საქართველოს ეროვნული უნივერსიტეტი

ბიზნესის მართვის ფაკულტეტი

ტურიზმის მიმართულება

ტუროპერეიტინგი

თბილისი

2017 წელი

1
 სარჩევი
I. მიზნებისა და ამოცანების განმარტება 4
I.1 ტუროპერეიტინგის რაობა 4
I.2 ტუროპერატორები საქმიანობის შინაარსის მიხედვით 7
I.3 ტუროპერატორის ფუნქციები 10
II. ტურიზმის ინდუსტრიის არსი 13
2.1 ტურიზმის ინდუსტრიის ძირითადი ტერმინების დეფინიცია 13
2.2 ტურიზმი და ეკონომიკა 14
2.3 ტურიზმის ინდუსტრიის გავლენა ქვეყნის ეკონომიკაზე 20
2.4 ტურისტული ინდუსტრიის განვითარების პროგნოზები 24
III. ტურიზმის სახეები 34
3.1 ტურიზმის ძირითადი მიმართულებები და სახეები 34
3.2 ტუროპერეიტინგის მთავარი ამოცანა
IV. მიმზიდველი ტურისტული პროდუქტის შექმნა 49
4.1 ინდივიდუალური და ჯგუფური ტურები 49
4.2 ტურისტული პროდუქტის სამომხმარებლო თვისებები 50
4.3 მიმზიდველი ტურპროდუქტი - სტუმართმოყვარეობის ინდუსტრიის განმსაზღვრელი
მახასიათებლები 51
4.4 ტუროპერატორისათვის საჭირო ინფორმაცია (თავმოყრა-ანალიზი) 53
4.5 მოგზაურობის ფორმები 55
V. მომხმარებელთა მომსახურება 60
5.1 მომსახურების კლასი 60
5.2 მომსახურების პაკეტი 62
5.2.1 ძირითადი და დამატებითი მომსახურება 62
5.2.2 შეკვეთილი და ინკლუზიური ტურები 62
5.2.3 ტურპაკეტის ფორმირებაზე მოქმედი ფაქტორები 66
5.2.4 ტურპაკეტის ფასის განსაზღვრა 67
5.2.5 ფასწარმოქმნა ტურიზმში 68
- ფასწარმოქმნის მარკეტინგული ასპექტები 68
- ფასწარმოქმნა და მოგება კონკურენციის პირობებში 75
VI. მარშრუტების დაპროექტება 82
6. 1 ტურპროდუქტის შემქმნელი მენეჯერი 82
6.2 ტურის პროექტირება 85
6.3 ტურისტული მომსახურებისადმი წაყენებული მოთხოვნები 87
VII. მომსახურების პროგრამა 90
7.1 პროგრამის შედგენისას გამოყენებული მიდგომები და სტრუქტურა 90
VIII. მომსახურების მომწოდებლები 96
8.1 მომსახურების მომწოდებლები 96
IX. ტურის დაგეგმვა 103
9.1 სახელშეკრულებო გეგმა 103
9.2 მოგზაურობის ორგანიზაცია - პროგრამული ტურიზმი 106

2
X. კომუნიკაცია 116
10.1 მოლაპარაკებები მომსახურების მომწოდებლებთან (პარტნიორებთან) 116
XI. მომსახურების მომწოდებლებთან ხელშეკრულების გაფორმება 121
11.1 ხელშეკრულება ტუროპერატორებს შორის 121
11.2 ხელშეკრულება სასტუმროსთან 124
11.3 ხელშეკრულება კვების ობიექტთან 126
(გაგრძელება)
11.4 ხელშეკრულება საექსკურსიო ფირმასთან 129
11.5 ხელშეკრულება მუზეუმთან 129
11.6 ხელშეკრულება ინიციატივიან და რეცეპტიულ ტუროპერატორებს შორის 130
(გაგრძელება)
11.7 ხელშეკრულება ავტოსატრანსპორტო ორგანიზაციებთან 136
11.8 ხელშეკრულება ავიაკომპანიასთან 137

- ხელშეკრულება რეგულარულ რეისებზე

- სააგენტო შეთანხმება ავიაკომპანიასთან

- ჩარტერი (თვითმფრინავის არენდა)

11.9 ხელშეკრულება რკინიგზასთან 142
11.10 თანმხლები გიდი 144
XII. ტურისტული დოკუმენტაცია 148
12.1 ტურის ტექნოლოგიური დოკუმენტაცია 148
12.2 საქმიანი დოკუმენტაცია ტურისტულ კომპანიაში 153

დანართები 170
1. განმარტებითი ლექსიკონები (3)
2. ტურიზმის ძირითადი ცნებები საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად
3. ტურისტული მოგზაურობის ტექნოლოგიური რუკა
4. ტურისტული მარშრუტის დატვირთვის გრაფიკი
5 ტურისტული მოგზაურობის დახასიათება - საინფორმაციო ფურცელი
6. ტურისტული საგზური
7. დაჯავშნის ფურცელი
8. ტურპროდუქტის შემქმნელი მენეჯერის სამსახურებრივი ინსტრუქცია
9. ყველაზე მეტად მონახულებადი ღირსშესანიშნაობები
10. ყველაზე მეტად მონახულებადი ქალაქები

ტურიზმის ეროვნული სააგენტოს რეკომენდაციები 200

3
Tavi 1. mizniebisa da amocanebis ganmarteba
წინამდებარე თავის მიზანი: დავიწყოთ კონკრეტული საუბარი იმაზე, თუ ვინ არის
ტუროპერატორი მრავალფეროვან ტურისტულ ბიზნესში, როგორ უნდა შევისწავლოთ,
მოვამზადოთ, დავგეგმოთ და განვახორციელოთ კონკრეტული ტურისტული პროგრამა;
აღნიშნული და ყველა შემდგომი თავი ეტაპობრივად მიგიყვანთ ამ ამოცანების
გადაჭრამდე.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- ტუროპერეიტინგის რაობა;
- ტუროპერატორები - საქმიანობის შინაარსის მიხედვით;
- ტუროპერატორის ფუნქციები;
-

1.1 ტუროპერეიტინგის რაობა

ზოგადად turistuli produqti Sedgeba ისეთი კომპონენტებისაგან,
როგორებიცაა: gadaadgilebა, ganTavseba da დასვენება (კულტურულ-მიზნობრივი ან
სამკურნალო-რეკრეოლოგიური ორიენტაციით). turistuli produqtis Seqmnის
პროცესში ჩართულები არიან saaviacio, sazRvao, sarkinigzo, saavtomobilo
kompaniebi, aseve sastumroebi da ganTavsebis sxva saSualebebi, samuzeumo-
saeqskursio biznesis, masobrivi garTobis adgilebi, sportuli, sakurorto
organizacebi da sxva.
turistuli produqtis Semqmnelebi _ turoperatorebi (to), მას შემდეგ,
რაც დაასრულებენ თავის საქმიანობას - ტურისტული პროდუქტის/პაკეტის შექმნას,
yidian TavianT produqcias rogorc pirdapir myidvelze (turistze), aseve
Suamavაlზე _ turagenti/saagentos (ta), რომლებიც, თავის მხრივ, ყიდიან პროდუქ-
ციას უშუალოდ მომხმარებელზე და ორგანიზებას უკეთებენ პროგრამის შინაარსობრივ
განხორციელებას.
turoperatoris saqmianobis (biznesis) gaCena ganapiroba masobrivi
turizmis სწრაფმა ganviTarebam, გადაადგილებების did manZilებze განფენამ da
turistuli produqtis შინაარსობრივმა garTulebam (moTxovna-miwodebis gamra-
valferovnebam). აღნიშნული პროცესების პარალელურად moxda turistuli kompa-
niebis specializacia: erTi jgufi Zalebis koncentrirebas axdens momsaxu-
rebis paketebis formirebaze, iTvisebs axal regionebs, amuSavebs turizmis
axal saxeebs _ formirebas ukeTebs turopereitings, rogorc mimarTulebas;
meore jgufi _ ZiriTad yuradRebas uTmobs yidva-gayidvas, კლიენტების
პროგრამულ მომსახურებას da yalibdებa rogorc turistuli saagentoebi.

ტuropereitingis, როგორც კონკრეტული მიმართულების, განვითარების

aucilebloba ganpirobebulia imiTac, rom sastumro-sarestorno momsaxurebis
formebis zrdisa da gamravalferovnebis, msxvili, tradiciuli turistuli
da rekreaciuli centrebis analogiuri moqmedebebis fonze turistს უჭირს

4
დამოუკიდებლად გადაწყვიტოს - როგორ მიიღოს მაქსიმალურად შესაძლებელი სერვისი
იმ ადგილზე, რომელიც მისთვის აბსოლუტურად უცნობია (მაქსიმუმ - იცის ის, რაც
შეიძლება ნახოს ინტერნეტში); მითუმეტეს მაშინ, როდესაც saerTaSoriso standar-
tebis (UNWTO) რეკომენდაციების საფუძველზე და turებis fasებis Semcirebis
mizniT, ტურის საბაზო პროგრამა, rogorc wesi, iTvaliswinebs mxolod trans-
portirebas, dabinavebasa da (kidev erT serviss - ZiriTadad kvebas); შესაბა-
მისად, ტურისტი ver axerxebs srulyofil dasvenebas, ვერ/არ იღებს აუცილებელ და
მაქსიმალურად სანდო/სრულყოფილ ინფორმაციას შესაბამისი regionis resursul
potencialთან დაკავშირებით: istoriul-kulturulი memkvidreoba, yofiT-
eTnografiulი kultura, saero da religiuri cxovrebis Taviseburebebი da
a.S.. saidumlos ar warmoadgens is faqti, rom turistebi, ტურისტული პაკეტის
შეძენის შემდეგ, Tanxis solidur nawils xarjaven e.w. `damatebiT momsaxure-
bაზე~ - ნებისმიერი შესაძლო დამატებითი სერვისი, dasveneba-garTobis RonisZiebebი.
amasTan, isic ყველასთვის cnobilia, rom დღევანდელი turistebi ar arian
winaaRmdegi აქტიურად Caeban ჩასვლის ა დგილზე გამართულ კულტურულ-sportul
RonisZiebebSi, miiRon damatebiTi sakurorto, sayofacxovrebo da sxva
momsaxureba. turistuli momsaxurebis sferoSi im organizaciebisa da
firmebis saqmianobის მრავალფეროვნებამ და თვით ამ ორგანიზაციების მუდმივად
მზარდმა რაოდენობამ, romlebic sTavazoben momsaxurebas, am momsaxurebebidan
sxvadasxva saxis Tematuri turebis კვალიფიციური და მაქსიმალურად რენტაბელუ-
რი dakompleqtebis მოთხოვნათა aucileblobam (mudmivad mzardma moTxovnile-
bam) ganapiroba შესაბამისი specifiuri biznesis Camoyalibeba _ turopereitingi
(turistuli programebis შეmuSaveba). სwored ტურისტების სხვადასხვა კატეგორიის
(ასაკობრივი, სოციალური, ინტერესები და ა.შ,) სავარაუდო შესაძლო მოთხოვნათა
საფუძველზე ადექვატური თემატურ-მიზნობრივი programebisa da marSrutebis
შეmuSavebaa turoperatoris ZiriTadi saqmianoba.
turoperatori _ es aris turistuli firma (kompania an undividi),
romelic turebis dakompleqtebas (Camoyalibebas) axdens momsaxurebis
momwodeblebTan gaformebuli xelSekrulebebisa da turistebis moTxovnebis
safuZvelze.
turoperatori _ es aris turistuli paketis Semqmneli. is dakavebulia
turistuli marSrutebis SemuSavebiTa da turebis dakompleqtebiT;
uzrunvelyofs maT funqcionirebas, organizebas ukeTebs reklamas, akeTebs
marSrutebis Sesabamis xarjTaRricxvebs da sazRvravs marSrutebis fasebs,
yidis turebs pirdapir turistebze an turagentebis meSveobiT.
turoperatori turistebs uqmnis turistuli momsaxurebis
mravalferovan arCevans da, amasTan erTad, amartivebs sxva qalaqebsa da
regionebSi momsaxurebis SekveTebis organizaciis process, ramdenadac am
funqciasac Tavis Tavze iRebs.

5
 turoperatorebi turistul industriaSi gansakuTrebul rols
asruleben. isini yiduloben turistul produqts (adgilebi TviTmfrinavSi,
sastumroSi, restornis momsaxureba, garToba-dasvenebis obieqtebSi adgilebi
moTxovnis Sesabamisad), ayalibeben turistuli momsaxurebis paketebs da,
mogebis miRebis mizniT, yidian pirdapir, anda Suamavlis daxmarebiT
momxmarebelze (turistze). turoperators SeuZlia turistuli produqti
gayidos nawil-nawil. es xdeba an meti mogebis miRebisaTvis, an aucileblobis
gamo.
pirvel SemTxvevaSi, rodesac turoperatori axdens paketis formirebas,
is gvevlineba rogorc turistuli produqtis Semqmneli. meore SemTxvevaSi,
rodesac yidis momsaxurebas nawil-nawil, is gvevlineba rogorc turistuli
momsaxurebis sabiTumo dileri. es xdeba maSin, rodesac turoperatori
mwarmoeblisagan yidulobs turpaketis formirebisaTvis saWiroze met
momsaxurebas. amas garda, dReisaTvis ukve arian specializirebuli sabiTumo
turoperatorebi, romlebsac, momsaxurebis masiuri (didi odenobis) SeZenis
safuZvelze, aqvT specialuri SeRavaTiani fasebi sastumroebis, saaviacio
kompaniebisa da momsaxurebis sxva momwodeblebisagan. amaSic mdgomareobs
turoperatoris Tavisebureba _ misi unari daizRvios Tavi fasebis
cvalebadobisagan im servisebze, romliTac axdens turistuli paketis
formirebas da gaxados ekonomikurad misaRebi turistisaTvis. sabiTumo
turoperatorebis fasebi yovelTvis ufro dabalia, vidre sastumroebis
sacalo fasebi.
Tumca, turoperatorebi mainc unda ganvixiloT rogorc turistuli
produqtis Semqmnelebi da ara rogorc turproduqtis farTo asortimentis
sabiTumo gamyidvelebi. es savsebiT samarTliania, radgan turoperatoris
upirvelesi sazrunavia turebis an turpaketebis (momsaxurebis paketi)
Camoyalibeba _ Sinaarsobriv-Tematuri formireba.
zogjer, rogorc ukve iyo aRniSnuli, isini yidian kidec momsaxurebas
nawil-nawil. es saqmianobis damatebiTi formaa, romelic SeiZleba SevafasoT
rogorc obieqturad aucilebeli qmedeba turistul bazarze.
turoperatoris (to) da turagentis (ta) ZiriTadi ganmasxvavebeli
niSnebi:
a) Semosavlebis sistemis Tanaxmad:
turoperatori yidulobs garkveul turistul produqts. misi
Semosavali yalibdeba im sxvaobidan, romelic arsebobs SeZenil da
gayidul momsaxurebas Soris. xSirad to yidulobs calkeul
momsaxurebebs, romlisganac ayalibebs servisuli momsaxurebis komp-
leqts (turproduqts/turpakets) faswarmoqmnis sakuTari meqanizmiT.
turagenti (ta) ki moqmedebs rogorc sacalo gamyidveli da misi
Semosavali formirdeba im sakomisiodan (danamati %), rasac iRebs
sxvisi turproduqtis gayidvisas. turagenti rogorc pakets, aseve

6
 calkeul servisebs (momsaxurebas) yidis realuri fasebis Sesabamisad,
romelsac aweseben turoperatorebi an momsaxurebis Semqmnelebi.
b) turistuli produqtis kuTvnilebis mixedviT:
turoperators yovelTvis aqvs turistuli produqtis garkveuli maragi
gayidvisaTvis, xolo turagenti ukveTavs/ყიდულობს garkveul produqts
mxolod maSin, rodesac klienti (myidveli) iCens konkretul interess
swored am produqtis mimarT.
Tumca realur cxovrebaSi es yvelaferi SeiZleba mTlad ase ar iyos,
ramdenadac erTsac da meoresac (operatori, agenti) msgavsi amocanebis Ses-
ruleba uxdebaT. turistuli kompania SeiZleba erTdroulad iyos turope-
ratoric da turagentic. firmas SeuZlia Seqmnas turproduqti da Semdeg
gayidos is turagentebze an turistebze. amasTan, maT aseve SeuZliaT SeiZinon
sxva turoperatorebis mier Seqmnili produqtic da Semdeg mihyidon
turistebs.

