Professional Documents
Culture Documents
ثيوانةكردن (القياس)
ئامادةكردنى
فاتيمة اكرم عزيز
مامؤستاى بابةت
فرهاد خاليد
سالى خويندني
2019_2020
ناوةرؤك
ثيَشةكى3.........................................................................................................
ثيَناسةى ثيَوانةكردن4.........................................................................................
جؤرةكانى ثيَوانة كردن5......................................................................................
ئايا سودى ثيَوةنةكردن ضية 6..............................................................................
ئاستةكانى ثيَوانةكردن7......................................................................................................
سةرضاوةكان .................................................................................................
13
ثيَشةكى-
طومانى* تيَدا نية ثرؤسةى هةلَسةنطاندن ميَذوويةكى دوورو دريَذى* هةيةو ل**ةو رؤذة و ى م**ةرؤظ* راس**تو* و
ضةثى خؤى زانيو* ة بةكارى هةلَسةنطاندن و ديارد* كانى ضواردة ورى هةلَساو ،واتة زانيوي**ةةتى و ةرزى
زستان ساردووةرزي هاوين طةرم و هةنديَك شت رةق و هةنديَكى تر نةرم ،يان طؤشتى ئاذةايَك خؤشتر و
بة تام ترة لة طؤشتى ئاذةليَكى تر .دواتر كاتيَك مرؤظ فيَرى* ثيشةو كاريَك بوو ئ**ةوا ل**ة ك**اتى ك**ةاركردن و
نى و بلَ َى ئ**ةم باش**ترو*
راهيَنانةدا ،توانيويةةتى ليَهاتوويى* شاطردو* كةس**انى ت**رى ض**وارد ورى* هةلَبس**ةنطيَ َ
سةركةوتووتر* لة ئةو ى تر .دواى ئةوةش كة قوتابخانةو* خويَندنطة دروست* بوون ،ئيتر زياتر طرنطى ب**ة
ثرؤسةى ثيَوانةو هةلَسةنطاندن دراو لة ريَطةيةو تواناو* ل َي هاتوويى وة خالة بةهيَزو الواز كانى فيَرخ**واز
كانى ث َى دياريد* كرا
هةلس*ةةنطاندنى* توان**ةاى تاك**ةةكانيان وَ ثيش هةزار ها سال ضينية كؤنةكان تاقيكردنةوةى* جؤراو جؤرىب**ؤ َ
بةريَو بةر و فةرمانبةرى* سةركةوتوو بليم*ةت ب*ةكارهيَناو ه*ةروةها ل*ة هةلَبذاردنى* سةركرد و ليَثرسراو و ِ
كؤمةلطةي
يؤنانى كؤن فةيلةسوفةكانى* وةك ) سووقرات* و ئةفالتونو* ئةرستؤ* ( فيَرخوازةك**انى* خؤي**ان هةلَس**ةنطاندوة
لة ريَطةى تاقيكردنةو ى زارةكى و ثرسيارى* جؤراو جؤرةوة ،تواناو ليَهاتوويةكانيان ديارى كردوو
2
ئيتر بةم شيَو ية مرؤظ* لة سةراجةم وقؤ ناغةكانى ذي**انى و ل**ة ه**ةموو ك**ؤ م**ةلَطاكان ثيَويس**تي* ب**ة ثيَوان**ةةو
هةلَسةةنطاندن
بوو و بةكارى هيَناوة ،هةرضةندة لةسةر تاداجؤ رى تاقيكردنةوة و كةر ستة و ئاميَرةك**ان س**ادة و س**اكارو*
هةنةديَك جاريش كرض و كا َل بوون ،بةالَم لةطة َل هةموو ئةو كةم و كورتيانة ،هةر بةكاريان هيَناو و ل**ة
ذيانى رؤذانةدا سووديان ليَوة رطرتوون ،سةرةتا زؤربةى* تاقيكردنةوةكان زارةكى ب**وون دوات**ر ب**وون ب**ة
نووسين ،يةك**ةم ج**ار زي**اتر بؤ هةلَس**ةنطاندنى ك**ارو* ض**االكى و ثيش**ةو فيَرب**وون ب**ةكار دةه**ات ،دوات**ر
طةشةى كردوو* ثةل و تةرزى* هاويشت و بة بوارى ثيَوانة كردنى زيرةكى و كةسايةتى و حةزوو* ئاراس**تةو
