Professional Documents
Culture Documents
problemaze dafuZnebuli
swavla
Tbilisi 2008
wignze muSaobdnen:
simon janaSia
Sorena saZagliSvili
mzia wereTeli
Tea berZeniSvili
kaxa gabunia
giorgi gaxelaZe
zaqro giunaSvili
nino doborjginiZe
giorgi zedginiZe
rusudan TayaiSvili
marika kapanaZe
ekaterine korZaZe
maia meliqiZe
ana mxeiZe
buba oCiauri
manana ratiani
irine samsonia
naTia saRinaZe
TinaTin salayaia
marika sixaruliZe
ekaterine slovinski
marina CxikvaZe
Tamar jayeli
winasityvaoba.................................................................................................... 4
Tavi pirveli ................................................................................................... 5
problemaze dafuZnebuli swavla .................................................................. 5
Sesavali ...................................................................................................... 5
problemaze dafuZnebuli swavlis praqtikuli mniSvneloba ..............7
ra aris problemuri situacia/amocana.................................................... 8
problemis gadaWris cikli ......................................................................14
Tavi meore ...................................................................................................... 17
problemuri amocanebis gadaWris ori strategia ................................... 17
kritikuli azrovneba ............................................................................... 17
SemoqmedebiTi azrovneba ...........................................................................18
kritikuli da SemoqmedebiTi strategiebis Sedareba .......................... 20
Tavi mesame ......................................................................................................21
problemuri amocanis tipebi sxvadasxva sagnebidan ..................................21
problemuri amocanis tipebi qarTul enasa da literaturaSi .........21
problemuri amocanis tipebi sazogadoebriv mecnierebebSi ............. 23
istoria ...................................................................................................... 23
problemuri amocanis tipebi ucxo enaSi .............................................. 35
problemuri amocanis tipebi saxviT da gamoyenebiT
xelovnebaSi/SromiT swavlebaSi ................................................. 37
problemuri amocanis tipebi musikaSi .................................................. 38
problemuri amocanis tipebi maTematikaSi ......................................... 40
problemuri amocanis tipebi sabunebismetyvelo sagnebSi ................ 44
Tavi meoTxe .................................................................................................... 47
problemuri amocanebis gadaWra sxvadasxva sagnebSi kritikuli da
SemoqmedebiTi azrovnebis gamoyenebiT ...................................................... 47
qarTuli ena da literatura .................................................................. 47
sazogadoebrivi mecnierebebi ................................................................. 49
ucxo ena .................................................................................................... 63
saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba/SromiTi swavleba ..................... 76
musika ......................................................................................................... 80
maTematika ................................................................................................. 84
bunebismetyveleba .................................................................................... 97
Tavi mexuTe ................................................................................................... 112
ZiriTadi daskvnebi da rekomendaciebi ..................................................... 112
gamoyenebuli literatura ........................................................................ 118
3
winasityvaoba
4
Tavi pirveli
Sesavali
5
codnis sistematizacias da bunebrivad axdens skolaSi miRebuli codnis
realur cxovrebasTan integrirebas.
problemaze dafuZnebuli swavlis procesi moswavles ayenebs aqtiuri
Semmecneblis rolSi, romelsac uxdeba wamoWril problemebTan gamklaveba.
kerZod, problemaze dafuZnebuli swavlebisas moswavle awydeba problemas,
romlis gadaWrac mas uWirs mxolod im codniT, romelic aqvs. am mizniT
igi arkvevs, Tu ra unda icodes dasmuli problemis ukeT gasagebad. am
procesSi moswavle aqtiuria, mimarTavs TviTganaTlebas, eZebs saWiro
informacias (wignebs, gamokvlevebs, angariSebs, eleqtronul informacias)
da a.S. amis Semdeg moswavle, aRWurvili axali codniT, kvlav ubrundeba
problemas da axerexebs mis gadaWras. bolos, moswavle afasebs sakuTar
Tavs – TviTSefaseba aris moswavlis arsebiTi unar-Cveva, rac mas exmareba
efeqtian, damoukidebel swavalaSi.
problemaze dafuZnebuli swavlis dros moswavle aris problemis
gadamWreli, romelic cdilobs problemis gagebas, eZebs gamosavals da
am problemis mogvarebis saukeTeso gzas. problemaze dafuZnebuli swavla
mimdinareobs Ria da mxardamWer garemoSi, sadac moswavle aris aqtiuri
da sakuTar Tavze orientirebuli, xolo maswavlebeli – TanamSromeli,
romelic moswavles aCvenebs swavlis mimarT enTuziazmisa da interesis
magaliTs. aSkaraa, rom problemaze dafuZnebuli swavlebis dros
maswavlebeli-moswavlis tradiciuli rolebi icvleba. moswavleebis
swavlisadmi pasuxismgebloba TandaTanobiT izrdeba, maT uviTardebaT
swavlisadmi maRali motivacia da swavlis kargi unar-Cvevebi. maswavlebeli
ki xdeba mrCeveli, informaciis mimwodebeli da Semfasebeli. igi
xelmZRvanelobs moswavles problemis gadaWris mcdelobebisas.
amrigad, problemaze dafuZnebuli swavla gansakuTrebiT zrdis
moswavlis motivacias. moswavle aris CarTuli aqtiur swavlaSi, muSaobs
realuri problemebis gadaWraze, ris Sedegadac swavla misTvis xdeba
ufro saintereso da saxaliso. problemaze dafuZnebuli swavlis procesSi
moswavle imuSavebs kognitur startegiebs, romlebic mas exmareba uCveulo,
moulodneli da ararutinuli situaciis analizSi. aqve unda aRvniSnoT,
rom gansakuTrebiT mniSvnelovania problemis gadaWra efuZnebodes
araspecifikur, naklebad struqturirebul situacias, romelic mxolod
erTi swori pasuxiT ar Semoifargleba. amgvari problemis mogvareba
ufro daexmareba moswavles realuri cxovrebiseuli problemebis
mogvarebaSi, radganac cxovrebiseuli problemebi ufro kompleqsuria,
sadac ar arsebobs mxolod erTi swori gza. swored amgvari unar-Cvevebis
ganviTareba aris problemaze dafuZnebuli swavlebis ZiriTadi mizani.
erovnuli saswavlo gegmis ZiriTadi mizania problemaze dafuZnebuli
swavleba, sxvadasxva sagniT/discipliniT miRebuli codnisa da unar-
Cvevebis integrireba.
6
problemaze dafuZnebuli swavlis praqtikuli
mniSvneloba
7
ra aris problemuri situacia/amocana
8
(4) situacia moiTxovs gadawyvetas/gadaWras. problemuri situacia
ganisazRvreba Tavad adamianis reaqciiT am situaciaze. Tu individi
iRebs pasuxismgeblobas upasuxos problemuri situaciis SekiTxvebs da
amisaTvis iqceva mizandasaxulad, miuTiTebs imaze, rom situacia marTlac
problemuria.
(5) davalebebis tipebi unda ganisazRvros asakis/klasis da problemur
situaciasTan dakavSirebuli im gamocdilebisa Tu tipis mixedviT,
romelic nacnobia moswavleebsaTvis skolidan an realuri cxovrebidan.
pizas (studentTa saerTaSoriso Sefasebis programa _ PISA – program
for International Student Assessment, 2003) saerTaSoriso kvlevis CarCos
mixedviT, gamoiyofa problemuri amocanebis sami tipi: 1)amocanebi,
romlebic dakavSirebulia gadawyvetilebis miRebasTan; 2) amocanebi,
romlebic moiTxovs sistemis analizs da modelirebas; 3) amocanebi,
romlebic ukavSirdeba rTuli viTarebidan gamosavlis Ziebas.
TiToeuli maTgani ganvixiloT cal-calke:
gadawyvetilebis miRebasTan dakavSirebul amocanebSi mocemulia
ramdenime alternativa da SezRudva. moswavles moeTxoveba iseTi
gadawyvetilebis miReba, romelic am SezRudvebs daakmayofilebs.
gadawyvetilebis miRebasTan dakavSirebuli amocana miT ufro rTulia,
rac ufro kompleqsuria masSi warmodgenili viTareba, anu rac ufro
metia gasaanalizebeli informaciis moculoba da SezRudvebis raodenoba.
aseT pirobebSi saWiroa sxvadasxva warmodgenis urTierTdakavSireba da
mravali SezRudvis gaTvaliswineba. Tumca, zogadad, gadawyvetilebis
miRebasTan dakavSirebul amocanebSi SezRudvebi mkafiod aris gamokveTili,
amitom miRebuli gadawyvetilebis dasabuTeba ufro martivia.
sistemis analizsa da modelirebasTan dakavSirebuli amocanebi
moswavlisagan moiTxovs kompleqsuri viTarebis analizs am viTarebis
logikis gasaazreblad. am tipis amocanebi gansxvavdeba gadawyvetilebis
miRebis tipis amocanebisagan or mniSvnelovan aspeqtSi: 1) moswavles
moeTxoveba analizis Catareba ara imisaTvis, rom gaakeTos arCevani
ramdenime alternativas Soris, aramed imisTvis, rom amoxsnas amocana da
miiRos pasuxi; 2) am tipis amocanebSi aRwerilia kompleqsuri sistemebi,
romlebSic monawileobs mravali urTierTdakavSirebuli faqtori
(parametri, Tviseba, maxasiaTebeli). am kavSirebis dinamikurobis gamo
pasuxi (amonaxsni), SesaZloa, ar iyos erTaderTi. am saxis amocanebi
mravlad gvxvdeba ekonomikaSi da socialur mecnierebebSi. xSirad
saWiroa warmodgenili viTarebis adekvaturi modelis Seqmna, risTvisac
aucilebelia parametrebis SerCeva, maT Soris, kavSirebis identifikacia
da miRebuli suraTis warmodgena simboluri an/da raime sxva saxiT.