1.2 ტუროპერატორები საქმიანობის შინაარსის მიხედვით

- saqmianobis formis (saxis) Sesabamisad ტუროპერატორები შეიძლება
შემდეგნაირად დავყოთ:

1. masiuri bazris operatorebi, რომლებიც ძირითადად yidian turpaketebs

Carteruli aviareisebis gamoyenebiT masiuri turizmis adgilebSi.
2. specializirebuli operatorebi – რომლებიც arian operatorebi,
specializebulni garkveul produqtze an bazris segmentze. Tavis
mxriv isini iyofian:
a. specialuri interesebis turoperatorebi (mag.: sportul-
saTavgadasavlo, sanadiro turebi da sxva);
b. garkveuli adgilis turoperatorebi (mag.: inglisi, aSS, da sxva);
c. garkveuli სოციალური კატეგორიის turoperatorebi (mag.:
axalgazrdebi, ojaxebi, biznesmenebi);
d. ganTavsebis adgilis turoperatorebi (mag.: turbazebi, dasasve-
nebeli saxlebi, ojaxebi da a.S.);
e. turoperatorebi transportis konkretul saxeze (mag.:
თვითმფრინავი, matarebeli, Tbomavali da a.S.);
- saqmianobis adgilis Sesabamisad:
1. adgilobrivi (Sida) turoperatorebi. isini adgenen paketebs im qveynis
marSrutebis Sesabamisad, sadac cxovroben;
2. gamyvani turoperatorebi. maTi paketebi orientirebulia sazRvarga-
reTis qveynebze;
3. mimRebi turoperatorebi. isini moRvaweoben qveyanaSi da emsaxure-bian
Semomsvlel turistebs;
amasTan erTad miRebulia turoperatorebis dayofa iniciativian da
receptiul operatorebad.

7
 iniciativiani turoperatori – is operatoria, romelic agzavnis
turistebs sazRvargareT, an sxva regionebSi mimReb (receptiul) turopera-
torebTan an turkompaniebTan dadebuli xelSekrulebis safuZvelze; maTi
gansxvaveba turagentebisagan, romlebic dakavebuli arian sxvisi turebis
gayidviT, mdgomareobs mxolod imaSi, rom isini dakavebuli arian turistuli
produqtis SeqmniT (dakompleqtebiT), romelic, turizmis saerTaSoriso
organizaciis (WTO) normebis Sesabamisad, unda Sedgebodes minimum sami tipis
momsaxurebisagan (transportireba, ganTavseba da nebismieri sxva mesame
momsaxureba). iniciativiani turoperatori, klasikuri gagebiT, adgens rTuli
saxis turistul marSrutebs, romlebsac adgens adgilobrivi/მიმ- ღები
turoperatorebis mier SemoTavazebuli servisebisagan, amasTan uzrunvelyofs
transportirebas daniSnulebis adgilze da ukan, aseve Sida (marSrutis
Sesabamisad) transportirebas.
receptiuli turoperatori – es aris miRebaze momuSave turoperatori,
romelic akompleqtebs turebs da programebs turistebis miRebasTan da
momsaxurebasTan erTad; amisaTvis iyenebs pirdapir xelSekrulebebs momsa-
xurebis momwodeblebTan (sastumroebi, kvebis organizaciebi, dasasvenebel-
gasarTobi organizaciebi da a.S.). es aris sufTa turoperatoris saqmianoba.
xazgasmiT unda aRvniSnoT, rom mTeli rigi mizezebis gamo, saqarTve-
loSi miRebaze momuSave (receptiuli) turoperatorebis saqmianoba,
miuxedavad garkveuli sakanonmdeblo mxardaWerisa (gaTavisuflebuli arian
garkveuli gadasaxadebisagan - dRg), aqtiurad ar aris danergili. am mxriv
Cveni CamorCenis mizezebs Soris SeiZleba davasaxeloT:
- momaxurebis programebis susti diferencireba (saerTod ar aris);
- SemoTavazebuli momsaxurebis mravalferovnebis dabali done (erT-
ferovneba);
- momsaxurebis SeTavazebis donis CamorCena saerTaSoriso normebisa-
gan da sxva.
iniciativiani turoperatoruli saqmianobis ganviTarebis SedarebiT
maRali tempi ganpirobebulia Semdegi mizezebiT:
- ukanasknel aTwleulSi, Sida turizmis praqtikulad ugulvebel-
yofis fonze, sazRvargareT gamgzavrebaze gazrdili moTxovnileba;
- usafrTxoebisa da sxva (cnobili) mizezebis gamo sazRvargareTeli
turistebis nakadis mkveTri Semcireba;
- saerTaSoriso turistul bazarze saqarTvelos gayvanis procesi-
saTvis saWiro saxelmwifos materialuri mxardaWeris ar arseboba;
- msxvili, konsolidirebuli adgilobrivi turoperatorebis ar
arseboba, romlebic SeZlebdnen qveynis imijis Seqmnas saerTaSoriso
bazarze.
xazi unda gaesvas im garemoebasac, rom dRevandeli turkompaniebi
ZiriTadad iyeneben sazRvargareTeli turoperatorebis mier damuSavebul da

8
wlebis manZilze gamocdil produqts, romelsac isini aqtiurad gvTavazoben,
ramdenadac es maTi mogebis wyaroa.
aucilebelia imis aRniSvnac, rom Cveni qveynis ekonomikis gamococx-
leba, Sida da Semomsvleli turizmis ganviTareba _ mxolod Cveni, adgilo-
brivi turkompaniebis gasakeTebeli saqmea. amis miRweva mxolod sakuTari
maRalprofesiuli kadrebis meSveobiT aris SesaZlebeli. swored amitom,
Zalze aqtualuria receptiuli turoperatoruli firmebis, rogorc speci-
fiuri turistuli produqtis Semqmnelis, saqmianobis sakiTxebisa da
problemebis Seswavla.
realur turistul praqtikaSi yvelaze xSirad gvxvdebian Sereuli
funqciebis matarebeli organizaciebi, rac damaxasiaTebelia turistuli
bazrisaTvis. Tavis mier SemuSavebuli garkveuli produqciis mimarT firma
SeiZleba mogvevlinos rogorc iniciativiani, aseve receptiuli
turoperatoris rolSi, zogjer ki _ turagentic xdeba. amgvari praqtikaa
CvenSic, Tumca gamomwvevi mizezebi sxvadasxvaa da es calke saubris Temaa.
Sida bazarze sul ramodenime turistuli kompaniaa (`kavkazTreveli~, `en-
turi~, `argoturi~, `samgori~, `levon Treveli~, „კონკორდ თრეველი“, „დისკოვერ
ჯორჯია“ da a.S.) romlebic erTdroulad muSaoben rogorc qarTveli
turistebis sazRvargareT gagzavnaze, aseve ucxoeli turistebis miRebaze.
imisaTvis, rom naTeli gaxdes Tu ratom aris saqarTvelodan sazRvar-
gareT turistebis gamgzavni kompania, romelic ZiriTadad ucxoeli
turoperatorebis produqts iyenebs, CvenTan turoperatori, ganvixiloT sqema
#1.
sqema #1. iniciativiani turoperatoris muSaobis sqema
sastumroebi transporti kvebis eqskursiebi da damatebiTi
obieqtebi mogzauroba momsaxureba

receptiuli turoperatori – receptiuli turoperatori – sabiTumo

momsaxurebis paketebis formireba dileris calkeuli momsaxurebebi

sazRvargareTis qveyana

iniciativiani turoperatori (momsaxurebis paketi + dazRveva

+ viza + TviTmfrinavi)
saqarTvelo

tursaagento
momxmarebeli (turisti)

pirdapiri gayidva
iniciativiani turoperatoris muSaobis sqemidan kargad Cans, rom
mocemuli kompania dakavebulia sufTa saagento saqmianobiT: yidis
partniorebis mier momzadebul turpaketebs, aformebs turistebis sadazRvevo

9
da savizo dokumentebs, axorcielebs bronirebas, sakomisio jildos fasad
yidis garkveul momsaxurebebs sakuTari paketebis Semadgenlobidan.
kanonmdeblobis Sesabamisad (im qveynebSi, sadac turizmis ganviTarebis
Camoyalibebuli sakanonmdeblo sivrce arsebobs), turoperatorad miCneulia
is turistuli organizacia, romelic qmnis Tavis sakuTar turistul
produqts da uSvebs masze Tavis sagzurs. am moTxovnebs aseTi firma
asrulebs. miuxedavad imisa, rom sagzuri turistebTan gaformebuli
xelSekrulebis formaluri damatebaa (ZiriTadi dokumentia vauCeri), is mainc
ibeWdeba, ramdenadac qveynis teritoriaze is mainc pirveladi dokumentia da
warmoadgens konkretuli turistuli kompaniis sakuTrebas. sqemaze naCvenebi
saagentoebi, Semdeg ukve TviTon yidian nayid produqts da Sesabamisad
sagzurs (xdeba gadayidva), romelic ekuTvnis konkretul turkompanias
(ucxours), garkveuli sakomisios fasad. aseTi pirobiT isini turagentebi
arian.

1.3 ტუროპერატორის ფუნქციები

turoperatoris funqcias warmoadgens:

1. potenciuri turistebis moTxovnilebebis Seswavla კონკრეტულ

turebze da tur-programebze;
2. momsaxurebis perspeqtiuli programebis Sedgena da bazarze apro-
bacia, turistebis moTxovnilebebisadmi Sesabamisobis gamovlenis
mizniT;
3. momsaxurebis momwodeblebTan saxelSekrulebo TanamSromloba:
- sastumrosTan _ ganTavsebis adgilebisaTvis;
- kvebis obieqtTan _ turistebis kvebisaTvis;
- satransporto organizaciasTan _ satransporto momsaxurebisTvis;
- saeqskursio firmasTan, muzeumTan, sagamofeno darbazTan, parkTan
da msgavs dawesebulebasTan _ Sesabamisi momsaxurebisaTvis;
- sayofacxovrebo momsaxurebis firmasTan _ Sesabamisi
momsaxurebisaTvis;
- sportuli nagebobis administraciasTan _ sportuli bazebis
gamoyenebis SesaZleblobisaTvis;
- kino, video, Teatraluri da Sou organizaciebis menejerebTan _
turistebis daswrebisaTvis;
- nakrZalebis, aRkveTilebis, sabaRe-saparke, sanadiro da saTevzao
meurneobis direqciebTan _ Sesabamisi momsaxurebisaTvis;
- adgilobriv xelisuflebasTan _ sakuTari saqmianobis sajaroo-
bisa da garemos dacvis sakiTxebTan dakavSirebiT.
momsaxurebis momwodeblebTan TanamSromloba unda atarebdes
rogorc perspeqtiul, aseve operatiul (mimdinare) xasiaTs _ axali
turebis SemuSaveba, arsebulis kontroli da gadaxaliseba.
10
 4. turis, transportirebis Rirebulebis gaangariSeba da sabazro
situaciis gaTvaliswinebiT turis fasebis dadgena;
5. marSrutze moZravi turistebis uzrunvelyofa aucilebeli
sasuveniro-sareklamo masaliT, specialuri mowyobilobebiT da
inventariT;
6. marSrutebze sakontaqto personalis SerCeva, momzadeba da daniSvna,
momsaxurebis programis Sesrulebaze kontroli da koordinacia
(eqskursiamZRoli, instruqtori, animatori, meTodisti);
7. turistuli produqtis gayidvisaTvis aucilebeli sareklamo-
sainformacio saqmianoba;
8. turebis gatana da realizacia tursaagentoebis meSveobiT;
9. momsaxurebis xarisxisa da saimedoobisadmi kontroli;
10. mogzaurobis dros mudmivi kontaqti turistebTan da wamoWrili
problemebis gadawyveta.
receptiuli turoperatori dakavebulia turistebis misaRebi
turproduqtis (marSrutebis) formirebiT. iniciativiani turoperatori,
rogorc wesi, akompleqtebs turebs ramodenime ZiriTad punqtSi (obieqti,
qalaqi) miRebis safuZvelze. amis magaliTs warmoadgens specialurad
arendirebuli avtobusebiT organizebuli transturebi (aseve kruizebi
sazRvao da saokeano Tbomavlebze, saavtomobilo da sarkinigzo turebi
ramodenime qalaqis/qveynis gavliT).
turoperatori akompleqtebs programebs _ turis pakets, romelic
SeiZleba iyos SekveTili da e.w. `inkluziv turi~ (winaswar gansazRvruli,
mkacrad Camoyalibebuli, momsaxurebis nakrebis gayidvis SemTxvevaSic rom ar
icvleba). Sesabamisad, pirveli iyideba variantebTan erTad, meore _
yovelgvari variantebis gareSe, momsaxurebis kompleqsuri nakrebiT.
turistul bazarze turoperators ukavia adgili momsaxurebis
mwarmoeblebsa da momxmareblebs (turistebs) Soris. misi amocanaa calkeuli
mwarmoeblebis warmoebuli momsaxurebis mitana momxmareblamde kompleqsuri
turistuli produqtis saxiT, amasTan, rogorc ZiriTadi, aseve damatebiTi
momsaxurebis SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.
damatebiTi momsaxureba mxolod erTi SexedviT ar Cans saintereso da sayuradRebo
turoperatorisaTvis. jer erTi bevri damatebiTi momsaxureba warmoadgens turistebis
mizidvis ZiriTad motivs (Tematuri parkebi, garTobis SesaZleblobebi da gadaadgilebis
damatebiTi variantebi da a.S.); amasTan erTad, praqtika gviCvenebs, rom turoperatoris
Semosavlis did nawils warmoadgens swored es damatebiT SeTavazebuli momsaxurebebi,
romelTac turisti iZens, pakets gareT, uSualod dasvenebis adgilze, წინასწარი და ზუსტი
ინფორმირების საფუძველზე.

11
 taim – auti!

1. gameoreba – codnis dedaa!

 rasTan aris dakavSirebuli turistul bazarze turoperatoris biznesis
warmoSoba?
 ra (vin) aris turoperatori?
 riT gansxvavdebian erTmaneTisagan turoperatori da turagenti?
 turopereitingis rogori tipebia თqvenTvis cnobili?
 რას ნიშნავს - „iniciativiani“ da „receptiuli“ turoperatori?
 ra aris turoperაtორis ZiriTadi funqciebi?
 romeli tipis turoperatorebis saqmianobaa Cvens Sida bazarze SedarebiT
warmatebuli da ratom?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო დავალება!
 CaatareT damoukidebeli kvleva turoperatorebis reklamasTan
dakavSirebiT masobrivi informaciis saSualebebSi (SegiZliaT gamoiyenoT
`დისკოვერ ჯორჯიას~, როგორც უნივერსიტეტის პარტნიორი ტურისტული
ორგანიზაციის, masalebi, internetSi ganTavsebuli informacia garkveuli
imijis mqone qarTuli turistuli organizaciebis Sesaxeb. CamoTvlas
Segnebulad ar vakeTebT, SegiZliaT airCioT nebismieri) – SearCieT ori
sxvadasxva sareklamo gancxadeba da gansazRvreT, reklamis mixedviT,
romelia iniciativiani da romelia receptiuli turoperatori და რატომ?