بةهرة و داهيَن*ان .جيَط*اى* خؤي*ةتى ك*ة ليَ*ر دا ئام*اذة ب*ؤ بك*ةين ،ئ*ةويش ئةوةي*ة ك*ة ) ئةلفري*د بيني*ة ( ى
فةرةنسى يةكةم كةسة كة لةسالَى ) ( )1905بةهاوكارى* ) سيمؤن ( ى هاوةلَى يةكةم زيرةكى ثيَوي**ان ئام**اد
كردوة بة مةبةستى ثيَوانةكردنى زي**رةكى ليه**اتووى و توان**اى* فيَرب**وونى* فيَ**ر خ**واز ،ب**ةكاريان هيَن**اوة ل**ة
*دال و فيَرخ**وازة م**ام ناوةن**دى ي**ان دواك**ةوتوو* ريَطةي**ةو من**دا َل و فيَرخ**واز* زي**رةك و بليمةت**ةكانيان لة من* َ
بيركؤل**ةكان ،جي**ادة ك**ردة و ،ئ**ةم زي**رةكى ثيَ**ةوة و تاقيكردن**ةة و ى بينية ب**وو ب**ة سةرض**او* ة و هان**دة ر
بؤلةدايك بوون و دانانى ضةند ها ئةزمونو* و تاقيكردنةو و زيرةكى و بةهرة ثيَو
3
جؤرةكانى ثيَوانةكردن
-1ثيوانكردني* راستةوخؤ:بريتية لة ثيوان*ةكردني خاس*يةتي ش*تة ديارةك*ان ك*ة ب*ووني* مادي*ان هةي*ة لةط*ةل
دياردة سروشتيةكان,كة ثيوانة كردنيان ئاشكرا و بةرضاوة و ئةنجامةكةيان وردترة و راسترة وة ئاسانترة لة
ثيوانة كردني* ناراستةوخؤ *,كة راستةوخؤ* بة بةكارهيناني* ثيوةريك ثيوان**ة دةك**رين,وةك ثيوان**ةكردني ب**اآلى
كةسيك يان كيشى يان دريذى و ثاني ياريطايةك لة ثيوانةكردني راستةوخؤ* (كيل**ؤ ط**رام* ,م**ةتر ي**ان س**انتى
مةتر )بةكاردةهينريت* ,بارى دةروونى و ئارةزووى* كةسةكان كارناكاتة سةر ئةنجامةكةي
-2ثيوانةكردني ناراستةوخؤ :بريتية اة ثيوانةكردنى دياردة دةرونيةكان ,كة ب**ووني* مادي**ان ني**ة و ن**اتوانريت
راس**تةوخؤ ثيوان**ة بك**رين ,ض**ونكة ش**تى هةس**ت ثيك**راو نين و ض**ةمكي نادي**ارن وةك (ش**ةرم و ت**رس و
ئازايةتي و زيرةكى و تورةبوون ......هتد) بة شيوةكى ناراستةوخؤ* لةس**ةر دةرئ**ةنجام و ش**وينةوارةكانيان
و لة ريطةي رةفتار و هةلس**وكةوتي دةرةكي**ةوة برياري**ان لةس*ةر دةدريت ب**ؤ نموون**ة زي**رةكى راس**تةوخؤ
ثيوانة ناكريت بةلكو لةريطةي تاقيكردنةوةي* ئاستى زيرةكى و نازيرةكي* كةس**ةكانمان ب**ؤ دةردةك**ةوئ وةك
ئةوةي كؤمةليك ثرسيار بكريت لة قوتابى وةك ثيوةريك بخريتة بةردةميان كاميان زؤرترين نم**رة و وةآلمي
راستي داي*ةوة ئ**ةوة ل*ة ه*ةموويان زيرةك*ترة ,ب*ة ثيض**ةوانةوة ئ*ةو قوتابي*ةى* نم*رةي ك*ةمي وةرط*رت ب*ة
نازيرةك ياخود ئاست الواز دياري دةكريت .ل**ة ه**ةمان كات**دا ل**ة تاقيكردن**ةوةي* زارةكي**دا (رؤذان**ة) كاتي**ك
مامؤستا ثرسياريك لة فيرخوازيك دةكات دةشئ وةآلمةكة بزانيت بةآلم بة هؤى ترس و شةرم كردنةوة هةلة
بكات هةموو ئةمانة كاريطةري لةسةر ئةنجامي ثيوانة كردن دةكات كة وورد* نين و طريمانةيى* و ئالؤزن
4
ئايا سودى ثيَوانة ضية؟
دةتوانين لة ثيَناوى بةكارهيَنانى* شيَوازةكانى ثيَوانةكردندا زانيارى* كؤبكةينةوة ،زانياريةكى ِراست و ورد
لةسةر هةر بابةتيَك يان بوار و اليةنيَك ،ثاشان ِراظة و ليَكدانةوةيان بؤبكةين بة مةبةستى ئةنجامدانى*
برياردانى* تيَداية ثشت بةست بةو زانيارييانةى كؤكراونةتةو ،وة لة ئةركيَكى* ديكة ثاش ثيَوانةكردن كة ِ
كؤتاييدا دةتوانين ئةركيَكى* تر
كورييةكانة و طةشة ثيَدانيان ،واتة ثيَوانةكاريَكى* طرنط و ثيَويستة
ِ ئةنجام بدةين كة ضارةسةر كردنى* كةم و
لة
كردارى هةلَسةنطاندن تايبةت لة بوارى ثةروةردة .
