You are on page 1of 12

‫حكومةتى هةريمى كوردستان _عيراق‬

‫وةزارةتى خويندنى باآل و تويذينةوةى زانستى‬


‫كؤليذي ثةروةردةى بنةرةت‬
‫بةشى زانستة كؤمةآليةتيةكان‪/‬بنيات*‬

‫ثيوانةكردن (القياس)‬

‫ئامادةكردنى‬
‫فاتيمة اكرم عزيز‬

‫مامؤستاى بابةت‬
‫فرهاد خاليد‬

‫سالى خويندني‬
‫‪2019_2020‬‬

‫ناوةرؤك‬

‫ثيَشةكى‪3.........................................................................................................‬‬
‫ثيَناسةى ثيَوانةكردن‪4.........................................................................................‬‬
‫جؤرةكانى ثيَوانة كردن‪5......................................................................................‬‬
‫ئايا سودى ثيَوةنةكردن ضية ‪6..............................................................................‬‬
‫ئاستةكانى ثيَوانةكردن‪7......................................................................................................‬‬

‫ضةند هؤكاريَك* هةية دةبيَتة هؤي هةلة لة ثيَوانةكردندا‪12*.....................................................‬‬

‫سةرضاوةكان ‪.................................................................................................‬‬
‫‪13‬‬

‫ثيَشةكى‪-‬‬
‫طومانى* تيَدا نية ثرؤسةى هةلَسةنطاندن ميَذوويةكى دوورو دريَذى* هةيةو ل**ةو رؤذة و ى م**ةرؤظ* راس**تو* و‬
‫ضةثى خؤى زانيو* ة بةكارى هةلَسةنطاندن و ديارد* كانى ضواردة ورى هةلَساو ‪ ،‬واتة زانيوي**ةةتى و ةرزى‬
‫زستان ساردووةرزي هاوين طةرم و هةنديَك شت رةق و هةنديَكى تر نةرم ‪،‬يان طؤشتى ئاذةايَك خؤشتر و‬
‫بة تام ترة لة طؤشتى ئاذةليَكى تر ‪ .‬دواتر كاتيَك مرؤظ فيَرى* ثيشةو كاريَك بوو ئ**ةوا ل**ة ك**اتى ك**ةاركردن و‬
‫نى و بلَ َى ئ**ةم باش**ترو*‬
‫راهيَنانةدا ‪ ،‬توانيويةةتى ليَهاتوويى* شاطردو* كةس**انى ت**رى ض**وارد ورى* هةلَبس**ةنطيَ َ‬
‫سةركةوتووتر* لة ئةو ى تر ‪ .‬دواى ئةوةش كة قوتابخانةو* خويَندنطة دروست* بوون ‪ ،‬ئيتر زياتر طرنطى ب**ة‬
‫ثرؤسةى ثيَوانةو هةلَسةنطاندن دراو لة ريَطةيةو تواناو* ل َي هاتوويى وة خالة بةهيَزو الواز كانى فيَرخ**واز‬
‫كانى ث َى دياريد* كرا‬
‫هةلس*ةةنطاندنى* توان**ةاى تاك**ةةكانيان و‬‫َ‬ ‫ثيش هةزار ها سال ضينية كؤنةكان تاقيكردنةوةى* جؤراو جؤرىب**ؤ‬ ‫َ‬
‫بةريَو بةر و فةرمانبةرى* سةركةوتوو بليم*ةت ب*ةكارهيَناو ه*ةروةها ل*ة‬ ‫هةلَبذاردنى* سةركرد و ليَثرسراو و ِ‬
‫كؤمةلطةي‬
‫يؤنانى كؤن فةيلةسوفةكانى* وةك ) سووقرات* و ئةفالتونو* ئةرستؤ* ( فيَرخوازةك**انى* خؤي**ان هةلَس**ةنطاندوة‬
‫لة ريَطةى تاقيكردنةو ى زارةكى و ثرسيارى* جؤراو جؤرةوة ‪ ،‬تواناو ليَهاتوويةكانيان ديارى كردوو‬

‫‪2‬‬
‫ئيتر بةم شيَو ية مرؤظ* لة سةراجةم وقؤ ناغةكانى ذي**انى و ل**ة ه**ةموو ك**ؤ م**ةلَطاكان ثيَويس**تي* ب**ة ثيَوان**ةةو‬
‫هةلَسةةنطاندن‬
‫بوو و بةكارى هيَناوة ‪ ،‬هةرضةندة لةسةر تاداجؤ رى تاقيكردنةوة و كةر ستة و ئاميَرةك**ان س**ادة و س**اكارو*‬
‫هةنةديَك جاريش كرض و كا َل بوون ‪ ،‬بةالَم لةطة َل هةموو ئةو كةم و كورتيانة ‪ ،‬هةر بةكاريان هيَناو و ل**ة‬
‫ذيانى رؤذانةدا سووديان ليَوة رطرتوون ‪ ،‬سةرةتا زؤربةى* تاقيكردنةوةكان زارةكى ب**وون دوات**ر ب**وون ب**ة‬
‫نووسين ‪ ،‬يةك**ةم ج**ار زي**اتر بؤ هةلَس**ةنطاندنى ك**ارو* ض**االكى و ثيش**ةو فيَرب**وون ب**ةكار دةه**ات ‪ ،‬دوات**ر‬
‫طةشةى كردوو* ثةل و تةرزى* هاويشت و بة بوارى ثيَوانة كردنى زيرةكى و كةسايةتى و حةزوو* ئاراس**تةو‬
‫بةهرة و داهيَن*ان ‪ .‬جيَط*اى* خؤي*ةتى ك*ة ليَ*ر دا ئام*اذة ب*ؤ بك*ةين ‪ ،‬ئ*ةويش ئةوةي*ة ك*ة ) ئةلفري*د بيني*ة ( ى‬
‫فةرةنسى يةكةم كةسة كة لةسالَى ) (‪ )1905‬بةهاوكارى* ) سيمؤن ( ى هاوةلَى يةكةم زيرةكى ثيَوي**ان ئام**اد‬
‫كردوة بة مةبةستى ثيَوانةكردنى زي**رةكى ليه**اتووى و توان**اى* فيَرب**وونى* فيَ**ر خ**واز ‪ ،‬ب**ةكاريان هيَن**اوة ل**ة‬
‫*دال و فيَرخ**وازة م**ام ناوةن**دى ي**ان دواك**ةوتوو*‬ ‫ريَطةي**ةو من**دا َل و فيَرخ**واز* زي**رةك و بليمةت**ةكانيان لة من* َ‬
‫بيركؤل**ةكان ‪ ،‬جي**ادة ك**ردة و ‪ ،‬ئ**ةم زي**رةكى ثيَ**ةوة و تاقيكردن**ةة و ى بينية ب**وو ب**ة سةرض**او* ة و هان**دة ر‬
‫بؤلةدايك بوون و دانانى ضةند ها ئةزمونو* و تاقيكردنةو و زيرةكى و بةهرة ثيَو‬