- როგორ unda moaxdinoT amis garkveva?

 ipoveT sareklamo winadadebebSi inkluziv-turebi, SeadgineT CamonaTvali (2-3
mainc) da daaxasiaTeT. moiyvaneT im firmebis magaliTebi, romlebsac aqvT
SekveTili turebi.

- riT gansxvavdeba maTი sareklamo gancxadebebi?

 SeadgineT nusxa im maCveneblebisa, romlebiTac, Tqveni azriT, es kompaniebi
gvanan erTmaneTs da maCveneblebisa, romlebiTac isini gansxvavdebian
erTmaneTisagan;
 ramdenad iZleva oficialuri saiti am sakiTxSi garkvevis saSualebas?

P.S. 1. ყურადღება! ყოველი სასწავლო თავის შემდეგ დამოუკიდებელი მუშაობის გვერდია,

რომელზეც მოცემული იქნება სარეიტინგო დავალებები. მათი შესრულება
სავალდებულოა, რამდენადაც თითოეული დავალების შესრულება 3 სარეიტინგო
ქულაა; 14 x 3 = 42 - როგორ ფიქრობთ, ეს დასაკარგი ქულებია?!

2. საპრეზენტაციო დავალება შესრულდება 2 ეტაპად:

პირველი - (შუალედურ გამოცდამდე) სწავლების მე-6 კვირას უნდა დაასრულოთ მუშაობა

პირობითი ტურკომპანიის შექმასთან დაკავშირებით - 5 ქულა;
მეორე - (საბოლოო გამოცდამდე) სწავლების მე-14 კვირაში უნდა დაასრულოთ მუშაობა
შესაბამისი ტურპროდუქტის (1,3 და 6 დღიანი ტურები) შექმნაზე - 5 ქულა;

12
Tavi 2. turizmis industriis arsi

წინამდებარე თავის მიზანი: თუ ფიქრობთ, რომ ტურისტული საქმიანობა ან სხვაგვარად -

საქმიანობა ტურიზმში, ტურისტულ ინდუსტრიაში ეს არის მხოლოდ გაქათქათებული
ტანსაცმელი, სოლიდური ოფისები და მანქანები, შეიძლება სერიოზულად შეცდეთ! ამ
თავის მიზანია დაგეხმაროთ სრულად და სწორად წარმოიდგინოთ ის სამყარო, რასაც
ტურიზმი ჰქვია,

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- turizmis industriis ZiriTadi terminebis definicia;

- turizmi da ekonomika - ტურისტული ინდუსტრიის სტრუქტურა;
- ტურისტური ინდუსტრიის მნიშვნელობა და განვითარების პროგნოზები;
- turizmis industriis Semadgeneli nawilebi.

-
-
- turizmis industriis ZiriTadi terminebis definicia
turizmi berZnuli warmomavlobis sityvaa da warmodgeba tornos-dan, rac
Zvel berZnulSi wris dasaxazavad gamosayenebel xelsawyos – fargals
aRniSnavs. misi Sesatyvisi laTinurSi aris sityva tornare – wre, romlisganac
warmoiSva franguli sityva turi (tour) – es rogorc samogzauro marSrutis
aRmniSvneli sityva damkvidrda Semdeg inglisur, germanul da msoflios
mraval enaSi. saqarTvelos kanonSi `turizmisa da kurortebis Sesaxeb~
mocemulia aRniSnuli terminis Semdegi ganmarteba:
miaqcieT yuradReba, rom termini Casmulia
„turi – konkretuli vadiT, CarCoSi! SemdegSi Tqven naxavT, rom yvela
gansazRvruli mizniTa da mniSvnelovani ganmarteba, an mosazreba,
marSrutiT mogzauroba, romelsac gansakuTrebuli yuradReba unda
romelic uzrunvelyofilia miaqcioT, aseve CarCoTi gamoyofili
turistuli produqtiT“. SegxvdebaT. sasurvelia, rom es
ganmartebebi icodeT zustad da kargad
iyos gasagebi TqvenTvis misi Sinaarsi! arCeuli profesiis dauflebaSi am
terminebs mniSvnelovani adgili uWiravs. amave kanonSi ganmartebulia
CvenTvis umniSvnelovanesi termini turizmi:

„ტურიზმი - ადამიანის თავისუფალი, termini „turizmi“ (tourism) pirvelad 1830

ნებაყოფლობითი, დროებითი გადა- wels gaCnda xmarebaSi im SinaarsiT,
ადგილება თავისი საცხოვრებელი rogorc axla gvesmis. turizmis ganmarteba
ადგილიდან დასვენების, გაჯანსაღე- gansxvavebulia sxvadasxva qveyanaSi,
ბის, ისტორიისა და კულტურის oficialur gamocemebsa da leqsikonebSi.
ძეგლების დათვალიერების და/ან 13
სხვა მიზნით“.
garda kanonSi dafiqsirebuli ganmartebebisa, saWiroa, amasTanave vicodeT
sxvadasxva organizaciebisa da specialistebis mier SemoTavazebuli
definiciebi, riTac SevivsebT Cvens warmodgenas rogorc terminTan, aseve mis
SinaarsTan dakavSirebiT. magaliTisaTvis gTavazobT saqarTvelos
axalgazrda ekonomistTa asociaciis ganmartebas:

- ადამიანის საქმიანობა, რომელიც გულისხმობს დასვენებას, საქმიანი ან რაიმე

სხვა მიზნით მისი ჩვეული საცხოვრებელი ადგილისაგან განსხვავებულ
გარემოში გამგზავრებას, გადაბმულად არაუმეტეს ერთი წლის ვადით და მისი
ვიზიტის მიზანს არ წარმოადგენს ამ ქვეყანაში თავისი ჩვეული საქმიანობის
განხორციელება, რომელიც ანაზღაურდება მოცემული ქვეყნის ფინანსური
წყაროებიდან.

ეს განმარტება საშუალებას გვაძლევს განისაზღვროს ტურიზმი, როგორც მიზნობრივი

გადაადგილება ერთი ქვეყნიდან (ჩვეული საცხოვრებელი ადგილი) სხვა ქვეყანაში, ასევე
ქვეყნისშიგნით - ერთი რეგიონიდან სხვა რეგიონში. დღეისათვის აქტიურად გამოიყენება
ტერმინი „ვიზიტორი“, რომელიც თავის თავში აერთიანებს როგორც „ტურისტებს“
(ღამისთევით ვიზიტორს), ისე ერთ დღიან ვიზიტორებსაც, რომელთაც მოვიხსენიებთ
ტერმინით „ექსკურსანტი“.

ვidre turizmis industriis Seswavlas SevudgebodeT, saWiroa vicodeT

turizmTan dakavSirebuli sxva mniSvnelovani terminebis ganmartebebic.
სახელმძღვანელოს ბოლოში (განმარტებითი ლექსიკონები) მოცემულია იმ ძირითადი
ცნებებისა და ტერმინების განმარტებები და შინაარსი, რომლებთანაც მოგიწევთ შეხება
როგორც წინამდებარე სახელმძღვანელოში, ასევე რეალურ პრაქტიკაში; აქედან
გამომდინარე, იმედს გამოვთქვამთ, რომ თქვენ გულისყურით გაეცნობით თითოეულ
ტერმინს და შეეცდებით საფუძვლიანად გაერკვეთ მის შინაარსში - სხვაგვარად
წარმოუდგენელია წარმატებული საქმიანობა!
- turizmi da ekonomika
turizmi aris msoflio ekonomikis erT-erTi yvelaze mowinave da
dinamiurad ganviTarebadi dargi. ekonomistebis mier zrdis maRali tempebis
gamo igi aRiarebulia gasuli saukunis fenomenad, xolo XXI saukuneSi mas
uwinaswarmetyveleben brwyinvale momavals. gaeros msoflio turistuli
organizaciis (UNWTO) prognoziT 2020 wlisaTvis msoflioSi mogzaurobaTa
ricxvi 1.6 miliards miaRwevs.

amave dros, turizmi aris erT-erTi yvelaze momgebiani biznesi,

romelic sadReisod msoflio ekonomikaSi mniSvnelovan rols asrulebs.
axali aTaswleulis dasawyisSi turizmi mraval qveyanaSi damkvidrda,
rogorc zogadad ekonomikisa da yvelaze metad, swrafad ganviTarebadi
ekonomikuri seqtoris ZiriTadi dargi, romelic yvelaze mniSvnelovnad
uzrunvelyofs qveyanaSi ucxouri valutis Semotanas, samuSao adgilebis
Seqmnas da Sesabamisad, qveynis ekonomikur ganviTarebas.
14
 gazrdilia biznesmenTa interesi turizmis dargisadmi, rac
ganpirobebulia sxvadasxva faqtorebiT. pirvel rigSi, biznesmenebisaTvis
mimzidvelia is faqti, rom turizmis biznesis dawyeba SesaZlebelia mcire
investiciebiT da gansxvavebiT sxva dargebisagan, is saWiroebs ufro nakleb
kapitaldabandebაs. aRsaniSnavia is garemoebac, rom turizmis biznesSi
erTdroulad warmatebiT viTardebა mcire, saSualo da msxvili sawarmoebi.
garda amisa, turizmSi ufro swrafad xdeba Cadebuli Tanxebis amoReba da
ucxouri valutis dagroveba.

bunebrivia, rom turizmis biznesSi warmatebis misaRwevad saWiroa

dargis Taviseburebebis detaluri codna da kompetenturoba. saerTaSoriso
turistul biznesSi warmatebis mosapoveblad saWiroa saerTaSoriso
normebisa da wesebis codna, praqtikuli gamocdileba turizmis menejmentsa
da marketingSi, turistuli bazris koniunqturis codna, turistebis
moTxovnebisa da moTxovnilebebis safuZvelze turistuli produqtis Seqmnisa
da bazarze gatanis xelovnebis daufleba, risTvisac saWiroa momxmareblis
gemovnebis, midrekilebebis gaTvaliswineba da momsaxurebis xarisxianad
gaweva.

Tanamedrove turizmis industria, romelic XX saukunis miwurulSi

Camoyalibda, ganagrZobs SemoqmedebiT ganviTarebas XXI saukuneSi da am
mimarTebiT uaRresad aqtualuria vicodeT rogoria XXI saukunis turisti?
ra TaviseburebebiT gamoirCeva igi? rogoria moTxovna-miwodebis faqtorebi
turistul bazarze? ra axal Tvisebebs iZens turizmi axal saukuneSi?

saerTaSoriso turizmi, rogorc praqtika adasturebs, uzrunvelyofs

yvelaze maRal saeqsporto Semosavlebs da qveynebis umravlesobisaTvis igi
warmoadgens sagadasaxado balansis ganmsazRvrel mniSvnelovan faqtors.

samuSao adgilebis Seqmnis TvalsazrisiT, turizms gansakuTrebuli

upiratesoba gaaCnia. misi ganviTareba stimuls aZlevs msxvili investiciebis
Semodinebas qveyanaSi, infrastruqturaSi, romelTa didi nawili xmardeba,
rogorc adgilobrivi mosaxleobis, aseve turistebis cxovrebis xarisxis
gaumjobesebas. turizmis sferoSi axali samuSao adgilebisa da sawarmoebis
didi nawilis Seqmna ganviTarebad qveynebSi ekonomikuri SesaZleblobebis
zrdis dabalansebis saSualebas iZleva. igi aseve xels uwyobs maRalmTian
regionebSi da soflad adgilobrivi mosaxleobis damagrebas, maTi qalaqSi
gadasaxlebis, arasasurveli migraciis acilebas.

kulturuli da piradi megobruli urTierTobebi, romlebic

warmoiqmnebა turistuli gacvlebis procesis Sedegad, warmoadgenen
mniSvnelovan faqtors saerTaSoriso urTierTobebis gaumjobesebaSi da xels
uwyobs xalxTa Soris mSvidobis ganmtkicebas mTel msoflioSi.

15
 turizmis industria qmnis samuSao adgilebs, zrdis Semosavlebs da
Semonatanebs ucxour valutaSi, astimulirebs kapitaldabandebebs, qmnis
mcire da msxvili sawarmoebis ganviTarebis SesaZleblobebs. igi xels uwyobs
adgilobrivi, regionuli, erovnuli da saerTaSoriso ekonomikuri da
politikuri kavSirebis ganviTarebas. saerTaSoriso turizmi, anu adamianebis
mოgzauroba ucxo qveynebSi, aris msoflio vaWrobaSi arsebuli sami
'ZiriTadi mimarTulebidan erT-erTi mTavari mimarTuleba.

turizmi warmoadgens kompleqsur sistemas da igi SeiZleba ganvixiloT,

rogorc moTxovnisa da miwodebis urTierTkavSiri. moTxovna TavisTavSi
moicavs Sida da saerTaSoriso turistul bazrebze arsebul tendenciebs.
miwodeba Sedgeba turistuli obieqtebis, turistuli infrastruqturis, iq
gaweuli momsaxurebis, satransporto saSualebebis, RirsSesaniSnaobebis,
dasvenebis formebisa da agreTve, sareklamo-sainformacio saqmianobisagan.
xSirad imave momsaxurebiT, infrastruqturiTa da RirsSesaniSnaobebiT
sargeblobs adgilobrivi mosaxleobac, rogorc `Sida turisti~.

turizmis msoflio organizaciis monacemebiT dReisaTvis Sida turizmi,

anu moqalaqeTa erTi qveynis farglebSi mogzauroba, saerTaSoriso turizmis
(qveynebs Soris mogzauroba) moculobas ramdenimejer aRemateba, Tumca
adgilobrivi turistebis mier mogzaurobisas daxarjuli Tanxebi
saerTaSoriso turistebis danaxarjebs mxolod utoldeba.

rogorc ukve gvqonda aRniSnuli, turistad iwodeba adamiani, romelic

mogzaurobis mizniT tovebs Tavis sacxovrebel adgils da Rames sxvagan
aTevs. xolo is piri, vinc erTi dRis ganmavlobaSi ukan brundeba,
eqskursantad iwodeba. zogierTi mkvlevari mas erTdRian mogzaurad
moixseniebs da Sesabamisad aisaxeba turistul statistikaSi. saintereso da
sayuradRebo faqtia, rom sami meoTxedi saerTaSoriso turistuli
mogzaurobebisa modis uSualo an axlo mezobel qveynebze, anu adamianebi,
miuxedavad gadaadgilebis saSualebebis mravalferovnebisa, samogzauro
qveynebs geografiuli siaxlovis mixedviTac arCeven.

turistuli centrebi da regionebi turizmidan iReben ara marto

Semosavals, aramed xarjaven did Tanxebs turistuli industriis harmoniuli
ganviTarebisaTvis da turistuli produqtis win wawevisTvis Sida da gare
bazarze; es xarjebi gamarTlebulia imiT, rom isini saSualebas iZlevian
miiRon ufro meti Semosavali turizmidan.

cnobilia, rom ekonomika swavlobs deficituri resursebis da mocemul

resursebze adamianebis saWiroebebisa da moTxovnebis wonasworobaSi moyvanis
xerxebs. Cveni planetis ZiriTad ekonomikur problemas warmoadgens is, rom
bunebrivi resursebi amowurvadia, xolo adamianebis moTxovna maTze
ganuxrelad izrdeba da xSirad moTxovna aWarbebs arsebul resursebs (aqedan
momdinareobs sakacobrio moZraoba mdgradi ganviTarebisaTvis).
16
 turizmis ekonomika aris deficituri turistuli resursebis, samuSao
Zalis, kapitalis, miwis da sxva resursebis gamoyeneba turistuli produqtis
sawarmoeblad da Semdeg am produqtis ganawileba xdeba sxvadasxva
momxmarebels Soris.