ضةمكى ثيَوانة ضية؟
برواية هةلَةية بةهؤى
باوةريان واية كة ثيَوانة بة ماناى هةلَسةنطاندن ديَت ،بةآلم ئةو ِ
ِ كةسانى سادة
جياوازى* ئةو
َ
ثسثؤران دةليَن كردارى* ثيَوانة دوو* ئةنجامدانى* )ممارسة( سةرةكى لةخؤدةطريَت* و
ِ دوو زاراوةيةو ،
يةكةميان بةراورد
كردنة لة نيَوان شتةكان و دووةميان خةمآلندن )تقدير( ى تايبةتمةندى ئةو شتانةية .ثشت بةست بةو دوو
ئةنجامدانة
ثسثؤرانى ئةم بوارةو لةوانة-:
ِ ضةند ثيَناسةيةك بةضةمكى ثيَوانة دانراوة لةاليةن
كينس ( 5009دةلَيَت ثيَوانة خةمآلندن لة خؤدةطريَت واتة ئةو كردارةية كة لة ثيَناويةدا جياوازى* شتةكان
دست
َ َ
نيشان دةكريَت و جيا دةكريَتةو ،واتة ئيَمة دةتوانين ئةوخةسلةتانة بخةمليَنين بة ئةندامةكانى وةك :درك
ثيَكردن و
هةستكردن بةآلم ثيَوانة لة خةمآلندن فراونترة .
)ستيفنز :( Stevensدةلَيَت ثيَوانة بريتيية لة ثيَدانى نرخيَك بة شتةكان بؤ هةرخةسلةتيَك بة شيَوةيةك كة
َ
برى
ِ
ئةوخةسلَةتة ديارى بكريَت ثشت بةست بة ضةند مةرجيَك يان ضةند بناغةيةكى ديارى كراو*.
5
ئاستةكانى ثيَوانةكردن-:
6
ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة ،كاتيَك بةكاردةهيَنريَت ،كة بتوانين يةكةو شتةكان بة شيَويةكى ثلة بة ثلةيى ريز
بكةين و هةست بة بوونى* جياوازى* لة نيَوان ثلةكاندا بكةين ،بؤنموونة كاتيَك ثيَنج( )5كةس دريَذيان
جياواز بيَت ،ئةوا دةتوانين بة ثيَى ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة لة كورتةو بؤ دريَذ ريزيان بكةين و ذمار ) ( 5بد
ين بة كةورترين كةسةيان و ذمار ) ( 1بد ين بة دريَذترين كةسيان و ذمار ) ( 3بة مام ناو نديةكةيان ......