rTuli (problemuri) viTarebidan gamosavlis ZiebasTan dakavSirebuli
amocanebi moswavlisagan moiTxovs sistemis (mag.: mowyobilobis) kompo-
nentebis amocnobas da maTi moqmedebis analizs, raTa man SeZlos am sistemis
gamarTulad funqcionirebis darRvevis mizezebis dadgena. mag.: kompaniis
9
menejerma unda daadginos, ram gamoiwvia saqonelbrunvis moculobis Sem-
cireba; programisti cdilobs ipovos programis gaumarTaobis mizezebi
(Secdomebis moZebna).
amrigad, problema arsebobs maSin, roca moswavle gamoTqvams
dainteresebas, avlens cnobismoyvareobas da ar icis, rogor gadaWras
raime sakiTxi, anu problemis arseboba ganpirobebulia moswavlis mier
konkretuli sakiTxebis gadaWrisas warmoqmnili winaaRmdegobiT. mecnierebi
gvTavazoben zogad models, romelic iZleva problemuri situaciebis
warmoqmnis, „xelovnurad Seqmnis“ SesaZleblobas (Simpson, 1996). kerZod,
es aris saklaso garemoSi gamoyenebuli Semdegi strategiebi:
• moswavleebisTvis SekiTxvebis dasma, romlebic maTgan moiTxovs
informaciis warmodgenis alternatiuli gzebis moZebnas, rom-
lebic gansxvavebulia teqstSi moyvanili Tu maswavleblis mier
dasaxulisgan.
• erTi da imave movlenis, ideis da fenomenis sxvadasxva konte-
qstSi ganxilva da Sedareba;
• alternatiuli da gansxvavebuli dasasrulis Zieba;
• rolebis gadaTamaSeba da xelmeored gadaxedva imisaTvis, rom
kidev erTxel gadamowmdes, xom ar gamorCa raime an raime Sec-
doma xom ar dauSva;
• iseTi ideis CarTva, romelic, erTi SexedviT ucxoa teqstsTvis;
• informaciis ganzrax waSla an gamotoveba;
• gaTamaSeba imisa, „Tu ra iqneboda im SemTxvevaSi, Tu. . .“;
• mocemuli gancxadebis, winadadebis an situaciis socialuri
konteqstis ganxilva, gamorkveva;
• sxvadasxva tipis winaswari mosazrebis ganxilva;
10
baybaydevi da mwyemsi biWi danieli
iyo da ara iyo ra, iyo erTi patara samefo, romelsac marTavda keTili da
brZeni mefe. mas edemis baRidan gadmofrenili jadosnuri bati hyavda, romelic
yoveldRe oqros kvercxebs debda. mefe imdenad keTili da guluxvi iyo, rom
simdidres Tavis xalxsac unawilebda. amitom, mTel samefoSi aravis Sioda da
swyuroda, arc usaxlkarod iyo vinme darCenili. cxovrobda xalxi udardelad.
ase gadioda dro...
magram male es ambavi mTis gadaRma, uRran tyeSi mcxovrebma baybaydevma Seityo
da ifiqra: Tu am bats xelSi Cavigdeb, lukma-puris saSovnelad wanwals SeveSvebi,
maRla kldeze rom mitovebuli sasaxlea, iq davsaxldebi da mTeli am aremaris
batoni da mbrZanebeli me gavxdebio. RamiT, roca yvelas mSvidad eZina, miadga
baybaydevi mefis baRs, daxoca mcvelebi da jadosnuri bati gaitaca.
ambobdnen, rom devs jadosnuri bati oqros galiaSi hyavda gamomwyvdeuli. mas
Semdeg ki, rac igi cicabo kldis wverze Zvel sasaxlesac daepatrona, sofelma
mosveneba dakarga. baybaydevi SiSis zars scemda mTel samefos. misi Rriali mTel
aremares azanzarebda. Sinaur frinvelebs da cxovelebs xom sul musri gaavlo.
xalxi sagonebelSi Cavarda.
arada, samefos rCeulma vaJkacebmac ki ver SeZles sasaxleSi SeRweva da
baybaydevis damarcxeba. sasaxle Zalian maRla, cicabo kldis wverze idga, mudam
Cabnelebuli iyo da gars sqeli Savi Rrublebi ertya. mxolod Weqa-quxilis dros
moCanda, maSin roca elva gaanaTebda xolme cas. am dros devi elvas waavlebda
xolme xels da momxdurebs uSenda. mravali saxelovani meomari Seewira devis
mier nasrol cecxlovan isrebs. iq wasuli bevri enaxaT, magram ukan dabrunebuli
- aravin.
am qveynis erT-erT patara sofelSi cxovrobda mwyemsi biWi saxelad danieli.
mamiT oboli iyo da dedamiss mis garda aravin hyavda. saxl-kari da ezo didi ar
hqondaT, magram arc araferi akldaT. mwyemsi biWi iseTi yoCaRi da moxerxebuli
iyo, rom mis Txebs mgeli ver ekareboda. amitomac iyo, rom im aremareze yvelas
Txas danieli mwyemsavda. Tanac biWma Citebisa da cxovelebis enac icoda.
qveynis gasaWirma danielic Seawuxa da gadawyvita TviTonac ecada devis
damarcxeba. Tavisi Canafiqri dedas gaumxila. atirda deda: - rCeulma vaJkacebma
da mTels qveyanaze ganTqmulma meomrebma veraferi mouxerxes devs da Sen
martokam ra unda gaawyoo. Sen garda aravin myavs da devma rom mogklas, raRa
meSvelebao. didxans cdilobda danieli dedis damSvidebas. eubneboda: - Tu devs
ar moviSorebT, maSin mainc yvelani amovwydebiT da cdas win raRa udgaso.
meore diliT inaTa Tu ara, mwyemsi gzas gaudga. bevri iara Tu cota, SeRamebisas
kldis Zirs miadga. atyda Weqa-quxili, elviT daisera ca da gaanaTa aremare.
danielma kldeze cocva daiwyo, magram svel qvebze fexi daucda. Camovarda
Zirs. isev scada, magram amaod. am wvalebaSi iyo, roca iqve, kldis gamoqvabulSi
TavSefarebulma arwivma SeamCnia nacnobi mwyemsi.
- ra dagmarTnia, ras wvalobo? - hkiTxa daniels.
biWma uambo yvelaferi. arwivma Seisva danieli zurgze da Tvalis daxamxamebaSi
kldis wverze aafrina. biWi malulad, kedel-kedel Seipara sasaxleSi, ise rom
veravin SeamCnia. is-is iyo Cumad miuaxlovda galias, rom uecrad grgvinva
Semoesma. es devis xma iyo, Rrialebda:
- adamianis suni mcems!.. sasaxleSi namdvilad viRac Semoipara!.. vin gabeda,
axlave Sav dRes davayri!!!...
11
danielma ukan rom miixeda, mis win mTasaviT uzarmazari, eSvebiani da
TvalebCasisixlianebuli devi idga.
- ai, daupatiJebeli stumaric!.. Sen aq ra ginda?!.. - dauRriala devma.
12
colad SeirTo da gaagrZela bednierad cxovreba.
pasuxi: – diax.
pasuxi: – diax.
pasuxi: – diax.
pasuxi: – diax.
13
problemis gadaWris cikli
14
• problemis danawevreba sxvadasxva Semadgenel an dakavSire-
bul problemad;
• problemis prioritetebis mixedviT dalageba (im SemTxveva-
Si, roca erTdroulad ramdenime urTierTdakavSirebuli
problemaa warmodgenili).
15
• problemis gadaWris samoqmedo gegmis warmatebiT ganxor-
cielebis indikatorebis gansazRvra;
• moqmedebis gegmis sxvebisaTvis gaziareba da cvlilebebis
Setana.
16
Tavi meore
kritikuli azrovneba
17
moicavs erTdroulad or an met gansxvavebul mosazrebaze fiqrs,
sxvadasaxva mosazrebis gagebas, raime Sexedulebis dasabuTebas sxvadasxva
midgomis safuZvelze da imis gacnobierebas, rom sxvasac SeiZleba hqondes
sakuTari gansxvavebuli mosazreba.
kritikul azrovnebas adamiani mimarTavs arsebuli mosazrebis
„WeSmariti“ Rirebulebis dasadgenad. kritikuli azrovnebis dros
arsebiTia argumentebis da kontrargumentebis moZieba, mTliani situaciis
gaanalizeba da, Sesabamisad, arsebuli mtkicebulebebis safuZvelze daskvnis
gakeTeba – mosazrebis Secvla an axali mosazrebis miReba. kritikul
azrovnebas aseve uwodeben „logikur“ an „analitikur“ azrovnebas.
logikuri azrovneba msjelobis saxiT mimdinareobs. msjeloba
aucileblad gulisxmobs ramdenime cnebas Soris mimarTebis damyarebas
da daskvnis gamotanas. daskvna azrovnebis procesia, romelic ramdenime
msjelobas Soris mimarTebidan gamomdinareobs. arCeven daskvnis sam
formas:
SemoqmedebiTi azrovneba
18
2. semantikuri moqniloba – obieqtis funqciis gamoyofa da misi
axleburi gamoyeneba.
