დესტინაციის

მენეჯმენტი

მაია უკლება
2016
 მაია უკლება

დესტინაციის მენეჯმენტი
სალექციო კურსი
გურამ თავართქილაძის სასწავლო უნივერსიტეტის
სტუდენტებისათვის

თბილისი
2016
Maia Ukleba

Destination Management

Course of Lectures for the students of Guram

Tavartkiladze Teaching University

Tbilisi
2016

1
 წინამდებარე სალექციო კურსი წარმოადგენს სახელმძღვანელოს პროექტს. მისი
გამოყენება სახელმძღვანელოს გამოცემამდე განსაზღვრულია გურამ თავართქილაძის
სასწავლო უნივერსიტეტის ბიზნესის ადმინისტრირების ფაკულტეტის ტურიზმის
პროგრამის სტუდენტებისათვის.

სახელმძღვანელოს ან მისი ცალკეული ნაწილის ნებისმიერი სხვა მიზნით გამოყენების

სურვილის შემთხვევაში დაუკავშირდით ავტორს: Maia.ukleba@gttu.edu.ge;
Ukleba_maia@yahoo.com

2
 მაია უკლება

გურამ თავართქილაძის სასწავლო უნივერსიტეტის რექტორის მოადგილე, დოქტორი,

პროფესორი; კურირებს უნივერსიტეტის სამეცნიერო მუშაობასა და საერთაშორისო ურთიერთობებს;
გთსუ-ს აკადემიური საბჭოს წევრი; ტურიზმის საბაკალავრო და სამაგისტრო პროგრამების
ხელმძღვანელი; საქართველოს ალექსანდრე ჯავახიშვილის სახელობის გეოგრაფიული
საზოგადოების წევრი; AIEST (International Association of Scientific Experts) რეგულარული წევრი;
სახელმძღვანელოებისა და სამეცნიერო ჟურნალების სარედაქციო საბჭოს წევრი, რედაქტორი და
რეცენზენტი; რუმინეთის ოვიდიუსის უნვერსიტეტის ჟურნალის „ეკონომიკური მეცნიერებათა
სერია“ სამეცნიერო საბჭოს წევრი; საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს,
ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტის პროექტის „მცირე მეწარმეობის განვითარება
ტურიზმში“ მენეჯერი, კურსების ავტორი და ტრენერი; ევროკავშირის პროექტების TEMPUS-WeNeT
(2009-2012) და TEMPUS-CruiseT(2013-2016) მონაწილე, ტრენინგ კურსების ავტორი და ტრენერი;

24 სამეცნიერო ნაშრომის, 1 მონოგრაფიის, 2 სახელმძღვანელოს ავტორი; სამეცნიერო კვლევის

ობიექტია საქართველოს მთიანი რეგიონების სოციალურ-ეკონომიკური და დემოგრაფიული
პრობლემები; ტურისტულ-რეკრეაციული რესურსები, მათი შეაფასება/ტრანსფორმაცია;
საერთაშორისო ტურიზმი; „მწვანე“ ტურიზმი; დესტინაციის მენეჯმენტის პრობლემები;
დესტინაციის მდგრადი განვითარების პრობლემები, კლიმატის ცვლილება და ტურიზმი,
სამკურნალო-გამაჯანსაღებელი ტურიზმი და სხვა.

ხელმძღვანელობს ინოვაციური სწავლების მეთოდურ სემინარებს; არის მრავალი ეროვნული და

საერთაშორისო კონფერენციის/სემინარის მომხსენებელი და მონაწილე; გავლილი აქვს
კვალიფიკაციის ამაღლების, სტაჟირების პროგრამები და ტრენინგები გერმანიაში, დიდ
ბრიტანეთში, უნგრეთში, ნიდერლანდებში, ავსტრიაში, ბულგარეთში, უკრაინაში, იტალიაში და
სხვა. სალექციო კურსები: საზოგადოებრივი გეოგრაფია; საერთაშორისო ტურიზმი; კურორტები და
რეკრეაცია; Community Based Tourism ( ინჰოლანდის უნივერსიტეტისა და გთსუ-ს ერთობლივი

3
ინგლისურენოვანი კურსი); დესტინაციის მენეჯმენტი; რეკრეაციის თეორია და პრაქტიკა;
ტურისტულ-რეკრეაციული რესურსების შეფასება; რეკრეაციული ტურიზმის მენეჯმენტი. კარგად
ფლობს ინგლისურ და რუსულ ენებს.

4
 დესტინაციის მენეჯმენტი

I თავი. ტურისტული დესტინაციის არსი

1.1. ტურისტული დესტინაციის დეფინიციები

ტერმინი „დესტინაცია“ ლათინური სიტყვაა, თუმცა ტურისტიკაში ის ინგლისურიდან
გავრცელდა და მტკიცედ დაიმკვიდრა ადგილი. ქართულ სამეცნიერო ლიტერატურაში
ვხვდებით როგორც „დესტინაციას“, ისე მის შესატყვის „დანიშნულების ადგილს“.
ტურისტულ ლიტერატურაში ტერმინის მიმართ არ არსებობს ერთგვაროვანი მიდგომა,
ხშირად ბუნდოვანია განსხვავება „დესტინაციასა“ და „ადგილმდებარეობას“ შორის. World
Heritage Center (Public Use Planning effort, 2007) მიდგომის თანახმად: „ფიზიკური და
კულტურული საზღვრები აყალიბებენ დესტინაციის საზღვრებს, თუმცა, საბოლოო
ანგარიშით, მას განსაზღვრავს ბაზარი. ბაზრისთვის დესტინაცია შეიძლება იყოს
როგორც მთელი ქვეყანა, ისე ეროვნული პარკიც. ტერმინი „ადგილი“ ნაწილობრივ
მოიცავს ტერმინს „დესტინაცია“, მაგრამ უფრო მეტად ასახავს რაიმე კონკრეტული
სივრცის ცენტრს, რომელიც შემოსაზღვრულია ფიზიკური ან კულტურული
თავისებურებებით. ბევრი ადგილი მოიცავს ცალკეულ დესტინაციას ან, მაგალითად,
ქალაქის ისტორიული ცენტრის მრავალ ისტორიულ შენობას, ანუ დესტინაციებს“.
დესტინაციების მრავალფეროვანი და რთული ბუნება განაპირობებს დეფინიციათა
ნაირგვარობას, მაგალითად:

დესტინაცია არის დანიშნულების ადგილი ან მიზნობრივი რეგიონი,

მაგალითად, ქალაქგარეთ გასეირნების ადგილები, თავისუფალი დროის
გასატარებლად სპეციალურად შექმნილი ნაგებობები, სოფელი, კურორტი,
ქვეყანა.

5
 დესტინაცია არის დესტინაცია არის
ტურისტული მოთხოვნის ტურისტებისათვის
კრისტალიზაციის მიმზიდველ ადგილი.
ადგილი.

დესტინაცია არის ადგილი, რომლის მონახულება ტურისტებს უქმნის

სხვადასხვა შთაბეჭდილებას, ემოციას

და უყალიბებს გამოცდილებას.

დესტინაცია არის ტერიტორია, რომელიც სთავაზობს მომსახურების

გარკვეულ ნაკრებს, პასუხობს და აკმაყოფილებს ტურისტის მოთხოვნებს
ტრანსფერზე, განთავსებაზე, კვებაზე, გართობაზე.

დესტინაცია არის ადგილი, რომელსაც აქვს რეალური ან წარმოსახვითი

საზღვრები (ფიზიკური, პოლიტიკური, გეოგრაფიული, საბაზრო) და
შეიძლება იყოს ქვეყანა, ოლქი, კუნძული, და ა.შ., სადაც ტურისტები
სხვადასხვა მიზნით მიემგზავრებიან.

დესტინაცია არის სოციალურ-ეკონომიკური ტერიტორია (ადგილი,

რეგიონი, ქალაქი, სოფელი, პარკი, ატრაქციონი და ა.შ.), რომელიც
ტურისტმა ან ტურისტთა მთელმა სეგმენტმა აირჩია მოგზაურობის
მიზნად. ამ ტერიტორიას გააჩნია ყველა საჭირო დაწესებულება,
ორგანიზაცია, განთავსების, გართობისა და მომსახურების
ინფრასტრუქტურა.

6
 დესტინაცია არის ადგილი, რომელსაც ტურისტები ირჩევენ
მოსანახულებლად და რომელსაც „ყიდის“ მომსახურების
მიმწოდებელი, ანუ ადგილი ან ნაგებობა, რომელსაც აქვს
ტურისტული პოტენციალი.

და ა.შ.

როგორც ვხედავთ დესტინაციის დეფინიციებში სხვადასხვა ასპექტებზეა ყურადღება

გამახვილებული, თუმცა, როგორც წესი ძირითადად დომინირებს ოთხი: ტერიტორიული,
ეკონომიკური, სოციალური და მმართველობითი.
1. ტერიტორიული ასპექტი: ავტორთა ნაწილი დესტინაციას განიხილავს როგორც
სივრცის რაიმე მონაკვეთს, რომლისკენაც მიილტვიან დამსვენებლები, და რადგანაც
დესტინაცია „მიჯაჭვულია“ კონკრეტულ გეოგრაფიულ ადგილმდებარეობასთან,
მისი შეცვლა არ შეიძლება; ავტორთა გარკვეული ნაწილი ტერიტორიასთან ერთად
ყურადღებას ამახვილებს ტურისტთათვის სპეციალურად შექმნილ
ინფრასტრუქტურაზე;
2. ეკონომიკური ასპექტი: დესტინაციის მთავარ მახასიათებლად განიხილება
ტურისტული მოთხოვნა. შესაბამისად ის ტურისტთათვის არა მხოლოდ
მიმზიდველი ადგილი, არამედ ტურისტული პროდუქტია, რომელსაც აქვს თავისი
ღირებულება. დეფინიციებში, სადაც წამყვანია ეკონომიკური ასპექტი, ის საბაზრო
ურთიერთობების ობიექტადაა წარმოჩენილი და ერთგვარ ეკონომიკურ სივრცეს
წარმოადგენს;
3. სოციალური ასპექტი: ავტორთათვის, რომელთაც დესტინაცია სოციალურ-
გეოგრაფიულ არეალად მიაჩნიათ, ის ამავე დროს საზოგადოების სასიცოცხლო
სივრცესაც წარმოადგენს;
4. მმართველობითი ასპექტი: ტურისტული დესტინაცია განიხილება, როგორც მართვის
ობიექტი, რაც ასევე გულისხმობს მართვის სუბიექტების არსებობასაც. თუკი

7
 დესტინაცია შეფასდება საბაზრო ურთიერთობების ობიექტად, ის ავტომატურად
განიხილება როგორც სისტემა, რომელიც ექვემდებარება მართვას.
ამგვარი არაერთგვაროვანი მიდგომების მიზეზი უნდა ვეძებოთ დესტინაციის, როგორც
მოვლენის სირთულეში, დინამიკურობასა და წინააღმდეგობრივ თავისებურებებში.
ტერმინს “Destination” ინგლისურში სხვადასხვა მნიშვნელობა აქვს (დანიშნულება,
მიზანი, დანიშნულების ადგილი, მოგზაურობის მიზანი) და არ გამოიყენება მხოლოდ
ვიწრო, სპეციალური დანიშნულებით. ტერმინით აღინიშნება მაგ:.თვითმფრინავის ფრენის
მიმართულება, ადამიანთა გადაადგილება რაიმე მიმართულებით. თუმცა ყველა ამ
შემთხვევაში დესტინაციას მკვეთრად გამოხატული სივრცით-ტერიტორიული ხასიათი
აქვს, ანუ ყოველთვის აღნიშნავს ადგილს, საითაც ხორციელდება გადაადგილება.
ოქსფორდის დიდ განმარტებით ლექსიკონში დესტინაციის დეფინიცია ასეთია: “Destination -
the place to which person or thing is going”. თუ ყურადღებით დავაკვირდებით, ამ
განმარტებაში დროით ასპექტსაც აღმოვაჩენთ (is going, ანუ გადაადგილება ამ მოცემულ
მომენტში).
Aდეფინიციათა გარკვეული ნაწილი დესტინაციას განსაზღვრავს, როგორც მოთხოვნა -

მიწოდების კანონს დაქვემდებარებულ ტურისტულ პროდუქტს, ამასთან:

მოთხოვნაზე აქცენტირებულ დეფინიციებში, დესტინაცია განსაზღვრულია როგორც
ადგილი, რომლის მიმართულებითაც მოგზაურობენ ადამიანები და სადაც ისინი
ჩერდებიან დროებით, ამ ადგილების გარკვეული თავისებურებებისა და
“გამოცდილების” გავლენით.

მიწოდებაზე აქცენტირებულ დეფინიციებში კი დესტინაცია იდენტიფიცირებულია

კარგად განსაზღვრულ გეოგრაფიულ არეალთან, რომელიც ვიზიტორთა მიერ უნიკალურ

ტერიტორიულ ერთეულად აღიქმება. (აღსანიშნავია, რომ იშვიათად გვხვდება

დეფინიციები, რომელიც ერთდროულად წარმოაჩენს დესტინაციას, როგორც მიწოდებას
და როგორც მოთხოვნას).
რეალურად დანიშნულების ადგილის მიმართ არსებული ხედვები (”ტურისტული
ადგილი”, “ტურისტული პროდუქტი”, „ეკონომიკური სივრცე“, „მართვის ობიექტი“)

8
ძლიერ არის დამოკიდებული იმ მონაწილეთა აღქმაზე, რომელნიც პირდაპირ თუ
არაპირდაპირ არიან ჩართულნი დანიშნულების ადგილის მენეჯმენტში.
თუ შევაჯამებთ ყოველივე ზემოთქმულს, ასეთ სურათს მივიღებთ:

გეოგრაფიული ადგილი/
დესტინაცია

მოგზაურობის მიზანი

პროდუქტი, საბაზრო ობიექტი

მართვის ობიექტი

მაინც რა არის დესტინაცია?

1. დესტინაცია მოგზაურობისა და ტურიზმის სისტემის ბირთვია. ის შეიძლება
მდებარეობდეს ყველა გეოგრაფიულ არეალში, ურბანულში, სასოფლოში,
საზღვაო-სანაპირო გარემოში და ა.შ. დანიშნულების ადგილი შეიძლება იყოს ქვეყანა
ან ქვეყანათა ჯგუფი, რეგიონი, პროვინცია, ქალაქი, საკურორტო ქალაქი,
ეროვნული პარკი, მიმზიდველი ლანდშაფტი. მეორე მხრივ, ტურისტული
დანიშნულების ადგილი შეიძლება იყოს პროდუქტი და მომსახურება, რომელიც

მოიცავს მოთხოვნისა და მიწოდების ერთობლიობას;

2. დესტინაციას აქვს ბუნებრივი, მკვეთრად გამოკვეთილი გეოგრაფიული საზღვრები
და/ან პირობითი საზღვრები, შექმნილი ტუროპერატორის მიერ;

3. დესტინაცია უმეტეს შემთხვევაში წარმოადგენს ტერიტორიის ხელოვნური

დაყოფის შედეგს (პირობითი საზღვრები), რაც ზოგჯერ არ ითვალისწინებს

ტურისტთა მოთხოვნებსა და მოლოდინებს;

9
 4. დესტინაცია არის ტურისტული პროდუქტი, რომელიც ვიზიტორებს თავის
“გამოცდილებას” სთავაზობს;
5. დესტინაცია არის მომხმარებლის ძირითადი სამოტივაციო ფაქტორი, მიიღოს

გადაწყვეტილება და ჰქონდეს გარკვეული მოლოდინები დასვენებასა და გართობაზე;

6. დესტინაცია ერთდროულად არის მიწოდებაც და მოთხოვნაც. A
ზემოაღნიშნულის გაანალიზებით ნათელია, რომ დესტინაციის განსაზღვრა
კონცეპტუალურ სირთულეს წარმოადგენს. მთავარი ბარიერია უხერხულობა, რომელსაც
ქმნის დესტინაციის საზღვრები (ბუნებრივი ან პირობითი/ხელოვნური). საზღვრები, იქნება
ის ადმინისტრაციული, პოლიტიკური თუ უბრალოდ გეოგრაფიული, ხშირ შემთხვევაში
არ ემთხვევა მომხმარებლის აღქმას. G
UNUNWTO დესტინაციას განიხილავს, როგორც კომპლექსს, რაც კვლევისა და ანალიზის
ფუნდამენტურ საგანს წარმოადგენს და ასე განმარტავს :

ლოკალური დესტინაცია არის ფიზიკური სივრცე, სადაც ტურისტი

ატარებს მინიმუმ ერთ ღამეს; ის მოიცავს ტურისტულ პროდუქტს,
როგორიცაა მომსახურება, ატრაქციები და ტურისტულ რესურსები; მას აქვს
ფიზიკური და ადმინისტრაციული საზღვრები, რომელიც განსაზღვრულია
მისი მენეჯმენტის მიერ; აქვს იმიჯი და აღქმადობა, რაც განისაზღვრება

კონკურენტული ბაზრით; ლოკალური დესტინაციები აერთიანებს

მრავალრიცხოვან დაინტერესებულ მონაწილეს, ხშირად ადგილობრივ
(მიმღებ) საზოგადოებას; დესტინაციებს შეიძლება ჰქონდეს ნებისმიერი ზომა:
მთელი ქვეყანა (მაგ.ავსტრალია), რეგიონი (ესპანეთის ზღვისპირეთი),
კუნძული (მაგ. ბალი), სოფელი, ქალაქი, ცენტრი (მაგ. დისნეილენდი).“

წყარო: AA Practical Guide to Tourism Destination Management. UNWTO., 2007,MMadrid,

Spain

10
 ზემოაღნიშნული მიდგომა ფართო და ყოვლისმომცველი მიდგომაა დესტინაციის
არსისადმი და ნათელს ჰფენს მის დეფინიციებში არსებულ ერთგვარ ბუნდოვანებას.

1.2. ტურისტული დესტინაციის ძირითადი ელემენტები

ტერიტორიას ან პროდუქტს დესტინაცია რომ ვუწოდოთ, ის უნდა აკმაყოფილებდეს
აუცილებელ პირობებს, კერძოდ: დანიშნულების ადგილი უნდა წარმოადგენდეს
ვიზიტორთათვის ცნობილ ლოგიკურ გეოგრაფიულ ერთეულს; უნდა ფლობდეს
ტურისტთათვის მნიშვნელოვან ატრაქციებს; უნდა იყოს მისაწვდომი ან შესაძლოა
გახდეს მისაწვდომი; უნდა ჰქონდეს განვითარებული შიდა სატრანსპორტო ქსელი; უნდა
არსებობდეს ტურისტული ინფრასტრუქტურა ან იყოს მისი განვითარების შესაძლებლობა;
უნდა არსებობდეს დაგეგმვისა და მართვის ადმინისტრაციული შესაძლებლობა.
აღნიშნული პირობების საფუძველზე ყალიბდება დესტინაცია, როგორც სხვადასხვა
ელემენტის კომპლექსი. სწორედ ეს ელემენტები, მათი ხარისხი და კომფორტულობა

იზიდავს ვიზიტორებს, განაპირობებს ამა თუ იმ დესტინაციაში მოგზაურობის

გადაწყვეტილებას და აკმაყოფილებს მათ მოთხოვნებს.

ნახ.1 დესტინაციის ელემენტები

დესტინაცია

ატრაქცია მისაწვდომობა კომფორტი ფასი იმიჯი

1.ატრაქცია (Attraction)- ატრაქციები ხშირად ტურისტის ყურადღების ფოკუსს

წარმოადგენს და ინიცირებს ტურისტის მოტივაციას მოინახულოს ესა თუ ის ადგილი.

ყველა ტურისტული პროდუქტი იწყება ატრაქციით, რომლის გარეშე ტურისტულ

11
პროდუქტზე საუბარი უბრალოდ აზრს მოკლებულია. ატრაქცია, ეს არის ობიექტი, პერსონა,
ადგილი ან კონცეფცია, რომელიც იზიდავს ხალხს გეოგრაფიულად ან დისტანციური
ელექტრონული საშუალებებით, მაგრამ ყველა შემთხვევაში მას უნდა ჰქონდეს
„გამოცდილება“. გამოცდილება შეიძლება იყოს რეკრეაციული, სულიერი და სხვა. ატრაქცია
არის დესტინაციის ძირითადი პროდუქტი, ცნობილი რესურსი (მნიშვნელობა არ აქვს, რა
კრიტერიუმით ვიხელმძღვანელებთ), რომელიც შესაბამისი კლასის რესურსებში თავისი
განსაკუთრებულობით უნდა გამოირჩეოდეს. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, საბოლოო
ანგარიშით ბაზარი და არა ტურიზმის ექსპერტი განსაზღვრავს რეალურ ატრაქციას
რესურსების ფართო კლასიდან. თუ ადამიანები ხარჯავენ ფულს და დროს ამ კონკრეტული
რესურსის მოსანახულებლად, ესე იგი ის ატრაქციაა.
ბონიფაცი და კუპერი (2012: 30 ) ატრაქციებს ტურიზმის „raison d’être“-ს (ანუ ტურიზმის
არსებობის საფუძველს ) უწოდებენ და თვლიან, რომ სწორედ ატრაქციების წყალობით
იზრდება ვ იზიტების რაოდენობა, ფართოვდება ექსკურსიების არეალი და იქმნება
დესტინაციის ტურისტული ინდუსტრია .
ტრადიციულად ატრაქციებს ყოფენ კულტურულ და ბუნებრივ ატრაქციებად. მსოფლიო
მემკვიდრეობის ცენტრი კი (Public Use Planning effort of the World Heritage Center,2007)
იყენებს შემდეგ კატეგორიებს:
 გეოფიზიკურ-ლანდშაფტურ-ესთეტიკური ატრაქცია: მოიცავს მთებს, ხეობებს, უდიდეს
კლდეებს, გამოქვაბულებს, მდინარეებს, წყალსატევებს, თვალწარმტაც პეიზაჟებს,
ტყეებს (უფრო მეტად ტყეების ზემოდან, მაგ., ვერტმფრენით დათვალიერება, ვიდრე
მათთან პირდაპირი ინტერაქცია), ღრუბლების უჩვეულო ფორმაციებს, კლიმატის
უჩვეულო გამოვლინებებს (ქარის მაღალი სიჩქარე,მისი უცნაური მიმართულება),
თერმულ წყლებს, ვულკანების აქტივობებს, ასტრონომიურ მოვლენებს და სხვა.
 ეკოლოგიურ-ბიოლოგიური ატრაქცია: მოიცავს ერთეულ ან მრავალ ორგანიზმს, მათ
ქცევას, აგრეგაციას, სხვა ორგანიზმებთან ურთიერთობებს. ატრაქციებად შეიძლება
ჩამოყალიბდეს ისეთი პროცესებიც, როგორიცაა გამრავლება, ხრწნა, მტაცებლობა,
მიგრაცია; ნამარხები, ნაშთები (მათ შორის გეოფიზიკურიც) ასევე ატრაქციაა.

12
 ეკოლოგიურ-ბიოლოგიური ატრაქცია გულისხმობს აგრეთვე ადამიანის ევოლუციისა
და კულტურის გამოხატულების ყველა გამოვლინებას. ცალკეულ შემთხვევაში ამ ტიპის
ატრაქციებს აკუთვნებენ პიროვნებების საკუთრების ნივთებს ან ადგილებს, მაგ. სახლს,
ცნობილი მეცნიერის სათვალეს, სამხედრო მეთაურის საცხოვრებელს და სხვა.
 რეკრეაციული ატრაქცია: მოიცავს ადამიანის მიერ სპეციფიკური მიზნებისთვის
(დასასვენებელი, სანახაობრივი, გსართობი, საგანმანათლებლო) შექმნილ ყველა
ატრაქციას. ამ ტიპის ატრაქციებს მიეკუთვნება თემატური პარკები, ბოტანიკური
ბაღები, სპორტული მოედნები, ზოოპარკები, მუზეუმები, თეატრები, სავაჭრო ცენტრები
და სხვა. ნაკრძალები და დაცული ტერიტორიები, ჩვეულებრივ, არ განიხილებიან ამ
ტიპის რესურსად, რადგან მათი მიზანი ბუნებრივი და კულტურული ატრაქციების
დაცვა-წარმოჩენაა და არ არიან შექმნილი ადამიანის მიერ, როგორც, მაგალითად Disney
World.
ატრაქციები მათი გრადაციის, იერარქიის, აქტივობების, სერვისების გამო უაღრესი
მრავალფეროვნებით ხასიათდებიან და განსხვავებული მიზიდულობის ძალა გააჩნიათ,
მაგალითად, ლოკალური ატრაქცია იზიდავს ადგილობრივ მოსახლეობას, რეგიონულ
ატრაქციას აქვს უნარი მიიზოდოს რეგიონს გარეთ მცხოვრები (შიდა) ტურისტები,
ატრაქციებს ასევე აქვთ ეროვნული და საერთაშორისო მიმზიდველობის ძალა. შეიძლება
ერთი ატრაქცია მდებარეობდეს მეორეს ფარგლებში, თუმცა თითოეული მათგანი
განსხვავებულ საბაზრო სეგმენტს წარმოადგენდეს. მათი მარკეტინგი შეიძლება
განხორციელდეს როგორც ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად, ისე ერთობლივად.
2. კეთილმოწყობილობა/კომფორტი (Amenity) - არის მომსახურებისა და
შესაძლებლობების ფართო სპექტრი, რაც ხელს უწყობს ტურისტულ ცხოვრებას.
იგულისხმება როგორც საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, გზები, ასევე პირდაპირი სერვისი -
განთავსების ობიექტები, ინფორმაცია ტურისტთათვის, დასვენების შესაძლებლობები,
გიდები, ტუროპერატორები, კვება, მაღაზიები.
3. მისაწვდომობა (Accessibility): დესტინაცია მისაწვდომი უნდა იყოს მოსახლეობის
ფართო წრისათვის საავტომობილო გზების, საავიაციო მომსახურების, რკინიგზისა და/ან

13
საკრუიზო გემების საშუალებით. ტურისტებს საშუალება უნდა ჰქონდეთ, შედარებით
იოლად გადაადგილდნენ თავად დესტინაციის ფარგლებში. სავიზო მოთხოვნები,
ქვეყანაში შესვლის სხვა სპეციფიური პირობები ასევე განიხილება, მისაწვდომობის
ფაქტორებად.
4. იმიჯი (Image): იმიჯი არის გარკვეული ვარაუდი, აზრი ან შთაბეჭდილება,

რომელსაც ადამიანი გამოიმუშავებს დესტინაციის შესახებ. ის არსებითი, და ზოგჯერ,

გადამწყვეტი ელემენტია ტურისტთა მიზიდვისათვის. დესტინაციის იმიჯის კონცეფციები

იქმნება განსხვავებული მოთხოვნა-მიწოდების მეშვეობით და განსხვავებულია

დესტინაციების მიხედვით. თუმცა მნიშვნელოვანია იმის გათვალისწინება, რომ იმიჯი
განსაზღვრავს ტურისტის ქცევას მოგზაურობის დაწყებამდე (გადაწყვეტილების მიღება),
მოგზაუროების პროცესში (მოლოდინისა და დესტინაციისაგან მიღებული გამოცდილების
შეფასება), მოგზაურობის შემდგომ (განმეორებით ჩასვლა, ახლობლებისთვის
რეკომენდაციის გაწევა). დესტინაციის იმიჯის ჩამოყალიბება საკმაოდ რთული და
კომპლექსური პროცესია, სადაც დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ინფორმაციულ რესურსებს,
პროდუქტის უნიკალობას, ღირსშესანიშნაობებს, გარემოს ხარისხს, უსაფრთხოებას,
სერვისის დონეს, გართობის შესაძლებლობებს, მოსახლეობის კეთილგანწყობას, ტურისტის

გაცნობიერებულობას და სხვა.
5. ფასი (Price): დესტინაციის კონკურენტუნარიანობისთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს
ფასს. ფასი პირდაპირ უკავშირდება ტრანსპორტისა და განთავსების ხარჯებს, ატრაქციების
მონახულების ხარჯებს, კვებისა და ტურის სერვისის ღირებულებას. ტურისტისათვის
მნიშვნელობა აქვს, აგრეთვე, ისეთ ფაქტორს, როგორიცაა ვალუტის გაცვლის კურსი.
6. ადამიანური რესურსები (Human Resources): ტურიზმი ინტენსიურ
ურთიერთკავშირშია ადგილობრივი საზოგადოების შრომით რესურსებთან. ის
განსაზღვრავს ტურისტის შთაბეჭდილებასა და შემდგომ გამოცდილებას. კარგი უნარ-

ჩვევებით აღჭურვილი პერსონალი აუცილებელი ელემენტია ტურისტული დანიშნულების

წარმოჩენისთვის. ასევე დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ადგილობრივ საზოგადოებას,

რომელსაც გაცნობიერებული აქვს ტურიზმთან დაკავშირებული პასუხისმგებლობები და

14
სარგებელი, რაც ტურიზმისაგან შემოსავლების ზრდას მოაქვს. ეს ელემენტი
განსაკუთრებით საჭიროებს ეფექტიან მენეჯმენტს და უნდა გამომდინარეობდეს
დანიშნულების ადგილის სტრატეგიისგან.
უნდა აღინიშნოს, რომ ეს ძირითადი ელემენტები შეიძლება “გადაიფაროს” „Must See”,
”Must Visit” ატრაქციებით. ამ შემთხვევაში ტურისტი მოგზაურობის გადაწყვეტილებას

იღებს პრინციპით „აუცილებლად სანახავია“, „რეკომენდებულია“ და ზემოთ ჩამოთვლილ

ელემენტებს/ფაქტორებს არსებით მნიშვნელობას არ ანიჭებს.
ტურიზმის დარგის ცნობილი მკვლევარი, დიმიტრიოს ბუჰალისი (2000 : N21.1)
დესტინაციის ელემენტების ოდნავ განსხვავებულ ვერსიას გვთავაზობს და თვლის, რომ „
დესტინაცია ეს არის “6 A”:
1. Attractions - ატრაქციები
2. Accessibility - მისაწვდომობა
3. Ancillary services - დამატებითი მომსახურება
4. Amenities -კეთილმოწყობა
5. Avaliable packages - ხელმისაწვდომი პაკეტები
6. Activities - აქტივობები
მანამდე არსებობდა დიკმანის ” 5 A” კონცეფცია: (Dickman, S. 1997 Tourism: An
Introductory Text. Holder Education, Rydal mere, New South Wales. Pdf)
1. Attractions
2. Activities
3. Accessibility
4. Amenities
5. Accommodation
დესტინაციის ელემენტებზე განსხვავებული მოსაზრება აქვთ ლ.დუაიერსა და ჰ.კიმს,
უპირველეს ყოვლისა ისინი მათ 3 ნაწილად ყოფენ:
1. ძირითადი ფაქტორები;
2. დამოუკიდებელი ფაქტორები;

15
 3. დამატებითი ფაქტორები;
ძირითადი ფაქტორებად მიიჩნევენ ბუნებრივ ფაქტორებს (გეოგრაფიული
მდებარეობა, კლიმატი, ფლორა, ფაუნა, ლანდშაფტი და სხვა); კულტურულ-ისტორიულ
მემკვიდრეობას (ისტორია, ტრადიცია, კულტურის თავისებურებანი, კულინარიის
სპეციფიკა, მუსიკა); ამ ფაქტორთა ნუსხაშია, აგრეთვე, ტურისტული ინფრასტრუქტურა,
მათ შორის განთავსების საშუალებები, ტრანსპორტი, ტუროპერატორები, ტურისტული
სააგენტოები, საექსკურსიო ბიუროები). მნიშვნელოვან როლს ანიჭებენ დამხმარე
მომსახურებას:ეს არის საცალო ვაჭრობის ქსელი, ავტოფარეხები, აფთიაქები,
ბენზინგასამართი სადგურები, წიგნებისა და გაზეთების მაღაზია-კიოსკები, სალონები,
წესრიგის დამცველები. მნიშვნელოვან ფაქტორებად მიიჩნევენ ღონისძიებებს
(ფესტივალები, ზეიმები), რომლებშიც მათი აზრით ტურისტი ან იღებს აქტიურ
მონაწილეობას, ან არა.
დამოუკიდებელ ფაქტორებად ავტორები განიხილავენ თავისუფალი დროის
გატარების მრავალფეროვან სახეებს სპორტული ინფრასტრუქტურიდან დაწყებული
(ჩოგბურთი, გოლფი, ცურვა) ღამის კლუბებითა და სათავგადასავლო ტურებით
დამთავრებული; ავტორები დიდი მნიშვნელობას ანიჭებენ დასვენებისა და გართობის ისეთ
სახეებს, როგორიცაა კონოფესტივალები, თეატრალური წარმოდგენები. დესტინაციის
ერთერთ ფაქტორად ითვლება ე.წ. შოფინგი, ვინაიდან ბევრი დესტინაციისათვის
დაუბეგრავი ვაჭრობა (Duty Free) წარმოადგენს კონკურენტუნარიანობის მნიშვნელოვან
იარაღს.
დამატებითი ფაქტორების კატეგორიაში განიხილება საბაზო ინფრასტრუქტურა (ანუ
ინფრასტრუქტურა, რომელიც უზრუნველყოფს ადგილობრივი საზოგადოების
საქმიანობას); მომსახურების ხარისხი; დესტინაციის მიღწევადობა; სტუმართმასპინძლობა;
საბაზრო კავშირურთიერთობები.
აღნიშნული მიდგომის ანალიზი გვარწმუნებს, რომ დესტინაციის უმთავრესი
ელემენტები, როგორიცაა ადამიანური რესურსები, იმიჯი, კანონმდებლობა, ეკოლოგია,
პოლიტიკური, სოციალური და კრიმინალური ასპექტები გათვალისწინებული არ არის.

16
ყველა მათგანი უდაოდ ახდენს გავლენას ტურისტებზე დესტინაციის შერჩევის პროცესში.
ჩამოთვლილთაგან გვხვდება ფაქტორები, რომელზეც გავლენის მოხდენა და შევცლა
შეუძლებელია, ზოგიერთი კი იოლად ექვემდებარება მმართველობით გადაწყვეტილებებს.
მიზანშეწონილია დესტინაციის შიდა ფაქტორები, ანუ მისი ელემენტები დავყოთ
შემდეგ კატეგორიებად:
1. ფაქტორები, რომლებიც არ ექვემდებარებიან შეცვლას (დესტინაციის გეოგრაფიული
მდებარეობა და მისი კულტურულ-ისტორიული მემკვიდრეობა);
2. ფაქტორები, რომლებიც ნელა ექვემდებარებიან შეცვლას (ტურისტული
ინფრასტრუქტურა, ეკოლოგიური მდგომარეობა, დესტინაციის საკადრო
პოტენციალი, მომსახურების ხარისხი, დესტინაციის მიღწევადობა,
სტუმართმასპინძლობა და საბაზრო კავშირურთიერობები);
3. ფაქტორები, რომლებიც სწრაფად ექვემდებარებიან შეცვლას (კანონმდებლობა,
დესტინაციის იმიჯის შემუშავება, მხარდაჭერა და განვითარება);
ამდენად,

დესტინაცია არ არის მხოლოდ ადგილი, სადაც მიემგზავრება ტურისტი.

ეს არის ფაქტორთა / ელემენტთა კომპლექსი, რომლის ხარისხი განსაზღვრავს

დესტინაციის ხარისხს!

17
 1.3. დესტინაცია თუ კლასტერი?
ტურიზმის კონცეფტი: კლასტერი
ტურისტიკაში კლასტერის ცნება შედარებით ახალია, თუმცა უკვე ფართოდ გამოიყენება
და მისი, როგორც კონცეფტის მნიშვნელობა თანდათანობით იზრდება. მივადევნოთ თვალი
კონცეფტების ლინგვოსტრუქტურულ დინამიკას:

N კონცეფტი დამკვიდრდა

1. ტურისტული ცენტრი 1962 წ-დან

2. რეკრეაციული რაიონი 1968 წ-დან

3. რეკრეაციული სისტემა 1975 წ-დან

4. ტურისტული დესტინაცია 1995 წ-დან

5. ტურისტული კლასტერი 2005 წ-დან

როგორც ვხედავთ, ყოველი შემდგომ ათ წელიწადში საბაზო კონცეფტის-ტურისტული

ცენტრი ბაზაზე ახალი კონცეფტი იქმნება. რას ნიშნავს კლასტერი?

კლასტერი ერთგვაროვანი ერთეულების

დამოუკიდებელი სისტემაა, რომელსაც გარკვეული
თვისებები ახასიათებს.

ეს განსაზღვრება ძალზე ზოგადია და რაც მთავარია არ შეიცავს არანაირ ტურისტულ

შინაარსს. ასეთი ფართო განზოგადების შედეგად კლასტერი თამაშობს კონცეფტის როლს
სხვადასხვა მეცნიერებებში (მათმატიკა, გეოგრაფია,ფიზიკა, ეკონომიკა, სოციოლოგია და
ა.შ.)

18
 ეკონომიკურ მეცნიერებებში კლასტერული მიდგომის მამამთავრად ითვლება
ინგლისელი მეცნიერი ალფრედ მარშალი. მან პირველმა თეორიულად დაასაბუთა
კლასტერის გამოყენების შესაძლებლობა წარმოების ეფექტიანობის გაზრდის მიზნით.
კლასტერული თეორიის პრინციპულად ახალი ჰიპოტეზა შექმნა მაიკლ იუჯინ
პორტერმა, რომლის თანახმად დარგობრივი კლასტერების გამოყენება ზრდის რეგიონულ
კონკურენტუნარიანობას, და რისთვისაც, პორტერმა ნობელის პრემია დაიმსახურა. ეს
მოდელი რეგიონული განვითარების ახალ შესაძლებლობებს იძლევა, ვინაიდან
ეფექტიანობა მის მიერ განიხილება არა ცალკეული დარგის, არამედ რთული
ტერიტორიული სისტემის ფარგლებში.
კლასტერიზაციის მარკეტინგული უპირატესობების წარმოსაჩენად პორტერი იყენებს
„კონკურენციის რომბს“, რომლის თანახმად კონკრეტულ ტერიტორიაზე ტრადიციული
ფაქტორების გარდა ( კონკურენტული გარემო, მოთხოვნა-მიწოდების პირობები) უნდა
შეიქმნას სპეციალიზებული ფაქტორები (კვალიფიციური კადრი, ინფრასტრუქტურა,
კაპიტალი). ეს სპეციალიზებული ფაქტორები არ წარმოადგენენ საწყის კონკურენტულ
უპირატესობებს, ისინი უნდა შეიქმნან, რასაც ხანგრძლივი და მიზანმიმართული
ინვესტიციები სჭირდება. სპეციალიზებული ფაქტორები ახასიათებს მხოლოდ კონკრეტულ
ტერიტორიებს და ანიჭებს მათ კონკურენტულ უპირატესობას. მათი კოპირება და
ტირაჟირება სხვა პირობებში/ადგილებში ძალზე რთული და არაეფექტიანია. კლასტერს
პორტერი ასე განმარტავს:

კლასტერი არის გარკვეულ სფეროში მოქმედი, გეოგრაფიულად

მომიჯნავე, ურთიერთკავშირში მყოფი კომპანიების და მათთან
დაკავშირებული ორგანიზაციების ჯგუფი.

მას ახასიათებს საქმიანობის ერთგვაროვნება და

ურთიერთშევსება.

19
 განმარტება მიგვითითებს რომ ეკონომიკური კლასტერი - გეოგრაფიული ცნებაა,
რომლის ტერიტორიული მასშტაბები ვარირებენ ერთი მუნიციპალიტეტიდან - ქვეყნის ან
ქვეყანათა ჯგუფის მასშტაბებამდე.
აღნიშნული არ ნიშნავს, რომ კლასტერები ყველგან გვხვდება. ისინი იქმნებიან მხოლოდ
იქ, სადაც ყველა აუცილებელი ფაქტორი, რესურსი და კომპეტენციაა თავმოყრილი.
კლასტერი შეიძლება წარმოვიდგინოთ როგორც რეგიონი, რომელიც, პორტერის მიხედვით,
ფლობს გადამწყვეტ და მდგრად უპირატესობას სხვა რეგიონებთან შედარებით, მაღალი
მწარმოებლურობის, ინოვაციებისა და ბიზნესის ახალი დარგების განვითარების შედეგად.
კლასტერის მახასიათებლები პორტერის მიხედვით:

1. სამეურნეო ერთეულების მაღალი ტეროტორიული კონცენტრაცია;

2. სისტემური კავშირების არსებობა კლასტერის მონაწილე ძირითად მწარმოებელ
კომპანიებს შორის;
3. დამხმარე (თანამდევი) წარმოებისა და ინსტიტუციების განვითარებული
კომპლექსი;
4. სახელმწიფო სტრუქტურების არსებობა;
5. რეგიონულ სისტემის ფასეულობათა დაგროვებაში ყველა მხარის მონაწილეობა;
6. კონკურენციის შერჩევითობა, როგორც ტექნოლოგიური განახლების საშუალება;
7. განსაკუთრებული ინოვაციური გარემოს არსებობა, რომელიც ხელს უწყობს მასში
შემავალი ფირმებისა კონკურენტუნარიანობის ამაღლებას და რეგიონის აყვავებას;
8. ემერჯენტულობა, რაც კლასტერს ახასიათებს, როგორც ერთიან სამეურნეო
სისტემას, ვინაიდან კლასტერის შემადგენელი ნაწილების ეფექტების მარტივი
ჯამის გარდა, იქმნება ახალი და მნიშვნელოვანი დამატებითი ეფექტი.
დღეს უკვე ცნობილია საკმაოდ ბევრი ტურისტული კლასტერი-ახალი კურორტი,
რეკრეაციისა და ტურიზმის რაიონები, რომლებიც ჯერ კიდევ ცოტა ხნის წინ არ
ფიგურირებდნენ ტურისტულ ბაზარზე, მაგალითად: ანტალია (თურქეთი), შარმ-ელ-შეიხი
და ხურგადა (ეგვიპტე), ფხუკეთი (ტაილანდი), აბუ დაბი, დუბაი (აგს), ბალი (ინდონეზია).

20
 1.4. ტურისტული ბაზრის გეოგრაფიული სეგმენტაცია

ბაზრის სეგმენტაცია ეს მარკეტინგული სტრატეგიაა, რაც გულისხმობს მსხვილი,

ჰომოგენური ბაზრის დაყოფის პროცესს შედარებით მცირე, მკაფიოდ
იდენტიფიცირებად და მსგავს სეგმენტებად. მიღებულია, რომ ბაზრის სეგმენტაცია
ხდება 4 ძირითადი ფაქტორის საფუძველზე: გეოგრაფიული, დემოგრაფიული, ქცევითი
და ფსიქოგრაფიული ნიშნით.
ნებისმიერი ბიზნესის, მათ შორის ტურისტული ბიზნესის უმთავრესი ამოცანაა -
სარგებელი. ამ მიზნის მისაღწევად ფართო მარკეტინგული სტრატეგიების შემუშავებაა
საჭირო, რაც მოიცავს უამრავ აქტივობას, მაგალითად პოტენციური მოხმარებლის
მოთხოვნებისა და უპირატესობების შესწავლა, პროდუქტის თავისებურებების ანალიზი და
ა.შ.

მომხმარებლის მოთხოვნები და უპირატესობანი კი

განსხვავებულია და უამრავ ფაქტორზეა დამოკიდებული,
რომელთა შორის ერთერთი მნიშვნელოვანია
გეოგრაფიული ფაქტორი.

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, გეოგრაფიული სეგმენტაცია ერთერთი მარკეტინგული

სტრატეგიაა, როდესაც ბაზარი იყოფა გეოგრაფიული ფაქტორების ნიშნით (რეგიონი,
სახელმწიფო, ქალაქი და ა.შ.) და იქმნება მიზნობრივი სეგმენტები, რომელთათვისაც
მუშავდება სპეციალური მარკეტინგული პროგრამები, რაც ითვალისწინებს:

 რეგიონის ფართობს, მის კლიმატს, ეკონომიკურ სტატუსს;

 მოსახლეობას, მის სიმჭიდროვეს და განსახლების თავისებურებებს;
 ინდივიდთა მოთხოვნებს;
 პროდუქტს, რეკლამისა და გაყიდვების თავისებურებებს;
 ა.შ.

21
 გეოგრაფიული ნიშნით ბაზრის დიფერენცირება უაღრესად მნიშვნელოვანია მხვილი
საერთაშორისო ბიზნესისთვის და შედარებით ნაკლებად, მცირე ბიზნესისთვის, რომელიც
კონკრეტულ და განსაზღვრულ არეალში მოქმედებს და კარგად იცნობს თავისი
მომხმარებლის მოთხოვნებს.
გეოგრაფიული სეგმენტაცია სეგმენტაციის ზოგადი, მაგრამ უაღრესად საჭირო ფორმაა
და ეხმარება კომპანიებს შემდეგი მიმართულებებით:

 გამოკვეთს თავისუფალ ნიშებს და ხელს უწყობს ბაზარზე შეღწევას;

 ხელს უწყობს სადისტრიბუციო არხების უკეთ მართვას;
 ხელს უწყობს მარკეტინგული სტრატეგიების ფოკუსირებას გეოგრაფიულ
უპირატესობებზე;
 ხელს უწყობს მიზნობრივი ჯგუფების ნათლად გამოკვეთას;
 გეოგრაფიული არეალის პოტენციალის გათვალისიწინება ხელს უწყობს გაყიდვებს.

ტერიტორიის გეოგრაფიულ სეგმენტებად დაყოფა ეფუძნება მათში განსაკუთრებული

ტურისტულ-რეკრეაციული თავისებურებების არსებობას,Mმაგალითად, ხელსაყრელ
კლიმატს, რელიეფს, ლანდშაფტებს, ისტორიულ-კულტურულ ღირსშესანიშნაობებს,
ეთნოთავისებურებებს დასხვა. ამთავისებურებების შეფასების, ანალიზისა და სინთეზის
შედეგად გამოიყოფა:

ტურისტულ-რეკრეაციული რეგიონები და ტურისტულ-რეკრეაციული სუბრეგიონები

მსოფლიო ტურისტული ორგანიზაცია (UNWTO) მსოფლიოს 5 უმსხვილეს

გეოგრაფიულ სეგმენტად – რეგიონად ყოფს, ესენია:

1. ევროპა - (Europe)
2. ამერიკა - (America)
3. აზია და წყნარი ოკეანის აუზი - (Asia and the Pacific)
4. აფრიკა- (Africa)

5. შუა აღმოსავლეთი - (Middle East)

22
 თავის მხრივ ზემოაღნიშნული რეგიონები (Regions) დაყოფილია უფრო დაბალ
იერარქიულ სეგმენტებად -სუბრეგიონებად (Sub Regions), კერძოდ:

ევროპის რეგიონი
სუბრეგიონები:
1. დასავლეთი ევროპა
2. ჩრდილოეთი ევროპა
3. ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპა
4. სამხრეთი ევროპა და ხმელთაშუაზღვისპირეთი
(ისრაელი, კვიპროსი, თურქეთი)

აზია-წყნარი ოკეანის აუზის რეგიონი

სუბრეგიონები:
1. ჩრდილო-აღმოსავლეთი აზია
2. სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია
3. ოკეანეთი
4. სამხრეთი აზია

ამერიკის რეგიონი
სუბრეგიონები:
1. ჩრდილოეთი ამერიკა
2. კარიბის აუზი
3. ცენტრალური ამერიკა
4. სამხრეთი ამერიკა

აფრიკის რეგიონი
სუბრეგიონები
1. ჩრდილოეთი აფრიკა
2. საჰარის სამხრეთი აფრიკა

შუა აღმოსავლეთის რეგიონი

სუბრეგიონებად განიხილება:
ბაჰრეინი პალესტინა
ეგვიპტე ყატარი
ერაყი საუდის არაბეთი
იორდანია სირია
ქუვეიტი აგე(მხოლოდ დუბაი)
ლიბანი იემენი
ლიბია

23
 ნათელია, რომ ზემოაღნიშნული სეგმენტები ძალზე ზოგადია და თავის მხრივ უამრავ
დანიშნულების ადგილს ანუ დესტინაციას მოიცავს (ქალაქი, ტურისტული ცენტრი,
ტურისტული ობიექტი, კურორტი).
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ტურისტები მოგზაურობენ სწორედ დანიშნულების
გარკვეულ ადგილებში, რომლებსაც რეალური ან პირობითი საზღვრები აქვთ. მაგალითად,
ფიზიკური საზღვრები (კუნძული), პოლიტიკური საზღვრები, საბაზრო საზღვრებიც კი,
რომელთაც ქმნიან ტუროპერატორები _ რეალური საზღვრებია. დანარჩენ შემთხვევებში
დანიშნულების ადგილის საზღვრები პირობითია.
დანიშნულების ადგილებს ლიტერატურაში ხშირად მიკრორეგიონებსაც უწოდებენ.
უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ზოგიერთი ავტორი ზემოაღნიშნულ რეგიონებს აიგივებს
მაკრორეგიონებთან, რაც ტერიტორიის დიფერენცირების იერარქიულობის პრინციპებს არ
ეთავსება.
ამდენად, დეფინიციებში არსებული გარკვეული ბუნდოვანების მიუხედავად მსოფლიო
ტურისტული ბაზარი შემდეგ სეგმენტებად:

ტურისტულ-რეკრეაციული რეგიონები;

ტურისტულ-რეკრეაციული სუბრეგიონები;

 და დესტინაციები!

24
 II თავი. ტურისტული დესტინაციის ტიპები

2.1. კლასიფიკაცია და მისი სახეები

დესტინაციების მრავალფეროვნებიდან გამოდინარე არსებობს მათი კლასიფიკაციის არა
ერთი მცდელობა.
კლასიფიკაცია– ეს საგანთა, მოვლენათა, მათი შემადგენელი ნაწილებისა და ამ
ნაწილების მრავალფეროვნების გააზრებული წესრიგია, რაც ამა თუ იმ მნიშვნელოვან
მახასიათებელს ეფუძნება.
კლასიფიკაცია (ლათ: classis–რიგი, რანგი, facere–კეთება) სამეცნიერო მეთოდია, რომლის
არსი მდგომარეობს შესასწავლი ობიექტების სიმრავლის გაყოფაში ამა თუ იმ ნიშნით,
შემდგომში კი მათი გაერთიანება ჯგუფებში, რაიმე ნიშნის/ნიშნების საფუძველზე, უფრო
მარტივად კლასიფიკაცია ფორმულირებულია, როგორც ობიექტების განაწილება კლასების
მიხედვი. ობიექტის მიკუთვნების საფუძველი ამა თუ იმ ჯგუფისათვის შეიძლება იყოს ამ
ნიშნების არსებობა, ან არარსებობა, ხარისხი და მათ კრიტერიუმებს უწოდებენ.
კლასიფიკაციის ძირითადი სახეებია: ტიპოლოგია, სისტემატიზაცია და ტაქსონომია.
მათ შორის:
1. ტიპოლოგიას საფუძვლად უდევს კლასიფიკაციის ობიექტის ყველაზე არსებითი
მახასიათებლები. ეს კლასიფიკაციის ყველაზე რთული და ღირებული სახეა.
2. სიტემატიზაციის მიზანია ამა თუ იმ მოვლენათა, საგანთა, მათი ნაწილების სისტემაში
მოყვანა. სისტემატიზაციისმიზნებისათვის შეიძლება გამოყენებულ იქნეს უბრალოდ
მოხერხებული საფუძვლები (მაგალითისთვის, ლექსიკონებში სიტყვები
სისტემატიზებული ალფაბეტით).
3. ტაქსონომია –კლასიფიკაციის სახეა, რომელიც გამოხატავს რთულ მოვლენათა და ან
ობიექტთა იერარქიულობას.
უნდა აღინიშნოს, რომ თანამედროვე ლიტერატურაში საკმაოდ მწირია დესტინაციების
კლასიფიკაციისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო ნაშრომები. როგორც ზემოთ აღინიშნა,
კლასიფიკაციისთვის მნიშვნელოვანია საფუძვლების/ნიშნების ანუ კრიტერიუმების

25
 შერჩევა, რაც დამოკიდებულია ობიექტურ საფუძვლებზე და აგრეთვე, მეცნიერის მიერ
დასახულ მიზნებზე და ხედვებზე. შესაბამისად არ არსებობს კლასიფიკაციის ერთიანი
სტანდარტი. დესტინაციების კლასიფიცირებისას შეიძლება გამოყენებულ იქნეს შემდეგი
კრიტერიუმები, მაგალითად: უნიკალური პროდუქტი, განმსაზღვრელი ფაქტორები,
მაპროფილებელი რესურსები, გეოგრაფიული მდებარეობა, ინფრასტრუქტურის ხარისხი,
კეთილმოწყობის ხარისხი, პერსონალის კვალიფიკაცია, სერვისის მასშტაბი და დონე,
ფასები, დანიშნულება (ადგილობრივი ან საერთაშორისო), ვიზიტორთა რაოდენობა,
კონკურენტუნარიანობა და სხვა.
ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული კლასიფიკაციის თანახმად, დეტინაციები
კლასიფიცირებულია მათი მდებარეობის მოხედვით და სამ ჯგუფად იყოფა:
 სანაპირო ტურისტული დესტინაციები (Coastal Tourism Destinations);
 ურბანული ტურისტული დესტინაციები (Urban Tourism Destinations);
 სასოფლო ტურისტული დესტინაციები (Rural Tourism Destinations);

2.2. სანაპირო ტურისტული დესტინაციები

სანაპირო ტურიზმი ტურიზმის ერთ-ერთი უძველესი ფორმაა. კურორტ-დესტინაციათა

გარკვეული ნაწილი მე-19-ე საუკუნის დასაწყიდიდან დაარსდა. ამ კურორტებზე დასვენება
ელიტური საზოგადოების პრივილეგიას წარმოადგენდა.
დღევანდელი სანაპირო ტურიზმის ბაზარი ტურისტთა ძლიერი კონცენტრაციით
გამოირჩევა, განსაკუთრებით კი ზაფხულის თვეებში. ტურიზმი სანაპირო დესტინაციებში
ეფუძნება რესურსების უნიკალურ კომბინაციას ზღვისა და ხმელეთის საზღვარზე. ეს არის
მზე, ზღვის წყალი, ქვიშა, შესანიშნავი ხედი, ბიოლოგიურ სახეობათა სიმდიდრე, ზღვის
პროდუქტები, კარგი სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა. ამ რესურსებზე დაყრდნობით
მრავალ სანაპირო დესტინაციაში განვითარდა სხვადასხვა სახის მომგებიანი შეთავაზებები:
კეთილმოწყობილი და შენარჩუნებული სანაპირო, დაივინგი, ნავებით მოგზაურობა,
ფრინველებზე დაკვირვება, სარესტორნო ქსელი და გამაჯანსაღებელი ბაზები.

26
 მე-20 საუკუნის შუა წლებიდან სანაპირო ტურიზმი მასობრივ ტურიზმად იქცა და
ხელმისაწვდომი გახდა თითქმის ყველასათვის. დღესაც, დასვენების მსურველთა 65%-ს
საზღვაო კურორტებზე გამგზავრება ურჩევნია, ტურისტებს სურთ მიიღონ მაღალი ხარისხი
რაც შეიძლება დაბალ ფასად!
სანაპირო დესტინაციები ზემოქმედების მიმართ ძალზე მგრძნობიარე დესტინაციებია, რაც
ახასიათებს ბუნებრივ რესურსებზე დაფუძნებულ ყველა დესტინაციას. ტურიზმის მასობრიობა
და სანაპიროზე დასვენების დიდი პოპულარობა, საფუძვლიანი შეხება გარემოსთან და მისი
განურჩეველი მოხმარება ამ ტიპის დესტინაციებს მრავალი გამოწვევის წინაშე აყენებს.

გამოწვევები:
1. კლიმატის გლობალური ცვლილება
დღეს ყველაზე მნიშვნელოვან გამოწვევად შეფასებულია კლიმატის გლობალური
ცვლილება, რომლის შედეგად, წინა საუკუნესთან შედარებით წყლის დონე მნიშვნელოვნად
მომატებულია (ზოგიერთი მონაცემებით 1 მეტრითაც კი!); ზოგიერთ არეალებში გახშირდა
ძლიერი შტორმები, სანაპირო ხაზის ათასობით კილომეტრი იტბორება, მცირდება და უკან
იხევს.
სანაპიროებზე მცირდება თავისუფალი სივრცეები, იზრდება ტურისტული
ინფრასტრუქტურით გადატვირთული, მჭიდროდ განაშენიანებული და დაბინძურებული
ტერიტორიები. უსისტემოდ ნაშენები სასტუმროები ხშირად არღვევენ ბუნებრივი
ლანდშაფტის ხარისხს და ესთეტურობას, ამასთან უბრალოდ მეტისმეტად ხარჯიანია,
განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ ეს ხარჯები არსებულმა სოფლებმა ან ქალაქებმა უნდა
დაფარონ. ფუნდამენტური გაკვეთილი, რომელიც სანაპირო კურორტების განვითარების
,როგორც ძველი, ისე ახალი ისტორიისაგან უნდა ვისწავლოთ ეს არის სახელმწიფოს, კერძო
სექტორებისა და ადგილობრივი საზოგადოების თანამშრომლობის მნიშვნელობა.
სახელმწიფოს, კერძო სექტორებისა და ადგილობრივი საზოგადოების თანამშრომლობის
გარეშე, მარკეტინგის მექნიზმების გვერდის ავლითა და მარკეტინგული რეგულაციების
იგნორირებით ზღვის სიმდიდრეების და სანაპირო ხაზის მოხმარება იწვევს მის გარდაუვალ
დაზიანებას, რისი კომპენსირებაც შეუძლებელია ფონდებისა და სხვადასხვა კაპიტალის

27
ზრდით. დასკვნა ასეთია: კერძო სარგებლის მიღების ცალმხრივი მცდელობა შეიძლება
დამარცხდეს ისე, როგორც “დამარცხდა” სანაპიროებზე დაარსებული ბევრი ძველი
კურორტი. შედეგები, რომელიც დადგება ზემოაღნიშნულ შემთხვევაში, მძიმედ აისახება
დესტინაციის იმიჯზე და რაც მთავარია, არ უწყობს ხელს ტურიზმის განვითარებას.
ხმელთაშუაზღვიური კურორტების გარკვეული ნაწილის დაარსების პროცესში სახელმწიფო
სექტორი ნაკლებად იყო ჩართული, რამაც შედეგად მოიტანა განთავსების სექტორის
მეტისმეტი სიჭარბე. სასტუმროთა მნიშვნელოვანმა განვითარებამ სამხრეთი ესპანეთის
კურორტებზე 1960-1970 წლებში. Eეს პროცესი დასრულდა ტერიტორიების შეუზღუდავი
ექსპანსიით, სახელმწიფოს მხრიდან განხორციელებული მცირედი ჩარევის ფონზე დაგეგმვისა
და კონტროლის საკითხებში. ამ პრაქტიკულად ჩაურევლობის შედეგად გადაიტვირთა
ინფრასტრუქტურა და 1980-იანი წლების ბოლომდე სახელმწიფო იძულებული გახდა
შეემუშავებინა პროგრამა, რომლის მიზანი იყო აღედგინა შექმნილი დისბალანსი. საკურორტო
ცენტრებში დაიწყო მუშაობა ე.წ. მწვანე სივრცეების აღსადგენად პარკებისა და ბაღების სახით,
დაინგრა ძველი სასტუმროები (მაგ.ბალეარის კუნძულებზე), და სხვა. დღეს ამგვარი
საფრთხის წინაშეა თითქმის ყველა განვითარებადი ქვეყანა, მათ შორის საქართველოც, სადაც
მოკლევადიანი მოგების ტენდენცია არსებობს.
სახელმწიფო სექტორმა უნდა გააცნობიეროს სანაპირო დესტინაციების უკონტროლო
განვითარებით გამოწვეული ზეგავლენა გარემოზე და იზრუნოს მის დაცვაზე, მუდმივად
მხარი უნდა დაუჭიროს სანაპირო ლანდშაფტის უნარიან, ნიჭიერ მართვას; უზრუნველყოს
ადგილობრივი ეკონომიკის მდგრადობა სანაპიროების დაცვასთან ჰარმონიაში.

2. შეუთანხმებელი ქმედებები.
კერძო, სახელმწიფო სექტორისა და ადგილობრივი საზოგადოების შეუთანხმებელი
ქმედება ხშირ შემთხვევაში ანგრევს ადგილობრივი საზოგადოების ცხოვრების სტილს!
მოსახლეობა სულ უფრო მეტად ცდილობს დაიცვას თავისი თვითმყოფადობა, ბუნებრივი,
კულტურული და ისტორიული სიმდიდრეები ტურიზმის გავლენისაგან. აუცილებელია, რომ
ადგილობრივი მოსახლეობა ჩართული იყოს გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში, თუმცა
გასათვალისწინებელია ისიც, რომ რეზიდენტები ზოგჯერ არაკეთილგანწყობილნი არიან

28
ტურიზმის მიმართ, რაც აფერხებს ზღვისპირეთის ეკონომიკის ინოვაციურ განვითარებას და
ხელს უშლის ბევრი ძველი დესტინაციის რეგენერაციას, რაც თავიდან უნდა იქნეს
აცილებული.

3. დიდი კონკურენცია.
სანაპირო დესტინაციებისთვის მთავარი გამოწვევაა უდიდესი და მზარდი კონკურენცია.
მზარდი ტურისტული ბაზარი ითხოვს სულ უფრო მეტ ახალ ინფრასტრუქტურას, არსებულის
მოდერნიზაციას, განთავსების და კვების ობიექტებს, ზღვის წყლის და მისი სიმდიდრეების,
და სანაპირო ხაზის დაცვას. ყოველივე ეს კი საჭიროებს მნიშვნელოვან ინვესტიციებს,
ინოვაცურ მიდგომებს, მიწის გამოყენებისა და მშენებლობების სტანდარტების გამკაცრებას.
პრაქტიკულად წარსულს ჩაბარდა მხოლოდ მზით, ზღვითა და ქვიშით (Sun-Sea-Sand)
ტურისტთა კმაყოფილება, ვინაიდან თანამედროვე ტურისტი სანაპირო დესტინაციისაგან
ელის მრავალფეროვან აქტივობებს და გამოცდილებას.
დღეს სანაპირო დესტინაციები ტურისტებს სთავაზობენ:
 აქტივობების კომბინაციას - დასვენება, სპორტი, კულტურული და ბუნებრივი
ღირსშესანიშნაობები, სამზარეულო და სხვა;
 ზღვისა და მთის კომბინაციას;
 ზღვისა და მიმდებარე სასოფლო არეალების კომბინაციას;
როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, თანამედროვე ტურისტისთვის არსებითი მნიშვნელობა აქვს
მრავალფეროვანი შთაბეჭდილებებისა და გამოცდილების მიღებას, შესაბამისად სანაპირო
დესტინაციად აღარ განიხილება მხოლოდ და უშუალოდ ზღვის სანაპიროზე მდებარე
არეალები, არამედ ის მოიცავს იმ არეალებსაც, რომელნიც წარმოადგენენ სანაპირო
დესტინაციის ლოგიკურ, ჰომოგენურ ნაწილებს, სადაც ტურისტი განახორციელებს თავის
მრავალმხრივ აქტივობებს და დაიკმაყოფილებს ინტერესებს.
4. სეზონურობა.
სეზონურობა ტურისტული ინდუსტრიის უნივერსალური პრობლემაა თუმცა
განსაკუთრეებით მკვეთრად აისახება სანაპირო დესტინაციებზე, რომელიც ძალიან არის
დამოკიდებული კლიმატის კონდიციაზე (ისევე, როგორც სათხილამურო კურორტები) არამედ

29
მთელი სეზონურობას ბევრი მიზეზი განაპირობებს, ის შეიძლება გამოწვეული იყოს
ბუნებრივი, სოციალური ან ინსტიტუციური ფაქტორებით, სპორტის სეზონით, ინერციით ან
ტრადიციით. ქვეყნები, სადაც საზღვაო ტურიზმი ეკონომიკის მნიშვნელოვანი დარგია,
ცდილობენ შეიმუშაონ დესტინაციების განვითარების სტრატეგიები, რომელიც გაზრდის მათ
კონკურენტუნარიანობას და გაუმკლავდება სეზონურობის პრობლემას.
ტენდენცია, რომელიც ამ თვალსაზრისით შეინიშნება, არის ისეთი სტრატეგიების
შემუშავება, რომელიც მხოლოდ სანაპიროსთან დაკავშირებულ დასვენებასა და გართობაზე არ
იქნება ორიენტირებული (non-beach related tourism) და ტურისტულ პაკეტებში ჩართული
იქნება მაგ:. კულტურულ და ისტორიულ მემკვიდრეობაზე დაფუძნებული ტურიზმი,
კულტურული ტურიზმი, ეკოტურიზმი, გასტრონომიული ტურიზმი, რეკრეაციული
ტურიზმი, იახტინგი, კრუიზები და ა.შ.