هتد .يان كاتيَك نمرة لة زانكؤ بة
خويَندكارو قووتابيةكان دةدةين ،دةتوانين بة ثيَى نمر و ئاستةكانيان بةم شيَوةى خوارةوة ثؤليَنيان بكةين - :
(الواز_( )1ثةسةند_( )2ناوةند_( )3باش_( )4زؤرباش_*( )5ناياب_ )6ئا لةم جؤرة
ثيَوانةكردنةدا ثلة بة ثلةو ريزكردنةكان مانايان هةية ،واتة ذمارة ) ( 6باشةترة لة ذمارةكانى ترو* ذمار )1
خراثترة لة هةموو* ذمارةكانى تر (4 ,باشتر* لة 3بةالَم راثتر*ة لة 5بة ثيَنةوانةى ثيَوانةكردنى* بةناو ،
ذمارةكان هي ماناو بةهايةكيان نية .كةواتة ذمارةلةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا يان ئاماذة بةزؤرى* يان بؤ كةمى
برى ئةو
ِ
هةرةمةكى دانةنراوةو تويَذةر ناتوانيَت بة
ِ وةيةكى َ يش بة لةخؤيةوة هةر هةيةو ماناى و دةكات دياردةية
ئارةزووى* خؤى
ذمارة بة دياردةكان بدات ،بؤنموونة ناتوانين ذمار ) ( 3بة الوازو* ) ( 2بة ناوةند بدات ،بةلَكو دةبيَت
ثشت بة
كةمى و زؤرى ثلةى شتةكة ببةستيَت شايانى ئاماذة بؤ كردنة كة راستيةك لةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا* هةية ،
ئةويش ئةوةية كة جياوازى* نيَوان ثلةكان بة شيَوةيةكى ورد* نازانريَت و مةرج نية كة جياوازى* نيَوان
فيَرخوازى ناياب و فيَرخوازى* زؤرباش يةكسان بيَت بة جياوازى* نيوان فيرخواز زؤرباش كةواتة
ثرؤسةكانى* هةذمار كردن ( ) ÷ ، × ، - ، +سوديَكى* ئةوتؤي* نية و هيض مانايةكى زانستى نادات .
بؤنموونة ئةطةر س َى ) ( 3جررة كانزامان بة ثيَى رقي و ثتةويان ريزكردو وتمان ئةوةى لة هةموويان
ثتةوو رةقترة لة ثلةى س َى هةمداية ) ( 3وةئةوةشيان مام ناوةندية ثلة دوو ) ( 2و ئةو كانزايةش كة رقى* و
ثتةوى لة هةموويان* كةمترة ثلة يةكة ( )1ئةوا ناتوانين بليَين ( )3=2+1هةرضةندة لة بيركارى* و
هةذماركردندا* ( )3=2+1بةآلم لةم جؤرة ثيَوانةكردندا ئةم جؤرة هةذماركردنة ناكريَت و ئةطةر بكريَتيش
هيض بةهاو نرخيَكى زانستعى نية بة هةمان شيَوةش كاتيك ثؤلةكانى قؤناغى* سةرةتاى بةسةر (
)1،2،3،4،5،6دابةش دةكةين ناتوانين بليَين ثؤلةكانى ( )3+2+1يةكسانة بة ثؤلى ()6
كؤمةل و
َ كةواتة ثيَوانةكردن و سيستةمى ثلة بة ثلةيى بريتية لة ثؤليَنكردنى* يةكةو شتةكان بؤ ضةند
طروثيَكى*
جياجيا بة ثيَى سيستميَكى* دياريكراو كة لةوانةية لة سةرةوة بؤخوارةوة بيَت ) تنازلى* ( واتة لة زؤرةوة بؤ
كةم
()1_2_3_4_5يان بة ثيَضةوانةوة لةخوارةوةبؤ* سةرةوةبيَت ) تصاعدى ( واتة لة كةمةوة بؤ زؤر* (_2_1
.)5_4_3ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة لةو كات و حالَةتانةدا بةكاردة هيَنريَت كة نةتوان زؤر* بة راستى و بة
برى ئةو شتةى وردى ِ
ئامرازيَكى ترمان ) كة باشةتر ِ كة ثيَوانةى دةكةين ديارى* بكةين و بيزانين ،لة اليةكى تريشةوة ثيَوانةكارو
بيَت لةم
جؤرة ثيَوانةكردنة ( نةبيَت ،بؤية ثةنا بؤئةم جؤرة ثيَوانةكردنة دةبةين .