3. xatovani adaptaciuri moqniloba – unari, Secvalo mocemuloba
ise, rom masSi gamoyo axali SesaZleblobebi.
4. semantikuri spontanuri moqniloba _ SedarebiT ganusazRvrel
situaciaSi mravalferovani idebis warmoqmnis unari.
19
kritikuli da SemoqmedebiTi strategiebis Sedareba
problemuri situaciebis gadaWris orive strategia, kritikuli da
SemoqmedebiTi, SesaZloa ganvasxvavoT Semdegnairad:
magaliTebi: magaliTebi:
risTvis gamoiyeneboda es sagani? mocemul wyaroze dayrdnobiT
ratom daiwera es werili? warmoadgine am movlenis
gvaZleven wyaroebi aseTi varaudis interpretacia?
gakeTebis saSualebas?
rogor SeiZleba es raioni
ekologiurad ufro sufTa gavxadoT?
sworxazovani, pirdapiri gadataniTi, asociaciuri
msjeloba msjelobis eWvqveS dayeneba
fokusirebuli difuziuri
obieqturi subieqturi
verbaluri vizualuri
20
Tavi mesame
21
2. Sedareba-Sepirispireba
4. kvleva-Zieba
teqstebSi dasmuli problemis sxvadasxva kuTxiT gasaanalizeblad
da problemur sakiTxze werilobiTi an zepiri teqstis Sesaqmnelad mo-
swavles xSirad uxdeba kvleva-Zieba problemis istoriuli, kulturuli,
socialuri da a.S. konteqstis gasacnobad/Sesaswavlad/gasaanalizeblad
(ix.: esg. qarT. IX. 5; IX. 8; IX. 10; IX. 13).
22
problemuri amocanis tipebi sazogadoebriv
mecnierebebSi
istoria
1. arCevanis gakeTeba
2. gadawyvetilebis miReba
23
3. Sedareba-Sepirispireba
24
6. kvleva-Zieba
geografia
1. arCevanis gakeTeba
2. gadawyvetilebis miReba
25
wyaroebi, resursebi unda gamoiyenos geografiuli kvlevisas da ra
formiT warmodgenili SedegebiT aRiqmeba misi kvleva ukeTesad;
geografiuli davalebis Sesrulebisas moswavleebma gadawyvetileba unda
miiRon sakuTari interesebidan, damokidebulebebidan da gamocdilebidan
gamomdinare da unda gansazRvron, Tu ra xerxiTa da meTodebiT Seasruleben
geografiul kvlevas (ix.: esg. geogr. IX. S.1. ind. 4; geogr. IX. S.1. ind. 8;
geogr. IX. S.8. ind. 5; geogr. IX. S.4. ind. 3; geogr. IX. S.6. ind. 2; geogr.
XII. S.3. ind.4; geogr. XII. S.6. ind. 5).
3. Sedareba-Sepirispireba
5. SeuTavseblobis aRmofxvra
26
6. obieqtebze Sexedulebis Secvla
7. kvleva-Zieba
samoqalaqo ganaTleba
1. arCevanis gakeTeba
27
kvlevisa da analizis Semdeg gadawyvetilebis miRebisas.
samoqalaqo ganaTlebis procesSi arCevanis gakeTeba ZiriTadad
orgvaria – SesarCevi da gadasawyveti. magaliTad:
• irCevs erT-erT saxelmwifo organos da ukavSirebs mas xelisu-
flebis Sesabamis Stos; ganixilavs am organos funqciebs da mis
kavSirs xelisuflebis sxva organoebTan;
• konkretuli Tanxis (mag.: 25 lari) Sesabamisad CamoTvlis misTvis
cnobili sxvadasxva saqonlisa Tu momsaxurebis (mag.: sportuli
CanTa, eqskursia varZiaSi, erTi tomara fqvili da a.S.) miRebis
variantebs da irCevs romelime maTgans; xsnis sakuTari arCevanis
mizezebs da akavSirebs alternatiuli Rirebulebis cnebasTan;
(ix.: esg. standarti moq. IX1. 1. ind. 4; moq. IX. 2. ind. 5 da 6; moq. IX.
3. ind. 3; moq. IX. 6. ind. 3 da 6; moq. IX. 8. ind. 3, 4 da 5; moq. IX. 10. ind.2
da 3).
2. gadawyvetilebis miReba
28
romlebTan erTadac agrovebs informacias am sferos Sesaxeb da
misi mimoxilvis Semdeg akeTebs ganacxads mini-proeqtisTvis „Cemi
momavali profesia da kariera“;
• CamoTvlis, misi azriT, klasisTvis (an skolisTvis) aqtualur
sakiTxebs, romelTa gadawyvetaSic Tavad surs monawileoba da
Tanaklaselebs (damrigebels an skolis administracias) warudgens
am sakiTxTa mogvarebis sakuTar gegmas.
(ix.: esg. standarti moq. IX. 1. ind. 3; moq. IX. 2. ind. 5, 6 da 7; moq. IX. 3.
ind. 1, 3 da 4; moq. IX. 4. ind. 1, 2 da 4; moq. IX. 5. ind. 2 da 3; moq. IX. 6. ind.
5 da 6; moq. IX. 7. ind. 1, 2 da 3; moq. IX. 8. ind. 2-5; moq. IX. 10. ind.1-4).
3. Sedareba-Sepirispireba
29
ciis debulebebTan.
• monawileobs diskusiaSi „ras niSnavs samoqalaqo sazogadoeba?“
gamoTqvams mosazrebas politikuri partiebis, sazogadoebrivi or-
ganizaciebisa da masmediis rolis Sesaxeb saqarTveloSi; avlebs
paralelebs sxva qveynebTan.
• ganixilavs xelisuflebis erT-erTi organos (mag.: parlamentis,
prezidentis, qalaqis meris, TviTmmarTvelobis organos, mosamar-
Tlis da a.S.) arCevis wesebs; adarebs saqarTvelosa da sxva qveynis
magaliTs; aqedan gamoyofs, misi azriT, ufro samarTlian wesebs.
• adarebs mSobliur mxareSi gavrcelebul tradiciul da Taname-
drove ekonomikur saqmianobebs sarfianobis mixedviT; msjelobs
ekonomikuri saqmianobis sferos Secvlis gamomwvev mizezebze.
(ix.: standarti esg. moq. IX. 1. ind. 2; moq. IX. 2. ind. 2; moq. IX. 3. ind.
3; moq. IX. 4. ind. 3 da 5; moq. IX. 5. ind. 1 da 3; moq. IX. 7. ind. 1-3; moq. IX.
8. ind. 4; moq. IX. 9. ind. 2; moq. IX. 10. ind.1).
30
• TanaklaselebTan erTad msjelobs, ra sWirdeba adamians arsebo-
bisTvis da Seusabamebs maT sakuTar survilebs; CamoTvlis adamia-
nis moTxovnilebebisa da survilebis dakmayofilebis gzebs.
• wers Txzulebas „razea damokidebuli Cemi (an Cveni) keTildReo-
ba?“, sadac sxvadsxva sagnidan (mag.: istoria, geografia, bunebisme-
tyveleba d a.S.) miRebuli informaciisa da statistikuri analizis
meTodebis gamoyenebiT asabuTebs sakuTar pozicias.
(ix.: esg. moq. IX. 1. ind. 3; moq. IX. 2. ind. 3; moq IX. 3. ind. 1; moq. IX. 4.
ind. 1, 4 da 5; moq. IX. 6. ind. 5; moq. IX. 7. ind. 3-4; moq. IX. 8. ind. 1, 2, 3;
moq. IX. 9. ind. 1 da 3; moq. IX. 10. ind. 1-4).
5. SeuTavseblobis aRmofxvra
31
• TanaklaselebTan erTad ajgufebs xelisuflebis sxvadasxva
Stos (aRmasrulebeli, sakanonmdeblo da sasamarTlo) da ga-
nasxvavebs maT funqciebs.
(ix.:esg. standarti moq. IX. 1. ind. 1; moq. IX. 3. ind. 1-4; moq. IX. 4. ind.
3-5; moq. IX. 5. ind. 3; moq. IX. 6. ind. 5; moq. IX. 7. ind. 1 da 3; moq. IX. 8.
ind. 5; moq. IX. 10. ind. 1-4).
(ix.: esg. standarti moq. IX. 2. ind. 7; moq. IX. 4. ind. 3-5; moq. IX. 6.
ind. 4-6; moq. IX. 7. ind. 1-4; moq. IX. 8. ind. 1-5; moq. IX. 9. ind. 2-3; moq. IX.
10. ind. 3-4).
32
7. cdis Catareba
(ix.: esg.standarti moq. IX. 2. ind. 4; moq. IX. 3. ind. 3; moq. IX. 6. ind.
6; moq. IX. 7. ind. 2).
