Pytania do Szczerka

Podróż przez prawdziwą i wyobrażoną Europę Środkową

zdać sobie w pełni sprawę z wad i zalet Europy środka

Budzą się populiści i nacjonaliści, kolejne kraje regionu chcą „wstawać z kolan” i odzyskiwać godność,
z rozrzewnieniem wspominając swoją (pre)historyczną wielkość.

„Te wszystkie kraje biorące udział w buncie peryferii, w ignorowaniu lub odrzucaniu zachodnich
reguł, można podzielić, myślę, prosto: na Kosowa i Irany”

emancypacja peryferii, poza centrum

hassliebe do powykręcanej prowincji tracącej kształt

rozstaje – historia alternatywna, dystopia – fantastyka

geografia wyobrażona

Perloff, autromoderniści - Ostrze ironii. Modernizm w cieniu monarchii habsburskiej

Przestrzeń istotnie nosi w sobie pewną wyjątkową „sprawiedliwość”, jak pisał

Edward Soja, amerykański geograf odpowiedzialny na początku XXI w. za „zwrot
przestrzenny”. 
Większość badaczy problemu Europy Środkowej już od początku wpada w pułapkę
„esencjonalną”, próbując z góry zdefiniować czym jest obiekt badany, czyli dookreślić
termin „Europa Środkowa”. 
uprzestrzenniona egzystencja

Choć uniwersalne treści, których dostarczają internet czy telewizja, łączą się z tradycyjnymi
elementami kultury lokalnej, proces ten prowadzi zazwyczaj do kulturowej homogenizacji, gdyż
fenomeny miejscowe zostają zmarginalizowane i sprowadzone głównie do roli dekoracji

„przede wszystkim domenę kultury obejmująca zarówno reprezentacje miejsc, ludzi, krajobrazów i
natury, jak i sposoby, dzięki którym te kulturowe reprezentacje odbijają pragnienia, fantazje,
przesądy ich autorów, a także sieć relacji władzy i dominacji między tymi obrazami a przedmiotami
reprezentacji”
sensoryczne i symboliczne implikacje relacji człowieka z miejscem i przestrzenią oraz widoczny nacisk,
który kładzie na konstruowanie imaginarium ważnego dla obrazu dowolnej wspólnoty przestrzennej
– zwłaszcza nacjonalnej lub regionalnej.

„okazało się, że mapa jest pochodną opowieści, a nie sojuszy”

Kaplan – trzeba by jak gumę od majtek rozciągnąć tereny, bo każdy odwołuje się do momentu
historycznego, w którym zajmował jak największe tereny, a jeśli nie ma państwowości to chociaż do
mitu złotego wieku, nawet nieistniejącego

regionalizm ramię w ramię z nacjonalizmem (zamiast zderzenia), np. w Chorwacji

Walery: Herbert – napięcie wynikające z dwubiegunowości: połaczenia kantowskiego ratio i

freudowskiego, nietschańskiego ducha

Aśka – bieżeństwo 1915 – ucieczki, powroty, wędrówki, naznaczone piętnem przymusowych migracji

krańce mapy, rozstaje – tereny przygraniczne – brak tożsamości, niejasna, niespójna, ujednolicona
sztucznie

Białoruś – Joanna i Szczerek, współczesna

Herbert i Wschód – Walery, specyficzny, podwójny stosunek do Europy Środkowej

utopia – retrotopia, niewiara w przyszłość, zwrot ku przeszłości, w dodatku wyobrażonej

Duraković – retradycjonalizacja: narzędzia, które nie pomagają w radzeniu sobie ze współczesnością

retradycjonalizacja prowincji jest często umowna i fasadowa

Ukraina i wyobrażenie Polaków o niej, ale też o sobie samej, kwestia perspektywy i z którego miejsca
patrzymy, poczucie wyższości w udowadnianiu sobie, kto jest bardziej częścią Europy

lęk i dialog, duma i uprzedzenia

literatura faktu i powieści/fantastyka

co może powiedzieć więcej?

u nas na portalu niewiele literatury faktu, Ziemek się nie może zdecydować (lubi do tego fantastykę i
motywy gatunkowe)
popularność literatury faktu – czy chcemy wiedzieć? czy po prostu czujemy presję bycia
produktywnymi? zrozumieć czy poczuć wyższość?