*ةرووى هةن*ةديَك كيَش**ةو دي**اردة
زؤر جار لة بوارى* دةروونزانى و ثرؤس**ةى ث*ةروةرد* و فيَركردن**دا ِرووب* ِ
دةبينةوة كة
ناتوانين بيَجطة لةم جؤرة ثيَوانةكردنة ،هيض جؤرة ثيَوانةكردنيَكى* ت**ر ب**ةةكاربهيَنين ،بؤنموون**ة ئةط**ةر
بمانةويَت
7
ث**يى ض**االكى و بي**دَةنطى و ه**ارو هاجي**ان ث**ؤلينَ بك**ةين ،ئ**ةوا ت**ةنها ئ**ةم ج**ؤرة
َ في َرخوازةك**ان ب**ة
ثيوانةكردنةةمان لةبةردةستايةو دةتوانين لة ريَطةيةو فيَرخوازةكان بةم شيَوةى خوارةوة ثؤليَن بكةين - : َ
(هاروهاج_( )1كةميَك هاروهاج_( )2مامناوةند_( )3لةسةرخؤ_( )4زؤر لةسةرخؤ_ .)5بةهةمان شيَوة لة
ريَطةى ئةم جؤرة ثيوانةكردنةوة دةتوانبن (جوانى) يان ثلةى رةطةكان ثؤلين بكةين
3ثيَوانةكردنى ناوبةناو )نيَوانةيى) )القياس الفاصل( :- )Interval Measurement( -
برو* ب**ةهاكانيان و دي**اريكردنى* نم**رةو دوورى* كاتيَك ذمارةكان بؤ جياكردنةوةى شتةكان و زانينى* جياوازى ِ
نيَوان
شتةكان ب*ةكاردةهيَنريَت* ئ*ةو مان*اى ئةوةي*ة ك*ة ئيَم*ة ج*ؤريَكى* ت*ر ل*ة ثيَوان*ةكردن ب*ةكاردةهيَنين ،ئ*ةويش
ثيَوانةكردنى*
*ةرةراى
ِ ناوبةناو يان زانينى دوورى و مةوداى* نيَوان دياردةكانة .ل**ة ئ**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا ،تويَ**ذةر س*
زانينى جياوازى*
برةكانى ئةوا درك بة جياوازية يةكسانةكانى نيَوانيشيان دةكات .لة زةقترين و دياريترين نموون**ة نيَوان ثلةو ِ
بؤ ئةم
*رىجؤرة ثيَوانةكردنة ،سيستمى* ثيَوانةكردنى ثلةى طةرماية ،هةروةها ثيَوان**ةكردنى* ريَ**ذةى زي**رةكى و ب* ِ
فيَربةوونى
فيَرخواز* ....هتد .
*نى ()20ثل**ة ب**وو ،*ةمرؤ ( )25ثلةي**ة ،ب**ةالَم ثل**ةى ط**ةرماى دويَ* َ َ
بؤنموونة كاتيَ**ك دةليَين ثل**ةى ط**ةرماى ئ* ِ
هةروةها
ثلةى طةرماى ثيَش هةفةيةكيش ()18ثلة بوو ،ئةوا ئةم ذمارانة ماناى تايبةتى يان هةي**ة و جي**اوازى نيَ**وان
ثلةى
طةرماى س َى رؤذمان* بؤ روون دةكاتةوة .لةبةر ئةم ذمارانة زؤر* شتمان بؤروون دةبيَتةوة ،لةوانة ك**ة ثل**ةى
ئةمرؤ*
ِ طةرماى
*نى دوو ) ( 2ثل**ة ل**ة ثل**ةى ط**ةرماى* ى بةرزترة ،و ثل**ةى ط**ةرماى دويَ* َ* ( )5ثيَنج ثلة لة ثلةى طةرماى دويَن َ*
ثيَش هةفتةيةك
*ةمرؤ ) ( 7ح**ةوت ثل**ة ل**ة ثل**ةى ط**ةرماى ثيَش هةفتةي**ةك ب**ةرزترة ،ه**ةروةها زياترة ،و ثلةى طةرماى ئ* ِ
جياوازى* نيَوان
ثلةى ط**ةرماى ئ*ةمرؤ* و ثل**ةى ط**ةرماى ثيَش هةفتةي**ةك ( )7=18_25يةكس**انة ب**ة جي**اوازى نيَ**وان ثل*ةى
ط**ةرماى ئ**ةمرؤ* و دويَ**نئ ( )20-25لةط**ةل زي**ادكردنى* جي**اوازي* نيَ**وان ثل**ةى ط**ةرماى دويَ**نئ* و ثيَش
هةفتةيةك ( )18_20واتة ()18-20( )20-25( )18-25
كةوات**ة ل**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا جياوازي**ةكان يةكس**انن و يةك**ةى ثيَوان**ةكردنيش زان**راوة ،بؤي**ة دةت**وان
هةردوو*
ثرؤسةى كؤكردنةوة ) ( +و ليَد ركردن ) ( بة ئةنجام بطةيةن بة ثيَنةوانةى هةردوو ثيَوان**ةةكردنى ) ب**ةناو
(و)-
ثلة بة ثلةيى ( كة ناتوانريَت هيض ثرؤسةيةكى هةذماركردن تياياندا بةكاربهيَندريَت .واتة دةتوانين هةرض
ذمارةيةك
بى ئ**ةوةى هيض خاس**يةتيَكى ئ**ةم ج**ؤرة زيادبك**ةين ي**ان ه**ةر ذمارةي**ةك ل**ة ب**ةهاكان دةرةبك**ةين ،ب**ة َ
ثيَوانةكردنة لةناو
بضيَت .