8. kvleva-Zieba
33
• moiZiebs masmediis saSualebiT gamoqveynebul informacias miusa-
fari bavSvebis Sesaxeb, aanalizebs mas da Tanaklaselebs warudgens
am problemis mogvarebis sakuTar gegmas;
• yoveldRiuri moxmarebis sagnebidan (mag.: sakvebi, tansacmeli, sas-
kolo nivTebi da sxv.) irCevs romelimes da TanmimdevrobiT aRwers
yvela etaps misi Seqmnidan moxmarebamde; daxarjul resursebs ti-
pebis mixedviT (bunebrivi, adamianuri, kapitaluri) gamoyofs;
• wers Txzulebas „razea damokidebuli Cemi (an Cveni) keTildReo-
ba?“, sadac sxvadsxva sagnidan (mag.: istoria, geografia, bunebisme-
tyveleba d a.S.) miRebuli informaciisa da statistikuri analizis
meTodebis gamoyenebiT asabuTebs sakuTar pozicias;
• sakuTari SesaZleblobebisa da miznebis analizis safuZvelze asax-
elebs saqmianobis im sferos, romelsac savaraudod ukavSirebs
sakuTar momaval moRvaweobas; klasSi gamoavlens Tanamoazreebs,
romlebTan erTadac agrovebs informacias am sferos Sesaxeb da
misi mimoxilvis Semdeg akeTebs ganacxads mini-proeqtisTvis „Cemi
momavali profesia da kariera“;
• maswavleblis daxmarebiT, TanaklaselTa jgufTan erTad saxavs im
gzebs, romlebic daexmareba mas profesiis arCevisas, rac gulisx-
mobs: informaciis moZiebisa da analizis etapebs, vadebs, gamosay-
enebli meTodebis (mag.: gamokiTxva, interviu, adgilze gacnoba da
a.S.) gansazRvras.
(ix.: esg.standarti moq. IX. 2. ind. 5; moq. IX. 4. ind. 2-3; moq. IX. 6. ind.
5; moq. IX. 7. ind. 1-3; moq. IX. 8. ind. 5; moq. IX. 9. ind. 1-3; moq. IX. 10. ind.
1-4).
34
sakiTxebs, romelTa gadasawyvetad, misi warmodgeniT, mniSvnelova-
nia umravlesobis azris gamovlena (mag.: plebisciti, referendumi,
gamokiTxva, arCevnebi da a.S.);
• TanaklaselebTan erTad qmnis mSvidobian garemosTvis saWiro
yoveldRiuri qcevis saxelmZRvanelo dokuments (mag.: bukleti,
plakati, samaxsovro baraTi).
• zepirad an werilobiT warmoadgens TanaklaselTa jgufTan erTad
momzadebul demokratiuli klasis/skolis models; mohyavs argu-
mentebi sakuTari daskvnebis dasamtkiceblad;
• sakuTari dasaxlebis magaliTze ganixilavs sazogadoebis rols
demokratiis mSeneblobaSi; msjelobs sazogadoebisa da mmarTv-
elobis organoebis TanamSromlobaze;
• sakuTari SesaZleblobebisa da miswrafebebis analizis safuZvelze
wers Txzulebas „rogor mesaxeba Cemi momavali kariera“ (dasaxu-
li miznebi da maTi miRwevis gzebi, sasurveli da gardauvali mov-
lenebi, misi Canafiqris Sesabamisoba sazogadoebriv interesebTan);
Txzulebas warudgens Tanaklaselebs.
(ix.: esg.standarti moq. IX. 1. ind. 4; moq. IX. 2. ind. 6-7; moq. IX. 3. ind.
3-4; moq. IX. 4. ind. 2 da 4; moq. IX. 5. ind. 2; moq. IX. 7. ind. 4; moq. IX. 8.
ind. 4-5; moq. IX. 10. ind. 4).
2. arCevanis gakeTeba
35
a) mas moeTxoveba zepiri Tu werilobiTi teqstis Seqmna konkretuli
mizniT. magaliTad, sareklamo bukletis/ teleprogramis/zepiri
gamosvlis/reportaJis momzadeba garkveuli miznobrivi jgufisaTvis;
3. Sedareba-Sepirispireba
5. SeuTavseblobis aRmofxrva
am problemaSi igulisxmeba:
a) im socialur–kulturuli xasiaTis mizezebis aRmoCena, romelTac
gamoiwvies an SeiZleba gamoiwvion komunikaciis warumatebloba konkretul
sakomunikacio situaciaSi;
b) leqsikur-gramatikul SeusabamobaTa gamovlena.
7. SemoqmedebiTobis gamovlena
36
problemuri amocanis tipebi saxviT da gamoyenebiT
xelovnebaSi/SromiT swavlebaSi
2. Sedareba-Sepirispreba
3. eqsperimenti
4. SeuTavseblobis aRmofxvra
5. kvleva-Zieba
6. SemoqmedebiTi midgoma
37
problemuri amocanis tipebi musikaSi
2. Sedareba-Sepirispireba
4. SeuTavseblobis aRmofxvra
38
b) repeticiis dros partniorebis SeuTanxmebeli, gancalkevebuli
Sesrulebis danaxva da cvlilebebis SemoTavazeba (ix.: esg. standarti
musika X.5);
g) sakoncerto repertuaris Sedgenisas saerTo qargidan Seusabamo
nomrebis amoReba an Secvla.
6. cda
7. kvleva-Zieba
8. SemoqmedebiTi midgoma
39
problemuri amocanis tipebi maTematikaSi
2. Sedareba / Sepirispireba
40
bis, wiboebis, waxnagebis raodenobas; eileris maxasiaTebels.
ori grafis Sedarebisas iyenebs wveroebis raodenobas, maT ind-
eqsebs da sxva ricxiT maxasiaTeblebs.
3. kavSiris dadgena
41
sizuste, SerCevis warmomadgenlobiToba (ix.: esg. maT. XII.8.)).
geometriuli obieqtebis saxeobis Seswavlis safuZvelze pou-
lobs iseT maxasiaTebels, romelic saerToa am saxeobisaTvis
(magaliTad, eileris maxasiaTebeli mravalwaxnagebisaTvis).
svams kiTxvebs monacemebis Sesaxeb an/da axasiaTebs monacemebs,
romlebic warmodgenilia siis, cxrilis, piqtogramis an dia-
gramis saxiT, msjelobs arsebul kanonzomierebebsa da gamor-
Ceul monacemebze (ix.: esg. maT. VII.16.).
mocemuli algebruli gamosaxulebisaTvis eZebs iseT kontrma-
galiTs, romelic am gamosaxulebiT aRweril savaraudo kanon-
zomierebas ewinaaRmdegeba.
42
gegmavs SemTxveviTobasTan dakavSirebul eqsperiments, SemTx-
veviTi eqsperimentis Casatareblad erT mowyobilobas Caanacv-
lebs sxva mowyobilobiT da asabuTebs arCevans (ix.: esg. maT.
IX.12.).
atarebs eqsperiments SemTxveviTobis warmomqmneli mowyobi-
lobiT da afasebs cdomilobis albaTobas fardobiTi sixSiris
saSualebiT, msjelobs gansxvavebaze Teoriul (mosalodnel)
Sedegebsa da empiriul (eqsperimentul) Sedegebs Soris.
qmnis SemTxveviTobis warmomqmnel mowyobilobas fardobiTi
sixSiris specialuri/kerZo mniSvnelobis misaRebad (ix.: esg.
maT. VIII.13.).
SemTxveviTobasTan dakavSirebuli eqsperimentis Casatareblad
erT mowyobilobas cvlis misi ekvivalenturi sxva mowyobi-
lobiT da asabuTebs arCevans (ix.: esg. maT. XI.14).
algebruli gamosaxulebis mniSvnelobis gamoTvla ramdenime
gansxvavebuli ricxviTi mniSvnelobisaTvis, am algebruli ga-
mosaxulebis Sesaxeb gamoTqmuli hipoTezis/varaudis Semow-
mebis mizniT.
geometriuli obieqtis elementebis zomebis cvlileba (maT So-
ris, kompiuteruli grafikis an/da geometriuli paketis gam-
oyenebiT) am obieqtis Sesaxeb gamoTqmuli varaudis/hipoTezis
Semowmebis mizniT.
mocemuli albaTuri modelis Sesabamisi SemTxveviTi sididee-
bis kompiuteruli generireba da SemTxveviTi sidideebis ga-
nawilebaze dakvirveba.
ikvlevs ori maTematikuri modelis ekvivalentobas maTi saSu-
alebiT miRebuli monacemebis Sedarebis safuZvelze;
ikvlevs, Tu ra geometriuli gardaqmna SeiZleba iyos mocemu-
li ori geometriuli gardaqmnis kompozicia; asabuTebs Tavis
mosazrebas. (ix.: esg. maT. IX.9.).
7. SemoqmedebiTi midgoma
43
algebruli amocanis amoxsnisas geometriuli meTodis gamoy-
eneba (magaliTad, grafikuli xerxis gamoyeneba wrfivi optimi-
zaciis amocanis amoxsnisas);
diagramis gamoyeneba variantebis daTvlisas;
ori maTematikuri obieqtis Sedarebisas iseTi ricxviTi maxa-
siaTeblis mofiqreba, romelic maT Sedarebas amartivebs (mag-
aliTad, ricxviTi maxasiaTeblis mofiqreba da gamoyeneba ori
grafis izomorfulobis dasadgenad, figurebis danawevreba ori
figuris farTobis/moculobis tolobis dasadgenad).