2.3. ურბანული ტურისტული დესტინაციები

ტურიზმის, როგორც გლობალური ფენომენის ზრდის ფონზე ქალაქები სულ უფრო

მეტად მიმზიდველნი ხდებიან ტურისტთათვის. ქალაქი აკმაყოფილებს ტურისტთა
მზარდი ნაკადის მოლოდინს, იზიდავს მათ მდიდარი და მრავალფეროვანი კულტურული
ობიექტებით, სპორტით, ბიზნესით, მუდმივად განახლებადი შესაძლებლობებით.
რა არის ურბანული ტურიზმი, მოგზაურობა ქალაქში, თუ ტურიზმის სხვადასხვა
სახის აკუმულირება ქალაქის ფარგლებში?
ურბანული ტურიზმის კონცეფცია საკმაოდ ბუნდოვნად და არაცხადად არის
ჩამოყალიბებული. თავად ტერმინი „ურბანული ტურიზმი“ თითქოს გამოხატავს
სხვადასხვა ტურისტული აქტივობების ლოკალიზებას გარკვეულ სივრცეში, მაგრამ არ
გამოხატავს ამ აქტივობების შინაარსსა და საზღვრებს, რადგან თავისით არსით ის
უაღრესად კომპლექსურია.
ურბანულ დესტინაციებს მიეკუთვნებიან უმნიშვნელოვანესი ქალაქები, მათი
კულტურული ღირსშესანიშნაობებით, უნიკალობით, რომელნიც იზიდავენ ტურისტების
ფართო ნაკადებს. მეოცე საუკუნის 80- იანი წლებისთვის მსოფლიოს მთავარ ქალაქებში

30
დიდი სერიოზულობით დაიწყეს ფიქრი ტურიზმის განვითარებაზე და ეს სექტორი
გააძლიერეს სტრატეგიული გეგმებითა და ტაქტიკით, რაც თავის მხრივ ეყრდნობოდა
ტურიზმის განვითარებისათვის არსებულ უმთავრეს ფაქტორებს. ეს ფაქტორები მოიცავენ
ურბანული გარემოს სოციალურ, კულტურულ, ეკონომიკურ და ბუნებრივ მონაცემებს.
მათი, როგორც ტურისტული აქტივების გამოყენება ძლიერ არის დამოკიდებული
სახელმწიფო და კერძო სექტორის კოოპერაციაზე, რათა ტურიზმის განვითარება სრულად
იყოს ინტეგრირებული ქალაქის დაგეგმვის პროცესთან.

ემპირიულ და თეორიულ კვლევებში, აგრეთვე ლიტერატურულ წყაროებში, საქალაქო

ტურისტული დესტინაციების ზოგადი დახასიათება ასეთია:
 ურბანულ დესტინაციებს ტურისტული პროდუქტისა და მომსახურების ხარისხის
შესაბამისად, უნარი აქვს შექმნას ფართო ტურისტული პაკეტი;
 ურბანული დესტინაციები - საქალაქო ტურიზმის (City Tourism) ცენტრებია;
 მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაცია საქალაქო ტურიზმს განიხილავს, როგორც
მოგზაურობას ქალაქებსა და/ან მრავალრიცხოვან დასახლებებში, შედარებით
მოკლე დროით (1-3 დღე);
 ეს დესტინაციები მულტიხასიათისაა და შესაბამისად, ტურისტთა კატეგორიაც
მრავალფეროვანია;
 ქალაქებში ჩადიან კულტურულ-შემეცნებითი და საგანმანათლებლო მიზნებისთვის,
შოფინგის მოყვარულნი, ბიზნეს-ვიზიტორები, მოკლევადიანი დასვენების
მსურველნი, ადგილობრივი და საერთაშორისო ვიზიტორები და სხვა;

 ურბანულ დესტინაციებს დიდი წვლილი შეაქვთ მიმდებარე არეალების განვით

 არებაში. მაგალითად, ისინი მათი გარემომცველი რეგიონებისათვის ”ჭიშკარს”

(Gateway) წარმოადგენენ, ამ რეგიონებმა კი შეიძლება ნახონ სარგებელი

ტურისტთა დიდი ნაკადების პერიოდებში, მაგალითად, ჩამოყალიბდნენ

ტურისტულ ბაზებად აღნიშნულ დესტინაციაში ერთდღიანი ტურების

ორგანიზების მიზნით;

31
  ტურიზმი საქალაქო დანიშნულების ადგილებში, ტრადიციულ კურორტებთან
შედარებით, ლიმიტირებული სეზონურობით გამოირჩევა და მთელი წლის
მანძილზე აქტივობით ხასიათდება.
მიუხედავად იმისა, რომ ურბანული დესტინაციების ტურისტული პროდუქტი
მრავალფეროვანია, ვიზიტორები კონცენტრირებულნი არიან გარკვეულ ადგილებში და

ქმნიან ერთგვარ უხილავ საზღვრებს, რომლებიც განისაზღვრება, როგორც ტურისტული

ზონები ან უბნები.
საქალაქო დანიშნულების ადგილის ერთობლივი პროდუქტის განვითარება და
მარკეტინგი არ შეიძლება ხორციელდებოდეს ერთი სტრუქტურის მიერ. რეზიდენტები,
კერძო და სახელმწიფო ინვესტორები, ასევე სხვა საქალაქო ორგანიზაციები ერთად უნდა
თანამშრომლობდნენ განმავითარებელი პროექტების ინიცირების, ეფექტიანი
მარკეტინგული აქტივობებისა და სტრატეგიის კუთხით.
დანიშნულებიდან გამომდინარე ქალაქი მოიცავს მეურნეობის არაერთ დარგს.
ამდენად, მისი ეკონომიკური ფუნქციონირება დამოკიდებულია მრავალფეროვანი
წარმოებისა და მომსახურების თანაარსებობაზე და ქალაქის სოციალური-ეკონომიკური
კეთილდღეობა არ უკავშირდება მხოლოდ ტურიზმს. იდეალურია სცენარი, როდესაც
ტურიზმი ინტეგრირებულია სრულ ურბანულ ეკონომიკაში.

ტურიზმს სჭირდება დივერსიფიცირებული

და მოქნილი პროდუქტი, რომელსაც შესთავაზებს ქალაქი,

ქალაქს კი ტურიზმი, თავისი სოციალური და ეკონომიკური

მიზნების მისაღწევად!!!

32
 მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის ანგარიშის თანახმად (Global Report on City Tourism
- Cities 2012 Project, AM Report nº six. გვ.7-11)
 ტურიზმს სასიცოცხლო ენერგია და დინამიზმი მოაქვს ქალაქისთვის, თუმცა ასევე
მოაქვს ურბანული ლანდშაფტის ცვლილებები;
 ტურიზმი აკავშირებს ადამიანებს და აყალიბებს მათ ურთიერთობებს, ასწავლის
ურთიერთთანაცხოვრებას;
 ტურიზმი მრავალი ქვეყნის ეკონომიკის მამოძრავებელი ძალაა. ის მნიშვნელოვან
როლს თამაშობს დასაქმების, შემოსავლების, ურბანული ინფრასტრუქტურისა და
კომუნალური კეთილმოწყობის საქმეში;
 ტურიზმი მოითხოვს კონკურენტულ მიდგომებს საქალაქო დესტინაციისაგან, ის კი
თავის მხრივ ფოკუსირებულია შესათავაზებული პროდუქტის უფრო მეტ
სპეციფიკურობაზე, რათა დარჩეს მოწინავედ;
 ტურიზმის ინდუსტრია ახორციელებს ინოვაციურ სტრატეგიებს ქალაქის მდგრადი
იმიჯის შესანარჩუნებლად და შესაბამისად მნიშვნელოვანი შემოსავლები მოაქვს
მისი მცხოვრებლებისთვის;
გასათვალისწინებელია საფრთხეც: ქალაქში შეიძლება ჩამოყალიბდეს ტურიზმის
ოპოზიციონერთა კატეგორია, თუკი ტურისტული ნაკადების მეტისმეტი კონცენტრაცია
დაარღვევს ქალაქის ცხოვრების ჩვეულ რიტმს. აღნიშნულიდან გამომდინარე, დიდი
ყურადღება უნდა მიექცეს იმ გამოწვევებს რომლის პირისპირაც აღმოჩნდნენ საქალაქო
დესტინაციები თითქმის მთელ მსოფლიოში და პასუხი გაეცეს კითხვებს, კერძოდ:

როგორია ქალაქში ჩამსვლელ ტურისტთა მზარდი ნაკადების მდგრადი და

პასუხისმგებლიანი მართვის გზა?
როგორ უნდა გამოვიყენოთ ურბანული ტურიზმი ადგილობრივი მოსახლეობის
ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლად?
როგორ უნდა დავრწმუნდეთ, რომ ტურიზმის სამოქმედო გეგმა და ქალაქის
განვითარების გეგმის ნაწილია?
როგორ გავზომოთ ტურიზმის ეკონომიკური ზეგავლენა ქალაქზე?

33
 რა პრაქტიკული ნაბიჯები უნდა გადადგას ქალაქმა, რათა შეამციროს ტურიზმის
გავლენა გარემოზე და პროპაგანდა გაუწიოს „მწვანე ტურიზმის“ სიკეთეებს?

2.4. სასოფლო ტურისტული დესტინაციები

სასოფლო დესტინაციებად ითვლება სასოფლო არეალებში, ანუ ქალაქის

საზღვრებს გარეთ მდებარე დესტინაციები. ეს როგორც წესი, მეჩხერად დასახლებული,
და ღია სივრცეებით გამორჩეული არეალებია. განსახლების ძირითად ფუნქციურ და
არქიტექტურულ ფორმას ქმნიან, ქალაქთან შედარებით, მცირე ზომის დასახლებები-
სოფლები (ფერმები, ხუტორები და ა.შ.). სასოფლო არეალებში მდებარე დესტინაციების
მოსახლეობა ძირითადად დაკავებულია აგრომეურნეობით, ნაკლებად -მომსახურებით.
კლასიფიკაციის შემოთავაზებული მოდელი სოფლებთან ერთად, სასოფლო
დესტინაციების კონტექსტში განიხილავს ეროვნული პარკებს, ველურ ბუნებას, მთიან
მხარეებს, ტყეებს და ტბების რეგიონებს, ანუ ყველაფერს, რაც არ არის ურბანული.
სასოფლო ტურიზმი დღეისთვის ერთ-ერთი ყველაზე პოლიმორფული სახეობაა და
მიეკუთვნება ე.წ. სპეციალური ინტერესის ტურიზმს. სასოფლო ტურისტული პროდუქტი
მრავალფეროვანია და მოიცავს: სასოფლო ატრაქციებს, სათავგადასავლო ტურებს, ბუნების
ტურიზმს, ეკოტურიზმს, სასოფლო დასახლებებს, სოფლის კურორტებს, არდადეგებს
ფერმაში, ფესტივალებს, ღონისძიებებს და აგროკულტურულ განათლებას და ა.შ.
პროდუქტი, რომელიც ეფუძნება სოფლის ბუნებრივ გარემოს, აგრეთვე მათ დაშორებას
ურბანული არეალებისაგან, ბოლო დროს განსაკუთრებით მიმზიდველი და პოპულარული
ხდება. ტურისტი სარგებელს ხედავს სოფლის ცხოვრების წესში, ველ-მინდვრებზე
ფიზიკურ აქტივობებში, სათავგადასავლო სპორტში, რელაქსაციაში, სიმშვიდესა და
ლანდშაფტის ესთეტიკაში.
დღეისთვის სოფლის ტურიზმის რეკლამირება ქვეყნებს შორის
ურთიერთთანამშრომლობისა და კონვერგენციის პოლიტიკის მნიშვნელოვანი ნაწილია.
აქედან გამომდინარე, პოლიტიკამ, რომელიც მიზნად ისახავს ამ სექტორის განვითარებას,
განსაკუთრებით კი ეძებს პროდუქტის ხარისხობრივი მახასიათებლების გაუმჯობესების

34
გზებს (მაგ.სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა, განთავსების საშუალებები, ეფექტიანი
მენეჯმენტი, კულტურული ღონისძიებები/ფესტივალები, საკვების ხარისხი და სხვა
მრავალი) უნდა უზრუნველყოს მაღალი შემოსავლები ტურიზმისაგან. მთავარი სარგებელი
ამ შემთხვევაში, ეს არის ადგილობრივი შემოსავლების მდგრადი ზრდა.
ყველა ლოკაციას გააჩნია რაიმე სახის ტურისტული რესურსი/პოტენციალი, მაგრამ
ვივარაუდოთ, რომ ტურიზმის განვითარება ეფექტიანი იქნება ყველა სასოფლო არეალში,
გულუბრყვილობა იქნება, რადგან:
 ერთი მხრივ, ბაზრის სეგმენტების გაღრმავება წარმოქმნის ნიშებს, თუმცა, მეორე
მხრივ, ამ ნიშების დაკავება რთულია, ვინაიდან სასოფლო არეალებში კარგი
ინფრასტრუქტურის ნაკლებობაა;
 მნიშვნელოვანია კლიმატის ფაქტორიც, რაც ხშირ შემთხვევაში ზღუდავს სეზონის
ხანგრძლივობას. ეს კი დამახასიათებელია მსოფლიოს უამრავი რეგიონისათვის;
 ყველა სასოფლო არეალი არ არის ხელსაყრელი ტურიზმის განვითარებისათვის;
 ყველა სასოფლო არეალი არ ამჟღავნებს მზაობას ტურიზმის გასავითარებლად და
გაუცხოებულია მის მიმართ;
 ტურისტული აქტივობების ზოგიერთი სახეობა ყოველთვის არ არის მისაღები ამა
თუ იმ ლოკაციისთვის.
განვითარებული სოფლის ტურიზმი ხელს უწყობს ადგილობრივი საზოგადოებების
(თემების) დაცვას ნეგატიური სოციალური გავლენებისაგან და იცავს ბუნებრივ გარემოს
საფრთხეებისაგან. წარმატებულ მაგალითებად ითვლება პანორამულ ადგილებში
სხვადასხვა მიზნებით გამოყენებადი ლანდშაფტის ზონების შექმნა, ბუფერული ზონების
ჩამოყალიბება, რომლებიც ზღუდავენ ტურისტულ ნაკადებს ეროვნული პარკებსა და
დაცულ ტერიტორიებზე და სხვა.

„სასოფლო ტურიზმის არსებითი როლი მაინც იმაში მდგომარეობს, რომ ის

შეიძლება იქცეს სასოფლო არეალების მდგრადი განვითარების სტრატეგიად! “ .

წყარო: Kostas E. Sillignakis ., Rural Tourism: An opportunity for sustainable development of rural
areas. www.sillignakis.com
35
 2.5. კურორტი -დესტინაცია

კურორტი ( გერმ. Kur-სამკურნალო, Ort–ადგილი) "სამკურნალო ადგილს" ნიშნავს,

სადაც მკურნალობის ძირითად საშუალებას საკურორტო ფაქტორები: მინერალური და
სამკურნალო წყალი, კლიმატი და ტალახი ქმნიან.
განსხვავებულია მიდგომა, რომლის თანახმად კურორტი (ინგლ. Resort) –
განმარტებულია, როგორც ადგილი, სადაც ადამიანები მიდიან არდადეგების და ან
შვებულებების დროს (Merriem Webster Dictionary);
უკანასკნელ ხანს კურორტის ცნებამ, ფუნქციამ, ინფრასტრუქტურამ სახე იცვალა. იგი
აღარ წარმოადგენს მხოლოდ ბუნებრივი ფაქტორებზე დაფუძნებულ ადგილს ადამიანთა
მკურნალობის, პროფილაქტიკისა და რეაბილიტაციისათვის. კურორტი, თანამედროვე
გაგებით, არის კეთილმოწყობილი კომპლექსი - პარკებით, სანატორიუმებითა და
პანსიონატებით, ფიზიოთერაპიული კაბინეტით, ფიტნესკლუბებითა და
აეროსოლარიუმით, სპორტული მოედნებით და გასართობი ღონისძიებებით.
მემფისის უნივერსიტეტის (სასტუმროებისა და კურორტების მენეჯმენტის სკოლა,
კურორტებისა და სასტუმროების ბიზნესის ცენტრი) მიერ შემოთავაზებულია კურორტის
დეფინიცია, რომელიც მიჩნეულია ახალ დეფინიციად. ის ფორმულირებულია
შემდეგნაირად:

New definition of Resort:

“A resort is a full-service lodging facility that provides access to or offers a range of

amenities and recreation facilities to emphasize a leisure experience. Resorts serve as
the primary provider of the guests’ experience, often provides services for business and
meetings and are characteristically located in vacation-orientated settings”

( წყარო: The Memphis University. Center for Resort and Hospitality Business. 2009. გვ.2
www.memphis.edu/resor pdf)

36
 როგორც ვხედავთ, ახალი დეფინიციით:

 კურორტად მიიჩნევა განთავსების საშუალება მომსახურების სრული კომპლექსით;

რომელიც სთავაზობს დამსვენებელს სხვადასხვა სახის კეთილმოწყობილ პირობებს
რეკრეაციისათვის; განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს დასვენების
გამოცდილებას და არის ამ გამოცდილების პირდაპირი მიმწოდებელი; ხშირად
ახორცილებს ბიზნესის და საქმიანი შეხვედრების მომსახურებას;
 მდებარეობს გარემოში, რომელიც მოსახერხებელია შვებულებების/არდადეგების
გასატარებლად.
რაკიღა ახალი დეფინიციით, კურორტის საფუძვლად მიიჩნევა განთავსების საშუალება,
ის ავტორთა აზრით, უნდა ფლობდეს:

1. ძირითად კომპლექსურ კომფორტულ მახასიათებლებს - Signature Amenities

2. დამხმარე, არატიპურ ატრიბუტიკას - Anchor Aattributes

3. რეკრეაციის-დასვენების-გართობის გამოცდილებას -RLE-E ( Recreation-leisure-
Entertainment Experience)

1. ძირითად კომპლექსურ კომფორტულ მახასიათებლებში ავტორები გულისხმობენ

მნიშვნელოვან გეოგრაფიულ თავისებურებებს, კეთილმოწყობილ, კომფორტულ
ნაგებობებს, ატრაქციებს. მაგალითად: კომფორტული პირობები გოლფისთვის,
ჩოგბურთისთვის, ან სამთო–სათხილამურო აქტივობისათვის, პლაჟზე
დასვენებისათვის, კაზინოში გართობისთვის ან სპა–ველნესისთვის, შესაძლოა
იყოს აქვაპარკი და სხვა.
2. დამხმარე, არატიპურ ატრიბუტიკაში იგულისმება კურორტის მეორადი
ატრიბუტიკა, რაც კავშირში უნდა იყოს კურორტის ძირითად სპეციფიკასა და
დანიშნულებასთან; კურორტის პირდაპირი დანიშნულების უზრუნველყოფისთვის
და ხარისხიანი ატმოსფეროს შესაქმნელად სტუმრებისთვის, ძალზე

37
 მნიშვნელოვანია ისეთი დამხმარე ატრიბუტი, როგორიცაა თემატური
ღონისძიებები მაგალითად: წყვილები, განათლება, ტროპიკები, ოჯახი და სხვა;
3. რეკრეაციის-დასვენების-გართობის გამოცდილება ასევე მეორადი, დამატებითი
პირობებია კურორტის გამოცდილებისთვის. ნებისმიერი აქტივობა საბავშვო
თამაშობებითა და ფრენბურთით დაწყებული გოლფით დამთავრებული
განიხილება, როგორც RLE-E. მემფისის სკოლის თანახმად, კურორტზე უნდა
იყოს:
 მნიშვნელოვანი/საკვანძო კეთილმოწყობილი გარემო –პირობა;
 15 ან მეტი სპეციფიური დამხმარე RLE;
 3 ან მეტი კვების ობიექტი;
 SPA, Welness პირობები;
 დასვენებისათვის მოწყობილი სივრცე.
 მრავალპროფილიანი სავაჭრო ობიექტები;
 განთავსების პირობების ვარიაციები კლიენტის არჩევანის
თავისუფლებისათვის (მინიმუმ 25 ნომრით);

38
 III თავი. დესტინაციის ტურისტული პროდუქტი

3.1. დესტინაციის პროდუქტი და მისი კომპონენტები

ტურისტული პროდუქტის განსაზღვრება, მისი მრავალფეროვანი, კომპლექსური
ბუნების გამო საკმაოდ რთული საკითხია, თუმცა მთავარია მისი არსის სწორად გააზრება.
ტურისტული პროდუქტი უნდა აკმაყოფილებდეს ბაზრის მოთხოვნებს, იყოს
მომგებიანი და ეფუძნებოდეს დესტინაციის ბუნებრივი და კულტურული რესურსების
ბრძნულ გამოყენებას. ტურისტული პროდუქტი განისაზღვრება როგორც ერთიანი
პროდუქტი და სპეციფიკური პროდუქტი:
1. ერთიანი პროდუქტი: არის ყველა ელემენტის ერთიანობა, რომელსაც ტურისტი
მოიხმარს მოგზაურობის დროს;
2. სპეციფიკური პროდუქტი: არის ერთიანი პროდუქტის კომპონენტები, რაც შეიძლება
გაიყოდოს ინდივიდუალური შეთავაზებების გზით, მაგალითად, სასტუმრო,
ტრანსპორტი, ატრაქცია და სხვა.
ტურისტული პროდუქტი შეიძლება განსაზღვრულ იქნეს მხოლოდ დესტინაციის
კონტექსტში, მაგალითად, კარსტული მღვიმე შეიძლება იყოს გეოლოგიური ტურის ნაწილი
რომელიმე დესტინაციისთვის, მაშინ, როდესაც სხვა დესტინაციაში ის წარმოადგენს
უნიკალურ ტურისტულ პროდუქტს, რომლის ელემენტთა ერთობლიობის ნახვა არსად
სხვაგან არ არის შესაძლებელი. დესტინაცია არ არის პროდუქტი, ის სთავაზობს
მომხმარებელს სხვადასხვა პროდუქტს, რაც განსხვავებული უნდა იყოს დესტინაციების
მიხედვით.
ტურისტული პროდუქტის არსი ძალზე ფართოა და მოიაზრებს ყველაფერს, რისი
შეთავაზებაც შეიძლება ტურისტისათვის დესტინაციის მოსანახულებლად.

39
 პროდუქტი, რომელიც აკმაყოფილებს ტურისტის
დასვენების, გართობის, რელიგიურ და ბიზნესის
საჭიროებებს საკუთარი საცხოვრებელი გარემოდან
განსხვავებულ ადგილებში

- ტურისტული პროდუქტია.

ტურისტული პროდუქტი არის ტურისტის მიერ დესტინაციის შერჩევის მთავარი

მოტივატორი; თავად დესტინაციისთვის კი შემოსავლების მოზიდვის წყარო. დესტინაციის
ტურისტული პროდუქტი ეუძნება საკუთარ რესურსებს, იმის გათვალისწინებით, რომ
ყველა რესურსი პროდუქტი არ არის
ტურისტული პროდუქტი არის მატერიალური და არამატერიალური კომპონენტების
კომპლექსი, ამალგამა და ეფუძნება დესტინაციაში განხორციელებულ აქტივობებს.
მატერიალური პროდუქტია: განთავსების ობიექტები, ატრაქციები, ტურები და სხვა
არამატერიალური პროდუქტია: მომსახურება, რომლითაც ტურისტმა სიამოვნება უნდა
მიიღოს მოგზაურობის დაწყების დღიდან მის დამთავრებამდე.

ნებისმიერი მოსახურება, რომელსაც ყიდულობს ტურისტი

და რომელიც მიმართულია მისი მოთხოვნილების
დაკმაყოფილებაზე -დესტინაციის ტურისტული
პროდუქტია.

სპეციალისტების შეფასებით მომსახურებით ვაჭრობის წილი ტურიზმში 75%-ია, ხოლო

მატერიალური პროდუქტით - 25%.

40
 ამ ტიპის მომსახურებებს მიეკუთვნებიან: სასტუმროს მომსახურება; სატრანსორტო
მომსახურება; საექსკურსიო მომსახურება; თარჯიმნის მომსახურება; კომუნალური
მომსახურება; საშუამავლო მომსახურება და სხვა.
მიუხედავად იმისა, რომ ტურისტული პროდუქტი ტურიზმის ინდუსტრიის ძირითადი
მახასიათებელია, მისი კომპონენტების მიმართ ერთიანი მიდგომები არ არსებობს. ფ.
კოტლერი, ჯ.ბოუენი და ჯ.მაკენსი ცნობილ ნაშრომში „Marketing for Hospitality and
Tourism“ ტურისტულ პროდუქტს სხვადასხვა დონეებად ყოფენ:

1. ძირითადი პროდუქტი (Core Product) - ეს არის პაკეტი, რომელსაც რეალურად

ყიდულობს ტურისტი;
2. დამხმარე პროდუქტი (Facilitating Product) - პროდუქცია ან მომსახურება, რომელიც
მიეწოდება სტუმარს, რათა მან გამოიყენოს ძირითადი პროდუქტი;
3. მხარდამჭერი პროდუქტი (Supporting Product) - დამატებითი (ექსტრა) პროდუქტი,
რომელიც ხელს უწყობს ძირითადი პროდუქტის მნიშვნელობის/ღირებულების
ზრდას და რომლის მეშვეობით დესტინაცია განსხვავდება კონკურენტისაგან;
4. ძირითადი კომპეტენცია (Core Competency) - მხარდამჭერი პროდუქტი ხელს უწყობს
დესტინაციის კონკურენტუნარიანობას მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი, ის
სათანადო კომპეტენტურობით არის დაგეგმილი და განვითარებული. პროდუქტის
შექმნის, განვითარების და გაუმჯობესების კომპეტენციებმა უნდა დააკმაყოფილონ
მომხმარებლების მოლოდინი და მოახდინონ დადებითი ზეგავლენა დრესტინაციის
განვითარებაზე.
( წყარი : Philip Kotler, John T. Bowen, James C. Makens., Marketing for Hospitality and
Tourism. , 4th edition. 2006)
ნაშრომში „Tourism Destination Management. Achieving Sustainable and competitive
results.Sustainable Tourism: International Cooperation for Development. Jennifer Stange , David
Brown , Roberta Hilbruner , Donald E. Hawkins 2011“ გვ.6. ავტორები გვთავაზობენ
მოდიფიცირებულ მიდგომებს დესტინაციის ტურისტული პროდუქტის კომპონენტების

41
მიმართ. ისინი თვლიან, რომ დეტინაციის ტურისტული პროდუქტი 6 კომპონენტის
კომპლექსია, კერძოდ:
1. ღირსშესანიშნაობა/ატრაქცია (Attraction): ყველა ტურისტული პროდუქტი იწყება
ატრაქციით, რომლის გარეშე ტურისტულ პროდუქტზე საუბარი უბრალოდ აზრს
მოკლებულია.
2. მისაწვდომობა (Accessebility): ატრაქცია უნდა იყოს მისაწვდომი, რაც გულისხმობს
შესაძლებლობას, რომ ვიზიტორი ჩავიდეს დანიშნულების ადგილას. ზოგ
შემთხვევაში მისაწვდომობა საწინააღმდეგო აზრსაც ატარებს, კერძოდ ზოგიერთი
ატრაქცია იმითია მიმზიდველი, რომ ძნელად მისაწვდომია, მაგალითად უდაბური
არეალები ან სათავგადასავლო ადგილები. ასეა თუ ისე, ორივე შემთხვევაში
მისაწვდომობა აუცილებელი პირობაა ატრაქციის ექსპლუატაციისათვის.
3. აქტივობა (Activity): ყველა ვიზიტორი იღებს გარკვეულ გამოცდილებას
ატრაქციისაგან, რაც დამოკიდებულია ტურისტის მიერ არჩეულ აქტივობაზე.
როგორი უნიკალურიც არ უნდა იყოს, თავისთავად ატრაქცია არ წარმოადგენს და არ
იძლევა გამოცდილებას, ის იძლევა მხოლოდ გამოცდილების მიღების
შესაძლებლობას. ტურისტული გამოცდილება ემოციური განწყობა ან პერსონალური
მიდგომაა, რომელსაც ტურისტი იღებს/იძენს ტურისტული პროდუქტის შეძენით,
მონაწილეობითა და ან მოხმარებით. როგორც ავტორები აღნიშნავენ, ევერესტზე
ყოფნის გამოცდილებას სხვადასხვა პიროვნება სხვადასხვა გზით იძენს, ზოგი
ინტერნეტით, ზოგი იოლ ტერასებსა და მთისძირას ყოფნით და სხვა. „რა თქმა უნდა
მცდარია იმის მტკიცება, რომ ევერესტი სთავაზობს ვიზიტორს ზემოთ აღნიშნულ
გამოცდილებებს, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, გამოცდილება დამოკიდებულია
აქტივობაზე, რომელსაც ტურისტი ირჩევს“
4. მომსახურება (Services): აქტივობების რეალიზაცია მოითხოვს მომსახურების
მრავალგვარი ფორმის არსებობას. სერვისი არის ყველა ის ფუნქცია, რომელიც
საშუალებას აძლევს ვიზიტორს განახორციელოს თავისი აქტივობები. მაგალითად,
იმისათვის რომ ტურისტმა განახორციელოს აქტივობები ეროვნულ პარკში საჭიროა

42
 პარკის დაცულობის უზრუნველყოფა, საკვები, დაბინავება, ტრანსპორტირება,
კომუნიკაციები, სუვენირები. თუ აქტივობა (მაგალითად საკუთარ ეზოში) არ
გულისხმობს ამ და სხვა მრავალი ტიპის სერვისის განხორციელებას, მაშინ ეს არ არის
ტურისტული პროდუქტი (გვ.6)
5. კვალიფიციური პერსონალი (Qualified personnel): მომსახურების უზრუნველყოფას
თავის მხრივ სჭირდება კვალიფიციური ადამიანები: გიდი, შეფ-მზარეული, მძღოლი,
პარკის პერსონალი, პოლიცია და ა.შ.
6. წინწაწევა/რეკლამირება (Promotion): როგორი კარგიც არ უნდა იყოს პროდუქტი,
მისი ხარისხი და დიზაინი, ის საჭიროებს რეკლამას. პროდუქტის ფასი, რომლის
შესახებ „არავინ არაფერი იცის, ნულის ტოლია“ (გვ.6)
არსებობს მიდგომები, რომელნიც ტურისტის გამოცდილებას დამოუკიდებელ
კომპონენტად მიიჩნევენ.
ჯ.სტეინჯი და დ.ბრაუნი (2011: 7) ძალზე საინტერესო ნაშრომზე : „Pine, J. & J.H.
Gilmore The Experience Economy: Work Is Theatre and Every Business a Stage. Harvard
Business Press. 1999“ დაყრდნობით, თვლიან, რომ გამოცდილება იწყება როგორც
მოვლენა, ამბავი კონკრეტულ კონტექსტში ან სიტუაციაში. ეს ამბავი იწვევს ემოციას „მე
მომწონს ეს“ ან „მე მძულს ეს“და ა.შ. ემოცია, თავის მხრივ გადადის მეხსიერებაში,
რომელიც შემდგომ ტურისტისთვის იძენს ახალ მნიშვნელობას და უყალიბებს ახალ
დამოკიდებულებას.
ამ ახალი მნიშვნელობისა და დამოკიდებულების ჩამოყალიბების პროცესში
ტურისტი გამოიმუშავებს მისი ჩვეული ყოფისაგან განსხვავებული მოვლენის/ამბის,
ისევე როგორც საკუთარი თავის უკეთ შეცნობის უნარს. მისი თვითიმიჯი
ტრანსფორმირდება და გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას, რომ ხელახლა იქმნება.
ყოველივე ზემოთქმულის გათვალისწინებით, ნათელია, რომ ტურისტულ პროდუქტი
განიხილება ვიწრო და ფართო ჭრილში:

43
 1. ტურისტულ პროდუქტი ვიწრო ჭრილში: ეს არის მომსახურება დესტინაციის
თითოეულ სექტორში (სასტუმროს პროდუქტი, ტუროპერატორის ტურისტული
პროდუქტი, სატრანსორტო საწარმოები და სხვა);
2. ტურისტულ პროდუქტი ფართო ჭრილში: ეს არის პროდუქტისა და მომსახურების
კომპლექსი დესტინაციაში. ძირითადი ტურისტული პროდუქტისა და მომსახურების
კომპლექსს ტურისტი ყიდულობს ერთიანი პაკეტის სახით.
ტურისტულ ლიტერატურაში ტურისტული პროდუქტის კლასიკურ განმარტებად
მიჩნეულია შემდეგი:

ტურისტული პროდუქტი არის მატერიალური ( მოხმარების

საგნები) და არამატერიალური (მომსახურების ფორმები)

მოხმარებითი ღირებულების ერთობლიობა, მიმართული

ტურისტის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად, რაც წარმოიშვება

ტურისტული მოგზაურობის პროცესში და სწორედ ამ

მოგზაურობით.

3.2. დესტინაციის ტურისტული პროდუქტის თავისებურებები

დესტინაციის ტურისტული პროდუქტის არსის კიდევ უფრო ღრმად გააზრებას ხელს
უწყობს მისი თავისებურებების განხილვა.
1. დესტინაციის ტურისტული პროდუქტი მხოლოდ დესტინაციაშია ხელმისაწვდომი

და არ შეიძლება „გატანილ“ იქნეს მის ფარგლებს გარეთ; დესტინაციაში ტურისტის

არსებობა სწორედ ტურისტული პროდუქტის ადგილზევე მოხმარებას ნიშნავს;
2. დესტინაციის ტურისტული პროდუქტის „თან წაღება“ შეუძლებელია. ტურისტს თან

მიაქვს მეხსიერებაში დარჩენილი შთაბეჭდილება, ფოტოები, ვიდეო და სხვა;

44
3. შეუძლებელია დესტინაციის ტურისტული პროდუქტი არ ინახება და არ ქმნის
მარაგს. თუ სასტუმროს აქვს 20 ნომერი, დაკავებული კი მხოლოდ 15-ია, დარჩენილი
5 ნომრის შემოსავალი უბრალოდ დაკარგულია და ის სამომავლო მარაგად არ
განიხილება. დანაკარგის დაფარვა კი აღარასოდეს მოხდება;
4. შეუძლებელია დესტინაციის ტურისტული პროდუქტის მისაკუთრება ტურისტის

მიერ;
5. ტურისტული პროდუქტი იქმნება ადამიანების მიერ და ძლიერ არის დამოკიდებული

მათ პროფესიონალიზმზე;
6. დესტინაციის ტურისტული პროდუქტი ძლიერ არის დამოკიდებული ტურისტის
მიერ მიღებულ გამოცდილებაზე; გამოცდილება კი განსაზღვავს დესტინაციაში
დაბრუნების ალბათობას.
7. ტურისტული პროდუქტი, როგორც მომსახურებისა და პროდუქტის კომპლექსი

კომპონენტთა შორის რთული კავშირურთიერთობებით ხასიათდება;

8. მოთხოვნა ტურისტულ პროდუქტზე უაღრესად ელასტიურია შემოსავლების დონესა

და ფასებთან მიმართებაში, თუმცა ასევე დამოკიდებულია პოლიტიკურ და

სოციალურ პირობებზე;
9. როგორც წესი, მომხმარებელი ტურისტულ პროდუქტს მის მოხმარებამდე წინასწარ

ვერ ხედავს და ვერ აფასებს, ვინაიდან მოხმარება ხორციელდება უშუალოდ

ტურისტული მომსახურების წარმოების ადგილას;
10. მომხმარებელი ფარავს მანძილს, რომელიც მას აშორებს პროდუქტთან და მოხმარების

ადგილთან და არა პირიქით;

11. ტურისტული პროდუქტი დამოკიდებულია ისეთ ცვლადებზე, როგორებიცაა დრო

და სივრცე, ამდენდ მისთვის დამახასიათებელია მოთხოვნის ცვალებადობა;

12. ტურისტული პროდუქტის შეთავაზება გამოირჩევა მოუქნელობით, ვინაიდან მისი

მოხმარება შეიძლება უშუალოდ ადგილზე. სასტუმრო, აეროპორტი, დასასვენებელი

ბაზა არ შეიძლება გადავანაცვლოთ და გადავიტანოთ სხვა სეზონში ან სხვა ადგილას;
ისინი ვერ ერგებიან მოთხოვნების ცვლას დროსა და სივრცეში;

45
13. ტურისტული პროდუქტი იქმნება მრავალი საწარმოს ძალისხმევის შედეგად.
თითოეულ მათგანს მუშაობის საკუთარი მეთოდი, სპეციფიკური მოთხოვნები,
განსხვავებული კომერციული მიზნები აქვს;
14. ტურისტული პროდუქტის მაღალი ხარისხის მიღწევა შეუძლებელია წვრილმანი
ხარვეზის არსებობის პირობებშიც კი, ვინაიდან ტურისტის მომსახურება უამრავი
“წვრილმანისაგან“ შედგება, რომელთა მიხედვით მსჯელობენ სერვისზე
მთლიანობაში;
15. ტურისტული პროდუქტის ხარისხის შეფასებაზე მსჯელობა, როგორც წესი
სუბიექტურია. შეფასებაზე დიდი გავლენას, ხშირად, ახდენენ პირები, რომელთაც არ
აქვთ პირდაპირი დამოკიდებულება შეძენილი მომსახურების პაკეტთან, მაგ.
ადგილობრივი მაცხოვრებლები, ტურისტული ჯგუფის წევრები და სხვა;
16. ტურისტული პროდუქტის ხარისხზე გავლენას ახდენენ გარე ფაქტორები,
რომელთაც ფორს-მაჟორული ხასიათი აქვთ: ბუნებრივი პირობები, ამინდი,
ტურიზმის პოლიტიკა, საერთაშორისო მოვლენები და სხვა);

ტურისტულ მომსახურების შეძენა შეიძლება მხოლოდ მისი

წარმოების ადგილას, დესტინაციაში!

ტურისტული პროდუქტის შეძენა შეიძლება საცხოვრებელ

ადგილზეც, მაგრამ მისი მოხმარება ხდება მხოლოდ დესტინაციაში!

დესტინაცია ატარებს ადგილობრივი ტურისტული

პ რ ო დ უ ქ ტ ი ს თ ვ ი ს ე ბ ე ბ ს !!!

46
 როგორც წესი, დესტინაციის სახელწოდება ტურისტული პროდუქტის სახელწოდების
მნიშვნელოვანი ნაწილია. ამ თავისებურებას ტუროპერატორები და ტურაგენტები
ითვალისწინებენ ტურისტული პროდუქტის გაყიდვის დროს. მათი ამოცანა უპირველესად
დესტინაციის გაყიდვაა, ისე რომ ტურში მხოლოდ აუცილებელი სერვისები შეიტანოს, რაც
საკმარისია იმისთვის, რომ მომხმარებელმა დესტინაციამდე ჩასასვლელი სატრანსპორტო
ხარჯები გასწიოს.

3.3. ინოვაციური ტურისტული პროდუქტი

პროდუქტის განვითარება არის ტურიზმის ინდუსტრიის ყველაზე არსებითი და
თვალსაჩინო სარგებელი, რაცას ის ინოვაციებისგან იღებს. ვინაიდან პროდუქტს
ახასიათებს სამომხმარებლო ფასეულობა, სარგებლიანობა ან უნარი დააკმაყოფილოს
მოხმარებლის გარკვეული რეკრეაციული მოთხოვნები, ტუროპერატორი ცდილობს შექმნას
ისეთი ტურისტული პროდუქტი, რომელიც ღირებული იქნება ადამიანთა მაქსიმალურად
დიდი რაოდენობისათვის.
ახალი ბაზრების აღმოცენებამ, მსხვილი ბაზრების ფრაგმენტაციამ და მის მცირე
ბაზრებად დაყოფამ, გაუმჯობესებულმა დემოგრაფიულმა და ფსიქოგრაფიულმა
კვლევებმა, ბაზრის ზოგიერთი ნიშის გამოცოცხლებამ, უკარნახა ტუროპერატორებს
შექმნათ ახალი პროდუქტები ან მოეხდინათ ძველის მოდიფიკაცია. მაგალითად, ბოლო 25
წლის მანძილზე საზოგადოების შეცვლილმა ცხოვრების სტილმა და დამოკიდებულებებმა
დააჩქარა ახალი ტურისტული პროდუქტების შექმნა ადგილობრივი საზოგადოებისათვის,
GLBT ბაზრისთვის, ექსტრემალური თავგადასავლების მოყვარულთათვის, ურბანული
გარემოსაგან გადაღლილი ბუნების მოყვარულთათვის და სხვა. კლაუს ვაიერმერი თავის
სტატიაში [Klaus Weiermair. Product improvement or innovation: what is the keay of success in
tourism?,University of Insbruck, 2004. გვ.2-3. Pdf. https://www.oecd.org/cfe/tourism/34267947.pdf]
ტურიზმის მომავლის მთავარ გამოწვევად თვლის ინოვაციური განვითარების
აუცილებლობას, როგორც პროდუქტის, ისე მარკეტინგის მიმართულებით. ინოვაციური
პროდუქტი და ინოვაციური მარკეტინგი, ავტორის აზრით, შეამცირებს დანახარჯებს,

47
გააფართოებს ტურისტის გამოცდილებას და შეძლებს მრავალგვარი მომხმარებლის
ინტერესების დაკმაყოფილებას.
ტერმინის „ინოვაცია“ მრავალგვარი განმარტება არსებობს, თუმცა ის ლათინური
“innovatio”-დან მომდინარეობს და რაიმე ახლის შექმნას ნიშნავს. ტურიზმში ინოვაცია
ხუთ სფეროს უნდა მოიცავდეს:
1. ახალი პროდუქტის შექმნა ან არსებულის განვითარება;
2. წარმოების პროცესის განახლება;
3. გაყიდვების ახალი ბაზრის განვითარება;
4. მიწოდების ახალი ბაზრის განვითარება;
5. კომპანიების რეორგანიზაცია, რესტრუქტურიზაცია.
ზემოაღნიშნული ნათლად გვაჩვენებს, რომ ინოვაცია არ გულისხმობს მცირე
კოსმეტიკურ ცვლილებებს. წარმატებული ინოვაცია კონკურენციის პირობებში მომგებიანი
უნდა იყოს ტურისტული კომპანებისათვის, უნდა გაზარდოს ტურისტული პროდუქტის
მნიშვნელობა და ტურისტის გამოცდილება. რამდენად ფასეულია ტურისტული
პროდუქტი, იზომება ტურისტის აღქმით, რაც თავის მხრივ უკავშირდება პროდუქტის
ხარისხს, ფასს და მათ ურთიერთშესაბამისობას. წარმატებულ ინოვაციას შეუძლია ამ
ფასეულობის გაზრდა ხარისხის გაუმჯობესებით ან ფასის შემცირებით (Heskett, J.L.
Managing in the Service Economy, Harvard Business School Press, Boston.1986).
ტურისტული პროდუქტის ბუნება და მისი მარკეტინგი განსხვავებულია
ინდუსტრიული პროდუქტის ბუნებისა და მარკეტინგისაგან, ის ძალზე სპეციფიკურია.
სწორედ ეს სპეციფიკურობა, გარკვეულ წილად, ზღუდავს ინოვაციური ტურისტული
პროდუქტის შექმნას და მის დამკვიდრებას, განსაკუთრებით არამატერიალური
პროდუქტის შემთხვევაში. მაგალითად, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, „ტურისტის
გამოცდილება“, თანამედროვე მიდგომით, ტურისტული პროდუქტის არამატერიალური
კომპონენტია, მას ხელით ვერ ვეხებით, ვერ ვინახავთ, თუმცა არსებით როლს ასრულებს
დესტინაციის იმიჯის შენარჩუნებასა და რეკლამირებაში, განაპირობებს დესტინაციაში
ტურისტის განმეორებით ჩასვლას. თუმცა, ტურისტმა, რომელიც დაჯავშნის ტურისტულ

48
პაკეტს, ზუსტად არ იცის, თუ რისი მოლოდინი უნდა ჰქონდეს, რა გამოცდილებას
მიიღებს დასვენების დროს, როგორ ჩაწვდეს და შეაფასოს ის. ანუ, ტურისტული
პროდუქტის არამატერიალურობა ქმნის გარკვეულ საფრთხეებს, რომელთა შორის
აღსანიშნავია მომხმარებლის უნდობლობა პროდუქტის ხარისხის, ფასისა და მათი
შესაბამისობის მიმართ (quality-price-ratio). ამიტომ, დესტინაციებისათვის უდიდესი
მნიშნელობა აქვს შექმნას მომხმარებლის ნდობა, რისთვისაც მან უნდა განსაზღვროს
ტურისტული პროდუქტის ხარისხის კრიტერიუმები;
კანადის ტურიზმის კომისიამ შეიმუშავა ტურისტული პროდუქტის განვითარების 4
სტრატეგიული სექტორის მოდელი. მოდელი გაუადვილებს ბიზნესის წარმომადგენლებს
გააცნობიერონ, თუ რომელ სექტორს მიეკუთვნება მათი საქმიანობა და რომელ სექტორში
სურთ გადანაცვლება.

სექტორი 1. სექტორი 2.

არსებული ახალი
მომხმარებელი მომხმარებელი
/არსებული /არსებული
პროდუქტი პროდუქტი

სექტორი 3. სექტორი 4.
ახალი არსებული
მომხმარებელი მომხმარებელი
/ახალი /ახალი
პროდუქტი პროდუქტი

სექტორი 1. არსებული მომხმარებელი /არსებული პროდუქტი

ეს სექტორი მინიმალური რისკის სტრატეგიის სექტორია, რადგან ორგანიზაციები
ემსახურებიან მათ ბაზარზე არსებულ სეგმენტს გამოცდილი პროდუქტით. სექტორი
მომგებიანია ბევრი ორგანიზაციისთვის. მიუხედავად ამისა, მომხმარებლის კატეგორიები
იცვლება და ორგანიზაციებმა არა მარტო რეაგირება უნდა მოახდინონ ახალ ტენდენციებზე,

49
არამედ პროაქტიურნიც უნდა იყვნენ, რათა მომზადებულნი დახვდნენ ახალ ბაზარს. მათ
უნდა შეაფასონ ამ სექტორში არსებობის საკუთარი ძლიერი მხარეები და განსაზღვრონ,
აქვთ თუ არა საკმარისი შესაძლებლობები შემდეგ სექტორში გადასანაცვლებლად.
სექტორი 2. ახალი მომხმარებელი/არსებული პროდუქტი
ეს არც ისე მაღალი რისკის სტრატეგიის სექტორია. რადგან ორგანიზაციები, რომლებიც
ამ სექტორში საქმიანობენ ავითარებენ ახალ საბაზრო სეგმენტს არსებული პროდუქტებით,
მათ დიდი ძალისხმევა უნდა დაუთმონ ამ სეგმენტის პოტენციალის შფასებასა და კვლევას.
ხშირად, აღნიშნული კვლევების შედეგად საჭირო ხდება არსებული პროდუქტის
მოდიფიცირება, რაც კარგად ასახავს ახალი ბაზრის მოთხოვნებს.
სექტორი 3. ახალი მომხმარებელი/ახალი პროდუქტი
ეს სექტორი განსაკუთრებულად სარისკო სტრატეგიის სექტორია. ახალი ბიზნესი ამ
სწორედ სექტორში იწყება, შესაბისად დიდი წინდახედულებაა საჭირო. კვლევა,
ინვენტარიზაცია, შეფასება, კონკურენტობის ანალიზი, მკაფიოდ განსაზღვრული
უნიკალური სავაჭრო შეთავაზება (USP) წარმატების საწინდარია.
სექტორი 4. არსებული მომხმარებელი/ახალი პროდუქტი
სექტორი პოტენციურად მაღალი რისკის სტრატეგიის შემცველია. ახალი პროდუქტის
შეთავაზებისას არსებული მომხმარებლისთვის, ორგანიზაციებმა დარწმუნებით უნდა
იცოდნენ, რომ ახალი პროდუქტი შესაბამება მათ მოთხოვნებს და არ გამოიწვევს
გააუცხოებას. ამავე დროს, არსებულ მომხმარებელს ხშირად აინტერესებს ახალი
პროდუქტის გამოცდა სწორედ იმ ორგანიზაციებისაგან, რომელთაც ენდობიან.

წყარო: http://www.tourismexcellence.com.au/fostering-innovation/innovation-through-product-
development.html

ინოვაციის ტიპები
აბერნატისა და კლარკის ცნობილ ნაშრომში (Abernathy, W.; Clark, K. 1985: 3-22)
განხილულია ინოვაციის ტიპები, რომელიც შემდგომ ადაპტირებული იქნა ჰიალაგერის
მიერ (Hjalager, A.M. 2002: 467). ამ, დღემდე პოპულარული მიდგომებით გამოიყოფა
ინოვაციის ოთხი ტიპი:

50
 1. სტანდარტული ინოვაცია
2. ნიშური ინოვაცია (ინოვაცია ნიშის დასაკავებლად)
3. რევოლუციური ინოვაცია
4. არქიტექტურული ინოვაცია
სტანდარტული ინოვაცია
 ახალი ინვესტიციების მოზიდვა, რაც
გაზრდის პროდუქტულობას;
 მწარმოებელთა და კადრების
ტრენინგები მეტი ეფექტიანობისათვის;
 მზარდი ხარჯები ხარისხისა და
სტდანდარტების გაუმჯობესებისათვის;
რევოლუციური ინოვაცია
 ახალი ტექნოლოგიების გავრცელება
ბიზნეს კომპანიებისათვის;
 ახალი მეთოდების შემუშავება, რაც
შეცვლის კადრების შემადგენლობას;
 იმავე ბაზარზე დარჩენა, მაგრამ ახალი
მეთოდებით;
ნიშური ინოვაცია
 მეწარმეების შემოსვლის ხელშეწყობა
ბიზნესის ახალი შესაძლებლობების
ასათვისებლად;
 კომპანიების დარწმუნება
გაერთიანდნენ ახალ მარკეტინგულ
ალიანსებში;
 არსებული პროდუქტის კომბინირება
ახალთან;
არქიტექტურული ინოვაცია
 ახალი ღონისძიებებისა და ატრაქციების
შექმნა, რაც ითხოვს რეორგანიზაციას
 ფიზიკური და სამართლებრივი
ინფრასტრუქურის ხელახლა
განსაზღვრა;
 კომპეტენციის ცენტრის შექმნა,
რომელიც დაამუშავებს და გაავრცელებს
მეცნიერებაზე დაფუძნებულ ახალ
ცოდნას;
51
 ინოვაციურ პროცესებში არსებით როლს თამაშობს კომპეტენციები და კავშირები, რაც
ინოვაციის ტიპის შესაბამისად იცვლება, კერძოდ:
 სტანდარტული ინოვაციის რეალიზება ( მაგ. პროდუქტულობის ზრდა, ზარისხის
გაუმჯობესება, პერსონალის ტრენინგები და ა.შ.) შესაძლებლია არსებული
კომპეტენციებისა და არსებული კავშირურთიერთობების ბაზაზე;
 ნიშური ინოვაციის რეალიზება მოითხოვს კოოპერაციის ახალ ფორმებს და არ ეხება
არსებულ კომპეტენციებს;
 არქიტექტურული ინოვაციის რეალიზება ნიშნაცს ახალი სტრუქტურების შექმნას და
კავშირურთიერთობების ახლებურად განსაზღვრას როგორც მომხმარებელთან, ისე და
ბაზართან. ამ შემთხვევაში წყდება ძველი კავშირები და იქმნება ახალი;
 რევოლუციური ინოვაციის რეალიზება მოითხოვს მომსახურების სისტემის ცვლას
ახალი ტექნოლოგიების გამოყენებით, რისთვისაც საჭიროა არსებული კავშირების
შენახვა და გამყარება.

•არსებული •ძველი კავშირების

კომპეტენციების გაწყვეტა და ახლის
შენახვა და შექმნა
განმტკიცება

სტანდარტული ნიშური
ინოვაცია ინოვაცია

რევოლუციური არქიტექტურული
ინოვაცია
ინოვაცია

•არსებული •მოძველებული
კავშირების შენახვა კომპეტენციების
და განმტკიცება •მოშორება

52
 წყარო : Abernathy, W.; Clark, K. (1985). Innovation: Mapping the Winds of Creative Destruction, Research
Policy, 14, pp. 3-22.. Hjalager, A.-M. (2002). “Repairing innovation defectiveness in tourism”, Tourism
Management, 23, გვ. 467

დესტინაციის წარმატება დამოკიდებულია დესტინაციის პროდუქტზე, ხოლო მისი

პერსპექტივების გაფართოება მრავალგვარი და ფართო სპექტრის აქტივობების
განხორციელებას საჭიროებს. დესტინაციის ტურიზმის განვითარებაზე პასუხისმგებელმა
პირებმა კარგად უნდა იკვლიონ და გააანალიზონ შემდეგი საკითხები:
 აქვს თუ არა დესტინაციას უნიკალური სავაჭრო შეთავაზება (USP);
 როგორია ვიზიტორთა მოლოდინი და რამდენად ამართლებს მას USP ;
 რა გამოცდილებას სთავაზობს დესტინაცია;
 როგორია დესტინაციის მარკიტინგის პირობები;
 რისი ნახვის ან გაკეთბის სურვილი აქვთ ვიზიტორებს;
 რამდენად მნიშვნელოვანი და ფასეულია დესტინაციის ძირითადი აქტრაქციები ;
 რამდენად იოლია დესტინაციაში ჩასვლის პირობები;
 როგორ მოგზაურობენ ტურისტები: ოჯახურად, სპეციფიკურ ინტერესთა ჯგუფებად,
ინდივიდუალურად, წყვილად;
 როგორია დაბინავებისა და კვების პირობები;
 რამდენს და რაში ხარჯავენ ტურისტები;
 როგორ გადაადგილდებიან ტურისტები დესტინაციის ფარგლებში;
 რამდენად კმაყოფილია ვიზიტორი;
 გეგმავს თუ არა ის დესტინაციაში დაბრუნებას.

53
 IV თავი. გლობალიზაცია, ტურიზმის ტრენდები და
დესტინაციები

4.1. გლობალიზაციის მეგატრენდების გავლენა დესტინაციებზე

ტურიზმის ბიზნესზე გლობალიზაციის პროცესების გავლენის კვლევას მრავალი შრომა
მიეძღვნა, რომელთა უმრავლესობა განიხილავს ამ გავლენებს სოციალურ–კულტურულ,
ბუნებრივი გარემოს, ტექნოლოგიურ, კონკურენტულ, ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და
სამართლებრივ ჭრილში. გლობალური პროცესების ზეგავლენა გამოხატულია როგორც
მსხვილ, ისე ლოკალური დესტინაციების დონეებზე.

1. სოციალურ–კულტურული ტრენდები
 ურბანული მოსახლეობის ზრდა;
 სანაპირო ზონის მოსახლეობის ზრდა;
 პანდემიების გავრცელების რისკის ზრდა;
 ეკონომიკის ვარდნის ზეგავლენით აქტიური მოსახლეობის „დაბერება“ ;
 განვითარებად ქვეყნებში საშუალო კლასის მოსახლეობის კეთილდღეობის ზრდა;
 უსაფრთხოების, დაცულობისა და კლიმატის ცვლილებების მიმართ მზარდი
ინტერესი.
2. ბუნებრივი გარემოს ტრენდები
 საზოგადოებრივი და გარემოსდაცვითი ინფორმირებულობის ზრდა;
 მასობრივი ტურიზმი შემცირდება, მისი ზოგიერთი დესტინაციის მდგრადობაზე
უარყოფითი გავლენის გამო;
 მოგზაურთა ქცევაზე ბუნებრივი თუ ანთროპოგენური კატასტროფების გავლენა.
3. ტექნოლოგიური ტრენდები
 ტექნოლოგიების სწრაფი განვითარების გაგრძელება და მათი ჩართვა ტურიზმის
ყველა სექტორში;

54
  მობილური ტელეფონების გამოყენება მოგზაურობის ყველა დეტალის დაგეგმვისა
და ორგანიზების საქმეში;
 კომპიუტერები და ტელევიზორების მეშვეობით დესტინაციების ვირტუალური
ვიზიტები;
 ინოვაციები ტრანსპორტირებაში გავლენას მოახდენს მოგზაურობის დიაპაზონზე,
სისწრაფეზე, კომფორტსა და უსაფრთხოებაზე.
4. კონკურენციის ტრენდები
 გაიზრდება ახალი დესტინაციების იერარქია და პოპულარობა (მაგ, აზია;)
 ინტენსიური გახდება კონკურენცია ქვეყნებს შორის;
 გაიზრდება საერთაშორისო ეკონომიკური ხელშეკრულებების როლი სავაჭრო
ზონებში მიგზაურობისას;
 ტურიზმი იქცევა უფრო რეგიონულ, ვიდრე გლობალურ ფენომენად;
 მოგზაურობები შეიცვლება მრავალი სხვა შესაძლებლობებით .
5. ეკონომიკური ტრენდები
 გაგრძელდება არამდგრადი გლობალური ეკონომიკისა და ფასების ცვლის
გავლენა მოგზაურობების მოთხოვნილებებზე;
 საწვავზე ფასების ცვლა გავლენას იქონიებს სატრანსორტო საშუალებების
მოთხოვნასა და მიწოდებაზე.
6. პოლიტიკური და სამართლებრივი ტრენდები
 ტერორიზმი კვლავ იქნება ძალაში და ტურისტები კორექტივებს შეიტანენ თავიანთ
მოგზაურობების გეგმებში;
 უსაფრთხოების ზომები სტანდარტიზებული იქნება მთელი მსოფლიოს მასშტაბით
და მისი ღირებულება საავიაციო მიმოსვლებს გაზრდის.
7. ტურიზმის ბაზრისა და ინდუსტრიის ტრენდები
 შობადობის ზრდა 2010 –2020 წლებში შეცვლის მოთხოვნის მიმართულებებს;
 ბაზრის მზარდი ფრაგმენტაცია, ბაზრის სპეციალური ინტერესების/ნიშების ზრდა;
 უფრო ხშირი და ხანმოკლე შვებულებები;

55
  ახალი მედია–ტექნოლოგიების გამოყენების ზრდა, ინფორმაციის, დაჯავშნისა და
გაყიდვებისათვის;
 ფასები კიდევ უფრო მგრძნობიარე გახდება;
 გაიზრდება მაღალი კლასის მომსახურების მოლოდინები;
 შეკვეთილ დასვენებებზე და ზეიმებზე მოთხოვნების არსებითი ზრდა;
 საჰაერო ტრანსპორტის ლიბერალიზაცია და დაბალი თვითღირებულება გავლენას
მოახდენა მოგზაუროების მოთხოვნებზე;
 გადაადგილებების სისწრაფისა და მოცულობების ზრდით, ბევრი შორეული
დესტინაცია ყველა მოგზაურისთვის მისაწვდომი გახდება;
 განვითარებადი ქვეყნების მზარდი ტურისტული ბაზარი გავლენას მოახდენს
მოგზაურობის მოთხოვნებზე;
 არადიფერენცირებული ტურისტული პროდუქტისა და დესტინაციების
გადაჭარბებული მიწოდება გავლენას მოხდენს კონკურენციაზე.

4.2. მსოფლიო ტურიზმის ტრენდები და დესტინაციების ამოცანები

ტურიზმის ინდუსტრია ბოლო დეკადაში მნიშვნელოვან ცვლილებებს განიცდის, რაც

მომავალში არსებით გავლენას მოახდენს ტურისტულ მოთხოვნებზე. ერთი მხრივ
თანამედროვე ტექნოლოგიების დინამიკურმა განვითარებამ, მეორე მხრივ ბუნებრივმა
კატაკლიზმებმა, ცალკეულ რეგიონში პოლიტიკურმა და ფინანსურმა არასტაბილურობამ
ერთგვარად შეცვალა დამოკიდებულება ტურიზმისა და დასვენების მიმართ. ამ
კონტექსტში, ცხადია, მნიშვნელოვანია ტურიზმის მომავლის ტენდენციების
გათვალისწინება, რათა ტურისტული დესტინაციები მომზადებულნი დახვდნენ ახალ
გამოწვევებს, რაც მათი წარმატებული მართვის აუცილებელი პირობაა. დარგის
წარმომადგენლებისათვის ტურიზმის მომავლის ტრენდები განხილული უნდა იყოს,
როგორც, ერთი მხრივ განვითარების შესაძლებლობა, მეორე მხრივ - გამოწვევა.