‫ثيَناسةى ثيَوانةكردن ) القياس ( ) ‪) :- Measurement‬‬


‫*ةوى بيس**تى دةبين ‪ ،‬ض**ةونكة‬ ‫ض**ةمك و زاراوةى ثيَوان**ةكردن ‪ ،‬ل**ةالى زؤرب**ةمان ئاش**كرايةو رؤذان**ة ط* َ‬
‫وةس**تاو كريك**ار وئةن**دازيار* رؤذان**ة ثيَوان**ةى دريَ**ذى و ث**انى و ب**ةرزى خ**انوو* زةوى و دي**وار دةك**ة ن‪،‬‬
‫هةروةها بازرطان رؤذان**ة ل**ة ريَط**ةى مةترةك**ةى دةس**تى ثيَوان**ةى قوم**اش* دة ك**ات ) قةس**اب و ط**ؤ ش**ت‬
‫فرؤش‪ ،‬سةوزةو ميوةفرؤش ‪ ......‬هتد ( رؤذانة لة ريَطةى تةرازوو كيلؤ كانيانةو ثيَوانةى ئةو كةل و ثةل و‬
‫لي ه**اتوويى* و‬‫ش**تانة دةك**ةن ك**ة ب**ة هاووالَتي**انى دةفرؤش**ن ‪ ،‬ل**ة هةمووش**يان ط**ةرنط ت**ر‪ ،‬ثيَوان**ة ك**ردنى َ‬
‫فيَربوونى* فيَر خواز كانة‪ ،‬كة بةردةوام مامؤستا لة ريَطةى تاقيكردنةو* كانيانةوة و ثيَوان**ةيان دةك**ات ‪ ،‬ب**ةالَم‬
‫لةطة َل بةر بالَوى بةكارهيَنانى* زاراوةى ثيَوانةكردن تاو كو ئيَستا ثيَناسةيةكى سةرتاسةرى و طش**تطيرى* و‬
‫هةمةاليةن و بؤ زاراوةى ثيَوانةكردن نية ‪،‬‬
‫بةلَكو كؤ مةلَيَك ثيَناسةى جؤراو جؤر هةية كةة طرنطترينيةان ئةمانةةى خوارةوةن‬
‫‪ _1‬ثيَوانةكردن ماناى و ةسف كردنى* ديارد ةو شتةكان بة بةكارهيَنانى ذمارةكان‪- .‬‬
‫‪ 2‬ثيَوانةكردن بريتية لة ثيَدانى ذمارةكان بة شت و دياردةكان بة ثيَى جؤرة ياساو* ريَسايةكى دياريكراو‪- .‬‬
‫‪ 3‬ثيَوانةكردن بريتية لة كؤكردنةوةى زاني**ارى* و دات**ا لةس**ةر خاس**ةيةت و م**ؤرةكى بوون**ةوةر و دي**اردة و‬
‫برةكانيانل**ة ب**وارى* دةروونزاني**دا* ‪ ،‬ثيَوان**ةكردن مان**اى دي**اريكردنى‬
‫تةن**ةةكا ن‪ - ،‬بةمةبةس**تى دي**اريكردنى* ِ‬
‫خاسيةت و خةسةلَةتةكانى مرؤظة ) عةقلى و هةلضونى* و كؤ مةالَيةتى وجةستةيى و جولَةيى ( ل*ة ريَط**ةى‬
‫برى ئةو خاسةيةتة ‪ ،‬هةةرو ها لة بوارى* ثةروةردة و فيَركردنيشدا ‪ ،‬ثيَوانةكردن‬ ‫ثيَدانى ذمارةو دياريكردنى ِ‬
‫*رى فيَرب**وونى فيَرخ**واز ‪ ،‬ئ**ةويش ل**ة ريَط**ةى ب**ةكارهيَنانىجؤرها تاقيكردن**ةو ى‬ ‫بريتي**ة ل**ة دي**اريكردنى ب* ِ‬
‫زارةكى و نووسين و جيَبةايَكردنى كارةكة لة بوارى ثراكتيكيدا* ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫جؤرةكانى ثيَوانةكردن‬

‫‪-1‬ثيوانكردني* راستةوخؤ‪:‬بريتية لة ثيوان*ةكردني خاس*يةتي ش*تة ديارةك*ان ك*ة ب*ووني* مادي*ان هةي*ة لةط*ةل‬
‫دياردة سروشتيةكان‪,‬كة ثيوانة كردنيان ئاشكرا و بةرضاوة و ئةنجامةكةيان وردترة و راسترة وة ئاسانترة لة‬
‫ثيوانة كردني* ناراستةوخؤ‪ *,‬كة راستةوخؤ* بة بةكارهيناني* ثيوةريك ثيوان**ة دةك**رين‪,‬وةك ثيوان**ةكردني ب**اآلى‬
‫كةسيك يان كيشى يان دريذى و ثاني ياريطايةك لة ثيوانةكردني راستةوخؤ* (كيل**ؤ ط**رام* ‪ ,‬م**ةتر ي**ان س**انتى‬
‫مةتر )بةكاردةهينريت* ‪ ,‬بارى دةروونى و ئارةزووى* كةسةكان كارناكاتة سةر ئةنجامةكةي‬

‫‪-2‬ثيوانةكردني ناراستةوخؤ‪ :‬بريتية اة ثيوانةكردنى دياردة دةرونيةكان‪ ,‬كة ب**ووني* مادي**ان ني**ة و ن**اتوانريت‬
‫راس**تةوخؤ ثيوان**ة بك**رين‪ ,‬ض**ونكة ش**تى هةس**ت ثيك**راو نين و ض**ةمكي نادي**ارن وةك (ش**ةرم و ت**رس و‬
‫ئازايةتي و زيرةكى و تورةبوون ‪ ......‬هتد) بة شيوةكى ناراستةوخؤ* لةس**ةر دةرئ**ةنجام و ش**وينةوارةكانيان‬
‫و لة ريطةي رةفتار و هةلس**وكةوتي دةرةكي**ةوة برياري**ان لةس*ةر دةدريت ب**ؤ نموون**ة زي**رةكى راس**تةوخؤ‬
‫ثيوانة ناكريت بةلكو لةريطةي تاقيكردنةوةي* ئاستى زيرةكى و نازيرةكي* كةس**ةكانمان ب**ؤ دةردةك**ةوئ وةك‬
‫ئةوةي كؤمةليك ثرسيار بكريت لة قوتابى وةك ثيوةريك بخريتة بةردةميان كاميان زؤرترين نم**رة و وةآلمي‬
‫راستي داي*ةوة ئ**ةوة ل*ة ه*ةموويان زيرةك*ترة‪ ,‬ب*ة ثيض**ةوانةوة ئ*ةو قوتابي*ةى* نم*رةي ك*ةمي وةرط*رت ب*ة‬
‫نازيرةك ياخود ئاست الواز دياري دةكريت‪ .‬ل**ة ه**ةمان كات**دا ل**ة تاقيكردن**ةوةي* زارةكي**دا (رؤذان**ة) كاتي**ك‬
‫مامؤستا ثرسياريك لة فيرخوازيك دةكات دةشئ وةآلمةكة بزانيت بةآلم بة هؤى ترس و شةرم كردنةوة هةلة‬
‫بكات هةموو ئةمانة كاريطةري لةسةر ئةنجامي ثيوانة كردن دةكات كة وورد* نين و طريمانةيى* و ئالؤزن‬