1. arCevanis gakeTeba
2. gadawyvetilebis miReba
3. Sedareba / Sepirispireba
44
4. dakavSireba
5. SeuTavseblobis aRmofxvra
8. eqsperimenti, cda
45
9. kvleva-Zieba
46
Tavi meoTxe
47
imsjeleT argumentebiT (Tqven rogor moiqceodiT tarielis / nes-
tanis adgilas...).
48
sazogadoebrivi mecnierebebi
istoria
magaliTi1.
aqtivobis masala:
wyaro a.
wyaro b.
wyaro g.
aqtivobis masala:
wyaro d
50
xmlis dartymis Sedegad.
wyaro e.
anglo-saqsebis xmali
vikingebis iaraRi
wyaro v.
51
problemis gadaWris etapebi:
aqtivobis masala:
wyaro a.
52
8. dRes Saqari espaneTidan Semogvaqvs. axal miwebze Cven SegveZleba
moviyvanoT Saqris lerwami, rac gaaiafebs mis Semotanas. amasTan,
aRar gavamdidrebT Cveni saeWvo „megobris“ xazinas.
wyaro g
wyaro d.
53
mentiT. maT Zalian axarebT spilenZis nivTebis Cuqeba.
wyaro e.
wyaro v.
geografia
aqtivobis piroba:
nikas hyavs ori megobari, romelTac daumegobrda da maTTan xSiri
mimowera aqvs. indira cxovrobs deliSi da hyavs Svidi da-Zma, knuti ki
– stokholmSi da dediserTaa. nikas umcrosi da dainteresda, Tu rogori
demografiuli viTarebaa im qveynebSi da hgavs Tu ara romelime saqarT-
velos. rogor SeiZleba axsnas nikam es sakiTxi?
saWiro informacia:
ras niSnavs mosaxleobis aRwarmoeba?
55
bis maCveneblebs Soris drois garkveul monakveTSi. dabali an umniSvnelo
matebisas imaze odnav meti adamiani ibadeba, vidre kvdeba – mosaxleobis
raodenoba TiTqmis ar icvleba, odnav matulobs. amitom TaobaTa aseT
aRwarmoebas martivs uwodeben. TaobaTa cvlis meore saxea gafarToeb-
uli aRwarmoeba. igi bunebrivi matebis maRal maCvenebels gulisxmobs.
gansakuTrebiT mkveTri da swrafi mateba daiwyo XX s-is meore naxevridan
aziis, afrikis da laTinuri amerikis ganviTarebad qveynebSi. am process
xatovnad „demografiuli afeTqeba“ uwodes. arsebobs aRwarmoebis mesame,
sxva tipic — SezRuduli. amgvari aRwarmoebis dros naklebi adamiani
ibadeba, vidre kvdeba — mosaxleobis raodenoba klebulobs.
demografiuli politika – saxelmwifoebi cdiloben gavlena moax-
dinon aRwarmoebaze TavianTi interesebis Sesabamisad. magaliTad, „demo-
grafiuli afeTqeba“, rac qveyanaSi Warb mosaxleobas aCens, bevr arasa-
survel problemas uqmnis saxelmwifos. kerZod, Cndeba sursaTis defi-
citi, rTuldeba janmrTelobis dacvis uzrunvelyofa, izrdeba garemos
dabinZureba da sxv., amitom, aseT SemTxvevaSi, saxelmwifoebi cdiloben
SezRudon Sobadoba. maSin ki, roca aRwarmoeba metismetad dabalia (mar-
tivi an sulac SezRudulia), Cndeba sxva tipis sirTuleebi (mag.: moma-
valSi muSaxelis nakleboba). am SemTxvevaSi saxelmwifoebi atareben iseT
politikas, romelic xels uwyobs Sobadobis zrdas.
56
sxvadasxva socialur-ekonomikuri da samarTlebrivi SezRudva (jarima,
Seferxeba samsaxureobriv winsvlaSi da sxv.). amgvari politikis Sedegad
bunebrivi matebis maCvenebeli yovel aTas mcxovrebze gaangariSebiT Sem-
cirda 28-idan (1988 w.) 10-mde (1997 w.).
aqtivobis piroba:
57
problemis gadaWris etapebi:
samoqalaqo ganaTleba
aqtivobis mizani
mizani: alternativebis kritikulad gaanalizebis safuZ-
velze gadawyvetilebis miRebis swavleba, TanatolebTan urTierTobisas
sakuTari poziciis SenarCuneba
58
SekiTxva Tqvi – „ara“ alternativa
dasviT SekiTxvebi TqviT – „ara“, Tu SesTavazeT
imis gasagebad, ra fiqrobT, rom aseTi alternativa (erTi an
SeiZleba moxdes da ramis gakeTeba ramdenime):
Semdeg gadawyviteT, arasworia an, Tu TvliT, „ginda, Seni sayvareli
SeiZleba Tu ara am rom amis gamo SeiZleba momRerlis koncertze
situaciaSi raime usiamovneba SegemTxveT. dagpatiJeb megobrebTan
usiamovneba SegemTxveT Tu uaris Tqmas erTad?“
(mag.: problemebi daapirebT, daasaxeleT „ginda, Zalian magari
SeyvarebulTan, kanonTan, mizezi, ris gamoc ambobT plakati gagikeTo Seni
mSoblebTan, skolaSi an „aras“: oTaxisTvis?“
sakuTar TavTan), mag.: „ara, es saCemo saqme „iqneb CemTan avideT da
„ra unda davxato/ ar aris. vici, araferi musikas movusminoT“ da
davwero?“ gamomiva“; sxva.
„ratom iTxov amis „ara, me siyvaruls ase Tu ar dagTanxmdaT,
gakeTebas Cemgan?“ ar gamovxatav“; gaecaleT.
„mxolod amiT „ara, es gmirobad ar
darwmundebi Cems mimaCnia“;
siyvarulSi?“ „ara, ar minda“ da sxva.
„vin giTxra, rom
SeiZleba amis gakeTeba?“
da sxva.
SeTavazeba SekiTxvebi
ginda, CemTan wavideT? vin iqneba iq?
Seni mSoblebi saxlSi iqnebian?
modi, sigareti gasinje. ra unda gavakeToT?
59
• ramdenad rTuli iyo aseT situaciebSi kiTxvebis dasma?
• ra iyo yvelaze Zneli?
• ras grZnoT, roca kiTxvebs svam?
• ras grZnobT maSin, roca „ara“-s ambob?
• rogor ggoniaT, dagexmarebaT ganxiluli strategia? rogor?
• axla upasuxeT dasmul SekiTxvas?
avtomobili sul
60
• CawereT variantebi da maxasiaTeblebi cxrilSi ise, rogorc ni-
muSzea naCvenebi.
• SeafaseT variantebi TiToeuli maxasiaTeblis mixedviT – mianiWeT
TiToeul variants qula 0-dan (Zalian cudi) 3-mde (Zalian kargi),
SesaZloa, zogierT variants erTnairi qula hqondes.
• CawereT TiToeuli qula Sesabamis ujraSi, variantebis gaswvriv,
rogorc nimuSSia naCvenebi.
• gamoTvaleT TiToeuli variantis jamuri qula (TiToeul rigSi
SekribeT miRebuli qulebi).
• SeadareT variantebis jamuri qulebi (varianti, romelsac yvelaze
maRali jamuri qula aqvs, saukeTesoa).
61
hyavda da Tu TviTon ar inebebda, „Tavis jars“ brZolaSi arc ki gamoi-
yvanda an, SesaZloa, „sakuTari jariT“ mefis winaaRmdegac ki gaelaSqra.
amitom mefe daviTma gadawyvita, qarTul jarTan SesaerTeblad da mud-
mivi samxedro samsaxurisTvis CrdiloeTidan yivCaRebi gadmoesaxlebina.
es gadawyvetileba ar iyo advilad misaRebi, radgan mas rogorc dadebiTi,
aseve uaryofiTi mxareebic hqonda.
62
ucxo ena
franguli ena
Voici dix affirmations. Retenez-en trois et, pour chacunes d’elles, dites si vous
^etes dáccord ou pas et justifiez votre point de vue.
63
radgan..., /imitom, rom . . . , marTlac . . . );
d) saTanado magaliTis moyvana (ase, magaliTad . . . , gavixseneb erT
SemTxvevas . . .);
• SearCieT sami mtkicebuleba (individualurad an wyvilebSi);
• moemzadeT sakuTari poziciis warmosadgenad TiToeul mtkice-
bulebasTan dakavSirebiT;
• moifiqreT argumentebi, moiyvaneT Sesabamisi magaliTebi, Tavi
mouyareT saTanado enobriv masalas (leqsika, enobrivi kon-
struqciebi);
• SegiZliaT mewyvilesTan ivarjiSoT msjelobaSi;
• SeafaseT Tqveni da Tqveni Tanaklaselebis msjeloba – sad
dauSviT Secdoma? gaasworeT Secdomebi.
aqtivobis piroba:
• xazis gavlebiT SemoxazeT 8 naxati.
• gamoigoneT zRapari/siuJeti, romlis monawile iqneba Tqven
mier arCeuli yvela naxati (siuJeti ase unda daiwyos: iyo da
ara iyo ra...).