turizmis ekonomika aris deficituri turizmis ekonomika ganixi-

turistuli resursebis, samuSao Zalis, leba or sxvadasxva doneze:
kapitalis, miwis da sxva resursebis
mikrodoneze ganixileba calkeu-
gamoyeneba turistuli produqtis
li kompanebi da momxmareblebi,
sawarmoeblad da Semdeg am produqtis
xolo makrodoneze _ ekonomika,
ganawileba xdeba sxvadasxva momxmarebels
Soris. rogorc mTliani saxelmwifo
sistema.

turistuli bazari warmoadgens gare- turistuli bazari Tavisi

mos, sadac turistuli produqtis bunebiT warmoadgens monopolis-
potenciuri myidvelebi da gamyidve- turi konkurenciis bazars, rad-
lebi ikribebian Tanxisa da turistuli gan masze warmodgenilia uamravi
produqtis (momsaxurebis) gacvlis brendi da ara unificirebuli
mizniT. produqtebi. monopolisturi baza-
ri warmoadgens srulyofili baz-
ris sapirispiro tips, sadac bazarze mxolod erTi gamyidvelia da Sesaba-
misad igi adgens produqtis fass.

turistuli bazris mravalferovneba (brendebi) gamowveulia imiT, rom

TiToeuli turistuli produqti warmoebulia konkretuli teritoriis
resursuli potencialiT da maqsimalurad miaxloebulia konkretuli
individis moTxovnebTan.
iseve, rogorc nebismieri
turistuli moTxovna aris turistuli bazris, turistuli bazris mTava-
produqtis da momsaxurebis raodenoba,
ri komponentebia moTxovna da
romlis SeZenis survili da SesaZleb-
miwodeba da is, Tu rogor
lobac aqvT myidvelebs konkretul
urTierTqmedeben isini bazarze
fasad drois gansazRvrul monakveTSi
fasebis meqanizmis meSveobiT.
konkretul bazarze.
XX saukunis 70-iani wlebis
Sua periodSi msoflios turistul bazarze turistuli produqtis
moTxovnaze SesamCnevi gardatexa moxda; turistebSi STabeWdilebebisa da
siamovnebis miRebis survilTan erTad imata moTxovnam mkveTr STabeWdi-
lebebze, moulodnel siurprizebze, daxvewil gemovnebaze. turistulma
moTxovnam ar dakarga masobrivi xasiaTi, magram igi SedarebiT dabali
tempebiT izrdeboda; turistebad kvlavindeburad rCebodnen elitaruli
sazogadoebisa da saSualo klasis warmomadgenlebi, Tumca 80-ian wlebSi
turizmSi CaerTo dabali Semosavlebis mqone mosaxleobac. bazarze
cvlilebebs gansazRvravda ara imdenad moTxovnis done, aramed moTxovnis
xasiaTi; moxda masobrivi-konveiruli turizmis transformacia masobriv-

17
diferencirebul turizmSi. konveieruli turizmisTvis damaxasiaTebelia
turistebis moTxovnebisa da motivaciebis unificireba da turproduqtis
standartuli formebi. diferencirebuli turizmi ki konveieruli
turizmisagan gansxvavebiT ufro mravalferovania. XX saukunis 80-ian wlebSi
bazarze Seqmnili situacia Tavisi xasiaTiT amJamadac igive rCeba.

sainteresoa, ra cvlilebebi xdeba dRes msoflio turizmis sferoSi da

ra tendenciebi ikveTeba. am kiTxvaze pasuxs nawilobriv iZleva gaeros
msoflio turistuli organizaciis weliwdeuli, romelic tradiciisamebr
yoveli wlis ivnisSi qveyndeba mto-s veb-gverdze. უკანასკნელი wlებis
monacemebiT msoflios top-aTeuli Semdegnairad gamoiyureba:

cxrili 1

მილიონი მილიონი მილიონი მილიონი

ქვეყანა
(2007) (2006) (2014) (2015)
1 საფრანგეთი 81.9 78.9 83,7 84,5
2 ესპანეთი 59.2 58.2 64,9 68,2
3 აშშ 56.0 51.0 75,0 77,5
4 ჩინეთი 54.7 49.9 55,6 56,9
5 იტალია 43.7 41.1 48,6 50,7
6 დიდი ბრიტანეთი 30.7 30.7 32,6 34,4
7 გერმანია 24.4 23.5 33,0 35,0
8 უკრაინა 23.1 18.9
9 თურქეთი 22.2 18.9 39,8 39,5
10 მექსიკა 21.4 21.4 29,3 32,1
10 რუსეთი 29,8 31,3

turistuli qveynebis warmateba izomeba aramxolod Casuli turistebis

raodenobiT, aramed maTgan miRebuli mogebiT da SemosavlebiT.
qvemoTmoyvanil cxrilSi mocemulia turizmidan miRebuli Semosavlebi
msoflios mowinave turistul qveynebSi:
cxrili 2

მილიარდი მილიარდი მილიარდი მილიარდი

ქვეყანა
(2007) (2006) (2014) (2015)
1 აშშ $96.7 $85.7 191,3 204,5
2 ესპანეთი $57.8 $51.1 65,1 56,5
3 საფრანგეთი $54.2 $46.3 58,1 45,9
4 იტალია $42.7 $38.1 45,5 39,4
5 ჩინეთი $41.9 $33.9 105,4 114,1
6 დიდი ბრიტანეთი $37.6 $33.7 46,5 45,6
7 გერმანია $36.0 $32.8 43,3 36,9

18
 8 ავსტრალია $22.2 $17.8
9 ავსტრია $18.9 $16.6
10 თურქეთი $18.5 $16.9
10 ტაილანდი 38,4 44,6
10 ჰონგ-კონგი (ჩინეთი) 38,4 36,2
10 მაკაო (ჩინეთი) 42,6 31,3

მოდით კარგად დავუკვირდეთ ამ ორ ცხრილს. ჩვეულებრივი სტატისტიკური

მონაცემები კარგად გვიჩვენებენ, თუ რა ხდებე ტურიზმის მსოფლიო ბაზარზე, რამდენად
დინამიურია იგი და როგორ სტრატეგიას ირჩევენ მოწინავე ტურისტული ქვეყნები,
როგორ იცვლება საერთო სურათი. რა დასკვნების გაკეთება შეიძლება უკანასკნელი 4 წლის
შედარებითი ანალიზის საფუძველზე?

- ტურისტების რაოდენობა ძირითადი ქვეყნებისა და რეგიონების მიხედვით

გარკვეულ მზარდ სტაბილობას ინარჩუნებენ (ცხრილი 1). ჩინეთში ზრდის
ტემპის შემცირებამ (2006-2010 წლებში) შეცდომაში არ უნდა შეგვიყვანოს და
უნდა გავითვალისწინოთ, რომ უკანასკნელი წლების განმავლობაში ცალკე
იანგარიშება მაკაო და ჰონგ კონგი. ერთადერთი სერიოზული ცვლილება აქ
თურქეთის სტაბილური დაწინაურება და დიდი ბრიტანეთის შედარებითი
ჩამორჩენაა, ასევე უკრაინის გამოთიშვა ათეულიდან, რაც ქვეყანაში არსებული
პოლიტიკური მდგომარეობით არის გამოწვეული;
- ყველა ქვეყანა სერიოზულ ყურადღებას უთმობს ტურიზმის რენტაბელობის და,
აქედან გამომდინარე, შემოსავლების ზრდას. ამ პარამეტრების მიხედვით,
როგორც მეორე ცხრილიდან ჩანს, მხოლოდ პირველმა სამეულმა შეინარჩუნა
თავისი პოზიციები. აქ უაღრესად საინტერესოა ჩინეთისა და მისი
დამოუკიდებელი ერთეულების (მაკაო, ჰონგ კონგი) მაჩვენებლები;
- ჩვენთვის, როგორც ტურიზმის განვითარებაზე ორიენტირებული ქვეყნისათვის,
უაღრესად საინტერესო და აუცილებლად გასათვალისწინებელია ორი დიდი
მეზობელი ქვეყნის (თურქეთი, რუსეთის ფედერაცია) ზრდის ტემპები,
რამდენადაც ეს ფაქტორები გარკვეულად აისახება ჩვენთან ტურისტული
ნაკადების შემოსვლის ტენდენციებზე, თუ დიდი დაკვირვებით არ შევარჩიეთ
ის პროდუქცია, რაც შეგვიძლია შევთავაზოთ საერთაშორისო ტურისტულ
ბაზარს. ასევე საჭიროა აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ძალზე სწრაფი
დაწინაურების მიზეზების კვალიფიციური ანალიზი.

sul ufro metad izrdeba turistuli bazrebisa da maTi segmentebis

ricxvi da Sesabamisad ufro meti turisti nawildeba aRniSnul bazrebze.
bazris segmenti aris potenciur turistTa sxvadasxva kategoria, romelTa
dajgufeba xdeba am SemTxvevaSi demografiuli principis mixedviT: asaki,
Semosavlebi, sacxovrebeli teritoria da rac mTavaria, gansakuTrebuli
turistuli interesebis mixedviT. msoflioSi dReisaTvis saxezea
specializebuli turizmis moculobis zrda. specializebuli turizmi aris
termini, romelic aRniSnavs turistebis im kategorias, romlebic
mogzauroben specifikuri miznebis, piradi gamocdilebisa da interesebis

19
dasakmayofileblad SerCeul geografiul raionSi. am SemTxvevaSi, mTavari
faqtoria adamianebis profesiuli midrekilebebi da interesebi kulturisa da
bunebis Seswavlis mizniT.

turizms gaaCnia mWidro kavSirebi sxva momijnave dargebTan. am

mimarTebiT uaRresad mniSvnelovania turizmis makroekonomikuri
indikatorebis gansazRvra. mecnierebis azriT umniSvnelovanesia Semdegi
makroekonomikuri indikatorebi:
 turizmis sferoSi miRebuli Semosavali da misi xvedriTi wili mSp-Si;
 saerTaSoriso turizmidan miRebuli savaluto Semosavlebi;
 samuSao adgilebi: a) pirdapiri dasaqmeba; b) iribi dasaqmeba; g) generire-
buli dasaqmeba d) dasaqmeba mSeneblobaSi;

 multiplikatoruli efeqti (turizmis sferoSi Seqmnil erT adgilze modis

sxva sferoebSi Seqmnili 2-3 adgili);
 wvlili saxelmwifo SemosavlebSi (Semosavlebi transportidan, sastumro-
dan, aeroportidan, sabaJodan);
 turistuli nakadebis moculoba;
 materialur-teqnikuri bazis mdgomareoba da ganviTareba;
 dRe-RameSi tur-danaxarjebis saSualo moculoba;

 turistuli kompaniis saqmianoba;

 saerTaSoriso turizmis ganviTareba.
garda zemoT CamoTvlili makroekonomikuri maCveneblebisa, turizmis
sferoSi iyeneben: turizmis simWidrovis, sawolTa simWidrovis, turizmis
intensivobis, xarisxobrivi, socialuri, momxmarebelTa kmayofilebis,
gadazidvebis, ekosistemebisa da sxva maCveneblebs.

- turizmis industriis gavlena qveynis ekonomikaze

Cvens dReebSi warmoud-
turizmis industria _ es aris ganTavsebis, genეlia nebismieri msxvili
satransporto saSualebis, kvebis, garTobis, qalaqi ucxoeli turistis
SemecnebiTi, saqmiani, gajansaRebis, sportisa gareSe. turizmma dReisaTvis
da sxva saxis obieqtebis, turoperatoruli moicva ara mxolod evropa,
da tursaagento saqmianobiT, aseve saeqskur- romelic tradiciuli turizmis
sio da gid-TarjimanTa momsaxureobiT
centria, aramed amerika, afrika,
dakavebuli organizaciebis erToblioba.
azia da avstralia.

turistuli industria gankargavs solidur materialur-teqnikur bazas,

uzrunvelyofs adamianTa didi raodenobis saqmian dakavebas da urTierToba
aqvs ekonomikuri kompleqsis TiTqmis yvela dargTan.
20
 ufro farTod Tu warmovidgenT, turistuli industria SeiZleba
warmovidginoT rogorc dargTSorisi kompleqsi (klasteri), romelic Tavis
TavSi aerTianebs:
a) samoqalaqo transports (sahaero, wylis, saavtomobilo, sarkinigzo)
misi momsaxurebis sistemis ganviTarebis qseliT;
b) sxvadasxva specializebul turistul sawarmoebs da organizaciebs,
romelTac ar gaaCniaT mkveTrad gamoxatuli turistuli orientacia
(satransporto manqanaTmSeneblobis, avtomSenebloba-SekeTeba,
saTbobi mrewveloba, kapitaluri da sagzao mSenebloba,
adgilmrewveloba _ suvenirebis warmoeba, kvebis mrewveloba, soflis
meuneobis mravali dargi).
c) Momsaxurebაs, romliTac sargeblobs turisti, farTo qseli.
sxvadasxva specialistebi (n. barCukova, m. nemoliaeva, l. xodorkovi da
sxvebi) mudmivad azusteben rogorc cnebis `turistuli industria~
ganmartebas, aseve mis Sinaarss. sxvadasxva ganmartebebiT turistuli
industria moicavs rogorc ZiriTad (`pirveladi~), aseve `meorad~ da
`damxmare~ saxeebs (magaliTebi ix.: cxrili #3-4):
cxrili 3
1. sastumroebi da ganTavsebis sxva obieqtebi;
2. kvebis sistema;
3. transporti;
4. reklama;
5. turistuli saagentoebis mier turproduqtis gasaReba-gayidva;
6. kulturuli moTxovnilebebis dasakmayofilebeli momsaxurebis
RonisZiebebi – eqskursiebi; samecniero da saqmiani interesebis
Sesabamisi turebi;
7. savaWro sawarmoebi;
8. administraciuli organoebi;
9. bunebis, istoriuli da kulturuli memkvidreobis dacvis
samsaxurebi;
10. sainformacio samsaxurebi;
11. masmedia;
12. saxelmwifo turistuli organizaciebi;
13. ucxouri iuridiuli da sazogadoebrivi turistuli organizaciebi.