‫‪4‬‬
‫ئايا سودى ثيَوانة ضية؟‬
‫دةتوانين لة ثيَناوى بةكارهيَنانى* شيَوازةكانى ثيَوانةكردندا زانيارى* كؤبكةينةوة ‪ ،‬زانياريةكى ِراست و ورد‬
‫لةسةر هةر بابةتيَك يان بوار و اليةنيَك‪ ،‬ثاشان ِراظة و ليَكدانةوةيان بؤبكةين بة مةبةستى ئةنجامدانى*‬
‫برياردانى* تيَداية ثشت بةست بةو زانيارييانةى كؤكراونةتةو ‪،‬وة لة‬ ‫ئةركيَكى* ديكة ثاش ثيَوانةكردن كة ِ‬
‫كؤتاييدا دةتوانين ئةركيَكى* تر‬
‫كورييةكانة و طةشة ثيَدانيان‪ ،‬واتة ثيَوانةكاريَكى* طرنط و ثيَويستة‬
‫ِ‬ ‫ئةنجام بدةين كة ضارةسةر كردنى* كةم و‬
‫لة‬
‫كردارى هةلَسةنطاندن تايبةت لة بوارى ثةروةردة ‪.‬‬
‫ضةمكى ثيَوانة ضية؟‬
‫برواية هةلَةية بةهؤى‬
‫باوةريان واية كة ثيَوانة بة ماناى هةلَسةنطاندن ديَت‪ ،‬بةآلم ئةو ِ‬
‫ِ‬ ‫كةسانى سادة‬
‫جياوازى* ئةو‬
‫َ‬
‫ثسثؤران دةليَن كردارى* ثيَوانة دوو* ئةنجامدانى* )ممارسة( سةرةكى لةخؤدةطريَت* و‬
‫ِ‬ ‫دوو زاراوةيةو ‪،‬‬
‫يةكةميان بةراورد‬
‫كردنة لة نيَوان شتةكان و دووةميان خةمآلندن )تقدير( ى تايبةتمةندى ئةو شتانةية‪ .‬ثشت بةست بةو دوو‬
‫ئةنجامدانة‬
‫ثسثؤرانى ئةم بوارةو لةوانة‪-:‬‬
‫ِ‬ ‫ضةند ثيَناسةيةك بةضةمكى ثيَوانة دانراوة لةاليةن‬
‫كينس ‪ ( 5009‬دةلَيَت ثيَوانة خةمآلندن لة خؤدةطريَت واتة ئةو كردارةية كة لة ثيَناويةدا جياوازى* شتةكان‬
‫دست‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫نيشان دةكريَت و جيا دةكريَتةو ‪ ،‬واتة ئيَمة دةتوانين ئةوخةسلةتانة بخةمليَنين بة ئةندامةكانى وةك‪ :‬درك‬
‫ثيَكردن و‬
‫هةستكردن بةآلم ثيَوانة لة خةمآلندن فراونترة ‪.‬‬
‫)ستيفنز ‪ :( Stevens‬دةلَيَت ثيَوانة بريتيية لة ثيَدانى نرخيَك بة شتةكان بؤ هةرخةسلةتيَك بة شيَوةيةك كة‬
‫َ‬
‫برى‬
‫ِ‬
‫ئةوخةسلَةتة ديارى بكريَت ثشت بةست بة ضةند مةرجيَك يان ضةند بناغةيةكى ديارى كراو‪*.‬‬

‫ئايا لة زانستة مرؤييةكاندا ثيَوانةى ضى د كريَت؟‬


‫هةرضةندة بابةتى ثةروةردةيى و دةرونى* و زانستة سروشتيةكان هةمان بابةتن كةخةسلَةت و تايبةتمةنةدن‬
‫بةآلم جياوازى* لة سروشت خةسلَةتى ئةو دوو جؤرة هةية‪ ،‬كة لة زؤر* جادا ئةو خةسلَةتانة بينراون و‬
‫هةست ثيَكراون و ثيَوانة‬
‫دةكريَن بةشيَوةيةكى ِراستةوخؤ* لة زانستة سروشتيةكان‪ ،‬بةآلم لة زانستة مرؤيى* و ثةةروةردةيى يةكانةدا‬
‫طريمانةيى‬
‫عةقلى ‪،‬‬
‫َ‬ ‫)مجرد( ية لةبةر ئةوةى نةبينراون و هةست ثينَةكراون وةك‪) :‬ئارةزوو ‪ ،‬بؤضةوون ‪ ،‬تواناى‬
‫زيرةكى ‪،‬‬
‫شةرمنى‪ ......‬هتد(‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫ئاستةكانى ثيَوانةكردن‪-:‬‬