64
Pour vous aider
• Attention: votre histoire doit être au passsé (elle commence par Il était
une fois . . . )
• Continuez votre première phrase avec une relative: Il était une fois un(e) .
. . qui . . .
• Utilisez des articulateurs de temps et de succession (Un jour. . . , le lend
emain. . . , ensuite . . . , après avoir . . . , à la fin . . . )
• Il s’agit d’une histoire: vous pouvez tout imaginer!
germanuli ena
65
aqtivobis piroba: SearCieT mogzaurobisaTvis sasurveli transporti
da daasabuTeT Tqveni arCevani. saxelmZRvaneloSi mocemulia fotoebi
– avtobusis sadguri, aeroporti, avtogasamarTi sadguri avtosadgomi-
TurT, porti, sadguri.
66
problemis gadaWra SemoqmedebiTi azrovnebis amoqmedebiT
rusuli ena
teqsti #11
Таня:
У меня новая соседка по парте. Она перешла в эту школу всего два дня
назад. Я с ней ещё не успела познакомиться. По-моему, она очень странная. Она
67
почти всё время молчит. Видно, что новый класс её мало интересует. Когда я с
ней говорю, она отвечает только “да” или “нет”. И одевается так, будто она не
ученица – всё время ходит в джинсовой юбке, яркой майке и джинсовом жилете.
Видно в свободное время ходит на дискотеки. После школы её встречает какой-
то парень, и она идёт с ним в кино. Она любит ходить в кино. Её друг часто
приносит билеты. Интересно, родители знают с кем она встречается?
teqsti #11
Таня:
У меня новая соседка по парте. Она перешла в эту школу всего два дня
назад. Я с ней ещё не успела познакомиться. По-моему, она очень странная. Она
почти всё время молчит. Видно, что новый класс её мало интересует. Когда я с
ней говорю, она отвечает только “да” или “нет”. И одевается так, будто она не
68
ученица – всё время ходит в джинсовой юбке, яркой майке и джинсовом жилете.
Видно в свободное время ходит на дискотеки. После школы её встречает какой-
то парень, и она идёт с ним в кино. Она любит ходить в кино. Её друг часто
приносит билеты. Интересно, родители знают с кем она встречается?
teqsti #2.
2.
Лариса:
Я всего два дня в этой школе. Моя соседка по парте любит разговаривать во
время урока. А я не люблю. Я только отвечаю “да” или “нет”. Вообще, я всего
стесняюсь и всё время молчу. Моя мама говорит, что я очень стеснительная.
Поэтому мама одевает меня так, как будто я не ученица, а кинозвезда. Мне
очень неудобно ходить в школу в такой одежде. Я не люблю, когда много людей.
Поэтому в свободное время я сижу у окна и читаю. После школы меня встречает
старший брат. Он часто приносит пропуск в спортзал. Он ходит со мной на
тренировку.
69
aqtivobis piroba: moifiqreT, rogor SeiZleba gagrZeldes tanias da
larisas urTierToba, nacnobi sityvebis gamoyenebiT dawereT (1) larisas
azri taniaze erTi wlis Semdeg an (2) tanias azri sakuTar Sexedulebaze
erTi wlis Semdeg.
inglisuri ena
• daiyaviT jgufebad;
71
• SeinarCuneT logikuri kavSiri SeTxzul nawilebs Soris;
nimuSi:
“One morning Shelley received a postcard from her old college friend, Louise. The
card was from Singapore, and in it, Louise had invited Shelley to come for a visit.
Shelley flew to Singapore and met Louise. The first night she was there, they went
to a play at a local theatre. It was a murder mystery and the ladies were feeling a
bit nervous walking back to Louise’s home after the show. When they got home
Louise tried to turn on the light, but there was no electricity. She lit a candle and
……etc.”
1. intervius momzadeba
72
• axali wlis samzadisi (vis ra funqcia aqvs, vin ras
akeTebs. . .);
• axali wlis samzareulo (kerZebi, sasmelebi, tkbileu-
li);
• saCuqrebi;
• saaxalwlo dekoraciebi;
• saaxalwlo ritualebi, wes-Cveulebebi;
• axali weli Cems bavSvobaSi da dRes da a.S.
73
• Tqveni azriT, ojaxebma unda Seinaxon tradiciuli zne-
Cveulebebi Tu yvela erTnairad unda xvdebodes axal
wels?
„mTebidan qalaqamde“
(nawyvetebi)
„. . . salamura gaqanda.
uceb gaaswro sxvebs.
oTxi wre irbina ase, magram survili sul ufro emateboda, oflic
SeuSra TiTqos. . .
mxolod Tvalebi hqonda Zveleburad wyliani da mowyenili.
erTi wlis gaxednil ulays uzomod mounda tramalebSi navardi.
kidev ufro swrafad mounda Weneba da mTlianad dakarga SegrZneba. uceb
mosxletiT gadaxta gverdze, xalxs Tavze gadaevlo da gauCinarda.
. . …. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . .
meduqnem lineikisaTvis uCveulod lamazi cxeni SeaTvaliera. ulayi
umoZraod idga.
mxolod Tvalebi hqonda Zveleburad wyliani da mowyenili“.
g. rCeuliSvili
74
ambis dro da sivrce:
sad? -------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------
rodis? ----------------------------------------------------------------------------
75
saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba/SromiTi swavleba
problemis gadaWra kritikuli azrovnebis amoqmedebiT
• namuSevris analizi:
1. ra aris asaxuli namuSevarze?
2. ra Janrs miekuTvneba namuSevari?
3. rogoria Sesrulebis manera?
4. romeli mxatvris namuSevars gagonebT?
5. romel epoqas miakuTvnebdiT namuSevars da ratom?
76
• pasuxebis Sejereba da kamaTi (saWiroebis SemTxvevaSi, maswavle-
beli eubneba moswavleebs swor pasuxs da moswavleebi maswavle-
belTan erTad aanalizeben, rogor mividnen swor gadawyvetile-
bamde an ratom ver amoicnes swori pasuxi);
77
Seiqmnas es teqsti);
• sakomunikacio enis SerCevis Semdgom SearCieT Temebi da gainawileT
erTmaneTSi (moswavleebma Tavad unda gadawyviton, romel Temaze
imuSaveben);
• imuSaveT arCeul Temaze;
• moiZieT masala, SeiZleba gamoiyenoT arsebuli fotomasala an Se-
qmnaT kolaJebi am masalisgan;
• warmodgenis dros ganmarteT, Tu riTi SeiZleba iyos saintereso es
masala ucxoplanetelebisaTvis;
• SeqmeniT gazeTis maketi, SearCeT formati da dizaini, gadaanawileT
masala.
78
aqtivobis piroba: „Seasrule eqspresionistuli namuSevari.“
Sesavali:
instruqcia:
79
musika
aqtivobis masala:
• musikaluri nawarmoebis audioCanaweris 2 varianti (Sesrulebis
ori varianti mkveTrad unda gansxvavdebodes erTmaneTisgan);
• amave nawarmoebis sanoto Canaweri redaqciis gareSe, 3-3 egzemplari
TiToeuli monawilisTvis (jgufisTvis).
a) kritikuli azrovneba
80
b) SemoqmedebiToba
81
• sxvadasxva teqnikuri saSualebis floba;
• saorganizacio Cvevebi;
• nebisyofa;
• SemoqmedebiTi midgoma.
82
problemis gadaWra SemoqmedebiTi azrovnebis amoqmedebiT
83
maTematika
84
3. problemis Sesaxeb informaciisa da resursebis organizeba, codnis
mobilizeba: romeli geometriuli debulebebis gamoyeneba SeiZleba
problemis gadasaWrelad: magaliTad, marTkuTxa paralelepipedis
zedapiris farTobis formula, wrewirTan dakavSirebuli debule-
bebi da sxva.
aqtivobis piroba:
85
amocana 2: vTqvaT, fexburTeli moZraobs gverdiTi xazis gaswvriv.
sagole dartymis Sesasruleblad romeli adgilia ufro xelsayreli?
86
aqtivobis piroba:
amocana
erT–erTi wamlis instruqciaSi mocemulia samedicino preparatis do-
zebis adamianis wonasTan Sefardebis cxrili.
87
5. SerCeuli strategiis ganxorcieleba: wertilovani diagramebis ageba
(monacemTa ori jgufisaTvis), misadagebis wiris (wrfis) ageba, wiris
gantolebis Sedgena. funqciis mniSvnelobis povna 105-is toli argu-
mentisaTvis.
aqtivobis piroba:
satelefono kompania gTavazobT sam gansxvavebul satarifo gegmas. sa-
tarifo gegmebis Sesaxeb informacias kompania gvawvdis Semdegi cxrilis
saxiT:
88
Tqveni yovelTviuri danaxarjebi damokidebulia imaze, Tu romeli
satelefono sadguris momsaxurebas iyenebT ufro xSirad. kerZod, T1 sad-
guris momsaxureba saWiroa axlomdebare qalaqebSi (dabebSi) dasarekad,
xolo T2 sadguris momsaxureba – ufro Soreul qalaqebSi. qvemoT war-
modgenilia cxrili, romelSic mocemulia satelefono sadgurebis Ses-
abamisi qalaqebis/dabebis sia:
89
• erT dRes rekavs SeSfoTebuli vaJa, romelic ambobs: „me gadaverTe
ZiriTadi satarifo gegmidan ZiriTadi+ satarifo gegmaze. megona,
rom Tanxas davzogavdi, radgan bevrs vsaubrob telefoniT. ax-
laxan miviRe qviTari, romlis mixedviTac ara marto yovelTviuri
gadasaxadi gaizarda, aramed wuTobrivic. saerTo jamSi gadasaxadi
60 laridan 70 laramde gaizarda!“ SeecadeT, auxsnaT vaJas misi
satelefono gadasaxadis gazrdis mizezebi.