56
ტურიზმის მომავალი ტენდენციების თაობაზეარაერთი ექსპერტული მოსაზრება არსებობს,
თუმცა მომავლის ტრენდებიდან, რომელიც განსაკუთრებულ ზემოქმედებას მოახდენს
საქართველოს ტურიზმის მომავალზე,გამოვყოფდით შემდეგს:
 გაიზრდება 30 წლამდე ახალგაზრდების როლი ტურიზმის ინდუსტრიაში - ამ
კატეგორიის ტურისტთა ინტერესის სფეროა საერთაშორისო მოგზაურობები
მეგობრებთან ერთად, მეტ-ნაკლებად დიდი და ორგანიზებული ჯგუფების სახით;
ასაკის გათვალისწინებით ისინი ურბანული დესტინაციებისაკენ უფრო მიისწრაფვიან,
ვიდრე რეკრეაციულ-საკურორტო არეალებისაკენ.
 გაიზრდება ასაკოვანთა როლი ტურიზმის ინდუსტრიაში - ეს კატეგორია გამოირჩევა
კეთილდღეობის მაღალი დონით და აქვს მოგზაურობის დიდი მოთხოვნილება.
ამასთან განსაკუთრებით მომთხოვნია ტურისტული მომსახურების დონის მიმართ და
არ ეგუება მასში არსებულ ხარვეზებს. ამ სეგმენტის მიზანი ძირითადად დასვენება და
რელაქსაციაა, უპირატესობას ანიჭებენ სიწყნარეს და ნაკლებად გადატვირთულ
დესტინაციებს.
 გაიზრდება მოთხოვნა „განსაკუთრებული დასვენების“ მიმართ - ამ ტიპის ტურისტები,
თავიანთი სოციალური სტატუსის გამოვლენისთვის მოხმარების საგნებზე მეტად
მნიშვნელობას ანიჭებენ შთაბეჭდილებებითა და გამოცდილებით გამდიდრებას.
უნიკალური გამოცდილება მათთვის სოციალური კაპიტალია. ეს კატეგორია თავისი
შთაბეჭდილებების გასავრცელებლად უპირატესობას ანიჭებს სოციალურ მედიას, რაც
ხელს უწყობს ტრენდის გამყარებას.
 გაიზრდება სხვადასხვა თაობის ადამიანთა ერთობლივი მოგზაურობები - ამ სეგმენტის
ტურიზმი ოჯახური ტურიზმის მსგავსია. ამ კატეგორიის ტურისტთათვის
დესტინაციებმა უნდა იზრუნონ იმ სახის მომსახურებისა და პირობების მიწოდებაზე,
რაც გათვლილი იქნება პირობითად 7 -დან 70 წლამდე ასაკობრივ დიაპაზონზე.
 გაიზრდება ელექტრონული ტურიზმის როლი - ელექტრონული ტურიზმი სულ უფრო
მეტად პოპულარი ხდება. თანამედროვე ტურისტების გარკვეული ნაწილი
ტუროპერატორთან სტანდარტული ტურისტული პაკეტის შეძენის ნაცვლად,

57
 უპირატესობას ანიჭებს ონ-ლაინ დაჯავშნასა და დამოუკიდებელ ტურებს.
თანამედროვე ტექნოლოგიების სწრაფი განვითარებადა მისი ხელმისაწვდომობა ამ
ტენდენციას კიდევ უფრო გააღრმავებს.
 გაიზრდება სწრაფად განვითარებადი მიმღები დესტინაციების რაოდენობა - სულ
უფრო იზრდება ტურისტთა მიმღები სწრაფად განვითარებადი დესტინაციების
რაოდენობა და მნიშვნელობა. ამ თვალსაზრისით ჩვენთვის საინტერესოა აღმოსავლეთ
ევროპაში მიმდინარე პროცესები. UNWTO-ს სტატისტიკისა და ექსპერტული დასკვნების
საფუძველზე, შეიძლება ითქვას, რომ აღმოსავლეთ ევროპის ყველაზე თვალსაჩინო
სწრაფად განვითარებად დესტინაციებად ბულგარეთი, უკრაინა და ხორვატია ითვლება.
ამ ქვეყნების მიერ 2013 წელს მიღებული ტურისტების რაოდენობა შეადგენდა: 7 მლნ-ს
(ბულგარეთი), 22 მლნ-ს (უკრაინა) და 9.5 მლნ-ს (ხორვატია). ტურისტული ნაკადების
ზრდა 2007-2013 წწ. მოცემული ქვეყნებითვის ასე გამოიყურება (შესაბამისად): 17%- 12%-
14%.ზემოთ ჩამოთვლილ ქვეყნებს გარდა, საქართველოსთვის მნიშვნელოვანია,აგრეთვე
გაითვალიწინოს შუა აღმოსავლეთის, ჩრდილო აფრიკის, მეზობელი აზერბაიჯანის
წინსვლა ამ მიმართულებით. ტურისტულ ბაზარზე ასეთი წარმატებული ტურისტული
დესტინაციების გამოჩენა ცხადია გაამძაფრებს მათ შორის კონკურენციას. შესაბამისად
საქართველომ უნდა შეაფასოს და გადააფასოს საკუთარი კონკურენტუნარიანობა და
ისარგებლოს კონკურენციის სიკეთეებით.
 გაიზრდება გასვლითი ტურიზმის ახალი ბაზარი და მისი როლი - გასვლით ტურისტულ
ბაზარზე ბოლო დროს უმნიშვნელოვანესი პოზიციები დაიმკვიდრეს ჩინეთმა და
ინდოეთმა. ყოველწლიურად დაახლოებით 60 მლნ. ჩინელი მოგზაურობს სხვადასხვა
ქვეყნებში, რაც იმას ნიშნავს, რომ 2007-2013 წლებში 66% -ით გაიზარდა ტურისტთა
რიცხვი. ინდოეთი მას საგრძნობლად ჩამოუვარდება (13 მლნ), თუმცა გასულ ტურისტთა
რაოდენობა მითითებულ პერიოდში გაიზარდა 55%-ით. აღნიშნული ტრენდი იმის
მანიშნებელია, რომ მიმღები ქვეყნის დესტინაციები მომზადებულნი უნდა შეხვდნენ ამ
გამოწვევას, მოაწესრიგონ ინფრაქსტრუქტურა, მოამზადონ საკომუნიკაციო მედია
შესაბამის ენებზე, სხვადასხვა კომპანიების კოორდინაციის საფუძველზე გააუმჯობესონ

58
 დესტინაციების მიღწევადობა, შეისწავლონ ამ კატეგორიის ტურისტთა მოთხოვნები და
ა.შ.
 გაიზრდება მოთხოვნა ბუნების ტურიზმისადმი - ბუნების ტურიზმზე ( ან სხვანაირად
„მწვანე ტურიზმი“, „მდგრადი ტურიზმი“) დღეისათვის უდიდესი მოთხოვნა არსებობს,
რაც პროგნოზებით კიდევ უფრო გაიზრდება. მოთხოვნის ზრდასთან ერთად იზრდება
ტურისტთა ცნობიერებაც იმასთან დაკავშირებით, თუ რა ზიანი შეიძლება მიაყენოს
ტურიზმმა გარემოს. შესაბამისად იზრდება მათი პასუხისმგებლობაც გარემოს
მდგრადობისადმი. ამ კატეგორიის ტურისტები დესტინაციებისაგან ითხოვენ მაღალ
პასუხისმგებლობასა და მდგრად ტურიზმს.
 გაიზრდება კლიმატის ცვლილების ზეგავლენა ტურიზმზე - კლიმატის გლობალური
ცვლილება ერთ-ერთი ყველაზე ნეგატიური მოვლენაა თანამედროვე ტურიზმისათვის.
დესტინაციებმა უნდა გათვალონ და გაითვალისწინონ, თუ რა გავლენას მოახდენს ეს
ტრენდი მათზე. ამიტომ, უმჯობესია, ყურადღება გადაიტანონ სახმელეთო და საზღვაო
ტრანსპორტზე, რომლებიც მრავალმხრივ კომფორტულ მომსახურებას სთავაზობენ
მომხმარებელს. კლიმატის გლობალური ცვლილების ფონზე სავარაუდოდ უპირატესობა
მიენიჭება იმავე კონტინენტზე ან იმავე გეოგრაფიულ არეალში, გრძელვადიანის
ნაცვლად- მოკლევადიან მოგზაურობებს.
 გაიზრდება კრეატიული ტურიზმის როლი - მომავლის ტრენდებში აღსანიშნავია ე.წ.
კრეატიული ტურიზმი, ანუ მოგზაუროებები გარკვეული მისიით. ამ კატეგორიის
მოგზაურებს არ სურთ მხოლოდ დასვენება და გართობა. მათთვის
მნიშვნელოვანიამოგზაურობისაგან ჭეშმარიტი და შეულამაზებელი გამოცდილებების
მიღება, საკუთარი ცოდნისა და კულტურის გამდიდრება, ჩართულობა დესტინაციის
ადგილობრივ მოსახლეობასთან ურთიერთობებში, ეთნო-კულტურულ ღონისძიებებში,
სემინარებზე დასწრება და სხვა. ამ ტრენდს ტუროპერატორები სათანადო მომზადებით
უნდა შეხვდნენ და, ზოგადი ოპერირების ნაცვლად, უფრო ვიწრო და კონკრეტულ
აქტივობებზე გადავიდნენ.

59
 გაიზრდება სოციალური მედიის როლი და მნიშვნელობა ტურიზმში - სოციალური
მედია უპრეცენდენტოდ პოპულარი გახდა, გამრავალფეროვნდა და მისი როლი
განუხრელად იზრდება. ბიზნესი სოციალურ მედიას, მისი ხელმისაწვდომობის გამო,
განიხილავს როგორც მომხმარებელის გამაერთიანებელ ინსტრუმენტს. არსებითად
მნიშვნელოვანია, დესტინაციებმა გამოიყენონ ონლაინ პლატფორმები მათი
წინწაწევისთვის, განახლებისათვის, თუმცა საჭიროა იმის გააზრება, თუ როგორ უნდა
იქნეს გამოყენებული სოციალური მედია იმისათვის, რომ საზოგადოებას მიეწოდოს
სასურველი და ამავე დროს სანდო მესიჯები.
 გაიზრდება მოთხოვნა ტურისტთა უსაფრთხოებასა და დაცულობაზე - ვინაიდან
თანამედროვე ტურიზმი მრავალფეროვანი და კომპლექსური ინდუსტრიაა, რომელშიც
უამრავი მონაწილეა ჩართული, დესტინაციების უმთავრეს მიზნად უნდა იქცეს
ტურისტთა უსაფრთხოებისა და დაცვის უზრუნველყოფა.რა თქმა უნდა, ტურისტთა
უსაფრთხოების მიზნების მიღწევა ხელისუფლების პასუხისმგებლობაა, თუმცა ის
ტურიზმის ყველა მონაწილის პასუხისმგებლობაცაა (სასტუმროები, სატრანსპორტო
კომპანიები, ადგილობრივი საზოგადოება, რესტორნები და სხვა), რომელნიც
სახელმწიფოსთან ერთად ჩართულნი უნდა იყვნენ კრიმინალის პრევენციის
ღონისძიებებში. გასათვალისწინებელია წამყვანი ტურისტული დესტინაციების
გამოცდილება, სადაც დარგის პროფესიონალები პერმანანეტულად იმაღლებენ
კვალიფიკაციას უსაფრთხოების საკითხებთან დაკავშირებით.
 გაიზრდება მოთხოვნა ადამიანური რესურსების ხარისხის განვითარებაზე -
ადამიანური რესურსების ხარისხის განვითარება მომავლის მთავარი ტრენდი და
მნიშვნელოვანი გამოწვევაა. დესტინაციები ძირითადად დაკავებულნი არიან
ტურიზმის მომსახურების გაყიდვის პრობლემებით და რეკლამებში ვხედავთ, რომ ისინი
ურთიერთდიფერენციაციას ახდენენ მხოლოდ ფიზიკური პროდუქტის მიხედვით.
სინამდვილეში კი,ტურიზმის მომსახურებას ახირციელებენ ადამიანები, რომელთა
პროფესიონალიზმის და შემოქმედებითობის ხარისხიგანაპირობებს დესტინაციის
წარმატებულ კონკურენტუნარინობას, აღნიშნულის დეფიციტი კი პირიქით, მის

60
შეფერხებას. დესტინაციებმა უნდა გააერთიანონ ძალისხმევა ტურიზმის მომავალი
ბაზრის მოთხოვნებისთვის და იზრუნონ სამუშაო ძალის მდგრადობაზე განათლებისა
და ტრენინგების გზით, ისინი კვალიფიციურად უნდა იყვნენ ჩართულნი მომავლის
საგანმანათლებლო პოლიტიკის განვითარებაში, ზემოთ ჩამოთვლილი გამოწვევების
შესაბამისად. ტურიზმის მომავლის ტრენდებზე ორიენტირება დესტინაციის
განვითარების სტრატეგიის ნაწილი უნდა იყოს.

დესტინაციების ძალისხმევა მიმართული უნდა

იყოს ხანგრძლივვადიანი სტრატეგიების შემუშავებაზე,

რათა მომზადებულნი დახვდნენ მომავლის ტრენდებს და

გამოწვევებს!

61
 V თავი. დესტინაციის მენეჯმენტი

5.1. დესტინაცია - მართვის ობიექტი

რატომ უნდა იმართებოდეს დესტინაცია? რა არის მართვის ძირითადი ფუნქციები
და რა ამოცანები უნდა გადაიჭრას ამ ფუნქციების განხორციელებით?
დესტინაციის მენეჯმენტი გარემოზე, ადგილობრივ საზოგადოებაზე, სოციალურ-
კულტურულ ღირებულებებზე ტურიზმის ზეგავლენის კონტროლის მნიშვნელოვანი
მექანიზმია. მენეჯმენტის მეშვეობით კონკრეტულ ტერიტორიაზე ხორციელდება
პროგრამები და სტრატეგიები, რომლებიც უნიკალურს ხდიან დესტინაციას და იზიდავენ
ტურისტებს. მენეჯმნეტი სთავაზობს ტურისტს დაუვიწყარ გამოცდილებას
სასტუმროების, პირობების, კომფორტის, აქტივობების, საკვების,
სტუმართმასპინძლობის მეშვეობით და ქმნის შემოსავლების ზრდის შესაძლებლობებს.
წარმატებული მენეჯმენტი დესტინაციის წარმატების საწინდარია!.
როგორც უკვე გავარკვიეთ, დანიშნულების ადგილი წარმოადგენს ეკონომიკურ სივრცეს
და საბაზრო ურთიერობების ობიექტს, ანუ სისტემას, რომელიც ექვემდებარება მართვას.

მართვის თეორიის ზოგადი პოზიციიდან გამომდინარე,

დესტინაციის მენეჯმენტი არის დესტინაციის დაგეგმვა, ორგანიზება,
სტიმულირება, კონტროლი და კოორდინაცია მართვის სუბიექტების
მიერ

მიდგომები დესტინაციის მართვისადმი არ არის ცალსახად და ერთმნიშვნელოვნად

განსაზღვრული ვინაიდან მოთხოვნები, საჭიროებანი, მოლოდინი და
გათვალისწინებული სარგებელი ტურიზმისაგან, უაღრესად განსხვავებული და
მრავალფეროვანია დესტინაციებს შორის.

62
 თუ საკითხს შევხედავთ სპეციფიკური მმართველობითი ფუნქციის თვალსაზისით
დანიშნულების ადგილის მენეჯმენტს სამი უმთავრესი ფუნქცია აქვს:

1. 2. 3.
•დესტინაციის •დესტინაციის •სარგებელი
განვითარება კონტროლი

1. დესტინაციის განვითარება, როგორც მართვის ფუნქცია:

მენეჯმენტმა უნდა უზრუნველყოს დესტინაციის სისტემის განვითარება
მმართველობითი (სტრატეგიული, ორგანიზაციული, ოპერატიული) გადაწყვეტილებების
გზით;
მენეჯმენტის განმავითარებელი ფუნქციის რეალიზების მიზნით უნდა დაზუსტდეს
მართვის სპეციფიკური ობიექტები. ამგვარ ობიექტებად მიჩნეულია:

-ტურისტული პროდუქტის განსაზღვრის პროცესი;

განვითარების მართვა

-ტურისტული პროდუქტის სტიმულირება და

კომერციალიზაცია;
-ტურისტული პროდუქტის (მატერიალიური და
არამატერიალური) ხარისხი;
-დაბალანსებული, მდგრადი და საკმარისი ტურისტული
ნაკადები;
-ადამიანური რესურსები;
-დესტინაციის მარკეტინგი;
-მომსახურების ხარისხი;
-რესურსული ბაზა;
-ფინანსები;
-ინვესტიციები;
-საინფორმაციო-ანალიტიკური მხარდაჭერა.

63
 2. დესტინაციის კონტროლი, როგორც მართვის ფუნქცია: მენეჯმენტმა უნდა
უზრუნველყოს ადგილობრივ საზოგადოებაზე და გარემოზე ტურიზმის
ზეგავლენის კონტროლი; დესტინაციის წარმატებისათვის აუცილებელი
კონტროლის განხორცილება ქვემოთ ჩამოთვლილ ობიექტებძე, აქტივობებზე,
პროცესებზე.

-მიწის გამოყენების დაგეგმვა;

კონტროლი

-ნებართვები ბიზნესის წარმოებისათვის;

-ზონირება და მისი დაცვა;
-გარემოსდაცვითი და სხვა რეგულაციები;
-ბიზნესის ასოციაციების ინიციატივები;
-ტურიზის განვითარების ტექნიკების ფორმები;
-ტურიზმთან დაკავშირებული ოპერატიული
აქტივობები.

3. სარგებლის უზრუნველყოფა, როგორც მართვის ფუნქცია: მენეჯმენტმა უნდა

უზრუნველყოს სარგებელი სხვა და სხვა მონაწილისათვის, კერძოდ: ტურისტისთვის
- კმაყოფილება; ტუროპერატორისთვის -მოგება; ადგილობრივი ეკონომიკისათვის-
მულტიპლიკატორიული ეფექტი; ადგილობრივი მოსახლეობისათვის-შემოსავლები,
კულტურული იდენტურობა, სერვისი; გარემოსთვის -მდგრადობა;

ზემოთ განვიხილეთ დესტინაციის ფაქტორები, რაც შემდეგ კატეგორიებად

დავაჯგუფეთ: უცვლელი ფაქტორები, ნელა ცვლადი ფაქტორები და სწრაფად ცვლადი
ფაქტორები.

უცვლელი ფაქტორებს მიეკუთვნება: დესტინაციის გეოგრაფიული მდებარეობა და

მისი კულტურულ-ისტორიული მემკვიდრეობა;

64
 ნელა ცვლადი ფაქტორებს მიეკუთვნება: ტურისტული ინფრასტრუქტურა,
ეკოლოგიური მდგომარეობა, დესტინაციის საკადრო პოტენციალი, მომსახურების ხარისხი,
დესტინაციის მიღწევადობა, სტუმართმასპინძლობა და საბაზრო კავშირურთიერობები;

სწრაფად ცვლადი ფაქტორების მიეკუთვნება: კანონმდებლობა, დესტინაციის

იმიჯის შემუშავება, მხარდაჭერა და განვითარება.

დესტინაციის მენეჯმენტმა უნდა გაითვალისწინოს ეს თავისებურება და ძალისხმევა

მიმართოს იმ ფაქტორებისაკენ, რომელთა ხარისობრივი შეცვლა შესაძლებელია დროული
და სწორი მართვის პირობებში და რაც დესტინაციის წარმატებას უზრუნველყოფს, კერძოდ

დესტინაციის ეფექტიანი მენეჯმენტის ობიექტებს

უნდა წარმოადგენენ დესტინაციის

ცვლადი ფაქტორები.

დესტინაციის მართვის პროცესში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება პასუხისგებლობების

გადანაწილებას და მათ კოორდინაციას.
იდეალური სცენარის მიხედვით, მართვის პასუხისმგებლობები დანიშნულების
ადგილის ყველა ელემენტის მიხედვით, ასეა გადანაწილებული :

65
 დესტინაციის ფაქტორები ვინ არის მასზე პასუხისმგებელი?

რესურსები სახელმწიფო სექტორი

ინფრასტრუქტურა სახელმწიფო სექტორი

ტურისტული სტრუქტურა სა სახელმწიფო და კერძო სექტორები

ტურისტული სერვისი სახელმწიფო და კერძო სექტორები

გამოცდილების პაკეტი კერძო სექტორი

როგორც ვხედავთ, დესტინაციის მართვის პასუხისმგებლობები ნაწილდება

სახელმწიფო და კერძო სტრუქტურებს შორის. საკმარისია თუ არა სახელმწიფო და კერძო
სექტორების პასუხისმგებლობები დესტინაციის წარმატებული მართვისათვის? რამდენად
არის ჩართული დესტინაციების მენეჯმენტში ყველა დაინტერესებული მხარე?
დესტინაციის მენეჯმენტის საუკეთესო პრაქტიკა გვაჩვენებს, რომ ეს არის
ჰოლისტიკური პროცესი, როდესაც ტურიზმი, ინდუსტრია, ხელისუფლება და
ადგილობრივი საზოგადოების ლიდერები გეგმავენ დესტინაციის მომავალს და მის
მართვას.

1. ტურიზმის ინდუსტრია
ერთობლივი
2. ხელისუფლება დესტინაციის
დაგეგმვა,
3. ადგილობრივი მომავალი
მართვა
საზოგადოება

ერთობლივი გეგმა და მართვა, თავის მხრივ ზრდის ტურიზმის მნიშვნელობას

ეკონომიკის, სოციალური მდგომარეობისა და ეკოლოგიისათვის. ცნობილია, რომ ტურიზმი
არის ეკონომიკის მამოძრავებელი ძალა, სამუშაო ადგილების შემქმნელი, საზოგადოების
კეთილდღეობის არსებითად განმსაზღვრელი დარგი, თუმცა ამავე დროს, თავად ტურიზმს
სჭირდება მართვა იმ მიმართულებით, რომ მან დატოვოს კარგი მემკვიდრეობა
მომავალი თაობებისათვის.

66
 დესტინაციის მენეჯმენტის პროცესი უნდა აერთიანებდეს როგორც მოთხოვნას
(ტურისტის საჭიროებანი), ისე მიწოდებას (პროდუქტი ან გამოცდილება) და მოქმედებდეს
4 ძირითადი მიმართულებით: კვლევა, ანალიზი; ერთობლივი დაგეგმვა;
პროდუქტის/გამოცდილების განვითარება; მარკეტინგი, რეკლამა.

კვლევა,
ანალიზი

ერთობლივი დესტინაციის მარკეტინგი,

დაგეგმვა მენეჯმნეტი რეკლამა

პროდუქტის
განვითარება

დესტინაციის მენეჯმენტმა კონკურენტული და დინამიური საბაზრო ურთიერთობების

პირობებში უნდა უზრუნველყოს: ეკონომიკის მდგრადი ზრდა, ტურიზმის ინდუსტრიის
სიცოცხლიუნარიანობა, ელასტიკურობა გარე საფრთხეებისა და ცვლილებებისადმი.
მიუხედავად ყოველივე ზემოთქმულისა, დესტინაციის მენეჯმენტის უნიკალური
მოდელი არ არსებობს, რადგან დესტინაციების ვარიაციები ძალზე მარვალფეროვანია,
მათი ადგილის, ტიპის, სტრუქტურის, განვითარების ეტაპის და ტურიზმისაგან
მოლოდინების თვალსაზრისით, თუმცა არებობს საერთო ფუნდამენტური კონცეფცია და
პრინციპები, რაც გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ტურისტული დესტინაციის მართვის
პროცესში.

67
 ნაშრომში „The guide to best practice Destination Management -Tourism 2020“ ( Prepared by:
Knowledge Transfer Services Pty Ltd for the Australian Regional Tourism Network.
გვ.7www.austrade.gov.au/ArticleDocuments/5499/DM_Guide.pdf.aspx)
საინტერესოდაა ჩამოყალიბებული დესტინაციის მენეჯმენტის ძირითადი პრინციპები,
რომელიც გულისხმობს შემდეგს:
 მკაფიოდ უნდა განისაზღვროს დესტინაციის ბაზარი (მოხმარებელი/ვიზიტორი) და
შეთავაზება (ძირითადი პროდუქტი/გამოცდილება);
 შეიქმნას და დამუშავდეს დესტინაციის მომავლის ხედვა, რაც მტკიცედ იქნება
დაფუძნებული ადგილობრივი საზოგადოების ხედვასა და ინტერესებზე;
 განვითარდეს დესტინაციის მენეჯმენტის სტუქტურა კომუნიკაციების ნათელი
პროცესით, რაც დაკავშირებული იქნება ყველა დაინტერესებულ მხარესთან და რაც
უზრუნველყოფს მათ მონაწილობას ხედვის გავრცელებაში/მიწოდებაში.
ამდენად,
დესტინაციის მენეჯმენტი არის პროცესი, რომელიც გილისხმობს პარტნიორთა
ქსელის მჭიდრო კოოპერაციას, რათა შეიმუშაონ მისი მომავლის ხედვა; ყველა
დაინტერესებული მხარის მიერ, დესტინაციის მენეჯმენტის პლატფორმის გამოყენებით,
ყალიბდება ერთობლივი და კომპლექსური მიდგომა ტურიზმის მიწოდების საკითხში;
დესტინაციის მოსახლეობის ჩართულობით განისაზღვრება როგორც პროდუქტის
შეთავაზება, ისე ვიზიტორის გამოცდილება;
დესტინაციისადმი ტრადიციული მიდგომა ფიკუსირებულია მარკეტინგზე;
დესტინაციის მენეჯმენტი კი უფრო ფართოდ განიხილავს პროდუქტს/გამოცდილებას,
ითვალისწინებს ვიზიტორების, ადგილობრივი საზოგადოების, ინდუსტრიის
ჩართულობას და შემდეგ კი მიწოდების მარკეტინგს;
დესტინაციის მენეჯმენტის პროცესში ძალზე მნიშვნელოვანია რესურსების
მაქსიმალურად გაზრდა და გარე ფაქტორების ინტეგრირება; ამ პროცესში ყველა
დაინტერესებულმა მხარემ უნდა გააცნობიეროს, რომ მენეჯმენტით განსაზღვრული
მიზნები, ამოცანები და წარმატებული შედეგი ერთობლივი შრომით მიიღწევა.

68
 5.2. დესტინაციის მენეჯმენტის პრინციპები
დესტინაციის მენეჯმენტის დანიშნულებაა შესაბამისი პოლიტიკით მართოს და მხარი
დაუჭიროს სხვადასხვაგვარი რესურსის, აქტივობებისა და მონაწილეების ინტეგრაციას.
მისი ძირითადი მიზანია მართოს ლოკალური დესტინაციის მრავალი კომპონენტი იმ
ხერხებით, რომელნიც უზრუნველყოფენ ეკონომიკური სარგებლის მოტანას და არ დაუშვას
იმ ფაქტორების დეგრადაცია, რომელნიც განსაზღვრავენ დესტინაციის
კონკურენტუნარიანობას.
რთული კონკურენტული გარემო, ბაზრის მოთხოვნების განჭვრეტა და მასზე
კონტროლის განხორციელება ის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ფაქტორებია, რომელთა
პირისპირაც რჩებიან როგორც განვითარებადი, ისე უკვე დაარსებული დესტინაციები.
ახალ ათასწლეულში დესტინაციის წარმატებული მენეჯმენტი უნდა ეფუძნებოდეს:

1. ადგილობრივი რესურსების ორგანიზებას;

2. ადგილობრივი ტურისტული პროდუქტის
კოორდინაციასა და მართვას;
3. დაინტერესებულ მხარეთა ურთიერთობების
მართვასა და კონტროლს;
4. ბაზრის სეგმენტაციასა და პროდუქტის ხაზის
შექმნას;
5. აღქმადი ფასეულობების შექმნასა და მართვას

69
 ეფექტიანი და სასარგებლო მენეჯმენტი დამოკიდებულია აქტუალური და
პოტენციურიმოთხოვნის ზუსტ განსაზღვრაზე, მონაწილეებზე ვინც უზრუნველყოფს
მიწოდებას, ეკონომიკურ ურთიერთობებზე, რომელიც არსებობს დაინტერესებულ მხარეებს
შორის.
მოთხოვნის ცვლილებების პარალელურად უნდა მოხდეს დესტინაციის ძირითადი
პროდუქტის ევოლუცია, რისთვისაც საჭიროა:
 დესტინაციის რეპოზიციონირება ტურისტულ ბაზარზე;
 ახალი ბაზრის ან და სეგმენტის განვითარების სტიმულირება;
 ახალი პროდუქტის/პროდუქტების შექმნა.
დესტინაციის მენეჯმენეტის ცნობილი სპეციალისტი მ.მარენტე აღნიშნავს, რომ ბოლო
ოცი წლის მანძილზე ტურიზმის მენეჯმენტი სტრატეგიული დილემის წინაშეა: რა უნდა
იმართებოდეს - დესტინაცია თუ პროდუქტი? სამეცნიერო ლიტერატურაში უდაო
უპირატესობა ენიჭება არსებულ და ცნობილ პროდუქტზე დაფუძნებულ დესტინაციის
მენეჯმენტს. (Mara Manente. Destination Management and economic background: defining and
monitoring local tourist destinations. CISET-University of Venice, Italy. გვ.3)

მ. მანენტეს მიხედვით დესტინაციის მენეჯმენტის სქემა ასეთია:

1. პროდუქტის შექმნა ბაზრის

სპეციფიკური სეგმენტისათვის;
2. ადგილობრივი რესურსების დაცვა;
3. რეზიდენტების ცხოვრების ხარისხის
დესტინაციის გაუმჯობესება;
მენეჯმენტი
4. ტურისტების ვიზიტების ხარისხის
უზრუნველყოფა;
5. მდგრადი განვითარების პროპაგანდა;
6. კონკურენტუნარიანობის მიღწევა და
შენარჩუნება.

70
 მ. მაკალისტერი გვთავაზობს დესტინაციის მენეჯმენტის 10 პრინციპს: (Maureen
McAllister. The ten Principles of Destination Management. www.mcallisterandco.co.uk/),
რომელიც “10 P”-ს პრინციპითაა ცნობილი:
Partnership-Potential -Plan –Place-Product-People-Prestige-Profile-Promotiom-Performance
1. Partnership - პარტნიორების დაინტერესება და მოზიდვა: გულისხმობს
ინდუსტრიის წარმომადგენლების, აქციონერების, საზოგადოებრივი
სტრუქტურების აგრეთვე, დამფინანსებელი სტრუქტურების დაინტერესებასა და
მოზიდვას;
2. Potential - პოტენციალის შეფასება: პოტენციალის შეფასების პროცესი გულისხმობს
ბაზრის მდგომარეობის ანალიზს, ტრენდებისა და კონკურენტების გამოვლენას,
ძლიერი და სუსტი მხარეების, შესაძლებლობებისა და საფრთხეების ანალიზს;
3. Plan - მკაფიო სტრატეგიის შემუშავება: იმისათვის, რომ დესტინაციის მართვა
წარმატებით განხორციელდეს აუცილებელია ბიზნესის სფეროში არსებული
ვითარების გათვითცნობიერება და მკაფიო სტრატეგიის შემუშავება, აგრეთვე,
პრიორიტეტებისა და ამოცანების დაზუსტება, ხანგრძლივვადიანი მოსაზრებების
ჩამოყალიბება.
4. Place - ინფრასტრუქტურის შესწავლა: ინფრასტრუქტურა დესტინაციის ერთერთი
არსებითი ელემენტია და შესაბამისად ძალზე მნიშვნელოვანია მისი დეტალური
შესწავლა. კერძოდ, თუ რა მდგომარეობაშია გზები; როგორია სატრანსპორტო
კომუნიკაციების ქსელი; რამდენად მიღწევადია დესტინაცია, აქვს თუ არა მას
საიდენტიფიკაციო კომპლექტი, როგორია ინტერნეტ-ტექნოლოგიების
განვითარების მდგმარეობა.
5. Product - პროდუქტის აღწერა
 განთავსება, საკვები, სასმელი
 ღონისძიებები, ფესტივალები, კულტურა
 მოსანახულებელი ადგილები
 ინფორმაცია

71
6. People - ხალხის ძალის აღიარება

 სტუმართმოყვარეობა
 ტურიზმის აღქმა
 ადგილობრივი ბაზარი
 სტუმარი, მეგობარი, ნათესავი
7. Prestige - უმაღლესი ხარისხის უზრუნველყოფა
 უნარები და სამუშაო ძალის ტრენინგები
 ინდუსტრიისა და სერვისის ხარისხის შეფასება
 მომხმარებელზე ზრუნვა

8. Profile - ცნობადობა („იყავი ხილული და სმენადი“)

 შიდა და გარე კომუნიკაციები

 ურთიერთობები პრესასა და მედიასთან
9. Promotiom - დესტინაციის გაყიდვა
 On-lain და off line გაყიდვები
 სოციალური მედია
 ტრადიციული ბროშურები
 დაჯავშნის მექანიზმები
10. Performance - დაკვირვება და კონტროლი
 ტურიზმის ზოგადი დახასიათება და ეკონომიკური ზეგავლენა
 მომხმარებლის კმაყოფილება და ვიზიტორთა შესწავლა
 შეფასება, მოგება ინვესტიციებისაგან
 საბაზრო ტრენდები
 ინდუსტრიის ქცევა და ხედვები

72
 პარტნიორობა
პრომოუშენი პოტენციალიl

გეგმა
პროფილი
განხორციელება

პრესტიჟი
ადგილი

ხალხი პროდუქტი

წყარო:მ.მაკალისტერი. დესტინაციის მენეჯმენტი 10 პრინციპი

www.mcallisterandco.co.uk

დესტინაციის მენეჯმენტი ტურისტული პროდუქტის, როგორც ერთი მთლიანობის

მართვის მცდელობაა!!!

დესტინაციის მარკეტინგი ტურისტული პროდუქტის, როგორც ერთი მთლიანობის

გაყიდვის მცდელობაა!!!

5.3. დესტინაციის მენეჯმენტის როლი რეგიონული განვითარების

საკითხში

ტურიზმის სექტორისათვის მიშვნელოვანია, რომ ის განიხილებოდეს რეგიონული

განვითარების ფართო კონტექსტში და აღიარებული იყოს, როგორც წვლილის შემტანი
საერთო რეგიონულ განვითარებაში. იმისათვის, რომ ტურიზმი ეფექტიანი იყოს
დესტინაციაში დაგეგმვის, განვითარებისა და მარკეტინგული აქტივობების პროცესი უნდა
ეფუძნებოდეს კვლევებს და მომხმარებლის მოთხოვნილებებს.
დესტინაცია არის მთავარი კონკურენტული ერთეული ტურიზმში, შესაბამისად მისი
განვითარება ახალ შესაძლებლობებს ქმნის რეგიონისათვის.

73
დესტინაციის როლს რეგიონის განვითარების საკითხში არა ერთო შრომა მიეძღვნა,
რომელთა შორის ერთ-ერთი საინტერესოა EURAC-ის (კვლევის ევროპული აკადემია,
ბოცენი,იტალია) ბაზაზე შესრულებული სადისერტაციო ნაშრომი „Destination Management”,
Raich,Frida http://www.ku.de/mgf/geographie/tourismus/forschung/dissertationen/.
ამ კვლევის თანახმად, ტურიზმის მეშვეობით რეგიონული განვითარებისადმი
სხვადასხვა დამოკიდებულებები არსებობს. ეს დამოკიდებულებები ვარირებენ
არაარგუმენტირებული გაღიზიანებიდან სრულ პრაგმატიზმამდე.
კვლევებმა გამოავლინა რეგიონები, რომელნიც გაღიზიანებით იღებენ ტურიზმის
მეშვეობით განვითარების მცდელობას, ეს ეხება როგორც მოსახლეობას, ისე ადგილობრივ
ხელისუფლებას; მათგან განსხვავებით არიან რეგიონები, რომლებიც მზად არიან
ცვლილებებისადმი და მეტიც, აქტიურად ერთვებიან პროექტების განხორცილების
ინიციატივებში და ცალკეული მოდელური პროექტის შექმნაში, ქმნიან საწარმოებსა და
ტექნოლოგიების ცენტრებს; ცალკეულ რეგიონში, ჭარბობს „ზემოდან-ქვემოთ“
ინიციატივები; გამოიკვეთა რეგიონებიც, რომლებსაც ძალზე დიდი მოლოდინი აქვთ
ტურიზმისაგან და აშკარად აზვიადებენ მის როლს, აჰყავთ რა ის პანაცეას რანგში, რასაც
ავტორი „ქვემოდან-ზემოთ იდეალიზმს“ უწოდებს;
საუკეთესო შემთხვევებად განხილულია მიდგომა, როდესაც რეგიონი იქცევა პროექტად
და მისი განვითარების მიმართ ყალიბდება „ზემოდან-ქვემოთ“ და „ქვემოდან-ზემოთ“
პრაგმატიზმი.
ზემოაღნიშნულ კვლევაში მნიშვნელოვანი ადგილი ეთმობა რეგიონალური
განვითარების მხარდაჭერის მნიშვნელობას და კონკრეტულ ფორმებს, რომლებიც
ეფექტიანს ხდის ამ მხარდაჭერას, კერძოდ:

 პროექტების წამოწყების მხარდაჭერა;

 მონაწილეთა უნარების ამაღლება;
 ეკონომიკური თანადგომა რეგიონებისა და რეგიონული საწარმოების მიმართ;
 წარმოების დონის ამაღლებაზე ზრუნვა;
 მხარდაჭერის დამატებითი ღონისძიებები;

74
  მხარდაჭერიდან რეგიონალურ მენეჯმენტზე გადასვლა;
როგორც ვხედავთ, მხარდაჭერის ღინისძიებები თანდათან უნდა გადავიდეს რეგიონულ
მენეჯმენტზე.
რეგიონული მენეჯმენტის საფუძველი კი დესტინაციის მენეჯმენტია!
რა შანსებს სთავაზობს დესტინაციის განვითარება რეგიონს? დესტინაციის განვითარება
რეგიონს აძლევს ეკონომიკური, ეკოლოგიური და სოციალური განვითარების შანსებს.
ეკონომიკური შანსები: რეგიონებს ეძლევათ ადგილობრივი ბუნებრივი რესურსების
გამოყენების შესაძლებლობა; ჩამოყალიბდება საწარმოთა ქსელი და გაუმჯობესდება
ეკონომიკური სტრუქტურის; დამატებითი შესაძლებლობები გაჩნდება წარმოქმნა
სხვა სექტორიებისთვის (მაგ.აგროსექტორი), მცირე და საშუალო საწარმოებისთვის;
იქმნება ახალი სამუშაო ადგილების, ბრუნვის , შემოსავლების ზრდის
შესაძლებლობები; იხსნება ახალი ბაზრები ადგილობრივი პროდუქტისათვის;
ეკოლოგიურ შანსები: გამოიხატება იმაში, რომ ჩნდება ნაკლებად გამოყენებული
მიწების ათვისების შესაძლებლობები; იქმნება გარემოსდაცვითი ღონისძიებების
დაფინანსების პირობები და ბუნებრივი ატრაქციებისადმი პასუხისმგებლიანი
მიდგომები.
სოციალური შანსები: სოციალური შანსების თვალსაზრისით არსებითია მიგრაციის
შემცირების პირობების შექმნა; კულტურის ძეგლების დაცვა; ახალი ცოდნის შეძენის
შესაძლებლობა; სხვა კულტურების გაცნობის შესაძლებლობა
ტურისტული დესტინაციის განვითარება, შანსების გარდა, რეგიონებს უქმნის
გარკვეულ საფრთხეებსაც, რომელთა შორის კვლევაში ხაზგასმულია: მოსახლეობის
სტრუქტურის შეცვლა; გარემოზე ნეგატიური ზემოქმედება; ფასების ზრდა მიწებზე და
საარსებო მინიმუმზე; ნეგატიური გავლენა გარემოზე; ლანდშაფტების/ პეიზაჟის ცვლილება
ახალი ნაგებობებით; ფართობების უკონტროლო მოხმარება; გაუცხოება.
როგორც დავინახეთ, ტურისტულ დესტინაციას შუძლია არსებითი როლი ითამაშოს
რეგიონის განვითარებაში, ეკონომიკური, ეკოლოგიური და სოაციალური თვალსაზრისით.
თუმცა საინტერესოა, თუ როგორ იქმნება თავად ტურისტული დესტინაცია რეგიონებში.

75
 დესტინაციის შექმნის უმთავრესი წინაპირობებია კოოპერაციის ნების არსებობა და
სტრატეგიის ქონა. ნაშრომი გვთავაზობს 3 სტრატეგიას:

ცნობილი ადგილების და რეგიონების გაფართოების სტრატეგია

ამ შემთხვევაში ტურიზმის არსებული ორგანიზაციები და ატრაქციები ქმნიან
დესტინაციის საფუძველს, რაც იძლევა უკვე კარგად ცნობილი ადგილების და ბრენდების
გამოყენების შესაძლებლობას; არსებული სტრუქტურის გამოყენებისა და გაძლიერების
შესაძლებლობას; ფინანსური რესურსების კონცენტრაციის შესაძლებლობა; კომპეტენციის
ცენტრების დაფუძნების შესაძლებლობებს. ამ სტრატეგიას, ისევე როგორც ნებისმიერ სხვას
აქვს გარკვეული ნაკლი, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ნაკლებად ცნობილი რეგიონები
კარგავენ თავის მნიშვნელობას და სუსტდება მათი ტურისტული თვალსაზრისით
განვითარების მოტივაცია, რაც იწვევს დამატებითი სტრატეგიების შექმნის აუცილებლობას
მათთვის;

მრავალმხრივი, კომპლექსური მიდგომის სტრატეგია

ამ სტრატეგიის უპირატესობა ის არის, რომ შემთხვევაში მთელი არეალი
ოლქი/რეგიონი იყოფა რამდენიმე დესტინაციად, რაც აძლევს ყველა ადგილს
შესაძლებლობას ჩართული იყოს ერთიან კონცეფციაში; იზრდება სუბ-რეგიონების შექმნის
მოტივაცია; ასევე იზრდება დიდი, ჰეტეროგენული ოლქების გამოყენების
შესაძლებლობები. რეგიონებს შორის ერთდროულად ვითარდება კონკურენციაც და
ერთგვარი ურთიერთშევსების ტენდენციაც, რაც დადებითი გავლენას მთელ რეგიონზე;
სტრატეგიის ნაკლად ავტორი მიიჩნევს იმას, რომ დესტინაციის საზღვრები ყალიბდება
არა ტურისტის თვალთახედვით; „ბევრი სუსტის გაერთიანება ავტომატურად გაძლიერებას
არ ნიშნავს“; ტერიტრიების კოორდინაციისათვის საჭიროა დიდი დანახარჯები;
დესტინაციის ფარგლებში შეიძლება წარმოიქმნას შიდა წინააღმდეგობები.
ცენტრალიზაციის სტრატეგია
ამ სტრატეგიით უპირატესობა ენიჭება ფინანსებისა და ადამიანური რესურსების
საყოველთაო კონცენტრაციას; სტრუქტურები ნათელი და გასაგებია, კომპეტენციები კი

76
გადანაწილებული; დამატებითი პროდუქტის გაყიდვის შემთხვევაში წარმატების შანსი
მეტია; აღმოიფხვრება დუბლირების აღმოფხვრა დესტინაციის შიგნით. რაც შეეხება ნაკლს,
სტრატეგიის რეალიზაცია გაცილებით რთულია, ვიდრე წინა ორის; არსებობს მოტივაციის
პრობლემები, საინფორმაციო უზრუნველყოფის პრობლემები და ინოვაციები ხშირად ვერ
პოვებენ მხარდაჭერას.

5.4. დესტინაციის მენეჯმენტის ორგანიზაცია (დმო)

დესტინაციის მენეჯმენტის განხორცილება შესაძლებელია მრავალი ორგანიზაციის
კოალიციის საფუძველზე, რომელთაც საერთო ინტერესები აქვთ და საერთო მიზნისკენ
მიისწრაფიან. სწორედ ასეთ კოალიციას წარმოადგენს დესტინაციის მენეჯმენტის
ორგანიზაცია (Destination Management Organization-DMO), რომელიც კოორდინაციას უწევს
შეთანხმებული სტრატეგიების ფარგლებში განხორციელებულ აქტივობებს, აერთიანებს
პარტნიორთა რესურსებს და გამოცდილებას, ხელმძღვანელობს დესტინაციის წარმატებულ
განვითარებას და უზრუნველყოფს მის კონკურენტუნარიანობას.
დმო ითვლება დესტინაციის ერთადერთ დამცველად გლობალურ ტურისტულ
ინდუსტრიაში, რომლის როლია შეარბილოს გარემოზე და ადგილობრივ საზოგადოებაზე
ტურიზმის ნეგატიური ზემოქმედება და ამავე დროს შექმნას შესაძლებლობები ადამიანთა
მოგზაურობისათვის (A Practical Guide to Tourism Destination Management. WTO, 2007 გვ. 2-3 )
რა როლს ასრულებს დმო?
დმო არის სტრუქტურა, რომელიც ეხმარება დესტინაციას კერძო და საჯარო
სტრუქტურებს შორის ურთიერთობების დამყარებას;

დმო ხელს უწყობს დესტინაციას მარკეტინგული სტრატეგიის განვითარებაში;

დმო ხელს უწყობს დესტინაციას საინფორმაციო ცენტრის დაფუძნებაში შემომსვლელი

ტურისტებისათვის;

დმო ტურიზმის სტრატეგიის განხორციელების ღერძია;

77
 დმო ფორმალური სტრუქტურაა, რომელიც იქმნება დესტინაციის მართვისა და
მარკეტინგისათვის;

დმო-ები ურთიერთთანამშრომლობენ, ცვლიან ინფორმაციას და რესურსებს;

დმო კოორდინაციას უწევს ინდივიდუალურ ბიზნესს და ორგანიზაციებს;

მსხვილი დმო-ები ქმნიან დესტინაციის მენეჯმენტისა და მარკეტინგის საუკეთესო

გეგმებსა და სტრატეგიებს;

დმო არსებითად არის ჩართული დესტინაციის რეკლამირებაში;

დმო მჭიდროდ თანამშრომლობს ბიზნესთან და იმ ორგანიზაციებთან, ვინც

დაინტერესებულია დესტინაციით (სასტუმროები, ატრაქციები, პარკები, ტურისტული
სააგენტოები, ტუროპრატორები, გიდები, რესტორნები, საფირმო მაღაზიები, გასაღების
ბაზრები, კონფერენციები ორგანიზატორები და ა.შ.);

დმო უნდა აკმაყოფილებდეს მრავალმხრივ მოთხოვნებს, იქნება ეს მარკეტინგი,

დაინტერესებულ მონაწილეთა კოორდინირება, ბიზნესგარემოზე გავლენა, ადამიანური
რესურსების განვითარება თუ სხვა.
დმო სერიოზულ გავლენას უნდა ახდენდეს დესტინაციის „საბოლოო ექსპორტზე“, ანუ
ვიზიტორის გამოცდილებაზე (David C. Brown & Jennifer Stange. Tourism Destination
Management .Achieving Sustainability and Competitiveness. Online toolkit and resources series.
Unit 5. 2010. გვ. 68-72)
დმო-ს ზოგადი მახასიათებლებია:

 დმო დამოუკიდებელი და არამომგებიანი ორგანიზაციაა;

 წარმოადგენს რეგიონის/დესტინაციის საჯარო, კერძო, ადგილობრივი საზოგადოებისა
და აკადემიური მონაწილეების თანამშრომლობასა და წევრობაზე დაფუძნებული
ორგანიზაცია;

78
  დმო-ს მართვს საბჭო, დირექტორატი ან აღმასრულებელი კომიტეტის, რომელიც
შექმნილია წარმომადგენლობის პრინციპით, ყოველმხრივი და დეტალურად გაწერილი
გამჭვირვალე რეგულაციებითა და ნორმებით, რაც უნდა გამოხატავდეს ყველა
მონაწილე მხარის ინტერესებს;
 დმო უნდა უზრუნველყოფდეს შემოსავლების მიღების ზრდას საწევრო
გადასახადების, სასტუმროების ბეგარის, ონ-ლაინ დაჯავშნით მიღებული საკომისიო
გადასახადების, რეკლამებით, საცალო გაყიდვების, პუბლიკაციების, ვებ-გვერდის
მომსახურები მეშვეობით და ა.შ.;
 დმო-ს მომსახურება, როგორც წესი, უფასოა.
დესტინაციის მენეჯმენტის ორგანიზაციას სჭირდება მაღალი ხარისხის სტატისტიკური
ინფორმაცია, რათა მან შეძლოს ცვლილებების შეტანა სტრატეგიაში და არსებული
რესურსების სრულყოფილად გამოყენება; მაღალი ხარისხის სტატისტიკის გარეშე დმო ვერ
შეაფასებს დესტინაციის პროდუქტს და ინფრასტრუქტურას; ვერ შეაფასებს დესტინაციის
კონკურენტუნარიანობასა და ვერ შეიმუშავებს რეკომენდაციებს მის ასამაღლებლად.
ვინ შეიძლება იყოს დმო-ს წევრი?
დმო-ებს ქმნიან ტურიზმის მართვაში მონაწილე სახელმწიფო სტრუქტურები
ადგილობრივი მმართველების ხელმძღვანელობით, არასამთავრობო ორგანიზაციები,
საზოგადოებები, თემები, ადგილობრივი მაცხოვრებელნი, სამეცნიერო წრეები,

ადგილობრივი სავაჭრო პალატები და ასოციაციები, ინდუსტრიის წარმომადგენლები

(სასტუმროები, ატრაქციები, ტრანსპორტირება, სერვისი, რესტორნები და სხვა).
როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ხშირად დმო-ები იძენენ ტურიზმის ადგილობრივი
სამეთვალყურეო კრების, საბჭოს და დეველოპერული ორგანიზაციის ფორმას.

დმო-ს შეუძლია ხელი შეუწყოს და გააიოლოს დიალოგი კერძო სექტორს, სახელმწიფო

სექტორსა და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს შორის, რომელნიც, სხვა შემთხვევაში,
არასოდეს თანამშრომლობენ ან არ ესმით, თუ რა გავლენას ახდენენ მათი
გადაწყვეტილებები დესტინაციის ფასეულობებზე და ტურიზმის მდგრად განვითარებაზე.

79
 ამ უნიკალური შესაძლებლობის გამო, დმო-ს როლი ფასდაუდებელია ტურიზმის
განვითარების მხარდაჭერის საკითხში, განსაკუთრებით კი განვითარებად დესტინაციებში.
დმო-ს განვითარება ქმნის პირობებს განისაზღვროს და დაზუსტდეს დესტინაციის
განვითარების სტრატეგიები, არა როგორც „ზემოდან-ქვემოთ ინიციატივა“, არამედ ფართო
თანამშრომლობის პირობებში. ამ თანამშრომლობაში ჩართული უნდა იყოს ადგილობრივი
საზოგადოება.
„ბოლო დროს, დესტინაციებს შორის დიდი კონკურენციის პირობებში, მათი
მენეჯმენტი სულ უფრო მზარდ მნიშვნელობას იძენს. იმისათვის, რომ ეფექტიანი
კონკურენცია გაუწიონ ერთმანეთს, დანიშნულების ადგილებმა უნდა შესთავაზონ
ვიზიტორებს შესანიშნავი გამოცდილება და ბრწყინვალე ღირებულებები. დანიშნულების
ადგილის ამ ღირებულებების ტურისტებისთვის გაცნობა/შეთავაზება დამოკიდებულია
ბევრ ერთობლივ საორგანიზაციო აქტივობებზე და შრომაზე“ ((David C. Brown., Jennifer
Stange. Tourism Destination Management. Achieving Sustainability and Competitiveness. Online
toolkit and resources series. Unit 5. 2010, გვ.69)
დესტინაციის მენეჯმენტი აერთიანებს განსხვავებული ინტერესების მონაწილეებს
ერთი ძირითადი მიზნის გარშემო: უზრუნველყონ მათი ადგილების
სიცოცხლისუნარიანობა და ხელუხლებლობა მოცემულ მომენტშიც და მომავალშიც.
ბევრ ტურისტულ დესტინაციაში დღეს უკვე არსებობს დესტინაციის მართვის
ორგანოები რომლებიც უძღვებიან ამ მიმართულებებს.
ტრადიციულად დმო-ები პასუხისმგებელნი იყვნენ დესტინაციის მარკეტინგზე, თუმცა

დღეისათვის პასუხისმგებლობები გაცილებით გაფართოვდა და გარდა მარკეტინგის

მართვისა, ისინი უნდა წარმოადგენდნენ დესტინაციის განვითარების სტრატეგიის
ლიდერებს. Eეს როლი მათგან მოითხოვს დესტინაციის მენეჯმენტის აქტივობებსა და
კოორდინაციას ერთიანი სტრატეგიის ჩარჩოში. რეკლამამ უნდა მიიზიდოს ხალხი

მოინახულოს დესტინაცია, ხოლო ვარგისი გარემოსა და მაღალი ხარისხის შექმნა იმის

გარანტიაა, რომ ტურისტები რეკომენდაციას გაუწევენ სხვებს და თავადაც დაბრუნდებიან

80
 ამდენად, დმო-ები ეს არის ორგანიზაციები, რომლებიც უზუნველყოფენ დესტინაციის
მენეჯმენტს და იყოფიან შემდეგ კატეგორიებად:
1. ეროვნული დმო, რომელიც პასუხისმგებელია ტურიზმის მენეჯმენტსა და/ან

მარკეტინგზე ეროვნულ დონეზე;

2. რეგიონული დმო, რომელიც პასუხისმგებელია ტურიზმის მენეჯმენტსა და/ან
მარკეტინგზე ამა თუ იმ გეოგრაფიულ რეგიონში, განსაზღვრულში როგორც
დესტინაცია. აღსანიშნავია, რომ ხშირად (არაყოველთვის) რეგიონში არ იგულისხმება
ადმინისტრაციული ერთეული: ადგილობრივი თვითთმართველობა, შტატი,
პროვინცია, რაიონი დაა.შ;
3. ლოკალური დმო, რომელიც პასუხისმგებელია ტურიზმის მენეჯმენტსა და/ან
მარკეტინგზე დესტინაციად ჩამოყალიბებულ მცირე გეოგრაფიულ არეალებში ან
ქალაქებში.
უნდა აღინიშნოს, რომ დესტინაციის მენეჯმენტი ძალზე რთული პროცესია, ერთი

მხრივ, მართვის ობიექტთა და სუბიექტთა მრავალფეროვნების გამო და, მეორე მხრივ,

რთულია იმდენად, რამდენადაც ცალკეული, კარგად ცნობილი დესტინაცია შეიძლება
მოიცავდეს რამდენიმე მუნიციპალიტეტს, პროვინციას, ან სხვა ადმინისტრაციულ
ერთეულებს.
საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ შეიმუშავა ტურიზმის
რეგიონალური მართვის ორგანიზაციების (დმო-ების) პროექტი,
(http://www.economicforum.ge.pdf) და განსაზღვრა მათი ძირითადი მახასიათებლები და
პრინციპები, რომელიც ნაწილობრივ თანხვედრაშია ჩვენ მიერ ზემოთ აღწერილ
მახასიათებლებსა და პრინციპებთან. კერძოდ, საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაცია განიხილავს დესტინაციის მართვის ორგანიზაციებს, როგორც:
 სახელმწიფო და კერძო სექტორის პარტნიორობის ერთ-ერთ ფორმას ტურიზმის
სფეროში, რომელიც იქმნება ტურისტულ ადგილებში კონკურენტუნარიანი და
მდგრადი ტურიზმის განვითარების მიზნით;

81
  მარკეტინგისა და მენეჯმენტის პროფესიულ ორგანიზაციას, რომლის მუშაობაზეც არ
უნდა მოქმედებდეს პოლიტიკური ცვლილებები;
 პლატფორმას ურთიერთანამშრომლობისთვის ტურიზმის ბიზნესის წარმომადგენლებს
(სასტუმროები, რესტორნები, ღვინის მარნები, სათხილამურო ცენტრები და სკოლები,
ტურისტული სააგენტოები, დაცული ტერიტორიები, მონასტრები და ა.შ.),
მუნიციპალიტეტებისა და გუბერნატორების ოფისების მაღალი რანგის ოფიციალურ
პირებსა და ადგილობრივ დაინტერესებულ მხარეებს შორის.
ასევე შეიმუშავა ტურიზმის ადმინისტრაციისა და ტურიზმის რეგიონული მართვის
ორგანიზაციების ქსელის მოდელი, რომელიც მოიცავს სამცხე-ჯავახეთის, კახეთის,
იმერეთის, აჭარის რეგიონული მართვის საპილოტე ორგანიზაციებს. ამ ორგანიზაციების
საქმიანობის სფეროა:
ა) ტურიზმის მარკეტინგული მხარდაჭერა
 საბაზრო კომუნიკაცია (გამოფენა, საინფორმაციო შეხვედრები, რეკლამა, PR)
 სარეკლამო მასალების დამზადება და გავრცელება (ბროშურები, პოსტერი, რუკა,
DVD…)
 ელექტრონული მხარდაჭერა (ვებ-პორტალი, ელექტრონული მარკეტინგი,
დაჯავშნის ცენტრალური სისტემა, ბილეთების შესყიდვა …)
ბ) ტურისტული პროდუქტის განვითარება

 ტურისტული რესურსებისა და ტურისტული ღირშესანიშნაობების

იდენტიფიცირებას
 ტურისტული პროდუქტების განვითარება როგორც კონკრეტული ადგილისთვის,
ასევე რეგიონისთვის.
 ღონისძიებების ორგანიზება
გ) ტურიზმის ხარისხის მართვა
 ტურისტული მომსახურების სფეროსთვის ხარისხის ნიშნის შექმნა
(ტურისტულიმომსახურების მიმწოდებლების კლასიფიკაცია)
 ხარისხის ნიშნის მონიტორინგი

82
 დ) ინფორმაციის მოძიება და მისი მართვა
 ტურისტული რესურსების, მომსახურების და ღონისძიებების შესახებ მონაცემთა
ბაზის შექმნა და განახლება
 მოძიებული ინფორმაციის გავრცელება
 ტურისტების სტატისტიკის წარმოება და გამოკითხვა (მაგ: მათ მიერ პროდუქტის
და/ან მომსახურების შეფასება).
ამდენად, დესტინაციის მენეჯმენტის ორგანიზაციის როლი ფასდაუდებელია და მისი
არსებობის გარეშე დესტინაციის წარმატების მოლოდინი აზრს მოკლებულია!

დმო-ს როლი

პროდუქტის მარკეტინგი,
განვითარება რეკლამა

დაგეგმვა და პარტნიორობა,
კვლევა გუნდურობა

ლიდერობა და
კოორდინაცია დმო ადგილობრივ
საზოგადოებასთან
ურთიერთობა

ზემოთ განვიხილეთ დმო-ს პასუხისმგებლობები მენეჯმენტის კუთხით, თუმცა

აღვნიშნავთ, რომ ის, ასევე პასუხისმგებელია დესტინაციის მარკეტინგზე, ტურიზმის
მრავალმხრივ შეთავაზებებზე.
რაში გამოიხატება დმო-ს მარკეტინგული აქტივობები?

83
 დ.ბრაუნისა და ჯ.სტეინჯის აზრით:„დესტინაციის მარკეტინგი განსაკუთრებით
წარმატებულია, თუ ის წარმოადგენს ფართო სტრატეგიის ნაწილს“, რასაც სრულად
ვეთანხმებით“ (David C. Brown., Jennifer Stange.2010 :81)
დესტინაციის განვითარება არსებითად არის დამოკიდებული ხარისხიან მარკეტინგულ
სატრატეგიებზე. გასათვალისწინებელია, რომ მარკეტინგის ზოგადი პრონციპები უნდა
მოერგოს დესტინაციის თავისებურებებსა და მიზნებს. ამ კონტექსტში პირველი რიგის
ამოცანებია:

 დმო-ს მარკეტინგული აქტივობების გააზრება;

 მარკეტინგული SWOT ანალიზის ჩამოყალიბება;
 მომხმარებლის ქცევის განსაზღვრა-შეფასება ტურიზმის თვალთახედვით;
 მიზნობრივი ბაზრის განსაზღვრა;
 დესტინაციის ბრენდის შექმნა;
 მარკეტინგის “4 Ps” (Product development, Price, Place, Promotion) განსაზღვრა;
 მარკეტინგის მონიტორინგისა და შეფასების გეგმის შექმნა.
ამდენად, დესტინაციის მენეჯმენტის ორგანიზაციის როლი ფასდაუდებელია და მისი
არსებობის გარეშე დესტინაციის წარმატების მოლოდინი აზრსმოკლებულია.
მარკეტინგული გეგმა ეხმარება დმო-ს შეიმუშაოს აქტივობების ძირითადი
მიმართულებები: დესტინაციის ქონების, აქტივების, ფონდების პრიორიტეტები;
განსაზღვროს, თუ ვინ არის მისთვის პრიორიტეტული აუდიტორია და როგორ „მიაღწიოს“
მას; დასახოს და განავითაროს სამოქმედო გეგმები.
ზემოთ მითითებული ავტორები მიიჩნევენ, რომ დმო-მ უნდა გააცნობიეროს, რომ
მარკეტინგი და გაყიდვები, ორი მჭიდროდ დაკავშირებული, მაგრამ განსხვავებული
აქტივობებია. კერძოდ: „მარკეტინგი აფართოვებს და აღრმავებს მომხმარებლის
ინფორმირებულობას, აწვდის მას მნიშვნელოვან მესიჯებს. გაყიდვები კი პირდაპირი
ქმედებაა, რომლის მეშვეობით ხდება მომხმარებლის შეკვეთების მოპოვება და მისი
მიწოდება“ (David C. Brown., Jennifer Stange.2010 :82)
ამდენად:

84
  დმო-ს მარკეტინგული აქტივობები გამოიხატება დესტინაციის რეკლამირებაში,
ბროშურებისა და დამატებითი მასალების მომზადებაში, საზოგადოებასთან
ურთიერთობაში;
 გაყიდვები კი მიმართულია ტელემარკეტინგზე, მომხმარებლის პირდაპირ
მოწვევა/მოზიდვაზე.
მარკეტინგის მეშვეობით განისაზღვრება მიზნობრივი ჯგუფები, რომელთათვისაც
იქმნება სხვადასხვა სახის სარეკლამო მასალა და მუშავდება ხერხები. მისი მეშვეობით
ზუსტდება მიმდინარე ტრენდები, აღქმები, რომელებიც უყალიბდებათ ვიზიტორებს სხვა
დესტინაციებთან შედარებით.
მარკეტინგული კვლევის კომპონენტები მრავალმხრივ რესურსებს ეფუძნება, რომელთა
შორის ზემოთ მითითებული ავტორები დმო-ებს სთავაზობენ შემდეგ ნუსხას:
 არსებული ინფორმაცია, კვლევები, წყაროები (მეორადი კვლევა);
 გაყიდვების, შეკვეთებისა და დაჯავშნის დოკუმენტები;
 ვიზიტორთა შესახებ არსებული ინფორმაციის შემცველი დოკუმენტები
(რეგისტრაციისთვის გამოყენებული საბანკო ბარათები, შეკვეტის ფორმა, ქოლ-
ცენტრი ან ვებ-გვერდის მონაცემები);
 სამთავრობო დოკუმენტები/პუბლიკაციები;
 პროფესიული გაერთიანებების/ასოციაციების მონაცემები;
 მთავრობათშორისი ორგანიზაციების ანგარიშები (მაგ, UNWTO);
 ვაჭრობის შენატანების ანალიზი ;
 ინფორმაცია ( ბეჭდური, სოციალური მედიიდან) კონკურენტების აქტივობების
შესახებ;
 თვისობრივი და დიაგნოსტიკური კვლევები;
 ფოკუს-ჯგუფებთან დისკუსიების მასალები მათი აღქმების დასაზუსტებლად;
 პროფესიულ ღონისძიებებზე დასწრება;
 ვიზიტორის ქცევაზე დაკვირვება დესტინაციის ფარგლებში;
 მოგზაურთა გარე გარემოს ოპერირების ტრენდები;

85
 რაოდენობრივი კვლევა;
 მოგზაურთა ქცევის ნიმუშების/მაგალითების შესწავლა;
 გამოკითხვა ვიზიტორთა აღქმების დასაზუსტებლად;
 გამოკითხვა ვიზიტორთა კმაყოფილების შესასწავლად;
 ინდუსტრიის გამოკითხვა მათი მოლოდინებისა და გამოწვევების შესასწავლად.

86
 VI თავი. დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის კონცეფცია

6.1. სტენლი პლოგი: ფსიქოგრაფიული სეგმენტაცია

ტრადიციული დესტინაციების გარკვეული ნაწილი განიცდის ტურისტული ნაკადებისა

და შემოსავლების შემცირების ტენდენციას, რაც მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული და
განსაკუთრებულ ყურადღებას საჭიროებს.
ამერიკელი ფსიქოლოგი, სტენლი პლოგი ტურიზმის გეოგრაფიის სოციოლოგიური
მიმართულების ცნობილი მკვლევარია. მან ერთერთმა პირველმა მიმართა ტურისტული
საქმიანობის ფსიქოლოგიურ ასპექტებს და ერთმანეთს დაუკავშირა დესტინაციის
განვითარება და ტურისტთა ძირითადი კონტიგენტის ფსიქოგრაფიული თავისებურებანი.
ფსიქოგრაფია შეისწავლის ადამიანთა ცხოვრების წესის ჩამოყალიბებულ ფორმებს. ეს
ფორმები გამოხატულებას პოულობენ საქმიანობაში, ინტერესებსა და აზრებში და აისახებიან
ადამიანთა ტურისტულ უპირატესობებში.
სტენლი პლოგის ფსიქოგრაფიულმა მოდელმა, რომელიც 1967 წელს შეიქმნა (Plog, S.C.
1974 “Why destinations areas rise and fall in popularity”. Cornell Hotel and Restaurant Administration
Quarterly, November, 13-16.) მალევე სამეცნიერო საზოგადოებებისა და მარკეტინგული
კომპანიების ფართო აღიარება მოიპოვა. მოდელის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ
მოგზაურის/ტურისტის პერსონალური თვისებები/ან ფსიქოგრაფია განსაზღვრავს მათი
მოგზაურობის ტიპსა და უპირატესობებს.
ამ მოდელს, რასაკვირველია გამოუჩნდნენ ოპოზიციონერები, რომლებიც
მიიჩნევდნენ,რომ ალოცენტრულ-ფსიქოცენტრულმა მოდელმა მარცხი განიცადა და
ჰიპოტეტური კავშირი მოგზაურის/ტურისტის პერსონალური თვისებებსა და მოგზაურობის
უპირატესობებს შორის არა დამაჯერებელია. (Smith, S. L. J. A test of Plog's
allocentric/psychocentric model: evidence from seven nations. Journal of Travel Research, 1990. 28(4),
40-43. )

87
 მეცნიერთა ნაწილი ადასტურებს, რომ ტურისტული ჩასვლები იდეალურ და
ჩვეულებრივ დესტინაციებში განსხვავებულია. შესაბამისად არა ტურისტის
ფსიქოგრაფიული მახასიათებელი, არამედ თავად დესტინაციის ხარისხია ძირითადი
დეტერმინანტი და სხვა.
მიუხედავად აზრთა სხვადასხვაობისა დღემდე სტენლი პლოგის მოდელი ერთერთ
საინტერესო და პოპულარულ მოდელად რჩება, ვინაიდან ფსიქოგრაფიული სეგმენტაცია
გვეხმარება ავხსნათ, თუ რატომ იზრდება ერთი დესტინაცია და რატომ განიცდის მარცხს -
მეორე.
უნდა ითქვას რომ, ყველა ფსიქოგრაფიული მახასიათებელი ერთნაირად არ განსაზღვრავს
ტურისტის ქცევას. განსაკუთრებით ძლიერ გავლენას ახდენს შემდეგი 5 მახასიათებელი:
1. მიდრეკილება ცვლილებებისადმი;
2. მზაობა თავგადასავლებისა და რისკებისათვის;
3. კონსერვატიზმის ხარისხი;
4. მოთხოვნები კომფორტისადმი;
5. ტურისტული მოთხოვნების ინტელექტუალური დონე.
ამ ნიშნების საფუძველზე სტენლი პლოგმა გამოყო პიროვნების ორი საპირისპირო ტიპი:
ფსიქოცენტრული და ალოცენტრული, რომლებიც განსხვავდებიან ტურისტული ქცევის
მოდელით და ირჩევენ განსხვავებულ ადგილებს დასასვენებლად.