‫‪ 1-‬ثيَوانةكردنى بةناو) القياس االسمي ((‪- : )Nominal Measurement‬‬


‫ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة سادةترين و ئاسانترين جؤرةكانى ثيَوانةكردنة ‪ .‬لةبةر ئةوةى ل**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ة‬
‫تةنها ناو لة شتةكان دةنريَت ‪ ،‬وات*ة بريتي*ة ل*ة ث*ؤلينكردنى* ) ت*اك ي*ان يةك*ةو ش*تةكان ( بةض*ةند جؤريَ*ك* ‪،‬‬
‫*دال و‬
‫بؤنموونة دابةش كردن و ث**ؤليَنكردنى* م**رؤظ ب**ؤ( نيَ**رو* مئ_ رةش و س**ثى_ط**ةورةو بض**ووك )( من* َ‬
‫هةرزةكارو* كام َل و بة ساالَضوو( ‪.‬لةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا ‪ ،‬هةموو ئ*ةو يةك*ةو ش*تانةى ك*ة وةك ي*ةكن و‬
‫س**ةر ب**ة ط**روثيَكن ك**ؤ دةكريَن**ةوةو ن**اوو* ذمارةي**ةكى دةدريَ**تئ* (ك**ور___‪()1‬كض__‪()2‬كتيَبةي**ةكى‬
‫*ورو*‬
‫ثةروةردةي__‪()1‬كتيَ**بيَكى دةرونى__‪ )2‬كاتيَ**ك ئيَم**ة ل**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا ذم**ار (‪)1‬دةدةين ب**ة ك* ِ‬
‫كورة ‪ ،‬بةلَكو تةنها ن**او ن**ان و‬
‫ِ‬ ‫ذمارة(‪ )2‬بة كض‪ ،‬ئةمة ماناى ئةو نية كة كض طةورةترة يان دوو ئةوةندةى‬
‫كورو* كضةو ذمارةكان هيض ماناو بةهايةكيان نية ‪ ،‬بيَجط**ة ل**ة ئ**ةوةى جياكردن**ةوةى ئ**ةو دوو*‬ ‫ِ‬ ‫ثؤليَنكردنى‬
‫توخمة بةكارهاتوو* ‪ ،‬دةتوان ثيَضةوانةى بكةينةوة ‪ ،‬واتة ذمار (‪ )1‬بدةين بة كض و ذمار(‪ )2‬يان(‪ )3‬بدةين‬
‫*ور ‪ ،‬لةب*ةر ئ*ةوةى ذم**ارة ل**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا هيض ب**ةهاو ن**رخيَكى* ني*ة ‪ ،‬وةك ل**ة بيرك**ارى* و‬
‫بة ك* ِ*‬
‫هةذماردندا* هةيةتى ‪ .‬ئ*ةم ذماران*ة ت*ةنها ب*ؤ جياكردن*ةوةى دي*اردةو* يةك*ةو ش*تةكانة لةي*ةكترى ‪ ،‬بؤنموون*ة‬
‫*نى و ب**ةم‬‫بؤجياكردن**ةوةو ناس**ينةوةو ث**ؤليَنكردنى* نةخؤش**يية دةرووني**ةكان ‪ ،‬هةريةك**ةو ذمارةي**ةكى دةدي* َ‬
‫بةبى ‪ .‬ئ**ةوةى‬ ‫َ‬ ‫شيَوةيةى خوارةو ثؤليَنيان دةكةين (خةمؤكى_‪( )1‬دلةراوكيَى_‪( )2‬هيَستريا_*‪( )3‬فؤبيا_‪، )4‬‬
‫*وى بدةين**ة ب**ة ب**ةهاى ذمارةك**ان و بلَيَين ) فؤبي**ا_ ‪ )4‬ط**ةورةترين و مةترس**يدارترةلة )دلَ**ةراوك َى_‪)3‬‬
‫كة ط* َ‬
‫طرنطترين* خاسيةت و رةهةندى ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة ئةوةية كة هةر ض**وار ثرؤس**ةكةى ه**ةذماركردن )‬
‫كؤكردن**ةوة‪ ،‬ليَ**دةركردن ‪ ،‬ج**اران ك**ردن ‪ ،‬داب**ةش ك**ردن ( هيض مان**او بةهاي**ةكى ني**ة ‪ ،‬وات**ة (‪()2‬كض)‬
‫*ور( ب**ةلَكو ت**ةنها ناون**ان و ث**ؤليَن ك**ردن و جياكردن**ةوةى* دياردةكان**ة ل**ة‬
‫طةورةتر و طرنطتر نية لة(‪) )1‬ك* ِ‬
‫مى) ( ط**ةورة ‪ ،‬بض**ووك ‪ ،‬م**ام‬ ‫َ‬
‫يةكترى* ‪ ،‬لة اليةكى تريشةو جياوازى* لة نيَوان دياردةو كؤمةلةكان ) نيَر ‪َ ،‬‬
‫برى )كمى( واتة جياوازى لة نيَوان جؤرةكانيان هةيةو‬ ‫ناوةندى ( جياوازى جؤريية ) نوعى ( نةك جياوازى ِ‬
‫برةكانيان‬ ‫لة ريَطةى ئةو ذمارانةوة لة ي يةكتريان جيادةكةينةةوةو ثؤليَنيان دةكةين ‪ ،‬نةك جياوازى لة نيَوان ِ‬
‫هةبيَت و يةكيَكيان زؤرتر* يان طةورةتر يان بةبةهاتر بيَت لة ئةوانى تر ‪.‬‬
‫رى و‬ ‫َ‬
‫كةواتة ثيَدانى ذمارة لةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا بة ئارزوو* ويستى تويَذةرةو ض ذمارةيةك هةلدةبذيَ َ‬
‫دةيدات بة ض دياردةيةك و ثيَى ثؤليَن دةكات ئةو ئازادة ‪ ،‬لةبةر ئةوةى بةهاو نرخى ذمارةكان طرنط نيةو‬
‫لةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا رؤلَيان نيةو تةنها بةناوليَنان و ثؤ ليَن كردن و جياكردنةوةى* دياردةو شتيَكة لة‬
‫دياردةو شتيَكى تر ‪ .‬كةواتة دةتةوان بلَ َي كة ثيَوانةكردنى بةناو بريتية لة ثؤليَن كردنى يةكةو شتةكان بؤ‬
‫ضةند كؤمةلَيَكى جياجيا ‪ ،‬كة هةر كؤمةلَةو خاسيةت و مؤركى هاوبةشى تايبةت بةخؤى هةيةو لة‬
‫تى بة ئةوةى لة ريَطةى ئةو ذمار و‬ ‫كؤمةلَةكانى ترى جيادةكاتةوة ‪ ،‬وة هةر كؤمةلَةو ذمارةو ناويَكى دةدريَ َ‬
‫ناو و بناسريَتةوة و لة كؤمةلةكانى تر جيابكريَتةوة ‪.‬‬
‫‪ 2‬ثيَوانةكردنى ثلة بة ثلةيى ) القياس الرتبى ( – (‪: )Ordinal Measurement‬‬