cxrili #4
turistuli industriis seqtorebi

21
 turindustriis ZiriTadi turindustriis damatebiTi turindustriis `damxmare~
seqtorebi seqtorebi seqtorebi

 turistebis ganTavsebis warmoeba warmoeba

saSualebaTa sawarmoebi;  suvenirebi;  sportuli saqoneli;
 transporti;  dasvenebisaTvis saWiro  tansacmeli;
 turoperatorebi; saqoneli;  foto saqoneli;
 turistuli saagentoebi;  teqnikuri produqcia;  kosmetika;
 kurortebi;  katalogebi da prospeqtebi.  medikamentebi.
 kavSirebi; momsaxurebis sfero momsaxurebis sfero
 asociaciebi;  saeqskursio momsaxureba;  saz.kvebis sawarmoebi;
 turizmis ganviTarebisa da  masmedia;  saparikmaxeroebi;
regulirebis saxelmwifo
 tvirTebis gadazidvebi;  samwvrTnelo momsaxureba;
dawesebulebebi;
 sakredito dawesebulebebi;  samTo-saTxilamuro momsa-
 firmebi, romlebic
atareben kongresebs,  sadazRvevo kompaniebi; xureba;
gamofenebsa da bazrobebs.  gaqiraveba;  funikuliorebi;
 kadrebis momzadeba;  kulturul-saganmanaTleb-
 turizmis sferos marketin- lo dawesebulebebi (Teat-
guli kvlevebi; ri, kino, muzeumi);
 diplomatiuri  samedicino momsaxureba.
warmomadgenlobebi
(vizebis gacema)

es CamonaTvali ar aris amomwuravi. aq araferia naTqvami finansuri

momsaxurebasa da, saerTod, sagareo ekonomikur saqmianobaze, romelSic rigi
specialistebi kidev 14-15 saxis kavSirebs ganixilaven. saerTaSoriso
turizmis liderebi - evropis qveynebi, aSS, kanada kidev ufro detalur
nusxas iyeneben (mag.: aSS klasifikaciaSi 39 saxis momsaxurebaa, kanadaSi - 41,
Tumca aseve arasruli).
imisaTvis, rom SevZloT Tanamedrove turistul bazarTan civiluri
TanamSromloba, aucilebelia im standartebisa da normebis gaTvaliswineba
da danergva, rasac es bazari aRiarebs. saerTaSoriso standartebisa da
normebis damdgeni komisiis mier gansazRvrulia turistuli momsaxurebis
sxvadasxva sferoebisaTvis Semdegi formulirebebi:
1. turistuli organizaciebis - turoperatorebisa da turagentebis
saqmianoba;
2. samgzavro transportis momsaxureba, avtomanqanebis ijara da
eqskursiebisaTvis transportis gamoyeneba;
3. miRebis (ganTavsebis) da kvebis saSualebebi;
4. rekreaciuli, kulturuli, sportuli da sxva gasarTobi momsaxureba;
5. damatebiTi da damxmare momsaxureba: gidebis momsaxureba,
kongresebis organizeba, dazRveva, turizmTan dakavSirebuli
safinanso momsaxureba, sakredito baraTebi, turistuli Cekebi da
damxmare samsaxurebi, samedicinoi momsaxureba, turistuli
daniSnulebis saqonliT vaWroba (ubaJo vaWroba, maRaziebi turistul
centrebSi)
22
 turistuli industriis ZiriTadi produqti turistuli momsaxurebaa,
romelTaganac umniSvnelovanesia - transportireba, ganTavseba, kveba da
miznobrivi momsaxureba. bazars isini SeiZleba SeeTavazos rogorc erTad
(kompleqsSi), aseve cal-calke. SeTavazebaTa nairsaxeoba bevrad gansazRvravs
turistuli produqtis turistul bazarze warmatebis albaTobas. Cven am
sakiTxebs konkretulad ukve turistuli produqtis Seqmnis procesSi
SeviswavliT.
turistuli industriis Semadgeneli nawilebia:
- turistuli obieqtebi da dasvenebis saSualebebi;
- ganTavsebis saSualebebi da momsaxureba - sastumroebi, sastumro
saxlebi RamisTeviTa da erTjeradi kvebiT (B&B), pansionatebi,
kempingebi, motelebi da a.S.;
- sxva obieqtebi da momsaxureba - turistuli informaciis samsaxuri,
restornebi (barebi, kafeebi), samxatvro da xalxuri rewvis ostatTa
salonebi, sabanko da valutis gadamcvleli dawesebulebebi, jandac-
vis, kavSirgabmulobis, samarTaldamcavi organoebi da a.S.;
- satransporto momsaxureba (maT Soris Sida transporti da turis-
tul obieqtis SigniT gadaadgilebis saSualebebi);
- infrastruqturis sxva elementebi - wyal-, eleqtro-, gaz-momarageba,
kanalizacia, myari narCenebis gadamuSaveba, sakomunikacio saSuale-
bebi;
- institucionaluri sistema - marketinguli da sareklamo, saxelm-
wifo da kerZo turistuli kompaniebi, administraciuli struqturebi
da a.S.
uSualod turistuli infrastruqturis Semadgeneli nawilebia:
a. transporti;
- aeroportebi;
- navsadgurebi;
- rkinigzis sadgurebi;
- avtosadgurebi;
- sagzao qseli da a.S.
b. energetikuli obieqtebi;
c. wyalmomaragebis obieqtebi;
d. myari narCenebis gadamuSavebis sistema;
e. kavSirgabmuloba da komunikaciebi;
f. sabanko-safinanso obieqtebi;
g. samedicino dawesebulebebi da a.S.
momsaxurebis obieqtebs ganekuTvneba:
a. ganTavseba;
- kurortebi,

23
 - sastumroebi;
- kempingebi,
- motelebi;
- sastumro saxlebi da a.S.
b. kvebis obieqtebi;
c. satransporto organizaciebi;
d. tursaagentoebi da turoperatoruli kompaniebi;
e. sxvadasxva tipis maRaziebi;
f. dasasvenebeli da gasarTobi obieqtebis mTeli infrastruqtura;
g. sportul-gamajansaRebeli kompleqsebi da a.S,
mTlianad turistuli industria eyrdnoba bunebrivi resursebis bazas.
aseTi baza unda iyos atraqciuli damsveneblebisTvis, unda flobdes
xeluxlebel bunebriv saxes. bunebrivi teritoriebi unda iyos:
a) Sesabamisi zomis, raTa Tavidan iqnes acilebuli turistebiT
gadavseba, da
b) daculi sxvadasxva riskebisagan, rogorebicaa mag: danagvianeba,
mowamvla mcenareebiT, saSiSi mxecebisa da mwerebis arseboba.
turizmis ganviTareba unda swarmoebdes im regionebSi, romlebic
daculia stiqiuri ubedurebisagan (wyaldidoba, gvalva, miwisZvra da
mewyeri).
albaT ukve naTelia, rom turizmi _ es aris industria, romelic Tavis
TavSi moicavs saqmianobis mraval saxeobas. turizmis industriis yvela
segmenti urTierTkavSirSia da damokidebuli arian erTmaneTze. mag: samTo-
saTxilamuro kurortis warmateba damokidebulia moTxilamureTa ayvanaze
daSvebis adgilamde (ferdobze), ganTavsebis, kvebisa da momsaxurebis sxva
saxeobaTa doneze, rac arsebiTia turistebis dasvenebis mTeli periodis
ganmavlobaSi. mcire sawarmoebi, romlebic dakavSirebuli arian samTo-
saTxilamuro kurortebTan, moqmedeben rogorc damoukidebeli sawarmoebi,
Tumca sinamdvileSi isini erTmaneTze arian damokidebuli. es
urTierTdamokidebuleba moiTxovs erTobliv Zalisxmevas, Tumca maTi biznesi
konkurencias uwevs erTmaneTs da ibrZvis momxmarebelTaA bazrisaTvis, rac
garkveulad aZnelebs TanamSromlobas.
- turistuli industriis ganviTarebis prognozebi
turizmi, saerTaSoriso TanamSromlobisaTvis, didi xania rac
warmoadgens erTerT yvelaze Semosavlian da intensiurad ganviTarebad
dargs, romelzec modis saerTaSoriso Semosavlis 10%. turizmis
Semosavlianobis zrdis tempis maCveneblad gamodgeba Semdegi parametrebi: Tu
1950 wels msoflio turizmis Semosavali Seadgenda 2.1 miliard dolars, 1998
wels man Seadgina 444.7 miliardi, xolo 2015 wels 1 260 miliardi dolari.
modiT davsvaT kiTxva, ra faqtorebi ganapirobeben zrdis aseT tempebs?
ramdenad stabiluri SeiZleba iyos es procesi? ra tipis siaxleebi Cndeba, an

24
gamoCndeba uaxloes momavalSi, rac imoqmedebs (pozitiurad, negatiurad)
aRniSnul tendenciebze? am kiTxvebze argumentirebuli pasuxebis
Camoyalibeba dagvexmareba turizmSi (rogorc biznesSi) mimdinare procesebis
gagebaSi, Cveni qveynis turistuli potencialis, turistuli momavlis sworad
gansazRvraSi da, aqedan gamomdinare, Tqveni profesiuli arCevanis sizusteSi.
msoflios ganviTarebul qveynebSi cxovrebis donis amaRleba ganapi-
robebs dasaqmebulTa saSvebulebo drois zrdas (Tumca ukanasknel periodSi
aqac aris sainterso tendencia – damsaqmeblebs urCevniaT Svebuleba mogcen
ara erTad, mTeli periodiT, aramed 7-10 dRian monakveTebad da wlis
sxvadasxva dros) da sapensio uzrunvelyofis maRal dones. amave qveynebSi
sapensio asaki iwyeba SedarebiT adre, izrdeba finansurad damoukidebeli
adamianebis, adeqvaturad – martoxelebis ricxvi, izrdeba `saqmiani~ (momuSave)
qalebis raodenoba (rogorc Sedegi – gviani qorwineba, uSvilo an
erTSviliani ojaxebi) da a.S. yovelive es, miuxedavad calkeuli poziciebis
SedarebiTi negatiurobisa (mag.: demografiis TvalsazrisiT), zrdis
mogzaurobis msurvelTa ricxvs, rasac Tavisi axsna aqvs.
msoflio turizmis sadReiso procesebidan SeiZleba gamoikveTos aseTi
tendenciebi:
1. saerTaSoriso masStabiT mkveTrad izrdeba moTxovna turistul
produqtze da Sesabamisad kidev meti ukeTesobisaken icvleba misi
ganviTarebis perspeqtivebi;
2. turistuli industriis calkeuli dargebi winmswrebi tempiT
viTardeba;
3. qveynebis ekonomikur ganviTarebaSi mkveTrad izrdeba saerTaSoriso
turizmis roli;
4. cvalebadi buneba axasiaTebs Semomyvani da gamyvani turizmis
geografiul struqturas.
seriozuli gardatexa moxda msoflio turistul bazarze XX saukunis
70-an wlebSi – Seicvala moTxovna turistuli produqtisadmi, ramdenadac
Seicvala midgoma e.w. `Tavisufali drois~ gamoyenebisadmi. mizezi mTel rig
qveynebSi cxovrebis donis maCveneblebis mkveTri da dinamiuri zrdaa, rac
ganapirobebs ara ubralod mogzaurobis, STabeWdilebisa da siamovnebis
miRebis, aramed gamokveTili (dauviwyari) STabeWdilebisa da daxvewili
(maRali klasis) siamovnebis miRebis survils.
msgavsi motivaciuri cvlilebebi adeqvaturad aisaxeba turistuli
moTxovnilebis formirebaze. SedarebiT dabali tempiT gaagrZela ganviTareba
masobrivi xasiaTis moTxovnebma. turistuli kategoriebis segments 80-ani
wlebidan aqtiurad daemata axali – SedarebiT dabali Semosavlebis mqone
kategoria (manamde mxolod elitaruli sazogadoeba da e.w. `saSualo klasi~
dominirebda). bazarze cvlilebebs gansazRvravda ara moTxovnis done, aramed
turistuli moTxovnilebebis xasiaTi. masobrivi turizmi, Tavisi

25
standartuli formebiT, icvleba diferencirebuli turizmiT; amosavali
xdeba konkretuli turistis (individis) moTxovnileba.
msoflio turistuli organizaciis eqspertebis prognozis Tanaxmad,
msoflio turistuli industria mogzaurobebisa da eqskursiebis mudmivad
mzardi moculobebis fazaSi Sedis, rac zrdis konkurencias mimReb qveynebsa
da regionebs Soris. amasTan erTad seriozulad izrdeba momsaxurebis
xarisxze kargad informirebuli sazogadoebis xvedriTi wili, romelTa
ZiriTadi moTxovna maRali xarisxi da usafrTxoebaa, ramdenadac msoflio
turistuli bazris perspeqtiva uaxles sainformacio teqnologiebzea
damokidebuli.
imave prognozis adeqvaturad, turistuli mogzaurobebis ricxvi
msoflioSi 2010 wlisaTvis gaormagda da turistuli Camosvlebis ricxvma
miliards miaRwia, romelTagan naxevarze meti (546 milioni) centralur da
aRmosavleT evropaze movida, sadac ukve erTgvari tradiciaa turizmis
ganviTarebis dinamiuri zrda. წinaswari gaTvlebiT, 2020 wlisaTvis 1,6
miliardi turisti imogzaurebs msoflioSi yovelwliurad da daxarjaven
daaxloebiT 2 trilion aSS dolars, amavdroulad gaCndeba Sida turizmis
bumi, romelic saerTaSoriso turizms oTxjer gadaaWarbebs (აღნიშნულის
მიზეზებისა და შედეგების სერიოზული კვლევა ჩვენს ინტერესებში უნდა შედიოდეს,
რადგან საქართველოს ხელისუფლება ქვეყნის განვითარების სტრატეგიაში ტურიზმს
ძალზე დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს).
am araCveulebriv zrdas Tan mohyveba standartebisa da xarisxis, maRali
konkurentunarianobisa da inovaciebis, mdgradi ganviTarebis principebis
gacnobierebis amaRleba da valdebulebaTa xangrZlivi gaumjobeseba. Cvens
klimatze globaluri cvlilebebis zegavlenis gacnobiereba gamoiwvevs
`mwvane turizmze~ moTxovnis gazrdas – sul ufro da ufro metad vecdebiT
gamovZebnoT da davnergoT mdgradi garemosdacviTi politika(!!!).
metad mniSvnelovania, rom msoflios mogzaurobisa da turizmis sabWos
(WTTC) kvlevis mixedviT, amave periodisaTvis 303,0 milioni adamiani
msoflioSi dasaqmebuli iqneba samuშaoebze, romlebic iarsebeben, radgan
iarsebebs moTxovna mogzaurobasa da turizmze.
turistuli industriis Semdgomi ganviTareba ganpirobebulia imiT, rom
swor ekonomikur politikaze damyarebuli turizmi:
_ iZleva dasaqmebis SesaZleblobas rogorc kvalificiuri, ise
arakvalificiuri kadrebisaTvis, radgan es industria dasaqmebis
adgilebs intensiurad qmnis;
_ warmoSobs ucxouri valutis gacvlis marags;
_ zrdis saxelmwifo da adgilobriv Semosavlebs;
_ qmnis mzard mTlian Sida produqts (mSp);
_ SeiZleba daeyrdnos arsebul infrastruqturas;
_ aviTarebs adgilobriv produqtebsa da servisebs;
26
 _ exmareba ekonomikis diversifikacias;
_ erT-erTi yvelaze konkurentunariani saqmianobaa ekonomikis mxriv,
rac xels uwyobs sxva ekonomikur aqtivobebs;;
_ zrdis saerTo ganviTarebis tendenciebs;
_ aqvs uaRresad maRali da gamravlebadi Sedegianoba;
_ afarToebs ganaTlebisa da kulturul Tvalsawiers da aumjobesebs
sakuTari Rirebulebebis SegrZnebas;
_ aumjobesebs sicocxlis xarisxs, rac ukavSirdeba maRal Semosavlebs
da cxovrebis gaumjobesebul standartebs;
_ aviTarebs yvela dargs, romelic dakavSirebulia turistul
momsaxurebasTan;
_ turistul centrebSi aviTarebs socialur da sawarmoo
infrastruqturas;
_ aZlierebs kulturuli memkvidreobisa da tradiciebis dacvas;
_ amarTlebs garemos dacvasa da gaumjobesebas;
_ qmnis dasaqmebis adgilebs mxatvrebisaTvis, musikosebisaTvis, sxva
SemoqmedebiTi sferos moRvaweebisaTvis, da iwvevs turistis
dainteresebas adgilobrivi kulturiT, maSasadame, xels uwyobs
kulturuli memkvidreobis დაცვასა და ganmtkicebas;
_ aaqtiurebs xalxuri kulturis centrebis saqmianobas da erovnuli
kulturis ganviTarebebas;
_ qmnis turistul da rekreaciul saSualebebs, rac SeiZleba
adgilobrivi mosaxleobisaTvis iyos gamosadegi;
_ amsxvrevs enobriv, sociokulturul, klasobriv, rasobriv,
politikur da religiur barierebs;
_ qmnis xelsayrel msoflio imijs turistuli daniSnulebis
adgilisaTvis;
_ uzrunvelyofs adgilobivi macxovrebelis cxovrebis donis
amaRlebas;
_ aviTarebs mSvidobis gagebas saerTaSoriso masStabiT.
Tumca aqve gasaTvaliswinebelia isic, rom misma zedmetad ganviTarebam
SeiZleba warmoqmnas problemebic, ramdenadac:
_ iTxovs resursebis Warb raodenobas;
_ qmnis sezonTan dakavSirebul problemebs;
_ xels uwyobs inflacias;
_ Sedegad moaqvs ekonomikis daubalansebeli ganviTareba;
_ ქmnis socialur problemebs;
_ ზians ayenebs bunebriv fizikur garemos, iwvevs garemos dabinZurebas
da xels uwyobs globalur daTbobas;
_ ზians ayenebs kulturul garemos;
_ ხels uwyobs iseTi movlenebis zrdas, rogoricaa danaSauli,
prostitucia, azartuli TamaSebi;
_ ზrdis ekonomikuri da politikuri cvlilebebis risks;
_ saSiSroebas uqmnis ojaxur struqturas;
27
 _ axdens kulturis, religiisa da xelovnebis komercializacias;
_ qmnis gaugebrobebs;
_ qmnis konfliqts maspinZel qveyanaSi;
_ xels uwyobs daavadebebis gavrcelebis, ekonomikuri ryevis,
transportirebis problemebs.
1950-iani wlebidan moyolebuli, turizms gaaCnia cnobili warsuli da
dinamikuri awmyo. yvela pirobaa imisaTvis, rom momavalic aseve optimisturi
iqneba. მiuxedavad am optimizmisa, faqtorebis didi odenoba mniSvnelovnad
Secvlis turizmis bunebasa da struqturas momdevno wlebsa da
aTwleulebSi. ეs faqtorebi turistul industriaSi dasaqmebul adamianebs,
gansakuTrebiT menejerebs, turoperatorebs axal realobebs შესთავაზებს,
romelTa mimarT adaptireba aucilebeli iqneba. qvemoT moyvanili cxrili
garkveul warmodgenas SegiqmniT im globalur Zalebze (mega-faqtorebze),
romlebic სერიოზულ გავლენას მოახდენენ ტურიზმზე მესამე ათასწლეულში.
მეგაფაქტორი ბუნება სახელი
1 სოციალური ფასეულობების ცვალებადი სამყარო
2 სოციალური გაურკვევლობასა და შიშში ცხოვრება
3 ეკონომიკური სიმდიდრესა და სიღარიბეს შორის დიქოტომია
4 პოლიტიკური აშშ-ის ძალა მსოფლიოში
5 ეკონომიკური აზიური ბლოკის ძალა მსოფლიოში
6 ეკონომიკური ევროკავშირის ძალა მსოფლიოში
7 ეკონომიკური/ტექნოლოგიური ცვალებადი ბიზნესსამყარო
8 სოციალური გლობალური/ადგილობრივი საზოგადოება
9 პოლიტიკური ურთიერთობები: ადამიანი - მთავრობა
10 ტექნოლოგიური/სოციალური შიდსი, ახალი ინფექციური და სხვა დაავადებები
ფიზიკური ხელმისაწვდომობა: ადამიანების და
11 ტექნოლოგიური
საქონლის ტრანსპორტირება
12 ტექნოლოგიური ცოდნის ხელმისაწვდომობა
13 ეკონომიკური/სოციალური ცვალებადი სამუშაო ძალა და დემოგრაფია
14 ეკონომიკური/პოლიტიკური ენერგია/საწვავი
15 გარემოსდაცვითი გარემო, ბუნებრივი რესურსები და კლიმატი
ადამიანის საბაზისო
16 საკვები
საჭიროებების
17 ტექნოლოგიური ახალი ტექნოლოგიები