ფსიქოცენტრიზმი: ფსიქოცენტრული ტიპის მოგზაური პოლოგის მიერ შემდეგნაირად

ხასიათდება როგორც:
 თავგადასავლებისა და აღმოჩენების ნაკლებადმოყვარული;
 ფრთხილი, წინდახედული და კონსერვატული;
 თანხების შეზღუდულად მხარჯველი;
 კარგად ცნობილი ბრენდებისა და სამომხმარებლო პროდუქტების მოყვარული;
 დესტინაციაში ხელმეორედ დაბრუნების მაღალი ტენდენციის ტურისტი, იმ
შემთხვევაში თუ ის კმაყოფილია ვიზიტით.

88
 ფსიქოცენტრული ტურისტი ირჩევს მისთვის ნაცნობ დესტინაციებს, ნაკლებად მოსწონს
შორ მანძილზე გადაადგილება და როგორც წესი, უპირატესობას ანიჭებს ხანმოკლე
მოგზაურობას. ამ ტიპის ტურისტს არ უყვარს საკუთარი ქვეყნის დატოვება.

ალოცენტრიზმი: ალოცენტრული ტიპის მოგზაური პოლოგის მიერ შემდეგნაირად

ხასიათდება როგორც:
 ცნობისმოყვარე, „მზვერავი“ ;
 გადაწყვეტილების იოლად მიმღები;
 თანხის ხალისით მხარჯველი;
 ირჩევს უფრო მეტად ახალ პროდუქტს, ვიდრე ცნობილი ბრენდების ეტიკეტებს;
 დაუსრულებლად ეძებს ახალ დესტინაციებს.
ალოცენტრული ტიპის მოგზაური მოტივირებულია ეძებოს ახალი გამოცდილება: მისი
საცხოვრებელი ადგილისაგან სრულიად განსხვავებული კულტურა, ცხოვრების სტილი,
ლანდშაფტი და განიცდის თავისუფლებას ორგანიზებისა და დაგეგმვის გარეშე.
პლოგი თვლის, რომ ტურისტთა კონტიგენტი იცვლება დესტინაციის განვითარებასთან
ერთად. საწყის ეტაპზე, ძირითადი ჩამსვლელები ალოცენტრული, ბუნებით
„პირველაღმომჩენი“ ტურისტები არიან. როგორც კი ტერიტორია კეთილმოწყობილი და
ცნობილი ხდება, ისინი ერთგვარად “გარბიან” დესტინაციიდან სხვა ადგილების
“აღმოსაჩენად”. სტადიაში, როდესაც დესტინაცია აღარ არის ეგზოტიკური, მაგრამ ჯერ
კიდევ არ არის ტრადიციული, იღებს მაქსიმალური რაოდენობის ტურისტს და
ერთდროულად იწყება მისი დაქვეითებაც. ის სულ უფრო კომერციალიზებული ხდება და
კარგავს ტურისტულ მიმზიდველობას პირველაღმომჩენთათავის. ტურისტული
დესტინაციის ევოლუციის დამაგვირგვინებელ სტადიაზე გადასვლის ძირითადი ნიშანია
ფსიქოცენტრული ტურისტების გამოჩენა.
პლოგი 20 წლის მანძილზე სწავლობდა იმ ტურისტული ტერიტორიების ევოლუციას,
რომელსაც განსაკუთრებული სიხშირით ნიო--იორკის მაცხოვრებლები სტუმრობდნენ. 1970
წლების დასაწყისში მან დააფიქსირა ორი ახალი დესტინაციის წარმოშობა: აფრიკა და
წყნაროკენური რეგიონი. 1990-იანი წლებისათვის ეს დესტინაციები გადავიდნენ

89
ტურისტულ ბაზარზე ჩართულობისა და განვითარების სტადიაზე. მათი ადგილი დაიკავა
ანტარქტიკამ, ნეპალმა და ტიბეტმა, რომლებმაც პირველი ამერიკელი ტურისტები მიიღეს.
ამავე დროს ევროპული ხმელთაშუაზღვისპირეთის დასავლეთის კურორტებმა
პოპულარობის ზენიტს მიაღწიეს, ხოლო აშშ-ს ზოგიერთი ცნობილი კურორტის (მაგ. მაიამი-
ბიჩ, ფლორიდა) სასიცოცხლო ციკლი დასასრულისაკენ მიექანებოდა.
პლოგის ემპირიულმა გამოკვლევებმა დაადასტურეს, რომ კურორტების უდიდესი
ნაწილი, თავიანთი განვითარების კვალობაზე ალოცენტრიზმიდან ფსიქოცენტრისტული
პოლუსისაკენ მიიწევენ, რითიც დიდი წვლილი შეიტანა კურორტებისა და ადამიანთა
რეკრეაციული ქცევის საკითხების შესწავლაში. ერთი შეხედვით მოდელი მარტივია,
თუმცა სიღრმისული ანალიზი გვარწმუნებს მის სიცოცხლისუნარიანობაში.
გარდა მრავალი საინტერესო იდეისა, მოდელში მკაფიოდ გამოიხატება პირდაპირი
კორელაცია ტურისტის ტიპს, მის კმაყოფილებასა და ხელმეორედ დაბრუნებას შორის.
განმეორებითი ვიზიტის მიღწევა კი, დღესაც დესტინაციის მენეჯმენტის აქტუალური
პრობლემა და სერიოზული საზრუნავია.
თუმცა ოპონენტებს მიაჩნიათ, რომ ეს მოდელი არ იძლევა პასუხს მოტივაციების
ნებისმიერი თეორიის ძირითად კითხვაზე: როგორ განისაზღვროს ადამიანთა ქცევის
ჭეშმარიტი მოტივაცია და როგორ განვასხვაოთ ის სხვა, არაარსებითისაგან. ამასთან,
ინდივიდები იცვლებიან ისევე, როგორც დესტინაციები, თუმცა მოდელში ისინი
სტატიკურად განიხილებიან.

6.2. რიჩარდ ბატლერი: ტურისტული არეალის სასიცოცხლო ციკლის

კონცეფცია
რიჩარდ ბატლერი, გლაზგოს უნივერსიტეტის ემერიტუს-პროფესორი, გეოგრაფი,
ტურიზმის მკვლევარია, რომელსაც ეკუთვნის ტურისტული არეალის სასიცოცხლო ციკლის
კონცეფცია (R.W. Butler Tourism Area Life Cycle -TALC) , რომელიც ბატლერის კონცეფციით
არის ცნობილი. ნაშრომი 1980 წელს დაიწერა, დღემდე ითვლება ერთერთ არაჩვეულებრივ
ნაშრომად და კვლავ გამოიყენება ტურისტულ კვლევებში.

90
 გასაოცარია ბატლერის კონცეფციის სიცოცხლისუნარიანობა, მაშინ როდესც
ტურიზმთან დაკავშირებული არაერთი კონცეფცია და მოდელი იქნა მივიწყებული.
TALC ითვლება ერთერთ კლასიკურ აკადემიურ მოდელად, რომელშიც
წარმოდგენილია ტურისტული კურორტის განვითარების ნიმუში, ხოლო მოყვანილი
არგუმენტები საერთო აღმოჩნდა მსოფლიოს სხვადასხვა კურორტისათვის!
სავსებით დასაშვებია, რომ ეს არგუმენტები მეტისმეტად თავდაჯერებულ და
ამპარტავნულ არგუმენტებად ჩაითვალოს დღეს, 21 საუკუნეში, რომლისთვისაც
დამახასიათებულია გრანდიოზული პოლიტიკური, ეკონომიკური, სოციალური
ცვლილებები; ტურისტული დესტინაციების წარმოუდგენელი მრავალფეროვება და
დიაპაზონი; თუმცა ფაქტია, რომ მრავალი ნაშრომი მიეძღვნა თავად ბატლერის
კონცეფციის ანალიზს და განვითარება ჰპოვა სხვადასხვა ქვეყნის მეცნიერთა კვლევებში.
არსებობს აზრი, რომ განვითარებისას ტურისტული არეალი (დესტინაცია) გადის
ადამიანისათვის დამახასიათებელ პერიოდებს-დაბადება, ზრდა, სიმწიფე, დაბერება და
სიკვდილი, რასაც დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის (დსც) კონცეფცია ეწოდა. ეს
კონცეფცია უაღრესად ანგარიშგასაწევია დანიშნულების ადგილების მართვის პროცესში.

ბატლერის თანახმად, დესტინაცია, თავისუფალი ბაზრისა და მდგრადი მოთხოვნის

პირობებში, გადის განვითარების 5 სტადიას: 1.დაზვერვა; 2. ჩართვა; 3. განვითარება; 4.
განმტკიცება; 5. სტაგნაცია.

განახლება

5. დაცემა
4. სტაგნაცია
3. განმტკიცება
2. განვითარება
1. ჩართვა
დაზვერვა

91
 ბატლერის თანახმად ერთი სტადიიდან მეორეზე გადასვლის მთავარი მაჩვენებლებია:
 ტურისული ჩასვლების რაოდენობის ზრდა;
 ბუნებრივი გარემოსა და ტურისტული ინფრასტრუქტურის მდგომარეობა
 ადილობრივი მოსახლეობის დამოკიდებულება ტურისტებისადმი.
გამოკვლევის სტადია: ეს სტადია ხასიათდება ჩამსვლელთა მცირე რაოდენობით, თუმცა
ისინი ხანგრძლივი დროით რჩებიან დესტინაციაში და მათი ძირითადი ინტერესია
ბუნებრივი და კულტურული ატრაქციები. ჩამსვლელთა შორის ადგილობრივებთან ერთად
არიან მიმდებარე დასახლებული პუნქტების მცხოვრებნიც.
როგორც წესი, ამ სტადიაში ტურისტული ინდუსტრია არ არსებობს, ვინაიდან
ინფრასტრუქტურის განვითარებაზე ზრუნვა ტურისტთა მცირე რაოდენობისათვის -
არარენტაბელურია. ტურისტული მოთხოვნის სეზონურობის ფაქტორი ჯერ კიდევ არ
იჩენს თავს. განვითარების ამ სტადიაზე ტურიზმის ზემოქმედება ბუნებრივსა და
კულტურულ გარემოზე, აგრეთვე ეკონომიკაზე –უმნიშვნელოა.
გამოკვლევის სტადიაზე მყოფ დანიშნულების ადგილებში ტურისტებს იღებენ, როგორც
საპატიო სტუმრებს, ვინაიდან ისინი ამჟღავნებენ ინტერესს ადგილობრივი პროდუქტისა და
მომსახურებისადმი.
არსებობს გარკვეული სირთულე გამოკვლევის სტადიის განსაზღვრისათვის.
დღეისათვის, ამ სტადიაში მყოფ დესტინაციას უწოდებენ ხელუხლებელ ადგილს ან
აუთვისებელ ტერიტორიას, სადაც ეკონომიკის განვითარება არ შეიმჩნევა,
რუდიმენტულადაა წარმოდგენილი, ან ნედლეულზეა ორიენტირებული ( მაგ. ნავთობის,
გაზის, ქვანახშირის მოპოვება, ხე-ტყის ჩეხვა და ა.შ.).
ჩართვის სტადია: გამოკვლევის სტადიისაგან განსხვავებით, ამ სტადიისთვის
დამახასიათებელია ტურისტთა რაოდენობის ზრდა და ადგილობრივი საზოგადოების
ჩართვა ტურისტთა მომსახურებისა და მიღების ორგანიზებაში. ეს კი ხელს უწყობს
ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარების სტიმულირებას.

92
 ამავე პერიოდში თავს იჩენს სეზონურობის ფაქტორი და ფორმირებას იწყებს
ტურისტული ბაზარი. “ტურისტთა მიმწოდებელი დესტინაციები”, როგორც წესი მეზობელი
რეგიონებია. ამ სტადიაში ტურისტული ბიზნესის მასშტაბები ჯერ კიდევ მცირეა, ასევე
უმნიშვნელოა გარემოზე ზემოქმედების ეფექტიც. რა ფაქტორები განაპირობებენ
დესტინაციის გადასვლას ჩართვის სტადიაზე? შიდა ფაქტორებს მიეკუთვნებიან ის
ფაქტორები, რომლებიც ჩნდებიან დესტინაციის საზოგადოების საქმიანობის შედეგად,
მაგალითად, ინიციატივური ადგილობრივი მეწარმეები, რომლებიც თანხებს აბანდებენ
ტურიზმის პროექტების რეალიზაციასა და რეკლამირებაში.
გარე ფაქტორები, ცხადია დესტინაციის გარეთ ყალიბდებიან. მაგალითად:
 ე.წ.“სარაფანის რადიო” (იგივე WOM-Word-of-Mouth Marketing), როდესაც
ტურისტები, რომლებმაც მოინახულეს დესტინაცია, ყვებიან მასზე თავის
რეგიონში, ქალაქში, ახლობლებთან;
 ინტერნეტ მარკეტინგის ინსტრუმენტები;
 პუბლიკაციები საყოველთაოდ ცნობილ გზამკვლევებში (მაგ. Lonely Planet)
რომელთაც მილიონობით პოტენციური ტურისტი კითხულობს;
 მასშტაბური ღონისძიებები: ცნობილი ადამიანების ვიზიტები, ფილმის
რელიზი,საერთაშორისო მნიშვნელობის ობიექტის მშენებლობა. ამგვარი
სპეციალური ღონისძიებები ერთგვარი კატალიზატორის როლს ასრულებენ, რაც
დაუყოვნებლივ იწვევს ტურისტთა ნაკადების ზრდას. თუმცა ეს მასშტაბური
ღონისძიებები დამახასიათებელია დესტინაციის საციცოცხლო ციკლის სხვა
სტადიისათვისაც, მაგალითად როდესაც ტურისტული სექტორი საკმაოდ
განვითარებულია.
განვითარების სტადია: როდესაც დესტინაციაში, დროის შედარებით მოკლე პერიოდში,
სწრაფი ტემპით ვითარდება ტურიზმისა და სტუმარმასპინძლობის ინდუსტრია და
აღინიშნება ტურისტთა ნაკადების ზრდა, შეიძლება დავასკვნათ, რომ დესტინაცია
განვითარების სტადიაშია.

93
 დესტინაციაში მკვიდრდებიან მსხვილი ტუროპერატორული კომპანიები და
საერთაშორისო სასტუმრო ბრენდები. ტურისტთა წარმოშობის გეოგრაფია- მსოფლიოს
ნებისმიერი ქვეყანაა.
ამ სტადიაზე იზრდება დატვირთვა ბუნებრივ გარემოზე, იცვლება ადგილის
ლანდშაფტი: სასოფლო სამეურნეო მიწები ტრანსფორმირდებიან გოლფის მოედნებად,
ქრებიან თემატური პარკები, ტყეები და მათ ადგილას იახტების მისადგომები ჩნდებიან.
მიწების გადამყიდეველთა აქტივობებისა და ადამიანური რესურსების ტურისტულ
სექტორში გადანაცვლების გამო ფერმები უკაცრიელდებიან. “ადგილის შეგრძნება”( “Sense
of Place” დესტინაციის ერთერთი მახასიათებელია) ან და დესტინაციის უნიკალობა,
რომელსც ადგილი აქვს გამოკვლევისა და ჩართვის სტადიებში, იცვლება საერთაშორისო,
უნივერსალური, სტანდარტიზებული ლანდშაფტით. ტრანსფორმირდება ადგილობრივი
მოსახლეობის დამოკიდებულება ტურისტებისადმი: აპათიიდან (დასაწყისი სტადიები),
გაღიზიანებამდე (ტურისტთა რაოდენობის ზრდის შესაბამისად).
ამ ვითარებაში აუცილებელია დაგეგმვისა და კონტროლის სისტემის შექმნა, როგორც
რეგიონალ, ისე ნაციონალურ დონეებზე.
გამყარების სტადია: ამ სტადიაზე თვალსაჩინოდ იკლებს ტურისტთა ნაკადების
ზრდის ტემპი. ტურიზმი თამაშობს განმსაზღვრელ როლს რეგიონის განვითარებაში და
იქცევა დესტინაციის ეკონომიკის ძირითად სექტორად. ტურისტთა რაოდენობა აჭარბებს
ადგილობრივ მცხოვრებთა რაოდენობას. ეკოლოგიური, სოციალური და ეკონომიკური
დატვირთვა აღემატება დესტინაციის გამტარუნარიანობას.
ამ სტადიაზე ტურისტული პოლიტიკის აქტივიზაცია პირველ პლანზე გამოდის და
დესტინაცია მთლიანად ინტეგრირებულია გლობალურ ტურისტულ სისტემაში. მაღალია
ტურისტთა სიმჭიდროვე, ძირითადად ფსიქოცენტრიკებისა, რომელთაც ურჩევნიათ
მოკლევადიანი ტურისტული პაკეტებით სარგებლობა და მსხვილი ტურისტული
კომპანიების პროდუქტი;

94
 სეზონურობა უკვე ახდენს მნიშვნელოვან ზეგავლენას რეგიონულ ეკონომიკაზე, ამას
ემატება სასტუმროებისა და რესტორნების გადატვირთვისა და ინფრასტრუქტურის ცვეთის
შედეგად შესამჩნევად გაუარესებული ტურისტული პროდუქტი.
ადგილობრივი საზოგადოება ორ ნაწილად იყოფა: ტურიზმის ანტაგონისტებად,
რომლებიც ყველა პრობლემაში ტურიზმს ადანაშაულებენ, და შემგუებლებად, რომლებიც
ერგებიან ახალ რეალიებს ან ტოვებენ რეგიონს.
ამ სტადიაში იმყოფებიან დღეს საფრანგეთის, ესპანეთისა და კარიბის აუზის კურორტები.
სტაგნაციის სტადია: ტურისტული ნაკადების პიკმა უკვე ჩაიარა და ზრდა
მოსალოდნელი არ არის. დესტინაცია უკვე აღარ ითვლება მოდურად. ეს პერიოდი
ხასიათდება “ფასების ომით”, რასაც ტურპროდუქტის დეგრადაცია და ბანკროტობა მოჰყვება
შედეგად.
იწყება სასტუმროებისა და აპარტამენტების, თაიმშერის მოდულებისა და ბინების
გადაკეთება პენსიონერების, სტუდენტებისა და სხვა მსგავსი კატეგორიის
დამსვენებელთათვის.
სტაბილიზებული ტურისტული ნაკადების გარდა, სტაგნაციის ინდიკატორია ამ
ტურისტული ცენტრის მოყვარული ფსიქოცენტრიკების განმეორებითი ჩასვლებიც. ტიპურ
მაგალითს წარმოადგენენ კურორტი კოსტა-ბრავა (ესპანეთი) და ბაჰამის კუნძულების
ნაწილი.
თეორიულად სტაგნაციის პერიოდი განუსაზღვრელი დროით გრძელდება, თუმცა
სავარაუდოდ ის გადადის დაკნინების ან/და განახლების სტადიებში. მენეჯერთა მიერ
გატარებული ღონისძიებების შესაბამისად, სტაგნაციის სტადიაზე შესაძლოა რამდენიმე
სცენარის განვითარება: ხანგრძლივი სტაგნაცია, დაკნინება და განახლება.
ა. სტაგნაცია შემდგომი ვარდნით:
დესტინაციის დაკნინება, როგორც სტაგნაციის შემდგომი ერთერთი ვარიანტი,
ვითარდება რიგი ფაქტორის ზეგავლენით:
 მუდმივი კლიენტები აღარ არიან კმაყოფილნი შეთავაზებული ტრისტული
პროდუქტით, ხოლო ახალი დამსვენებლების მოზიდვა ვერ ხერხდება;

95
  მეწარმეები, ხელისუფლება და საერთოდ, დაინტერესებული მხარეები არ
ცდილობენ ტურპოროდუქტის განახლებას, ან მათი მცდელობები
წარუმატებელია;
 ადგილობრივი მოსახლეობის ანტაგონიზმი ზღვარს აღწევს და უკვე მტრულ
დამოკიდებულებაში გადადის, რაც დესტინაციის იმიჯზე ნეგატიურად
მოქმედებს;
 ჩნდებიან ბაზრის ახალი სუბიექტები, რომლებიც ახორციელებენ დესტინაციის
ინტერვენციის გზით ითვისებენ და ორიენტაციას უცვლიან ტურისტულ
ობიექტებს. განთავსების ობიექტები იყიდება, მყიდველები კი ცდილობენ მათ
გადაკეთებას არატურისტული მიზნებისათვის;
 ვარდნის სტადია აჩქარებს ე.წ. “ მომიჯნავე კომის” ეფექტი, როდესაც
მიტოვებული მსხვილი სასტუმროები და ძირითადი ატრაქციები ნეგატიურ
როლს თამაშობენ მცირე სასტუმროებისა და ტურისტული ობიექტების
სიცოცხლისუნარიანობაში.
b. სტაგნაცია შემდგომი განახლებით

დაკნინების ალტერნატივაა დესტინაციის ტურისტული ინდუსტრიის განახლება.

ბატლერის თანახმად ამ სტადიას თან სდევს ახალი ტურისტული პროდუქტის შექმნა ან
უკიდურეს შემთხვევაში, არსებულის რებრენდინგი, რითიც მიიღწევა დესტინაციის
კონკურენტუნარიანობის უზრინველყოფა და ე.წ.”ადგილის შეგრძნების” აღდგენა.
აღნიშნულის მაგალითად გამოდგება ატლანტიკ-სიტის (ნიუ-ჯერსი, აშშ) ქეისი,
რომელიც სტაგნაციის შემდეგ სათამაშო ბიზნესის ცენტრად ჩამოყალიბდა და
საგრძნობლად შეარყია ლას-ვეგასის მონოპოლია .
განახლების სტადია იშვიათად არის სპონტანური პროცესი. როგორც წესი, ეს არის
დესტინაციისა და ბიზნესის მენეჯერთა სტრატეგიისა და მიზანმიმართული ქმედებების
შედეგი.
განახლების მიღწევის წარმატება დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად შესწევთ
კოოპერირებულად მოქმედების უნარი კერძო და სახელმწიფო სექტორებს, და რამდენად

96
ფოკუსირებულნი არიან ისინი რაც შეიძლება უკეთ აკეთონ თავიანთი საქმე, კერძოდ:
სახელმწიფო სექტორმა უნდა უზრუნველყოს დესტინაციის მარკეტინგი, მუნიციპალური
ატრაქციების მომსახურება და მართვა; კერძო სექტორი კი ასრულებს უმნიშვნელოვანეს
როლს ისეთ სექტორებში, როგორიცაა: განთავსების ინდუსტრია, კვება, ტუროპერეიტინგი,
ტრანსპორტი და ზოგიერთი ატრაქცია.
ბატლერის ტურისტული არეალის სასიცოცხლო ციკლის მოდელის ოპონენტების
ძირითადი არგუმენტი იმაში მდგომარეობს, რომ ის დეტერმინისტული ხასიათისაა, ანუ
მოდელი უშვებს იმას, რომ დესტინაცია ყველა აღნიშნულ სტადიას აუცილებელად უნდა
გადიოდეს.
რაც ასე არ არის!

6.3. დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის მართვის 2 სცენარი

არსებობს დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის მართვის 2 სცენარი:

I სცენარი: ბატლერი თვლის, რომ დესტინაციის განვითარება ხორციელდება ე.წ.

დესტინაციის გამტარუნარიანობის ზღვრამდე. ამ სცენარის მიხედვით, დესტინაციის
გამტარუნარიანობის ზღვარი რჩება ძველ დონეზე, რითიც ხდება ტურისტთა რაოდენობის
შეკავება ამ ზღვრის ქვემოთ, ამ შემთხვევაში შემოკლებულია განვითარების სტადიის
ხანგრძლივობა. ა მდენად:

ჩართვის სტადიის გახანრგძლივებისა და ტურისტთა ნაკადების

შეკავების გზით დესტინაცია განვიტარების სტადიის გვერდის
ავლით, გადადის გამყარების სტადიაში.

2. CarTvis
stadia
- 4. გამყარების
stadia

ამ სცენარის თანახმად, მართვის სტრატეგიებია:

97
  ტურისტთა რაოდენობის შეზღუდევეებისა და/ან კვოტების დაწესება ( მაგ. ბუტანი);
 დარგის სტანდარტების შექმნა და დაცვა;
 განთავსების საშუალებების ზომებსა და რაოდენობაზე შეზღუდვების დაწესება;
 სპეციალური ზონების გამოყოფა ტურიზმისათვის;
 ინფრასტრუქტურის ექსპანსიის აკრძალვა;
 დესტინაციაში შესვლის გადასახადის გაზრდა ( მაგ.სავიზომო საკრებელი და სხვა)
და შესაბამისად მოთხოვნის შემცირების მიღწევა.
II სცენარი: ეს სცენარი სტადიათა ტრადიციულ თანმიმდევრობას გვთავაზობს, სადაც
ჩართვის სტადიას მოსდევს განვითარების სტადია. თუმცა ამავე დროს მიიღება ზომები
დესტინაციის გამტარუნარიანობის ზღვრის ასაწევად და ტურისტების ნაკადების
ზრდისათვის.
ამ სცენარის რეალიზაცია შესაძლებელია ტურიზმის სოციალურ-კულტურული
ზეგავლენის ზრდით, ტურისტებისა და ადგილობრივი მისახლეობისათვის
საგანმანათლებლო-შემეცნებითი პროგრამების შემოღებით.
ბუნებისდაცვითი ღონისძიებების გაძლიერება (მაგ. გამწმენდი ნაგებობები, “მწვანე
მარკეტინგის” შემოღება და სხვა) შეამცირებს ტურიზმის მავნე ზეგავლენას გარემოზე.
ტურიზის ეკონომიკური განზომილება საჭიროა კორექტირებულ იქნეს ადგილობრივი
ბიზნესის აქტივიზებითა და ექსპანსიით.
შედეგად, ეს სცენარი გულისხმობს მიწოდების ზრდას მოთხოვნის დაკმაყოფილების
მიზნით, მაშინ, როდესაც I სცენარის სტრატეგიაა მოთხოვნის მართვა მისი შემცირების გზით
და დესტინაციაში არსებული მიწოდების შესაბამისად.

ამდენად, დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის მართვის 2 შესაძლო სცენარი ასეთია:

I II
სცენარი სცენარი

მოთხოვნის მართვა მისი მიწოდების ზრდა მოთხოვნის

შემცირების გზით დაკმაყოფილების მიზნით

98
 აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ბატლერის მოდელი არ ითვალისწინებს ეკონომიკის სხვა
სექტორების გავლენას დესტინაციის გავითარებაზე. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ ტურიზმი
ერთადერთი ეკონომიკური საქმიანობაა რეგიონში, რომელიც ზემოქმედებს ადგილობრივი
მოსახლეობის ურთიერთობებსა და გარემოზე. ამგვარი, იზოლირებული მიდგომისას
იგნორირებულია დესტინაციის შიდა გარემო, რაც აუცილებლად გასათვალისწინებელია
ტურისტული სისტემის ანალიზისას. როგორც ვხედავთ, ბატლერის დსც-ის მოდელი, ისევე
როგორც ნებისმიერი მოდელი, არ არის სრულყოფილი.
კამათს იწვევს ბატლერის მოდელის გამოყენების გეოგრაფია. როგორც ცნობილია
ტერმინს “დესტინაცია” ვიყენებთ როგორც ტურისტული ცენტრის, ისე ატრაქციისა და
კონტინენტის აღსანიშნავად. დესტინაციის რომელ ტიპს მიესადაგება ეს მოდელი?
მოდელის გამოყენების პრაქტიკამ აჩვენა, რომ ის მიესადაგება შედარებით მცირე
დესტინაციას, კურორტს.

შესაძლებელია თუ არა დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის მართვა?

დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის მოდელის არსი სწორედ იმაში

მდგომარეობს, რომ შეიძლება მისი, როგორც ცალკეული სტადიის, ისე მთელი

ციკლის მართვა!

სტენლი პლოგის ფსიქოგრაფიულმა მოდელმა და რიჩარდ ბატლერის დესტინაციის

საციცოცხლო ციკლის კონცეფციამ განსაკუთრებული აღიარება მოიპოვეს სამეცნიერო
წრეებში და დღემდე ყველაზე გამოყენებად კონცეფციებად ითვლება ტურიზმის
მეცნიერებაში. ამ კონცეფციებზე დაყრდნობით იქმნება ახალი თეორიები და
მოდიფიცირდება ძველი.

99
 მკვლევარები და მენეჯერები იყენებენ ამ “იდეალურ მოდელს”, რათა გამოავლინონ
გადახრები რეალური დესტინაციის განვითარების პროცესში და მიიღონ გადაწყვეტილებები
მათი შედეგების ანალიზის საფუძველზე.
ტურისტული დესტინაციის განვითარება რთული და ეტაპობრივი პროცესია, რომელიც
მოიცავს საფეხურებს ტერიტორიის, როგორც პოტენციური დესტინაციის განსაზღვრიდან მის
ჩამოყალიბებამდე, შიდა და გარე ფაქტორების გავლენების გათვალისწინებით.
ამდენად, დესტინაციის სასიცოცხლო ციკლის მართვა ეს არის:

პროგნოზირება;

შიდა ფაქტორების გათვალისწინება;

გარე ფაქტორებზე მუშაობა;

მარკეტინგული გარემოს მუდმივი მონიტორინგი;

ქმედებები დესტინაციის მდგრადი განვითარებისათვის.

100
 VII თავი. დესტინაციების მდგრადი განვითარება

„მდგრადობის ეთიკის კონცეფციების არსი მდგომარეობს ახლანდელი და მომავალი

თაობების წინაშე სამართლიანობის გავრცელებასა და ვალდებულებების შესრულებაში“

(Ott,K. and Doring,R.)

7.1 აკადემიური მიდგომები მდგრადი დესტინაციის

მენეჯმენტისადმი

ტურიზმის ინოვაციური მენეჯმენტი სულ უფრო მეტად ფოკუსირებულია ლოკალური

დესტინაციების მართვასა და მის მდგრადობაზე. მეცნიერები არ კამათობენ იმის თაობაზე,
რომ დესტინაცია ტურიზმის ბირთვია, შესაბამისად, იოლი შესაფასებელია თუ რა
მნიშვნელობა ენიჭება დესტინაციის მდგრადობას, რაც, პრაქტიკულად ტურიზმის
მდგრადობის ტოლფასია. მიუხედავად ამისა, ქართულ სამეცნიერო წრეებში შედარებით
ნაკლები ყურადღება ეთმობა ზოგადად დესტინაციებისა და, კერძოდ, მისი მდგრადობის
პრობლემებს.
ცნობილია, რომ ტურიზმის სწრაფი ზრდა, რაც განსაკუთრებით სეზონის პიკური
პერიოდებისთვისაა დამახასიათებელი, იწვევს „დაპირისპირებას დესტინაციასთან“,
როგორც ამ უკანასკნელის შესაძლებლობების, ისე მასზე ზემოქმედების თვალსაზრისით.
ამდენად დესტინაციები, რომლებიც მიისწრაფვიან პოპულარობისაკენ, არჩევანის წინაშე
დგებიან: ტრადიციული ტურიზმი თუ მდგრადი ტურიზმი? არჩევანის აუცილებლობა
წარმოქმნა იმ გამოცდილებამ, რომელიც ტრადიციულ ტურიზმზე ორიენტირებულ
დესტინაციებს დაუგროვდათ, კერძოდ:
 სწრაფ, მოკლევადიან შემოსავლებს მეტი უპირატესობა ენიჭება, ვიდრე
ხანგრძლივვადიან დაგეგმვას;
 დაბალი ფასებს მეტი მნიშვნელობა ენიჭება, ვიდრე მაღალ ხარისხს;

101
 დესტინაციის წარმატება განისაზღვრება ჩამომსვლელთა რაოდენობით და არა
სარგებლით თითოეული ტურისტისაგან;
შედეგად კი: ტურიზმის ნეგატიური ზემოქმედება აჭარბებს პოზიტიურს!

ნიშანდობლივია, რომ ტურისტული ნაკადების ზრდას სხვადასხვა დაინტერესებული

მონაწილეები სხვადასხვანაირად აფასებენ:
 ტურიზმის ბიზნესის წარმომადგენელთათვის ეს ძალზე სასიამოვნო და რაც მთავარია
მომგებიანია;
 მომთხოვნი და განათლებული ტურისტები ფიქრობენ, რომ ადგილი მეტისმეტად
გადატვირთულია ტურისტებით („Too Touristy”) და ის მათთვის მიმზიდველობას
კარგავს;
 გარმოსდამცველთათვის მნიშვნელოვანია, თუ როგორ გაუმკლავდება დესტინაცია
ტურისტთა ასეთ ნაკადებს;
 ადგილობრივი საზოგადოება თავიდან მოხარულია ტურისტთა რაოდენობის ზრდით,
თუმცა შემდეგ ეს დამოკიდებულება აპათიაში ან გაღიზიანებაში გადადის.
ნათელია, რომ ერთი და იგივე ფაქტის მიმართ სრულიად განსხვავებული
დამოკიდებულებები იმის გამოხატულებაა, რომ ამ მონაწილეებს შორის არ არსებობს
არანაირი შეთანხმება, ერთიანი ხედვა, საერთო მიზნები და ამოცანები. ეს კი დესტინაციის
ცუდი მართვის გამოხატულებაა!
ტურიზმის ზემოქმედების რეგულირება ლოკალური დესტინაციის დონეზე,
ერთდროულად, გამოწვევაცაა და განვითარების ახალი შანსიც, თუ კი დესტინაციების
ლიდერები და მონაწილეები გაითავისებენ დესტინაციის მდგრადი მართვის
აუცილებლობას, პრინციპებსა და ტექნოლოგიებს.

102
 << უგუნური განვითარება ვნებს გარემოს, იწვევს ლანდშაფტის დეგრადაციას, ზიანს
აყენებს ადგილობრივ კულტურას, შემოსავლები ტურიზმისაგან არ რჩება ადგილობრივ
საზოგადოებას. დელიკატური ისტორიული, არქეოლოგიური და ბუნებრივი ადგილები
განიცდიან ფიზიკურ ცვეთას და ძალადობას. ხელისა და თითების ცხიმის კვალი ნელ-
ნელა ფიტავს, რეცხავს უძველესი კირქვისა და თაბაშირის კედლებს. მარჯნის რიფებში
მოუქნელი, პირდაპირი ზემოქმედებით ნადგურდებიან ცოცხალი პოლიპები.
გამოქვაბულებში უამრავი ტურისტის ღრმად ამოსუნთვაც კი ქიმიურად ზემოქმედებს
როგორც კლდოვან ფორმაციებზე, ისე პრეისტორიულ ნახატებზე. სუფთა ლანდშაფტი
მხვერპლად ეწირება კურორტების, სააგარაკო სახლების მშენებლობასა და
დეველოპერთა ძალისხმევას ადგილობრივი მოსახლეობის ინტერსების
გათვალისწინების გარეშე. თუ კი დესტინაცია ამგვარი გზით მიდის, ეს იმის
მაჩვენებელია, რომ დესტინაციის დაგეგმვასა და მართვაზე პასუხისმგებელნი არ
მუშაობენ ისე, როგორც საჭიროა!!! >>

წყარო: Jennifer Stange., David Brown. Tourism Destination Management. Achieving Sustainable and
competitive results. Sustainable Tourism : International Cooperation for Development. გვ. 9-10 (
https://www.usaid.gov/.../DMOworkbook_...)

მიუხედავად არა ერთი თეორიის არსებობისა, კვლავ არის კითხვები, რომლებიც

საჭიროებენ კვლევებსა და პასუხებს, კერძოდ: რატომ არის დესტინაციის მდგრადობა ასეთი
მნიშვნელოვანი? რამდენად მდგრადი უნდა იყოს დესტინაცია კანონის და/ან მორალის
თვალსაზრისით და ხომ არ ეწინააღმდეგება მდგრადობის პოპულარიზაცია დესტინაციის

103
ეკონომიკური განვითარების მიზნებს? რამდენად გაცნობიერებული აქვთ დესტინაციის
მდგრადობის პრინციპები დაინტერესებულ მხარეებს?
ტურიზმის მდგრადი განვითარების იდეა საფუძველს იღებს გერმანიიდან (1713, Forestry
Sciences) და მსოფლიოს მიერ მხოლოდ მე–20 საუკუნის მიწურულს იქნა აღიარებული,
როგორც უმნიშვნელოვანესი იდეა გარემოსდაცვით პოლიტიკაში.
ტერმინი „მდგრადობა“ გამოიყენებოდა როგორც პოპულარული ტერმინი, რაიმე
სპეციფიკური მნიშვნელობის გარეშე. მდგრადობის არსის ახლებური, ინოვაციური
გააზრება სათავეს იღებს ეგრეთ წოდებული ბრანდტლენდის კომისიის ანგარიშის:- “Our
Common Future”, ოფიციალურად “World Commission of Environment and Development“. 1987”
შემდეგ. ანგარიშის მთავარი არსია: გარემოსა და მისი განვითარების განუყოფელობა,
სწორად აქედან იწყება აქტიური დისკუსიები გარემოს მდგრადი განვითარების ფართო
ასპექტებში საზოგადოების ჩართულობის მნიშვნელობაზე.
აღნიშნულმა ანგარიშმა სერიოზული გავლენა მოახდინა რიო-დე-ჟანეიროს სამიტის
(Earth Summit in Rio de Janeiro, Brazil,1992) რეზოლუციებზე ხანგრძლივვადიანი
გარემოსდაცვითი ღონისძიებების შესახებ. კონცეფციას გამოუჩნდნენ ოპოზიციონერებიც,
რომლებიც მას განიხილავდნენ როგორც ცუდ კომპრომისს გარემოს დაცვასა და
ეკონომიკური ზრდისაკენ სწრაფვას შორის.
შემდგომში ჩამოყალიბდა „ძლიერი მდგრადობის“ თეორია (კონრად ოტი, რალფ
დორინგი, 2004), რაც ე.წ. გრეიფსვალდის მიდგომის სახელითაა ცნობილი. ამ მიდგომით
მდგრადობა განიხილება როგორც ნორმატიული ტერმინი, რომელიც ეხება ეკონომიკური
აქტივობებისა და ცხოვრების სტილის ფორმებს, რაც მომავალი თაობების წინაშე მორალურ
ვალდებულებებს ეფუძნება. მდგრადობა შეფასდა როგორც კოლექტიური მიზანი, რაც
იწყება ინდივიდებისაგან და გადადის კოლექტიურ პასუხისმგებლობაში.
„მდგრადობის ეთიკის კონცეფციების არსი მდგომარეობს ახლანდელი და მომავალი
თაობების წინაშე სამართლიანობის გავრცელებასა და ვალდებულებების შესრულებაში“
(Ott,K. and Doring,R. Theorie und Praxis starker nachhaltigkeit. Marburg. Metropolis-verlag. 2008)

104
 მეცნიერთა ნაწილი დესტინაციის მდგრადობას განიხილავს არა მხოლოდ
გარემოსდაცვითი პოლიტიკის მოთხოვნად, არამედ ეკონომიკურ და საზოგადოებრივ
მდგრადობადაც და თვლის, რომ მათ შორის მყარი წონასწორობა უნდა იყოს დაცული.
რასაც ჩვენც ვეთანხმებით. მაინც რას ნიშნავს მდგრადი დესტინაცია?

მდგრადი
მენეჯმენტი
მდგრადი მდგრადი
საზოგადოება გარემო

მდგრადი
მდგრადი მდგრადი
დესტინაცია
კულტურული
ეკონომიკა მემკვიდრეობა

როგორც სქემიდან ჩანს, დესტინაციის მდგრადობა არის ეკონომიკური, სოციალური,

გარემოსდაცვითი და ეთიკური კატეგორია.
UNWTO (www.unwto.org) მიერ მდგრადი ტურიზმი განსაზღვრულია, როგორც
ტურიზმის განვითარების ინიციატივა, რომელიც აღწევს ბალანსს ბუნებრივ გარემოს,
ეკონომიკასა და სოციო-კულტურულ ასპექტებს შორის და წარმოადგენს
ხანგრძლივვადიანი სარგებლის მოტანის გარანტიას მიმღები საზოგადოებისათვის.
როგორც ვხედავთ, გაეროს ტურიზმის მსოფლიო ორგანიზაცია ტურიზმის მდგრადობის
განსაზღვრისას განუყოფლად განიხილავს სამ სფეროს: ბუნებრივ გარემოს, ეკონომიკურს
და სოციო-კულტურულს. თუ კიდევ უფრო ჩავღრმავდებით ამ დეფინიციაში მივალთ
დასკვნამდე, რომ მდგრადმა ტურიზმმა უნდა უზრუნველყოს:

1. ბუნებრივი რესურსების ოპტიმალური მოხმარება; ეკოსისტემების

ბიომრავალფეროვნების მხარდაჭერა, დაცვა, შენახვა;

105
 2. სოციო-კულტურული ავთენტურობის პატივისცემა, მატერიალური და
არამატერიული კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა; კულტურათა შორის
ურთიერთგაგების და ტოლერანტობის ჩამოყალიბებაში წვლილის შეტანა;
3. ხანგრძლივვადიანი სოციო-კულტურული სარგებელი, სამართლიანად
გადანაწილებული ადგილობრივი საზოგადოების ყველა მონაწილეზე. მათ
შორისაა სტაბილური დასაქმება, შემოსავლების ზრდის შესაZლებლობა,
სოციალური სერვისები და სიღარიბის აღმოფხვრა.
ეს არის ე.წ. ტურიზმის მდგრადი განვითარების სამმაგი პრაქტიკული შედეგი ანუ
სარგებელი, რომელსაც მოუტანს ინვესტიციები გარემოს, ეკონომიკას, კულტურას და
მათგან გამომდინარე -ადგილობრივ საზოგადოებას.
ზოგიერთი გამოყოფს მდგრადი მენეჯმენტის მეოთხე სარგებელსაც: ვიზიტორთა და
რეზიდენტთა განათლების დონის ამაღლება, რაც ხელს უწყობს განსხვავებული
კულტურებისა და ეკოსისტემების სიღრმისეულ გაგებას.

ადამიანთა დიდი ნაწილი მდგრად ტურიზმს აიგივებს გარემოს მდგრადობასთან,

„მწვანე ტურიზმთან“, „ეკო-მეგობრულ“ სასტუმროებთან, ენერგიის ბუნებრივ წყაროებთან,
დაცულ ტერიტორიებთან, პასუხისმგებლიან კომპანიებთან, რომლებიც აკონტროლებენ
ნარჩენებს, წყლის ხარისხს, ხარჯს და ა.შ. რაც, რაღა თქმა უნდა, სწორია, ოღონდ
ნაწილობრივ, ვინაიდან გარემოს მდგრადობა მდგრადი ტურიზმის მხოლოდ ერთერთი
შემადგენელია. „მწვანე დესტინაცია“ შეიძლება იყოს იმდენად მწვანე, რამდენადაც ეს
შესაძლებელია, მაგრამ ის ჯერ კიდევ არ არის მდგრადი. იმისთვის, რომ დესტინაცია იყოს
მდგრადი ის, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ სამ მნიშვნელოვან ასპექტს უნდა მოიცავდეს:
გარემოს მდგრადობას, სოციო-კულტურულ მდგარდობას, ეკონომიკურ მდგრადობას და
დესტინაცია მდგრადი უნდა იყოს სამივე მიმართულებით!!!!
გარემოს მდგრადობა
გარემოს ტურიზმისთვის უდიდესი მნიშვნელობა აქვს. იქნება ეს ბუნებრივი (
სანაპიროები, ტყეები, მდინარეები და ა.შ.), თუ ადამიანის მიერ შექმნილი (ისტორიული
ძეგლები, შენობები, სასახლეები, ნანგრევები და ა.შ.) დაცული უნდა იყოს. დესტინაციის

106
გარემოს დაცვა კი გულისხმობს, რომ მისი ყველა ტიპის რესურსი უნდა იყოს დაცული,
რათა მისი გამოყენება შეძლონ მომავალმა თაობებმაც. ეს კი გაცილებით მეტია, ვიდრე
მხოლოდ „მწვანე დესტინაცია“
სოციო-კულტურული მდგრადობა
ტურისტების ნაკადები დესტინაციის ადგილობრივ საზოგადოებაზე გარკვეულ სოციო-
კულტურულ გავლენას ახდენს, მაგალითად ტურისტების დიდი კონცენტრაცია,
სხვადასხვა უცხო ღირებულებებთან შეხება, ტურისტულ ინდუსტრიაში მიგრანტების
დასაქმება და სხვა. სოციო-კულტურულმა მდგრადობამ უნდა უზრუნველყოს
კულტურული გაცვლები, ადგილობრივი ტრადიცების დაცვა, ადგილობრივი მოსახლეობის
ჩართვა ტურიზმის ინდუსტრიაში.
ეკონომიკური მდგრადობა
მდგრადობის პროპაგანდით დაკავებული არასამთავრობო ორგანიზაციები, ზოგჯერ
მკვლევარებიც მხედველობაში არ იღებენ ისეთ მნიშვნელოვან ფაქტორს, როგორიცაა
ეკონომიკა. თუმცა სწორედ ეკონომიკაა ის, რაც ტურიზმის მდგრადობას განაპირობებს.
ეკონომიკური მდგრადობა ხელს უწყობს კავშირების გამყარებას და ადგილობრივი
საზოგადოებისთვის ფინანსური სარგებლის მოტანას. სასტუმროებს ან კომპანიებს,
რომლებიც მხოლოდ უცხოელებზე არიან ფოკუსირებულნი, პრაქტიკულად არ შექვთ
წვლილი ლოკალური დესტინაციის მდგრადობაში. ამ ტიპის კომპანიებმა უნდა
გაითავისონ, რომ მათ სამართლიანად უნდა გაანაწილონ ფინანსური მოგება, რომელსაც
იღებენ ტურიზმისაგან დეტინაციაში.

მდგრად ტურიზმს ამა თუ იმ სახის სარგებელი მოაქვს ყველა ჩართული

მონაწილე მხარისთვის და არა ხოლოდ ერთერთი მათგანისთვის,
თუნდაც ეს იყოს ტურისტი.

ამდენად დესტინაციის მდგრადობის შეფასებისას მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ:

 რას ფლობს დესტინაცია საკუთრებაში;

107
  რომელი დესტინაციაა უფრო ეკო-მეგობრული;
 რომელ დესტინაციაშია უფრო მეტი ადგილობრივია დასაქმებული;
 რომელი მათგანს შეაქვს მეტი წვლილი ადგილობრივ ეკონომიკაში;
 რომელი უფრო მგრძნობიარეა ტურიზმის ნეგატიური ზემოქმედების მიმართ.

ბევრი რამ დამოკიდებულია სიტუაციაზე, რომელიც არსებობს ამა თუ იმ

დესტინაციაში, მაგალითად, რამდენად ჯანმრთელი და/ან ღარიბია რეგიონის
მოსახლეობა? რამდენად ესმის ადგილობრივ მოსახლეობას ის თავისებურებანი, რომელნიც
მიმზიდველს ხდიან მათ რეგიონს? როგორ უნდა გამოიმუშაონ ფული და მიიღონ
სარგებელი? ტურისტთა რომელი კატეგორიაა უფრო ხელსაყრელი დესტინაციისათვის?
რამდენ ტურისტს დაიტევს დესტინაცია და რა უნდა აკეთონ მათ? ასე რომ, კარგი
მენეჯმენტი ნიშნავს დესტინაციაზე, როგორც სისტემაზე ფიქრს და არა მხოლოდ მის
რომელიმე ღირსშესანიშნაობაზე.
მ. მაზილუს ნაშრომში „ Mirela Mazilu. Sustainable Tourism of Destination, Imperative Triangle
Among: Competitiveness, Effective Management and Proper Financing“. University of Craiova,
Department of Geography Romania. Sustainable Development – Policy and Urban Development –
Tourism, Life Science, Management and Environment (http://cdn.intechopen.com/pdfs/29224.pdf Feb
24, 2012). მდგრადი ტურისტული დესტინაცია შედარებულია ტურისტულ პროდუქტთან,
რომელსაც ყიდულობს ტურისტი. ავტორი მიიჩნევს, რომ მდგრადი ტურიზმის
მისაღწევად, თითოეული მონაწილის მიერ შემდეგი აქტივობები უნდა განხორციელდეს:

108
 მდგრადი
დესტინაცია

მონაწილეები

ტურისტული ადგილობრივი
ტურისტი ხელისუფლება
ბიზნეს სექტორი მოსახლეობა

ტურისტის
ეთიკის სასტუმროები, ადგილობრივი  მონაწილეობა
კოდექსის გადაწყვეტილებების
დაცვა ტუროპერატორები რეგიონული მიღების პროცესში;
 კონსულტაციებში,
ცენტრალური მიზნობრივ
ჯგუფებში;
 ენერგიის, წყლისა და  დესტინაციის მართვა,
 ადგილობრივი
ნარჩენების მართვა; დაგეგმვა და
პროდუქტის
 ტრანსპორტის განვითარება
ხარისხის
მენეჯმენტი;  კულტურული და
განვითარება;
 გარემოს დაცვის ბუნებრივი
 დესტინაციის
სისტემა; სიმდიდრეების
წარდგენა.
 ეკო-ნიშნები; მართვა;
 მდგრადი  ტურისტთა ნაკადების
კონსტრუქციები მართვა;
 მწვანე პოლიტიკა;  მოძრაობა და ა.შ.
 საკვები; დესტინაციისკენ და
 საკადრო პოლიტიკა დესტინაციამდე;
 ტურიზმი
და ა.შ.
ყველასათვის;
 დასაქმება

დესტინაციის მდგრადი მენეჯმენტის ინოვაციურ

და ა.შ. მიდგომად ითვლება ადგილობრივ

საზოგადოებაზე დაფუძნებული ტურიზმის განვითარება (Community Based Tourism),

ვინაიდან ტურიზმის როგორც პოზიტიურ, ისე ნეგატიურ ზეგავლენას სწორედ
ადგილობრივი საზოგადოება განიცდის განსაკუთრებულად.

109
 თუ დესტინაციის მდგრადობას შევადარებთ პირამიდას, მის სათავეში უნდა იყოს
საზოგადოების მდგრადობა.

საზოგადოების
მდგრადობა

გარემოს მდგრადობა

ეკონომიკური და
სოციალური მდგრადობა

ამდენად, ტურიზმის მდგრადობის საფუძველი დესტინაციების მდგრადობაა,

დესტინაციების მდგრადობა კი ფასდება ადგილობრივი საზოგადოების, გარემოსა და
ეკონომიკური და სოციალური მდგრადობით!

უნდა აღინიშნოს, რომ დესტინაციის მდგრადობის იდეის პოპულარიზაციამ გააჩინა

ერთგვარი ეჭვი: ხომ არ ეწინააღმდეგება ეს ბალანსი დესტინაციის ეკონომიკური
განვითარების კონკურენტულ ინტერესებს?
ტურიზმის პრიორიტეტულობის აღიარებით, საქართველოს ხელისუფლება ცდილობს
ტურიზმში უცხოური ინვესტიციების მოზიდვას და ეკონომიკური სარგებლის ზრდას.
როდესაც ვსაუბრობთ პოტენციურ სარგებელზე ლოკალურ დესტინაციებში, პირველ
რიგში აღინიშნება ხოლმე სამუშაო ადგილების შექმნა, რაც, რაღა თქმა უნდა,
მნიშვნელოვანი საკითხია. თუმცა, თუ სამუშაო ადგილების შექმნაში იგულისხმება
დამოუკიდებელი მეურნე გლეხის ტრანსფორმირება კურორტებზე სეზონურად
დასაქმებულ მომსახურე პერსონალთა დაქირავებულ საზოგადოებად-ძნელია ვისაუბროთ
პასუხისმგებლობაზე ამ საზოგადოების მდგრადი განვითარების მიმართ. პირიქით,
ტურიზმის განვითარების მიზნები უპირველესად ამ საზოგადოების ინტერესებს უნდა
ითვალისწინებდეს.

110
 ტურიზმი, რომლის მისიაა მდგრადი შემოსავლებისა და კეთილდღეობის მხარდაჭერა,
ლოკალურ დესტინაციებში უნდა ემსახურებოდეს შემდეგ მიზნებს:
1. ტურიზმის ნეგატიური გავლენის მინიმიზაცია და ტურიზმის პოზიტიური გავლენის
მაქსიმიზაცია ადგილობრივი საზოგადოებისათვის – ეს არის ტურიზმის სამართლიანი
საქმიანობა.
2. ლოკალური დესტინაციის საზოგადოების განვითარების წინწაწევას;
აღნიშნული თეორიულად შესანიშნავი მიდგომაა, თუმცა ამ მიდგომის პრაქტიკაში
გატარება რიგ პრობლემას ხვდება.

7.2. დესტინაციის მდგრადი განვითარება და ადგილობრივი

საზოგადოების ცხოვრების ხარისხი
მდგრადი განვითარების პრინციპმა მნიშვნელოვნად შეცვალა დამოკიდებულება
განვითარების, კეთილდღეობისა და სხვა საზოგადოებრივი მოვლენების მიმართ. ქვეყნის
კეთილდღეობის განსაზღვრის კლასიკური გზაა ერთიან ეროვნულ შემოსავალზე ან ერთ
სულ მოსახლეზე შემოსავალზე დაყრდნობა. თუმცა ახლებური მიდგომა მას არასაკმარისად
მიიჩნევს, რადგანაც ეს მაჩვენებლები არა საზოგადოების განვითარების საერთო დონის,
არამედ უფრო ეკონომიკური აქტივობის ინდიკატორებს წარმოადგენენ, მასში არ აისახება
მოსახლეობის კეთილდღეობა, ჯანმრთელობა, ბედნიერება, გარემოს მდგომარეობა,
ბუნებრივი რესურსების ხარჯვის მაჩვენებლები, საზოგადოების სოციალური და
ფსიქოლოგიური მაჩვენებლები. ბოლო დროს ეკონომისტთა და სოციოლოგთა მცდელობა
მიმართულია იქით, რომ სინთეზურ მაჩვენებლებში ისეთი ფასეულობებიც აისახოს,
რომლის ფულადი გამოხატვა შეუძლებელია, ვინაიდან მდგრადი ტურისტული
განვითარება არა მარტო ეკონომიკური, არამედ სოციალური კატეგორიაცაა!
და მაინც, როგორ შეიძლება შევაფასოთ, თუ რამდენად მდგრადია საზოგადოების
განვითარება?
საზოგადოების მდგრადი განვითარების მთავარი მახასიათებელია მისი ცხოვრების
ხარისხი, რაც თანამედროვე მეცნიერების სულ უფრო მზარდი ინტერესის ობიექტია.

111
 როგორც მკვლევართა, ისე პრაქტიკოსთათვის აშკარაა რომ ტურიზმს შეუძლია ყველა
ჩართული მხარის/მონაწილის ცხოვრების ხარისხზე არსებითი გავლენის მოხდენა:
ადგილობრივ საზოგადოებაზე, ტურიზმში დასაქმებულებზე, ტურიზმის მომსახურების
სახეზე, დესტინაციის კეთილმოწყობაზე, ტურისტის გამოცდილებაზე.
ტერმინი „ცხოვრების ხარისხი“ ჯერ კიდევ მე-20 საუკუნის მეორე ნახევრიდან
მკვიდრდება როგორც სამეცნიერო ლიტერატურაში და სტრატეგიულ დოკუმენტებში, ისე
პრაქტიკოსთა შორის. თუმცა მისი ზუსტი დეფინიცია და საკითხისადმი ერთგვაროვანი
მიდგომა ჯერ კიდევ არ არსებობს.
დეფინიციათა უმრავლესობა:
 ან განსაზღვრავს ცხოვრების ხარისხის დამახასიათებელ ფაქტორებს;
 ან/და აქცენტირებულია ამ ფაქტორების გაუმჯობესების აუცილებლობაზე, რაც
ზეგავლენას მოახდენს მოსახლეობის სოციალურ, ეკონომიკურ და ეკოლოგიურ
კეთილდღეობაზე.
საზოგადოების ცხოვრების ხარისხის ცნობილი მკვლევარის მ. სირჯის მტკიცებით
„ცხოვრების ხარისხის“ მოდელი მეცნიერების 3 სფეროს უკავშირდება: სოციოლოგია,
ფსიქოლოგია და მედიცინა (Uysal, M., Perdue, R. and Sirgy, M.J. eds.: Handbook of Tourism and
Quality-ofLife Research. Enhancing the Lives of Tourists and Residents of Host Communities.
Dordrecht, Springer, 2012, 702 p).
ტურიზმის დარგის ცნიბილი მკვლევარი ჯ. ჯაფარი წერდა „მიმზიდველი
საცხოვრებელი ადგილი მიმზიდველი ადგილია ვიზიტისთვისაც“. დესტინაცია, რომელიც
რეზიდენტების ცხოვრების დაბალი ხარისხით ხასიათდება, ვერ შესთავაზებს ტურისტს
მაღალი ხარისხის გამოცდილებას. ვიზიტორს იზიდავს კმაყოფილი საზოგადოება!
ტურიზმზე დამოკიდებული ცხოვრების ხარისხის ინდექსის განვითარების მაგალითები
აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში (უნგრეთი, სლოვენია) 2006 წლიდან დაიწყო. მაგალითები
ცხადყოფენ, რომ მკვლევარები ცდილობდნენ ტურიზმსა და ცხოვრების ხარისხს შორის
კორეალაცია შემდეგი 5 ფაქტორის მიხედვით დაედგინათ: (Constanza, R. 2008. Stewardship
for a „Full” World. Current History107. (705): 30–35.)

112
 1. ვიზიტორის მოტივაცია
2. მოგზაურობის თავისებურებანი
3. ტურიზმის გავლენა
4. ტურისტული დესტინაციის თავისებურებანი
5. მოგზაურობის, როგორც აქტივობის შეფასება
ტურიზმისა და ცხოვრების ხარისხის ურთიერთკავშირის ცნობილი მკვლევარი ფ.არეფი
(Fariborz Aref. The effects of tourism on quality of life. Life Science Journal. 2011; 8 (2):26-30]
ამტკიცებს, რომ ტურიზმი დადებით გავლენას ახდენს დესტინაციის მოსახლეობის
ცხოვრების ხარისხზე. მისი კვლევების საფუძველზე დადგინდა, რომ ტურიზმის დადებითი
გავლენა დესტინაციაზე განსაკუთრებით ვლინდება სამი მიმართულებით;
1. ემოციური კეთილდღეობა
2. ადგილობრივი საზოგადოების კეთილდღეობა
3. შემოსავლები და დასაქმება
მაშინ, როდესაც ეს გავლენა შედარებით ნაკლებია ჯანმრთელობაზე, დაცულობაზე და
უსაფრთხოებაზე (http://www.lifesciencesite.com.)
კ. კიმის მტკიცებით, როგორც კი ადგილობრივი საზოგადოება ყალიბდება დესტინაციად,
ის მყისიერად ექცევა ტურიზმის ზეგავლენის ქვეშ, რის გამოც რეზიდენტების მხარდაჭერა
მთავარ ამოცანად უნდა იქცეს ტურიზმის განვითარების მესვეურთათვის. ეს მხარდაჭრა
უაღრესად მნიშვნელოვანია დესტინაციის განვითარების, მართებული დაგეგმვის,
წარმატებული ოპერირებისა და ტურიზმის მდგრადობის მიზნების მისაღწევად. (Kyungmi
Kim. The effects of Tourism Impact upon Quality of Life of Residents in the community. 2002
Blacksburg, Virginia. Dissertation, pdf). რეზიდენტების ცხოვრების ხარისხი კი ადგილობრივი
ხელისუფლების ძირითადი საზრუნავი უნდა გახდეს.
მრავალი შრომა მიეძღვნა ტურიზმის ეკონომიკურ, სოციალურსა და გარემოს დაცვასთან
დაკავშირებულ საკითხებს, თუმცა ცოტაა კვლევები, რომლებიც ასახავენ ტურიზმის
ზეგავლენას დესტინაციის რეზიდენტების ცხოვრების ხარისხზე. განსაკუთრებით -
საქართველოში. ამ ზეგავლენის ცოდნა დაეხმარება ადგილობრივი სტრატეგიის

113
შემმუშავებლებსა და საზოგადოების განმავითარებლებს მოაღწიონ ტურიზმის
განვითარების დასახულ მიზნებს დესტინაციაში.
აკადემიურ ლიტერატურაში, რომელიც უკავშირდება ტურიზმის ზეგავლენის
საკითხებს, ცხოვრების ხარისხის კონცეფცია საკმაოდ ბუნდოვნადაა წარმოდგენილი.
მეცნიერები იკვლევენ გარკვეულ დეტალებს იმ წვლილისა, რომელიც ტურიზმს შეუძლია
შეიტანოს ადგილობრივი მოსახლეობის ცხოვრების ხარისხის მრავალ ასპექტში:
დასვენება, რელაქსაცია, ტონუსი/საერთო ატმოსფერო, ცოდნის განვითარება, სილამაზის
შეგრძნება, ესთეტიკური გრძნობები, ახალი შესაძლებლობების გაჩენა და სხვა ( Constanza,
R. 2008. Stewardship for a „Full” World. Current History107. (705): 30–35).
მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის მიერ ცხოვრების ხარისხი განსაზღვრულია,
როგორც ინდივიდების მიერ მათი მდგომარეობის აღქმა კულტურისა და ღირებულებათა
სისტემის იმ კონტექსტში, რომელშიც ცხოვრებენ და ურთიერთობებში მათ მიზნებთან,
მოლოდინებთან, სტანდარტებსა და ინტერესებთან. ეს არის კეთილდღეობის ხარისხი,
რომელსაც გრძნობს ინდივიდი ან ხალხის ჯგუფი.
ნაშრომში Enhancing the Lives of Tourists and Residents of Host Communities (Uysal, M., Perdue,
R. and Sirgy, M.J. eds.: Handbook of Tourism and Quality-of Life Research.. Dordrecht, Springer, 2012,
702 p.) ღრმადაა გაანალიზებული სხვადასხვა მიდგომები ადგილობრივი საზოგადოების
ცხოვრების ხარისხსა და მისი ინდიკატორების შესახებ, რომლის თანახმად:
 ცხოვრების ხარისხის ინდიკატორები შესაძლებლობას იძლევა დავაკვირდეთ თუ
რამდენად სწორად იქცევა ხელისუფლება წინა ხელისუფლებასთან ან სხვა ქვეყნებთან
შედარებით, რამდენად აისახება სხვადასხვა გადაწყვეტილება ცხოვრების ხარისხზე
დესტინაციაში (Delibasic et al., 2008).
 ცხოვრების ხარისხი შეიძლება გაიზომოს იმით, თუ რამდენად ხანგრძლივად და
ბედნიერად ცხოვრობენ ადამიანები“. Veenhoven (2005, p. 61)
 აზრით ცხოვრების ხარისხი უნდა იზომებოდეს მოსახლეობის კეთილდღეობით,
ცხოვრებისაგან კმაყოფილებით, შექმნილი ბედნიერებით და არაავადობით ( Argyle & Lu
.1990)

114
 კ. კიმის (2002) მოსაზრებით, ცხოვრების ხარისხი კეთილდღეობის 5 სფეროს მოიცავს:
მატერიალური კეთილდღეობა, სოციალური კეთილდღეობა, ემოციური კეთილდღეობა,
ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება. დესტინაციის მოსახლეობის ცხოვრების ხარისხი
გაზომვასაც ეს 5 კატეგორია უდევს საფუძვლად და დღემდე ერთერთ პოპულარულ
მეთოდად ითვლება.

1. მატერიალური კეთილდღეობა: მატერიალური კეთილდღეობით კმაყოფილებას

გამოხატავს : ცხოვრების ხარჯები, შემოსავლები და დასაქმება;
2. სოციალური კეთილდღეობა: საზოგადოების ცხოვრების მრავალი ასპექტი და
რეგულაცია არსებობს, რაც აყალიბებს მოსახლეობის მადლიერებას ან უკმაყოფილებას
გაცილებით ფართო მასშტაბებით, ვიდრე მათი დესტინაციის ფარგლებია;
3. ემოციური კეთილდღეობა: ემოციური კეთილდღეობა შეიძლება გამოხატულ იქნეს და
სულიერი კეთილდღობით, დასვენების შესალებლობებითა და ხარისხით;
4. ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება : გამოიხატება ჯანმრთელობის და უსაფრთხოების
დაცვით კმაყოფილებით.

რა ეფექტის მოტანა შეუძლია მდგრად ტურიზმს დესტინაციისთვის?