‫‪6‬‬
‫ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة ‪ ،‬كاتيَك بةكاردةهيَنريَت ‪ ،‬كة بتوانين يةكةو شتةكان بة شيَويةكى ثلة بة ثلةيى ريز‬
‫بكةين و هةست بة بوونى* جياوازى* لة نيَوان ثلةكاندا بكةين ‪ ،‬بؤنموونة كاتيَك ثيَنج(‪ )5‬كةس دريَذيان‬
‫جياواز بيَت ‪ ،‬ئةوا دةتوانين بة ثيَى ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة لة كورتةو بؤ دريَذ ريزيان بكةين و ذمار ) ‪ ( 5‬بد‬
‫ين بة كةورترين كةسةيان و ذمار ) ‪ ( 1‬بد ين بة دريَذترين كةسيان و ذمار ) ‪ ( 3‬بة مام ناو نديةكةيان ‪......‬‬
‫هتد ‪ .‬يان كاتيَك نمرة لة زانكؤ بة‬
‫خويَندكارو قووتابيةكان دةدةين ‪ ،‬دةتوانين بة ثيَى نمر و ئاستةكانيان بةم شيَوةى خوارةوة ثؤليَنيان بكةين ‪- :‬‬
‫(الواز_‪( )1‬ثةسةند_‪( )2‬ناوةند_‪( )3‬باش_‪( )4‬زؤرباش_*‪( )5‬ناياب_‪ )6‬ئا لةم جؤرة‬
‫ثيَوانةكردنةدا ثلة بة ثلةو ريزكردنةكان مانايان هةية ‪ ،‬واتة ذمارة ) ‪ ( 6‬باشةترة لة ذمارةكانى ترو* ذمار ‪)1‬‬
‫خراثترة لة هةموو* ذمارةكانى تر‪ (4 ,‬باشتر* لة‪ 3‬بةالَم راثتر*ة لة ‪ 5‬بة ثيَنةوانةى ثيَوانةكردنى* بةناو ‪،‬‬
‫ذمارةكان هي ماناو بةهايةكيان نية ‪ .‬كةواتة ذمارةلةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا يان ئاماذة بةزؤرى* يان بؤ كةمى‬
‫برى ئةو‬
‫ِ‬
‫هةرةمةكى دانةنراوةو تويَذةر ناتوانيَت بة‬
‫ِ‬ ‫وةيةكى‬ ‫َ‬ ‫ي‬‫ش‬ ‫بة‬ ‫لةخؤيةوة‬ ‫هةر‬ ‫هةيةو‬ ‫ماناى‬ ‫و‬ ‫دةكات‬ ‫دياردةية‬
‫ئارةزووى* خؤى‬
‫ذمارة بة دياردةكان بدات ‪ ،‬بؤنموونة ناتوانين ذمار ) ‪ ( 3‬بة الوازو* ) ‪ ( 2‬بة ناوةند بدات ‪ ،‬بةلَكو دةبيَت‬
‫ثشت بة‬
‫كةمى و زؤرى ثلةى شتةكة ببةستيَت شايانى ئاماذة بؤ كردنة كة راستيةك لةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا* هةية ‪،‬‬
‫ئةويش ئةوةية كة جياوازى* نيَوان ثلةكان بة شيَوةيةكى ورد* نازانريَت و مةرج نية كة جياوازى* نيَوان‬
‫فيَرخوازى ناياب و فيَرخوازى* زؤرباش يةكسان بيَت بة جياوازى* نيوان فيرخواز زؤرباش كةواتة‬
‫ثرؤسةكانى* هةذمار كردن (‪ ) ÷ ، × ، - ، +‬سوديَكى* ئةوتؤي* نية و هيض مانايةكى زانستى نادات ‪.‬‬
‫بؤنموونة ئةطةر س َى ) ‪ ( 3‬جررة كانزامان بة ثيَى رقي و ثتةويان ريزكردو وتمان ئةوةى لة هةموويان‬
‫ثتةوو رةقترة لة ثلةى س َى هةمداية ) ‪ ( 3‬وةئةوةشيان مام ناوةندية ثلة دوو ) ‪ ( 2‬و ئةو كانزايةش كة رقى* و‬
‫ثتةوى لة هةموويان* كةمترة ثلة يةكة (‪ )1‬ئةوا ناتوانين بليَين (‪ )3=2+1‬هةرضةندة لة بيركارى* و‬
‫هةذماركردندا* (‪ )3=2+1‬بةآلم لةم جؤرة ثيَوانةكردندا ئةم جؤرة هةذماركردنة ناكريَت و ئةطةر بكريَتيش‬
‫هيض بةهاو نرخيَكى زانستعى نية بة هةمان شيَوةش كاتيك ثؤلةكانى قؤناغى* سةرةتاى بةسةر (‬
‫‪ )1،2،3،4،5،6‬دابةش دةكةين ناتوانين بليَين ثؤلةكانى (‪ )3+2+1‬يةكسانة بة ثؤلى (‪)6‬‬
‫كؤمةل و‬
‫َ‬ ‫كةواتة ثيَوانةكردن و سيستةمى ثلة بة ثلةيى بريتية لة ثؤليَنكردنى* يةكةو شتةكان بؤ ضةند‬
‫طروثيَكى*‬
‫جياجيا بة ثيَى سيستميَكى* دياريكراو كة لةوانةية لة سةرةوة بؤخوارةوة بيَت ) تنازلى* ( واتة لة زؤرةوة بؤ‬
‫كةم‬
‫(‪)1_2_3_4_5‬يان بة ثيَضةوانةوة لةخوارةوةبؤ* سةرةوةبيَت ) تصاعدى ( واتة لة كةمةوة بؤ زؤر* (‪_2_1‬‬
‫‪ .)5_4_3‬ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة لةو كات و حالَةتانةدا بةكاردة هيَنريَت كة نةتوان زؤر* بة راستى و بة‬
‫برى ئةو شتةى‬ ‫وردى ِ‬
‫ئامرازيَكى ترمان ) كة باشةتر‬ ‫ِ‬ ‫كة ثيَوانةى دةكةين ديارى* بكةين و بيزانين ‪ ،‬لة اليةكى تريشةوة ثيَوانةكارو‬
‫بيَت لةم‬
‫جؤرة ثيَوانةكردنة ( نةبيَت ‪ ،‬بؤية ثةنا بؤئةم جؤرة ثيَوانةكردنة دةبةين ‪.‬‬
‫*ةرووى هةن*ةديَك كيَش**ةو دي**اردة‬
‫زؤر جار لة بوارى* دةروونزانى و ثرؤس**ةى ث*ةروةرد* و فيَركردن**دا ِرووب* ِ‬
‫دةبينةوة كة‬
‫ناتوانين بيَجطة لةم جؤرة ثيَوانةكردنة ‪ ،‬هيض جؤرة ثيَوانةكردنيَكى* ت**ر ب**ةةكاربهيَنين ‪ ،‬بؤنموون**ة ئةط**ةر‬
‫بمانةويَت‬