აღნიშნული მეგაფაქტორები და მათი ზეგავლენის მასშტაბები მეტ-ნაკლებად

კარგად რომ წარმოვიდგინოთ და ჩვენი ქვეყნის ტურისტული პერსპექტივის კონტექსტში
განვიხილოთ, მოდით კიდევ უფრო ღრმად ჩავიხედოთ რამოდენიმე მათგანის შინაარსში.

28
 გარემოსდაცვითი საკითხები - უკანასკნელ ათწლეულში მხოლოდ გაერთიანებული
ერების ორგანიზაციის ეგიდით 3 საერთაშორისო შეხვედრა გაიმართა (კიოტო,
კოპენჰაგენი, კანკუნი), სადაც მსოფლიო საზოგადოების მსჯელობის საგანი იყო ის, თუ
როგორ უნდა გააცნობიეროს დედამიწის მთელმა მოსახლეობამ ის ფაქტი, რომ
აუცილებელია სერიოზული დაფიქრება პლანეტის ჯანსაღ მდგომარეობაზე. მიუხედავად
იმისა, რომ ტურიზმი აღიარებულია საუკეთესოდ მიწათსარგებლობის ალტერნატივებს
შორის, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ არის სფეროები, სადაც თავსებადობა ტურიზმსა და
გარემოს შორის არც თუ მთლად სასურველია.

ევროპის ტურიზმის კომისიის ანგარიშის მიხედვით, მოსალოდნელია კლიმატური

ცვლილებების (ეს პროცესი ჯერჯერობით შეუქცევადად პროგრესირდება) შემდეგი
გავლენა:
- კლიმატურ ცვლილებებს შეუძლია საერთოდ გააქროს ბევრი ისეთი ადგილი,
რომელთა არსებობაც დამოკიდებულია ბუნებრივ გარემოზე;
- ზღვის დონის აწევის შემთხვევაში რისკის ქვეშ ექცევა ზღვის დონეზე და
კიდევ უფრო დაბლა მდებარე ბევრი ზღვისპირა რეგიონი;
- კლიმატურმა ცვლილებებმა შეიძლება გამოიწვიოს ვიზიტორთა რაოდენობის
გადიდება ზაფხულის სეზონისაგან განსხვავებულ პერიოდში და მოსალოდ-
ნელია ტრადიციული ზაფხულის დასასვენებელი ადგილების პოპულარობის
ზრდა ზამთრის პერიოდში;
- მკვეთრად გაიზრდება ტურიზმისათვის საბაზისო „ბუნებრივი“ რესურსების
შენახვის ხარჯები; სათხილამურო კურორტებს მზარდად დასჭირდებათ
ხელოვნური თოვლი, ხოლო დათბობის ზღვარზე მყოფი ზამთრის კურორტები
გაქრება;
- შესაძლებელია გაიზარდოს ტრანსპორტირებისა და განთავსების ხარჯები,
რამდენადაც მთავრობები შეეცდებიან სათბური გაზების გამონაბოლქვის
შეზღუდვას, რამაც უნდა გამოიწვიოს შესაბამისი გადასახადების გამოჩენა;
- სულ უფრო მზარდი წუხილი ბუნებრივი რესურსების ამოწურვადობასთან
დაკავშირებით, გამოიწვევს გადარჩენილი „დაუზიანებელი“ ტერიტორიების
ღირებულების ზრდას;
- ეკოტურიზმზე და ბუნებაში დასვენებაზე მზრდი მოთხოვნილება გაზრდის
ტურისტულ ბაზარზე შესაბამის ტურისტულ პროდუქტზე მოთხოვნილებას, რაც
თავის თავად გაართულებს როგორც პროდუქტის რაოდენობრივ, ისე მისი
მრავალფეროვნების საკითხს;
ტექნოლოგიური სიახლეები - როგორც აღინიშნა გაერთიანებული ერების
ტურიზმის მსოფლიო ორგანიზაციის (UNWTO) მიერ, 2020 წლისათვის მსოფლიოსათვის
დამახასიათებელი იქნება ტექნოლოგიების შეღწევა ადამიანური ცხოვრების თითქმის
ყველა ასპექტში. შესაძლებელი იქნება იცხოვრო ისე, რომ ავტომატური სერვისი გახდეს
ცხოვრების ნორმა - ყველაფერი ხელმისაწვდომი გახდება პრაქტიკულად სახლიდან
გაუსვლელად. აღნიშნული ტენდენციის გამო, როგორც შედეგი:

29
 - ადამიანებს მოუნდებათ ადამიანური თანამონაწილეობა, კონტაქტები და
ტურიზმი იქნება ერთ-ერთი ძირითადი საშუალება, რომლის მეშვეობითაც
ისინი ამის მიღებას შეეცდებიან (პოზიტივი);
- კიდევ უფრო გაიზრდება ინტერნეტის ქსელის გამოყენებით ტურისტული
პროდუქტის რეკლამისა და გაყიდვის პროცესი (პოზიტივი);
- ტექნოლოგიების ფართო დანერგვა, რაც, ისევე როგორც ნებისმიერ სხვა
დარგში, ნაკარნახებია სახელფასო ანაზღაურების დაბალი დონის შენარჩუნე-
ბისათვის, ხელს შეუწყობს სერვისის მწარმოებელი ადამიანური რესურსების
(როგორც გამოცდილი, ასევე ნაკლებ გამოცდილი) ჩანაცვლებას ტექნოლოგიებზე
დაფუძნებული ალტერნატივებით; ერთი სიტყვით, სერვის-რობოტები უფრო
ახლო რეალობაა, ვიდრე ჩვენ ვფიქრობთ (ნეგატივი);
აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ კიდევ ერთი გარემოება - ტერორიზმი და
კრიზისების მენეჯმენტი ხდება მოგზაურობისა და ტურიზმის ნაწილი. აღნიშნულიდან
გამომდინარე, საერთაშორისო ექსპერტების მოსაზრებების თანახმად, ტურიზმის
ინდუსტრია, მიუხედავად ყველაფრისა, უნდა გასცდეს უბრალოდ უსაფრთხო მენეჯმენტს
და დანერგოს კრიზისის მენეჯმენტის სისტემა, რომელსაც შეეძლება გაუმკლავდეს
კატასტროფების სხვადასხვა ტიპებს (ჩვენთვის ალბათ ძალზე საყურადღებო უნდა იყოს
როგორც მყინვარების მდგომარეობა კავკასიონზე (სვანეთი, რაჭა, ყაზბეგი - თვალსაჩინო
მაგალითი - დევდორაკი), ასევე 2017 წლის ხანძრები თითქმის ქვეყნის მთელ
ტერიტორიაზე, განსაკუთრებით საკურორტო ადგილებში).

განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია ის ფაქტი, რომ უახლოეს მომავალში,

ტექნოლოგიური ცვლილებების საფუძველზე, შეიცვლება არა მხოლოდ ტურისტული
სიმძლავრეები, პროდუქტები, მომსახურება და სამოგზაურო შთაბეჭდილებები ზოგადად,
არამედ შეიცვლება თვითონ ტურისტიც, რომელიც მუდმივად ეძებს სიამოვნებას
შეთავაზებულ შთაბეჭდილებებში.

ცოდნაზე დაფუძნებული საზოგადოებისა და სამუშაო ძალის წარმოშობა -

ტექნოლოგიების განვითარების შედეგად სახელმწიფოების ერთ-ერთი უდიდესი
კონკურენტული უპირატესობა იქნება ინფორმაცია ან ცოდნა, რომელიც მათ ბუნებრივ
რესურსებსა თუ იაფ სამუშაო ძალაზე მეტი ექნებათ. აქედან გამომდინარე ტურიზმის
ინდუსტრიამ უნდა გამოიკვლიოს, როგორ შეიძლება განსხვავდებოდეს ცოდნაზე
დაფუძნებულ საზოგადოებაში ადამიანების სამოგზაურო ქცევები. საერთაშორისო
ექსპერტების პროგნოზების თანახმად, ჩვენ უნდა ველოდოთ მოგზაურებსა და
ტურისტებს, რომლებიც იქნებიან უფრო გამოცდილები, უფრო გამჭრიახები, უფრო
მომთხოვნები - მოკლედ, უფრო რთულები. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ისინი იქნებიან
უფრო ინდივიდუალურები შთაბეჭდილებების ძებნაში, რაც ხშირად სპეციალური
ინტერესების მქონე მოგზაურობაში იქნება გამოხატული. ასეთ მოგზაურებს უფრო
აინტერესებთ ცხოვრების გამრავალფეროვნება თავგადასავლების მეშვეობით და არა
უბრალოდ გართობა. ისინი ეძებენ ორიგინალურ, ინტერაქტიულ, ჩართულობის მაღალი
ხარისხის მქონე, ხარისხიან სამოგზაურო შთაბეჭდილებებს და ფოკუსირებული არიან

30
ტურისტული პროდუქტის თემატიკასა თუ დანიშნულების ადგილის პოტენციალში
„ღრმად ჩახედვაზე“.

თუ უფრო შორს გავიხედავთ, შესაძლებელი იქნება დავინახოთ ე.წ. „ვირტუალური

რეალობის“, როგორც ტურიზმის შემცვლელის პოტენციური კონტურები. იმ შემთხვევაში,
თუ პერსონალური კომპიუტერების შესაძლებლობები იმდენად განვითარდება, რომ
შემოგვთავაზონ სრულად აღქმადი ვირტუალური რეალობა, ადამიანებს აღარ
დასჭირდებათ დიდ მანძილზე მოგზაურობა ან დიდი თანხის დახარჯვა სხვა ადგილების
ღირსშესანიშნაობებისა და შთაბეჭდილებების მისაღებად - მათ შეეძლებათ ონლაინ
რეჟიმში იმოგზაურონ. მართალია არსებობს საწინააღმდეგო შეხედულებებიც არსებული
რეალობის სრულად ასახვის შეუძლებლობასთან დაკავშირებით, მაგრამ მიუხედავად
ამისა, ეს ახალი ფენომენი იმდენად საფუძვლიანია ინტერაქტიულობის სიღრმით - რაც
გულისხმობს სრულ მოხერხებულობას, ხელმისაწვდომობასა და გამოყენების სიმარტივეს,
- რომ იგი რეალურად შეუქმნის სერიოზულ საფრთხეს ძველმოდურ ტურისტულ
სააგენტოებს.