2004 წლიდან 2010 წლამდე ჟურნალი „National Geographic Traveler“

:(http://traveler.nationalgeographic.com/2009/11/destinations-rated/intro-text) იკვლევდა
ტურიზმის გავლენას მსოფლიოს 133 დესტინაციაზე; კვლევაში ჩართული იყო მსოფლიოს

115
437 ექსპერტი, რომელთა კვლევები და მოსაზრებები დესტინაციების მდგრადობისა და
ხარისხის შესახებ ეფუძნებოდა ექვს კრიტერიუმს:
1. გარემო;
2. კულტურული ერთიანობა;
3. მატერიალური მემკვიდრეობა;
4. ესთეტურობა;
5. ტურიზმის მენეჯმენტი;
6. საერთო ტრენდები.
ამ კვლევებზე დაყრდნობით თითოეულ დესტინაციას მინიჭებული აქვს შესაბამისი
კომბინირებული ქულა („133 Places Rated“- National Geographic Traveler).
კვლევებმა გამოავლინა მნიშვნელოვანი საერთო სურათი. მაგალითად, ყველაზე მაღალი
ქულები მინიჭებული აქვთ დესტინაციებს, რომლებმაც თავი აარიდეს ტურისტთა
ნაკადებით გადატვირთულობას. ამ პოპულარულ დესტინაციებს მიეკუთვნებიან,
მაგალითად, ნორვეგიის დასავლეთი ფიორდები, ნორვეგია (87 ქულა 100-იდან), მდ.
დუეროს ხეობა, პორტუგალია (76 ქულა 100-იდან), კ. პალავანი, ფილიპინები (72 ქულა 100-
იდან).
ტურისტებით გადატვირთული, არასწორად ათვისებული და მეტისმეტად
კომერციალიზებული პერიფერიული დესტინაციებისთვის მინიჭებული ქულები-დაბალია.
აქვე უნდა ითქვას, რომ ტურისტებით გადატვირთული ალჰამბრა, მავრიტანული
პერიოდის არქიტექტურული ანსამბლი სამხრეთ ესპანეთში, ქალაქ გრანადის მშვენება -
ასევე მაღალი ქულითაა შეაფასებული (81 ქულა 100-იდან).
საუკეთესოდ ითვლება ტურიზმი, რომელიც ხელს უწყობს და ახალისებს დესტინაციის
მიმზიდველი ღირსშესანიშნაობების დაცვას. მაგრამ, როდესაც ტურიზმის ბიზნესი
ამჟღავნებს ღირსშესანიშნაობების ექსპლუატაციის მიმართ გადამეტებულ
მომხმარებლობას, ძლიერ დამოკიდებული ხდება ტურისტებზე და ცდილობს დღითიდღე
გაზარდოს ტურისტთა ნაკადები მგრძნობიარე ატრაქციებთან - ტურიზმი
დესტრუქციულად არის შეფასებული!

116
 ნაკლებად ცნობილი დესტინაციების პრობლემები რადიკალურად განსხვავდება
ზემოაღნიშნული პრობლემებისაგან. ამ ტიპის დესტინაციების მიზანია ტურიზმის
განვითარება რაც შეიძლება მოკლე დროში და ეკონომიკური სარგებლის მიღება. სწორედ ამ
შემთხვევაში უშვებენ ტურიზმის განვითარებაზე პასუხისმგებელი ან/და დაინტერესებული
პირები არსებით შეცდომებს, რაც ზოგადად შეიძლება შევაფასოთ, როგორც მდგრადი
მენეჯმენტის პრინციპების უგულებელყოფა; ინვესტორების ინტერესების გადაჭარბებული
ლობირება („ძნელი იქნება დეველოპერების ბულდოზერებთან, ბრაკონიერების თოფებთან
და მეტყევეების ნაჯახებთან გამკლავება“ (J.Stange,D.Brown გვ.11) და დესტინაციის
მონაწილეთა ინტერესების გაუთვალისწინებლობა. ( ჩვენ არ ვაკნინებთ ეკონომიკური
მოგების მნიშვნელობას, რომლის გარეშე ვერ შეიქმნება სათანადო ფონდი, რომელიც
დაიცავს ადგილობრივი საზოგადოების ინტერესებს, გარემოს, ღირსშესანიშნაობებს,
ისტორიული შენობებს).
ტურიზმის გონივრული განვითარება, გარემოს დაცვა, სიღარიბის აღმოფხვრა-ყოველივე
ეს ერთობლივ მუშაობას საჭიროებს.
მდგრადი დესტინაციების მართვის ხერხები

მონრეალის დესტინაციის ხარისხის ცენტრმა (www.ced.travel) UNWTO -ს

თანამონაწილეობით შეიმუშავა დესტინაციების უპირატესობების გაზომვის სისტემა SMED
(System of Measuring Excellence for Destinations). ეს შედარებით ახალი მეთოდია, რომლის
რეკომენდაციებს უკვე იყენებს არა ერთი ქვეყანა. ამ რეკომენდაციების დანერგვისთვის
ევროკომისიამ 30 მლნ. ევრო გამოყო, რაც გულისხმობს დმო-ების შექმნას, ეროვნული
ტურიზმის განვითარების სტრატეგიის შემუშავებას და ტურიზმის საინფორმაციო ქსელის
შექმნას.
ამდენად, სამეცნიერო კვლევები და კვლევებზე დაფუძნებული გადაწყვეტილებები -
ერთერთი მნიშვნელოვანი ასპექტია დესტინაციის მდგრადი განვითარებისათვის.
მონიტორინგი. დესტინაციის მდგრადობის მისაღწევად და შესანარჩუნებლად
მნიშვნელოვანია ერთობლივი მონიტორინგი ბიზნესის, ადგილობრივი მოსახლეობის,
უცხოელი და ადგილობრივი ტურისტების წარმომადგენლების მონაწილეობით.

117
 ტურიზმის მდგრადობის თვალსაზრისით თითქმის ყველა განვითარებად ქვეყანას, მათ
შორის საქართველოსაც, იდენტური პრობლემები აქვს და ტურიზმის სწრაფი
განვითარებისადმი ლტოლვის პროცესში ერთსა და იმავე შეცდომებს უშვებს, კერძოდ
მათთვის დამახასიათებელია:
 ტურიზმის „ზემოდან-ქვემოთ“დაგეგმვა (ან საერთოდაც დაუგეგმავი, უკონტროლო
ქმედებები);
 ადგილობრივი საზოგადოების ნაკლები ჩართულობა ტურიზმთან დაკავშირებულ
პროცესებში;
 დაინტერესებული მხარეების ინიციატივების სიმწირე;
 მდგრადობისადმი კომპლექსური მიდგომების სიმცირე;
 დესტინაციების განვითარების დაბალანსებული, პასუხისმგებლიანი და
სიცოცხლისუნარიანი მოდელების სიმცირე;
 ცალმხრივი მოგების ტენდენცია;
 ინვესტორთა ინტერესებზე ფოკუსირება;
 ინიციატივების ნაკლებობა დესტინაციის მდგრადი ეკონომიკური, სოციალური,
გარემოსდაცვითი და კულტურული განვითარების შესაძლებლობების
იდენტიფიცირებისათვის;
 მცირე აქტივობები მდგრადობის გაცნობიერების ამაღლების თვალსაზრისით.
ეს პრობლემები, მათი გამომწვევი მიზეზები, გადაჭრის ეფექტიანი ღონისძიებები ღრმა
ანალიზს, კვლევას და ინოვაციურ მიდგომებს საჭიროებს. ტურიზმის ინოვაციური
მენეჯმენტი სულ უფრო მეტად ფოკუსირებულია ლოკალური დესტინაციების
მდგრადობასა და მის მართვაზე. მეცნიერები არ კამათობენ იმის თაობაზე, რომ
დესტინაცია ტურიზმის ბირთვია, შესაბამისად, იოლი შესაფასებელია თუ რა მნიშვნელობა
ენიჭება დესტინაციის მდგრადობას, რაც, პრაქტიკულად ტურიზმის მდგრადობის
ტოლფასია.

118
 7.3. დესტინაციის მდგრადი განვითარების ინდიკატორები
დესტინაციის მდგრადი განვითარების ინდიკატორები შემუშავებული აქვს UNWTO
(World Tourism Organization), GTSC (Global Sustainable Tourism Council) და სხვა
რელევანტურ ორგანიზაციებს. ბოლოდროინდელ შრომებს შორის განსაკუთრებით
საინტერესო და ახალია ევროპული ტურიზმის ინდიკატორების სისტემა დესტინაციის
მდგრადი განვითარებისათვის, ETIS (European Tourism Indicators System), რაც
შემუშავებულია ევროკომისიის მიერ 2013 წელს. განსხვავებით სხვა მეთოდოლოგიებისაგან,
ETIS კომპლექსური, ამომწურავი, მოქნილი და მოსახერხებელი სისტემაა, და რაც ყველაზე
უფრო მნიშვნელოვანია, მარტივად გამოსაყენებელი ყველა ლოკალური დესტინაციისათვის.
სისტემა შექმნილია იმისათვის, რომ დესტინაციებმა შეძლონ მათი საქმიანობის
მდგრადობის მონიტორინგი, მართვა, გაზომვა და გაუმჯობესება. ETIS მოიცავს სისტემის
დანერგვის და განხორციელების ნაბიჯებს, ძირითად და არასავალდებულო ინდიკატორებს
(27 ძირითადი და 40 არასავალდებულო), დესტინაციის მონაცემთა ნაკრების გამოყენების
ხერხებს, ინდიკატორთა დეტალურ სარეკომენდაციო (საცნობარო) ცხრილს.
იმის გათვლისწინებით, რომ დოკუმენტი შემუშავებულია ევროკომისიის მიერ,
რომლის პრიორიტეტია შეინარჩუნოს და განავითაროს ევროპის, როგორც მსოფლიოს
ლიდერი დესტინაციის პოზიციები, ETIS სისტემა მექანიკურად ვერ იქნება დანერგილი
საქართველოში და არც ყველა ინდიკატორი იქნება რელევანტური ქართული
რეალობისათვის.
როგორც აღვნიშნეთ, ევროპული ტურიზმის ინდიკატორთა სისტემა სპეციალურად
შემუშავებულია ტურისტული დესტინაციებისათვის. ამ სისტემის ძირითადი პრინციპები
ეფუძნება იმას, რომ დესტინაციის პასუხისმგებლობები, საკუთრება, გადაწყვეტილებათა
მიღების პროცესი, როგორც წესი - გადანაწილებულია. დესტინაციის ეფექტიანი
მენეჯმენტის ერთერთი ძლიერი გზა კი, სწორედ, ერთიანი პოზიციის შემუშავებაშია, რაც
მონაცემთა საერთო ბაზას უნდა ეყრდნობოდეს.
ხანგრძლივი დროის მანძილზე, დესტინაციის ტურიზმის შეფასებისა და
რეიტინგებისათვის ტურიზმის პოლიტიკის მესვეურნი ეყრდნობოდნენ და ენდობოდნენ

119
საკმაოდ შეზღუდულ სტატისტიკურ მონაცემებს, როგორიცაა ვიზიტორთა (ჩამოსვლების)
რაოდენობა, დასაქმება, ვიზიტორის კმაყოფილება. ეს მონაცემები მნიშვნელოვანია, თუმცა
არ გვაძლევს ტურიზმის გავლენის ამსახველ სრულ სურათს.
ინფორმაცია მონაცემთა ერთიანი ბაზისათვის ცხადია გამომდინარეობს ცალკეული
ინდიკატორებისაგან, თუმცა როგორც ინდიკატორი, ისე მისგან მიღებული ინფორმაცია
საჭირო და გამოსადეგი უნდა იყოს კონკრეტული დესტინაციის მიზნებისათვის, რათა
ხელი შეუწყოს გონივრული გადაწყვეტილებების მიღებას.
მნიშვნელოვანი კვლევები ჩატარდა ETIS სისტემის გამოყენებით ევროპის ქვყნებში და
უაღრესად ანგარიშგასაწევი ინფორმაცია მიეწოდა ტურიზმის პოლიტიკის შემუშავების
მესვეურთ, რომელსაც შემდგომში გამოიყენებენ გადაწყვეტილების მისაღებად.
უნდა აღინიშნოს, რომ სისტემა მორგებულია ლოკალურ დესტინაციებზე და ის
ნაკლებად გამოსადეგია ეროვნული ან რეგიონული მასშტაბებისათვის.

ETIS სისტემა იძლევა შესაძლებლობას მოგროვდეს ინფორმაციის

ფართო სპექტრი, რაც საშუალებას იძლევა შეიქმნას ადგილობრივ
საზოგადოებაზე, დესტინაციის ეკონომიკასა და გარემოზე ტურიზმის
გავლენის ამსახველი სრული სურათი და ნათლად დავინახოთ, თუ რა ხდება
რეალურად!!!

ქვეყნები, სადაც ეს სისტემა უკვე დაინერგა და ვითარდება ადასტურებენ, რომ ETIS

სისტემა საშუალებას მისცემს ადგილობრივ ხელისუფლებას:
 გაუმჯობესებული მონაცემები მიაწოდოს ტურიზმის პოლიტიკის შემმუშავლებსა და
გადაწყვეტილებების მიმღებებს;
 დანერგოს/შექმნას გონივრული მიდგომები ტურიზმის დაგეგმვისადმი;
 გამოკვეთოს არეალები, რომელთაც სჭირდებათ გაუმჯობესება/სრულყოფა;
 გამოკვეთოს სამოქმედო პრიორიტეტები/პროექტები;
 ეფექტიანად მართოს რისკები.

120
 როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ETIS კონკრეტული დესტინაციებისთვის არის შექმნილი
და ხელს უწყობს მისი მდგრადობის გაზომვას, მონიტორინგს, მართვას და განვითარებას.
აქამდე არსებული ინდიკატორები და კრიტერიუმები კი ზოგადად ტურიზმის
მდგრადობის განსაზღვრის შესაძლებლობას იძლეოდა. ისეთი ქვეყნებისათვის, როგორიცაა
საქართველო, რომელიც ცდილობს ტურიზმის აღორძინებას და საერთაშორისო
ტურისტულ ბაზარზე საკუთარი ადგილის დამკვიდრებას, სისტემა ძალზე მიშვნელოვანია,
რადგან ETIS-ის საბაზისო პრინციპია დესტინაციაში პასუხიმგებლობების, საკუთრებისა და
გადაწყვეტილებების მიღების პროცესების გადანაწილება;
სისტემა ითვალისწინებს, რომ დესტინაციის მართვაში ჩართულია უნდა იყოს ყველა
მონაწილე და დაინტრესებული მხარე, რაც წარმატებული მენეჯმენტის აუცილებელი
პირობაა. ერთპიროვნული, შეუთანხმებელი, არაკოორდინირებული გადაწყვეტილებები კი
განვითარებადი ქვეყნების ტურიზმის განვითარების ძირითად შეცდომად არის
აღიარებული.
გამოწვევებს, რაც არსებობს დესტინაციების წინაშე შეიძლება დაუპირისპირდეს
მხოლოდ გონივრული გადაწყვეტილებები, რომლებიც ღირებულ ინფორმაციას
დაეფუძნება. ღირებულ ინფორმაციის მოპოვება კი შესაძლებელია სწორედ ETIS-ის
სპეციფიკური ინდიკატორების გამოყენებით.
მონიტორინგის მიზნები დროდადრო იცვლება, ETIS მოქნილი სისტემის წყალობით
ხდება ინფორმაციის განახლება და ტურიზმის პოლიტიკის გამტარებლებისთვის მიწოდება,
რაც ძალიან მნიშვნელოვანია გადაწყვეტილებების მართებულად მიღებისათვის. სისტემის
დამკვიდრება და განვითარება ტურიზმის ინდუსტრიის წარმომადგენლებს მკაფიოდ
დაანახებს მათ ცენტრალურ როლს დესტინაციის მდგრადობის მიმართულებით, რასაც
ამჟამად ადგილი ნამდვილად არ აქვს.
სისტემის ავტორები მიიჩნევენ, რომ თუ კი დესტინაცია გადაწყვეტს გაზომოს
საკუთარი მდგრადობა ETIS-ის ინდიკატორების გამოყენებით, ასეთ შემთხვევაში
აუცილებებლი მრავალმხრივი კომუნიკაცია, განსაკუთრებით ადგილობრივ
მონაწილეებთან. ეს დაეხმარება ჩართულობის გაზრდას, ხელს შეუწყობს შეთანხმებული

121
გადაწყვეტილებების მიღების გაცნობიერებას, მნიშვნელოვნად გაზრდის მდგრადი
დესტინაციის პრინციპების მხარდაჭერას, რაც დაეფუძნება ინდიკატორების შედეგებს.
დესტინაციაში ტურიზმის განვითარებაზე პასუხისმგებელმა პირებმა უნდა გამოიყენონ
კომუნიკაციის მრავალფეროვანი საშუალებები და ცხადია, სოციალური მედიის სწრაფი და
მარტივი შესაძლებლობები.

7.4. დესტინაციის მდგრადი მენეჯმენტის კრიტერიუმები და

ინდიკატორები
დესტინაციის მდგრადობის კრიტერიუმები და ინდიკატორები გვეხმარება
დავაზუსტოთ თუ სად ვართ, სად გვინდა, რომ ვიყოთ და რა გზით უნდა ვიაროთ
მიზნისაკენ. კარგი ინდიკატორები გვეხმარება დავინახოთ და გავაცნობიეროთ პრობლემა,

მანამდე, სანამ ის სერიოზულ სახეს მიიღებს; გვაჩვენებს, სად გვაქვს პრობლება, რათა

დროულად გადავჭრათ ის.

დესტინაციის მდგრადობის ინდიკატორები განსხვავდება ტრადიციული ეკონომიკური,
სოციალური და/ან გარემოს ინდიკატორებისაგან, რომელნიც ასახავენ ერთერთი მათგანის,
როგორც დამოუკიდებელი სეგმენტის, მდგომარეობას. დესტინაციის მდგრადობის
ინდიკატორებმა კი, უნდა ასახონ რეალობა, რომელიც იქმნება სამივე მათგანის მჭიდრო
ურთიერთდამოკიდებულების შედეგად.
ქვემოთ მოცემულია ევროპის კომისიის მიერ შემუშავებული კრიტერიუმებისა და
ინდიკატორების ცხრილი დესტინაციის მდგრადი მენეჯმენტისათვის (ცხრილი N 1) და
სავარაუდო მონაწილეების სია ინდიკატორების შესაბამისი მონაცემების ბაზის
შესაქმნელად (ცხრილი N 2)

122
 კრიტერიუმები და ინდიკატორები დესტინაციის მდგრადი მენეჯმენტისათვის
ცხრილი N1

A ს ე ქ ც ი ა. დ ე ს ტ ი ნ ა ც ი ი ს მენეჯმენტი

კრიტერიუმი ინდიკატორები

A.1. ძირითადი დესტინაციების ხვედრითი წილი, რომელთაც აქვთ მდგრადი

A.1.1 ტურიზმის სტრატეგია/აქტივობები, განვითარების კონტროლი,
მდგრადი შეფასების ღინისძიებები
ტურიზმის არჩევითი რეზიდენტების ხვედრითი წილი, რომლებიც კმაყოფილნი
სახელმწიფო A.1.1.1 არიან ტურიზმის დაგეგმვაში და განვითარებაში ჩარ თულობით
პოლიტიკა არჩევითი დესტინაციების ხვედრითი წილი, რომლებიც წარმოდგენილნი
A.1.1.2 არიან დმო-ებში
A.2 ძირითადი დესტინაციების ტურისტული საწარმოების წილი (%),
მდგრადი A.2.1 რომელნიც იყენებენ გარემოს, ხარისხის, მდგრადობის CSR
ტურიზმის ნებყოფლობითი სერტიფიცირებას ან სხვა ზომებს
მენეჯმენტი არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომლებიც
ტურისტულ A.2.1.1 წარადგენენ მდგრადობის ანგარიშს GRI (Global Reporting
საწარმოებში Initiative ) თანახმად

A.3 ძირითადი ვიზიტორთა ხვედრითი წილი, რომლებიც კმაყოფილნი

მომხმარებლის A.3.1 დესტინაციაში მიღებული საერთო გამოცდილებით
კმაყოფილება
არჩევითი განმეორებით ჩამოსული ტურისტების ხვედრითი წილი (5 წლის
A.3.1.1 მანძილზე)
A.4 ძირითადი ვიზიტორთა ხვედრითი წილი, რომლებიც ინფორმირებულნი
ინფორმაცია და A.4.1 იყვნენ იმ ძალისხმევის შესახებ, რომელიც გასწია დესტინაციამ
კომუნიკაცია მდგრადობის უზრუნველსაყოფად

არჩევითი ბიზნესის საწარმოების ხვედრითი წილი, რომლებსაც აქვთ

A.4.1.1 კომუნიკაცია ვიზიტორებთან მდგრადობისათვის გაწეული
ძალისხმევის შესახებ პროდუქტის, მარკეტინგის, ბრენდინიგის
სახით.

B ს ე ქ ც ი ა. ე კ ო ნ ო მ ი კ უ რ ი ღ ი რ ე ბ უ ლ ე ბ ა

123
 B.1 ძირითადი ტურისტი/ღამე თვეში
ტურისტული B.1.1
ნაკადები ძირითადი ტურისტის დღიური დანახარჯები (სასტუმრო, საკვები,
დესტინაციაში B.1.2 სასმელი და სხვა მომსახურება)

არჩევითი ტურიზმის შედარებითი წვლილი დესტინაციის ეკონომიკაში

B.1.1.1 (% GDP)
არჩევითი ერთდღიანი ვიზიტორების რაოდენობა პიკურ სეზონზე და
B.1.1.2 არაპიკურ პერიოდებში
არჩევითი ერთღიანი ვიზიტორების დანახარჯი
B.1.1.3
B.2 ძირითადი ვიზიტის საშუალო ხანგრძლივობა (ღამე)
ტურისტული B.2.1
საწარმოების არჩევითი ერთდღიანი ვიზიტის საშუალო ხანგრძლივობა (საათი)
საქმიანობა B.2.1.1

არჩევითი 10 ყველაზე მსხვილი საწარმოს წილი, რომელიც ცართულია

B.2.1.2 დესტინაციის მენეჯმენტში და თანამშრომლობს მარკეტინგის
საკითხებში
ძირითადი დაკავების კოეფიციენტი განთავსების ადგილებში თვეში და
B.2.2 საშუალოდ წელიწადში
არჩევითი ოთახის საშუალო ფასი დესტინაციაში
B.2.2.1
B.3 ძირითადი ტურიზმში დასაქმებულთა ხვედრითი წილი დასაქმების
დასაქმების B.3.1 საერთო მაჩვენებელში
რაოდენობა და
ხარისხი არჩევითი ტურიზმში სეზონურად დასაქმებულთა ხვედრითი წილი
B.3.1.1
არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომლებიც
B.3.1.2 ახორციელებენ სტუდენტთა პრაქტიკას

B.4 ძირითადი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომლებმაც

უსაფრთხოება და B.4.1 ჩაატარეს სახანძრო უსაფრთხოების ინსპექცია ბოლო წელს
ჟანმრთელობა
არჩევითი ტურისტთა ხვედრითი წილი, რომლებმაც დაარეგისტრირეს
B.4.1.1 საჩივარი პოლიციაში

B.5 ძირითადი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომლებიც

ტურისტული B.5.1 აქტიურად აწარმოებენ ლოკალურ, მდგრად,
მიწოდების ქსელი ურთიერთმომგებიან პროდუქციასა და მომსახურებას

124
 არჩევითი დესტინაციების ხვედრითი წილი, რომლებშიც ვრცელდება
B.5.1.1 ლოკალური, მდგრადი, ურთიერთმომგებიანი პროდუქციისა და
მომსახურების განვითარების სტიმულირების პოლიტიკა

არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომლებიც

B.5.1.2 მინიმუმ 25% მარაგდებიან ადილობრივი მომწოდებლების
საკვებითა დ სასმელით

C ს ე ქ ც ი ა. ს ო ც ი ა ლ უ რ ი დ ა კულტურული ზეგავლენა

C.1 ძირითადი ტურისტების რაოდენობა დესტინაციისყოველ 100 მცხოვრებზე

სოციალური C.1.1
ზეავლენა არჩევითი ტურიზმით (ყოველთვიური/სეზონური) კმაყოფილი
ადგილობრივ C.1.1.1 რეზიდენტების ხვედრითი წილი დესტინაციაში
საზოგადოებაზე
არჩევითი საწოლების რაოდენობა კერძო სასტუმროებში ყოველ 100
C.1.1.2 რეზიდენტზე

არჩევითი გასაქირავებელი სახლების რაოდენობა ყოველ 100 სახლზე

C.1.1.3
C.2 ძირითადი ტურიზმის სექტორში დასაქმებულ ქალთა და მამაკაცთა
გენდერული C.2.1 თანაფარდობა (%)
თანასწორობა
არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, სადაც
C.2.1.1 გენერალურო მენეჯერის პოზიციას იკავებს ქალი

არჩევითი ტურიზმის სექტორში დასაქმებულ მამაკაცთა და ქალთა

C.2.1.2 საშუალო ხელფასი (საქმიანობის სფეროების მიხედვით)

C.3 ძირითადი განთავსების ადგილების ხვედრითი წილი, რომელთაც აქვთ

თანასწორობა, C.3.1 ოთახებით შეზღუდული შესაძლებლობების ადამიანთათვის
მისაწვდომობა ან მონაწილეობენ მისაწვდობობის სქემებში
არჩევითი დესტინაციების ხვედრითი წილი, სადაც სამოქალაქო
C.3.1.1 ტრანსპორტი მისაწვდომია შეზღუდული შესაძლებლობების ან
სპეციალური მოთხოვნების ადამიანთათვის
ძირითადი ტურისტული ატრაქციების ხვედრითი წილი, რომლიც
C.3.2 მისაწვდომია შეზღუდული შესაძლებლობების ადამიანთათვის
ან მონაწილეობენ მისაწვდობობის სქემებში
არჩევითი ტურისტთა ხვედრითი წილი, ვინც კმაყოფილია დესტინაციის
C.3.2.1 მისაწვდომობით, მათ შორის შეზღუდული შესაძლებლობების
ან სპეციალური მოთხოვნების ადამიანთათვის
C.4 ძირითადი დესტინაციების ხვედრითი წილი, სადაც მოქმედებს
დაცული და C.4.1 კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის პოლიტიკა

125
 განვითარებული არჩევითი რეზიდენტების ხვედრითი წილი, რომელთაც აქვთ
კულტურული C.4.1.1 პოზიტიური ან ნეგატიური ხედვა ტურიზმის გავლენასთან
მემკვიდრეობა, დაკავშირებით დესტინაციის კუთვნილებასა და ქონებაზე
ადგილობრივი არჩევითი დესტინაციების ხვედრითი წილი, სადაც ტარდება ადილობრივ
კუთვნილება და C.4.1.2 ტრადიციებს, კულტურასა და საკუთრებაზე ორიენტირებული
ქონება დიდი ღონისძიებები

D ს ე ქ ც ი ა. გ ა რ ე მ ო ზ ე ზ ე მ ო ქ მ ე დ ე ბ ა

D.1 ძირითადი ტურისტთა და ერთდღიან ვიზიტორთა ხვედრითი წილი,

ტრანსპორტის D.1.1 რომელიც იყენებს ტრანსპორტის სხვადასხვა სახეობას
ზეგავლენის დესტინაციაში ჩამოსასვლელად
შემცირება არჩევითი ვიზიტორთა ხვედრითი წილი, რომელიც იყენებს
D.1.1.1 ადგილობრივ/მსუბუქი გადაადგილების/სამოქალაქო
ტრანსპორტის მომსახურებას დესტინაციის შიგნით
გადასაადგილებლად
ძირითადი ტურისტის საშუალო მანძილი (კმ) საცხოვრებელი ადგილიდან
D.1.2 დესტინაციამდე და უკან ან წინა დესტინაციიდან

არჩევითი ერთდღიანი ვიზიტორის საშუალო მანძილი (კმ)

D.1.2.1 საცხოვრებელი ადგილიდან დესტინაციამდე და უკან ან წინა
დესტინაციიდან
D.2 ძირითადი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომელნიც
კლიმატის D.2.1 ჩართულნი არიან შემსუბუქების სქემებში, როგორიცაა CO2
ცვლილება დაბალანსება, ენერგოეფექტური სისტემები, და სხვა
პასუხისმგებლობებსა და აქტივობებში
არჩევითი ხვედრითი წილი, რომელნიც ჩართულნი არიან კლიმატის
D.2.1.1 გავლენის ადაპტაციების სტრატეგიებსა და გეგმებში

არჩევითი მოწყვლად ზონებში მდებარე განთავსების ადგილებისა და

D.2.1.2 ატრაქციების ხვერითი წილი

D.3 ძირითადი დესტინაციის ნარჩენების მოცულობა (ტ) წლის/თვის მანძილზე

მყარი ნარჩენების D.3.1
მართვა
არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომელნიც
D.3.1.1 აცალკევებენ სხვადასხვა ტიპის ნარჩენებს

არჩევითი გადამუშავებული ნარჩენების მოცულობა (რეზიდენტების ან

D.3.2 წლის მიხედვით)
D.4 ძირითადი დესტინაციების ხვედრითი წილი, სადაც ჩამდინარე წყლების
ჩამდინარე წყლების D.4.1 გაწმენდა თნდაც მეორე დონის ვალდებულებაა
გაწმენდა

126
 არჩევითი განთავსების ადგილების ხვედრითი წილი, რომელნიც
D.4.1.1 მიერთებულნი არიან ჩამდინარე წყლის ცენტრალურ სისტემას
ამ დაქირავებული ყავთ ჩამდინარე წყლის გამწმენდი
მომსახურე პერსონალი
D.5 ძირითადი ერთ ღამეში ტურისტის მიერ მოხმარებული (ხარჯი) სასმელი
ნარჩენების მართვა D.5.1 წყლის თანაფარდობა მოსახლეობის წყლის ხარჯთან ( დღე-
ღამე)
არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომელიც
D.5.1.1 იყენებს წყლის ნაკლებხარჯიან სისტემებს ან დაბალ ნაკადებს
(შხაპში, ტუალეტებში)
არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომლებიც
D.5.1.2 იყენებენ გადამუშავებულ წყალს

არჩევითი დესტინაციების ხვედრითი წილი, სადაც გამოიყენება

D.5.1.3 გადამუშავებული წყალი

D.6 ძირითადი ერთ ღამეში ტურისტის მიერ მოხმარებული (ხარჯი) ენერგიის

ენერგიის მოხმარება D.6.1 თანაფარდობა დესტინაციის მოსახლეობის მოხმარებასთან (
დღე-ღამე)

არჩევითი ტურისტული საწარმოების ხვედრითი წილი, რომელთაც აქვთ

D.6.1.1 ეკონომიური განათება

არჩევითი ენერგიის განახლებადი წყაროებიდან მოხმარებული ენერგიის

D.6.1.2 წლიური რაოდენობის ხვედრითი წილი ენერგიის საერთო
მოხმარებაში
D.7 ძირითადი დესტინაციების ხვედრითი წილი (არეალები კვ.კმ) რომლებიც
ლანდშაფტი და D.7.1 აღნიშნულნი არიან როგორც დაცული ტერიტორიები
ბიომრვალფეროვნებ
ის დაცვა არჩევითი ტურიზმის სექტორის საწარმოების ხვედრითი წილი,
D.7.1.1 რომელნიც აქტიურად უჭერენ მხარს დაცვას, კონსერვაციას და
ადგილობრივი ბიომრავალფეროვნებისა და ლანდშაფტის
დაცვას
არჩევითი დესტინაციების ხვედრითი წილი, სადაც მოქმედებს
D.7.1.2 ბიომრავალფეროვნების მენეჯმენტისა და მონიტორინგის გეგმა
D.8 ძირითადი დესტინაციები, სადაც მოქმედებს პოლიტიკა, რომელიც
განათებისა და D.8.1 მოითხოვს ტურისტული საწარმოებისაგან განათებისა და
ხმაურით ხმაურის შეცირებას
დაბინძურების არჩევითი დესტინაციების და მოსახლეობის ხვედრითი წილი,
მენეჯმენეტი D.8.1.1 რომელზედაც ვრცელდება განათების და ხმაურის შეცირების
ადგილობრივი სტრატეგია/გეგმა

127
 D.9 ძირითადი დაბიძურებული წყლის რაოდენობა ყოველ 100 მლ-ზე
ზღვის წყლის D.9.1 (ფეკალური მასები, ბაქტრიები)
ხარისხი
არჩევითი დღეების რაოდენობა, როდესაც პლაჟები, სანაპირო წყლები
D.9.1.1 დახურულია დაბინძურების გამო

სავარაუდო მონაწილეების სია ინდიკატორების შესაბამისი მონაცემების ბაზის

შესაქმნელად
ცხრილი N2

მონაწილე შესაბამისი ინდიკატორი

კერძო სექტორი წარმომადგენლები A.2.1, B.2.1, B.2.2, B.5.1, C.3.1,

დმო-ები
ტურიზმის საჯარო სტრუქტურა/პირი (ხელისუფლება,
ავტორიტეტული სპეციალისტები და ა.შ.)
D.2.1
A.1.1, A.2.1, A.3.1, A.4.1, B.1.1,
B.1.2, B.2.1, B.2.2, B.3.1, C.1.1,
C.2.1, C.4.1, D.1.1, D.1.2, D.8.1
A.1.1, A.2.1, A.3.1, A.4.1, B.1.1,
B.1.2, B.2.1, B.2.2, B.3.1, C.1.1,
C.2.1, C.4.1, D.1.1, D.1.2, D.8.1

დესტინაციის მარკეტინგზე პასუხისმგებელნი/ PR სააგენტო A.4.1,

ადგილობრივი საჯარო სტრუქურები, პასუხისმგებელნი B.1.2, B.2.1, B.3.1, C.2.1, D.2.1

დასაქმებასა და ეკონომიკაზე

საგანმანათლებლო ინსტიტუციები C.2.1

ადგილობრივი საზოგადოების ორგანიზაციები C.1.1, D.8.1

დაგეგმვაზე პასუხისმგებელი ადგილობრივი სტრუქტურა და D.1.1, D.1.2, D.2.1, D.7.1, D.8.1

ან პირი

ადგილობრივი კულტურისა და მემკვიდრეობის დაცვაზე C.4.1

პასუხისმგებელი სტრუქტურა და ან პირი

ადგილობრივი ტრანსპორტის სტრუქტურა და ან პირი D.1.1, D.1.2, D.2.1

სტრუქტურა, რომელიც დაკავებულია კლიმატის ცვლილების D.2.1

საკითხებით

128
ნარჩენების მართვის ადგილობრივი სტრუქტურა ან B.3.1, D.3.2

ორგანიზაცია

სასმელი და ჩამდინარე წყლის მართვის სტრუქტურა ან D.4.1, D.5.1, D.9.1

ორგანიზაცია

ხმაურის კონტროლის ადგილობრივი სტრუქტურა ან D.8.1

ორგანიზაცია

ელექტრო ენერგიაზე პასუხისმგებელი ადგილობრივი D.6.1

სტრუქტურა

გარემოს დაცვის ადგილობრივი ორგანიზაცია D.2.1, D.7.1, D.8.1

დაცულ ტერიტორიებზე პასუხისმგებელი ადგილობრივი C.4.1, D.7.1

სტრუქტურა ან ორგანიზაცია

წყარო: European Tourism Indicators System Toolkit for sustainable destinations. 2013. გვ.19-38

(pdf)

129
 VIII თავი . დესტინაციის კონკურენტუნარიანობა

8.1. დესტინაციის კონკურენტუნარიანობის ძირითადი ფაქტორები

დესტინაციების პოპულარობას განსაზღვრავს დამოკიდებულია კონკურენტულობის

ფაქტორებზე და მიმზიდველობაზე, დესტინაციის მენეჯმენტის უმთავრესი ამოცანა კი
არის დესტინაციის კონკურენტუნარიანობის უზრუნველყოფა და შენარჩუნება.
ტრადიციულად დესტინაციები ცდილობენ მიაღწიონ ვიზიტორთა რაოდენობის
მაქსიმალურად გაზრდას, რისთვისაც ისინი უამრავ თანხებს ხარჯავენ დესტინაციის
მარკეტინგის მიმართულებით. დიმიტრიოს ბუჰალისი (Tourism Management Special Issue:
The Competitive Destination Marketing the competitive destination of the future. Dr Dimitrios Buhalis:
http://www.wmin.ac.uk/Env/UDP/staff/buhalis.htm) მიიჩნევს, რომ ეს სტრატეგია ვეღარ
ამართლებს, რადგან სულ უფრო მეტად იზრდება დესტინაციების რაოდენობა, რომლებიც
მზად არიან გაიღონ უზარმაზარი თანხები მარკეტინგულ კვლევებში, მიღებული შედეგი კი
ვერ ამართლებს მათ მოლოდინებს.
ახალ ათასწლეულში ტურიზმი უდიდეს ეკონომიკურ აქტივობად იქცა ბაზარზე მთელ
მსოფლიოში. ძალიან გაიზარდა საერთაშორისო მოგზაურობების/ჩასვლების რაოდენობა,
რაც პროგნოზით, კიდევ უფრო გაიზრდება. ცნობილია, რომ ტურისტთა 70% სტუმრობს
მსოფლიოს 10 უმთავრეს დესტინაციას, დარჩენილ 30% კი ინაწილებს მსოფლიოსყველა
დანარჩენი დესტინაცია. ეს რა თქმა უნდა მეტყველებს ნაკლებად ცნობილ დესტინაციებს
შორის არსებულ უდიდეს კონკურენციაზე.
იმისათვის, რომ ტურიზმი მომგებიანი იყოს არა მარტო დღეს, არამედ ხანგრძლივ
პერსპექტივაში, მისი განვითარება და მენეჯმენტი უნდა დაეფუძნოს კონკურენციის
პარადიგმებს, როგორც უმნიშვნელოვანესგამოწვევას, რაც განსაზღვრავს ორგანიზაციების,
ინდუსტრიის, რეგიონების და ქვეყნების ხანგრძლივვადიან წარმატებას.
წარსულში დესტინაციებს სწამდათ, რომ ტურისტების ყოლა, დესტინაციის რესურსების
არსებობა, დაბალი ფასები, ვალუტის მიმზიდველი გაცვლითი კურსი და სხვა, სრულიად

130
საკმარისი იყო მათთვის, რათა კონკურენტულნი და წარმატებულნი ყოფილიყვნენ
საერთაშორისო ტურისტულ ბაზარზე. ამ მიდგომამ წარმოქმნა ისეთი პოლიტიკა და
სტრატეგიები, რომელნიც ძირითად მიზნად ისახავდნენ ტურისტთა რაოდენობის ზრდის
სტიმულირებას. ვინაიდან, ხშირ შემთხვევაში შედეგი არ შეესაბამებოდა მოლოდინს, დღის
წესრიგში დადგა ამ სტრატეგიების გადახედვის საკითხი.
ემპირიულმა დაკვირვებებმა აჩვენა, რომ ხანგრძლივვადიანი მოგების მისაღწევად და მის
დასაცავად, მნიშვნელოვანია დესტინაციებს ჰქონდეთ კონკურტენული უპირატესობები.
რას ნიშნავს კონკურენტული დესტინაცია?

კონკურენტულია დესტინაცია, თუ ის აწარმოებს, ავითარებს და

სთავაზობს ტურისტს სხვა დესტინაციაზე უკეთეს ტურისტულ
პროდუქტს და გამოცდილებას!

დესტინაციის კონკურენტუნარიანობა განსაზღვრავს ფასებს შორის განსხვავებას,

ტურიზმის ინდუსტრიის სხვადასხვა კომპონენტის პროდუქტულობის დონესა და ხარისხს,
რაც საბოლოოდ აისახება დესტინაციის მიმზიდველობაში.
კონკურენტუნარიანობა დესტინაციის როლისა და ადგილის დეტერმინანტია
საერთაშორისო ბაზარზე. დესტინაციის განვითარებით დაინტერესებულმა ყველა მხარემ
უნდა იცოდეს, თუ როგორია მისი კონკურენტუნარიანობა, როგორ და რატომ იცვლება ის.
დესტინაციის კონკურენტუნარიანობის მოდელი საშუალებას აძლევს ყველა მონაწილე
მხარეს შეაფასოს მათი დესტინაციის ძლიერი და სუსტი მხარეები, გამოკვეთოს
შესაძლებლობები და ამ შესაძლებლობების რეალიზაციის გზები, ასევე გაითვალისწინოს
მომავალი საფრთხეები.
დესტინაციის კონკურენტუნარიანობის მოდელი აერთიანებს ყველა იმ მნიშვნელოვან
ელემენტს, რომელიც წარმოადგენს დესტინაციის მიმზიდველობის საფუძველს, ქმნის მის
იმიჯს და უზრუნველყოფს მის სიცოცხლიუნარინობას. ეს ელემენტებია: ბუნებრივი და
ხელოვნურად შექმნილი რესურსები, კულტურული მემკვიდრეობა, ტურიზმის

131
ინფრასტრუქტურა, სპეციალური ღონისძიებები, აქტივობები, რეკლამა, შოპინგი, დამხმარე
ფაქტორები და რესურსები, ძირითადი ინფრასტრუტქურა, სერვისი ხარისხი, დესტინაციის
მისაწვდომობა, სტუმართმოყვარეობა.
1. სიტუაციური ფაქტორები : სიტუაციური ფაქტორები ეს ის ძალებია, რომლებიც
განსაზღვრავენ და გავლენას ახდენენ დესტინაციის კონკურენტუნარიანობის
პოტენციალზე. ეს ფაქტორები შეიძლება იყვნენ: ეკონომიკური, სოციალური,
დემოგრაფიული, პოლიტიკური, ტექნოლოგიური, ბუნებრივი გარემო.
2. დესტინაციის მენეჯმენტი: ეს ის ფაქტორია, რომელიც აძლიერებს და ამდიდრებს
ძირითად რესურსებსა და სხვა ღირსშესანიშნაობებს, დამატებითი ფაქტორებისა და
რესურსების ძლიერ მხარეებს, მათ ეფექტიანობას. ძალზე მნიშვნელოვანია
დესტინაციის მენეჯმენტში საჯარო, კერძო სექტორების ერთობლივი მონაწილეობა.
როგორც წინა თავში აღვნიშნეთ მათ სხვადასხვა პასუხისმგებლობები აქვთ.
 საჯარო სექტორმა უნდა უზრუნველყოს ტურიზმის ეროვნული პოლიტიკის
შემუშავება და განვითარება;
 დმო-ებმა-კოორდინაცია, ინფორმაციული უზრუნველყოფა, მონიტორინგი,
შეფასება, დესტინაციის მარკეტინგის მენეჯმენტი; დესტინაციის პოლიტიკის
შემუშავება, დაგეგმვა; ადამიანური რსურსების განვითარება; გარემოს მართვა.
 კერძო სექტორმა - უნდა უზრუნველყოს ტურისტული/სასტუმრო ინდუსტრიის
განვითარება; ჩართული უნდა იყოს და აფინანსებდეს დესტინაციის მარკეტინგის
პროგრამებს, ინდუსტრიის წარმომადგენელთა კვალიფიკაციის ამაღლებისა და
გადამზადების პროგრამებს. მან უნდა განავითაროს ახალი პროდუქტები,
სხვადასხვა სახის ეკო-მეგობრული პროგრამები.
საჯარო, და კერძო სექტორების ერთობლივი ქმედებები მიმართული უნდა იყოს
ტურისტთა მოთხოვნების დაკმაყოფილებაზე.
3. მოთხოვნის ფაქტორი: მოთხოვნის ფაქტორების თავისებურება ძლიერ გავლენას
ახდენს დესტინაციის კონკურენტუნარიანობაზე, პროდუქტისა და მომსახურების
სახეებზე. დესტინაციებში ტურისტთა ჩასვლების რაოდენობა დამოკიდებულია იმაზე,

132
 თუ რამდენად არსებობს კავშირი ტურისტთა მოთხოვნებსა და შეათავაზებულ
პროდუქტს შორის.
4. ცნობადობის ფაქტორი: დესტინაციის ცნობადობის შექმნა მრავალ ფაქტორზეა
დამოკიდებული, თუმცა ძირითადი მაინც დესტინაციის მარკეტინგია.
5. იმიჯის ფაქტორი: დესტინაციის იმიჯი ზემოქმედებას ახდენს ტურისტის აღქმაზე და
ჩასვლების ინტენსივობაზე.
ამდენად დესტინაციის კონკურენტუნარიანობას განსაზღვრავენ:

1. სიტუაციური ფაქტორები
დესტინაციის 2. დესტინაციის მენეჯმენტი
კონკურენტუნარიანობა
3. მოთხოვნის ფაქტორები
4. ცნობადობის ფაქტორი
5. იმიჯის ფაქტორი

იმისათვის, რომ ტურიზმი მომგებიანი იყოს ახლაც და ხანგრძლივი დროით მისი

განვითარება და მენეჯმენტი უნდა დაეფუძნოს კონკურენციის პარადიგმებს.
კონკურენცია დღეს ფართოდ აღიარებული და უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია, რაც
განსაზღვრავს ორგანიზაციების, ინდუსტრიის, რეგიონების და ქვეყნების ხანგრძლივვადიან
წარმატებას.
მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის ეგიდითა (WEF) და მსოფლიო მოგზაურობისა და
ტურიზმის საბჭოს (WTTC) წვლილით შემუშავებულ იქნა ინდიკატორთა ჩარჩო, რომელიც
აერთიანებს როგორც მყარ, ისე მერყევ მახასიათებლებს, ეს ინდიკატორებია:
 ვიზიტორთა სტატისტიკა (რაოდენობა, ხარჯები), ბაზრის წილის ცვლილებები
(რაოდენობა/ხარჯები), ტურიზმის წილი ეკონომიკაში, ადგილობრივი შემოსავლები,
ფასები, ინვესტიციები („Hard“ Measures);

133
  მომღები საზოგადოების კეთილგანწყობა და სტუმართმოყვარეობა, ლანდშაფტის
სილამაზე, მოლოდინები, დაცულობა, უსაფრთხოება და ა.შ. (“Soft” Measures)
ჩარჩოდან გამომდინარე, დესტინაცია შეიძლება იყოს კონკურენტუნარიანი ზოგიერთ
ასპექტში, ზოგიერთში კი-არა.
კონკურენტუნარიანობის კვლევისას გამოიყენება ე.წ. მოგზაურობისა და ტურიზმის
კონკურენტუნარიანობის ინდექსი - TTCI (The Travel and Tourism Competitiveness Index),
რომლის მიზანია დაეხმაროს მსოფლიოს სხვადასხვა დესტინაციებს გამოიკვლიონ
ტურიზმის მამოძრავებელი ფაქტორები და ამ ფაქტორების გაზომვის სტრატეგიული
ხერხები, აგრეთვე განახორციელონ კონკურენტუნარიანობის პოლიტიკა.
კონკურენტუნარიანობის ინდექსი 14 „ბოძს“ ეფუძნება:

1. პოლიტიკა, კანონები, რეგულაციები: იგულისხმება საკუთრების უფლება; სავიზო

მოთხოვნები; ორენოვანი საავიაციო მომსახურება; პოლიტიკის გამჭვირვალობა;
ბიზნეს გარემო; დრო და თანხა, რომელიც ბიზნესის დაწყებას სჭირდება;
2. გარემოს მდგრადობა: გარემოსდაცვითი რეგულაციების სიმკაცრე; გარემოსდაცვითი
რეგულაციების აღსრულება; ტურიზმისა და მოგზაურობის განვითარების
მდგრადობა; ნახშირორჟანგის ემისია; დაზიანებული სივრცეები; რატიფიცირებული
გარემოსდაცვითი ხელშეკრულებები;
3. უსაფრთხოება და დაცულობა: ტერორიზმის გავლენა ბიზნესზე; ძალადობრივი
დანაშაულის გავლენა ბიზნესზე; პოლიციის სანდოობა; საგზაო -საავტომობილო
შემთხვევები;
4. ჯანმრთელობა და ჰიგიენა: მკურნალობის ინტენსივობა; სანიტარული
მდგომარეობის ხარისხის განვითარება; სასმელი წყლის ხარისხის განვითარება;
საავადმყოფოების საწოლების რაოდენობა;
5. ტურიზმის პრიორიტეტულობა: სახელმწიფოს მხრიდან ტურიზმის
ინდუსტრიისთვის პრიორიტეტის მინიჭება; სახელმწიფოს ხარჯები ტურიზმის
პრიორიტეტულობის მხარდასაჭერად; ტურისტების მიზიდვის მარკეტინგისა და

134
 ბრენდინგის ეფექტიანობა; ტურისტულ გამოფენებში მონაწილეობა; ტურისტული
ბიზნესის გარემო და ინფრასტრუქტურა;
6. საჰაერო ტრანსპორტის ინფრასტუქტურა: საჰაერო ტრანსპორტის ინფრასტუქტურის
ხარისხი; მისაწვდომი /დაფარვის მანძილები; მგზავრობების რაოდენობა ყოველ
1000 კაცზე; აეროპორტების სიხშირე; მოქმედი ავიაკომპანიების რაოდენობა;
საერთაშორისო საავიაციო ქსელი;
7. სახმელეთო ტრანსპორტის ინფრასტრუქტურა: გზების ხარისხი; სარკინიგზო
ინფრასტრუქტურის ხარისხი; პორტების ინფრასტრუქტურის ხარისხი;
შიდასატრანსპორტო ქსელის ხარისხი; გზების სიხშირე და გადატვირთულობა.
8. ტურისტული ინფრასტრუქტურა: სასტუმრო საწოლების რაოდენობა;
ავტომობილების გაქირავება; ბანკომატები (Visa card);
9. ICT ინფრასტრუქტურა: ინტერნეტის გამოყენების არეალი; ინტერნეტის
მოხმარებლები; სატელეფონო ხაზები;
10. ფასები ტურიზმის ინდუსტრიაში: ბილეთების მოსაკრებელი; აეროპორტის
ტარიფები; მყიდველობითი ძალის პარიტეტი; გადასახადების დაბეგვრის
ეფექტიანობა; საწვავის ფასის დონე;
11. ადამიანური რესურსების განათლება და კვალიფიკაციის ამაღლება: დაწყებითი
განათლება; საშუალო განათლება; განათლების სისტემის ხარისხი; სპეციალური
კვლევებისა და ტრენინგების არსებობა; დასაქმებულთა კვალიფიკაციის ამაღლება;
კვალიფიციური კადრის არსებობა; სამსახურში აყვანისა და გათავისუფლების
პრაქტიკა; უცხოელი სამუშაო ძალის დაქირავების სიმარტივე და მათი
ჯანმრთელობა; HIV/AIDS გავრცელების ინტენსივობა; მოლოდინები ცხოვრებისაგან;
12. საერთო ინტერესების ჯგუფები: ტურიზმის ღიაობა; მოსახლეობის დამოკიდებულება
ტურიზმისადმი;
13. ბუნებრივი რესურსები: UNESCO-ს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების რაოდენობა;
დაცული ტერიტორიები; ბუნებრივი გარემოს ხარისხი; საყოველთაოდ ცნობილი
ადგილები;

135
 14. კულტურული რესურსები: UNESCO-ს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების
რაოდენობა; სპორტული მოედნების ხარისხი; საერთაშორისო ბაზრები და
გამოფენები.
როგორც ყველა მოდელი, ისე დესტინაციის კონკურენტუნარიანობის მოდელი არ
არის დაზღვეული გარკვეული ხარვეზებისაგან, მაგალითად რამდენად ასახავს ეს
მოდელი ტურიზმის მოთხოვნაზე დინამიკურ ცვლილებებს?
ამ ხარვეზის მიუხედავად, მთავარია მოდელი გამოყენებულ იქნეს დესტინაციის
განვითარებაზე პასუხისმგებელ პირთა და/ან დაინტერესებული მონაწილეთა მიერ და
მოხდეს მისი ადაპტირება კონკრეტული დესტინაციის სტრატეგიებში. ( L. Dwyer.
Integrated Destination Competetitiveness Model: Testing Its validity and data accesseibility.
2014. www.researchgate.net/.../Larry_Dwyer/...Destination_Competitiveness_...)

8.2. დესტინაციაში ჩასულ ტურისტთა რაოდენობის აღრიცხვა და

დესტინაციის ეკონომიკურ-სტატისტიკური ანალიზი

როგორი წარმატებული მოდელებიც არ უნდა შემუშავდეს დესტინაციის

კონკურენტუნარიანობის საზომად, ერთი რამ ცხადია:

დესტინაციის მნიშვნელობას გასაზღვრავს

იქ ჩამსვლელთა რაოდენობა!

როგორ უნდა აღვრიცხოთ დესტინაციაში ჩასულ ტურისტთა რაოდენობა?

ა. დესტინაციაში ჩასულთა რაოდენობის აღრიცხვა ხდება ყველა სასაზღვრო პუნქტში,
რისთვისაც გამოიყენება შემოსვლა-გასვლის საერთაშორისო სტანდარტული ფორმები.
თუმცა, ცალკეულ შემთხვევაში ისინი არ შეიცავენ ინფორმაციას ჩასვლის მიზანსა და
ჯგუფის თავისებურების შესახებ. გამოთვლის ამგვარი მეთოდს ართულებს

136
 საზღვარგარეთიდან შემოსული სატრანსპორტო საშუალებებისა და გამტარი
პუნქტების დიდი რაოდეობა. ეს პრობლემა აქვს ევროპის თითქმის ყველა ქვეყანას,
სადაც ხორციელდება პრაქტიკულად სიმბოლური კონტროლი საზღვრებზე.
ბ. აღნიშულთან ერთად გამოიყენება აგრეთვე განთავსების ადგილებიდან
მოპოვებული სტატისტიკური მასალა, თუმცა აქაც არსებობს რიგი პრობლემა,
ვინაიდან სტატისტიკა სრულად ვერ ასახავს განთავსების ყველა საშუალებას,
რომლებსაც იყენებენ ტურისტები, მაგალითად არ ხდება ტურისტების რეგისტრაცია,
რომლებმაც კერძო პირებისაგან დაიქირავეს ბინა ან ახლობლებსა და ნათესავებთან
ცხოვრობენ. ამ მეთოდის ნაკლი ისიც არის, რომ შესაძლოა დესტინაციაში ჩასული
ერთი და იგივე ტურისტის აღრიცხვა რამდენჯერმე მოხდეს.
გ. დესტინაციაში ჩასულთა რაოდენობის აღრიცხვის დამატებითი მეთოდია
გამოკითხვა, რა უშუალოდ დესტინაციაში ხორციელდება. გამოკითხვას თან ახლავს
რიგი ადმინისტრაციული სირთულისა.
დესტინაციის ეკონომიკურ-სტატისტიკური ანალიზი

დესტინაციის კონკურენტუნარიანობაზე საუბარი, მისი კვლევა და გასაძლიერებელი

სტრატეგიებიის შემუშავება უნდა ეფუძნებოდეს დესტინაციის ეკონომიკურ-სტატისტიკურ
ანალიზს. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის რეკომენდაციით დესტინაციის ეკონომიკურ-
სტატისტიკური ანალიზისთვის გამოიყენება შემდეგი დადგენილი მაჩვენებელები:
 შემოსავლები საერთაშორისო ტურიზმიდან;
 დანახარჯები საზღვარგარეთ მოგზაურობებზე;
 საერთაშორისო ტურიზმიდან შემოსავლების ხვედრითი წილი მშპ-ში;
 საერთაშორისო ტურიზმიდან შემოსავლების ხვედრითი წილი საქონლის ექსპორტსა
და მომსახურებაში;
 საზღვარგარეთ მოგზაურობებზე დანახარჯების ხვედრითი წილი საქონლის
იმპორტსა და მომსახურებაში;
 საერთო დანახარჯებში საზღვარგარეთ მოგზაურობების დროს პირად
მოხმარებისთვის გაწეული დანახარჯების ხვედრითი წილი;

137
 თავი X. დესტინაციის მარკეტინგი პრაქტიკაში.
დესტინაციის პოპულარიზაციისა და განვითარების პროგრამები
საქართველოში

ზემოთ აღვნიშნეთ, რომ განვითარებულ და განვითარების სტადიაში მყოფ

დესტინაციებს განსხვავებული პრობლემები აქვთ. თუ პირველ შემთხვევაში მთავარი
პრობლემებია ტურისტებით გადატვირთულობა და გარემოზე ნეგატიური ზეგავლენა,
განვითარების საფეხურზე მყოფი დესტინაციები იღწვიან დესტინაციის
პოპულარიზაციისათვის, ტურისტების მოზიდვისა და უაღეესად კონკურენტულ გარემოში
ნიშის დაკავებისთვის.
ტურიზმის ორგანიზატორთათვის ХХ-ის შუა წლებიდან დესტინაციის ცნება არსებითად
შეიცვალა, უპირველეს ყოვლისა, ტურისტიკაში მარკეტინგის იდეების დანერგვის
წყალობით, რამაც მოიტანა საკუთრივ „ტერიტორიის მარკეტინგის“ ან/და „ტერიტორიული
მარკეტინგის“, „ტერიტორიის წინწაწევის“, „ადგილის მარკეტინგის“ ცნებები.
ყველა ეს ცნება აუცილებელი გახდა ერთიანი და სწრაფად მზარდი ტურისტული ბაზრის
ფორმირებისათვის, კერძოდ რეგიონების, ქვეყნების, ადმინისტრაციული
ერთეულებისათვის ახალი შესაძლებლობების შექმნისათვის, ახალი საწარმოების
ჩამოყალიბებისა და ინვესტორთა მოზიდვისათვის, ახალი სამუშაო ადგილების
შექმნისათვის და აგრეთვე ტურისტებისათვის.
მარკეტოლოგებმა გააცნობიერეს, რომ ტერიტორიები (დესტინაციები) ისევე საჭიროებენ
მარკეტინგს, როგორც პროდუქცია და მომსახურება. შესაბამისად ზემოაღნიშნული ცნებები
მარკეტინგის ახალი მიმართულების კონცეპტებად იქცნენ, რომლებმაც ითავეს
კონკრეტული ადგილების ეფექტიანი გამოყენების მისია. Principles of Marketing –Philip T.
Kotler., Gary Armstrong 2007
ადგილის მარკეტინგზე, როგორც მარკეტინგის გამოყენების სფეროზე ჯერ კიდევ 1990
წელს გაამახვილეს ყურადღება ევანსმა და ბერმანმა (D. Evans & B.Berman. Marketing. 1990)

138
 ფილიპ კოტლერი კი იყო პირველი, რომელმაც ადგილის მარკეტინგის განსაზღვრისას
ყურადღება მიაქცია ტურიზმს. მისი განსაზღვრებით ადგილის მარკეტინგი არის
სამეწარმეო საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება კონკრეტული ადგილის შექმნის,
მხარდაჭერის და/ან მის მიმართ დამოკიდებულების/ ქცევის შეცვლის მიზნით (Principles of
Marketing –Philip T. Kotler., Gary Armstrong 2007)
კოტლერსვე ეკუთვნის ადგილის მარკეტინგის ოთხასპექტიანი მოდელი:

საცხოვრებელი ზონის სამეურნეო განაშენიანების

მარკეტინგი ზონის მარკეტინგი

ადგილის
მარკეტინგი

ინვესტიციების დასვენების ადგილის

მარკეტინგი მარკეტინგი

როგორც ვხედავთ, ამ სქემაში კოტლერმა სპეციალურად გამოყო მარკეტინგის

განსაკუთრებული კონცეპტი- დასვენების ადგილის მარკეტინგი, რომლის მიზანსაც
წარმოადგენს კურორტებზე, ქალაქებსა და ქვეყნებში ტურისტებისა და დამსვენებლების
მოზიდვა.
კოტლერის იდეებს შედეგად მოჰყვა ის, რომ დასვენების ადგილების პრაქტიკული
მარკეტინგით კორპორატიული და ეროვნული ტურისტული ორგანიზაციები,
ტუროპერატორები, სამოგზაურო და საექსკურსიო ბიუროები, ავიაკომპანიები,
სასტუმროთა და რესტორანთა ქსელები დაკავდნენ, ანუ კონკრეტულ ადგილებში
ტურისტებისა და დამსვენებლების მოზიდვის მარკეტინგული ამოცანის გადაწყვეტა
სწორედ ტურისტულმა ორგანიზაციებმა იტვირთეს. მარკეტინგულმა იდეებმა, არსებითად
შეცვალეს დესტინაციის პირველადი არსი - „მიმართულება“ და აქციეს ის ადგილის
მარკეტინგის ძირითად კონცეფტად.
დესტინაციის მარკეტინგის ძირითადი აპექტებია:
1. დესტინაციის შესწავლა, ფორმირება და პროგნოზირება;

139
 2. მომხმარებლის ქცევისა და მოტივაციის ანალიზი;
3. ინვესტორების, მოსახლეობისა და ტურისტებისათვის დესტინაციის ატრაქტულობის
შეფასება;
4. დესტინაციის წინწაწევა.

ამდენად, დესტინაციის პოპულარიზაციისა და განვითარების თეორიები საჭიროებენ

რეალიაზაციას პრაქტიკული ქმედებებით, რომელთა შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია
მარკეტინგული ინიციატივები და აქტივობები. ეს ინიციატივები დაეხმარებიან ძირითად
დაინტერესებულ მხარეებს მიაღწიონ წარმატებას დესტინაციის ბრენდისა და იმიჯის
ჩამოყალიბებაში, საპრომოციო სტრატეგიებში, ვიზიტორთა ეფექტურ საინფორმაციო
მომსახურებაში, ღონისძიებების ორგანიზებაში, მიზნობრივ ჯგუფებთან კომუნიკაციაში და
სხვა.
განვიხილოთ მარკეტინგული ინიციატივები და აქტივოებები, რომლებსაც ახორციელებს
სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია
გასულ წელს ტურიზის ეროვნული ადმინისტრაციის მიერ ორგანიზებული იყო 70-მდე
პრეს ტური და გაცნობითი ტური, რის შედეგად მსოფლიოს მრავალი ქვეყნის ჟურნალ-
გაზეთებში თუ ინტერნეტ სივრცეში გაჩნდა ინფორმაცია და გამოქვეყნდა ფოტოები
საქართველოს შესახებ. სხვადასხვა ქვეყნის წამყვანი მედია-საშუალებების შერჩევა და მათი
ტურებში მონაწილეობა ხელს უწყობს ქვეყნის ტურისტული შესაძლებლობების შესახებ
ინფორმაციის მიწოდებას მოსახლეობის ფართო მასებისთვის.
მრავალფეროვანია ამ ტურებში მონაწილე ქვეყნების გეოგრაფია, თუმცა მთავარი აქცენტი
გადატანილია იმ ქვეყნებზე, რომელნიც საქართველოსთვის პოტენციურ სეგმენტებს
წარმოადგენენ. მრავალფეროვანია ტურების პროგრამებიც, რაც მორგებულია ამ ტურებში
ჩართული ქვეყნების ინტერესებზე. გავეცნოთ ზოგიერთ მათგანს უფრო დეტალურად
(წყარო: სსიპ ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ყოველწლიური ანგარიში -2015 .
www.gnta.ge . ანგარიშის სტილი ძირითადად დაცულია. მ.უკლება).