‫‪7‬‬
‫ث**يى ض**االكى و بي**دَةنطى و ه**ارو هاجي**ان ث**ؤلينَ بك**ةين ‪ ،‬ئ**ةوا ت**ةنها ئ**ةم ج**ؤرة‬
‫َ‬ ‫في َرخوازةك**ان ب**ة‬
‫ثيوانةكردنةةمان لةبةردةستايةو دةتوانين لة ريَطةيةو فيَرخوازةكان بةم شيَوةى خوارةوة ثؤليَن بكةين ‪- :‬‬ ‫َ‬
‫(هاروهاج_‪( )1‬كةميَك هاروهاج_‪( )2‬مامناوةند_‪( )3‬لةسةرخؤ_‪( )4‬زؤر لةسةرخؤ_‪ .)5‬بةهةمان شيَوة لة‬
‫ريَطةى ئةم جؤرة ثيوانةكردنةوة دةتوانبن (جوانى) يان ثلةى رةطةكان ثؤلين بكةين‬
‫‪ 3‬ثيَوانةكردنى ناوبةناو )نيَوانةيى) )القياس الفاصل( ‪:- )Interval Measurement( -‬‬
‫برو* ب**ةهاكانيان و دي**اريكردنى* نم**رةو دوورى*‬ ‫كاتيَك ذمارةكان بؤ جياكردنةوةى شتةكان و زانينى* جياوازى ِ‬
‫نيَوان‬
‫شتةكان ب*ةكاردةهيَنريَت* ئ*ةو مان*اى ئةوةي*ة ك*ة ئيَم*ة ج*ؤريَكى* ت*ر ل*ة ثيَوان*ةكردن ب*ةكاردةهيَنين ‪ ،‬ئ*ةويش‬
‫ثيَوانةكردنى*‬
‫*ةرةراى‬
‫ِ‬ ‫ناوبةناو يان زانينى دوورى و مةوداى* نيَوان دياردةكانة ‪ .‬ل**ة ئ**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا ‪ ،‬تويَ**ذةر س*‬
‫زانينى جياوازى*‬
‫برةكانى ئةوا درك بة جياوازية يةكسانةكانى نيَوانيشيان دةكات ‪ .‬لة زةقترين و دياريترين نموون**ة‬ ‫نيَوان ثلةو ِ‬
‫بؤ ئةم‬
‫*رى‬‫جؤرة ثيَوانةكردنة ‪ ،‬سيستمى* ثيَوانةكردنى ثلةى طةرماية ‪ ،‬هةروةها ثيَوان**ةكردنى* ريَ**ذةى زي**رةكى و ب* ِ‬
‫فيَربةوونى‬
‫فيَرخواز* ‪ ....‬هتد ‪.‬‬
‫*نى (‪)20‬ثل**ة ب**وو ‪،‬‬‫*ةمرؤ (‪ )25‬ثلةي**ة ‪ ،‬ب**ةالَم ثل**ةى ط**ةرماى دويَ* َ‬ ‫َ‬
‫بؤنموونة كاتيَ**ك دةليَين ثل**ةى ط**ةرماى ئ* ِ‬
‫هةروةها‬
‫ثلةى طةرماى ثيَش هةفةيةكيش (‪)18‬ثلة بوو ‪ ،‬ئةوا ئةم ذمارانة ماناى تايبةتى يان هةي**ة و جي**اوازى نيَ**وان‬
‫ثلةى‬
‫طةرماى س َى رؤذمان* بؤ روون دةكاتةوة‪ .‬لةبةر ئةم ذمارانة زؤر* شتمان بؤروون دةبيَتةوة‪ ،‬لةوانة ك**ة ثل**ةى‬
‫ئةمرؤ*‬
‫ِ‬ ‫طةرماى‬
‫*نى دوو ) ‪ ( 2‬ثل**ة ل**ة ثل**ةى ط**ةرماى*‬ ‫ى بةرزترة‪ ،‬و ثل**ةى ط**ةرماى دويَ* َ*‬ ‫(‪ )5‬ثيَنج ثلة لة ثلةى طةرماى دويَن َ*‬
‫ثيَش هةفتةيةك‬
‫*ةمرؤ ) ‪ ( 7‬ح**ةوت ثل**ة ل**ة ثل**ةى ط**ةرماى ثيَش هةفتةي**ةك ب**ةرزترة‪ ،‬ه**ةروةها‬ ‫زياترة‪ ،‬و ثلةى طةرماى ئ* ِ‬
‫جياوازى* نيَوان‬
‫ثلةى ط**ةرماى ئ*ةمرؤ* و ثل**ةى ط**ةرماى ثيَش هةفتةي**ةك (‪ )7=18_25‬يةكس**انة ب**ة جي**اوازى نيَ**وان ثل*ةى‬
‫ط**ةرماى ئ**ةمرؤ* و دويَ**نئ (‪ )20-25‬لةط**ةل زي**ادكردنى* جي**اوازي* نيَ**وان ثل**ةى ط**ةرماى دويَ**نئ* و ثيَش‬
‫هةفتةيةك (‪ )18_20‬واتة (‪)18-20( )20-25( )18-25‬‬
‫كةوات**ة ل**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا جياوازي**ةكان يةكس**انن و يةك**ةى ثيَوان**ةكردنيش زان**راوة ‪ ،‬بؤي**ة دةت**وان‬
‫هةردوو*‬
‫ثرؤسةى كؤكردنةوة ) ‪ ( +‬و ليَد ركردن ) ( بة ئةنجام بطةيةن بة ثيَنةوانةى هةردوو ثيَوان**ةةكردنى ) ب**ةناو‬
‫(و)‪-‬‬
‫ثلة بة ثلةيى ( كة ناتوانريَت هيض ثرؤسةيةكى هةذماركردن تياياندا بةكاربهيَندريَت ‪ .‬واتة دةتوانين هةرض‬
‫ذمارةيةك‬
‫بى ئ**ةوةى هيض خاس**يةتيَكى ئ**ةم ج**ؤرة‬ ‫زيادبك**ةين ي**ان ه**ةر ذمارةي**ةك ل**ة ب**ةهاكان دةرةبك**ةين ‪ ،‬ب**ة َ‬
‫ثيَوانةكردنة لةناو‬
‫بضيَت ‪.‬‬
‫بؤ نمونة ئةطةةر ذمارة (‪ )8‬لة هةر يةك لة ئةو ذمارانةى ثلةى ط**ةرما دةربك**ةين (‪ )25،20،18‬ئ**ةوا دةبن‬
‫بة (‪ )17،12،10‬كة هةمان جياوازي و خاسيةتةكانى يةكةم جار لة نيَوانيان هةر وةك خؤي دةميَ**نئ و ه**ةر‬
‫‪8‬‬
‫ثلةى طةرماى ئةمرؤ* (‪ )17‬ب**ة (‪ )5‬ثل**ةى ط**ةرماى دويَ**ن َى (‪ )12‬زي**اترة ب**ة ه**ةمان ش*يَوةش دةت**وانين ض‬
‫س**ى رؤذة كؤبكةين**ةوة ب**ةبئ ئ**ةوةى خةس**لةت و‬ ‫َ‬ ‫ذمارةي**ةكمان ب**ويَت لةط**ةل ذم**ارةى ثل**ةى ط**ةرماى‬
‫خاسيةتةكانى خؤيان لةدةست بدةن لة طرنطترين فاكتةر كة دةبيَت**ة ه**ؤى ئ**ةوةى ك**ة ل**ةكاتى ك**ؤ كردن**ةوةو‬
‫ليَدةركردن خاسيةتى ئةم جؤرة ثيَوانة كردنة وةك خ**ؤي بميَ**نئ ب**وونى* س**فرى ريَذةيي**ة و ل**ة ريَطةي**ةوة ئ**ةم‬
‫سى ذمارةية (‪( )29()25‬‬ ‫جؤرة ثيَوانةكردنة دةناسريَتةوة بؤ نموونة ئةطةر ذمارةى (‪ )25‬لة هةريةك لةو َ‬
‫‪ )18‬دةربكةين ئةوا دةرئةنجامةكةى دةبيَت بة(سفر) (‪ )7-( )5-‬كة هةمان خاسيةت و جياوازي* يةكةم جارة‬
‫*ةنى ‪ ،‬ب**ةلَكو س**فر‬
‫واتة بوونى* ) سفر ( لةم جؤرة ثيَوانةكردنةدا ‪ ،‬ماناى نةبوونى* خاسيةت و سيفاتةكة ناطةي* َ‬
‫ريَذةيية‬
‫نةك رةهاو مووتلَةق و )سفر ( ى وةك هةموو ذمارةكانى تر بةهاى هةي**ة و ل**ة ذيَ**ر سفريش**ةو ذم**ارةى ت**ر‬
‫هةية ‪ .‬بة‬
‫ك لة ئةنجامى زيرةكى ثي َويكَ ) سفر ( وةرطرى ‪ َ،‬ئةم*ة مان*اى ئةوةني*ة ك*ة ئ**ةو مندال*ةَ‬ ‫نموونة ئةطةر منداليَ َ‬
‫هيض‬
‫*رى ‪ ،‬ئةم**ة‬‫زيرةكييةكى نية ‪ ،‬يان كاتيَك فيَرخوازيَك* لة تاقيكردنةوةى ميَذوو يان جوطرافيا* ) سفر ( وةردةط* َ‬
‫ماناى ئةو‬
‫َ‬
‫نية كة هيض زانياريةكى* لة بوارى* ميَذوو ي**ان جوطرافي**ادا* ني**ة ‪ ،‬ب**ةلكو ) س**فر ( ل**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ةدا‬
‫ريَذةييةو بةهاى‬
‫تر لة سةرو يان خوارووى* سفرةوة هةية ‪.‬‬
‫َ‬
‫هةرضةند دةتوانريت لةم جؤرة ثي َوانةكردن**ةدا ري*ذة دةربهينَ**ريت ب**ةال َم هيض س**وودو* بةهاي**ةةكى ني**ةو ل**ة‬
‫واقيعدا‬
‫*رى و ي**ةكيَكى ت**ر (‬
‫ثراكتيز ناكريَت ‪ ،‬بؤنمونة ئةطةر فيَرخوازيَك* لة تاقيكردنةوةى كؤمثيوتةر* (‪ )90‬و رط* َ‬
‫‪ )41‬نمرة‬
‫وةرطرئ ئةوا هةرضةندة ريَذةى نمرةى يةكةم لةضاو فيَرخ*واز دووه*ةم (‪ )2/1‬وات*ة دوو ئةوةندةي*ة ب*ةآلم‬
‫ناتوانين بليَين زانيارى فيَرخواز* يةكةم لة بابةتى كؤمثيوتةر دوو ئةوةندةى زانيارى* فيَرخوازى دووهةم‬
‫كةوتة دةتوانين بلَين كة ثيَوانةكردنى ناوبةناو* ئةو جؤرة ثيَوةكردنةية كة لة ريَطةيةوة يةكةو شتةكان بةث]َى‬
‫ريكخستن و ريزكردنيَكى* دياريكراو ثؤلين دةك**ريَن س**ةرةراى ب**وونى م**اوةو دوورى* ك**ة ي**ةكيان يةكس**انةو‬
‫مانادارة‬