بؤ نمونة ئةطةةر ذمارة ( )8لة هةر يةك لة ئةو ذمارانةى ثلةى ط**ةرما دةربك**ةين ( )25،20،18ئ**ةوا دةبن
بة ( )17،12،10كة هةمان جياوازي و خاسيةتةكانى يةكةم جار لة نيَوانيان هةر وةك خؤي دةميَ**نئ و ه**ةر
8
ثلةى طةرماى ئةمرؤ* ( )17ب**ة ( )5ثل**ةى ط**ةرماى دويَ**ن َى ( )12زي**اترة ب**ة ه**ةمان ش*يَوةش دةت**وانين ض
س**ى رؤذة كؤبكةين**ةوة ب**ةبئ ئ**ةوةى خةس**لةت و َ ذمارةي**ةكمان ب**ويَت لةط**ةل ذم**ارةى ثل**ةى ط**ةرماى
خاسيةتةكانى خؤيان لةدةست بدةن لة طرنطترين فاكتةر كة دةبيَت**ة ه**ؤى ئ**ةوةى ك**ة ل**ةكاتى ك**ؤ كردن**ةوةو
ليَدةركردن خاسيةتى ئةم جؤرة ثيَوانة كردنة وةك خ**ؤي بميَ**نئ ب**وونى* س**فرى ريَذةيي**ة و ل**ة ريَطةي**ةوة ئ**ةم
سى ذمارةية (( )29()25 جؤرة ثيَوانةكردنة دةناسريَتةوة بؤ نموونة ئةطةر ذمارةى ( )25لة هةريةك لةو َ
)18دةربكةين ئةوا دةرئةنجامةكةى دةبيَت بة(سفر) ( )7-( )5-كة هةمان خاسيةت و جياوازي* يةكةم جارة
*ةنى ،ب**ةلَكو س**فر
واتة بوونى* ) سفر ( لةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا ،ماناى نةبوونى* خاسيةت و سيفاتةكة ناطةي* َ
ريَذةيية
نةك رةهاو مووتلَةق و )سفر ( ى وةك هةموو ذمارةكانى تر بةهاى هةي**ة و ل**ة ذيَ**ر سفريش**ةو ذم**ارةى ت**ر
هةية .بة
ك لة ئةنجامى زيرةكى ثي َويكَ ) سفر ( وةرطرى َ،ئةم*ة مان*اى ئةوةني*ة ك*ة ئ**ةو مندال*ةَ نموونة ئةطةر منداليَ َ
هيض
*رى ،ئةم**ةزيرةكييةكى نية ،يان كاتيَك فيَرخوازيَك* لة تاقيكردنةوةى ميَذوو يان جوطرافيا* ) سفر ( وةردةط* َ
ماناى ئةو
َ
نية كة هيض زانياريةكى* لة بوارى* ميَذوو ي**ان جوطرافي**ادا* ني**ة ،ب**ةلكو ) س**فر ( ل**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا
ريَذةييةو بةهاى
تر لة سةرو يان خوارووى* سفرةوة هةية .
