she wanted than to run back to her old life, of dark nights and
wild passions, of finding the stranger that she would watch the sunrise with. But she was
getting old and she could feel the weight of regrets keeping her close to the ground.
She would not be a prisoner of her regret.
There was still the rest of her lofe she needed to live. No matter how many summers
passed over her, she still had hope that the future was theer, waiting.
Waiting just for her.
She took a leave from work for vacation, everyone assumed it was b ecause of the Holy
Week. They expected to see pictures of her by a beach, sipping on a sweet drink and lazing in
the sun.
But her true mission was far removed from the leisure and luxury that others had come to
expect.
She did her research, there were tales that it went out of hiding during that time to look for
more victims, children whose hearts it would make into an amulet.
She stared at the sack in the back of her car. It had stopped moving hours ago and she left
a pang of guilt. Was this really what she wanted to do?
So chased away those thoughts. She would not be defined by one thing, not anymore.
Certain sacrifices would have to be made to ensure that she would find her prize.
No one knew what it looked like. There were stories of hornless goats and dogs that
walked backwards. There were other tales of cat like demons with black skin. There was even
a legend of a crow like body with wigns and grasshopper like legs that it used to leap.
All she knew was that it was the last thing that could help her. She took the sack and
waited in the field intil night fell. Her body craved cigarettes, but smoke might scare the
creature off and she wouldn’t take that chance.
She held the gun close to her chest and sat silently. The bag started to rustle after a few
hours, but the ignored it.
Her eyes were heavy when she spotted a large black spot moving towards her. It was fast,
faster than she expected.
It reached the sack and carried it in its mouth. The creature was strong and stared at her.
Their eyes met and she raised the gun.
Four shots and the creature was gone. She couldn’t have come this far just to be left with
nothing. She ran to where the beast was and spotted a small pool of black liquid on the
ground.
One of her shots hit it. Her heart raced as she knelt to the liquid. She took some in her
hands and swallowed.
It tasted of bitterness and bile.
It tasted of freedom.
PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita dito sa kwenton aito na, hindi hadlang ang ibang tao upang gawin mo ang
gusto mong gawin. Kung ano ang ikinaliligaya ng puso mo, gawin mo. Kung saaan ka
magiging masaya, gawin mo. Kung sa tingin mo, doon ka magiging matagumpay,
gawin mo. Ngunit, wag mong isasakripisyo ang buhay mo sa isang bagay na maarin
mong ikamatay. Itong kwentong ito ay hindi lamang tumutukoy sa pagtuklas ng
misteryo. Habang binabasa ko ang kwentong ito, nakita ko na mas importante pa rin
ang buhay kaysa sa mga bagay na gusto nating gawin habang tayo ay nabubuhay.

SHORT STORY FROM CEBUANO

DAYAMDAM

“Busa suginli ko kabahin sa imong kahoy,” miingon ang buyog sa Dayamdam.