‫ثيَوانةكردنى ريَذةيى ) القياس النسبي ( ) ‪) :- Ratio Measurement -‬‬


‫ئةم جؤرة ثيَوانةكردنة ‪ ،‬هةمووخاسيةت و رةهةندةكانى ثيَوانةكردنى ناو بةناو ) نيَوانةيى ( هةية ‪ ،‬بةالَم‬
‫جياوازى* سةرةكى نيَوانيان ئةوةية كة لة ثيَوانةكردنى ريَذةيدا سفر رةهاي**ة ) الصفر الطلق ( ‪ ،‬وات**ة مان**اى‬
‫نةبوونى‬
‫دةطةيةنى ‪ ،‬كاتيَك دةلَ َي فالَنة كةس داهاتةكةى سفر ‪ ،‬ماناى ئةوةية هيض داهاتيَكى* ني**ة ‪ ،‬ي**ان كاتيَ**ك‬
‫َ‬ ‫شتةكة‬
‫دةلَ َي‬
‫دريَذى يان كيَشى ئةم شتة س**فرة‪ ،‬مان**اى ئةوةي**ة كيَش و دريَ**ذى نيي**ة ‪ .‬ئ**ةم ج**ؤرة ثيَوانةكردن**ة لةب**ةر ئ**ةوة‬
‫ناونراوة‬
‫ثيَوانةكردنى* ريَذةيى ‪ ،‬ضونكة ريَذةى ذمارةكان لةطة َل يةكتريدا مانايان هةي**ة ‪ ،‬ب**ة ثيَض**ةوانةى ثيَوان**ةكانى‬
‫تر وةك‬
‫ريَذةكانيان هيض ماناو* بةهايةكى زانستيان نية ‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫بؤ نموونة كاتيَك دريَذى* كةسيَكط (‪180‬سم) دريَذى كةسيَكى تريش (‪90‬سم) ماناى ئةوةية كة دريَ**ذى كةس**ى‬
‫دووهةم يان كاتيَك دةليَين كيَشى كةسيَك (‪120‬كغم) كيَشى كةسيَكى تريش (‪60‬كغم) ماناى ئةوةي**ة ك**ة كيَش**ى‬
‫كةسى دووهةم ني*وةى كةس*ى يةكةم*ة‪ ،‬ي*ان كاتيَ*ك دةليَين داه*اتى خيَزانيَ*ك (‪ )300000‬س*ئ س*ةد ه*ةزار‬
‫دينارة بةآلم داهاتى خيَزانى كةسيَكى تر (‪ )900000‬نؤسةد هةزار دينارة ماناى ئةوةية كة‬
‫داهاتى خيَ**زانى دوه**ةم س**ئ ئةوةن**دةى داه**اتى خيَ**زانى يةكةم**ة ي**ان كاتي**ك دةليَين ذم**ارةى فيَرخوازةك**انى*‬
‫خويَندنطةي**ةك (‪)6000‬ش**ةش ه**ةزار فيَرخ**وازة ب**ةآلم ذم**ارةى فيَرخ**وازانى قوتابخانةي**ةكى* تال (‪)1000‬‬
‫هةزار فيَرخوازة ئةمة ماناى ئةوةية كة ذمارةى فيَرخوازةكانى خويَندنطةي يةكةم شةش ئةوةن**دةى ذم**ارةى‬
‫فيَرخوازةكانى قوتابخانةى دووهةمة‪.‬‬