დემოგრაფიული ცვლილებები - მიუხედავად იმისა, რომ სოციალურ მეცნიერებებში

ძალზე ძნელია ზუსტი პროგნოზები, არის საკითხი, რომელთან დაკაშირებითაც
შესაძლებელია საკმაოდ სერიოზული დასკვნების გაკეთება, ეს არის ჩვენი პლანეტის
დღევანდელი დემოგრაფია. ერთი უმთავრესი დასკვნა უპირობოა - განვითარებული
ქვეყნების მოსახლეობა შედარებით ბერდება და მცირდება, ხოლო განვითარებადი
ქვეყნების მოსახლეობა მზარდი ტემპით მრავლდება. აღნიშნული ტენდენცია
ტურისტების წარმომშობ ქვეყნებში გამოიწვევს გარკვეულ ცვლილებებს ადამიანების მიერ
დასვენების ადგილების არჩევანსა და სამოგზაურო ქცევაში. მაგალითად:
- გაიზრდება უფრო თავისუფალი, ვიდრე, თუნდაც ძალზე მაღალ დონეზე,
დაპროგრამებული (გეგმიური) დასვენებების რაოდენობა;
- მეტი ბებია და ბაბუა იმოგზაურებს შვილიშვილებთან (ზოგადად ბავშვებთან)
ერთად;
- კომფორტი იქნება პირველხარისხოვანი მოთხოვნა; შეფერხებები, მზარდი
უსაფრთხოება და გადატვირთული სიმძლავრეები, გამოიწვევს მოკლე
მანძილებზე საჰაერო ტრანსპორტის გამოყენებისაგან თავის არიდებას;
- ბევრ ადამიანს ექნება მისწრაფება მიუბრუნდეს ოჯახსა და გამოცდილ
მეგობრებს, რადგან გაჩნდება აუცილებელი დაცულობის მოთხოვნა
არაკეთილსაიმედო გარემოში;
- გაძლიერდება ყურადღება ჯანმრთელობისა და მოგზაურობასთან
დაკავშირებული სამედიცინო საშუალებების მიმართ, ხანშიშესული
მოგზაურების ფიზიოლოგიური და ფსიქოლოგიური საჭიროებების გამო;
- მოგზაურები უფრო მეტად დაინტერესდებიან „საოჯახო სასტუმროებით“, სადაც
მათთვის ადვილად ხელმისაწვდომი იქნება საჭირო ნივთების უმეტესობა - ასე
რომ, მოხდება მოგზაურობისათვის აუცილებელი ბარგის მინიმიზაცია;
- გაიზრდება მოთხოვნები „საგანმანათლებლო სასტუმროებზე“, დასვენებასთან
ერთად ადამიანები მიიღებენ მათთვის საინტერესო ცოდნასა და უნარებს;

31
 ერთი სიტყვით, უახლოეს მომავალში მოსალოდნელია ტურისტების ტიპოლოგიის
სერიოზული ცვლილებები, რაც უპირველესად ტუროპერატორების მომავალი „თავის
ტკივილის“ საგანი გახდება. ძირითადი „მიმღები“ ქვეყნების ტურისტული
კომპანიებისათვი აუცილებლად გასათვალისწინებელი იქნება ტურისტული ნაკადების ის
დინამიკა, რასაც გამოიწვევს ძალზე სწრაფადმზარდი ჩინეთისა და ინდოეთის
ტურისტული ინტერესები, რის შედეგადაც ძირითადი კონტიგენტის სწორედ ამ
ქვეყნებიდან მიღება გარკვეული ნორმა გახდება ბევრი ქვეყნისათვის;
სწორედ იმის გამო, რომ ტურისტულ ინდუსტრიაში გამეფებულმა სტანდარტებმა
და გარკვეულმა მონოპოლიზაციამ დღევანდელი მსოფლიო „ერთგვაროვანი“ გახადა
(განთავსების, კვების სისტემები, ტრანსპორტი, ინფორმაცია, მიმბაძველობა და ა.შ.),
უდავო ხდება იმის აღიარების აუცილებლობაც, რომ ერთგვაროვნების პრაგმატული
ღირებულების მიუხედავად, აუცილებელია ძალისხმევის გაძლიერება უნიკალური
იდენტურობის შენარჩუნებისა და გაძლიერების მიზნით. აქედან კეთდება ერთი დასკვნა -
კულტურული მრავალფეროვნების არსებობა გლობალური საზოგადოების შიგნით არის
რეალობა, რომლის დროც დადგა.

P.S.Pturizmis industriis iseTi Semadgeneli komponentebi, rogorebicaa

sastumro industria da transporti, ვრცლად და კომპეტენტურად აღწერილია
პროფესორების ნიკო კვარაცხელიასა და კონსტანტინე აბულაძის შესაბამის
სახელმძღვანელოებში, გამომდინარე აღნიშნულიდან ამ საკითხებზე აქ აღარ
შევჩერდებით).

32
 taim - auti

- gameoreba – codnis dedaa!

 ra aris turi?
 ra aris turizmi?
 ratomaa turizmi yvelaze swrafadmzardi biznesi?
 ratom interesdeba biznes-seqtori turizmiT?
 ra pozitiuri movlenebi axlavs Tan turizmis ganviTarebas?
 ras warmoadgens (ra aris) turizmis ekonomika?
 rogoria turistuli bazris xasiaTi?
 ras niSnavs cneba – turistuli moTxovna?
 rogor Seicvala turistuli moTxovnebi XX s-is dasasrulidan?
 ra aris `masobrivi/konveiruli~ turizmi?
 ra aris diferencirebuli turizmi?
 rogor gamoiyureba msoflio turizmis top-xuTeuli turSemosvlebiT?
 rogor gamoiyureba msoflio turizmis top-xuTeuli turSemosavlebiT?
 Camoayalibe turizmis makroekonomikuri indikatorebi;
 ra aris turizmis industria?
 CamoTvale turistuli industriis ZiriTadi saxeebi;
 CamoTvale turistuli industriis meoradi saxeebi;
 CamoTvale turistuli industriis damxmare saxeebi;
 CamoTvale turistuli industriis ZiriTadi seqtoris obieqtebi;
 CamoTvale turistuli industriis damatebiTi seqtoris obieqtebi;
 CamoTvale turistuli industriis damxmare seqtoris obieqtebi;
 daaxasiaTe turistuli industriis Semadgeneli nawilebi;
 daaxasiaTe uSualod turistuli infrastruqturis Semadgeneli nawilebi;
 Camoayalibe momsaxurebis obieqtebis nusxa;
 ra faqtorebi ganapirobeben turizmis zrdis tempebs?
 rogor Seicvala XX s-is bolos midgoma `Tavisufali dros~ gamoyenebisadmi?
 ra mizezebi ganapirobebs Sida turizmis mzard temps dReisaTvis?
 ras iZleva `swor ekonomikur politikaze damyarebuli~ turizmi?
 ra problemebs warmoSobs `turizmis zedmeti ganviTareba~?
 rogori SeiZleba iyos `klimatis globaluri cvlilebis~ mosalodneli
gavlena?
 ra cvlilebebs gamoiwvevs saerTaSoriso turizmSi teqnologiuri siaxleebi?
 ra ganapirobebs `codnaze dafuZnebuli sazogadoebisa da samuSao Zalis~
warmoSobas?
 ra tipis demografiuli cvlilebebi SeiZleba gamoiwvios saerTaSoriso
turizmma?

- SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება
 როგორ იცვლება საერთაშორისო ტურისტული ნაკადების მოძრაობის დინამიკა XXI
საუკუნეში და რა ტიპის დემოგრაფიული ცვლილებები/პრობლემები შეიძლება გამოიწვიოს
საქართველოში?
საპრეზენტაციო დავალება
 ჩამოაყალიბეთ/შექმენით თქვენი ტურისტული კომპანია (სახელი, შემადგენლობა/დამფუძ-
ნებლები, ძირითადი მიზანი, საქმიანი სტრუქტურა), განსაზღვრეთ გუნდის წევრები, რათა
დავიწყოთ პრაქტიკული საქმიანობა.

33
Tavi 3. turizmis saxeebi – operatoris gadasawyveti amocanebi

წინამდებარე თავის მიზანი: ის რომ ტურისტული საქმიანობა მრავალფეროვანია და ეს

მრავალფეროვნება, სავსებით კონკრეტული მიზეზების გამო, კიდევ უფრო იზრდება,
უკამათო ფაქტია. თუმცა ყველაფერი რაღაცით დაიწყო, ცნობილია ძირითადი
(ფუნდამენტური) მიმართულებები, ამ თავის მიზანი სწორედ ის არის, რომ
შესაძლებლობის ფარგლებში, უკეთ გავერკვეთ ამ მიმართულებათა შინაარსში.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- turizmis ძირითადი მიმართულებები, სახეები, მათი შინაარსი, რათა შემდგომ

შესაძლებლობა გქონდეთ კვალიფიციურად იფიქროთ და იმსჯელოთ
თითოეული მათგანის პერსპექტივაზე როგორც საქართველოში ზოგადად, ასევე
მის ცალკეულ რეგიონებში.
3.1 ტურიზმის ძირითადი მიმართულებები და სახეები
arsebobs obieqtebis gamsxvilebuli da detalizebuli klasifikacia.
amasTan, klasifikaciis gamsxvilebuli ხeრxebi, rogorc wesi, qmnian
gamosakvlevi obieqtebis organizaciis formebs, xolo klasifikaciis
detalizebuli xerxეbi Seadgenen am obieqtebis calkeul saxeobebs an
nairsaxeobebs.
ტuristul moRvaweobaSi gamsxvilebuli SefasebebiT gamoarCeven Sida an
samamulo turizms da saerTaSoriso ტურიზმს, romelic თავის მხრივ შეიძლება
იყოს qveyanaSi Semomyvani da qveynidan gamyvani. garda amisa gamsxvilebul
Sefasebas eqvemdebareba socialuri (romelic subsidirdeba saxelmwifo
biujetidan an profkavSirebidan) da komerciuli turizmi, agreTve agraruli
(sasoflo) da saqalaqo turizmi.
saklasifikacio niSani turizmis saxeoba
Sida (adgilobrivi)
geografiuli niSani
saerTaSoriso
qveyanaSi Semomyvani
turnakadebis mimarTuleba
qveynidan gamyvani
Semecneba-dasveneba
samecniero saqmianoba
Tavgadasavlebis Zieba
rekreaciuli dasveneba _ gajansaReba
mizani profesiul-saqmiani (biznes interesi)
aqtiuri (sportuli) dasveneba
eko garemos Seswavla-analizi
momlocveloba
e.w. `Sop-turebi~ da sxva
fexiT mogzauroba
sahaero transporti
gadaadgilebis saSualeba sazRvao, samdinaro transporti
sarkinigzo transporti
saavtomobilo transporti

34
 Sereuli

organizebuli (gegmiuri)
organizebis forma
araorganizebuli (TviTSemoqmedebiTi)
individualuri
mogzaurTa raodenoba jgufuri (10-50 kaci)
saojaxo
sastumroebi
motelebi
ganTavsebis saSualebebi pansionatebi
kempingebi
karvebi da sxva
saxelmwifo
dafinansebis wyaroebi
kerZo (biznes seqtori)

CamonaTvalis gagrZeleba kidev SeiZleba, Tumca vfiqrobT sakmarisia.

miTumetes, rom qvemoT Cven kidev araerTxel gveqneba TiToeul maTganze
saubari.
saqarTvelo, Tavisi bunebriv-klimaturi pirobebis mravalferovnebidan
gamomdinare, karg saSualebas iZleva turizmis iseTi saxeebis
ganviTarebisaTvis, rogoricaa: specializebuli turizmi, saTavgadasavlo
turizmi, fermeruli turizmi, agroturizmi, ekoturizmi, axalgazrduli
turizmi, socialuri turizmi, turizmi kempingebsa da karvebSi da a.S.
(CamonaTvalTan da dasaxelebebTan dakavSirebiT aucilebelia aqve aRiniSnos,
rom miuxedavad xangrZlivvadiani da seriozuli muSaobisa, miuxedavad ara
erTi maregulirebeli saerTaSoriso dokumentis arsebobisa, garkveuli
ganviTarebuli qveynebi, calkeuli specialistebi, dResac xmaroben sxvadasxva
terminebs; Cndeba saerTod axali cnebebi - adeqvaturi turizmi, kulturuli
turizmi, memkvidreobiTi turizmi da a.S., rac TviT dargis specifikurobiTa
da mudmivi ganviTarebiT SeiZleba aixsnas).
am etapze aucilebelia mokled ganisazRvros Tu ra Sinaarsia Cadebuli
TiToeul aRniSnul terminSi.
3.1 specializebuli (gansakuTrebuli interesebis/miznebis) turizmi war-
moadgens turizmis erT-erT yvelaze ufro swrafad ganviTarebad saxes. mis
farglebSi Sedis sxvadasxvagvari gataceba _ arqeologiuri gaTxrebidan,
frinvelebze dakvirvebamde. saqarTveloSi arsebuli mdidari arqeologiuri
Tu istoriul-arqiteqturuli Zeglebi, mravalferovani flora da fauna,
unikaluri eTnokultura iZleva specializebuli turizmis ganviTarebis
mravalmxriv saSualebas (dmanisis, yaCaRianis gaTxrebi amis magaliTebia). es
ki, TavisTavad gamoiwvevs im turistebis mozidvas raionebSi, romlebic
profesiuli gamocdilebis amaRlebis mizniT, dainteresebulni arian
calkeuli adgilebis istoriuli, arqeologiuri da arqiteqturuli Zeglebis,
xalxuri rewvis, bunebis mravalferovnebis, florisa da faunis specifikis
SeswavliT.
3.2 saTavgadasvlo turizmi aseve Zalze popularulia. saqarTvelos mra-
valferovani bunebrivi resuresebi qmnian alpinizmis, samTo laSqrobebis/

35
traversebis, mTis mdinareebze specialuri saSualebebiT daSvebis (raftingi),
miwisqveSa sivrceebis kvlevis (speleo-turizmi), sportuli nadirobis,
TevzWeris, paraplanerizmis, snoubordis da sxva mravali formis
ganviTarebis saSualebas, riskenac miiswrafian e.w. `adrenalinis gancdis~
moyvarulebi.
saTavgadasavlo turebis geografia didi da mravalferovania.
Cveulebrivad es aris jgupuri turebi. aseTi turebis turizmis specifikuri
tvisebad iTvleba sxvadasxva licenziebis miReba, romlebic nadirobis,
Tevzaobis, nadavlis gatanis nebas rTaven.
saTavgadasavlo turizmi dakavSirebulia garkveul riskTan, amitomac
aseTi turebis uSiSroebis uzrunvelyofisaTvis saWiroa maRal kvalificiuri
instruqtorebi. ტurizmis am saxeobas aqvs maRali ღირებულება da igi
შeiZleba mivakuTvnoT elitaluri dasvenebis რანგს.
3.3 fermeruli turizmi Zalze popularulia evropis rig qveynebSi. misi
arsi imaSi mdgomareobs, rom turistTa ganTavseba xdeba fermebSi, ranCoebSi
an plantaciebSi, an stumrebisaTvis gancalkevebul saxlebSi, kvebiT. tu-
ristebs eZlevaT saSualeba erTdroulad daakvirdnen sasoflo-sameurneo
samuSaoebs an uSualo monawileoba miiRon masSi. am mizniT fermerebi TavianT
teritoriaze awyoben kempingebs, agreTve rTaven turistebs, sakuTari
teritoriis sazRvrebSi, nadirobisa da TevzWeris nebas.
3.4 აgro (sasoflo) turizmis ZiriTadi arsia, rom qalaqelebi, garkveul
sazRaurad, gaecnon soflis yofas, SeiTvison xalxuri tradiciebi, icxovron
ekologiurad sufTa garemoSi, miiRon bunebrivi produqti da sxva. misi,
rogorc sasoflo-sameurneo saqmianobasTan dakavSirebuli turizmis
specializebuli saxeobis danergva-ganviTareba, metad aqtualuria
saqarTvelosaTvis.
saqarTveloSi agroturizmis ganviTarebis realuri safuZvelia CvenSi
stumar-maspinZlobis saukuneebiT Camoyalibebuli tradicia da qarTveli ka-
cis tradiciuli kavSirebi sofelTan. amasTan, evropis turistuli bazris
Seswavla gviCvenebs, rom interesi agroturizmis mimarT yovelwliurad
izrdeba; sul ufro farTovdeba misi saerTaSoriso xasiaTi, rac imis imeds
saxavs, rom qarTuli sofeli Tavisi unikaluri TvisebebiT, arqiteqturiT,
stumar-maspinZlobiTa da wes-CveulebebiT, Sesabamis adgils daikavebs
msoflio agroturistul bazarze. xazgasasmelia isic, rom misi specifikidan
gamomdinare, turizmis am saxeobis ganviTareba SedarebiT iolia da
saxelmwifos mxriv nakleb finansur danaxarjebTanaa dakavSirebuli.
3.5 ekoturizmi warmoadgens turizmis im saxeobas, romelic aseve swrafi
tempiT viTardeba. is popularulia im turistebs Soris, romelTac awuxebT
garemomcveli samyaros dacvisa da SenarCunebis problemebi da, romelTac
undaT ufro meti gaigon ama Tu im mxaris adgilobrivi ekosistemis
ekologiuri mdgomareobisa da ekokulturis Sesaxeb. ekoturizmis ganviTareba
xels Seuwyobs adgilobrivi bunebrivi resursebis dacvasa da SenarCunebaze
zrunvis gaZlierebas. turizmis es saxeobac ar moiTxovs gansakuTrebiT did
kapitaldabandebebs, Tumca aucilebelia kvalificiuri kadrebis (mimRebi,
36
gamcilebeli/Tanmxlebi kategoria) yola, radgan im adgilebSi, sadac
turistebi imoZraveben, saWiro iqneba bunebis dacviTi xasiaTis SezRudvebis
ganxorcieleba da amomwuravi informaciis miwodeba ekosistemis saerTo
mdgomareobaze (gansakuTrebiT florisa da faunis, dacva-aRkveTis sistemebis,
`wiTeli wignis~ da a.S.).
termini ekoturizmi dasavleTSi gamoyenebuli iyo erT-erT
konferenciaze meqsikeli ekologis gektor laskuries mier XX-is 80-iani
wlebis pirvel naxevarSi.
პროფესიულ (ასევე აკადემიურ) გარემოში არსებობს ეკოტურიზმის რამდენიმე
მნიშვნელობით მსგავსი განსაზღვრება:
„ეკოლოგიური ტურიზმი ან ეკოტურიზმი“ - მოგზაურობა დიდი მნიშვნელობის
დაურღვეველ ბუნებრივ გარემოში, შესწავლის ან სიამოვნების მიღების მიზნით,
ბუნებრივი ან კულტურული ღირსშესანიშნაობების სანახავად, რომელიც ხელს უწყობს
ბუნების დაცვას, ახდენს „რბილ“ ზემოქმედებას გარემომცველ სამყაროზე,
უზრუნველყოფს აქტიურ სოციალურ-ეკონომიკურ მონაწილეობას მოსახლეობის
მხრიდან რათა მიიღონ მათ ამ საქმიანობიდან სარგებლობა“. - ბუნების დაცვის
საერთშორისო კავშირი.
„ეკოტურიზმი - ეს დიდი მნიშვნელობის მოგზაურობაა ბუნებრივ ტერიტორიებზე,
რომლებიც ხელს უწყობენ ბუნების დაცვას და აუმჯობესებენ ადგილობრივი
მოსახლეობის კეთილდღეობას“ - ეკოტურიზმის საზოგადოება.
„ეკოტურიზმი - ტურიზმი, მოგზაურობა ისეთ გარემოში სადაც ბუნება შედარებით
ხელშეუხებელია, იმ მიზნით, რომ შეგვექმნას წარმოდგენა ბუნებრივი და კულტურულ-
ეთნოგრაფიული თავისებურებების შესახებ ამ ადგილზე, რომლებიც არ არღვევენ ამ
მნიშვნელობით ეკოსისტემებს და ქმნიან ისეთ ეკონომიკურ პირობებს, რომელიც ხელს
უწყობს ბუნებრივი გარემოს დაცვას და ბუნებრივი რესურსებიც ხდება გამიყენებადი
ადგილობრივი მოსახლეობის მხრიდან“ - ველური ბუნების საერთაშორისო ფონდი.
განსხვავებული თავისებურება ეკოტურიზმისა მდგომარეობს იმაში, რომ მას
შეუძლია თავიდან აიცილოს ნეგატიური ზემოქმედება ბუნებაზე და აიძულებს
ტუროპერატორებსა და ტურისტებს ხელი შეუწყონ ბუნების დაცვასა და სოციალურ-
ეკონომიკურ განვითარებას.