“Buyno, kini ang labing maayo nga kahoy sa kalibutan alangan!” Mangarbohon
nga mitubag ang Dayamdam. Nasayod ang kadagdahan nga walay kahoy sa
kalasangan ang mutombas sa katahom ni’ng kahoya. Aduna kini’y nindot nga mga
bulak nga namulak sa ting-init ug kung mamunga! Pagkatam-is ug baho nga labing
makapalipay nga butang sa bisan kinsang nakapanimaho.
Nangutana ang buyog, “Unsa sa mga tawu? Gipakigbahim ba nila imong mga
hunahuna sa kahoy?”
“Nahibalo naka kung unsa ang mga tawu,” and Dayamdam mitubag. Kanunay
naghuna-huna sa kaugalingon. Dili man galing mangayo ug pagtugot kung manguha
ug bunga sa akong kahoy.”
“Pagkadinul-anan!” Misinggit ang buyog.
“Kining mga tawu walay pamatasan sa mapagmahitas-ong tubag sa Dayamdam.
Niadtong panahona, anng tibuok nga kahoy miuyog. Ang buyog milupad
paingun sa luwas nga dapit, apan ang Dayamdam nagpabilin sa mga sanga ng
kahoy.
“Kinahanglan kang mudagan” singgit sa buyog.
“Unsa’y nahitabo?!” pagtuaw sa Dayamdam.
“Ang mga tawu! Ang mga tawu giputol imong kahoy.” Misuway pagtabang ang
buyog sa Dayamdam apan gamay kayo kini aron mubitbit sa linalang. Padayon
gihapon ang buyog sa pagtabang sa iyahang higala pinaagi sa pag-ikos sa mga tawu
kinsa misuway pagputol sa kahoy, apan walay kapuslanan.
“Dagan higala! Dagan palayo” ang buyig misinggit.
“Apan nasayod ang buyog nga dili mubiya ang iyahang higala sa kahoy. Alang sa
Dayamdam, ang kahoy labaw pa sa us aka puluy-anan. Ang kahoy sa kinatibuk-an
niini nga maisanga sa mga ugat ug mga buwak sa kasingkasing niini. Mamahimong
makabuhat ug mga sinina gikan sa mga dahon sa kahoy ng ug mogahin sa tibuok
niyang kinabuhi sa taliwala sa panit ug sa bunga,
Ang buyog mitutok samtang ang kahoy giputol sa mga kamot sa tawo ug kung
mahimo pa kini muhilak, hagbay ra kini mihilak alang sa iyahang igala. Ang mga
tawu miangkon ug labaw pa sa usa ka biktima matag-adlaw u gang tibuok
kalasangan gila kini.
Niadtong gabhiuna ang mga kahoy naglanog-lanog sa mga awit sa Dayamdam, sa
walay katapusan nga paghinumdom sa labing matahum nga kahoy sa lasang.

SHORT STORY FROM CEBUANO

( ENGLISH TRANSLATION)

DAYAMDAM TREE

“So tell me about your tree,” said the bee to the dayamdam.
“Well, it’s the best tree in the world of course!” The dayamdam said proudly. It
had known that no other tree in the forest could match the beauty of its tree. It had
beautiful flowers that bloomed in the summer and when it bone fruit! Oh was the
sweet smell the most ravishing thing any being had ever smelled.
The bee asked “What of the humans? Do they share your thoughts on the tree?”
“You know how humans are,” the dayamdam replied. “Always thinking of
themselves. They don’t even ask for permission when gathering fruit from my tree.”
“How rude” the tree exclaimed.
“These humans don’t havy any manners” the dayamdam said haughtily.
Just then, the entire tree shook. The bee flew away to safety, but the dayamdam
stayed in the branches of its tree.
“You must run away!” The bee shouted.
 “What is happening?!” The dayamdam cried out.
“The humans! The humans are cutting your tree.” The bee tried to help the
dayamdam but it was too small to carry the creature. The bee still tried to help its
friend by stinging the humans as they tried to cut the tree down, but to no avail.
“Run my friend! Run far away!” The bee exclaimed again,
But the bee knew that its friend would never leave the tree. For the dayamdam, the
tree was more than just a simple home. The tree was its entire life the branches its
veins and the flowers its heart. It would make clothes from the tree’s leaves and
spend the entirely ot its lifetime in between the bark and the fruit.
The bee stared as the tree was felled by human hands and if it could cry it would
shed a tear for its fallen friend. The humans claimed more than one victim that day,
and the whole forest would acknowledge that.
That night the trees echoed with the songs of the dayamdam, forever remembering
the most beautiful tree in the forest.