140
 1. პრეს-ტურები და ინფო ტურები
 თურქეთი, CNN Turk: განხორციელდა პრეს-ტური CNN Turk-ის 5 კაციანი
გადამღები ჯგუფისათვის. მათ მოინახულეს თბილისი, გორი, ბორჯომი, ვარძია,
ქუთაისი, პრომეთესა და სათაფლიის მღვიმეები და ბათუმი. სიუჟეტები CNN Turk-
ის არხზე გავიდა აპრილის დასაწყისში.
 რუსეთი: განხორციელდა პრეს-ტური რუსეთიდან, რომელშიც მონაწილეობდა 11
ჟურნალისტი. ტურის ფარგლებში აქცენტი გაკეთდა კულტურულ და ასევე სამთო-
სათხილამურო ტურიზმზე. ჟურნალისტებმა მოინახულეს თბილისი, მცხეთა,
ანანური, გუდაური, ყაზბეგი, ბორჯომი, ბაკურიანი, ვარძია.
 Face Hunter: იმის გათვალისწინებით, რომ სოციალური ქსელი თანამედროვე
სამყაროში ერთ-ერთ გავლენიან მარკეტინგულ იარაღს წარმოადგენს,
განხორციელდა პრეს-ტური ბლოგერისათვის Face Hunter. ტურის ფარგლებში მან
მოინახულა თბილისი, გუდაური და ყაზბეგი. პროექტი განხორციელდა მთის
კურორტების განვითარების კომპანიის მხარდაჭერით; საქართველოში ყოფნის
პერიოდში ბლოგერი აქტიურად აქვეყნებდა იმ ტურისტული ადგილების
სურათებს, რომელიც ტურის ფარგლებში მოინახულა.
 რუსეთი, Simple Wine News : განხორციელდა პრეს-ტური რუსეთიდან, რომელშიც
მონაწილეობა მიიღო ღვინის სფეროს ერთ-ერთმა ყველაზე მაღალრეიტინგული
ჟურნალის Simple Wine News-ის ჟურნალისტებმა. ჟურნალისტებმა დროის უმეტესი
ნაწილი დაყვეს კახეთში და მოინახულეს რეგიონის ძირითადი ტურისტული
ადგილები და ღვინის ობიექტები. ზემოხსენებულ ჟურნალის ერთი ნომერი
საქართველოს დაეთმობა და ჟურნალის სახელწოდებით „საქართველო-ღვინის
გზა“.
 უკრაინა, აზერბაიჯანი, ყაზახეთი, ყირგიზეთი, სომხეთი, ბელარუსი :
საელჩოებთან თანამშრომლობით განხორციელდა პრეს-ტური უკრაინიდან,
აზერბაიჯანიდან, ყაზახეთიდან, ყირგიზეთიდან, სომხეთიდან და ბელარუსიდან.
აღნიშნულ ტურში მონაწილეობდა 48 ჟურნალისტი. მათი დაყოფა მოხდა 2

141
 ჯგუფად. უკრაინის, ბელარუსის და სომხების ჯგუფისთვის დაიგეგმა ტური
კახეთის რეგიონში, მათ ასევე მოინახულეს თბილისი, მცხეთა, ანანური, გუდაური,
გორი, წყალტუბო და ბათუმი. ხოლო ყაზახების, ყირგიზებისა და აზერბაიჯანელი
ჟურნალისტების ჯგუფი ესტუმრა თბილისს, მცხეთას, გუდაურს, ბორჯომს,
ახალციხეს და ბათუმს. ტურის ფარგლებში, ორგანიზება გაუკეთდა ქართული
ღვინის პრეზენტაცია-დეგუსტაციას.
 ინდოეთი: ავია-კომპანია AirArabia-სთან და კერძო სექტორთან თანამშრომლობით
განხორციელდა გაცნობითი ტური ინდოეთიდან, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო
ინდოეთის წამყვანმა ტურ-ოპერატორებმა. მათი უმეტესობა MICE ტურიზმის
კუთხით მუშაობს. ტურის ფარგლებში მონაწილეები ეწვივნენ თბილისს, კახეთის
რეგიონს და ყაზბეგს. ტურისტულ ღირშესანიშნაობებთან ერთად მათ ასევე
მოინახულეს სასტუმროს ბაზები. გაიმართა შეხვედრა ქართული კერძო სექტორის
წარმომადგენლებთან, რომლის ფარგლებშიც ორივე მხარეს მიეცა საშუალება
გაეცვალათ კონტაქტები და განეხილათ სამომავლო თანამშრომლობის საკითხები.
 იტალია: განხორციელდა პრეს-ტური იტალიიდან, რომელშიც მონაწილეობა
მიიღო Bapu Film-ის გადამღებმა ჯგუფმა. აღნიშნული პრეს-ტურის ინიციატივა
ეკუთვნოდა სპორტულ-სათხილამურო აღჭურვილობის ბრენდს Nordica, რომელმაც
თავად უზრუნველყო მონაწილეები ავია-ბილეთებით. ჟურნალისტების მიერ
მომზადდება 12 წუთიანი ფილმი გუდაურზე, შესაბამისად, დროის უმეტესი
ნაწილი გადამღებმა ჯგუფმა დაყო გუდაურში. მათ ასევე მოინახულეს თბილისი,
მცხეთა და ყაზბეგი, ხოლო ერთ-ერთმა ფოტოგრაფმა ასევე მოინახულა კახეთის
რეგიონი.
 შვედეთი: განხორციელდა პრეს-ტური ჟურნალის Aka Skidor-ის
წარმომადგენლებისთვის. ზემოხსენებული ჟურნალი წარმოადგენს შვედურ
გამოცემას, რომელიც პროფილურია და მხოლოდ სათხილამურო თემატიკაზეა
ორიენტირებული. ჟურნალისტების მიერ მომზადდება ვრცელი სტატია
გუდაურზე, რომელიც 2016 წლის ზამთრის სეზონის დაწყებამდე გამოქვეყნდება.

142
 მონაწილეებმა ტურის ფარგლებში ასევე მოინახულეს თბილისი და ესტუმრნენ
ყაზბეგსაც.
 უნგრეთი : აჭარის ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტთან და ავია-
კომპანია WizzAir-თან თანამშრომლობით განახორციელა პრეს-ტური უნგრეთიდან.
ჟურნალისტებმა მოინახულეს ბათუმი, წყალტუბო, ქუთაისი, გელათი, გორი,
უფლისციხე, მცხეთა და თბილისი.
 გაცნობითი ტური უნგრეთიდან და სლოვაკეთიდან: თბილისში, 16-18 აპრილს
გამართული საერთაშორისო ტურისტული გამოფენა-ბაზრობა CTF-ის ფარგლებში
უნგრეთიდან და სლოვაკეთიდან განხორციელდა გაცნობითი ტური ტურ-
ოპერატორმა. ტურის ფარგლებში მონაწილეები ასევე გაეცნენ ქვეყნის ძირითად
ტურისტულ მიმართულებებს ,სასტუმროს ბაზებს და შსაქმიანი შეხვედრა
ჰქონდათ ქართველ ტურ-ოპერატორებთან.
 პრეს-ტური ბლოგერებისათვის და ჟურნალისტებისათვის: განხორციელდა პრეს-
ტური ჟურნალისტებისა და ბლოგერებისათვის უკრაინიდან, გერმანიიდან,
იტალიიდან, ბელგიიდან, რუსეთიდან და ყაზახეთიდან. აღნიშნული პრეს-ტურის
ფარგლებში მონაწილეებმა მოინახულეს თბილისის ისტორიული უბნები, სიღნაღი,
მცხეთა და ყაზბეგი, ასევე დაესწრნენ მ/პერიოდში გამართულ თბილისის მოდის
კვირეულს, აღნიშნულმა ღონისძიებამ მათში დიდი ინტერესი გამოიწვია და
საკუთარ სტატიებში აქცენტი სწორედ ამ მიმართულებით გააკეთეს. ტურის
ფარგლებში მათ მიერ ასევე აქტიურად ხდებოდა ქვეყნის სხვადასხვა ტურისტული
დესტინაციის თუ ობიექტის ფოტო-სურათების გამოქვეყნება სოციალურ ქსელში.
საბოლოო ჯამში მათ მიერ მოზადებული სტატიების და ბლოგების მკითხველთა
საერთო რაოდენობა რამდენიმე ასი ათას აჭარბებს.
 პრეს-ტური პოლონეთიდან: ავია-კომპანია Wizz Air-თან თანამშრომლობით
განახორციელა პრეს-ტური პოლონეთიდან, რომელშიც მონაწილეობდა 11
ბეჭდვითი და ელექტრონული მედიის ჟურნალისტი. ტურის ფარგლებში
მონაწილეებმა მოინახულეს წყალტუბო, პრომეთეს მღვიმე, ქუთაისი, გორი,

143
 თბილისის ისტორიული უბნები, სიღნაღი, მცხეთა და ყაზბეგი. მომზადებული
მასალის შეგროვებასა და მათი ადმინისტრაციისათვის სრულად მოწოდებას
უზრუნველყოფს ავია-კომპანია. ტურში მონაწილე მედია-გამოცემების საერთო
მკითხველთა რაოდენობა რამდენიმე მილიონს აჭარბებს, შესაბამისად, ამ
გამოცემებში საქართველოს შესახებ მასალის გამოქვეყნება საშუალებას გვაძლევს
ქვეყნის ტურისტული შესაძლებლობებით პოლონეთის მოსახლეობის დიდი
ნაწილი დავაინტერესოთ.
 პრეს-ტური ბალტიისპირეთის რეგიონიდან: განხორციელდა ტური ლატვიის,
ლიტვისა და ესტონეთის წამყვანი ბეჭდვითი პრესის ჟურნალისტებისთვის,
რომლებმაც, ტურის ფარგლებში, მოინახულეს თბილისის ისტორიული უბნები,
სიღნაღი, ყვარელი, წინანდალი, მცხეთა, ანანური, ყაზბეგი და გორი. სტატიების
მომზადება და გამოქვეყნება მოხდება ეტაპობრივად, რომლის მოძიებასაც და
ადმინისტრაციისათვის მოწოდებას უზრუნველყოფს ავია-კომპანია.
 პრეს-ტური ღვინის ფესტივალის ფარგლებში: განხორციელდა პრეს-ტური ღვინის
თემატიკის ჟურნალისტებისათვის. აღნიშნულ ტურში მონაწილეობა მიიღო
უკრაინის, იტალიის, უნგრეთის, ჰოლანდიის და არაბეთის გაერთიანებული
საემიროების ჟურნალისტებმა. პროექტი განხორციელდა ღვინის ეროვნული
სააგენტოს მხარდაჭერით. პრეს-ტურის განხორციელების უმთავრეს მიზანს
საქართველოს, როგორც ღვინის ტურიზმის მიმართულების წარმოჩენა
წარმოადგენდა. ტურის ფარგლებში ჟურნალისტები შიდა ქართლის ოჯახური
ტიპის მარნებს, აგრეთვე მოინახულეს ყაზბეგი.
 გაცნობითი ტური საბერძნეთიდან: განხორციელდა გაცნობითი ტური
საბერძნეთიდან, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო 10 ტურ-ოპერატორებისა და
ჟურნალისტებისთვის. ტურის ფარგლებში მონაწილეებმა მოინახულეს ბათუმი,
წყალტუბო, პრომეთეს მღვიმე, ქუთაისი, გორი, თბილისი, მცხეთა, სიღნაღი და
წინანდალი. ტურის ფარგლებში გაიმართა შეხვედრა ქართველ ტურ-
ოპერატორებთან.

144
 პრეს-ტური გადაცემა „Орёл и Решка. Шопинг“ გადამღები ჯგუფისათვის:
საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ უმასპინძლა ერთ-ერთ
ყველაზე რეიტინგულ, რუსულენოვან, მოგზაურობის თემატიკაზე არსებულ ტელე-
გადაცემას „Орёл и Решка. Шопинг“-ის გადამღებ ჯგუფს. ვიზიტის ფარგლებში
გადაღებები წარმოებდა თბილისში, მცხეთაში და ყაზბეგში. გადაცემა ეთერში
გავიდა ივნისის ბოლოს ტელეარხზე Пятница-ზე. აღნიშნული არხის მაყურებელთა
რაოდენობა რამდენიმე ათეულ მილიონს აჭარბებს და სატელიტური
მაუწყებლობით რამდენიმე ქვეყანაში გადაიცემა.
 პრეს-ტური რუსეთიდან: თბილისსა და უფლისციხეში განხორციელდა ტური
კლიპის გადამღები ჯგუფისთვის რუსეთიდან. შოუბიზნესის აღნიშნული ჯგუფის
კლიპები სოციალურ ქსელებში საკმაოდ დიდი პოპულარობით სარგებლობს და
რამდენიმე მილიონი ნახვა აქვს. შესაბამისად, მის მიერ საკუთარ კლიპში
საქართველოს წარმოჩენა კიდევ უფრო შეუწყობს ხელს ჩვენი ქვეყნის ტურისტული
შესძლებლობების რეკლამირებას.
 გაცნობითი ტური ბალტიისპირეთის ქვეყნებიდან და გერმანიიდან: ავია-კომპანია
airBaltic-ის მხარდაჭერით განხორციელდა გაცნობითი ტური ბალტიისპირეთის
ქვეყნების და გერმანიის ტურ-ოპერატორებისათვის. პროგრამის ფარგლებში მათ
მოინახულეს თბილისი, მცხეთა, ანანური, გუდაური, ყაზბეგი, წინანდალი და
სიღნაღი. გაიმართა შეხვედრა ქართველ ტურ-ოპერატორებთან. გარდა
ღირსშესანიშნაობების დათვალიერებისა ტურ-ოპერატორებმა ასევე მოინახულეს
სასტუმროს ბაზები სიღნაღში, თბილისსა და გუდაურში.
 პრეს-ტური რუსეთიდან: განხორციელდა პრეს-ტური 23 ჟურნალისტისათვის
რუსეთიდან ტურ-ოპერატორისთვის. ტურის ფაგლებში ჟურნალისტებმა
მოინახულეს სხვადასხვა რეგიონები და ტურისტული ატრაქციები, მათ შორის
წყალტუბო, პრომეთეს, მღვიმე, ქუთაისი,ბორჯომი, ვარძია, თბილისი, მცხეთა
სიღნაღი, ყვარელი და წინანდალი. რამდენიმე ადგილას მათ ჩაუტარდათ
ჩურჩხელის ამოვლების, ხინკლისა და ხაჭაპურის მომზადების

145
 მასტერკლასები.ჟურნალისტების მიერ მასალების მომზადება, გამოქვეყნება და
მათი ადმინისტრაციისათვის მოწოდება მოხდება ეტაპობრივად.
 პრეს-ტური საფრანგეთიდან: საფრანგეთში საქართველოს საელჩოს მხარდაჭერით
საქართველოს სტომრობდა ფრანგი ჟურნალისტები, რომელებიც მოამზადებენ
სტატიას რამდენიმე რეიტინგული მედია-გამოცემისთვის: Madame le Figaro, Le
Point, The Good Life, GALA. ტურის ფარგლებში ჟურნალისტებმა მოინახულეს
თბილისის ისტორიული უბნები, მცხეთა, ანანური ყაზბეგი, გორი, ბორჯომი და
ბათუმი. ბორჯომში მათ მასპინძლობა გაუწია ადგილობრივმა მუნიციპალიტეტმა.
ხოლო ბათუმის ტურის ფარგლებში მათ უმასპინძლა აჭარის ტურიზმისა და
კურორტების დეპარტამენტმა.
 პრეს-ტური ამერიკის შეერთებული შტატების მედია-გამოცემის (AFAR)
ჟურნალისტებისათვის: განხორციელდა ტური ჟურნალის AFAR
წარმომადგენლებისთვის. არსებული ტურის ფარგლებში მათ მოინახულეს
თბილისის ისტორიული უბნები, მცხეთა, ანაური, ყაზბეგი. მათ მიერ მომზადდება
სტატია, 2016 წლის დასაწყისში, გამოქვეყნდება ზემოხსენებულ ჟურნალში,
რომლის მკითხველთა რაოდენობა მილიონს აჭარბებს.
 პრეს-ტური სამხრეთ კორეიდან: სამხრეთ კორეის ტელე-არხის “EBS“ის (Educational
Broadcasting System) მოგზაურობის თემატიკაზე არსებული გადაცემის (მსოფლიოში
მოგზაურობა) გადამღებმა ჯგუფმა მოინახულა თბილისი, თელავი, მცხეთა, გორი,
უფლისციხე, მესტია და უშგული. გადაღებების შედეგად მომზადდა და გადაიცა
40 წუთიანი ფილმი ზემოაღნიშნულ არხზე. მოგვიანებით ფილმი სამხრეთ კორეის
სხვა არხებზეც გადაიცემა.
 პრეს-ტური ქართული ღვინისა და ღვინის ტურიზმის პოპულარიზაციისთვის:
ჟურნალისტებმა რუსეთიდან, პოლონეთიდან, დანიიდან, სამხრეთ კორეიდან და
საფრანგეთიდან, ტურის ფარგლებში მოინახულეს ღვინის დიდი საწარმოები
კახეთისა და ქართლის რეგიონში, აგრეთვე ექსპო ჯორჯიაში გამართულ ღვინისა
და ალკოჰოლური სასმელების გამოფენას WineExpo-ს.

146
 პრეს-ტური გერმანიიდან და ავსტრიიდან: განხორციელდა პრეს-ტური ავსტრიისა
და გერმანიის მედია-საშუალებების 4 ჟურნალისტიებისათვის. მათი
განსაკუთრებული ინტერესის სფეროს წარმოადგენდა ქართული ღვინო. მათ
ტურის ფარგლებში, სხვა ღირსშესანიშნაობებთან ერთად, მოინახულეს საოჯახო
ღვინის საწარმოები კახეთის რეგიონში და ასევე შატო მუხრანის ღვინის წარმოება
შიდა ქართლში. ტურის მონაწილეები საკუთარ სტატიებში აქცენტს გააკეთებენ
საქართველოს, როგორც საინტერესო ტურისტული მიმართულების წარმოჩენაზე.
ჟურნალისტები ეწვივნენ და მოინახულეს თბილისის ისტორიული უბნები,
მცხეთა, ალავერდი, წინანდალი, სიღნაღი, ანანური და ყაზბეგი.
 პრეს-ტური ესპანეთიდან: ესპანელ ჟურნალისტი მოამზადებს 5 წუთიანი
სიუჟეტების სერიას ქვეყნის წამყვანი რადიო სადგურისათვის „Radio 5 RNE“,
რომელსაც დაახლოებით 400 000 მსმენელი ყავს, მის აუდიენციას უმაღლესი
განათლების მქონე საშუალო ფენა წარმოადგენს. ასევე, მომზადდება ბეჭდვითი
სტატიები ესპანურენოვანი, სიდიდით მესამე, ყოველდღიური გაზეთისთვის „ABC“
(240 ათასამდე მკითხველი) და ყოველთვიური ჟურნალისათვის „Espacio Humano“.
 გაცნობითი ტური სამხრეთ აფრიკიდან: საქართველოს ეწვია სამხრეთ აფრიკული
ტურისტული კომპანია „Unique Destinations“-ის დირექტორი და
დამფუძნებელი.ზემოხსენებული კომპანია უკვე 25 წელია ახორციელებს ტურებს
ისეთ ეგზოტიკურ ადგილებში, როგორიცაა ანტარქტიკა, ალიასკა, ისლანდია,
გრენლანდია და ა. შ. ხოლო, მისი მომხმარებლები მაღალი ანაზღაურების
გადამხდელუნარიანი ტურისტები არიან, რომლებიც სწორედ ისეთი აუთენტურად
საინტერესო და მიმზიდველი ქვეყნების დათვალიერებისაკენ მიისწრაფიან,
როგორიც საქართველოა. დირექტორს განზრახული აქვს საქართველო შეიყვანოს
2016 წელს მისი კომპანიის მიერ შეთავაზებული დესტინაციების კატალოგში,
შესაბამისად იგი ესტუმრა ქვეყანას, რათა ადგილზე შეესწავლა ტურისტული
პოტენციალი და დაემყარებინა კონტაქტი პოტენციურ პარტნიორებთან.

147
 პრეს-ტური ავსტრიიდან: ერთ-ერთმა ავსტრიულმა გამომცემლობამ Sturtz
(Verlagshaus Wurzburg) გამოთქვა დაინტერესება და მზადყოფნა მოამზადოს 160
გვერდიანი მაღალპოლიგრაფიული წიგნი საქართველოზე, სადაც წარმოდგენილი
იქნება ქვეყნის ყველა რეგიონზე ტექსტობრივი მასალა და 220-მდე ფოტო-სურათი.
წიგნის ბეჭდვას თავად გამომცემლობა უზრუნველყოფს, რომელიც აღნიშნული
პროექტის განხორციელების მიზნით დაუკავშირდა მწერალსა და ჟურნალისტს
ბატონ ვოლტერ ვაისს. ბატონი ვაისი წიგნის მომზადებისათვის აუცილებელი
მასალის მოსაპოვებლად საქართველოს 3-ჯერ ესტუმრა. ამ პერიოდში მან
მოინახულა სამცხე-ჯავახეთის, გურიის, ნაწილობრივ სამეგრელოს, იმერეთისა და
რაჭის რეგიონები.
 პრეს-ტურის პოლონეთიდან : მწერალს პოლონეთის რესპუბლიკიდან გეგმავს
პოლონურ ენაზე გზამკვლევის გამოშვებას, რომელიც ეძღვნება ტრექინგს
კავკასიონის მთებში. პირველი ნაწილი მიეძღვნება საქართველოს, გეოგრაფიული
მდებარეობას, კლიმატს, გზებს, განთავსებას, თემას „როგორ ჩახვიდე
საქართველოში“. ასევე იქნება თავი საქართველოს ღირშესანიშნაობებზე და
თბილისზე. ძირითადი აქცენტი გაკეთდება მთიან რეგიონებზე, კერძოდ მესტია,
ყაზბეგი, ხევსურეთი, შატილი, თუშეთი. წიგნის მოცულობა იქნება 200 გვერდი და
გამოვა 1500 ეგზემპლიარი.
 პრეს-ტური ჟურნალისტებისათვის: აზერბაიჯანიდან, უკრაინიდან, თურქეთიდან,
ირანიდან, კავკასიის ყველაზე მასშტაბურ მუსიკალურ ფესტივალის “Tbilisi Open
Air“ გადაღებისა და გაშუქებისათვის მოწვეული მედია-წარმომადგენლისთვის,
დაიგეგმა და განხორციელდა პრეს-ტური ქ. თბილისსა და ქ. მცხეთაში.
 ინფო-ტური (38 დელეგატი): საქართველოს აეროპორტის გაერთიანებამ
უმასპინძლა ავია-მიმართულებების განვითარების საერთაშორისო ფორუმს Routes
Silk Road 2015-ს. ფორუმის ფარგლებში საქართველოს ეწვია ასამდე ავიაკომპანიის,
აეროპორტისა და ტურისტული ორგანიზაციის 38 დელეგატი. აღნიშნული ფორუმი
წარმოადგენს უნიკალურ შანსს საქართველოში ახალი ავიაკომპანიების შემოყვანისა

148
 და ავია-მიმართულებების გახსნისათვის, რაც, ასევე, ხელს შეუწყობს ტურიზმის
განვითარებას. ღონისძიების ფარგლებში დელეგატებისათვის დაგეგმილი
კულტურულ-შემეცნებითი პროგრამის ფარგლებში, მონაწილლებმა მოინახულეს
თბილისი და მცხეთა.
 პრეს-ტურები რუსეთიდან : ჟურნალისტებმა მოინახულეს ბათუმის და ზემო
აჭარის ღირშესანიშნაობები, ასევე გააშუქეს ბათუმი ჰით სეზონი 2015-ის
ღონისძიება. აღნიშნული პრეს ტურის შემდეგ დაიბეჭდება სტატიები ბათუმის და
ზემოხსენებული პროექტის შესახებ. პრეს-ტურის ფარგლებში, აგრეთვე
ჩამოვიდნენ რუსეთის ერთ-ერთი წამყვანი ტელევიზიის „Стрим“,
ტელეარხის„Здоровое ТВ“-ეს წარმომადგენლებს. აღნიშნულ ტელევიზიის
აუდიტორია შეადგენს 6,5 მილიონ აბონენტს. ტელეარხი მაუწყებლობს საკაბელო,
სატელიტურ და IPTV ტელევიზიების მეშვეობით, ხოლო გაშუქება ხდება დსთ-
სქვეყნებსა და ბალტიისპირეთში. ტელევიზია „Стрим“-ის მაყურებლების
რაოდენობამ 2013 წლის ბოლოს 27 მილიონს გადააჭარბა. აღნიშნული პრეს ტურის
შემდეგ გავა გადაცემა„Оздоровительный туризм– минеральные воды“.
 პრეს-ტური კანადიდან : საქართველოს, როგორც მრავალფეროვანი ტურისტული
პოტენციალის მქონე ქვეყნის შესახებ ჩრდილოეთ ამერიკის, კერძოდ კანადის
ბაზარზე ცნობადობის ამაღლების მიზნით, საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა
ადმინისტრაციამ განახორციელა პრეს-ტური კანადელი ჟურნალისტის, კატ
ტანკოკისთვის. აღნიშნული ჟურნალისტი მოამზადებს სტატიას ქვეყნის
ტურისტული შესაძლებლობებისა და ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის
შესახებ, კანადური ყოველდღიური გაზეთისთვის “The Globe and Mail”. აქვე უნდა
აღინიშნოს, რომ ქალბატონი ტანკოკი დაინტერესებულია ქართული
სამზარეულოთი და აპირებს სტატიის დიდი ნაწილი დაუთმოს უნიკალურ
ქართულ კერძებს, მათი მომზადების წესებსა და თავისებურებებს. კანადელმა
ჟურნალისტმა თავად უზრუნველყო ავია-ბილეთებისა და ტურის გარკვეული
ნაწილის ხარჯები. ხოლო, ადმინისტრაციის მხრიდან განხორციელდა სტუმრის

149
 ბორჯომსა და სვანეთში განთავსება, კვება, ტრანსპორტირება და გიდის
მომსახურება.
 პრეს-ტური რუსეთიდან (20 მონაწილე): საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაცია, ორგანიზაცია Fijet-Russia-ს (ჟურნალისტების და მწერლების
მსოფლიო მასშტაბის ფედერაცია, რომელიც აერთიანებს ბეჭდურ მედიასა და
ტელევიზიებს) დახმარებით, მასპინძლობდა წამყვანი მედიის წარმომადგენლებს
რუსეთიდან, კერძოდ ეკატერენბურგიდან და სანქტ-პეტერბურგიდან. ჟურნალების
ძირითადი თემატიკა არის ტურიზმი. პრეს ტურის დასრულების შედეგად
მონაწილეები მოამზადებენ სიუჟეტებს და სტატიებს საქართველოსშესახებ.
 პრეს-ტური რუსეთიდან, უკრაინიდან, გერმანიიდან, დიდი ბრიტანეთიდან (7
მონაწილე): განხორციელდა ტური რუსეთიდან, უკრაინიდან, დიდი
ბრიტანეთიდან და გერმანიიდან მოწვეული ჟურნალისტებისა და
ბლოგერებისათვის. მათ მოინახულეს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონები, ასევე
დაესწრნენ ქ. ანაკლიაში მუსიკალურ ფესტივალს “Gem Fest”. საქართველოში
ვიზიტის შემდგომ ინფორმაცია დაიბეჭდება გამომცემლობაში „კომერსანტი“,
გაშუქდება უკრაინულ ტელე-არხზე „1+1“, გავრცელდება სოციალურ მედიასა და
ბლოგზე.
 პრეს-ტური ჩინეთიდან: პრეს-ტურში მონაწილეობა მიიღეს ჩინური სატელიტური
ტელევიზიის „PHOENIX“ წარმომადგენლებმა. აღნიშნულ ტელევიზიას გააჩნია
ექვსი არხი, როგორიცაა: Phoenix Chinese Channel, Phoenix Hong Kong Channel,
Phoenix InfoNews Channel, Phoenix Chinese News, Entertainment Chanel, Phoenix
North American Chinese Channel. ზემოხსენებული მედიასაშუალება მაუწყებლობს
ევროპის ქვეყნებშიც და დაახლოებით 250 მილიონი მაყურებელი ჰყავს მსოფლიო
მასშტაბით. ასევე, „Phoenix TV“-ის მიერ დაარსებულია ერთ-ერთი პოპულარული
კონკურსი „Miss Chinese Cosmos Pageant“.ბოლო ათი წლის განმავლობაში
ზემოხსენებული ღონისძიება იმართებოდა სხვადასხვა ქვეყნებში (ამერიკის
შეერთებული შტატები, ავსტრალია, ევროპა და ტაიტის კუნძულები).

150
 პრეს-ტური გერმანიიდან პრეს-ტურში მონაწილე ჟურნალისტმა მოინახულეს
აჭარის რეგიონი, ასევე დაესწრნენ ქ. ბათუმში ელექტრონული მუსიკის ფესტივალს
„ბლიქი“. პრეს-ტურის ფარგლებში ჟურნალისტები საქართველოში ვიზიტის
შემდგომ გამოაქვეყნებენ და გაავრცელებენ ინფორმაციას ფესტივალისა და
რეგიონის შესახებ სოციალურ მედიასა და ბლოგზე
 პრეს-ტური უკრაინიდან:პრეს-ტურში მონაწილეობდა უკრაინული ტელე-
გადაცემის „At the First Glance“ გადამღები ჯგუფი. პრეს-ტურის შედეგად ისინი
მოამზადებენ და გააშუქენენ ოც წუთიან გადაცემას საქართველოს შესახებ.
 პრეს-ტური რუმინეთიდან: სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა
ადმინისტრაციამ ორგანიზება გაუკეთა პრეს-ტურს რუმინული ტელეკომპანია
„Digi24“-ის გადაცემის „დიპლომატიური პასპორტი“ გადამღები ჯგუფისთვის.
აღნიშნული გადაცემის პირველადი მიზანი იყო საქართველოს საშინაო და საგარეო
პოლიტიკასთან დაკავშირებული საკითხების გაშუქება. თუმცა, გადაღებული
მასალის მრავალფეროვნების მიზნით ადმინისტრაციამ ჟურნალისტებისთვის
უზრუნველყო საქართველოს ტურისტული ატრაქციების მონახულება.
 პრეს-ტური იაპონიიდან: იაპონელმა ჟურნალისტებმა და ფოტოგრაფებმა
მოინახულეს თბილისის ისტორიული ნაწილი, ასევე კახეთის (სიღნაღი, ყვარელი),
სამცხე-ჯავახეთის(ახალციხე) და მცხეთა-მთიანეთის (მცხეთა, საგურამო)
რეგიონები.
 პრეს-ტური აზერბაიჯაინიდან : ჟურნალისტებმა მოინახულეს სამკურნალო-
გამაჯანსაღებელი კურორტები საქართველოში: თბილისი, საირმე, ბორჯომი და
წყალტუბო.
 პრეს-ტური ჩინეთიდან ( 40 მონაწილე): სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის მოწვევით საქართველოს ეწვია “Phoenix TV”-ს გადამღები ჯგუფი
და ჟურნალისტები. ვიზიტის ფარგლებში მათ გადაიღეს ფილმი საქართველოს
სხვადასხვა რეგიონებში, კერძოდ: შიდა ქართლი (თბილისი, გორი), კახეთი

151
 (სიღნაღი, ყვარელი), მცხეთა-მთიანეთი (მცხეთა, ყაზბეგი), აჭარა (ბათუმი),
რომელიც გაშუქდება ქ. ჯუჰაიში „მის ჩინეთი“-ს მსვლელობისას.
 პრეს და გაცნობითი ტური ამერიკის შეერთებული შტატებიდან : ტურში
მონაწილეობა მიიღეს ქვეყნის წამყვანმა ტურ-ოპერატორებმა და ისეთი
რეიტინგული გამოცემების ჟურნალისტებმა, როგორიცაა “Huffington Post“ და
“Travel Weekly”. მათ მოინახულეს და გადაიღეს თბილისის ისტორიული უბნები,
ასევე, კახეთისა (ყვარელი, წინანდალი, სიღნაღი) და მცხეთა-მთიანეთის (მცხეთა,
ანანური, გუდაური, ყაზბეგი) რეგიონები.
 პრეს-ტური ლატვიიდან: პრეს-ტურში მონაწილეობა მიიღეს „TV3” რეიტინგული
გადაცემის „Farmer wants wife” ჟურნალისტებმა. მოინახულეს და გადაიღეს
თბილისის ისტორიული უბნები, ასევე კახეთი ( ყვარელი, სიღნაღი, წინანდალი),
მცხეთა, სტეფანწმინდა, ანანური, გერგეთის სამება.
 პრეს-ტური რუსეთის ფედერაციიდან: პრეს-ტურში მონაწილეობა მიიღეს
ჟურნალისტებმა, ბლოგერებმა და ცნობილმა სახეებმა რუსეთის ფედერაციიდან.
მათ მოინახულეს და გადაიღეს თბილისის ისტორიული ნაწილი და მცხეთა.
 პრეს-ტური ბელარუსიდან: სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა
ადმინისტრაციამ უმასპინძლა პრეს-ტურს ბელარუსიდან, რომელშიც მონაწილეობა
მიიღო ჟურნალისტმა ანასტასია კურუჩიმ. აღნიშნული ჟურნალისტი ქვეყნის
წამყვან ბეჭდვით და ინტერნეტ გამოცემებში წერს, რომლებსაც ათასობით
მკითხველი ჰყავს. ვიზიტის შედეგად სტუმარი მოამზადებს სტატიებს აჭარის
რეგიონის, კერძოდ ბათუმის, ტურისტული პოტენციალის შესახებ.
 პრეს-ტური ყატარიდან: ტურის მონაწილეები ეწვივნენ, გუდაურს,
ყაზბეგს, წინანდალს, სიღნაღს, ბორჯომს, ახალციხეს. ასევე მოინახულეს
თბილისის და მცხეთის ისტორიული უბნები. საქართველოში ყოფნისას
გადაღებული ფოტორეპორტაჟის გამოფენა მოეწყობა ქ. დოჰაში, კულტურულ
უბანში „ყატარა“.

152
 პრეს-ტური ჩინეთიდან: ტურის განმავლობაში ჟურნალისტებისა და
ფოტოგრაფების (28 სტუმარი) ძირითად ინტერესს წარმოადგენდა ღვინისა და
კულტურული ტურიზმი. მონაწილეები ეწვივნენ თბილისს, გორს, სიღნაღს,
წინანდალს, ყვარელს, ბათუმს, გონიოს, სარფს, ქუთაისს და ასევე მოინახულეს
თბილისისა და მცხეთის ისტორიული უბნები.
 გაცნობითი ტური რუსეთის ფედერაციიდან, აზერბაიჯანიდან და ყაზახეთიდან:
ტური განხორციელდა ტუროპერატორებისა და ტურაგენტებისთვის
აზერბაიჯანიდან, ყაზახეთიდან და რუსეთიდან, ტურისტული კომპანია „Elite
Travel“-ის თანამონაწილეობით.
 პრეს-ტური ამერიკა: ამერიკელმა მწერალმა და გამომცემელმა (კარლა კაპალბო)
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ხელშეწყობით
განახორციელა ვიზიტი საქართველოში, რის შედეგადაც ის გამოსცემს წიგნს
კულინარიული და ღვინის ტურიზმის შესახებ. მან მოინახულა ჩვენი ქვეყნის
ყველა რეგიონის ძირითადი ტურისტული ატრაქციები, გადაიღო ფოტო მასალა და
მოიძია ქართული სამზარეულოს რეცეპტები.
 პრეს-ტური სხვადასხვა ქვეყნიდან: პრეს-ტურში მონაწილეობა მიიღეო 18
ჟურნალისტმა და ბლოგერმა სხვადასხვა ქვეყნიდან :საფრანგეთი, დიდი
ბრიტანეთი, იტალია, არაბთა გაერთიანებული საამიროები, აზერბაიჯანი, უკრაინა.
გაშუქებული მასალის მრავალფეროვნების მიზნით თბილისის ისტორიული
ნაწილისა და ტურისტული ატრაქციების დათვალიერებასთან ერთად
ჟურნალისტები დაესწრნენ აღნიშნულ პერიოდში დაგეგმილ კულტურულ
ღონისძიებებს.
 პრეს-ტური ფინეთიდან: პრეს-ტური ჩატარდა ფინეთის მასშტაბით ცნობილი და
რეიტინგული მედიის ჟურნალისტების, ბლოგერებისა და ფოტოგრაფებისთვის.
გაშუქებული მასალის მრავალფეროვნების მიზნით თბილისის ისტორიული
უბნებისა და ტურისტული ატრაქციების დათვალიერებასთან ერთად

153
 ჟურნალისტებისთვის შეხვედრები გაიმართა სახელმწიფო უწყების
წარმომადგენლებს.
 პრეს-ტური ისრაელიდან: ჟურნალისტები ისრაელიდან დაინტერესებულები
იყვნენ საქართველოში ღვინის ტურიზმით. საქართველოში ვიზიტის შემდგომ
ინფორმაცია დაიბეჭდა, გავრცელდა სოციალურ მედიასა და ბლოგზე.
 პრეს-ტური სხვადასხვა ქვეყნიდან :თბილისში გამართულ „მერსედეს ბენცის
მოდის კვირეულს“, ეწვია ცხრამეტი წამყვანი ბეჭდვითი და სოციალური მედიის
წარმომადგენელი ჟურნალისტი, ბლოგერი და ფოტოგრაფი სხვადასხვა ქვეყნიდან.
აღნიშნული ღონისძიების ფარგლებში საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა
ადმინისტრაციამ ორგანიზება გაუკეთა ტურს თბილისის ისტორიულ უბნებში.
 ინკლიუზიური ტურიზმი - პრეს-ტური სხვადასხვა ქვეყნიდან:11 ნოემბერს
თბილისში გაიმართა საერთაშორისო კონფერენცია „ინკლიუზიური ტურიზმი-
ეკონომიკური განვითარება და სოციალური პასუხისმგებლობა“. საერთაშორისო
კონფერენციაში მონაწილეობის მისაღებად საქართველოს ეწვივნენ საერთაშორისო
ექსპერტები სხვადასხვა ქვეყნებიდან. სტუმრებისთვის მოეწყო ტური თბილისსა
და მცხეთაში.
 პრეს-ტური თურქი ჟურნალისტებისთვის: სსიპ საქართველოს ტურიზმის
ეროვნულმა ადმინისტრაციამ ორგანიზება გაუკეთა ტურს თბილისში, მცხეთასა და
კახეთში ( ყვარელი, სიღნაღი.) თურქეთის ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული მე-7
არხის სამოგზაურო პროგრამის „DünyayıGeziyorum” გადამღები ჯგუფისთვის.
პროგრამა „DünyayıGeziyorum” ძალზე მაღალრეიტინგულია თურქეთში, რომელის
ყოველ გადაცემას 10 მილიონი ადამიანი უყურებს.
 გაცნობითი ტური ტურ-ოპერატორებისთვის მოლდოვიდან: გაცნობით ტური
ჩატარდა მოლდოვის წამყვანი ტურ-ოპერატორებისთვის. სტუმრებმა მოინახულეს
მცხეთა-მთიანეთის (მცხეთა, გუდაური, ყაზბეგი, ანანური), კახეთის (ყვარელი,
ნაფარეული, სიღნაღი) რეგიონები და თბილისის ისტორიული უბნები. მოწვეული
ტურ-ოპერატორები ასევე შეხვდნენ კერძო სექტორის მათთვის საინტერესო

154
 წარმომადგენლებს პარტნიორობის დამყარების მიზნით და დაათვალიერეს გზად
არსებული სასტუმროები სამომავლო თანამშრომლობის პერსპექტივით.
 პრეს-ტური დუბაიდან Wonho Around the World :პრეს-ტური ჩატარდა დუბაის
საამიროს ერთ-ერთი წამყვანი ტელე-არხის Al Arabi TV-ს ტურისტულ-გასართობი
შოუს „ვონჰო მსოფლიოს გარშემო“ (Wonho Around the World) გადამღები
ჯგუფისთვის. აღნიშნული გადაცემა მომზადდება 2 ეპიზოდად, რომელიც გაშუქდა
შუა აზიისა და არაბული ქვეყნების წამყვან სატელიტურ არხებსა და ავია-
კომპანიების Emirates Airlines, Qatar Airways, Saudi Air და Korean Air საბორტე
ეკრანებზე.
 პრეს-ტური იაპონიიდან: პრეს-ტური ჩატარდა იაპონური გამომცემლობა „Ozora
Publishing“-ის წარმომადგენლებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ღვინის ტურიზმისა
და ზოგადად საქართველოს ღირშესანიშნაობების შესახებ წერილის მომზადებას
აღნიშნულ ჟურნალში. სტუმრებმა მოინახულეს თბილისისა და მცხეთის
ღირშესანიშნაობები, ასევე ყაზბეგისა და კახეთის რეგიონები.
 პრეს ტური რუსეთიდან. საგამომცემლო სახლი „ჯემი“ :პრეს ტურის მიაზანი იყო
ჩვენი ქვეყნის შესახებ ტურისტული გზამკვლევის მომზადება. გამომცემლობა
„ჯემი“ არის პირველი, რომელმაც ბოლო პერიოდის განმავლობაში გამოსცა
ტურისტული გზამკვლევი საქართველოს შესახებ „Шаг за шагом“ რუსულ ენაზე.
რადგან ბოლო წლებში რუს ტურისტებში საქართველო დიდი პოპულარობით
სარგებლობს, გაჩნდა საჭიროება ახალი გზამკვლევის შესაქმნელად, რომელიც
კონკრეტულად მიეძღვნება ქალაქ თბილისს და განკუთვნილი იქნება კერძოდ იმ
ტურისტებისთვის ვინც დედაქალაქში რჩება 3-4 დღე. პრეს-ტური მოიცავდა
თბილისი-მცხეთის ღირსშესანიშნაობების, საქართველოს ტურისტული
პოტენციალის, განთავსების ობიექტებისა და ტურისტული ინფრასტრუქტურის
გაცნობას.
 და ა.შ.

2. საერთაშორისო გამოფენა-ბაზრობები

155
 2015 წელს სსიპ ტურზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ მონაწილეობა მიიღო
ქვემოთ ჩამოთვლილ ბაზრობებსა და გამოფენებში:

1. EMITT2015: თურქეთი, სტამბოლი. საერთაშორისო გამოფენა

„East Mediterranean International Tourism and Travel Exhibition 2015.
საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ: აჭარის ტურიზმისა და
კურორტების დეპარტამენტი, ქუთაისის მუნიციპალიტეტი, „Liberty Georgia“ და
სასტუმრო „Divan“. „EMITT-2015“-ის გამოფენაზე ნომინაციაში „საუკეთესო შოუ“
აჭარის ფოლკლორული ჯგუფი დასახელდა, საქართველოს დელეგაციას გადაეცა
სიგელი.
2. FITUR 2015 : ესპანეთი, მადრიდი. საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი
იყვნენ შემდეგი კომპანიები: Caucasus Travel, Omnes Tour, Georgian Discovery Tours,
Gudauri Ski Resort LTD, Visit Georgia, Trawellin და Concord Travel.
3. Balttour 2015 : ლატვია, რიგა. საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ:
აჭარის ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტი, ქუთაისის მერია, Liberty
Georgia, Mgzavrebi, Georgia Travel RSP და Welcome to Georgia.საგამოფენო სტენდის
მშენებლობა უზრუნველყო კომპანიამ “EURO EXPO BALTIC OU”. BALTTOUR 2015-
ზე სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მონაწილეობა
პროდუქტიული და წარმატებული იყო, როგორც ტურისტული ცნობადობის
ასამაღლებლად, აგრეთვე ქვეყნის პოპულარიზაციის მიზნით.
4. IMTM 2015 :ისრაელი, თელავივი. საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ:
GT Group, Info-Tbilisi Travel, Golden Georgia, Discover Georgia, Inex Travel, აჭარის
ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტი, დაცული ტერიტორიების სააგენტო
და კურორტი საირმე.
5. BIT 2015 :იტალია, მილანი.საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ
შემდეგი კომპანიები: Caucasus Travel, Visit Georgia, Mimino Travel და Silk Way
Georgia.

156
6. HUNGEXPO 2015 :უნგრეთი, ბუდაპეშტი. საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი
იყვნენ: აჭარის ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტი, სსიპ დაცული
ტერიტორიების სააგენტო, ქ.ქუთაისის მუნიციპალიტეტის მერია, Georgica Travel,
GT Group, Caucasus Travel, Mimino Travel, Travel Shop, Visit Georgia, Liberty Georgia,
Trawellin, Georgian Events.
7. ITB 2015: გერმანია, ბერლინი. საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ:
აჭარის ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტი, ქუთაისის მუნიციპალიტეტი,
დაცული ტერიტორიების სააგენტო და კომპანიები: Alltours, Georgica Travel,
Caucasus Travel, Georgian DMC, Colour Tour Georgia, Explore Georgia, Georgian
Experience, Omnes Tour, Visit Georgia, Marco Polo Gudauri, Trawellin, Like Georgia,
Concord Travel, Exotour, Flyvista და TAV Urban.
8. UITT 2015:უკრაინა, კიევი. საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ
შემდეგი კომპანიები და სახელმწიფო სტრუქტურები: აჭარის ტურიზმისა და
კურორტების დეპარტამენტი, დაცული ტერიტორიების სააგენტო და Liberty
Georgia.
9. AITF 2015 :აზერბაიჯანი, ბაქო. აღნიშნულ გამოფენას ორგანიზებაგაუწია - ITE
Exhibitions & Conferences Ltd. გამოფენაში თანამონაწილეებად წარმოდგენილნი
იყვნენ შემდეგი კომპანიები: Sairme, Mgzavrebi, Ajara Tourism Department, Golden
Georgia, Lopota resort, Protected Areas Agency, Liberty Georgia, Kutaisi Municipality.
10. COTTM 2015: ჩინეთი, პეკინი. აღნიშნულ გამოფენას ორგანიზება გაუწია - Tarsus
travel exhibitions limited. საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა
ადმინისტრაციასთან ერთად, გამოფენაზე წარმოდგენილნი იყვნენ შემდეგი
კომპანიები: Caucasus Travel, Travel Shop, Silk Way Travel, Liberty Georgia.
11. KITF 2015. ყაზახეთი, ალმატი: ქვეყნის ტურისტული პოტენციალის
პოპულარიზაციის და ახალი საქმიანი კონტაქტების დამყარების მიზნით,
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია, კერძო სექტორთან ერთად
წარმოდგენილი იყო ყაზახეთში, ქალაქ ალმა-ატაში, 22-24 აპრილის ჩათვლით

157
 დაგეგმილ ტურისტულ გამოფენა-ბაზრობაზე KITF 2015.აღნიშნულ გამოფენას
ორგანიზება გაუწია - ITE Exhibitions & Conferences Ltd. გამოფენაზე ერთიან
საპრეზენტაციო სტენდზე ადმინისტრაციასთან ერთად წარმოდგენილნი იყვნენ
შემდეგი კომპანიები: დაცული ტერიტორიების სააგენტო, ქუთაისის
მუნიციპალიტეტი, აჭარის ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტი, Blue Sky,
Calypso, Georgia Travel RSP, Tskaltubo Spa Report, Travel Promotions Georgia, GT
Group, Caucasus Travel, Golden Georgia, Borjomi palace, Levon Travel, Tskaltubo Plaza,
Taste Georgia, Discover Georgia, Visit Georgia, Sairme, Silk Way Travel, Inex Travel,
Liberty Georgia, Marco Polo Gudauri, Trawellin, Profkurort. საგამოფენოდ
ადმინისტრაციის მხრიდან დაჯავშნილი იყო 160კვ.მ ფართი.
12. ATM 2015. არაბეთის გაერთიანებული საემიროები, დუბაი: ქვეყნის ტურისტული
პოტენციალის პოპულარიზაციის და ახალი საქმიანი კონტაქტების დამყარების
მიზნით საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ კერძო და
სახელმწიფო სექტორთან ერთად, მონაწილეობა მიიღო არაბეთის გაერთიანებულ
საემიროებში, ქალაქ დუბაიში, ტურისტულ გამოფენა-ბაზრობაში “ATM 2015”.
აღნიშნულ გამოფენას ორგანიზება გაუწია - “Reed Exibitions Limited”.
13. IMEX 2015. გერმანია, ფრანკფურტი: გამოფენაზე ერთიან საპრეზენტაციო სტენდზე
ადმინისტრაციასთან ერთად წარმოდგენილნი იყვნენ შემდეგი კომპანიები: Visit
Georgia, Trawellin, Georgica Travel, Georgian Events, GT Group, Caucasus Travel, Grata
DMC, Travel Shop, Georgian Discovery Tours, BTL.
14. CTF-Tbilisi 2015. თბილისი, საქართველო; გამოფენას ორგანიზება გაუწია სს
„გამოფენების ცენტრმა“.
15. ExpoBatumi 2015 . ბათუმი, საქართველო: აღნიშნულ გამოფენას ორგანიზება გაუწია
შპს „Geonet Expo”-მ.
16. KOTFA 2015. სამხრეთ კორეის რესპუბლიკა, სეული: აღნიშნულ გამოფენას
ორგანიზება გაუწია - “KOTFA Co., Ltd.”. გამოფენაზე ერთიან საპრეზენტაციო

158
 სტენდზე ადმინისტრაციასთან ერთად წარმოდგენილნი იყვნენ: GeorgiCa Travel,
Caucasus Travel, Travel Shop დაVisit Georgia.
17. Jata 2015. იაპონია, ტოკიო: საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ
კერძო სექტორთან ერთად მონაწილეობა მიიღო იაპონიაში, ქალაქ ტოკიოში 24-27
სექტემბერს დაგეგმილ ტურისტულ საერთაშორისო გამოფენა - ბაზრობაში ,,JATA
2015“. აღნიშნულ გამოფენას ორგანიზებას უწევს - Japan Association of Travel Agents.
სტენდის მშენებლობა უზრუნველყო კომპანიამ “Sakura International Inc.”
გამოფენაზე ერთიან საპრეზენტაციო სტენდზე ადმინისტრაციასთან ერთად
წარმოდგენილნი იყვნენ შემდეგი კომპანიები: Caucasus Travel, Georgian DMC, Visit
Georgia, Concord Travel, Explore Georgia.
18. IFTM 2015. საფრანგეთი, პარიზი: საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაცია კერძო სექტორთან ერთად მონაწილეობს საფრანგეთში, ქალაქ
პარიზში, 29 სექტემბრიდან - 2 ოქტომბრის ჩათვლით დაგეგმილ ტურისტულ
გამოფენა-ბაზრობაში IFTM Top Resa 2015. აღნიშნულ გამოფენას ორგანიზებას
უწევს - REED EXPOSITIONS FRANCE.. ერთიან საპრეზენტაციო სტენდზე
ადმინისტრაციასთან ერთად წარმოდგენილნი იყვნენ შემდეგი კომპანიები: Caucasus
Travel; Travel Shop; Promethea Voyages; Visit Georgia; Georgica Travel.
19. Skipass, Modena Italy: სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია
წარდგენილი იყო ზემოაღნიშნულ გამოფენაზე შპს მთის განვითარების
კომპანიასთან ერთად. ღონისძიება წარმოადგენს თემატურ გამოფენას, რომელიც
ემსახურება სამთო-სათხილამურო კურორტების განვითარებას.
20. Ski Expo, Helsinki Finland: საერთაშორისო გამოფენაზე Ski Expo ადმინისტრაციის
სტენდზე წარდგენილი იყო ასევე შპს მთის განვითარების კომპანია. გამოფენა
წარმოადგენს თემატურ გამოფენას, რომელიც ემსახურება სამთო-სათხილამურო
კურორტების განვითარებას.
21. WTM - დიდი ბრიტანეთი, ლონდონი: საერთაშორის გამოფენაზე World Travel
Market (WTM) 2015, საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ: Caucasus

159
 Travel, Travel Shop, Promethea Voyages, Visit Georgia და Georgica Travel; Georgia Travel
RSP, Georgica Travel, GT Group, Caucasus Travel, Explore Georgia, Mimino Travel, Taste
Georgia, Visit Georgia, Liberty Georgia, Exotour, Color Tours Georgia, Ugo Travel. WTM
2015-ზე სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მონაწილეობა
პროდუქტიული და წარმატებული იყო, როგორც ტურისტული ცნობადობის
ასამაღლებლად, აგრეთვე ქვეყნის პოპულარიზაციის მიზნით.
22. Ski & Snowboard Show, დიდი ბრიტანეთი,ლონდონი: აღნიშნულ ღონისძიებაზე
წარდგენილი იყო შპს მთის განვითარების კომპანიასთან ერთად, სტენდზე როგორც
ადმინისტრაციის საპრომოციო მასალით, ასევე საქართველოს სამთო-
სათხილამურო კურორტების სარეკლამო ბროშურები. Ski & Snowboard Show
წარმოედგენს ევროპაში ერთ-ერთ წამყვან გამოფენას. ღონისძიება გრძელდებოდა 4
დღის მანძილზე.
23. Bewi’s Ski and Snowboard Expo, აშშ,ბოსტონი: საერთაშორისო თემატურ გამოფენას
ორგანიზებას უწევს საერთაშორისო საგამოფენო ორგანიზაცია BEWI.
ადმინისტრაციის სტენდზე წარდგენილი იყო შპს მთის განვითარების კომპანია.
გაიმართა შეხვედრები ადგილობრივ სარეკლამო კომპანიებთან და ასევე სამთო
კურორტების განვითარების ორგანიზაციებთან.
24. EIBTM - ესპანეთი, ბარსელონა: საქართველოს სტენდზე წარმოდგენილნი იყვნენ
შემდეგი კომპანიები: აჭარის ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტი; GT
Group; GeorgiCa Travel; BTL; Info-Tbilisi; Caucasus Travel, Travel Shop, Georgian
Discovery Tours; Visit Georgia; Silk Way Travel; Liberty Georgia; Trawellin; Georgian
Events; Concord Travel. საერთაშორისო გამოფენას საშუალოდ 250 საერთაშორისო
პრესის წარმომადგენელი, 5 000-ზე მეტი საერთაშორისო მიწვეული შემსყიდველი
და 17000-მდე ტურიზმის ინდუსტრიის პროფესიონალი დაესწრო, 100 ქვეყნიდან.
“EIBTM 2015”-ზე საქართველოს მიზანი იყო, როგორც ქვეყნის ტურისტული
შესაძლებლობების პოპულარიზაცია, ასევე მისი პოზიციონირება საქმიანი

160
 ტურიზმის მიმართულებით და დაინტერესებული პირთათვის ქვეყნის შესახებ
ამომწურავი ინფორმაციის მიწოდება.
25. TT Warsaw - პოლონეთი, ვარშავა: საერთაშორისო გამოფენაზე წელს ერთიან
საპრეზენტაციო სტენდზე ადმინისტრაციასთან ერთად წარმოდგენილნი იყვნენ:
აჭარის ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტი, ქუთაისის მერია, Levon Travel,
Travel Promotions Georgia, Info-Tbilisi Travel, , Mimino Travel, Omnes Tour, Mgzavrebi,
Georgian Discovery Tours, Promethea Voyages, Visit Georgia, Inex Travel, Liberty
Georgia, Hotels & Preference Hualing Tbilisi, 4 Travel და Magellan.

3. მარკეტინგული კამპანიები
წლიური სამოქმედო გეგმის ფარგლებში ჩატარებულ მარკეტინგული კამპანიების
მიზანი იყო პოპულარიზაცია გაეწიოს საქართველოს, როგორც ტურისტული
მიმართულების ქვეყნას, რაც ხელს შეუწყობს ტურისტული შეთავაზებებისა და საკურორტო
რეგიონების ცნობადობის ამაღლებას. ქვემოთ მოცემულია ქვეყნები, სადაც ეს მასშტაბური
კამპანიები განხორციელდა და მათი შედეგები:
 ისრაელი: კამპანიის ფარგლებში 13 აპრილიდან 17 აგვისტოს ჩათვლით, ისრაელში
ხორციელდება შემდეგი სახის აქტივობები: რადიო რეკლამა (16.04- 18.05); ონლაინ
რეკლამა ( 13.04 -8.06); ბეჭდური რეკლამა (აპრილი -აგვისტო)
 უკრაინა: ხელშეკრულების თანახმად კამპანია დასრულდა 31 მაისს. კამპანიის
ფარგლებში უკრაინაში განხორციელდა შემდეგი სახის აქტივობები: გარე რეკლამა;
ტელე რეკლამა; ინტერნეტ რეკლამა.
 თურქეთი: კამპანია განხორციელდა 2015 წლის 1 აპრილიდან 25 მაისამდე. კამპანიის
ფარგელბში თურქეთში განხორციელდა ინტერნეტ რეკლამა.
 აზერბაიჯანი: კამპანია განხორციელდა 2015 წლის 10 აპრილიდან-30 აპრილამდე.
კამპანიის ფარგლებში აზერბაიჯანში განხორციელდა: გარე რეკლამა (ავტობუსების
დაბრენდვა).
 ბელარუსი: კამპანიის შდეგად 2015 წლის 6 აპრილიდან 27 მაისამდე განხორციელდა
გარე რეკლამა და ტელე- რეკლამა .

161
  ყაზახეთი: კამპანიის შდეგად 2015 წლის 6 აპრილიდან- 11 ივნისის ჩათვლით
განხორციელდა შემდეგი სახის აქტივობები:გარე რეკლამა; LED მონიტორები; ტელე
რეკლამა .
 უნგრეთი: 2015 წლის 1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით, ქ. ბუდაპეშტში
მიმდინარეობდა გარე რეკლამა.
 ლატვია: 2015 წლის სამოქმედო გეგმის ფარგლებში, ლატვიის რესპუბლიკაში
განხორციელდა სარეკლამო კამპანია. 2015 წლის 30 მარტიდან - 1 ივნისი ჩათვლით, ქ.
რიგაში მიმდინარეობდა გარე რეკლამა.
 რუსეთი: 2015 წლის სამოქმედო გეგმის ფარგლებში რუსეთის რესპუბლიკაში
განახორციელდა ინტერნეტ რეკლამა- 10 მაისიდან- 15 ივნისის ჩათვლით.

4. სარეკლამო კამპანიები
სარეკლამო კამპანია Euronews-ზე
17 მაისს დაიწყო სარეკლამო კამპანია Euronews-ზე. აღნიშნული სატელევიზიო არხი
მაუწყებლობს 135 ქვეყანაში მსოფლიო მასშტაბით და მისი აუდიტორია 240 მილიონ ოჯახს
შეადგესარეკლამო კამპანიის მსვლელობისას აღნიშნულ სატელევიზიო არხზე გადიოდა
საქართველოს საიმიჯო ვიდეო-რგოლი, გარდაამისა 3 განსხვავებული სიუჟეტის მქონე 5
წუთიანი ვიდეო-რეპორტაჟი და თბილისის 25 წამიანი ფოტოკოლაჟი-„City Tour“.
სარეკლამო კამპანია CNN-ზე
18 მაისს დაიწყო სარეკლამო კამპანია CNN-ზე. კამპანიის ფარგლებში საქართველოს
საპრომოციო ვიდეო რგოლი გადავიდა ევროპის, აზიის, აფრიკის და შუა აღმოსავლეთის
ქვეყნებში. ხელშეკრულება გაფორმდა Turner Broadcasting System Europe Ltd-სთან. კამპანიის
დასრულება დაგეგმილი იყო მიმდინარე წლის 20 ივლისს, თუმცა წარმოჩენილი
ფორსმაჟორის (წყალდიდობა) გათვალისწინებით, ივლისის თვის ნაცვლად კამპანია
გაგრძელდა შემოდგომის სეზონზე.

5. ზამთრის მარკეტინგული კამპანია

AirBaltic-თან ერთობლივი მარკეტინგული კამპანია:

162
 2015 წლის დეკემბერ- აპრილში განხორციელება ტურიზმის ეროვნულ
ადმინისტრაციასა და AirBaltic-ს შორის შედგა შეთანხმება, რის საფუძველზეც
საქართველოს ზამთრისა და ზაფხულის კურორტების პოპულარიზაციის მიზნით დაიწყო
მარკეტინგული კამპანია შემდეგი ელემენტებით: ონლაინ კამპანია, რეკლამა საბორტო
ჟურნალში, პრეზენტაცია ადგილობრივი ტუროპერატორებისთვის, პრეს ტური.
აღნიშნული ღონისძიებები დაიწყო დეკემბერში და დასრულდება აპრილში.
სატელევიზიო აქტივობა რუსეთში, უკრაინასა და ყაზახეთში.
2015 წელს რუსეთში, უკრაინასა და ყაზახეთში განხორციელდა მარკეტინგული აქტივობა
სატელევიზიო რეკლამის სახით, სადაც ყველაზე რეიტინგულ არხებზე განთავსდა
საქართველოს ზამთრის საიმიჯო რგოლი. მოცემული ქვეყნები მიზნობრივ ბაზრებს
წარმოადგენს საქართველოსთვის. კამპანია დაიწყო 10 ნოემბერს და დასრულდა 10
დეკემბერს.
ინტერნეტ კამპანია მიზნობრივ ბაზრებზე
2015 წლის ბოლო კვარტალში საქართველოს ზამთრის სარეკლამო ონლაინ
მარკეტინგული კამპანია პოზიტიურად წარიმართა სამიზნე ქვეყნებში. კამპანიის
ძირითადი ამოცანა იყო ადგილობრივი ზამთრის ტურისტული პროდუქტების წინწაწევა
და შესაბამისად, მოგზაურების მაქსიმალური მოზიდვა. ხელშეკრულებებით
გათვალისწინებული მედია გეგმების მიხედვით, აღნიშნულმა კამპანიამ დასახული მიზანი
გაამართლა და ყველა ქვეყანაში გეგმა გადაჭარბებით (რეკლამის ნახვების რაოდენობა)
შესრულდა: უკრაინა - გეგმის 137.62%, გერმანია - გეგმის 124,89%, პოლონეთი - გეგმის
145,08%, თურქეთი - გეგმის 123,62%, ესპანეთი - გეგმის 133,1%, რუსეთი -გეგმის 157%,
ისრაელი - გეგმის 104%, აზერბაიჯანი - გეგმის 144%, ყაზახეთი - გეგმის 134%, ქუვეითი -
გეგმის 264%, არაბეთის გაერთიანებული საემიროები - გეგმის 183%, სომხეთი - გეგმის
152%, ბელარუსი - გეგმის 135%. ძირითად სარეკლამო მასალებს წარმოადგენდა ბანერები,
სტატიები და საქართველოს ზამთრის ვიდეორგლი - Winter in Georgia. გავრცელების
არეალმა სრულად მოიცვა ადგილობრივი პოპულარული ტურუსტული თემატიკის ვებ-
გვერდები, სოციალურ მედია და საძიებო სივრცე.

163
 ბელორუსში, უკრაინასა და ყაზახეთში დილის ეთერის სარეკლამო კამპანია
ბელორუსიაში,უკრაინასა და ყაზახეთში დაგეგმილი სარეკლამო კამპანიის
ეფექტურობის გაზრდის მიზნით სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციამ მიზანშეწონილად ჩათვალა აღნიშნული ქვეყნების რეიტინგული
ტელეარხების დილის გადაცემების ეთერში საქართველოს შესახებ მომზადებული
სიუჟეტების განთავსება. აღნიშნული კამპანია განახორციელა კომპანია „Teen Spirit“-მა.
რუსეთის ტელეარხ “CTC”-ზე სიუჟეტის განთავსება
რუსეთი წარმოადგენს საქართველოსთვის მიზნობრივ ბაზარს, ამიტომ საქართველოს
ახალი წლისა და ზამთრის სეზონის პოპულარიზაციის მიზნით ადმინისტრაციის მხირდან
რუსეთის ერთ-ერთ რეიტინგულ ტელე-არხზე, როგორიც არის CTC-ს, კერძოდ გადაცემა
„რუსო ტურისტო“-ს ერთი სრული გადაცემა დაეთმო საქართველოს. მოცემული სიუჟეტის
ქრონომეტრაჟს შეადგენდა 20-25 წუთს, სიუჟეტი ეთერში განთავსდა 27 დეკემბერს
საახალწლო ეთერის ფარგლებში.