Joanna – tak naprawę to nie zdajemy sobie sprawy z tego jak wygląda rynek wydawniczy

Angelus – nagroda – wspólny trop: przeładowanie historią, rodzina, przełomowe momenty w

dziejach Europy, panorama losów ludzkich na pewnej przestrzeni…

Varujan Vosganian za  powieść  „Księga szeptów”

Jest to książka o XX wieku, o jego wojnach światowych, masakrach i wspólnych mogiłach, o jego
ideologiach i aparatach ucisku. 

może Żadan się trochę wyłamuje i Andruchowycz, czyli Ukraińcy

sposób podróżowania – jak wpływa na narrację? pociągi w literaturze ukraińskiej, spóźnione

pociągi jako znak wojny, jeżdżenie autem po dupach u Szczerka, reportaże – zależne od
sposobu podróżowania, czy jest literatura chodzona?

Ukraińcy przodują – dobrzy czy dużo tłumaczeń? Innymi słowy, na ile to sprawa pola literackiego,
a na ile literatury samej?

2019 – Georgi Gospodinow

2018 – Maciej Płaza
2017 – Oleg Pawłow
2016 – Varujan Vosganian
2015 – Serhij Żadan
2014 – Pavol Rankov
2013 – Oksana Zabużko
2012 – Miljenko Jergović
2011 – Swietłana Aleksijewicz
2010 – György Spiró
2009 – Josef Škvorecký
2008 – Péter Esterházy
2007 – Martin Pollack
2006 – Jurij Andruchowycz

Szczerek: granice, esencje, polskość, słowackość, węgierskość – ironia czy postironia?, celowo
upieranie się w przyporządkowywaniu elementów, podczas gdy prowincja jest pragmatyczna
tu już brak granic, ale gdzieniegdzie są wyraźna (Kosovska Mitrovica)

. Świata, który nie ma już żadnej treści, idei, sensu i konsekwencji. I

tylko próba jego opowiedzenia, na której zarabia także bohater
Szczerka, dziennikarz neuropejskich portali informacyjnych, jest
ciągle na propsie. 

nadmiar narracji, niemożliwy dialog w końcu powoduje rozpad,

względność małych narracji i nagłe zmartwychwstanie wielkich

Cały czas porównujesz wszystko ze wszystkim. Pokusiłbym się nawet

o tezę, że twoim pisaniem (ale i percepcją) rządzi permanentna
katachreza, czyli wymyślanie metafor, które pozwalają nam opisać coś, co
wcześniej nie miało nazwy. Estonia jest jak zeskandynawizowany Związek
Radziecki, Litwa jak zsowietyzowana Polska, Czechy jak zeslawizowane
Niemcy itd.

co jest ważne w tożsamości – nacjonalizm okazuje się znowu wracać, a

klasa, kwestie ekonomiczne są passe, choć być może wracają, jakoś się
łączą z tym wstawaniem z kolan poprzez bunt wobec elit
Literatura regionalna wyróżnia
i zazwyczaj eksponuje parametr spacjalny. Ufundowana na podstawowym
doświadczeniu egzystencjalnym, jakim jest związek człowieka
z przestrzenią, odnosi tę relację do lokalnego doświadczenia miejsca.

Tak jak nikt z nas nie znajduje się poza czy ponad geografią,
nikt nie jest zupełnie wolny od walki toczonej o geografię.
A jest to walka interesująca i złożona, ponieważ nie dotyczy
jedynie dział i żołnierzy, ale również idei, form, reprezentacji
i wyobrażeń12. (SAID) – czy walka o geografię przybrała na sile?

nikt nie czyta literatury tak dogłębnie jak tłumacze w końcu

czy łatwiej jest tlumaczyc te połączone wspólnym losem kraje środka? wspólne problemy?