PAGPAPALIWANAG:
Tinutukoy sa kwentong ito ang pagpapahalaga ng mga tao sa mga halaman at mga
puno. Sinuman sa atin ay hindi dapat na pumutol o pumatay ng kahit anong
halamang nakatanim sa paligid natin. Kahit na ang mga halaman ay may buhay
ngunit hindi nakakausap, ang mga ito ay pawing nagtatampo pa rin sa tuwing
mayroong puno na pinuputol o mga halaman na pinipitas.
 SHORT STORY FROM ILOCANO

TIKBALANG

Ado a sarsaritan ti nangnangeg ni Arturo”n. Maysa kadagitoy ket no kasano a paamwen

daytoy a di-matatao ket agbalin a natulnog a katulungan.
Ti ubraen na laeng ket mangabut ti tallo nga balitok a bu-ok sadiay ngato ti ulo na ken dapat
isuna keta addan to lang diay likudan toy tikbalang ingana lumagton to daytoy iti
nakangatngato ket makalabes banbantayan ken kabaybayan. Nalaka nga ibaga ngem narigat
a maubra.
Ni Arturo ket desperadon. Kasapulan na ti kwartan ken ammo na met nga dakkel a tulong
ti maysa a tikbalang kanyana. Ammo nanto met a haan to suna malipatan diay tikbalang no
isuna ket maabak.
Dagitoy ket mangteted ti saksakit, ngem ana kadi ti kabubuteng na nga unay? Isunan ket
masakiten, diay oras na ket tumartaray ket masaysayang laeng ken kasapulan na ti mamati.
Haan na met ngarod kayat nga panawan pamilya na nga addaan to ti dakkel a utang,
problema weno saksakiten nakem.
Timmakder ni Arturo sadiay sango ti dakkel a kayo iti Balete and nagpukkaw suna a
mangay-ayab kadagiti di-matatao. Mano oras sunan a mang-mulmulagaten kadetoy a lugar a
napunwan sipnget, awan pay boses nan a rumwar gapo ti kapupukkaw, nem dikwan adda
nakita nan.
 “Sika a muttaleng a tao, ana ti kaaddam ditoy,” imbaga diay makikita na.
“Adda nak ditoy tapno amluyen ka,” sungbat ni Arturo. “Adon ti pimmadasen ket
napaay da. Anan to koma met ti adda ta panunot mo a gapo a sika ti makapa-amo kanyak?”
“Awan bibyang mon kadaytoy panpanunotek, kitam no ana ti maarimadak.”
“Isu a, kitan ta.” Simyang ket dinarop ni Arturo tay Tikbalang. Nagaraw daytoy a Tikbalang
ket marigrigatan a makakapet ni Arturo. Diay ima ni Arturo ket kaslang awan serbi na
kanyana, ngem itul-ituloy na latta. Napigsa iti patinaken na ket pinanunot na iti pamilya na
ken no kasano da agdedepende kanyana. Haan nan to met kayat paayen isuda. Ginabot na
diay umuna a bu-ok. Kasta unay ti iryag na tay tikbalang gapo iti nakaro a sakit, ngem awan
bibyang na ni Arturo. Ginabot na tay akadwa ket nakita nan nga adayo dan sadiay ayan ti
Balete. Haan na ammon ti ayan dan a bantay a nangidandanunan tay di-matatao, ngem awan
latta bibyang na. Maysa laeng nga bu-oken ti kasapulan nan. Medyo ngalis ket haan na
maiggaman nalaing tay bu-ok ti tikbalang isunga nga inkarkaro na ti panagbekkel na kadetoy
a tikbalang ta haan to met suna matinnag.
Makitkita nan a sumingsingsing ni Apo init sadiay adayo ket napanunot nan a ado nga
oras gayam ti naglabasen a adda isuna sadiay likod tay tikbalang. Mabanbannogen tay
tikbalang, bumaybayag gargaraw nan ket umadado iti kamali nan. Pumangpangaton ni Apo
Initen ket ammon jay tikbalang nga isunan ket nabanbannoken ket natnag sadiay sango ti
duduugan a kayo iti Balete. Kimmita isyna ken Arturo a nakaiggemen ti tallo a balitok a abu-
ok na.
“Nangabak kan.”