6. საერთაშორისო მიღებები და ღონისძიებები

ესპანეთის საელჩოს აღსანიშნავი მიღება - 21 მაისი
ესპანეთში, ქ. მადრიდში საქართველოს საელჩოს ორგანიზებით, ესპანეთის დედოფლის
სოფიას სახელობის ხელოვნების ეროვნულ ცენტრში (MuseoNacional Centro de Arte ReinaSofía),
გაიმართა საქართველოს დამოუკიდებლობის დღის აღსანიშნავი მიღება. ღონისძიებას
დაესწრნენ კერძო ბიზნესისა და ტურიზმის სფეროში მოღვაწე კომპანიების
წარმომადგენლები, დიპლომატიური კორპუსი და ესპანეთის მთავრობა. მიღებაზე ასევე
მოწვეული იყო ესპანეთის დედოფალი სოფია. ღონისძიებას დაესწრნენ მსოფლიო
ტურიზმის ორგანიზაციის გენერალური მდივანი ტალებ რიფაი და საქართველოს
საპარლამენტო დელეგაცია.
აღნიშნულმა ღონისძიებამ ხელი შეუწყო საქართველოს იმიჯისა და ქვეყნის
ტურისტული პოტენციალის სათანადოდ წარმოჩენას. მიღების ფარგლებში მუზეუმში
განთავსებული იყო საქართველოს ბანერები და გავრცელდა ქვეყნის საიმიჯო ბროშურები,
ასევე მოეწყო ქართული ღვინისა და სამზარეულოს დეგუსტაცია. სსიპ საქართველოს

164
ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ, საელჩოსთან ერთად ორგანიზება გაუწია და
უმასპინძლა აღნიშნულ მიღებას და უზრუნველყო ფართის იჯარის და კვების
მომსახურების შესყიდვა.
ევროვიზიის თანმხლები ღონისძიება - „ევროპული სოფელი“18-23 მაისი, ავსტრია, ვენა
სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ ა/წლის 18-23 მაისს მიიღო
მონაწილეობა ევროვიზიის თანმხლებ ღონისძიებაში - „ევროპული სოფელი“, ავსტრიაში,
ქალაქ ვენაში. საქართველოსთვის გამოყოფილ დახლზე ვრცელდებოდა საქართველოს
საპრომოციო მასალა ინგლისურ და გერმანულ ენებზე. ასევე ჩატარდა ქართული ღვინის
დეგუსტაცია რომელიც გრძელდებოდა 3 დღის მანძილზე.
„ქართული ღვინის დღეები“ - პარიზი, საფრანგეთი 29 აპრილი.
ფრანგული ღვინისა და ვაზის ეროვნული სააგენტოს და საფრანგეთში საქართველოს
საელჩოს ორგანიზებით, ა/წლის 29 აპრილს ქალაქ პარიზში ჩატარდა „ქართული ღვინის
დღეები“. საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია წარმოდგენილი იყო
ღონისძიებაზე საქართველოს საპრომოციო და სარეკლამო მასალებით. ღონისძიების
ფარგლებში ადმინისტრაციის თანამშრომლებს ჰქონდათ შესაძლებლობა ამომწურავად
მიეწოდებინათ ინფორმაცია საქართველოს, როგორც ტურისტული მიმართულების შესახებ.
„საკონსულო ზეიმი“ - ლიონი, საფრანგეთი 12-14 ივნისი
ქალაქ ლიონის მერიის ორგანიზებით, „საკონსულო ზეიმი“ ტარდება ყოველ წელს.
ღონისძიების ლოკაცია ქალაქის ცენტრალური მოედანია. საქართველოს საელჩოს და
საკონსულოს ინიციატივით საქართველო წარმოდგენილი იყო საიმიჯო კარვით.
საქართველოს ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციასთან ერთად მონაწილეობა მიიღო
კულტურის და ძეგლთა დაცვის სამინისტრომ და სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ. ასევე
მოწვეული იყო კახეთის რეგიონის გუბერნატორი. ქვეყნის ტურისტული პოტენციალის
შესახებ საქართველოს კარავში წარდგენილი საპრომოციო მასალა (ფრანგულ და ინგლისურ
ენებზე) დიდი ინტერესით სარგებლობდა და მას უამრავი ვიზიტორი სტუმრობდა.
საქართველოს
„Georgia’s new opportunities in free trade with the EU” – 27 აპრილი, ბრიუსელი, ბელგია

165
 ევროკავშირი-საქართველოს ბიზნეს საბჭოს ორგანიზებით მიმდინარე წლის 27 აპრილს
ბელგიაში, ქ. ბრიუსელში გაიმართა ბიზნეს კონფერენცია თემაზე „Georgia’s new opportunities
in free trade with the EU”. აღნიშნულ ღონისძიებაზე, რომელიც შედგებოდა 2 ნაწილისაგან,
კერძოდ, კონფერენციისა და გამოფენისაგან, საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციისათვის იყო გამოყოფილი სტენდი, სადაც ვრცელდებოდა ქვეყნის
ტურისტული პოტენციალის ამსახველი ბეჭდური მასალა. გარდა სსიპ საქართველოს
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციისა, ზემოხსენებულ ღონისძიებას ესწრებოდნენ
საქართველოს ბაზარზე მოღვაწე საჯარო და კერძო სექტორის წარმომადგენლები,
ევროსაბჭოს დელეგატები და ევროკავშირის წევრი ქვეყნების მსხვილი მეწარმეები.
„საერთაშორისო საინვესტიციო და სავაჭრო გამოფენა და ფორუმი“ 22-26 მაისი, ჩინეთი,
ქ. სიენი
საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ მონაწილეობა მიიღო ჩინეთში,
ქალაქ სიენში, დაგეგმილ საერთაშორისო საინვესტიციო და სავაჭრო გამოფენასა და
ფორუმში „19th Investment and Trade Forum for Cooperation between East and West China & Silk
Road International Exposition”. გამოფენა გახსნილი იყო არა მხოლოდ ბიზნესისა და
ოფიციალური დელეგაციებისთვის, არამედ ფართო საზოგადოებისთვისაც. საქართველოს
დელეგაცია აწვდიდა დაინტერესებულ სტუმრებს ქვეყნის შესახებ მათთვის საჭირო
ინფორმაციას.
„Weekend Tbilisi"-12-14 ივნისი, პოლონეთი, ქ.კრაკოვი
პოლონეთში, ქალაქ კრაკოვში ღონისძიება „Weekend Tbilisi"-ის ფარგლებში ჩატარდა
პრეზენტაცია ქვეყნის შესახებ. ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ აღნიშნულ
პრეზენტაციაზე წარმოადგინა ქვეყნის ტურისტული პოტენციალი და გაავრცელა
შესაბამისი ინფორმაცია პოტენციური ვიზიტორებისათვის.
ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეა - 5-9 ივლისი
ფინეთში, ქ. ჰელსინკში ეუთო-ს საპარლამენტო ასამბლეის საგაზაფხულო სხდომაზე
გამართა საქართველოს საინფორმაციო კუთხე. ვინაიდან 2016 წელს ეუთოს საპარლამეტო
ასამბლეის საგაზაფხულო სხდომას მასპინძლობს საქართველო, მიზანშწონილად ჩაითვალა

166
დელეგატებისათვის საქართველოს შესახებ ინფორმაციის მიწოდება და ტურისტული
პოტენციალის ამსახველი ბეჭდური მასალის გადაცემა. გარდა ამისა, საპარლამენტო
ასამბლეის მიმდინარეობისას საქართველოს საინფორმაციო სტენდზე მუდმივად
ტრიალებდა ქვეყნის საპრომოციო ვიდეო-მასალა.
Taste Georgia – 17- 19 სექტემბერი დიდი ბრიტანეთი, ქ. ლონდონი
საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ მონაწილეობა მიიღო რაგბის
მსოფლიო ჩემპიონატის ფარგლებში ჩატარებულ ღონისძიებში „Taste Georgia“. გამოყოფილი
იყო დახლი, სადაც ვრცელდებოდა საქართველოს საპრომოციო მასალა ინგლისურ ენაზე და
სუვენირები. ასევე დახლზე არსებულ ეკრანზე სამივე დღის მანძილზე გადიოდა
საქართველოს შესახებ მომზადებული სარეკლამო ვიდეორგოლები. ტურიზმის
ადმინისტრაციასთან ერთად ღონისძიებაზე ასევე წარმოდგენილები იყვნენ საქართველოს
კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო, სპორტის და ახალგაზრდობის საქმეთა
სამინისტრო, ღვინის ეროვნული სააგენტო და ადგილობრივი ქართული რესტორანი „The
Georgian“. ღონისძიების ფარგლებში დღეში ორჯერ ტარდებოდა ქართული ნაციონალური
ბალეტის სუხიშვილების და ანსამბლ „შვიდკაცა“-ს კონცერტები. აღნიშნულ ღონისძიებას
დაესწრნენ დიდი ბრიტანეთის და სხვა ქვეყნების წამყვანი მედიის წარმომადგენლები,
ბიზნესმენები და დიპლომატები.
საქართველოს კულტურის კვირეული, გდანსკი, პოლონეთი - 9-16 ოქტომბერი
საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს ეგიდით მინდინარე წლის
ოქტომბრის თვეში პოლონეთში ქალაქ გდანსკში ჩატარდა ქართული კულტურის
კვირეული.ღონისძიება მოიცავდა ყოველდღიურ აქტივობებს, რომლის ფარგლებში ასევე
ჩატარდა საქართველოს, როგორც ტურისტული მიმართულების პრეზენტაცია. კვირის
განმავლობაში ტარდებოდა სხვადასხვა სახის წარმოდგენები სადაც ადმინისტრაცია
წარდგენილი იყო საპრომოციო მასალით ასევე მივლინებული იყო თანამშრომელი,
რომელიც ამომწურავ ინფორმაციას აწვდიდა საქართველოს შესახებ.

7. ღონისძიებები საქართველოში:

167
 1. Routes Silk Road 2015.თბილისი, საქართველო: საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაცია იყო 2015 წელს თბილისში დაგეგმილი ავია - მიმართულებების
საერთაშორისო ფორუმის Routes Silk Road 2015 თანამასპინძელი და ორგანიზატორი.
აღნიშნული ღონისძიება გაიმართა მიმდინარე წლის 5-7 ივლისს სასტუმროში
Raddisson Blu Iveria Hotel Tbilisi და მას დაესწროსხვადასხვა ქვეყნის 100-მდე
ავიაკომპანიის, აეროპორტის და ტურისტული ორგანიზაციის 300-მდე
წარმომადგენელი. Routes Silk Road 2015-ზე ადმინისტრაციის სტენდისათვის
გამოყოფილი იქნა ადგილი, სადაც განთავსდა ტურისტული პოტენციალის
ამსახველი ბეჭდური მასალა.
2. ევროპის ახალგაზრდული ოლიმპიური ფესტივალი Tbilisi 2015: ახალგაზრდული
ოლიმპიური ფესტივალის ფარგლებში სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაცია ოლიმპიურ სოფელში წარმოდგენილი იყო საკუთარი დახლით.
საქართველოს ტურისტული პოტენციალის პოპულარიზაციის მიზნით
ადმინისტრაციის თანამშრომლლებმა გაავრცელეს საქართველოს საპრომოციო მასალა.
3. UEFA - სუპერ-თასი 2015 : მიმდინარე წლის 11 აგვისტოს მთელი დღის განმავლობაში
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია თბილისის მასშტაბით
წარმოდგენილი იყო 2 ლოკაციაზე, კერძოდ საფეხბურთო კლუბ „ბარსელონას“
ფანკლუბთან „მეიდანზე“ და საფეხბურთო კლუბ „სევილიას“ ფანკლუბთან ვერის
ბაღში. აღნიშნულ ლოკაციებზე გამართული იყო საინფორმაციო სტენდი და
ვრცელდებოდა ქვეყნის ტურისტული პოტენციალის ამსახველი მასალა.
4. გლობალური საპარლამენტო ღიაობის კვირეული - 14-15 სექტემბერი, ქ. თბილისი,
საქართველო; საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია საინფორმაციო
სტენდით იყო წარმოდგენილი პარლამენტში მიერ დაგეგმილ ღონისძიებაზე
„გლობალური საპარლამენტო ღიაობის კვირეული“. ღონისძიების უცხოელი
მონაწილეებისათვის ადმინისტრაციის სტენდზე ვრცელდებოდა ქვეყნის
ტურისტული პოტენციალის ამსახველი მასალები.

8. სარეკლამო აქტივობები

168
 Economist 2015: სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ
განათავსა სარეკლამო სტატია ჟურნალ Economist 2015-ში. აღნიშნული ჟურნალი
გამოდის სამ ქვეყანაში: საქართველო, ყაზახეთი და აზებაიჯანი. სტატია მოიცავს 2-2
ფერად გვერდს, როგორც ტექსტობრივ ასევე ვიზუალურ მასალას. ტირაჟი ქვეყნების
მიხედვით განისაზღვრება: საქართველო -3000; აზერბაიჯანი -5000; ყაზახეთი-
8000. ჟურნალი გამოდის წელიწადში ერთხელ. გამომდინარე იქიდან, რომ
აზერბაიჯანი და ყაზახეთი წარმოადგენს მიზნობრივ ბაზრებს საქართველოსათვის,
ზემოაღნიშნული აქტივობა დაეხმარება საქართველოში დამატებითი ვიზიტორების
მოზიდვასა და ცნობადობის ამაღლებას.
 რეკლამა თბილისის, ქუთაისისა და ბათუმის აეროპორტებში: 2015 წლის სამოქმედო
გეგმის გათვალისწინებით მიმდინარე წლის 16 იანვრიდან ბათუმის, ქუთაისისა და
თბილისის აეროპორტებში ხორციელდება სარეკლამო აქტივობა. აღნიშნული
კამპანია მოიცავს:
-თბილისის აეროპორტში, ბარგის აღების ზონიდან გამოსასვლელში სტატიკურ
კედელზე 6,0მ-0,80-ზე ზომის 1 ცალ ბანერზე, ადმინისტრაციის საიმიჯო ვიზუალის
განთავსებას.
-ბათუმის აეროპორტში, ბარგის აღების ზონაში 2 ცალი 1,50მ -2,50მ-ზე ზომის
სტატიკური კედლის მოდულაითზე, ადმინისტრაციის საიმიჯო ვიზუალის
განთავსებას.

-ქუთაისის აეროპორტში, ბარგის აღების ზონაში სტატიკურ კედელზე 1,17 მ-3,87 მ-

ზე ზომის 1 ცალ ბანერზე, ადმინისტრაციის საიმიჯო ვიზუალის განთავსებას.
 რადიო რეკლამა: საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ ბათუმის
საზაფხულო სპეციალური პროექტის „ჰითბათუმი 2015“ მხარდასდაჭერად
განახორციელა რეკლამა საქართველოში მოქმედი რადიო სადგურების ეთერში და
საქართველოში მოქმედიონლაინ საინფორმაციო სააგენტოებში.
 რეკლამა საინფორმაციო სააგენტოებში: საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა
ადმინისტრაციამ ბათუმის საზაფხულო სპეციალური პროექტის „ჰითბათუმი 2015“

169
 მხარდასდაჭერად განახორციელა რეკლამა საქართველოში მოქმედ ონლაინ
საინფორმაციო სააგენტოებში: Ipn.ge, Ambebi.ge, Geojournal.ge

9. ინტერნეტ მარკეტინგული აქტივობები

 სოციალური მედია: 2015 წლის მარტის თვიდან საქართველოს ტურიზმის
ეროვნულ ადმინისტრაციის მფოლობელობაში გადმოვიდა საკრედიტო ბარათი,
რომელიც საშუალებას გვაძლევს სწრაფად და ეფექტურად განვახორციელოთ და
ვმართოთ მარკეტინგული კამპანია ინტერნეტ სივრცეში. ბარათი საშუალებას
გვაძლევს განვახორციელოთ კამპანიები შემდეგ პლატფორმებზე: Facebook, Google,
Yandex, Vk.com. მარტის თვეში კამპანია განხორციელდა Facebook-ზე, რომლის
მთავარი მიზანი იყო ზამთრის კურორტების პოპულარიზაცია, ელექტრონული
ვიზის პორტალის შესახებ ინფორმაციის სამიზნე ქვეყნებში განთავსება, შიდა
აუდიტორიის ინფორმირება და საქართველოს, როგორც ტურისტული ქვეყნის
პოზიციონირება, აპრილის თვიდან დაიწყო ასევე Google Adwords-ის
პლატფორმაზე ვებ-გვერდის და ტურისტული მიმართულებების რეკლამირება-
როგორც საძიებო ისე საბანერო ქსელში. მიზრობრივი ქვეყნები: აზერბაიჯანი,
სომხეთი, ესტონეთი, ლატვია, ლიტვა, თურქეთი, უნგრეთი და პოლონეთი.
 ინტერნეტ მარკეტინგული კამპანია Facebook-ზე მარტში, ხოლო Google Adwords-ზე
აპრილში დაიწყო და გაგრძელდება ინტენსიურად წლის ბოლომდე. ზამთრის
სკურორტებზე ორიენტირებული ინტერნეტ რეკლამები მკაცრად იყო გაწერილი
მხოლოდ მიზნობრივ ბაზრებზე: საქართველო, რუსეთი, უკრაინა, აზერბაიჯანი,
სომხეთი. ელექტრონული ვიზის სერვისის შესახებ რეკლამის სახით ინფორმირება
მოხდა შემდეგ ქვეყნებში: საქართველო, ეგვიპტე, ერაყი, ირანი,ინდოეთი . მოხდა
საქართველოს ტურისტული ვიდეორგოლის: “Summer in Georgia” რეკლამირება
შემდეგ აუდიტორიებზე: პოლონეთი, ლიტვა, ლატვია, ესტონეთი, აზერბაიჯანი,
უნგრეთი. ასევე რეკლამირების რეჟიმშია თავად Facebook გვერდი
(fb.com/georgiaandtravel). ქვეყნები: აზერბაიჯანი, საქართველო, ლიტვა, ლატვია,
პოლონეთი, რუსეთი, თურქეთი, უკრაინა;

170
  განხორციელდა ინსტაგრამ კამპანია „GeorgiaTravelMoments“, სადაც ტურისტები
გვიზიარებენ საქართველოში მოგზაურობის მომენტებს და უყვებიან სხვებსაც.
 ჩატარდა შიდა აუდიტორიაზე გათვლილი ფოტოკონკურსი, „ჩემი საქართველო“,
რომლის მიზანიც შიდა ტურიზმის პოპულარიზება იყო;
 დაიწყო და მიმდინარეობს საქართველოს, როგორც უეფას სუპერთასის მასპინძელი
ქვეყნის რეკლამა მეზობელ ქვეყნებსა და ესპანეთში;
 რეკლამირების პროცესშია თბილისი 2015 - ახალგაზრდული ოლიმპიური
თამაშების საპრომოციო რგოლი მეზობელ ქვეყნებში;

10. კულტურულ-სპორტული ღონისძიებები

1. „მედია ლამპრობა“. მიმდინარე წლის 20-22 თებერვალს, მთის კურორტის
პოპულარიზაციის მიზნით, სვანეთში (მესტია) საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის, კასტირიონის, მესტიის მუნიცოპალიტეტისა და მესტია სქი
რეზორთსის თანაორგანიზებით დაიგეგმა ღონისძიება „მედია ლამპრობა“.
ღონისძიების ფარგლებში საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ
მოაწყო გაცნობითი ტური მედიის 50 წარმომადგენლებისთვის. ტურში
მონაწილეობდნენ ჟურნალისტები, ბლოგერები, ფოტოგრაფები და მედიის სხვადასხვა
წარმომადგენლები, რომლებმაც დაათვალიერეს მესტიის ტურისტული ადგილები,
მოამზადეს რეპორტაჟები და მიიღეს მონაწილეობა ახალ მედია-ტურნირში „მედია
ლამპრობა“. ტურნირი წელს პირველად ჩატარდა და ყოველწლიურ სახეს მიიღებს.
2. 26 მაისის ღონისძიება: მიმდინარე წლის 26 მაისს, თბილისში ჩატარდა საქართველოს
დამოუკიდებლობის დღისადმი მიძღვნილი ღონისძიება, სადაც ტურიზმის
ეროვნულმა ადმინისტრაციამ, წინასწარ განსაზღვრულ ადგილზე, მოაწყო საგამოფენო
სივრცე. საგამოფენო სივრცეში განთავსდნენ: ტურისტული კომპანია, რომელიც
მომხმარებელს სთავაზობს საქართველოს შიგნით სამოგზაურო ტურებს; სასტუმრო,
რომლის მშენებარე კომპლექსი დასრულდება 2016 წელს და ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაცია საპრომოციო სტენდით, სადაც გავრცელდა საქართველოს
საპრომოციო მასალები, რეგიონის რუკები, წიგნები და ბუკლეტები. ადმინისტრაციამ

171
 ასევე წარადგინა ახალი პროექტი „გაიცანი საქართველო“, რომლის ფარგლებშიც
დაარიგა ბრენდირებული მაისურები, ბროშები, სტიკერები, ბუშტები და ბენდენები.
3. დიპლომატიური ტური აჭარაში: საქართველოში აკრედიტებული რეზიდენტი და
არარეზიდენტი ელჩებისა და მათი მეუღლეებისთვის 23-26 მაისს საქართველოში
მოეწყო დიპ-ტური. სტუმრები თბილისიდან გორის მიმართულებით წავიდნენ, სადაც
მოინახულეს კარალეთის საზღვარი და მატარებლით გაემგზავრნენ აჭარის
ავტონომიურ რესპუბლიკაში. ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციას დაევალა 25
მაისს აჭარის ბოტანიკურ ბაღში პიკნიკის დაგეგმვა და ორგანიზება. აღნიშნულ
ტერიტორიაზე დიპლომატებისთვის სპეციალურად მოეწყო საპიკნიკე ლოკაცია,
სტუმრებს სხვა მრავალ ქართულ კერძთან ერთად რამდენიმე აჭარული კერძის
დაგემოვნების საშუალებაც ქონდათ. მსურველებს იქვე ჩაუტარდათ მასტერკლასი
აჭარული ხაჭაპურის გამოცხობაში, ლოკაციაზე სპეციალური ჭურჭლის მეშვეობით
ჭაჭის გამოხდა მიმდინარეობდა რომლის დაგემოვნებაც ადგილზევე იყო
შესაძლებელი. ღონისძიება წარმატებით დასრულდა.
4. პრეს-ტური სამეგრელო-იმერეთში: „გაიცანი საქართველო”, პროექტისთვის დაიგეგმა
მარკეტინგული კამპანია, რომელიც ეტაპობრივად ხორციელდება. პროექტის
ფარგლებში დაიგეგმა 2 დღიანი პრეს-ტური, სამეგრელოსა და იმერეთის რეგიონში,
რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს რამდენიმე ტელეკომპანიის ჟურნალისტებმა.
5. Wings for Life: 2015 წლის 3 მაისს კახეთის რეგიონში, თელავი–ყვარელის
გზატკეცილის მე-10 კილომეტრზე, განხორციელდა მასშტაბური სპორტული
ღონისძიება Wings for Life World Run. აღნიშნული მარათონი უკვე 10 წელზე მეტია
იმართება მსოფლიოს 40 ქვეყანაში და მოიცავს თითქმის ყველა კონტინენტს. მასში
მონაწილეობა შეუძლია ნებისმიერ მსურველს. ეს არის რბენა მსოფლიოს გარშემო.
ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ აღნიშნულ ღონისძიებას გაუწია
საინფორმაციო მხარდაჭერა, უზრუნველყო საინფორმაციო ბუკლეტების განთავსება
ყველა ინფოცენტრში, აგრეთვე ბუკლეტების დარიგება საზღვარზე.

172
6. ლაშქრობის სეზონის გახსნა: 24-25-26 აპრილს მოლაშქრეთა ეროვნულმა
ფედერაციამ საქართველოს ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციასთან და სპორტისა
და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტროსთან ერთად, კასპის მუნიციპალიტეტის
მხარდაჭერით გახსნა ლაშქრობის სეზონი. მოლაშქრეთა ეროვნული ფედერაციის
ინსტრუქტორებთან ერთად მონაწილეებმა დალაშქრეს რკონის შემოგარენი და
დაათვალიერეს კულტურული ღირსშესანიშნაობები (ქვახიდა, საბოლიას ჩანჩქერი,
იკვი, ნათლისმცემელი, სვიმონ მესვეტე). სეზონის გახსნის ღონისძიების
პარალელურად გაიხსნა "კლდეკარი - რკონის" საფეხმავლო ბილიკი და ჩატარდა
მარკირებულ ბილიკზე პირველი ლაშქრობა. ღონისძიებაში მონაწილეობა უფასო იყო
ნებისმიერი მსურველისთვის (700 მონაწილე).
7. მედია ჯომარდი 2015: 7 ივნისს საქართველოს ჯომარდობის ეროვნული ფედერაციის
ორგანიზებითა და ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მხარდაჭერით, ბორჯომის
რაონის სოფელ ჩითახევში ჩატარდა საქართველოს მეხუთე ჩემპიონატი
ჯომარდობაში „მედია ჯომარდი 2015“ , ტრადიციულად, თასებისა და მედლების
გარდა ჟურნალისტების წასახალისებლად ტურნირზე საინტერესო პრიზები
გათამაშდა.
8. დასუფთავების აქცია: დაიგეგმა საქართველოს მასშტაბით ტურისტულად მიმზიდველ
ადგილებში ყოველთვიური დასუფთავების აქციის ორგანიზება. დასუფთავებაში
მონაწილეობას იღებდნენ სამინისტროები, სტუდენტური თვითმართველობები და
სხვა დაინტერესებული პირებიც, რომელთა რეგისტრაციაც ხდება ადმინისტრაციის
სოციალური გვერდის საშუალებით. აქციის პირველი ეტაპი ჩატარდა 9 მაისს 11:00
საათიდან 2 საათამდე სოფ. მამკოდაში, თბილისის ეროვნული პარკის ტერიტორიაზე,
რომლის ფარგლებში დასუფთავდა ველო ბილიკების მიმდებარე ტერიტორია. აქციის
მეორე ეტაპი ჩატარდა თბილისში მზიურის ტერიტორიაზე. აქციაში მონაწილეობდნენ
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის თანამშრომლები და მოხალისეები,
რომელებმაც 13 ივნისის სტიქიის შედეგად დანაგვიანებული ტერიტორიები
დაასუფთავეს აქციის მესამე ეტაპი გაიმართა 9 აგვისტოს 11:00 საათიდან 14:00

173
 საათამდე სიონის წყალსაცავის მიმდებარე ტერიტორიაზე. ღონისძიების ფარგლებში
წყალსაცავის მიმდებარე ტერიტორიის დასუფთავება ხელს შეუწყობს ტურისტებისა
და მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებას, რომ ნაკლებად დაანაგვიანონ ბუნება და
იზრუნონ გარემოზე, რაც აღნიშნულ ლოკაციაზე ტურისტული ნაკადის ზრდას და
პოპულარიზაციას გამოიწვევს. აქციის მეოთხე ეტაპი: 6 დეკემბერს, სსიპ საქართველოს
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციამ და საქართველოს ეკოტურიზმის ასოციაციამ,
დაგეგმა და განახორციელა ერთობლივი პროექტი, რომლის ფარგლებშიც, კუს ტბის
მიმდებარე ტერიტორიაზე, დასუფთავდა და მარკირება გაუკეთდა ეკოტურისტულ
მარშრუტებს.
9. პროექტი „გაიცანი საქართველო“-ს კამპანია და ტელერეკლამა: „გაიცანი საქართველო”
პროექტისთვის დაიგეგმა მარკეტინგული კამპანია, რომელიც ეტაპობრივად
ხორციელდება. პროექტის ფარგლებში მომზადდა ორმოცზე მეტი ვიდეო რგოლი
რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს სხვადასხვა პროფესიის ცნობილმა სახეებმა, ვიდეო
რგოლებში ჩაწერილი იყო ინტერვიუები, სადაც ცნობილი სახეები თავიანთ რეგიონებს
აცნობენ მაყურებელს, ამავე ვიდეორგოლებით დამზადდა რამდენიმე კოლაჟი
რომლებიც დაიგზავნა ტელევიზიებში (იმედი, მაესტრო, საზოგადოებრივი
მაუწყებელი, GDS, MUSIC BOX, TVS, TV11, TV3, TV8 ), აღნიშნულ ტელევიზიებში,
უსასყიდლოდ, თვე ნახევრის მანძილზე, დღეში 5-8 ჯერ გადიოდა ვიდეო-რგოლები,
როგორც სოციალური რეკლამა. პროექტი „გაიცანი საქართველო”, ეტაპობრივად
ხორციელდება სხვადასხვა ქალაქებსა და დაბებში, რაც მიზნად ისახავს შიდა
ტურიზმის სტიმულირებას. 2015 წლის განმავლობაში პროექტი განხორციელდა
შემდეგ რეგიონებში: აჭარა, რაჭა, ხევსურეთი, კახეთი, საირმე, სამცხე-ჯავახეთი,
გუდაური, მესტია.
10. საქართველოს მეიარაღეთა და ბაზიერთა მეორე ფესტივალი: 2015 წლის 4 ივლისს
ბაზალეთის ტბის პირას ციხე-სიმაგრე „ოქროს აკვანში“ გაიმართა საქართველოს
მეიარაღეთა და ბაზიერთა მეორე ფესტივალი, რომლის მთავარი მიზანია
საქართველოს მოზარდი თაობისათვის ძველი ქართული საბრძოლო ხელოვნებისა და

174
 სამონადირეო ტრადიციების გაცნობა და პოპულარიზაცია. ფესტივალის ერთ-ერთ
მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენდა დოღი, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო
საქართველოს ყველა კუთხიდან ჩამოსულმა 40-ზე მეტმა მხედარმა. აგრეთვე
სტუმრებს საშუალება ჰქონდათ გაცნობოდნენ მეიარაღეთა ხელოვნების
საიდუმლოებებს. ჩატარდა ქართველ ხრიდოლიონთა საჩვენებელი გამოსვლა. ხოლო
ფესტივალის დასასრულს გაიმართა კონცერტი. ფესტივალის მხარდამჭერი იყო
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია ;
11. ალთერვიჯენ 2015: გაიმართა კავკასიის ყველაზე მაშტაბური მუსიკალური ფესტივალი
„Tbilisi Open Air“, რაც ხელს უწყობს საქართველოში კულტურული ცნობიერების
ამაღლებას, ტურიზმის განვითარებას (საერთო ჯამში 5 წლის განმავლობაში
ფესტივალს დაესწრო 10 000-მდე ჩამოსული ტურისტი), საქართველოს მუსიკალური
სცენის ინტეგრაციას მსოფლიო ინდუსტრიაში და საქართველოს წარმოჩენას
თანამედროვე მსოფლიო მუსიკალური ინდუსტრიის რუკაზე.
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მხრიდან განხორციელდა
შემდეგი სახის მხარდაჭერა: ფესტივალის შესახებ საინფორმაციო-
სარეკლამო ბუკლეტების განთავსება ტურისტულ საინფორმაციო ცენტრებში ;
საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტორსთან შუამდგომლობა საქართველოს დიპ
ლომატიურ წარმომადგენლობებსა და მისიებში ფესტივალის შესახებ ინფორმაციის
გავრცელების თაობაზე; მედია-წარმომადგენლის (ჟურნალისტის) პრეს
ტურის უზრუნვეყოფა; შემომყვან ტურისტულ კომპანიებთან/სასტუმროებთან
ფესტივალის შესახებ ინფორმაციის გაზავნა / გავრცელება.
12. მსოფლიოს 7 საოცრება: ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მხარდაჭერით 15
ივლისს ბათუმში, ბულვარის საზაფხულო თეატრში თანამედროვე ტექნოლოგიების და
3D ვიზუალური ეფექტების საშუალებით პროექტი „მსოფლიოს 7 საოცრება“-ს
პრეზენტაცია მოეწყო. პროექტის შემქმნელებმა მსოფლიოს ძველი ცივილიზაციები და
საოცრებები გააცოცხლეს. ეგვიპტის პირამიდები, ალექსანდრიის შუქურა, ბაბილონის
დაკიდული ბაღები, არტემიდა ეფესელის ტაძარი, რომის კოლიზიუმი, ჩინეთის

175
 კედელი და ჩიჩენ იცას პირამიდას შესახებ დამზადებული ვიდეო რგოლები, სამ
განზომილებიანი სისტემით გაცოცხლებული ისტორიული მაკეტები, IMAX- ის ტიპის
ეკრაკები, სასიამოვნო მუსიკალური და ხმოვანი ეფექტები მაყურებელს არნახულ
სამყაროში მოგზაურობისა და სრული რეალობის განცდის ილუზიას უქმნიდა. შოუს
პრემიერა 15 ივლისს შედგა და 2 კვირის განმავლობაში დაახლოებით 100 000 ადამინმა
ნახა.
13. არტგენი: 19-26 ივლისს, თბილისში, გიორგი ჩიტაიას სახელობის ეთნოგრაფიულ
მუზეუმში, ფესტივალი „არტ-გენი“ გაიმართა. ეთნოგრაფიულ მუზეუმში მთელი
დღის განმავლობაში მოეწყო რეწვის ოსტატების გამოფენა-გაყიდვა, ხალხური
მედიცინა და ქართული სამზარეულო, ასევე „შავფაროსნების“ ქართული საბრძოლო
ხელოვნების შოუ. საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია იყო არტ-
გენის საინფორმაციო მხარდამჭერი, ასევე წარმოდგენილი გვქონდა სტენდი და
საპრომოციო მასალა.
14. Global Gathering: 2015 წლის 11 სექტემბერს, ქ. რუსთავში, საერთაშორისო ავტოდრომის
ტერიტორიაზე გაიმართა მსოფლიოს ათეულში შემავალი ელექტრონული, საცეკვაო,
მუსიკის მეგაფესტივალი „Global Gathering“ „ბრავო რექორდსმა“ ოფიციალური
ლიცენზია მოიპოვა ფესტივალის საქართველოში ჩატარებაზე. წელს ფესტივალის
მთავარი სტუმარი იყო მსოფლიო დონის ვარსკვლავი Fetboy Slim და
ორგანიზატორების ინფორმაციით ფესტივალს დაახლოებით 18-20 ათასი ადამიანი
დაესწრო. ღონისძიებაზე დასწრება იყო უფასო და მოსაწვევების დარიგება
განხორციელდა Eventer.ge-ზე დარეგისტრირების საშუალებით. საქართველოს
ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ ფესტივალის მხარდასაჭერად უზრუნველყო:
სარეკლამო კამპანია და სხვადასხვა სახის ტექნიკური დახმარება.
15. ჰით ბათუმი 2015: აჭარის რეგიონის ტურისტული პოტენციალის გასაცნობად, ასევე
ტურისტული სეზონის გასახანგძლივებლად და შიდა ტურიზმის სტიმულირებისთვის
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მხარდაჭერით ბათუმში დაიწყო პროექტი
„ჰით ბათუმი 2015“. პროექტი რომელიც თავის თავში მოიცავდა 2 თვიანი პერიოდის

176
 განმავლობაში სხვადასხვა მიმართულების ფესტივალებისა და გასართობი
ღონისძიებების ჩატარებას უწყვეტ რეჟიმში 6 ივლისიდან 15 სექტემბრამდე,
ყოველდღე, ბათუმში ტარდებოდა განსხვავებული ტიპის ღონისძიებები. პროექტი
„ჰით ბათუმი“ სახელმწიფო პროექტს წარმოადგენდა, რომლის მიზანიც იყო ერთის
მხრივ რეგიონის ტურისტული პოტენციალის გაზრდა, ხოლო მეორეს მხრივ
მთლიანად ქვეყნის პრომოუშენი გარე და შიდა აუდიტორიისთვის. ტურიზმის
ეროვნულმა ადმინისტრაციამ პროექტს გაუწია საინფორმაციო მხარდაჭერა და
უზრუნველყო ღონისძიებების სარეკლამო კამპანია.
16. არტგურმანი: კომპანია „არტპალასის“ ორგანიზებით და საქართველოს ეკონომიკისა
და მდგრადი განვითარების სამინისტროს სსიპ-საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის მხარდაჭერით 2015 წლის 19 სექტემბერს ქ. სიღნაღის მთავარ
მოედანზე გაიმართა ქართული პროდუქციის ფესტივალი „არტგურმანი“.
„არტგურმანი 2015“ დაარსდა როგორც ყოველწლიური ფესტივალი, რომლის მიზანია
საზოგადოებას გააცნოს ქართველი მწარმოებლები და ხელი შეუწყოს ქართული
პროდუქციის პოპულარიზაციას. ფესტივალზე მოხდა ქართველ მეწარმეთა
პროდუქციის გამოფენა-გაყიდვა, თანამედროვე ქართული კომპანიების ინოვაციური
ნაწარმი. ადგილი დაეთმო სუვენირებსა და აქსესუარებს. გამოფენა-გაყიდვის
საღამოზე თავიანთი ხელოვნება წარმოაჩენეს ფოლკლორულმა კოლექტივებმა
კახეთიდან. ღვინის ეროვნულმა სააგენტომ წარმოადგინა ფოტოარქივი. უცხოელ
ტურისტებს საჭირო ინფორმაციას აწვდიდნენ ადგილობრივი შემომყვანი კომპანიები.
გამოფენა-გაყიდვამ უმასპინძლა სხვადასხვა სახელმწიფოს საელჩოთა
წარმომადგენლებს საქართველოში.
17. ქართველას თასი: მე-7-ე წელია საქართველოში ტარდება საერთაშორისო ტურნირი
საპლიაჟო ფრენბურთში. ტურნირის მიზანია რაც შეიძლება მეტი ქვეყანა ჩაერთოს
შეჯიბრში, ვინაიდან ტურისტების ნაკადმა იმატოს საქართველოში, ასევე
მნიშვნელოვანია ჯანსაღი ცხოვრების წესის პროპაგანდა, საქართველოს საპლიაჟო
ფრენბურთის შემდგომი განვითარება და პოპულარიზაცია. ტურიზმის ეროვნული

177
 ადმინისტრაციაც დიდი სიამოვნებით ჩაერთო აღნიშნული პროექტის ორგანიზებაში
და მისი დახმარებით წლევანდელ ტურნირში ქართველებთან ერთად მონაწილეობა
მიიღეს 7 ქვეყნიდან ჩამოსულმა სპორტსმენებით დაკომპლექტებულმა გუნდებმა,
ესენი არიან : აზერბაიჯანი, სომხეთი, რუსეთი, ლიტვა, ლატვია, უკრაინა და
პოლონეთი.ტურნირის მაღალ დონეზე ჩატარებისთვის შეირჩა შესაბამისი
ტერიტორია, „ჯინო ფერედაიზ თბილისი“. აღნიშნულ ტურნირს სამი დღის
განმავლობაში მრავალი ადამიანი დაესწრო, მათ შორის მეზობელი ქვეყნებიდან
ჩამოსული ტურისტები, რომელთა დაინტერესება ტურნირის მიმართ ყოველ წელს
მატულობს. აღსანიშნავია რომ, გასული 7 წლის მანძილზე, ტურნირს დაახლოებით
10 000-მდე ტურისტი დაესწრო.
18. ბაკურიანში კოხტას სათხილამურო ტრასის გახსნა: 27 დეკემბერს, ზამთრის
კურორტების პოპულარიზაციისა და ახალი საბაგიროს „კოხტა“-ს გახსნის მიზნით,
ბაკურიანში, გაიმართა კულტურული ღონისძიება. კოხტას საბაგიროს მიმდებარე
ტერიტორია სპეციალურად მოეწყო საგანგებოდ და გაფორმდა სხვადასხვა
დეკორაციით, დამონტაჟდა ეკრანი, რომელზეც ტრიალებდა ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის მიერ ზამთრის კურორტების შესახებ დამზადებული ვიდეო რგოლი,
და საქართველოს საიმიჯო ვიდეო რგოლი. ღონისძიებას მუსიკალურად აფორმებდა
DJ. ტერიტორიაზე დადიოდნენ კოსტუმირებული ანიმატორები, რომლებიც
ზრუნავდნენ მოწვეული სტუმრების განწყობაზე. ანიმატორები ასევე ბავშვებს
ურიგებდნენ ადმინისტრაციის ლოგოთი ბრენდირებულ ბუშტებს. ღონისძეიბას
დაესწრო ორასამდე ადამიანი და გაშუქდა სხვადასხვა მედია საშუალებებით.
19. ზამთრის სეზონის გახსნა დაბა გუდაურსა და მესტიაში: 13 დეკემბერს, ზამთრის
კურორტების პოპულარიზაციისა და განვითარების ხელშეწყობის მიზნით, დაბა
გუდაურსა და მესტიაში განხორციელდა ზამთრის სეზონის გახსნის ღონისძიება.

11. პრეს ტური ადგილობრივი მედია საშუალებებისთვის

 გუდაური: საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ გუდაურში 9
აგვისტოს მთის ველო ტურიზმის განვითარების მიზნით ახალი 5200 მეტრიანი

178
 ველო ბილიკი გახსნა. შიდა ტურიზმის სტიმულირებისათვის და ახალი
ტურისტული პროდუქტის პოპულარიზაციისათვის 13 აგვისტოს დაიგეგმა პრეს-
ტური ქართული მედიის წარმომადგენლებისათვის (18 კაცი). პრეს-ტური გაიმართა
დაბა გუდაურში. ჟურნალისტებმა თავად გაიარეს ველო ბილიკები და მოამზადეს
კადრები გასაშუქებლად.

 ბაკურიანი: საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა ადმინისტრაციამ ბაკურიანში 27

აგვისტოს მთის ველო ტურიზმის განვითარების მიზნით ორი ახალი ველო ბილიკი
გახსნა. შიდა ტურიზმის სტიმულირებისათვის და ახალი ტურისტული პროდუქტის
პოპულარიზაციისათვის 27 აგვისტოს დაიგეგმა პრეს-ტური ქართული მედიის
წარმომადგენლებისათვის (20 კაცი). ჟურნალისტებმა თავად გაიარეს ველო ბილიკები
და მოამზადეს კადრები გასაშუქებლად.

12. კვლევები და დაგეგმვა

GIZ-თან თანამშრომლობის შედეგად ექსპერტის მოწვევა და თემატური ტრენინგები
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ინიციატივით და GIZ-ის
დაფინანსებით მოხდა შრომის მსოფლიო ორგანიზაციის ექსპერტის მოწვევა და
ტრენინგების ორგანიზება ტურიზმის დასაქმების სტატისტიკისა და სატელიტური
ანგარიშების წარმოების მიმართულებით. ტრენინგებს ესწრებოდნენ კვლევებისა და
დაგეგმვის სამმართველოს თანამშრონლები და საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული
სამსახურის წარმომადგენლები. სამუშაო რეჟიმში მოხდა ტურიზმის დასაქმების
სტატისტიკასთან დაკავშირებული ყველა მნიშვნელოვანი საკითხის განხილვა და ჩვენი
ქვეყნის წინაშე მდგარი გამოწვევების ანალიზი ამ მიმართულებით. საქართველოს
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ინიციატივით და GIZ-ის დაფინანსებით
განხორციელდა ტურიზმის სტატისტიკის საერთაშორისო ექსპერტის მეორე ვიზიტი და
ჩატარდა ტრენინგი საქართველოს ტურიზმის სტატისტიკის საიმედოობისა და
მეთოდოლოგიური სრულყოფის მიზნით. პირველი ვიზიტის ფარგლებში მოხდა
საქართველოს ტურიზმის სტატისტიკის სისტემაში არსებული ნაკლოვანებების გამოვლენა
და მათ გასაუმჯობესებლად რეკომენდაციების შემუშავება. ამ ეპატზე კი მოხდა იმის

179
დადგენა თუ რამდენად იქნა მოცემული რეკომენდაციები გათვალისწინებული. სამუშაო
რეჟიმში მოხდა საქართველოში განხორციელებული საერთაშორისო და შიდა ვიზიტორების
კვლევების მეთოდოლოგიასთან დაკავშირებული ყველა მნიშვნელოვანი საკითხის
განხილვა და ანალიზი. ტრენინგებს ესწრებოდნენ კვლევებისა და დაგეგმვის
სამმართველოს თანამშრონლები და საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის
წარმომადგენლები.
2014 წლის მეორე, მესამე და მეოთხე კვარტლის შიდა მოგზაურობის მიმოხილვა
მომზადდა 2014 წლის მეორე, მესამე და მეოთხე კვარტლის შიდა ტურიზმის ანგარიში,
რომელიც განთავსდა საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ოფიციალურ
ვებ გვერდზე. ანგარიშში განხილულია შიდა მოგზაურების ძირითადი მახასიათებლები,
მათი ამსახველი სტატისტიკური მონაცემები და გრაფიკულ-ანალიტიკური მასალა.
აღნიშნული მიმოხილვა ხელმისაწვდომია საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის ვებგვერდზე.
ყოველთვიური პრეზენტაციების/ანგარიშების მომზადება და საიტზე განთავსება
ხორციელდება საზღვრის კვეთების, განთავსების საშუალებებისა და საავიაციო ბაზრის
სტატისტიკის დამუშავება და პრეზენტაციის/ანგარიშის ფორმატში წარდგენა.
პრეზენტაციები/ანგარიშები მზადდება ყოველი თვის დასაწყისში, ახორციელებს წინა წლის
ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით ანალიზს და ასახავს თვის ძირითად ტენდენციებს.
აღნიშნული პრეზენტაციები/ანგარიშები ხელმისაწვდომია საქართველოს ტურიზმის
ეროვნული ადმინისტრაციის ვებგვერდზე.
კონფერენცია თემაზე: „ ტურიზმის განვითარების პერსპექტივები საქართველოში“.
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ორგანიზებით 16-17 აპრილს ჩატარა
კონფერენცია თემაზე: „ტურიზმის განვითარების პერსპექტივები საქართველოში“.
განხორციელდა კონფერენციის ორგანიზებისთვის საჭირო სამუშაოები, რაც მოიცავს
კოორდინაციას სტუდენტებს, ლექტორებს, მხარდამჭერებსა და სპონსორებს შორის. მოხდა
საუკეთესო ნაშრომების შერჩევა და მათი დაჯილდოვება.
თბილისის ტურისტული ბარათის კონცეფციის შექმნა

180
 განხორციელდა სხვა ქვეყნების ტურისტული ბარათების ანალიზი და დაიწყო სამუშაო
შეხვედრები საქართველოსთვის მისაღები ვარიანტის შექმნაზე. სამუშაო პროცესი
ხორციელდება საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციისა და სახელმწიფო
სერვისების განვითარების ეროვნული სააგენტოს თანამშრომლობით.
თბილისის ტურისტული ბარათის შექმნაზე მუშაობა ეტაპობრივად ხორციელდებოდა.
ამ ეტაპზე აღნიშნული სამუშაოები საბოლოო ეტაპზეა გადასული.
საქართველოს ტურიზმის სტატისტიკის 2014 წლის მიმოხილვის ქართულ და ინგლისურ
ენებზე მომზადება
მიმდინარეობს მუშაობა 2014 წლის საქართველოს ტურიზმის სტატისტიკური
მიმოხილვაზე. ანგარიში ხელმისაწვდომი იქნება ქართულ და ინგლისურ ენებზე და
დაინტერესებულ აუდიტორიას უსასყიდლოდ გადაეცემა. პუბლიკაციაში განხილული
იქნება ტურიზმის სექტორში არსებული სტატისტიკური მონაცემები და ტენდენციები, ასევე
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის აქტივობები ტურიზმის ხელის შეწყობის მიზნით
და საქართველოს ადგილი საერთაშორისო ტურისტულ რეიტინგებში.
სახელმძღვანელო ტურიზმის ბიზნესში წარმატების მისაღწევად
სახელმძღვანელო განკუთვნილია ტურიზმის ბიზნესის წარმომადგენლებისთის,
რომლებიც ოპერირებენ შიდა ბაზარზე და აპირებენ საერთაშორისო ბაზარზე გასვლას. ამ
ეტაპზე დასრულდა აღნიშნულ სახელმძღვანელოზე და მიმდინარეობს მისი
დიზაინერული კუთხით დამუშავება შემდგომ დაბეჭდვის მიზნით.
2015 წლის პირველი კვარტლის შიდა მოგზაურობის მიმოხილვა
მომზადდა 2015 წლის პირველი კვარტლის შიდა ტურიზმის ანგარიში ქართულ და
ინგლისურ ენაზე, რომელიც განთავსდა საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის ოფიციალურ ვებ გვერდზე.
სტუდენტურ კონფერენციაში „ ტურიზმის განვითარების პერსპექტივები
საქართველოში“ გამარჯვებული სტუდენტების ნაშრომები.
დაიბეჭდა სტუდენტურ კონფერენციაში „ტურიზმის განვითარების პერსპექტივები
საქართველოში“ გამარჯვებული სტუდენტების ნაშრომების კრებული და გადაეცა

181
სტუდენტებსა და მის ხელმძღვანელებს, ასევე ტურიზმის მიმართულების მქონე
უნივერსიტეტების წარმომადგენლებს
„ტურიზმის სტატისტიკის 2008 წლის საერთაშორისო რეკომენდაციები“
ქართულ ენაზე ითარგმნა მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის ძირითადი
სახელმძღვანელო„ტურიზმის სტატისტიკის 2008 წლის საერთაშორისო რეკომენდაციები“.
აღნიშნული ტურიზმის ძირითად ცნებებსა და განმარტებებს ხელმისაწვდომს ხდის ფართო
საზოგადოებისათვის.
სახელმძღვანელო სამოგზაურო საიტებზე რეგისტრაციის გასავლელად
მომზადდა სახელმძღვანელო სამოგზაურო საიტებზე რეგისტრაციის გასავლელად, რაც
ტურისტული პროდუქტის მფლობელებს გაუადვილებს საკუთარი პროდუქტის
დარეგისტრირების პროცედურებს.
„სახელმძღვანელო შემომყვანი ტურიზმის ბიზნესის დასაგეგმად“
დაიბეჭდა „სახელმძღვანელო შემომყვანი ტურიზმის ბიზნესის დასაგეგმად“. იგი მოიცავს
ბიზნესის დაგეგმვის ეტაპებს, ტურიზმის თანამედროვე ტენდენციებს, მიზნობრივი
ბაზრების შესახებ მნიშვნელოვან ინფორმაციას, რჩევებს და რეკომენმდაციებს. აღნიშნული
ნაშრომი ხელს შეუწყობს საქართველოს ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციას,
ასოციაციებს და კერძო სექტორს შორის თანამშრომლობის გაღრმავებას.
გამყვანი ტურიზმის მონაცემთა ბაზების შესყიდვა
უცხოური კომპანია „Euromonitor International“-სგან მოხდა გამყვანი ტურიზმის
მონაცემთა ბაზების შესყიდვა (მიზნობრივი ქვეყნებიდან საერთაშორისო მოგზაურების
მახასიათებლები). აღნიშნული ბაზების საფუძველზე მომზადდა გამყვანი ტურიზმის
ანგარიშები. ანგარიშებში განხილულია გამყვანი მოგზაურების ძირითადი მახასიათებლები,
მათი ამსახველი სტატისტიკური მონაცემები და გრაფიკულ-ანალიტიკური მასალა.
გამყვანი ტურიზმის ანგარიშები
მომზადდა აზერბაიჯანის და თურქეთის ქვეყნების გამყვანი ტურიზმის შესახებ ანგარიშები,
სადაც განხილულია გამყვანი მოგზაურების ძირითადი მახასიათებლები, მათი ამსახველი
სტატისტიკური მონაცემები და გრაფიკულ-ანალიტიკური მასალა. ასევე მიმდინარეობს სხვა

182
გამყვან ტურიზმზე მსხვილი მხარჯველი ქვეყნების ტურიზმის ანგარიშებზე მუშაობა.
აღნიშნული ნაშრომები განთავსდა ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ოფიციალურ
ვებ-გვერდზე და ხელმისაწვდომია ფართო აუდიტორიისთვის.
ღონისძიების ეკონომიკური ეფექტების გაზომვა
ჩატარდა ღონისძიების საცდელი კვლევა ტურიზმის ეკონომიკური ეფექტების
გაზომვისთვის. შემუშავდა სპეციალური კითვარი და სხვადასხვა ლოკაციებზე მოხდა
უეფას სუპერ თასის თამაშზე ჩამოსული ტურისტების გამოკითვა.

13. საერთაშორისო ურთიერთობები

ტურიზმის ეროვნული სტრატეგიის შემუშავება
2014 წლის ივლისიდან 2015 წლის მაისის ჩათვლით ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის, საერთაშორისო და ადგილობრივი ექსპერტების, ასევე, კერძო და
არასამთავრობო სექტორის ჩართულობით მიმდინარეობს ტურიზმის ეროვნული
სტრატეგიის შემუშავება. 2015 წლის მარტის მდგომარეობით დასრულებულია დოკუმენტის
ანალიზის ნაწილი და საკონსულტაციო პროცესი.
გაიმართა ტურიზმის ეროვნული სტრატეგიის შემუშავების შემაჯამებელი შეხვედრა და
ამჟამად, მიმდინარეობს სამოქმედო გემისა და დოკუმენტის საჯარო ვერსიაზე მუშაობა.
საზღვარგარეთ საქართველოს მისიებისათვის პორტალის შექმნა
ადმინისტრაციის ვებ-გვერდის (www.gnta.ge) ფარგლებში შეიქმნა საზღვარგარეთ
საქართველოს დიპლომატიური მისიებისათვის კოდით დაცული გვერდი:
http://gnta.ge/forembassies/, რომელიც მოიცავს ქვეყნის წარდგენის მიზნით შექმნილ
პრეზენტაციებს, ტურისტული ბროშურების ელექტრონულ ვერსიებს, საქართველოს
ბუნებისა და კულტურული მემკვიდრეობის ამსახველ ფოტო მასალას, საპრომოციო
ვიდეოებს, ბროშურებს საქართველოს ტურიზმის სტატისტიკური მიმოხილვის შესახებ და
ინფორმაციას ქვეყანაში მედიკამენტების შემოტანასთან დაკავშირებული აკრძალვების
შესახებ. თაობაზე. აღნიშნული გვერდის განახლება მიმდინარეობს კვარტალში ერთხელ.
ამასთან, საგარეო საქმეთა სამინისტროს მიემართა თხოვნით, საზღვარგარეთ საქართველოს

183
დიპლომატიურმა წარმომადგენლობებმა მიმდინარე წლის ივლისის თვეში გამართონ
პრეზენტაციები ადგილსამყოფელ ქვეყნებში.
იაპონიის საერთაშორისო თანამშრომლობის სააგენტოს (JICA) მიერ ეკო-ტურიზმის
განვითარების მხრივ დაგეგმილი პროექტი
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მიერ წარდგენილი პროექტის პასუხად,
იაპონიის საერთაშორისო თანამშრომლობის სააგენტომ ქართულ მხარეს წარუდგინა
რეგიონული განვითარების პროგრამა (Regional Development Program in Georgia), რომელიც
მიზნათ ისახავს საქართველოში ეკო-ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობას. ამასთან,
პროექტი ასევე ითვალისწინებს სოფლის მეურნეობის დარგში ორგანიზაციებთან
თანამშრომლობას.
მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაცია
2015 წლის იანვარში შედგა ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ხელმძღვანელის
ოფიციალური ვიზიტი ესპანეთში. ვიზიტის ფარგლებში გაიმართა შეხვედრა მსოფლიო
ტურიზმის ორგანიზაციის გენერალურ მდივანთან ტალებ რიფაისთან და სხვა მაღალი
რანგის წარმომადგენლებთან. შეხვედრებისას განიხილებოდა ორაგნიზაციასთან უფრო
მჭიდრო თანამშრომლობის შესაძლებლობები და საქართველოს ტურისტული
პოტენციალის წარმოჩენის მნიშვნელობა.
საქმიანი ტურიზმის (MICE) განვითარება
საქართველოს საქმიანი ტურიზმის პოტენციალის წარმოჩენის მიზნით მოხდა შესაბამისი
ბროშურის განახლება და ახალი დიზაინით შემუშავება. ამასთან, ადმინისტრაციის
წარმომადგენლებმა მიიღეს მონაწილეობა ა.წ. 19-21 მაისს ქ. ფრანქფურტში გამართაულ
ტურისტულ გამოფენა-ბაზრობაში IMEX 2015, რომლის ფარგლებში ასევე, გაიმართა
პრეზენტაციები საქარათველოს საქმიანი ტურიზმის პოტენციალის შესახებ.
რუსულენოვანი MICE ტურიზმის ბროშურა
მომზადდა საქმიანი ტურიზმის (MICE) რუსულენოვანი ბროშურა, რომელიც მოიცავს
ინფორმაცის საქართველოს პოტენციალის შესახებ MICE ტურიზმის მიმართულებით.
აბრეშუმის გზის მეშვიდე კონფერენცია და მინისტერიალი

184
 ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი გიორგი ჩოგოვაძე ჩინეთში
მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის აბრეშუმის გზის მეშვიდე კონფერენციასა და
მინისტერიალს დაესწრო. კონფერენცია აბრეშუმის გზის ტურისტული პოტენციალის
განხილვას მიეძღვნა. ღონისძიებაში მსოფლიოს 20-ზე მეტი ქვეყნის მაღალი რანგის
დელეგატმა მიიღო მონაწილეობა. ღონისძიებაში მონაწილე მხარეები დადებითად შეხვდნენ
ქართული მხარის წინადადებას, აბრეშუმის გზის ქვეყნებისთვის ერთიანი ტურისტული
პროდუქტისა და მარკეტინგული აქტოვობების დაგეგმვის აუცილებლობის შესახებ.
საქართველოსა და ბელარუსს შორის ტურიზმის სფეროში შეთანხმების გაფორმება
გაფორმდა შეთანხმება „საქართველოს მთავრობასა და ბელარუსის რესპუბლიკის
მთავრობას შორის ტურიზმის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ“.
2015 წლის 3 ოქტომბრიდან ძალაში შევიდა „შეთანხმება საქართველოს მთავრობასა და
ბელარუსის რესპუბლიკის მთავრობას შორის ტურიზმის სფეროში თანამშრომლობის
შესახებ“.
ურთიერთგაგების მეორანდუმი კორეასთან
2015 წლის 24 ივლისს, კორეის რესპუბლიკაში, ხელი მოეწერა ტურიზმის სფეროში
თანამშრომლობის შესახებ მემორანდუმს საქართველოს ტურიზმის ეროვნულ
ადმინისტრაციასა და კორეის ტურიზმის ორგანიზაციას შორის. საქართველოს მხრიდან
მემორანდუმს ხელი მოაწერა საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანმა ელჩმა კორეის
რესპუბლიკაში ბატონმა ნიკოლოზ აფხაზავამ. მემორანდუმი ხელს შეუწყობს მხარეთა
შორის ტურიზმის სფეროში თანამშრომლობის კიდევ უფრო გაღრმავებას.
ამბასადორიალი 2015
მიმდინარე წლის 2-4 სექტემბერს, ქ. თბილისში, საზღვარგარეთ საქართველოს
დიპლომატიური წარმომადგენლობების ხელმძღვანელთა ყოველწლიური შეხვედრა -
ამბასადორიალი 2015 გაიმართა. ამბასადორიალის ფარგლებში ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა პრეზენტაცია გამართა. გიორგი ჩოგოვაძემ
საზღვარგარეთ საქართველოს დიპლომატიური მისიების ხელმძღვანელებს ტურიზმის
ეროვნული ადმინისტრაციის მიმდინარე პროექტები, გეგმები და სტატისტიკა გააცნო.

185
 ტემპუსის პროექტი
მიმდინარე წლის 5-13 სექტემბერს, უკრაინაში, ქ. ხერსონში გაიმართა ტემპუსის პროექტის
"კომპეტენციათა ცენტრების ქსელი შავი ზღვის რეგიონის საკრუიზო ტურიზმის
განვითარების მიზნებისათვის" საკორდინაციო შეხვედრა, აღნიშნულ შეხვედრას ესწრებოდა
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის თანამშრომელი, რომელიც წარსდგა
პრეზენტაციით საქართველოს შესახებ. აღნიშნულ შეხვედრას ესწრებოდნენ მთავრობისა და
კერძო სექტორის წარმომადგენლები.
ოფიციალური ვიზიტი აზერბაიჯანში
აზერბაიჯანში ქ. ბაქოში ოფიციალური ვიზიტის ფარგლებში გაიმართა შეხვედრა
აზერბაიჯანის კულტურისა და ტურიზმის მინისტრთან. მხარეებმა გამოცდილების
გაზიარების საკითხები და ორმხრივი და მრავალმხრივი თანამშრომლობის პერსპექტივები
განიხილეს.აზერბაიჯანში ვიზიტის დროს საქართველოს ტურიზმის ეროვნული
ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა, ასევე, გამართა შეხვედრები აზერბაიჯანის საკონვენციო
ბიუროსა და აზერბაიჯანის ტურიზმის ასოციაციაში. ვიზიტის ერთ-ერთ მთავარ მიზანს
საქმიანი ტურიზმის – MICE ტურიზმის სფეროში გამოცდილებების გაზიარება იყო.
მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის (UNWTO) 21-ე გენერალური ასამბლეა
ტურიზმის ეროვნულმა ადმინსტრაციამ მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის (UNWTO)
21-ე გენერალურ ასამბლეაში მიიღო მონაწილეობა, რომელიც გაიმართა კოლუმბიაში, ქ.
მედელინში. ღონისძიებას 120 ქვეყნის მაღალი რანგის დელეგაცია ესწრებოდა. ასამბელის
ფარგლებში საქართველომ სტატისტიკისა და ტურიზმის სატელიტური ანგარიშების
კომიტეტის წევრობა მეორე ვადით, 2020 წლამდე მოიპოვა.
ტურიზმის სტრატეგია 2025
დასრულდა მუშაობა ტურიზმის სტრატეგიაზე და 2015 წლის დეკემბერში მოხდა
დოკუმენტის გამოქვეყნება ქართულ და ინგლისურ ენაზე.
საქართველოს ტურიზმის სტრატეგია 2025 წარმოადგენს 10-წლიან სტრატეგიულ გეგმასა და
ხედვას, რომელიც საზოგადოებაში ტურიზმის მნიშვნელობის შესახებ ცნობიერების
ამაღლებას ემსახურება. დოკუმენტი მთავრობას, კერძო და არასამთავრობო სექტორს შორის

186
თანამშრომლობის გზით შემუშავდა და მიზნად ისახავს დარგის მდგრად განვითარებას,
შემოსავლებისა და სამუშაო ადგილების მაქსიმალურ გაზრდას.
საერთაშორისო კონგრესებისა და კონვენციების ასოციაციის (ICCA) კონგრესი
2015 წლის 1-4 ნოემბერს ქ. ბუენოს-აირესში გაიმართა „International Congress and Convention
Association (ICCA)“-ის კონგრესი, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო საქართველოს ტურიზმის
ეროვნულმა ადმინისტრაციამ. აღნიშნული ღონისძიება, აერთიანებს მსოფლიოს უმსხვილეს
საკონვენციო ბიუროებს, ამასთან, სფეროში მოღვაწე სხვა კომპანიებსა და ორგანიზაციებს.
ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია პირველად იყო წარმოდგენილი ICCA-ს კონგრესზე.
პრეზენტაციები ინდოეთში
ეირ-არაბიასა და ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის თანამშრომლობის შედეგად,
2015 წლის ოქტომბერში, ქ. მუმბაისა და ქ. დელიში გაიმართა პრეზენტაციები საქართველოს
ტურისტული პოტენციალის შესახებ, აღნიშნულ ღონისძიებებს 200-მდე კომპანია დაესწრო.
შეხვედრები ტურ-კომპანიებთან ქ. რიგაში
თურქეთის ავიახაზებსა და ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის თანამშრომლობის
შედეგად, 2015 წლის დეკემბერში, ქ. რიგაში გაიმართა პრეზენტაციები და შეხვედრები 20-
მდე კომპანიასთან.
ოფიციალური ვიზიტი დანიაში
2015 წლის 7-10 დეკემბერს საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციამ
დანიაში ქ. ორჰუსსა და ქ. კოპენჰაგენში. გამართა სამი პრეზენტაცია საქართველოს
ტურისტული პოტენციალის შესახებ და საქმიანი შეხვედრები დანიურ კომპანიებთან.
ამასთან, მ.წ. 9 დეკემბერს გაიმართა შეხვედრა კოპენჰაგენის საკონვენციო ბიუროს
დირექტორთან ჯონას ვილსტრუფთან. შეხვედრის ფარგლებში მოხდა კოპენჰაგენის
საკონვენციო ბიუროს გამოცდილების გაზიარება და ინფორმაციის გაცვლა საქმიანი
ტურიზმის სფეროს ტენდენციებთან დაკავშირებით.

14. საინფორმაციო მომსახურება

187
 ქ.თბილისში 150 განთავსების ობიექტი შემოწმდა და რედაქტირება გაუკეთდა არსებულ
მონაცემებს. დაემატა 65 ახალი განთავსების ობიექტი ვებ-გვერდებს: mygeorgia.ge/tourism
და www.hotelguide.ge (ტექსტური ველი და ფოტომასალა);
საინფორმაციო ცენტრებში ახალითანამშრომლების შერჩევა/გადამზადება; ოფიციალური
წერილები გაიგზავნა სხვადასხვა მუნიციპალიტეტებში საინფორმაციო ცენტრების
პრობლემებზე რეაგირების მიზნით (გორი, ბორჯომი, ახალციხე, მცხეთა, ყვარელი, სიღნაღი,
მარტვილი); სივრცითი მართვის სისტემის ტექნიკური უზრუნველყოფა (ხელშეკრულების
გაფორმება 31 დეკემბრის ჩათვლით);
საინფორმაციო ცენტრების ტელეფონით და ინტერნეტით უზრუნველყოფა:
 გვირაბი (გორგასლის მოედნის მიმდ. ტერიტორია)
 თბილისი (პუშკინის ბაღი)
 თბილისის საერთაშორისო აეროპორტი
 მესტია
მონაცემთა ბაზა
არსებული ბაზის მუდმივი განახლება და ახალი ობიექტების დამატება. საფესტივალო
სეზონის მოახლოებასთან დაკავშირებით ანაკლიასა და განმუხურში არსებული ობიექტების
ხელახალი ინვენტარიზაცია, გადამოწმდა ინფორმაცია 600 ობიექტის შესახებ.
ადმინისტრაციასა და „GPS Georgia-ს“ შორის გაფორმდა მემორანდუმი, რომლის
საფუძველზე მოხდება ტურიზმის საინფორმაციო ცენტრებში და მათ სიახლოვეს უფასო
ინტერნეტის მიწოდება ტურსტებისთვის.
ჩატარდა თბილისის ტურისტული ობიექტების ინვენტარიზაცია (ძველი თბილისი) -
პრობლემების გამოკვეთა - ინფრასტრუქტურა, ტურისტული ადგილები, საჯარო სივრცეები
და სხვა.
უნიფორმები
საინფორმაციო ცენტრის ოპერატორებისთვის დამზადდა ახალი უნიფორმები (პოლოს
ტიპის მაისურები ადმინისტრაციის ლოგოთი).
ტრენინგი

188
მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესების მიზნით საინფორმაციო ცენტრის ოპერატორებს
ჩაუტარდათ ტრენინგი „სერვის + „-ში. გადამზადდა 53 ადამიანი 18 საინფორმაციო
ცენტრიდან (თბილისი (პუშკინის სკვერი), თბილისის აეროპორტი,
მცხეთა, მესტია, ქუთაისი, გორი, ყვარელი, სიღნაღი, თელავი, ბორჯომი, ბაკურიანი,
ახალციხე, ამბროლაური, ქუთაისის აეროპორტი, ბოლნისი, ჩხოროწყუ, ზუგდიდი,
მარტვილი).ტრენინგების შედეგად დაიხვეწა საინფორმაციო ცენტრის თანამშრომლების
პროფესიული უნარ-ჩვევები, გაიზრდება კომპეტენცია, რაც განაპირობებს მომსახურების
ხარისხის გაუმჯობესებას
საინფორმაციო ცენტრების მონიტორინგი და პრობლემატიკა
ხორციელდება საინფორმაციო ცენტრების ყოველდღიური მონიტორინგი მომსახურების
მაღალი ხარისხის უზრუნველყოფის მიზნით.
მივლინების ფარგლებში შემოწმდა საინფორმაციო ცენტრები, მომზადდა ერთიანი
დოკუმენტი არსებული პრობლემების შესახებ და წერილები გაიგზავნა შესაბამის
მუნიციპალიტეტებში.
მოლაპარაკებები
გაიმართა მოლაპარაკება ადგილობრივ თვითმართველობებთან, არსებული ტურიზმის
სინფორმაციო ცენტრების სარემონტო სამუშაოებისა და ახალი ცენტრების შექმნის შესახებ,
კერძოდ: ქუთაისი, ბაკურიანი, ფოთი, ყაზბეგი.