• moamzadeT bukleti, romelSic aRwerili iqneba samive satarifo
gegmis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi.
1. problemis gansazRvra
90
4. problemis gadaWris strategiis SerCeva da misi ganxorcieleba
aqtivobis piroba:
ekas aqvs mcire sacxobi, sadac acxobs namcxvrebs. igi acxobs mx-
olod ori saxis namcxvars: kremians da keqss. misi amocanaa gaarkvios, Tu
91
TiToeuli saxis ramdeni namcxvari unda gamoacxos, rom miiRos maqsimal-
uri Semosavali.
92
4. problemis gadaWris SesaZlo xerxebi
amocanis amoxsna wminada maTematikurad: utolobaTa sistemis amoxsna
da wrfivi funqciis udidesi mniSvnelobis moZebna. modelis vizualizacia
JAVA apletis saSualebiT (Linear Programming Applet: http://www.udel.edu/
present/tools/lpapplet/lpapplet.html). modelis Sedgena eleqtronuli cxrilis
saSualebiT.
7. Sedegebis Semowmeba
miRebuli Sedegebis vargisianobis Semowmeba SesaZlebelia ori sx-
vadasxva xerxis gamoyenebiT miRbuli Sedegebis erTmaneTTan SedarebiT. aqve
saWiroa realuri gamocdilebiT miRebuli Sedegebis gaTvaliswinebac.
93
sportul Jurnalistebs sTxoven, rom fexburTelebi daalagon sakuTaris
Sexedulebisamebr, Tu romeli maTgani romelze ukeT TamaSobda.
eqspertebis maqsimaluri TavisuflebisaTvis mivceT maT imis SesaZle-
bloba, rom ramdenime obieqts mianiWon erTnairi prioriteti. magaliTad,
Tu obieqtebis simravlea { a1 , a2 , a3 , a4 , a5 , a6 , a7 } , maSin SesaZlebelia
romelime eqspertma isini amgvarad daalagos:
a1
a2
a3 , a4 , a5
a6
a7
nax. 1
1. winaswari kvleva
94
2. im pirobebis gansazRvra, rasac unda akmayofilebdes modeli
eqspertebis mosazrebebis siaxlovis sazomi (pirobiTad mas davarqvaT
„manZili“) unda akmayofilebdes raRac pirobebs, romlebic gamomdinareobs
bunebrivi mosazrebebidan. SemoviRoT aRniSvna: d ( A, B ) iyos manZili ori
eqspertis mosazrebebs Soris. bunebrivia, rom igi unda akmayofilebdes
Semdeg pirobebs:
1. rodesac A ≠ B , maSin d ( A, B ) ≥ 0 . Tu orma eqspertma erTnairi
dalageba SemogvTvaza, maSin maT Soris manZili 0-is tolia, e.i. am
eqspertebis mosazrebebi erTmaneTs emTxveva.
2. samkuTxedis Tviseba: d ( A, B ) + d ( B, C ) ≥ d ( A, C )
.
3. Tu A dalageba miiReba B dalagebisagan obieqtebis raRac
gadaadgilebiT, xolo C dalageba miiReba D dalagebisagan imave
gadaadgilebiT, maSin d ( A, C ) = d ( B, D )
.
4. Tu ori dalageba – A da B dalagebebi gansxvavdeba mxolod k
-elementian nawilze, maSin d ( A, B ) tolia d ( A′, B′) , sadac A′
da B′ aris am dalagebebis is nawili, romelic maT gnsxvavebuli
aqvT.
a b c
a
b
c
95
romelSica striqonisa da b svetis gadakveTaze weria 1, Tu eqsperti
a -s ufro maRal rangs aniWebs, vidre b -s. Tu piriqiT, maSin am adgilas
weria -1, xolo Tu eqspertis azriT maTi rangebi tolia, maSin am adgilas
weria 0. magaliTad:
b
a, c
a b c
a 0 -1 0
1 0 1
b
c 0 -1 0
96
bunebismetyveleba
aqtivobis piroba:
uTxari tkivils – „ara“
ar aris ioli drodadro gamovlenili Tavis an sxva saxis tkivilis
gamayuCebeli wamlis sworad SerCeva. samomxmareblo bazari savsea uamravi
tkivilgamayuCebliT da yoveli maTgani „acxadebs“, rom is saukeTesoa.
wamlebis saagento 4 sxvadasxva tkivilgamayuCeblis Sesaxeb Semdeg
informacias gvawodebs:
97
yoveli abi Seicavs travma, sisx- mozrdilebisa da ar SeiZleba uz-
25 mg. diklofenaks lCaqceva, 14 welze ufrosi moze miReba. Tu
–aminofenileTano- kisris tkivi- bavSvebisTvis: asTma gawuxebT
lis mJavas. li, kunTis yovel 8 saaTSi an sxva wamlebs
noaqsi gaWimva, 1-2 abi. dRe-Ra- iRebT, aucile-
gamoiyeneba mwvave myesis an sax- meSi 6 abze me- belia eqimTan
tkivilisa da an- sris gaWimva, tis miReba ar konsultacia.
Tebis TanxlebiT Sakiki, SeiZleba. SesaZloa gamoi-
mimdinare proces- operaciis wvios Tavbrusx-
ebis samkurnalod. Semdgomi 14 wlamde bavS- veva, fexebis
tkivils xsnis 15-30 tkivili. vebisTvis: SeSupeba.
wuTis ganmavlobaSi. am asakis bavS-
vebs no-aqsi ar
eniSnebaT.
Tu asTma
mozrdilebisa gawuxebT an
Tavis tkivi- da 12 welze Tirkmlis
reli- yoveli abi Seicavs li, kunTis ufrosi bavSvebi- problemebi
feni 200 mg. ibuprofens tkivili, sTvis: yovel 4-6 gaqvT, alergiu-
– propanis mJavas. revmatuli saaTSi 1-2 abi. li xarT aspiri-
tkivili. 24 saaTSi 6 abze nis mimarT an
metis miReba ar fexmZimed xarT,
SeiZleba. relifanis miRe-
bamde aucile-
12 wlisa da blad
ucrosi bavSve- mimarTeT eqims
bisTvis: konsultaciisT-
am asakis bavSve- vis.
bs ar eniSnebaT.
98
davalebis piroba #1:
- aspirini
- paracemi
- no-aqsi
- relifeni
a. akvaaspirini
b. paracemi
g. no-aqsi
d. relifeni
99
problemis gadaWris etapebi:
100
(swori pasuxi: erTi abi imitom, rom dRis ganmavlobaSi miRebuli
wamlis raodenoba ar unda aRematebodes 6 abs ).
101
aqtivobis piroba:
giorgim gadawyvita zamTarSi bostneuli Seinaxos sardafSi. rogor
unda moiqces giorgi, rom sardafSi bostneuli ar gaiyinos?
aqtivobis piroba:
,,elementebi“
102
ramdenad didxans muSaobs sxvadasxva markis elementi?
pirvelad meored
gamocdili muSaobis gamocdili muSaobis
elementis xangrZlivoba elementis xangrZlivoba
marka marka
103
• romel meTods airCevT? ra upiratesoba aqvs Tqven mier arCeul
meTods?
• ipoveT pasuxi im strategiis mixedviT, romelic Tqven airCieT
(pasuxi: a) Powerpak-is elementis muSaobis saSualo dro ufro
didia, vidre sxva elementebis: (6+5)/2=5.5. yvela danarCeni el-
ementis muSaobis xangrZlivobis saSualo dro naklebia, mag.:
N-dure = 5.33 ; Hardcell =4.3.; b) Powerpak muSaobs 5 da meti dRe,
xolo yvela danarCenis muSaobis xangrZlivobis minimumi 5 dReze
naklebia (4, 4, da 3 dRe)).
• romeli markis elementi muSaobs sxvebze ufro didxans?
• swori iyo Tu ara vanikos daskvna? (pasuxi: a. da b. Powerpak ele-
menti muSaobs sxvebze ufro didxans.)
aqtivobis mizani:
(1) energoefeqturi saxlis proeqtis SemuSaveba;
(2) energiis danaxarjis SemcirebasTan dakavSirebuli problemis
gadawyveta.
aqtivobis piroba:
SeimuSaveT energoefeqturi saxlis proeqti.
104
davalebis piroba #1:
1:
• CaatareT eqsperimenti.
eqsperimentis msvleloba:
105
aRmniSvneli warwera. A=Pt formulis saSualebiT gamoTvaleT
energia, romelic daixarja wylis asaduReblad. gaamravleT erT
kvt.sT. eleqtroenergiis Rirebulebaze.
106
aqtivobis mizani: problemis gadaWris mravalferovani gzebis Zieba.
optimaluri gadawyvetilebis miReba – yvelaze optimaluri (misi azriT)
erTi gzis amorCeva.