SHORT STORY FROM ILOCANO

(ENGLISH TRANSLATION)

TIKBALANG (WEREHORSE)

Arturo had heard the stories before. How the creatures could be tamed to become
your loyal servants.
All he had to do was snatch the three golden hairs at the top of its head and then
stay on its back until it was done jumping into sky and going over the mountains said
than done.
He was desperate, he needed money and he knew that the tikbalang could help
him. He also knew that they would not forget him if the failed. They brought
sickness, but what did he need to fear? He was already sick, time was slipping away
from him and he needed something to hold on to. He didn’t want to leave his family
behind with debt and regret.
Arturo stood in front of the Balete tree and called the creature out. It had been
hours staring in the dark. his throat almost raw from shouting, but then he saw a
figure.
“Foolish human, why have you come here,” the figure said. “I am here to tame
you,” was Arturo’s reply.
 A wild laughter erupted fron the creature, like nothing Arturo had ever heard
before.
“Many humans have tried and failed. What makes you think you will be the one to
tame me?”
“It doesn’t matter what I think, only what I will do.” “Very well then.”
Arturo launched himself at the tikbalang, its chaotic movement challenging his
grip. Arturo arms seemed to be falling him, but he held on. He thought about his
family and how they always relied on him. He would not let them down.
He picked the first golden hair. The tikbalang screamed in pain. But Arturo didn’t
mind it. He picked the second and saw that they weren’t in field with the Balete tree
anymore. He didn’t
recognize the mountain that the creature had taken them to, and he shook off the
curiosity.
There was still one more left. The tikbalang’s mane didn’t give him a lot of traction,
and he held tight against the creature’s neck.
The rising sun was visible in the distance and Arturo was surprised he lasted
hours on the tikbalang’s back. The creature was getting tired, its movements slower
and less erratic. As the sun rose in the distance the tikbalang fell exhausted in front of
its Balete. Tree. It looked at Arturo, now holding its three golden hairs.
“You have won.”

PAGPAPALIWANAG:
Ipinakikita sa kwentong ito na walang anumang gawa ng kaaway ang
makakapagbagsak sa sinumang gumagawa ng tama. Mananalo at mananalo ang mga
taong nasa tama o mga gumagawa ng tama.
 SHORT STORY FROM BICOL TABACO

BORINGKANTADA

Burubanggi niyang nadadangong ang kanta sa kataning na iistaran. ( apartment ). Bako