‫بةالَم لة ثيَوانةكردنى ناوبةناو* ) نيَوانةيى ( ئةطةر ثيَوانةى زيرةكى يةكيَكمان كردو يةكسان بوو بة ) ‪( 529‬‬
‫نمرة‬
‫بةالَم زيرةكى كةسيَكى تر يةكسان بوو بة ) ‪ ( 69‬نمرة ناتوانين بليَين كة زيرةكى كةس**ى يةك**ةم يةكس**انة ب**ة‬
‫دوو‬
‫َ‬
‫ئةوةندةى زيرةكى كةسى دووهةم ‪ ،‬لةبةر ئةوةى ل**ةم حالةت**ةدا ) س**فر ( ريَذةيي**ةو ل**ةخوار و س**ةرو ) س**فر‬
‫( وة ذمارةو‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫بةهاى تر هةية ‪ ،‬بةالم ) سفر ( لة ثيَوانةكردنى* ريذةيدا بةهاو نرخى نيةو لة خوار ) سةفر ( وة هيض بةهاو‬
‫ذمار يةكى تر نيية ‪.‬‬
‫شايانى ئاماذة بؤ كردنة كة كؤكردن*ةوةو* ليَ*دةركردنى* ذمارةي*ةك ل*ة ب*ةهاو ن**رخى ذمارةك*ان ‪ ،‬د بيَت*ة هيض‬
‫طؤرانكارى ‪،‬‬
‫ِ‬
‫بؤ نموونة ئةطةر ثيَوانةى كيَشى دوو* فةردة بكةين و يةكيَكيان ) ‪30‬كغم ( دةربنيَت و ئةوى تري*ان ‪ )40‬كغم‬
‫( ‪ ،‬ئينجا‬
‫ئةط**ةر ذم**ارة (‪ )40‬ل**ة ه**ةردوو* كيَش**ةكة دةربك**ةين ‪ ،‬ئ**ةوا دةرئ**ةنجامى ه**ةردوووكيان دةبيَت ب**ة س**فر ‪،‬‬
‫ضونكة نابيَت بلَيَين‬
‫كيَشى فةردةى يةكةم يةكسانة بة (‪ ، )-10‬لةب**ةر ئ**ةوةى هيض ذمارةي**ةكى ت**ر ل**ة ذيَ**ر س**فرةوة ني**ة و س**فر‬
‫رةهاية ‪ ،‬بةالَم ‪-‬‬
‫ئةم كؤكردن و ليَدةركردنة لة ثيَوانةكردنى* ناوبةناو ) نيَوان**ة ي**دا ( دةك**ريَت ض**ونكة س**فر ريَذةيي**ةو ل**ة ذيَ**ر‬
‫سفريشةو‬
‫بةبى ئةوةى هيض بةهاو خاس**يةتيَك‬ ‫َ‬ ‫ذمارةى تر هةية ‪ .‬بةالَم دةتوانريَت* ) جاران و دابةش كردن ( بكريَت ‪،‬‬
‫لةناو بضيَت‪__.‬‬

‫‪10‬‬
‫ضةند هؤكاريك* هةية دةبيتة هؤى هةلة لة ثيوانةكردندا*_‬

‫ثةنابردن بؤ خةمالندن و ريكةوتن و رؤلى* بةخت_‪1‬‬

‫لةدياريكردني* هةندى بذاردةدا وةك ثةنابردني فيرخواز* لة تاقيكردنةوةي نوس**ينةكةيدا ل**ة نموون**ةي ثيوان**ةى‬
‫بابةتيدا (ثرسياري* راست و هةلة يان هةلبذاردن) بؤ خةمالندن‪،‬كة دةشيت ضانسيكى* باشى ه**ةبيت و ب**ةخت‬
‫ي**اوةرى بيت نمرةيك**ة وةربط**ريت* ك**ةمافي خ**ؤى ني**ة لةكاتيك**دا فيرخوازيكي**دى ه**اوثؤلى* لةوان**ةى ثش**ت‬
‫ب**ةتواناي* خ**ؤى ببةس**تيت ب**ةالم نم**رةى ك**ةمتريش وةربط**ريت ئ**ةوا س**ةرباري ئ**ارةزوو ويس**تى* كةس**ى‬
‫كاريطةرى دةكاتة سةر ئةم جؤرة ثيوانة كردنة‬

‫‪_2‬بئ اليةن نةبوونى نرخ دانةر يان ثيوانةكارى ‪:‬‬

‫كةدةشيت هؤكارةكةي ثةيوةندى ب**ة خةس**لةتة دةرووني**ةكاني* ثيوان**ةكاري ه**ةبيت ل*ة نموون**ةى* ن*ةرمونياني‬
‫تةندو تيذي نة شارةزاى بة بابةتكاني دةروون زاني تايبةت ب**ة ثيوان**ةى دةرونى ‪،‬بؤي**ة دةش**ئ هةن**ديك ج**ار‬
‫لةثيوانةكردنى سيفةتيكى دةرونيدا* هةلةبكات يان ب**ة هةل**ة و وةس**فى دياردةي**ةك بك**ريت وةك ئ**ةوةي كاتي**ك‬
‫وةسفى فيرخوازيك* دةكريت بةوةى كة لة تاقيكردن*ةوةي بابةتيك*دا س*فري وةرطرت*وة ب*ةوةى ك*ة هيض ل*ةو‬
‫باتبةتة نازانيت و وة سفرة كةزؤرجار* ط**وئ بيس**تى ئ**ةم ج**ؤرة دةربرينان**ة دةبين لةكاتيك**دا ئةم**ة بةلطةني**ة‬
‫لةسةر تواناي فيرخوازةكة لةكؤى بابةتةكة ‪ ،‬بةلكو ئةمة تواناى* زيرةكى ئةو دةردةخات لة وآلمدانةوةي* ئةو‬
‫ثرسيارانة‪،‬‬

‫‪_3‬بئ اليةن نةبوونى لةثيوانةكردندا جابةهةر هؤكاريكةوة بيت‪:‬‬

‫‪11‬‬
‫سةرباري هةموو ئةمانةش دياردة دةرونيكان ب*ة ب*ةراورد ب*ةدياردة سروش**تى* و مادي**ةكان بةئاس**اني ثيوان**ة‬
‫ناكريت ب*ةلكو ئ*الؤزن وةل*ة ثيوانةكردنيان**دا* رووب*ةرووي* ض*ةندين ط*رفت دةبيت**ةوة س*ةرباري ئ**ةوةى ل*ة‬
‫ئةنجامي ثيوانةكردنيشان ورد و راستطؤيانة نين بةلكو باي**ةخى زؤر* ب**ة دؤزين**ةوةى* ثي**وةر و ئ**ةو هؤك**ارو*‬
‫ئامرازوو شيوازانةي* دراوة كة يارمةتي دةري باشن و ب**ؤ هةلس**ةنطينةرانة ك**ة ب**ةو هؤيان**ةوة دةرب**رين ل**ة‬
‫رةوشتى كةسةكان بكةن ئةطةر بةشيوةكى ريذةيش بيت دةستنيشاني* ب**اري دةروونى* ي**ان اليةن**ة نةس**تيكانى‬
‫تاك بكةن‬

‫سةرضاوةكان‬

‫‪_1‬ثيَوانةو هةلسةنطاندنى* ثةروةردةيي‪/‬رسول* اراهيم رةسول‪ /‬سالى ضاثكردن ‪ 2017‬ضاثي يةكةم‬

‫‪ _2‬ثيَوانةو هةلسةنطاندنى* ثةروةردةى‪/‬رةمةزان حةمةدةمين قادر‬

‫‪_3‬ثيَوانةو هةلسةنطاندن لة بوارى* ثةروةردة و دةرونزانين‪ /‬دكتؤر كةريم شةريف قةرةضةتانى‬

‫‪12‬‬

You might also like