107
1.
stomatologiuri klinika
fastdenti
gTavazobT yvela saxis stomatologiur
momsaxurebas umokles vadebSi.
tel: 18 08 49; 18 69 12
2.
stomatologiuri klinika
”dentiveri XXI”
saqarTveloSi pirveli kerZo
stomatologiuri klinika. igi aRWurvilia
evropuli qveynebis wamyvani mwarmoeblebis
mier Seqmnili stomatologiuri aparaturiTa
da masalebiT, rac uzrunvelyofs nebismieri
proceduris maRali xarisxiTa da
umtkivneulod Catarebas.
http://www.dentiverixxi.ge
3.
108
3.
109
4.
anpidenti
stomatologiuri klinika „anpidenti“
misamarTi: Tbilisi, q. wamebulis 2 (metro
avlabris ukan)
tel: 74 71 98
mob: 899 69 81 82
http://anpident.info-tbilisi.com
http://anpident.info-tbilisi.co
sadReRamiso stomatologiuri klinika
„anpidenti“ gTavazobT stomatologiuri
momsaxurebis farTo speqtrs. CvenTan Tqven
mogemsaxurebian umaRlesi kvalifikaciis mqone
eqimebi, uaxlesi da Tanamedrove masalebiTa da
aparaturiT da, rac mTavaria, es yvelaferi 24
saaTis ganmavlobaSi.
qirurgiuli Careva
kbilis, eqstraqcia (amoReba) - 6 dan 10 l.
fesvis mwvervalis rezeqcia - 20 dan 80 l.
RrZilebis koreqcia - 10 dan 15 l.
Terapiuli Careva
kbilis dabJena (daplombva) - 20 dan 50 l.
fesvis ganbJena da Tavidan dabJena - 15 dan 25 l.
kbilis restavracia heliobJeniT - 30 dan 120 l.
RrZilebis mkurnaloba - 100 dan 150 l.
qvebis mocileba, kbilebis gawmenda - 25 dan 50l.
orTodontiuli Careva
kbilebis gasworeba firfitovani aparatiT - 50
dan 80 l.
kbilebis gasworeba breket-sistemiT - 350 dan 400
$
orTopediuli Careva
kbilebis Casma metalokeramikis - 30 dan 60 $
kbilebis Casma metaloplastmasis - 25 dan 40 l.
firfitovani proTezis Casma - 100 dan 350 l.
rbili firfitovani proTezis Casma - 150 dan 400
l.
biugelisebrivi proTezis Casma - 250 dan 350 $
mooqruli da foladis gvirgvinebi - 25 dan 35 l.
rentgenologiuri Careva
klinika „anpidentSi“ gamoiyeneba rentgenis
uaxlesi aparati, minimaluri dasxivebiT - 3–dan
4 l.
110
problemis gadaWris etapebi:
pasuxis variantebi:
a) rekomendirebuli klinika an eqimi;
b) sanitaruli normebi;
g) adgilmdebareoba qalaqSi;
d) bukletSi mocemuli amomwuravi informacia momsax-
urebis tipebze;
e) bukletis dizaini;
v) momsaxurebis fasi;
z) samuSao saaTebi;
T) sakontaqto informaciis sicxade;
i) vebgverdis arseboba da a.S.
111
Tavi mexuTe
112
realuri samyarodan. problemaze dafuZnebuli swavla mimdinareobs
jgufuri muSaobisas. jgufSi unda iyos 6-8 moswavle. maswavlebels aqvs
fasilitatoris roli, romelic warmarTavs moswavleebis saswavlo
aqtivobebs. maswavlebeli atarebs diskusiis monitorings, svams SekiTxvebs,
cdilobs SemTxveviT warmoqmnili konfliqtis gadaWras, cdilobs jgufis
yvela monawilis diskusiaSi CarTvas, saWiroebis SemTxvevaSi mohyavs
magaliTebi, afasebs da a.S.
warmatebuli cxovrebisaTvis mniSvnelovania problemebis cnoba
(SemCneva), am problemebis mniSvnelobis gageba, am problemebis warmoqmnis
mizezebis gageba da adreul safexurze maTi aRmofxvra, gadaWra. am
TvalsazrisiT, problemis gadaWraze dafuZnebuli swavla niSnavs
imis aRiarebas, rom swavla unda iyos srulyofili da emyarebodes
adekavturobis ideas. rogorc wesi, moswavleebi miCveuli arian, rom
problemebi ganixilon, rogorc „rTuli, gaugebari, kompleqsuri da
abstraqtuli“. aseTi damokidebuleba moswavles problemis gadaWraSi
uSlis xels. problemaze dafuZnebuli swavliT ki moswavleebi Tavad
iZenen codnas problemis gadaWris procesSi, xdebian aqtiurebi, izrdeba
maTi kritikuli da SemoqmedebiTi azrovneba, umcirdebaT SiSi realuri
(SesaZlo an aqtualuri) problemebis mimarT; moswavleebis saswavlo
motivacia izrdeba, radganac im codnas, romelsac iReben gakveTilebze,
ukavSireben realur cxovrebas.
daskvnis saxiT SeiZleba CamovayaliboT problemaze dafuZnebuli
swavlis dadebiTi mxareebi, kerZod:
• swavla aris moswavleze orientirebuli da ara maswavlebelze
centrirebuli;
113
• iZleva Teoriis da praqtikis gamTlianebis SesaZleblobas. mo-
swavles aZlevs arsebul codnasTan axali codnis Serwymis da
konkretul saganSi msjelobis unar-Cvevebs;
114
• problemebi unda SeirCes im problemaTa rigidan, romlebic
yvelazed metad Seesabameba realur samyaros;
115
moswavleebSi problemis kritikuli gzebiT gadaWris unaris
gaviTarebas gansakuTrebiT uwyobs xels:
116
• SemoqmedebisTvis swori atmosferos Seqmna: „gonebrivi ieriSis“
meTodi saSualebas aZlevs moswavleebs, rom gauCndeT uamravi
axali idea. am meTodis arsi imaSi mdgomareobs, rom erTad Sekre-
bil moswavleebs sTxoven raime problemis gadawyvetisas (an raime
sakiTxze) warmoadginon rac SeiZleba meti idea da Tan maT ar aqvT
sxvisi kritikis ufleba. aseTi meTodi badebs uamrav saintereso
ideas, radgan Zalian xSirad uCveulo, axali, sxvagvari ideebis ge-
nerirebaSi Cven xels gviSlian sxva adamianebi an Cvenive SezRudu-
loba.
117
gamoyenebuli literatura
kldiaSvili, a., RaRaniZe, n., erisTavi, m., (2007). xelovneba, me-8 klasis
saxelmZRvanelo.
neiZe, v., surgulaZe, m., bokeria, m., baxia-oqruaSvili, s., uzunaSvili, T. (2007).
saqarTvelosa da msoflios istoria da geografia, me-8 klasi; “logos presi”.
118
fsiqologiis safuZvlebi (2005), i.imedaZis redaqciiT, gamomc.: ena da kul-
tura”.
Alain Pacthod / Pierre-Yves Roux, Didier (1999), 80 fiches pour la production orale.
Aspy, D.N., Aspy, C. B., & Quimby, P.M. (1993). What doctors can teach teachers
about problem-based learning. Educational Leadership, 50(7), 22-24.
Bridges, E. M., & Hallinger, P. (1991, September). Problem-based learning in
medical and managerial education. Paper presented for the Cognition and School
Leadership Conference of the National Center for Educational Leadership and the
Ontario Institute for Studies in Education, Nashville, TN.
Dewey, J., (1993). How we think: A restatement of the relation of reflective thinking
to the educative process. Boston: Houghton Miffin Company.
Dossey, J.A. , McCrone, Sh.S., O’Sullivam, C., Gonzales, P. (2006). Problem solving
in PISA and TIMSS 2003 Assessments, Technical Report,US DEpartment
of Education: Institute of Educational Sciencies.
Halpern, D.F.(1996). Thought and knowledge: an introduction to critical thinking (3rd
ed.) Mahwan, NJ: L. Erlbaum Associates.
Mayo, P., Donnelly, M. B., Nash, P. P., & Schwartz, R. W. (1993). Student Percep-
tions of Tutor Effectiveness in problem based surgery clerkship. Teaching and Learn-
ing in Medicine. 5(4), 227-233.
119
Ristow, R.S. (1988). The teaching of thinking skills: Does it improve creativity?. Gift-
ed Child Today, 11/2: 44-46.
Savery, J. (1994, May). What is problem-based learning? Paper presented at the meet-
ing of the Professors of Instructional Design and Technology, Indiana State Univer-
sity, Bloomington, IN.
Shermis, S.S. (1992). Critical thinking: Helping students learn reflectively. Bloom-
ington, Indiana: ERIC Clearinghouse on Reading and Communication Skills.
[ED341954].
Simpson, A. (1996). Critical questions: Whose questions? The Reading Teacher, 50,
118-126. [EJ540595].
Thwaites, A. (2008). 100 ideas for teaching problem solving, reasoning and numeracy.
NY: Alan Thwaites.
Vernon, D. T., & Blake, R. L. (1993). Does problem-based learning work? A meta-
analysis of evaluative research. Academic Medicine, 68(7) 550-563.
Wilkerson, LuAnn and Wim H. Gijselaers, eds. “Bringing Problem-based Learning to
Higher Education.” New Directions for Teaching and Learning 68 (Jossey-Bass: San
Francisco, 1996).
120