priming pararehas ang kanta. Minsan mamundo, pero kanta kang pagkamoot. Minsan man,
makusog, makaskas. Pero sarong boses man sana ang nagkakanta. Boses kan babayi.
Purupirmi niyang naiisip n asana makusog ang buot niyang magkatok sa pintuan nganing
mahiling mismo kan saiyang mata. Tigisip pirmi ni Dex kung anong itsura niya. Pag
naghahapot man siya sa kataraning, dai man na konkretong simbag, dai man nakakatabang.
Si Lola Andin gang pinakahaloy na nakaistar duman sa building. Sabi niya, ang babayi
daang pirmi kong nadadangog, halaba daa ang buhok pero nahiling niya daa nakatalikod.
“Habo man kaitong makipaghuron sa mga tawo na nakaistar man digdi. Pero dai ko man
siya mabasol.” Nag-ulok si Lola Anding, “Rumdom ko kang pagbalyo niya, gabos na sultero
minasaktat buda minakaratok sa pinto niya maghapon antos banggi. Minsan minarahali n
asana ta dai man tigluluwas buda tigkakahuron.”
Hinapot naman niya si Jaime, nakaistar sa taas kang kwarto niya, kung anong puwede
niyang masitorya tungkol duman sa bahay. “Dai na kaan. Binalo ko na man.” Iyo man sana
ang sinasabi niya.
Si Nadine ang medyo dakol na inistroya. Nakaistar siya sa hampang kang kwarto ni Dax
buda may pagka-chismosa man. “Mayaman siya o kung bako man, baka nagaastang
mayaman. Mga pirang beses ko man an nahiling puro alahas ang liog, puro bulawan buda
diamante. Baka peke, sabi baga ni Tito Deng sa 3 rd floor sako ang sabi daa saiya nagtatrabaho
daang guwardiya! Inda ko man kung sisay man ang tigbua niya. Baka ang trabaho kaan
“escort.”
Ang hudyan na hinapot ni Dax si Alfonso. Dai man istaran si Alfonso, lalo na kang nawara
ang saiyang tugang. “Ma gayon siya.” Sabi kang malipot na boses ni Alfonso, “Iyo an ang
sabi kang Kuya ko. Pirmi niya iyan tigdadarhang burak, pero dai man tigbubuksan ang
pinto. Sa pagkarumdum ko, mooton diyan so Kuya, pero dai man niya minsan napansin si
Kuya.”
Pinirit ni Dax na iguhit siya. Piniyong niya ang saiyang mg mata buda inisip kung gano
siya kagayon. Ang buhok niys garo busay na nagbubulos sa saiyang abaga. Ang saiyang
kamot tighimas ini na garo bitoon na nagagi sa langit. Inisip niya man pano ini maglakaw,
garo baga pati paros tigakay ang saiyang paglakaw. Ang saiyang ilok, saiyang ngabil,
saiyang puso. Tinapos ni Daz ang saiyang tigibo asin binaba ang saiyang lapis. Dai niya
masabutan nata niya ginuhit ang saiyang mata a garo maisog, buda nakahiling saiya na ganu
nauuri.
Kang banging it, naghalat siya sa may pintuan kang buda sinabi niya sa sadiri niya nab
aka kaipuhan niyang baluon na ngunyang banggi. Nagkatok siya sa pinto buda nag-preparar
na siya na mahalat siya sa wara.
Iyo ang nasa isip niya, hanggnag sa nagbukas ang pintuan.

SHORT STORY FROM BICOL TABACO

(ENGLISH TRANSLATION)

BORINGKANTADA

Every night he hears the songs from the apartment beside him. They’re not all the same,
some nights it’s a quiet melody, almost like a love song. Other nights it’s a loud aria. But it’s
always the same voice. Her voice.
He always wished he was brave enough to knock that door and see for hilself. Dax tried to
imagine what she looked like, though he could ever get from his neighbors weren’t helpful.
Lola Anding who lived in the building the longest said the woman had long hair, though
she only ever saw it from the back. “She never liked to small talk with the rest of us, though I
don’t blame her.” Lola Anding smiled. “I remember when she moved in, all the young men
would go to her door and bother her all day ang night. Most of them left the building after
she wouldn’t answer them.”
He asked Jaime, who lived a floor above if there was anything he could tell him about the
woman. “Don’t bother. I tried too. “Was all he told Dax.
Nadine had more to say. She lived in the unit across Dax and liked the gossip. “She’s rich
or feeling rich. The few times I saw her she would have really expensive jewelry around her
neck, gold and diamonds. It’s probably fake, Tito Deng on the 3 rd floor said she told him that
she worked as a guard! I don’t know who she’s trying to fool. She probably works as an
escort.” The last person Dax talked to was Alfonso. He only spent his time in the building,
especially after his brother went missing. “She’s beautiful. Alfonso’s voice wa cold “That’s
what Kuya told me. He always tried to bring her flowers, but she never opened the door
formhim. I think he was in love with her, but she never even noticed him .”
Dax tried to draw her. He closed his eyes and tried to imagine her beauty. Her hair flowed
like a waterfall gently falling over her shoulders. Her hands moved throught it, like shooring
satars across the night sky. He thought of her walk, when the wind would move to guide her
nose were perfect, almost as if they were made to make his heart pause. Dax finished his
sketch and dropped his pencil. He didn’t know why he drew her eyes which such cruelty,
she stared at him with a look that reminded of envy.
That night he stood across the door to apartment and told himself it was time to try. Dax
knocked on the door and was prepared to wait in silence.
That is, until the door opened.