15. უკუკავშირი, ანალიზი და რეაგირება

 ონლაინ ჩეთი: სერვისის გაუმჯობესების მიზნით ფუნქციონირებს ონლაინ ჩეთი
რომელიც ტურისტებს და არა მარტო ტურისტებს აწვდის მათთვის საჭირო
ინფორმაციას შეუფერხებლად 24 საათის განმავლობაში. პარარელურ რეჟიმში
მიმდინარეობს ონლაინ ჩეთის მონიტორინგიც, ტურისტთა ინტერესებისა და
პრობლემების გამოსავლენად.
 ინტერნეტ სივრცის მონიტორინგი: პრობლემური საკითხების გამოვლენის
მიზნით, უწყვეტ რეჟიმში ხორციელდებოდა, როგორც ადმინისტრაციის ვებ და

189
 ფეისბუქ გვერდების, ასევე სოციალური მედიისა და ინტერნეტ სივრცის
მონიტორინგი. სხვადასხვა ჯავშნის სისტემებზე არსებული მიმოხილვების და
ფორუმების ანალიზის შედეგად მიმდინარეობს ტურიზმის სფეროში არსებული
პრობლემების გამოვლენა, განიხილება Feedback.georgia.travel -ზე მიღებული
ყველა მეილი, კეთდება ანალიზი და შეძლებისდაგავარად ხდება მათზე
რეაგირება.
 ქოლ-ცენტრი: 2015 წლის აპრილიდან უკუკავშირის, ანალიზისა და რეაგირების
სამმართველომ განაახლა ცხელი ხაზის ფუნქციონირება. ცხელი ხაზი ტურისტებს
24 საათის განმავლობაში უფასოდ ემსახურება. ყოველდღიურ რეჟიმში ხდება
შემოსული ზარების მონიტორინგი, ნებისმიერი პრობლემის ანალიზი და
შემდგომში რეაგირება. ინფორმაციას უფასო ცხელი ხაზის შესახებ ტურისტები
იღებენ სასაზღვრო პუნქტებში,ასევე ადმინისტრაციის ინფო ცენტრებში
ფლაერების მეშვეობით, აგრეთვე უფასო ცხელი ხაზის ნომერი განთავსებულია
ადმინისტრაციის ვებ გვერდზე.
 ტურისტული გასაჩერებელი ადგილების კვლევა: განახლდა კვლევები ქვეყნის
მასშტაბით პრობლემების გამოსავლენად. სატელეფონო გამოკითხვაში
მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს გიდების ასოციაციის წევრმა გიდებმა.
აგრეთვე სატელეფონო გამოკითვა ჩატარდა ტურისტულ ადგილებში
გადასახედებისათვის შესაფერისი ლოკაციების გამოვლენის მიზნით. ამ
გამოკითვაში მონაწილეობა მიიღეს, როგორც ზემოხსენებულმა გიდებმა ასევე იმ
მძღოლებმა, რომლებიც უშუალოდ ემსახურებიან ტურისტებს. ჩატარდა
კმაყოფილების კვლევა თბილისის საერთაშორისო აეროპორტის ტერიტორიაზე.
მონაეილეობა მიიღო 200-მდე (ორასამდე) ტურისტმა;
 ჩატარდა კვლევა დასასუფთავებელი ადგილების გამოსავლენად;

16. ტურიზმის სფეროში მომსახურების მიმწოდებლებთან ურთიერთობა

წლის განმავლობაში იგზავნება ბაზაში არსებულ ყველა შემომყვან და გამყვან
ტურისტულ კომპანიებთან, რესტორნებთან, სასტუმროებთან და ავიაკომპანიებთან

190
ადმინისტრაციის მიერ დაგეგმილი და განხორციელებული პროექტების შესახებ
ყოველკვირეული საინფორმაციო ხასიათის წერილები. ასევე ტურიზმის სფეროში
არსებული სიახლეები. შეხვედრა სასტუმრო Radisson Blu Iveria, Tbilisi Marriott , Courtyard
Marriott, Tbilisi Rooms Hotel-ის გაყიდვების მენეჯერებთან. შეხვედრები მოხდა
ურთიერთთანამშრომლობის გაღრმავების მიზნით, სადაც განიხილებოდა ადმინისტრაციის
მომავალი მარკეტინგული აქტივობები მიზნობრივ ბაზრებზე და საშეღავათო სისტემის
ჩამოყალიბება.
შეხვედრა სასტუმრო Radisson Blu Iveria, Mercure Tbilisi , Leogrand Batumi Hotel-ის
გაყიდვების მენეჯერებთან. შეხვედრები მოხდა ურთიერთთანამშრომლობის გაღრმავების
მიზნით, სადაც განიხილებოდა ადმინისტრაციის მომავალი მარკეტინგული აქტივობები
მიზნობრივ ბაზრებზე და საშეღავათო სისტემის ჩამოყალიბება.17 ივნისს ჩატარდა
სასტუმრო Mercure Tbilisi Old Town -ის ინფო-ტური ადმინისტრაციის
თანამშრომლებისთვის. ადმინისტრაციის პროექტის "გაიცანი საქართველო" -ს ფარგლებში
შედგა მოლაპარაკებები იმერეთის და სამეგრელოს სასტუმროებთან ივნისის თვეში
მასშტაბური ფასდაკლებების შესახებ. 2 თებერვალს გაიმართა შეხვედრა ადმინისტრაციის
ხელმძღვანელსა და ბრენდი სასტუმროების გენერალურ მენეჯერებს შორის. 18 თებერვალს
სასტუმრო Radisson Blu Iveria - ში სსიპ საქართველოს ტურიზმის ეროვნულმა
ადმინისტრაციამ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროსთან ერთად გამართა
შეხვედრა სავაჭრო პალატის წარმომადგენლებთან ასევე ავიაკომპანიებთან და შემომყვან
ტურისტულ სააგენტოებთან. შეხვედრის განმავლობაში საუბარი შეეხო სავიზო
რეგულაციებს და გაიმართა ელექტრონული ვიზის პორტალის www.evisa.gov.ge
პრეზენტაცია.
განახლდა GITOA და GTA ასოციაციების ბაზები. საგარეო საქმეთა სამინისტროში
გაიმართა შეხვედრა საკონსულო დეპარტამენტის დირექტორ ბატონ გიორგი ტაბატაძესთან,
რომელსაც ესწრებოდნენ Gitoa და Gta ასოციაციებში გაწევრიანებული შემომყვანი
ტურისტული კომპანიები.საუბარი შეეხო სავიზო რეგულაციებს.

191
 მე-13 ახალგაზრდული ოლიმპიური ფესტივალისა და უეფას სუპერ თასის მატჩის
ფარგლებში ჩამოსული სტუმრებისათვის ტურისტულმა კომპანიებმა მოამზადეს 1, 2 , 3
დღიანი სხვადასხვა თემატიკის ტურები. მოხდა აღნიშნული ტურების შეგროვება და
განთავსება ადმინისტრაციის ვებ- გვერდზე. საიტის ბმულები გადაეგზავნა ღონისძიების
ორგანიზატორებს.

17. გამოკითხვები
 საქართველოში ირანის მოქალაქეების შემოყავანასთან დაკავშირებით ჩატარდა
გამოკითხვა ტურისტულ კომპანიებს შორის.
 ჩატარდა გამოკითხვა ტურისტულ კომპანიებს შორის თუ რომელი კომპანიაა
დაკავებული “MICE” ტურიზმით საქართველოში.
 ჩატარდა გამოკითხვა შემომყვან ტურისტულებს შორის, თუ რა სახის პრობლემები
ექმნება მათ ირანიდან, ეგვიპტიდან, ინდოეთიდან, ერაყიდან და ჩინეთიდან
ტურისტების შემოყვანასთან დაკავშირებით პორტალი www.evisa.gov.ge -ის
გამოყენებით.
 ჩატარდა გამოკითხვა სატრანსპორტო კომპანიებს შორის მათი ავტოპარკის
მდგომარეობის შესახებ.
 ჩატარდა გამოკითხვა ტურისტულ კომპანიებს შორის წყალტუბოს
რეაბილიტაციასთან დაკავშირებით.
 ჩატარდა გამოკითხვა ტურისტულ კომპანიებს შორის, თუ რომელი კომპანია მუშაობს
თუშეთის როგორც ტურისტული მიმართულების განვითარებაზე.
 გურამ თავართქილაძის სასწავლო უნივერსიტეტის თხოვნით ჩატარდა გამოკითხვა
ტურისტულ კომპანიებს შორის მიმდინარე აქტივობების, მოლოდინების, გეგმებისა
და საჭიროებების შესახებ დესტინაციის მდგრადი განვითარების მიმართულებით.
 ჩატარდა გამოკითხვა ტურისტულ კომპანიებს შორის, თუ რომელ კომპანიას
შემოჰყავს ტურისტები რუსეთის ფედერაციიდან.
 ჩატარდა გამოკითხვა თუ, რომელი ტურისტული კომპანია მუშაობს " heli skiing"
მიმართულებით.

192
 ჩატარდა გამოკითხვა ავიაკომპანიებს შორის ზამთრის სეზონზე დაგეგმილი
კამპანიების შესახებ.
 ჩატარდა გამოკითხვა ტურისტულ კომპანიებს შორის, თუ რომელ კომპანიას
შემოჰყავს ტურისტები ისრაელიდან.
 ჩატარდა კვლევა ასოციაციების წევრ ტურისტულ კომპანიებს შორის საქართველოს
ტურისტულ ბაზარზე ინსტრუქტორ-გამყოლის კვალიფიცირების დონის
შესამოწმებლად,საჭიროებენ თუ არა ისინი პროფესიულ გადამზადებას, ასევე
საკმარისია თუ არა მათი რაოდენობა ტურისტულ ბაზარზე.

18. შეხვედრები
 მ/წ 15 ივლისის ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მოწვევით
საქართველოში ოფიციალური ვიზიტით მყოფი ბულგარეთის უმსხვილესი
სატრასპორტო ქსელის მფლობელისა და პრომპოროვო რეზირტის მესაკუთრის
შეხვედრის ორგანიზება ტურისტულ კომპანიებთან.
 გაიმართა შეხვედრა ურთიერთთანამშრომლობის გაღრმავების მიზნით Epic Hotel,
Kvareli Eden-ის გაყიდვების მენეჯერებთან. სადაც განიხილებოდა ადმინისტრაციის
მომავალი მარკეტინგული აქტივობები მიზნობრივ ბაზრებზე და საშეღავათო
სისტემის ჩამოყალიბება.
 მ/წლის 21 აგვისტოს სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს ინოვაციური
სერვისების ლაბორატორიისა და ტურიზმის ადმინისტრაციის ერთობლივი
დისკუსიის ორგანიზება ტურისტული კომპანიებისათვის, თემაზე; ტურიზმის
სექტორის სერვისების დახვეწა.
 საკონსულტაციო შეხვედრები რამდენიმე დამწყები ტურისტული კომპანიის
წარმომადგენელთან.
 მ/წლის 4 აგვისტოს ქართული შემომყვანი ტურისტული კომპანიებისთვის ცნობილი
თურქული კომპანია ETSTUR-ის წარმომადგენელმა ბატონმა ისმეტ გუნაიდენმა
გამართა ტრენინგი ტურ-პაკეტების შექმნის სპეციფიკისა და მათი ოპერატიული
მართვის შესახებ.

193
 29 სექტემბერს გაიმართა ტურიზმის დღესთან დაკავშირებული
ღონისძიება. ღონისძიებაზე მოწვეულნი იყვნენ სტუდენტური კონფერენციის
„ტურიზმის განვითარების პესპექტივები საქართველოში“ გამარჯვებული
სტუდენტები, ტურიზმის სკოლების და ფაკულტეტების წარმომადგენლები,
ხელმძღვანელები და დეკანები. ღონისძიების ფარგლებში გაიმართა კონფერენციის
ნაშრომების კრებულის პრეზენტაცია და სტუდენტებისთვის მათი გადაცემის
ცერემონია.
 მ/წ 16 ოქტომბერს ადმინისტრაციის შენობაში გაიმართა განმეორებითი შეხვედრა
ბულგარეთის სამთო სათხილამურო კურორტის "Promporovo Resort" - ის
მარკეტინგის მენეჯერსა და ქართულ ტურისტულ კომპანიებს შორის.
 შეხვედრა სასტუმრო Grand Palace, Tbilisi Inn, Hotels and Preference -ის გაყიდვებისა
და მარკეტინგის მენეჯერებთან. შეხვედრები მოხდა ურთიერთთანამშრომლობის
გაღრმავების მიზნით, სადაც განიხილებოდა ადმინისტრაციის მომავალი
მარკეტინგული აქტივობები მიზნობრივ ბაზრებზე და საშეღავათო სისტემის
ჩამოყალიბება.
 მ/წლის 18 ნოემბერს განხორციელდა მოლდოველი ტურ-ოპერატორებისათვის, B2B
შეხვედრის ორგანიზება.

19. პრეზენტაციები
 მ/წ 9 ოქტომბერს სასტუმრო რედისონში გაიმართა შეხვედრა სასტუმროების
გენერალურ მენეჯერებთან, ტურისტული კომპანიებისა და ავიაკომპანიების
წარმომადგენლებთან. ღონისძიების ფარგლებში გაიმართა ზამთრის ახალი ვიდეო
რგოლის პრეზენტაცია, ზაფხულის სეზონის შემაჯამებელი ანგარიშისა და
შემოდგომა-ზამთრის სეზონის სამოქმედო გეგმის პრეზენტაცია.
 მ/წლის 20 ნოემბერს სასტუმრო ტერასაში გაიმართა პრეზენტაცია ტურიზმის
ეროვნული ადმინისტრაციის მიერ მომზადებული საინფორმაციო
სახელმძღვანელოსი, სახელად „შემომყვანი ტურიზმის ბიზნესის დაგეგმვა“.
პრეზენტაციას დაესწრო ტურიზმის კერძო სექტორის 50 წარმომადგენელი.

194
  მ/წლის 20 ნოემბერს ფუნიკულიორზე უკრაინული კომპანიის ორგანიზებითა და
ადმინისტარციის მხარდამჭერით ტურიზმისა და სტუმართმოყვარეობის
ინდუსტრიაში პირველი ეროვნული დაჯილდოების ცერემონიალი გაიმართა.
ცერემონიალს ტურიზმის სფეროს, მათ შორის სასტუმროების, რესტორნების, ღვინის
კომპანიების, ტურისტული სააგენტოების წარმომადგენლები და ტურ-ოპერატორები
დაესწრნენ. ღონისძიებაზე 300 სტუმარი იყო მოწვეული. 21 ნომინაციაში ჟიურის
წევრებმა სხვადასხვა კომპანიები გამოავლინეს. ღონისძიების მიზანი ტურიზმის
ინდუსტრიის ხელშეწყობაა.
 2016 წლის 7-9 სექტემბერს გაერთიანებული ერების მსოფლიო ტურიზმის
ორგანიზაციის ინიციატივით საქართველოში ჩატარდება ღვინის ტურიზმის
საერთაშორისო კონფერენცია. აღნიშნული კონფერენციის წინა-საორგანიზაციო
საკითხების განსახილველად მიმდინარე წლის 8 დეკემბერს სასტუმრო ციტრუსში
გაიმართა პირველი საკოორდინაციო შეხვედრა ღვინის ტურიზმის სექტორის
(სახელმწიფო, კერძო და არასამთავრობო) წარმომადგენლებთან.
 2016 წლის 25, 26 და 27 იანვარს საქართველო მასპინძლობს მსოფლიო ტურიზმის
ორგანიზაციის მრჩეველთა ტექნიკური საბჭოს მე-5 შეხვედრას და სტატისტიკისა
და ტურიზმის სატელიტური ანგარიშების კომიტეტის მე-16 შეხვედრას, რომელიც
გაიმართება სასტუმრო Courtyard Marriott-ში. შეირჩა 14 სასტუმრო, რომლის შესახებ
ინფორმაცია დაიდო ორგანიზატორების ვებ გვერდზე და მონაწილეები თავად
შეძლებენ მათთვის სასურველი სასტუმროს ნომრის დაჯავშნას.

20. ხარისხის განვითარება

1. სასწავლო კურსის დასახელება: „ტურიზმის სფეროს საბაზისო ინგლისური ენის
ცოდნა და მომსახურებების უნარ-ჩვევების ტრენინგი“
საბაზისო ინგლისური ენისა და მომსახურების უნარ-ჩვევების შემსწავლელი კურსები
ტაქსის მძღოლებისათვის შენდეგ რეგიონებში კახეთი/ თელავი, ყვარელი, სიღნაღი/,
იმერეთი/ქუთაისი,წყალტუბო/, სამეგრელო-ზემო სვანეთი/ზუგდიდი/. პირველ კვარტალში
დასრულდა პროექტის პირველი ეტაპი,ტრენინგები ჩატარდა კახეთის

195
რეგიონში:ქ.თელავი,ყვარელი და სიღნაღი. სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას:
სტუმრის მისალმება, დახვედრა და გაცილება მომსახურების სფეროს წესების დაცვით;
სტუმრისათვის მიმართულებების ახსნა, რუკაზე მიმართულებების ჩვენება და
მიმართულებებისათვის საჭირო დროისა და საფასურის სწორად ახსნა; მგზავრობის
წესებისა და ტარიფების სიზუსტით ახსნა, ბარგთან დაკავშირებულ და სხვა მარტივ
კითხვებზე პასუხის გაცემა; სერვისზე ზრდილობიანად უარის თქმა, თუ ეს მოთხოვნა
მის შესაძლებელობებს აღემატება; სტუმართან ამინდსა და სხვა მარტივ სასაუბრო
თემებზე პასუხის გაცემა. სასწავლო კურსი ჯამში შეადგენდა 36 საათს და გადანაწილდა 4
კვირაზე. თითო ლექცია არ აღემატებოდა 2 საათს. აღნიშნული 36 საათი მოიცავდა: 90%
პროფესიისთვის აუცილებელ ინგლისური ენის კურსს; 5% მომსახურების სფეროს უნარ-
ჩვევების და წესების კურსს; 5% ჩაცმის/ქცევის და პროფესიული ეთიკის კურსს. (კურსის
გრაფიკის, დღეებისა და საათების განაწილება შეთანხმებული იყო ადმინისტრაციასთან)
2. ტრენინგი „სასტუმროს მომსახურების უნარჩვევები“თბილისის სასტუმროების
მომსახურე პერსონალისთვის.
ტრენინგში მონაწილეობა მიიღო ქ.თბილისის 55 სასტუმრომ,110 თანამშრომელს
ჩაუტარდათ ტრენინგი და გადაეცათ შესაბამისი სერთიფიკატები.ტრნინგის
მიმდინარეობდა 5 დღის განმავლობაში, დღეში 3 საათი.სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ
თემატიკას: სტუმარ-მასპინძლობის სტანდარტები; კომუნიკაცია სასტუმროს
დეპარტამენტებს შორის; მომსახურების ხარისხი; სასტუმროს თანამშრომლების უფლება
მოვალეობები; თანამშრომლების ქცევა, ჩაცმულობა, დისციპლინა და ა.შ.
3. სასწავლო კურსის დასახელება: „ტურიზმის სფეროს საბაზისო ინგლისური ენის
კურსები და მომსახურებების უნარ-ჩვევები“-ის ტრენინგი მთის კურორტების
განთავსების ობიექტებისათვის
(ბორჯომი,დაბა ბაკურიანი,დაბა სტეფანწმინდა და დაბა მესტია)

სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას: სტუმრის მისალმება,დახვედრა და

გაცილება მომსახურების წესების დაცვით; სტუმრის რეგისტრაცია; მიმართულების ახსნა
რუკის მიხედვით; ტელეფონით ჯავშნის მიღება; ფასების და პირობების გაცნობა;

196
სასტუმროს სარესტორნო მომსახურების გაცნობა და მენიუს ახსნა შეთავაზება; ტელეფონით
სარესტორნო შეკვეთის მიღება; გაღვიძების სერვისი; ამინდის პროგნოზი; დამატებითი
მომსახურებების შეთავაზება; ინფორმაცია საქართველოს შესახებ; ინფორმაცია რეგიონში
არსებული ღირშესანიშნაობების შესახებ.

4. ტრენინგი „ მომსახურების უნარ-ჩვევები“.

თბილისი 2015 ოლიმპიადის ფესტივალის მოხალისე სტუდენტებისათვის.
ტრენინგში მონაწილეობა მიიღო ოლიმპიადის 120-მა მოხალისემ. სასწავლო
კურსი თითოეული ჯგუფისთვის ჯამში შეადგენდა 5 საათს და გადანაწილდა 1 დღეზე.
თითოეულ ჯგუფში დამსწრეთა რაოდენობა არ აღემატებოდა 20 მონაწილეს. აღნიშნული 5
საათი მოიცავდა 70% თეორიულ მეცადინეობას და 30% პრაქტიკულ მეცადინეობას -
თემატური სიტუაციური ვიდეოები, სიტუაციური თამაშები და სხვა. კურსის დასრულების
შემდეგ კურსდამთავრებულებმა გიარეს ზეპირი ტესტირება და გადაეცათ შესაბამისი
სერთიფიკატები. სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას: სტუმარ-მასპინძლობის
სტანდარტები; მომსახურების ხარისხი; ქცევა, ჩაცმულობა, დისციპლინა და ა.შ.;
მომსახურების მიწოდება და სერვისი; მომსახურების სფეროს უნარ-ჩვევებისა და წესების
შეცვა; ეფექტური კომუნიკაცია; ვერბალური კომუნიკაცია; ეფექტური მომსახურება
5. ტრენინგი „საბაზისო ინგლისური ენის კურსები და მომსახურებების უნარ-ჩვევები“
ტაქსის მძღოლებისათვის
( დაბა მესტია)
ტრენინგში მონაწილეობა მიიღო 30-მა ტაქსის მძღოლმა. სასწავლო კურსი მოიცავდა
შემდეგ თემატიკას: სტუმრის მისალმება, დახვედრა და გაცილება მომსახურების წესების
დაცვით; სტუმრისათვის მიმართულებების ახსნა რუკაზე მიმართულებების ჩვენება და
მიმართულებებისათვის საჭირო დროისა და საფასურის სწორად ახსნა; მგზავრობის
წესებისა და ტარიფების სიზუსტით ახსნა, ბარგთან დაკავშირებულ და სხვა მარტივ
კითხვებზე პასუხის გაცემა; სერვისზე ზრდილობიანად უარის თქმა, თუ ეს მოთხოვნა
მის შესაძლებელობებს აღემატება; სტუმართან ამინდსა და სხვა მარტივ სასაუბრო
თემებზე პასუხის გაცემა. სასწავლო კურსი ჯამში შეადგენდა 30 საათს და გადანაწილდა

197
ადმინისტრაციასთან შეთანხმებით 15 დღეზე. თითო ლექცია არ აღემატებოდა 2 საათს.
აღნიშნული 30 საათი მოიცავდა: 90% პროფესიისთვის აუცილებელ ინგლისური ენის
კურსს; 5% მომსახურების სფეროს უნარ-ჩვევებს და წესების კურსს; 5% ჩაცმის/ქცევის და
პროფესიული ეთიკის კურსს .

6. ტრენინგი „სასტუმროს საქმე და მომსახურების უნარ-ჩვევები“.

კახეთის რეგიონი (ქ. თელავი, ქ. ყვარელი, ქ. სიღნაღი); იმერეთის რეგიონი (ქ. ქუთაისი, ქ.
წყალტუბო); სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონი (ქ.ზუგდიდი).
ტრენინგი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას: სასტუმრო საქმე; სასტუმროს ძირითადი
ტურისტული შეთავაზებები; სტუმარ-მასპინძლობის სტანდარტები; რეცეფციის მუშაობის
თავისებურებები; კომუნიკაცია რეცეფციასა და სასტუმროს კვების ობიექტს
შორის; კომუნიკაცია ტურისტულ ბიზნესში: საქმიანი ურთიერთობა, მოლაპარაკებების
წარმოება. რეკლამა და პოპულარიზაცია; მომსახურების ხარისხი; სასტუმროს სტანდარტი;
ტურისტთა კვების თავისებურებანი; მენიუს შედგენის თავისებურებები; რეზერვაცია,
ანგარიშსწორება; ნომრის მომზადება სტუმრის მისაღებად; ინვენტარის მოვლა,
აღწერა; სასტუმროს თანამშრომლების უფლება მოვალეობები; თანამშრომლების ქცევა,
ჩაცმულობა, დისციპლინა; ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების ნორმების დაცვა; სასწავლო
კურსი ჯამში შეადგენდა 10 საათს და გადანაწილდა არანაკლებ 2 დღეზე. თითო ლექცია არ
აღემატებოდა 5 საათს. ჯგეფში დამსწრეთა რაოდენობა არ აღემატებოდეს 20 მონაწილეს.
აღნიშნული 10 საათი მოიცავდა: 80% აუცილებელ თეორიულ კურსს; 20% აუცილებელ
პრაქტიკულ კურსს (თემატური, სიტუაციური ვიდეოები, სიტუაციური თამაშები და სხვა).
კურსის დასრულების შემდეგ კურსდამთავრებულებმა გაირეს ზეპირი ტესტირება და
გადაეცათ შესაბამისი სერთიფიკატები.
7. ტრენინგი: ”პირველადი დახმარება“.
მთის კურორტების განთავსების ობიექტების მომსახურე პერსონალისთვის. ტრენინგში
მონაწილეობა მიიღო ქ.ბორჯომის 15 სასტუმრომ, დაბა ბაკურიანის 15 სასტუმრომ, დაბა
მესტიის 20 სასტუმრომ და კურორტ გუდაურის 15 სასტუმრომ. 110 თანამშრომელს
ჩაუტარდათ ტრენინგი და გადაეცათ შესაბამისი სერთიფიკატები. ტრენინგი

198
მიმდინარეობდა 2 დღის განმავლობაში,დღეში 4 საათი სასწავლო კურსი მოივაცდა შემდეგ
თემატიკას: პირველადი და მეორადი დათვალიერება; გულ-ფილტვისრეანიმაცია
(გფრ);ასაკობრივი ჯგუფების მიხედვით (თეორია და პრაქტიკა); პდ უცხო სხეულების

გადაცდენის დროს სასუნთქგზებში; პდ ჭრილობის დროს (დამწვრობის ჩათვლით); პდ

სისხლდენის შემთხვევაში; პდ გულის წასვლის და გულყრის დროს; პდ ზედოზირების
შემთხვევაში (ალკოჰოლური და ნარკოტიკული) ;პდ მოწამვლის დროს ; პდ-ის აღმოჩენის
ძირითადი პრინციპები ტრავმების დროს; პრაქტიკული უნარების გამეორება.
8. ტრენინგი:„ტურიზმის სფეროს საბაზისო ინგლისური ენის ცოდნა და მომსახურების
უნარ-ჩვევები“
ტაქსის მძღოლებისათვის

ტრენინგი ჩატარდა: თბილისში, მცხეთაში, კახეთში (თელავი, ყვარელი, სიღნაღი),

იმერეთში (ქუთაისი,წყალტუბო, სამეგრელო-ზემო სვანეთში (ზუგდიდი) დაბა
სტეფანწმინდაში და მესტიაში. ტრენინგი გაიარა 60 მონაწილემ და გადაეცათ შესაბამისი
სერთიფიკატი. სასწავლო კურსი ჯამში შეადგენდა არანაკლებ 36 საათს და გადანაწილდა 4
კვირაზე ,დაახლოებით კვირაში 5-ჯერ. სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას:
სტუმრის მისალმება, დახვედრა და გაცილება მომსახურების სფეროს წესების დაცვით;
სტუმრისათვის მიმართულებების ახსნა, რუკაზე მიმართულებების ჩვენება და
მიმართულებებისათვის საჭირო დროისა და საფასურის სწორად ახსნა; მგზავრობის
წესებისა და ტარიფების სიზუსტით ახსნა, ბარგთან დაკავშირებულ და სხვა მარტივ
კითხვებზე პასუხის გაცემა; სერვისზე ზრდილობიანად უარის თქმა, თუ ეს მოთხოვნა მის
შესაძლებელობებს აღემატება; სტუმართან ამინდსა და სხვა მარტივ სასაუბრო თემებზე
პასუხის გაცემა.
9. ტრენინგი „შეზდღუდული შესასძლებლობების მქონე პირთა მომსახურების
უნარჩვევები“
თბილისის განთავსების ობიექტების მომსახურე პერსონალისათვის

199
 ტრენინგი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას: ადამიანის უფლებები და გაეროს შეზღუდული
შესაძლებლობის მქონე პირთა კონვენცია; უნივერსალური დიზაინის სტანდარტების
შესაბამისი ადაპტირებული გარემოს საერთაშორისო და ადგილობრივი სტანდარტები და
გაიდლაინები; ინფრასტრუქტურის მისაწვდომობა- უნივერსალური დიზაინის
სტანდარტების შესაბამი ადაპტირებული გარემო; ინფრასტრუქტურის შეფასების
კრიტერიუმები საკუთარ ობიექტებზე; ინკლუზიური ტურიზმის არსი და მნიშვნელობა;
ინკლუზიური ტურიზმის მთავარი ცნებები და საკითხები; ტურისტული ობიექტების
მართვა და მეთოდები მენეჯერებისათვის (ადაპტირებული ვებ-გვერდები, ინფორმაცია,
მარკეტინგი) ზრუნვა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მომხმარებლებზე- დამხმარე
ტექნილური აღჭურვილობები სასტუმროებისთვის; კომუნიკაცია და ურთიერთობის ეთიკა,
ინფორმაცია, ტრანსპორტი, ნაგებობა, სერვისები; საზოგადოება და შეზღუდული
შესაძლებლობის მქონე პიორები: გავრცელებული ნეგატიური მიდგომები სტრეოტიპები და
ტერმინოლოგია; შეზღუდული შესაძლებლობის სოციალური და სამედიცინო მოდელები;
როგორ შევქმნათ კეთილგანწყობილი გარემო: კომუნიკაცია და სოციალური
უნარჩვებები (ყრუ და სმენის დაქვეითების მქონე პირები, ეტლით მოსარგებლე და
დაქვეითებული მობილობის მქონე, უსინათლო, ყურადღების დეფიციტის მქონე)
;ინდივიდუალური ქეისების განხილვა .სასწავლო კურსი ჯამში შეადგენდა 6 საათს
(თითოეული ჯგუფისთვის) და გადანაწილდა 1 დღეზე. ჯგუფში დამსწრეთა რაოდენობა არ
აღემატებოდა 20 მონაწილეს. სასწავლო კურსი ჩატარდა 3 სხვადასხვა დღეს. აღნიშნული 6
საათი მოიცავდა: 60% აუცილებელ თეორიულ კურსს; 40% აუცილებელ პრაქტიკულ
კურსს (თემატური, სიტუაციური ვიდეოები, სიტუაციური თამაშები და სხვა).
კურსის დასრულების შემდეგ კურსდამთავრებულებმა გაირეს ზეპირი ტესტირება და
გადაეცათ შესაბამისი სერთიფიკატები.

10. ტრენინგი „გიდების უნარ-ჩევები“

რაჭის რეგიონი :ამბროლაური, ონი.
სასწავლო კურსი თითოეული ჯგუფისათვის ჯამში შეადგენდა 12 საათს და
გადანაწილდა 3 დღეზე. თითოეულ ჯგუფში (სულ 30 მონაწილე). დამსწრეთა რაოდენობა

200
10 კც. თითო ლექცია არ აღემატებოდა 4 საათს. აღნიშნული 12 საათი
მოიცავდა: 60% აუცილებელ თეორიულ კურსს; 40% აუცილებელ პრაქტიკულ კურსს
(თემატური, სიტუაციური ვიდეოები, სიტუაციური თამაშები და სხვა).
კურსის დასრულების შემდეგ კურსდამთავრებულებმა გაირეს ზეპირი ტესტირება და
გადაეცათ შესაბამისი სერთიფიკატები. სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ
თემატიკას: გიდის უნარ-ჩვევები (სხეულის ენა,ინფორმაციის გადაცემის უნარი და ა.შ);
ადამიანთა ტიპების განსაზღვრა და მათი ფსიქოლოგია.; საქართველოს ისტორია და
გეოგრაფია (რეგიონების გათვალისწინებით, ზოგადი); საქართველოს არქიტექტურა
(ზოგადი); გიდის ეტიკეტი (ჩაცმულობა, ქცევა და დისციპლინა); რაჭის რეგიონის
ძირითადი ტურისტული მიმართულებები და ღირსშესანიშნაოები (ღვინის ტურიზმი,
კულტურული ტურიზმი; სათავგადასავლო ტურიზმი და სხვა).

11. ტრენინგი „აგროტურისტული ობიექტების ოპერირება და მომსახურების უნარ-

ჩვევები“
ტრენინგები ჩატარდა რაჭის რეგიონში: ამბროლაურის მუნიციპალიტეტში - 10 ობიექტი;
ონის მუნიციპალიტეტში -10 ობიექტი; კახეთის რეგიონი: გურჯაანის რაიონში - 10
ობიექტი. ჯამში 30 მონაწილე. სასწავლო კურსი მოცულობა -12 საათი და
გადანაწილებული 2 დღეზე. ტრენნგის ხანგრძლოვობა 6 სთ. ჯგუფში დამსწრეთა
რაოდენობა არ აღემატებოდა 10 მონაწილეს. აღნიშნული 12 საათი
მოიცავდა: 75% თეორიულ კურსს; 25% პრაქტიკულ კურსს (თემატური, სიტუაციური
ვიდეოები, სიტუაციური თამაშები);

სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას: ცნება „სოფლის ტურიზმი“ – „

აგროტურიზმი“ და მათი განვითარების პირობები; საოჯახო სასტუმრო სახლების
ძირითადი ფუნქციები და ტურისტული შეთავაზებები; ტურისტული დანახარჯები და
სასტუმრო მომსახურების ფასი; სოფლად საოჯახო სასტუმრო სახლების მომსახურების
სტანდარტები; კომუნიკაცია ტურისტულ ბიზნესში: საქმიანი ურთიერთობა,
მოლაპარაკებების წარმოება. რეკლამა და პოპულარიზაცია; ექსტერიერი და ინტერიერი -

201
სახლისა და ეზოს მოწყობა; სასურსათო პროდუქტის უსაფრთხოება და დაცვა; სოფლის
ტურიზმის ბიზნესის საფუძვლები და სასტუმრო ქსელი უპირატესობა; ტურისტთა კვების
თავისებურებანი და მენიუს შედგენა; სოფლის ტურისტული პროდუქტის/სერვისის
ძირითადი მომხმარებელი;

12. “ალპური გამყოლის გადამზადების კურსები“

დაბა სტეფანწმინდა
საქართველოს მთიან რეგიონებში, სამთო საგამყოლო საქმიანობაში ჩართული
პრაქტიკოსების პროფესიული მომზადების დონის ამაღლების, გამყოლების და მათი
კლიენტების უსაფრთხოების და მომსახურების ხარისხის გაზრდის მიზნით ჩატარდა
ალპური გამყოლის გადამზადების კურსები დაბა სტეფანწმინდაში. სასწავლო კურსი
ჩაუტარდათ დაბა მესტიისა და დაბა სტეფანწმინდის ადგილობრივი გამყოლებს. სასწავლო
კურსი ჯამში შეადგენდა 70 საათს და გადანაწილდა 10 დღეზე (სულ 20 მონაწილე).
სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას: სწავლების თეორიული
ნაწილი: საბაზისო ინფორმაცია; ტურის დაგეგმა; ჯგუფთან კომუნიკაცია; ნავიგაცია;
აღჭურვილობა; პირველადი დახმარება; ამინდი. სწავლების პრაქტიკული ნაწილი: ტურზე
ლიდერობის უნარები, ჯგუფის გაძღოლის ტაქტიკა. დაცვის ორგანიზება; თოკთან
მუშაობა; სამაშველო ოპერაციები; ნავიგაცია; პირველადი დახმარება; პირადი უნარ-
ჩვევები.

13. „სასტუმროს საქმე და მომსახურების უნარჩვევები“.

ქ. გორი, ქ. ამბროლაური, ქ. ონი
სასწავლო კურსი ჯამში შეადგენდა 10 საათს და გადანაწილდა არანაკლებ 2 დღეზე.
თითო ლექცია არ აღემატებოდა 5 საათს. აღნიშნული 10 საათი
მოიცავდა: 80% აუცილებელ თეორიულ კურსს; 20% აუცილებელ პრაქტიკულ კურსს.
(თემატური, სიტუაციური ვიდეოები, სიტუაციური თამაშები და სხვა).
კურსის დასრულების შემდეგ კურსდამთავრებულებს ჩაუტარდათ ზეპირი ტესტირებადა
გადაეცათ სერთიფიკატები. სასწავლო კურსი მოიცავდა შემდეგ თემატიკას: სასტუმრო

202
საქმე; სასტუმროს ძირითადი ტურისტული შეთავაზებები; სტუმარ-მასპინძლობის
სტანდარტები; რეცეფციის მუშაობის თავისებურებები; კომუნიკაცია რეცეფციასა და
სასტუმროს კვების ობიექტს შორის;კომუნიკაცია ტურისტულ ბიზნესში: საქმიანი
ურთიერთობა, მოლაპარაკებების წარმოება. რეკლამა და პოპულარიზაცია;მომსახურების
ხარისხი; სასტუმროს სტანდარტი; ტურისტთა კვების თავისებურებანი; მენიუს შედგენის
თავისებურებები; რეზერვაცია, ანგარიშსწორება; ნომრის მომზადება სტუმრის მისაღებად;
ინვენტარის მოვლა, აღწერა; სასტუმროს თანამშრომლების უფლება მოვალეობები;
თანამშრომლების ქცევა, ჩაცმულობა, დისციპლინა; ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების
ნორმების დაცვა.
14. „საგადასახადო კოდექსი და ფინანსური ანგარიშგება“.
ტრენინგები ჩატარდა მესტიაში ( 15 მონაწილე), ამბროლაურში, ონში, ბაკურიანში. (30
მონაწილე). სასწავლო კურსი ჯამში შეადგენდა 16 საათს და გადანაწილდა 4 დღეზე.
თითო ლექცია არ აღემატებოდა 4 საათს. აღნიშნული 16 საათი
მოიცავდა: 60% აუცილებელ თეორიულ კურსს; 40% აუცილებელ პრაქტიკულ კურსს.
სასწავლო კურსი მოივაცდა შემდეგ თემატიკას: თემა 1. საგადასახადო კოდექსის ზოგადი
ნაწილის მიმოხილვა: საგადასახადო კანონმდებლობა; ტერმინთა განმარტება; გადასახადის
გადამხდელის უფლებები ; საგადასახადო ორგანოთა უფლებები. თემა 2. საშემოსავლო და
მოგების გადასახადები: ვინ არიან გადასახადების გადამხდელები; რა იბეგრება
საშემოსავლო და მოგების გადასახადებით; რა დროს და როგორ ხდება დეკლარირება;
გადასახადებისგან გათავისუფლების მუხლები; ხარჯების გამოქვითვა; ანგარიშვალდებულ
პირებზე საქვეანგარიშოდ თანხების გაცემის შედეგები; ხელფასის დაბეგვრა;
თანამშრომელთა კვება; პირველადი საგადასახადო დოკუმენტის შედგენა აუცილებელი
რეკვიზიტების მითითებით (შესყიდვის აქტი ფიზიკური პირისგან); ფიზიკური პირისგან
შესყიდული საქონლის ბუღალტრული გატარება; ფიზიკური პირისგან შესყიდული
საქონლის ჩამოწერა; საწყისი და საბოლოო მარაგები. თემა 3. ქონების გადასახადი. ვინ არის
ქონების გადასახადის გადამხდელი; როდის უნდა მოხდეს ქონების გადასახადის
დეკლარირება; როგორ უნდა გავიანგარიშოთ დასაბეგრი ქონების ღირებულება ფიზიკური

203
პირებისთვის და შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებებისთვის (შპს); მიწაზე
ქონების გადასახადი. თემა 4. დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ). დღგ-ს
გადამხდელი; რა შემთხვევაში დგება დღგ-ს სავალდებულო რეგისტრაციის ვალდებულება;
რა შემთხვევაში შეგვიძლია დღგ-ს რეგისტრაციის გაუქმება; როგორ უნდა გამოვთვალოთ
გადასახდელი დღგ-ს თანხები; დღგ-ს გან გათავისუფლება. თემა 5. საგადასახადო
კონტროლის პროცედურები; ჯარიმები; საგადასახადო დავა. თემა 6. არაპირდაპირი
მეთოდის გამოყენება.

21. ტურისტული პროდუქტი და მცირე ინფრასტრუქტურა

 რუკების ციფრული ფაილების მომზადება: მომზადდა ტურისტულად მიმზიდველი
ქალაქების და დაბებისათვის რუკების ციფრული ფაილები. აღნიშნული რუკის
ფაილები გამოიყენება დაბებსა და ქალაქებში (ბორჯომი, გორი, ბოლნისი, სურამი,
წყალტუბო, ყაზბეგი, ახალციხე, თელავი, ოზურგეთი, ამბროლაური, ანაკლია,
ცაგერი, ლენტეხი, ონი.) ორმხრივი მანათობელი კონსტრუქციებისათვის და 3
ქალაქში მცირე ზომის ქალაქის მოსახევი რუკის საბეჭდად. აღნიშნული რუკების
სისწორე (ქუჩების დასახელებები, შენობების ისტორიუი ძეგლების და სხვა სიზუსტე)
წერილობითი ფორმით შეთანხმდა ადგილობრივ გამგეობებთან.
 პროექტი შენ იმყოფები აქ - ქ. თბილისის ორმხრივი მანათობელი ბილბორდები:
თბილისში შეირჩა 18 ლოკაცია, ქალაქის სკვერებში, მოედნებსა და ცენტრალურ
ქუჩებზე. მომზადდა კონსტრუქციის ტექნიკური დავალება და ინდივიდუალური
მანათობელი ბილბორდის კონსტრუქციისთვის საბეჭდი ბანერი, ერთი მხრიდან
რუკით სადაც მონიშნულია თუ სად იმყოფება იმ ეტაპისთვის და მეორე მხრიდან
ძველი თბილისი საარქივო ფოტოთი. გარკვეული ლოკაციების ნაწილი სახელმწიფო
ქონების მართვის სააგენტოს საკუთრებაშია, ნაწილი- თბილისის მერიის. ყველა
ტერიტორია შეთანხმებულია, რეგისტრირებულია მეპატრონეთა ნებართვა,
მომზადდა ტექნიკური დავალება. დასრულდა სამონტაჟო სამუშაოები.
 შენ იმყოფები აქ - ტურისტულად მიმზიდველ დაბებსა და ქალაქებში ორმხრივი
მანათობელი ბილბორდები: ქვეყნის მასშტაბით ტურისტულად მიმზიდველ 17

204
 ქალაქისა და დაბის მოედნებსა და ცენტრალურ ქუჩებზე შეირჩა 44 ლოკაცია
ადგილობრივ მმართველობების წარმომადგენლებთან ერთად. მომზადდა
ტექნიკური დავალება მანათობელი კონსტრუქციის ბილბორდის
კონსტრუქციისთვის და ასევე მომზადდა ინდივიდუალური საბეჭდი ბანერი, ერთი
მხრიდან რუკით სადაც მონიშნულია თუ სად იმყოფება იმ ეტაპისთვის და მეორე
მხრიდან რეკომენდირებული სანახავი ადგილების ანოტაციები. (თელავი, ბოლნისი,
თეთრიწყარო, გორი, სურამი, ბორჯომი, ბაკურიანი, ახალციხე, წყალტუბო,
ზუგდიდი, ანაკლია, გუდაური, ყაზბეგი, ამბროლაური, ონი, ლენტეხი, ცაგერი).
წინასწარ წერილობით იქნა შეთანხმებული ადგილობრივ თვითმმართველობებთან
სამუშაების დასრულების შემდგომ კონსტრუქციების მოვლა პატრონობის შესახებ.
სამუშაოები დასრულდა როგორც იყო გეგმარებული შესაბამისად.
 ტურისტული ობიექტების მიმართულების მანიშნებელები: მომზადდა 14 დაბისა და
ქალაქის ტურისტული ობიექტების მიმართულების მანიშნებელების პროექტი,
რომლის ობიექტებიც განისაზღვრა ადგილობრივ მუნიციპალიტეტის
წარმომადგენლებთან ერთად და შეთანხმდა სამონტაჟო სამუშაოების ნებართვები.
ადმინისტრაციის მხრიდან ასევე წერილობით იქნა შეთანხმებული ადგილობრივ
თვითმმართველობებთან სამუშაოების დასრულების შემდგომ ინფრასტრუქტურის
გადაბარებისა და მოვლა პატრონობის შესახებ. სამუშაოები შესრულდა შემდეგ
ქალაქებას და დაბებში : ბოლნისი, გორი, გუდაური, ყაზბეგი, სურამი, ბორჯომი,
ბაკურიანი,აბასთუმანი, ახალციხე, წყალტუბო, ზუგდიდი, მესტია, ამბროლაური,
ონი. სულ 625 მანიში და 165 ბოძი) სამუშაოები დარულდა მე-3 კვარტალში.
 კატალოგი - საქართველო ებრაელი ტურისტებისთვის: მომზადდა საქართველოში
ებრაელი ტურისტებისათვის საინტერესო ობიექტების ნუსხა და შესაბამისი
ტექსტური მასალა ინგლისურ ენაზე. მოხდა ინგლისური ტექსტის ივრითზე
თარგმანი. მაქსიმალურად მოვიცავით ჩვენს ხელთ არსებული ინფორმაციის
გამოყენება, თუმცა ინფორმაცია გადავამოწმეთ ებრაულ მუზეუმსა და დიასპორის

205
 წარმომადგენლებთან. მომზადდა კატალოგის დიზაინი სტრუქტურა დ მომზადდა
საბეჭდი ფაილი.
 პილიგრიმული კატალოგის ტექსტების მომზადება : მომზადდა მართმადიდებლური
პილიგრიმული კატალოგისათვის საჭირო სტრუქტურა. განისაზღვრა ობიექტების,
წმინდა ადგილების, სიწმინდეების, გამორჩეული არქიტექტურის და ფრესკული
მხატვრობის ობიეტების მიხედვით. მომზადდა ტექსტური ნაწილი, შემუშავდა
კატალოგის დიზაინი, სტრუქტურა და მომზადდა საბეჭდი ფაილი.
 სამთო ველო ბილიკების მშენებლობა გუდაურსა და ბაკურიანში: 2014
წელს მომზადდა სამთო-ველო პარკების პროექტი, რომელიც ძირითადად მოიცავს
გუდაურის გონდოლის მიმდებარე და ბაკურიანის დიდველის სათხილამურო
ტრასებს. პროექტი მომზადდა საერთაშორისო გამოცდილებაზე დაყრდნობით,
ხოლო 2015 წელს დაბა გუდაურსა და ბაკურიანში აღნიშნული პროექტი
განხორციელდა გეგმის მიხედვით, მოეწყო ველო ბილიკები, ბაკურიანის ველო
პარკი და შესაბამისი ინფრასტრუქტურა.
 სამთო საფეხმავლო ბილიკების კვლევა და მარკირების პროექტი: პროექტი დაიგეგმა
4 რეგიონში თუმცა გაიყო 5 მიმართულებად ვინაიდან გასულ წელს გამოკვლეული
იყო გარკვეული უბნები. განხორციელდა ტურისტული სამთო საფეხმავლო
ბილიკების კვლევა შემდეგ რეგიონებში: ზემო სვანეთი, სამცხე-ჯავახეთი, მცხეთა-
მთიანეთი, სამეგრელო და რაჭა-ლეჩხუმი ქვემო-სვანეთი. შეირჩა
მუნიციპალიტეტებს შორის დამაკავშირებელი ბილიკები და განსაკუთრებულად
მონახულებადი ადგილებისა და კურორტების შემოგარენში როგორც ერთი ისე
რამოდენიმე საათიანი ბილიკები. ასევე მომზადდა რეკომენდირებული მარშუტების
მარკირების პროექტები, რომელიც შეთანხმდა ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებთან.
მარშუტები დატანილია რუკებზე და მზადაა საბეჭდი ვერსიები. რუკები მომზადდა 3
ენაზე (ქართ/ინგ/რუს).
 მცხეთის ისტორიული ძეგლების ადაპტირების პროექტი: მომზადდა მცხეთის
ისტორიული ქალაქის ოთხი ყველაზე მნიშვნელოვანი ძეგლის ადაპტირების

206
 არქიტექტურული პროექტი. ძეგლები ადაპტირდება თითქმის ყველა სახის შშმპ
პირთათვის (ეტლის მოსარგებლე, ბრმა, ნარჩენი მხედველობა და სხვა).პროექტი
შემსრულებლის მხრიდან ჩვენი მოთხოვნით შეთანხმებულ იქნა „საქართველოს
კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნულ სააგენტოსთან“ და საქართველოს
საპატრიარქოსთან არსებულ არქიტექტორულ საბჭოსთან. პროექტი მოიცავს
სვეტიცხოველს, სამთავროს დედათა მონასტერს, შიო მღვიმეს, ანტიოქას. ასევე
ტურიზმის საინფორმაციო ცენტრს.
 ახალი პროდუქტების კატალოგების ბეჭდვა: განხორციელდა ჩვენს მიერ
მომზადებული საბეჭდი ფაილები მართლმადიდებლური პილიგრიმული
კატალოგის სამ ენაზე და - საქართველო ებრეალი ტურისტებისათვის კატალოგის
ორ ენაზე ბეჭდვა.
 საზოგადოებასთან ურთიერთობა: ადგილობრივი პოტენციური ტურისტების
ინფორმაციის მიწოდების მიზნით ყოველთვიურად სხვადასხვა ჟურნალ-გაზეთებით
და ტელე-რადიო არხებით მოსახლეობას მიეწოდება ინფორმაცია ადმინისტრაციის
მიმდინარე და დაგეგმილი აქტივობების შესახებ. კერძოდ ყველა ეროვნული
სატელევიზიო არხებით, ასევე საინფორმაციო სააგენტოებით ინტერპრესი, პირველი,
ghn.ge და ინგლისურენოვანი გაზეთით Georgian Today. ივნისის თვიდან
ტურისტული სეზონის გააქტიურებასთან დაკავშირებით სარეკლამო ინფორმაცია
მიეწოდება ტურისტებს ინგლისურ-ქართულ ენოვანი ჟურნალი Focus-ის მეშვეობით.
 EBRD ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის ყოველწლიურ შეხვედრა
საქართველომ უმასპინძლა ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის
ყოველწლიურ შეხვედრას, რომლის ფარგლებშიც ქვეყანას ესტუმრნენ საკმაოდ
წარმომადგენლობითი, მაღალი რანგის დელეგაციები. ღონისძიების ფარგლებში
გაიმართა მინისტრებისა და ბანკის ხელმძღვანელთა მეუღლეებისათვის თბილისისა
და მცხეთის ტურისტული პოტენციალის გაცნობა და მათთვის ტურის ორგანიზება.
საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მხრიდან მოხდა სტუმრების
გიდის მომსახურებით უზრუნველყოფა. ასევე, პროექტის ფარგლებში დაიბეჭდა

207
 სოციალური პროგრამის ბროშურა და დამზადდა 50 ცალი დისკის ჩასადები. დისკზე
ჩაიწერა ტურის მსვლელობისას გადაღებული ფოტო-მასალა და ტურის
დასრულებისას გადაეცათ მონაწილეებს. დაიბეჭდა თბილისის რუკა - 2500 ცალი;
თბილისის გასართობი ობიექტების კატალოგი - 2500 ცალი; ბრენდინგის კუთხით
უზრუნველყოფილ იქნა შემდეგი საკითხები: დროებითი სტენდის განთავსება
საქართველოს პარლამენტის ტერიტორიაზე; დეკორატიული ფოტო პანოები
პარლამენტის ტერიტორიაზე; ფოტო გამოფენა აეროპორტის VIP ზონაში.

22. შედეგები :
დასახული შედეგები
 ქვეყნის პოპულარიზაცია საერთაშორისო და შიდა ბაზარზე;
 ახალი ტურისტული პროდუქტის შექმნა და არსებულის დივერსიფიკაცია;
 მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესება;
 მცირე ტურისტული ინფრასტრუქტურის შექმნა/გაუმჯობესება;
 სხვადასხვა ქვეყნებთან, საერთაშორისო და დონორ ორგანიზაციებთან
ურთიერთობის გამყარება;
მიღწეული შედეგი :
 გაზრდილი ინტერესი საქართველოს, როგორც ტურისტული ქვეყნის, მიმართ
საერთაშორისო და შიდა ბაზარზე;
 კერძო სექტორის გადამზადებული წარმომადგენლები, რომლებიც თავის მხრივ
უზრუნველყოფენ მაღალი ხარისხის მომსახურების მიწოდებას;
 ახალი და მრავალფეროვანი ტურისტული პროდუქტი, რომელიც მორგებულია
სხვადასხვა ინტერესის მქონე ტურისტზე;
 ახალი და გაუმჯობესებული მცირე ტურისტული ინფრასტრუქტურა (მანიშნებლები,
საინფორმაციო დაფები, ქალაქების რუკები და სხვა);
 სხვადასხვა ქვეყანასთან, საერთაშორისო და დონორ ორგანიზაციასთან
გაღრმავებული თანამშრომლობა სხვადასხვა კონფერენციაში, ფორუში
მონაწილეობის გზით;

208
 მიღწეული შედეგების ინდიკატორები:
1. უცხოელი ვიზიტორების რაოდენობა:
 2015 წელს საქართველოში შემოსული ვიზიტორების რაოდენობამ შეადგინა:
 5,897,685.00 , (6.9 %-ით ზრდა წინა წლის შესაბამის მონაცემთან შედარებით);
2. ვებ გვერდის მოხმარების სიხშირე:
 3,261,537 http://georgia.travel/ - მონახულების რაოდენობა (გვერდი შეიქმნა
მიმდინარე წელს).
3. გაუმჯობესებული მცირე ტურისტული ინფრასტრუქტურა: (მანიშნებლების,
საინფორმაციო დაფებისა, საქალაქო რუკებისა და სხვა რაოდენობა):
 15 დაბასა და ქალაქში ტურისტული ობიექტების მიმართულების
მანიშნებლები. (165 ბოძზე 625 მანიშნებელი);
 17 დაბასა და ქალაქში საინფორმაციო- საორიენტაციო რუკა ( 64 ცალი);
 ველო ბილიკები დაბა ბაკურიანსა და გუდაურში.
4. გაუმჯობესებული მომსახურება (გადამზადებული კადრების რაოდენობა)
 გადამზადებულ იქნა 1200-მდე ტურიზმის სექტორში დასაქმებული კადრი.
5. ახალი და მრავალფეროვანი ტურისტული პროდუქტი (განხორციელებული
პროექტების რაოდენობა) :
 პილიგრიმული კატალოგი სამ ენაზე;
 პილიგრიმული კატალოგი ებრაელი მოგზაურებისთვის ორ ენაზე;
 სამთო საფეხმავლო ბილიკები 5 რეგიონში. (სამეგრელო, ზემო სვანეთი,
სამცხე-ჯავახეთი, მცხეთა-მთიანეთი, რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი).

როგორც ვხედავთ, სახელმწიფო სექტორის მარკეტინგული ინიციატივები უაღრესად

აქტიური და შთამბეჭდავია. ის თანამედროვე და მრავალფეროვანი მარკეტინგული
ხერხებით ცდილობს საქართველოს, როგორც ტურისტული დესტინაციის,
პოპულარიზაციას, რის შედეგადაც, გასულ წელთან შედარებით, ტურისტთა ნაკადმა 6%-
ით იმატა. მის მიერ გადადგმული ნაბიჯები, ერთი მხრივ ემსახურება ქვეყნის წინწაწევას

209
და ტურისტული ნაკადების მოზიდვას, მეორე მხრივ, გზას უხსნის კერძო სექტორის
წარმატებულ საქმიანობას. თუმცა, ანგარიშიდან ნათლად ჩანს, რომ კერძო სექტორი
პასიურ როლს თამაშობს ტურისტებისა და დამსვენებლების მოზიდვის მარკეტინგული
ამოცანების ინიცირებასა და გადაწყვეტაში, რაც სწორედ მან უნდა იტვირთოს!
ჩვენი რეკომენდაციაა ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის მარკეტინგული
ინიციატივები და აქტივობები ლექციებზე განიხილოთ, როგორც ქეისები და იმსჯელოთ
ქვეყნის მარკეტინგულ სტრატეგიაზე; გადანაწილებულ პასუხისმგებლობებზე დესტინაციის
განვითარების საკითხებში; ანგარიშში ასახული ქმედებების შესაბამისობაზე ქვეყნის
ტურიზმის ინტერესებთან; შერჩეულ სეგმენტებზე; ღონისძიებებზე; ხარისხი ამაღლების
ინიციატივებზე და ა.შ.

210
 ლიტერატურა
1. კონკურენციის პოლიტიკა საქართველოში. საერთაშორისო გამჭვირვალობა -

საქართველო. USAID. თბილისი, 2012 წ.

2. „საქართველოს ტურიზმის სტრატეგია 2025“ .

3. მ.უკლება. ევროპული ტურიზმის ინდიკატორების სისტემის პრაქტიკული მნიშვნელობა
(ETIS) დესტინაციების მდგრადი განვითარებისათვის. III რეგიონული სიმპოზიუმის
„საკრუიზო ტურიზმი-მსოფლიო გამოცდილება და მისი განვითარების პერსპექტივები
შავი ზღვის რეგიონში“ შრომათა კრებული . თბილისი., „მერიდიანი“. 2016. გვ 125-130.
4. მ.უკლება. მსოფლიო ტურიზმის მომავალი ტრენდები და საქართველოს დესტინაციების
ამოცანები. საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციის შრომათა კრებული. თბილისი.,
2014. „მერიდიანი“. სტატია, გვ. 376-382
5. მ.უკლება., ნ.კვარაცხელია. სამკურნალო-გამაჯანსაღებელი ტურიზმი: თავისუფალი
საბაზრო ნიშა. IV საერთაშორისო სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციის შრომების
კრებული. ,,ინოვაციები ტურიზმში: ეკონომიკა და ბიზნესი“ ბათუმი., 2013
6. ტურიზმის განათლება: დილემა თეორიასა და პრაქტიკას შორის. გურამ თავართქილაძის
სასწავლო უნივერსიტეტის სამეცნიერო შრომათა კრებული. თბილისი., 2013.,
„უნივერსალი“ სტატია, გვ.85-90
7. მ.უკლება. ადგილობრივი საზოგადოება და ტურიზმის მდგრადი განვითარება. გურამ
თავართქილაძის სასწავლო უნივერსიტეტის სამეცნიერო შრომათა კრებული. თბილისი.,
2012., „უნივერსალი“, სტატია, გვ.132-137
8. Н.Кварацхелия. М.Уклеба. Охраняемые территории предпосылки развития устойчивого
экотуризма Грузии. Материалы международной научно-практической конференции. Киев,
2012 .стр. 233-243
9. მ.უკლება. დანიშნულების ადგილი, როგორც სისტემა და მისი მენეჯმენტი. საერთაშორისო
სამეცნიერო ჟურნალი „კომერსანტი“ ,2 (7) , თბილისი 2009.
10. მ.უკლება. „მწვანე ტურიზმი“: საქართველოს საერთაშორისო ტურისტულ სივრცეში
ინტეგრაციის ფაქტორი. თეუსუ. საერთაშორისო კონფერენციის სამეცნიერო შრომათა
კრებული. „უნივერსალი“ ,თბილისი, 2008 გვ.173-178

211
11. მ.უკლება. ლ.ქართველიშვილი. ატმოსფერული ნალექების განაწილების თავისებურებანი
საქართველოს მთიან რეგიონებში“ საერთაშორისო კონფერენციის კრებულში „მთიანი
რეგიონების აქტუალური პრობლემები“. სტატია. სერია 2 (81). გამომცემლობა
„უნივერსალი“, თბილისი, 2007
12. Allee, J. & N. Kotler. 2011. Strategic Tourism Marketing Workbook. Tourism Destination
Management and Marketing Program, Washington, DC:The George Washington University pdf.
13. A Practical Guide to Tourism Destination Management. Published and printed by the World
Tourism Organization, Madrid, Spain .First printing. 2007
14. Bornhorst, T., Ritchie, B. J.R. Determinants of tourism success for DMOs & destinations: An
empirical examination of stakeholders' perspectives. Tourism Management Volume 31, Issue 5,
October 2010, pp. 572-589
15. Cooper, Ch., Fletcher, J., Fyall, A., Gilbert, D. & Wanhill, S. (2008). Tourism: Principles and
Practice. Harlow: Pearson Education.
16. Constanza, R. 2008. Stewardship for a „Full” World. Current History107. (705): 30–35
17. Crouch, G. I. (2010). Destination Competitiveness: An Analysis of Determinant Attributes. Journal
of Travel Research 20 (10), 1-19. Retrieved from http://jtr.sagepub.com/content/ear
18. David C. Brown., Jennifer Stange .Tourism Destination Management. Achieving sustainable and
competitive results. Sustainable Tourism: International Cooperation for Development. 2007
19. European Tourism Indicator system for Tourism destination Development (ETIS). 2013.pdf
20. Frida Reich. Destination management. Eurac research. Bozen. Bolzano.2006 pdf.
21. Fariborz Aref. The Effects of Tourism on Quality of Life: A Case Study of Shiraz, Iran. School of
Management and Economics, Science and Research Branch Islamic. Azad University, Tehran, Iran (
http://www.sciencepub.net/life ., http://www.lifesciencesite.com)
22. Handbook on Tourism Destination Branding.2009
23. Harill, R. Guide to Best Practices in Tourism & Destination Management. American Hotel & Motel
Association. 2003
24. McAllister Maureen., The ten Principles of Destination Management.
www.telecom.gov.sk/.../open_file.php?...P...
25. Morrison Alastair. Destination Management and Destination Marketing: The Platform for Excellence
in Tourism Destinations. www.lyxk.com.cn/fileup/PDF/2013-1-6.pdf

212
26. Ritchie J.R. Brent, Crouch Geoffrey I. A model of destination competitiveness/ sustainability: Brazilian
perspectives. 2010. www.scielo.br/pdf/rap/v44n5/v44n5a03.pdf
27. Sirgy, M. Joseph, Rhonda Phillips, and Don Rahtz (2013). Community Quality-of-Life Indicators: Best
Cases VI. Dordrecht, Netherlands: Springer Publishers
28. Siegel Bill. The Power of Destination Marketing. “Pure Michigan” and “Philadelphia With Love”
Case Studies DR. Chairman & CEO Longwood’s International .2011
29. Stange Jennifer., Brown David. Tourism Destination Management. Sustainable Tourism: International
Cooperation for Development (online toolkit and resource series). ISAID.2010.
https://www.usaid.gov/.../DMOworkbook
30. Uysal, Muzaffer, Richard Perdue, and M. Joseph Sirgy (Eds.) (2012). Handbook of Tourism and Quality-
ofLife Research: Enhancing the Lives of Tourists and Residents. Dordrecht, Netherlands: Springer
Publishers.

213