َ
هةرضةند دةتوانريت لةم جؤرة ثي َوانةكردن**ةدا ري*ذة دةربهينَ**ريت ب**ةال َم هيض س**وودو* بةهاي**ةةكى ني**ةو ل**ة
واقيعدا
*رى و ي**ةكيَكى ت**ر (
ثراكتيز ناكريَت ،بؤنمونة ئةطةر فيَرخوازيَك* لة تاقيكردنةوةى كؤمثيوتةر* ( )90و رط* َ
)41نمرة
وةرطرئ ئةوا هةرضةندة ريَذةى نمرةى يةكةم لةضاو فيَرخ*واز دووه*ةم ( )2/1وات*ة دوو ئةوةندةي*ة ب*ةآلم
ناتوانين بليَين زانيارى فيَرخواز* يةكةم لة بابةتى كؤمثيوتةر دوو ئةوةندةى زانيارى* فيَرخوازى دووهةم
كةوتة دةتوانين بلَين كة ثيَوانةكردنى ناوبةناو* ئةو جؤرة ثيَوةكردنةية كة لة ريَطةيةوة يةكةو شتةكان بةث]َى
ريكخستن و ريزكردنيَكى* دياريكراو ثؤلين دةك**ريَن س**ةرةراى ب**وونى م**اوةو دوورى* ك**ة ي**ةكيان يةكس**انةو
مانادارة
9
بؤ نموونة كاتيَك دريَذى* كةسيَكط (180سم) دريَذى كةسيَكى تريش (90سم) ماناى ئةوةية كة دريَ**ذى كةس**ى
دووهةم يان كاتيَك دةليَين كيَشى كةسيَك (120كغم) كيَشى كةسيَكى تريش (60كغم) ماناى ئةوةي**ة ك**ة كيَش**ى
كةسى دووهةم ني*وةى كةس*ى يةكةم*ة ،ي*ان كاتيَ*ك دةليَين داه*اتى خيَزانيَ*ك ( )300000س*ئ س*ةد ه*ةزار
دينارة بةآلم داهاتى خيَزانى كةسيَكى تر ( )900000نؤسةد هةزار دينارة ماناى ئةوةية كة
داهاتى خيَ**زانى دوه**ةم س**ئ ئةوةن**دةى داه**اتى خيَ**زانى يةكةم**ة ي**ان كاتي**ك دةليَين ذم**ارةى فيَرخوازةك**انى*
خويَندنطةي**ةك ()6000ش**ةش ه**ةزار فيَرخ**وازة ب**ةآلم ذم**ارةى فيَرخ**وازانى قوتابخانةي**ةكى* تال ()1000
هةزار فيَرخوازة ئةمة ماناى ئةوةية كة ذمارةى فيَرخوازةكانى خويَندنطةي يةكةم شةش ئةوةن**دةى ذم**ارةى
فيَرخوازةكانى قوتابخانةى دووهةمة.
بةالَم لة ثيَوانةكردنى ناوبةناو* ) نيَوانةيى ( ئةطةر ثيَوانةى زيرةكى يةكيَكمان كردو يةكسان بوو بة ) ( 529
نمرة
بةالَم زيرةكى كةسيَكى تر يةكسان بوو بة ) ( 69نمرة ناتوانين بليَين كة زيرةكى كةس**ى يةك**ةم يةكس**انة ب**ة
دوو
َ
ئةوةندةى زيرةكى كةسى دووهةم ،لةبةر ئةوةى ل**ةم حالةت**ةدا ) س**فر ( ريَذةيي**ةو ل**ةخوار و س**ةرو ) س**فر
( وة ذمارةو
َ َ
بةهاى تر هةية ،بةالم ) سفر ( لة ثيَوانةكردنى* ريذةيدا بةهاو نرخى نيةو لة خوار ) سةفر ( وة هيض بةهاو
ذمار يةكى تر نيية .
شايانى ئاماذة بؤ كردنة كة كؤكردن*ةوةو* ليَ*دةركردنى* ذمارةي*ةك ل*ة ب*ةهاو ن**رخى ذمارةك*ان ،د بيَت*ة هيض
طؤرانكارى ،
ِ
بؤ نموونة ئةطةر ثيَوانةى كيَشى دوو* فةردة بكةين و يةكيَكيان ) 30كغم ( دةربنيَت و ئةوى تري*ان )40كغم
( ،ئينجا
ئةط**ةر ذم**ارة ( )40ل**ة ه**ةردوو* كيَش**ةكة دةربك**ةين ،ئ**ةوا دةرئ**ةنجامى ه**ةردوووكيان دةبيَت ب**ة س**فر ،
ضونكة نابيَت بلَيَين
كيَشى فةردةى يةكةم يةكسانة بة ( ، )-10لةب**ةر ئ**ةوةى هيض ذمارةي**ةكى ت**ر ل**ة ذيَ**ر س**فرةوة ني**ة و س**فر
رةهاية ،بةالَم -
ئةم كؤكردن و ليَدةركردنة لة ثيَوانةكردنى* ناوبةناو ) نيَوان**ة ي**دا ( دةك**ريَت ض**ونكة س**فر ريَذةيي**ةو ل**ة ذيَ**ر
سفريشةو
بةبى ئةوةى هيض بةهاو خاس**يةتيَك َ ذمارةى تر هةية .بةالَم دةتوانريَت* ) جاران و دابةش كردن ( بكريَت ،
لةناو بضيَت__.