PAGPAPALIWANAG
Ipinakikita sa kwentong ito na, hindi dapat tayo magpaapekto sa mga sinasabi ng
ibang tao dahil mas kilala nating ang ating mga sarili. Hayaan na lang natin na
sabihin nila ang kanilang mga komento sa atin. Hayaan na lang natin na siraan nila
tayo. Hanggat nasa tama ka, at kilala mo ang sarili mo, sapat na iyon upang masabi
na panalo tayo kaysa sa mga taong walang ibang ginawa kundi ang manira ng imahe
ng ibang tao.
 REPUBLIC OF THE PHILIPPINES
Commission on Higher Education
Region III – Central Luzon
BULACAN AGRICULTURAL STATE COLLEGE EXTENSION PROGRAM
BALAGTAS TECHNICAL VOCATIONAL COLLEGE
(CASTRO CAMPUS)
Pulong-Gubat, Balagtas, Bulacan
A.Y. 2019-2020

EDUC 107
BANGHAY ARALIN SA MOTHER TONGUE BASE (MTB)

I. Layunin

Nakagagamit ng ekspresyon na angkop sa sariling kultura sa pagpapakita

ng lokasyon ( dito, diyan, doon)

II. Kasanayang Pagbigkas at Wika

A. Panimulang Gawain
 Bigkasin ang rap.

Tapon dito.
Tapon diyan.
Basura, Basura
Dapat ay doon.
Doon, doon itapon!
Sa tamang tapunan.
Halika, halika doon mo itapon.

B. Pagganyak

Ano ang naramdaman ninyo habang binibigkas ang Rap?

Ano ang ipinapaalala sa atin ng Rap na ito?
Paano kayo tutugon sa ipinapaalala ng Rap na ating binibigkas?
Saan ninyo itatapon ang mga basura?

C. Paglalahad/Pagmomodelo

Basahin ang usapan sa LM p.208.

D. Pagtatalakay

Anu-ano ang mga salitang may salungguhit?

Ano ang salitang panturo ng lokasyon ang ginamit sa unang
pangungusap?
Bakit ang salitang dito ang ginamit ni Ador?
Kailan ginagamit amg salitang dito?
Sino ang nagsabi na hindi dapat diyan itapon ang basura?
Bakit salitang diyan ang ginamit ni Mang Kanor?
Kailan ginagamit ang salitang diyan?
Bakit salitang doon ang ginamit sa pangatlong pangungusap?
Ano ang gamit ng mga salitang may salungguhit?

E. Paglalahat

Anu-ano ang mga panghalip na panturo?

F. Paglalapat

Gamitin sa sariling pangungusap and dito, diyan, at doon.

G. Kasanayang Gawain

1. Pinatnubayang Pagsasanay
Basahin ang diyalogo sa Gawain 1 na nasa LM p.209.

2. Malayang Pagsasanay
Humanap ng kapareha at gumawa ng usapan ang dito, diyan at doon.

H. Pagtatasa

Basahin ang mga sumusunod na pangungusap. Lagyan ng dito, diyan o

doon ang bawat pangungusap upang mabuo ang kaisipan.

1. _______ ako sa Lungsod lumaki ngunit ikaw ay _______ sa lalawigan

lumaki.
2. Huwag kang aalis _______ at babalikan kita. Pupunta lamang ako
_______ sa likod bahay.
3. Aba, _______ pala tayo magkikita. Hindi ko akalaing pupunta ka rito.
4. Sige, iwan mo _______ sa mesa ang naiwang bag at sasabihin ko kay
Dexter na _______ niya kunin.
5. Iyong malaking gusaling iyon ang pinakamataas na gusali sa bayaring
ito. _______nakatira ang aming mayor.