10
ضةند هؤكاريك* هةية دةبيتة هؤى هةلة لة ثيوانةكردندا*_
لةدياريكردني* هةندى بذاردةدا وةك ثةنابردني فيرخواز* لة تاقيكردنةوةي نوس**ينةكةيدا ل**ة نموون**ةي ثيوان**ةى
بابةتيدا (ثرسياري* راست و هةلة يان هةلبذاردن) بؤ خةمالندن،كة دةشيت ضانسيكى* باشى ه**ةبيت و ب**ةخت
ي**اوةرى بيت نمرةيك**ة وةربط**ريت* ك**ةمافي خ**ؤى ني**ة لةكاتيك**دا فيرخوازيكي**دى ه**اوثؤلى* لةوان**ةى ثش**ت
ب**ةتواناي* خ**ؤى ببةس**تيت ب**ةالم نم**رةى ك**ةمتريش وةربط**ريت ئ**ةوا س**ةرباري ئ**ارةزوو ويس**تى* كةس**ى
كاريطةرى دةكاتة سةر ئةم جؤرة ثيوانة كردنة
كةدةشيت هؤكارةكةي ثةيوةندى ب**ة خةس**لةتة دةرووني**ةكاني* ثيوان**ةكاري ه**ةبيت ل*ة نموون**ةى* ن*ةرمونياني
تةندو تيذي نة شارةزاى بة بابةتكاني دةروون زاني تايبةت ب**ة ثيوان**ةى دةرونى ،بؤي**ة دةش**ئ هةن**ديك ج**ار
لةثيوانةكردنى سيفةتيكى دةرونيدا* هةلةبكات يان ب**ة هةل**ة و وةس**فى دياردةي**ةك بك**ريت وةك ئ**ةوةي كاتي**ك
وةسفى فيرخوازيك* دةكريت بةوةى كة لة تاقيكردن*ةوةي بابةتيك*دا س*فري وةرطرت*وة ب*ةوةى ك*ة هيض ل*ةو
باتبةتة نازانيت و وة سفرة كةزؤرجار* ط**وئ بيس**تى ئ**ةم ج**ؤرة دةربرينان**ة دةبين لةكاتيك**دا ئةم**ة بةلطةني**ة
لةسةر تواناي فيرخوازةكة لةكؤى بابةتةكة ،بةلكو ئةمة تواناى* زيرةكى ئةو دةردةخات لة وآلمدانةوةي* ئةو
ثرسيارانة،
11
سةرباري هةموو ئةمانةش دياردة دةرونيكان ب*ة ب*ةراورد ب*ةدياردة سروش**تى* و مادي**ةكان بةئاس**اني ثيوان**ة
ناكريت ب*ةلكو ئ*الؤزن وةل*ة ثيوانةكردنيان**دا* رووب*ةرووي* ض*ةندين ط*رفت دةبيت**ةوة س*ةرباري ئ**ةوةى ل*ة
ئةنجامي ثيوانةكردنيشان ورد و راستطؤيانة نين بةلكو باي**ةخى زؤر* ب**ة دؤزين**ةوةى* ثي**وةر و ئ**ةو هؤك**ارو*
ئامرازوو شيوازانةي* دراوة كة يارمةتي دةري باشن و ب**ؤ هةلس**ةنطينةرانة ك**ة ب**ةو هؤيان**ةوة دةرب**رين ل**ة
رةوشتى كةسةكان بكةن ئةطةر بةشيوةكى ريذةيش بيت دةستنيشاني* ب**اري دةروونى* ي**ان اليةن**ة نةس**تيكانى
تاك بكةن
سةرضاوةكان
12