ეკოტურიზმის მთავარი პრინციპებია:

- მოგზაურობა ბუნებაში, რომლის დროსაც ვიზიტორის/ტურისტის მთავარი

მიზანია გაეცნოს ცოცხალ ბუნებას, ადგილობრივ ჩვეულებებს და კულტურას.
იგი უზრუნველყობს ბუნებრივი რესურსებისა და თვით დედა-ბუნების
მდგრადობას;
- ხელი შეუწყოს გარემოს დაცვასა და ადგილობრივი სოციო-კულტურულ
გარემოს;
- ხელი შეუწყოს ტურისტებისა და მკვიდრი მოსახლეობის ეკოლოგიური
განათლებას;

37
 - მაქსიმალურად შეუწყოს ხელი ადგილობრივი მაცხოვრებლების
თანამონაწილეობას და მათი შემოსავლების ზრდას ტურისტული
საქმიანობიდან, როგორც ბუნების დაცვის მასტიმულირებელ საშუალებას;
3.6 rekreaciuli turizmi (dasveneba da mkurnaloba) zogierT
saxelmwifoSi aris turizmis ufro masiuri forma. turistebis gamgzavreba
espaneTSi, italiaSi, safrangeTSi, avstraliaSi, upirveles yovlisa, miznad
isaxaven mkurnalobasa da dasvenebas. turizmis am saxeobisaTvis damaxa-
siaTebelia xangrZlivi samogzauro periodi, mosanaxulebeli qalaqebisa da
sxva obieqtebis (kulturuli memkvidreoba, bunebrivi resursi da a.S.) naklebi
raodenoba, romlebic Sedian marSrutSi da Sesabamisad xangZlivi yofna erT
adgilze. kidev erTi Tavisebureba gamoixateba saaviacio transportis farTo
gamoyenebaSi da upirveles yovlisa Carteruli reisebis saxiT.
mogzauroba mkurnalobis mizniT (balneologiuri turizmi) gansxvavdeba
sazRvargareT mgzavrobis yvela sxva danarCeni saxeobebisagan, radgan maT
aqvT specifikuri (mkurnalobisaTvis aucilebeli minimaluri drois
gaTvaliswinebiT) xasiaTi. Zogadad mkurnalobis Cveulebivi xangZlivoba
Seadgens 24-28 dRes, rac mniSvnelivnad metia, vidre turizmis sxva saxeobebSi.
rogorc wesi, mkurnalobis mizniT marSrutebis organizaciiT dakavebulni
arian mxolod is firmebi, romlebic specializirebulni arian turizmis am
saxeobaze. Rogorc wesi, isini dakavSirebulni arian sxvadasxva samedicino
dawesebulebebTan da organizaciebTan.
samkurnalod gamgzavrebisas saWiroa eqimis rekomendacia, Semdeg ki am
procesSi erTveba turistuli firma. mkurnalobis mizniT mogzaurobebze
moTxovnis formirebisaTvis didi mnSvneloba aqvs TviTon samedicino
dawesebulebebis warmomadgenlebis infrmirebas kurortebis Sesaxeb da sxva
qveynebSi mkurnalobis SesaZleblobaze raTa dasveneba-mkurnalobis
msurvelebs miscen swori da saWiro rekomendacia.
gamajansaRebeli turebis programebi agebulia imis gaTvaliswinebiT,
rom daaxloebiT naxevari dro eTmoba samkurnalo-gamajansaRebel procedu-
rebs, xolo danarCeni dro RonisZiebebs, romlebic, turistuli programis
enaze, atareben damatebiT an Tanmxleb xasiaTs.
dRes turistebis nakadi, romlebic yovelwliurad miemgzavrebian
sazRvargareT balneologiur kurortebze da sanatoriumebSi, sakmaod mcirea
sxva saxis turebTan SedarebiT. magram, samkurnalo da gamajansaRebeli
turebis popularobis zrdis tempebidan gamomdinare turizmis am saxeobas
aqvs mniSvnelovani porspeqtivebi.
turizmis am saxeobis miznobriv-teritoriul ganviTarebas Cveni qvey-
nisaTvisac aqvs Zalze didi mniSvneloba, ramdenadac aRniSnuli mimarTule-
biT, jer kidev gasul saukuneSi, imdroindel turistul bazarze (da ara
mxolod yofil sabWoTa kavSirSi) Zalze popularuli iyo saqarTvelos
Sesabamisi potenciali. saqarTvelos teritoriaze, gamomdinare misi fizikur-
geografiuli mravalferovnebidan, ganTavsebuli iyo (perspeqtivSi kidev
ufro metad SeiZleba ganviTareba, miTumetes, rom bevri maTgani aRar
funqcionirebs) sxvadasxva tipisa da funqciuri daniSnulebis (kardiolo-
38
giuri, pulmonologiuri, ftiziatriuli, alergologiuli, nevrologiuri,
gastroenterologiuri, arTrologiuri, ginekologiuri, nefrologiuri,
urologiuri, dermatologiuri, zogadprofilaqtikuri) sanatoriumi da
dasasvenebeli saxli.
3.7 saeqskursio an SemecnebiTi turizmi Seicavs mogzaurobebs da
gamgzavrebas SemecnebiTi miznebiT. eqskursia, rogorc Semecnebis forma da
saxeoba asrulebs informaciuli Tvalsawieris da inteleqtis gafarToebis
funqcias. SemecnebiTi turizmisaTvis damaxasiaTebelia rogorc jgufuri,
aseve individualuri mogzaurobebi. SemecnebiTi miznebi SeiZleba Serwymuli
iqnas dasvenebis mizanTan. SemecnebiTi mgzavroba SeiZleba win iZRvodes
kurortze dasvenebas; iseve rogorc dasvenebis dros turistebs SeuZliaT
moawyon, an monawileoba miiRon maTTvis organizebul eqskursiaSi, maT Soris
sxva qalaqebSi, sxva qveynebSic ki. SemecnebiTi mgazvrobis erT-erT saxeobad
iTvleba saavtomobilo turizmi. mgzavroba avtomanqanebiT da avtobusebiT,
transportis sxva saxeobebiT turistebisaTvis qmnian qveynis ukeT gacnobis
SedarebiT ufro met SesaZleblobas.
gaerTianebuli erebis msoflio turistuli organizaciis
monacemebiT 1997 wlidan SeimCneoda SemecnebiT turizmis ganviTareba, radgan
msoflios mTavari bazrebi `gaizardnen~, Seicvales Tavisi orientacia –
turistebs aniteresebs ukve ara imdenad tradiciuli mimarTulebebi zRvze
dasvenebasTan erTad, ramdenad gacniba xeliTseqmnili turistuli
RirSesaniSnaobebiT Tematikuri parkebiT, megakurortebiT da kazinoebiT.
qarTuli turistuli kompaniebis didi nawilis (romlebic turis-
tebis gayvanaze muSaoben) SemoTavazeba aris turebi evropuli (da ara
mxolod) qveynebis dedaqalaqebSi, marSrutebi gajerebulia saeqskursio
programebiT. aseTi mgzavrobis Rirebuleba rogorc wesi, ifro dabalia
vidre dasvenebis turi analogiur xangZliobiT. fasebi SeiZleba lavirebdes
saerTaSoriso aviatarifebis sidisa da eqskursiebis raodenobisagan gamomdi-
nare (saaviacio da turistuli kompaniis saxelSekrulebo pirobebis
Tanaxmad).
sastumros klass, aseT SemTxvevaSi, ara aqvs iseTi mniSvneloba
rogorc dasvenebis turebSi, amitom umetesi firma ganTavsebas axdens or-sam
varskvlavian sastumroebSi, miTumetes, rom evropaSi isini ZiriTadad
ganlagebulni arian qalaqis centrSi, mosaxerxebeli satransporto
komunikaciebis axlos.
3.8 saqmiani turizmi - turizmis es saxeoba Seicavs mgzavrobas
sxvadasxva TaTbirebze, kongresebze, simpoziumebze monawileobis mizniT.
yovel aseT saerTaSoriso SexvedraSi monawileobs 200-dan–10000-mde adamiani.
xSirad samecniero RonisZiebebis monawileebs Tan axlavT ojaxis wevrebi,
romelTaTvis forumis organizatirebi, turistul firmebTan erTad,
Tavazoben sufTa turistul programas. xSirad TviTon monawileebi ecnobian
qalaqis RirsSesaniSnaobebs, xolo samecniero RonisZiebebis dasrulebis
Semdeg awyoben turistul mgzavrobebs qveyanaSi. zogi turisturi firma
specializirdeba bizmesmenebis jgufur mgzavrobaze axali bazrebis
39
Seswavlis mizniT da savaWro garigebis dadebaze. amasTan turistuli firma
xSirad exmareba bizmesmenebs: Seiswavlis mdgomareobas ama Tu im bazarze,
agrovebs monacemebs SesaZlo savaWro partniorobis Sesaxeb, waradgens
saWiro ekonomiur masalebs, awyobs saqmian Sexvedrebs, a.S..
saqmian gamgzavrebaSi SeiZleba iyos moTxovna individualur momsaxu-
reobaze, yvelaზე maRali klasis ganTavsebaზე Zvirad Rirebul aparta-
mentebSi, romlebzec mTeli dRis ganmavlobaSi mimagrebulia avtomobili da
a.S… saqmiani vizitebisaთvis yvelaze popularulia - komforტis pirveli
klasi da მზარდი მოთხოვნილება erTი adamianის (ინდივიდუალურ) ganTavsebaze.
saqmiani mogzaurobebi xelsayrelia ekonomiur WrilSi, radgan ar arian
damokidebuli sezonuri faqtorebisagan. mniSvnelovania isიც, rom biznesme-
nebis gamogzavna ar moiTxovs damatebiT xarjebs reklamaze, maT sWirdebaT
informacia adgilebis bronirebis wesis da vadebis Sesaxeb.
saqmiani turizmis erT-erTi forma aris gamgzavreba saerTaSoriso
gamofenebsa da bazrobebზე monawileobis an monaxulobis mizniT. amgvari
RonisZiebebis monawileebi, Cveulebrivad, miemgzavrebian xangZliვი vadiT, rac
dakavSirebulia ara marto gamofenis an bazrobis Catarebaსთან, aramed
sagamofeno stendebis da sxva xelsawyoebis awyoba-daSlis, საგამოფენო სივრცის
ორგანიზებისა და სხვა samuSaoebTan.
სaqmiani turizmis სპეციფიკაა მიზნობრივი jgufebis gamgzavreba
erTgvarovani profesiuli SemadgenlobiT, romეlic tardeba saqmis mimcemi
sawarmos xarjze, rogorc saukeTeso muSakebis waxaliseba. aseTi
mogzaurobis programaSi CarTulia samecniero centrebiსა da samrewvelo
sawarmoebis monaxuleba მოსანახულებელი qveynis miRwevebis Sedegebis
gacnobis mizniT samecniero-teqnikur sferoSi, gamocdilebis გაზიარებისა და
სხვა პროფესიული mizniT.
saqmiani mogzaurobis monawileni, ძირითადი გადაადგილებისათვის (დროის
ეკონომიის მიზნით) Cveulebrivad iyeneben avia transports. ასეთი turebის
რაოდენობა და საერთო პოპულარობა mniSvnelovnad da mudmivad izrdeba bolo
wlebis ganmavlobaSi.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, საქმიანი ტურიზმი - ეს არის ტურიზმის სახეობა,
რომელიც ხორციელდება კომპანიის წარმომადგენლის, ორგანიზაციებისა და
დამფუძნებლების და სხვათა მიერ კომერციული მიზნებისათვის. მაგ:

 კონფერეციაზე ან სხდომაზე დასწრება;

 მოლაპარაკების წარმართვა;
 საქმიანი კონტაკტების დამყარება;
 კონფერენციებში და პრეზენტაციებში მონაწილეობის მიღება;
 ადმინისტრაციული მივლინება (ძირითადად ხანმოკლე);

40
 ისევე როგორც ჩვეულებრივი, საქმიანი ტურიზმიც არსებობს საერთაშორისო და
ადგილობრივი.

შეიძლება ითქვას, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში საქმიანი ტურიზმი უფრო

მომგებიანია, ვიდრე ჩვეულებრივი ტურიზმი, რადგანაც ბიზნეს-ტურისტებს აქვთ
ორმაგი სახსრები, თავიანთი საკუთარი და კოპანიის, რომელიც მათ მივლინებით
გზავნიან. ამიტომ მათ შეუძლიათ მგზავრობის დროს უფრო მეტი დახარჯონ, ვიდრე
ჩვეულებრივმა ტურისტებმა. მეორე მხრივ კი, ბიზნეს-ტურისტები მიემგზავრებიან
საზღვარგარეთ სუფთა პრაქტიკული მიზნებით და არ გვანან ჩვეულებრივ ტურის-
ტებს: ისინი არ უკვეთავენ ექსკურსიებს, არ დადიან მუზეუმებში, კმაყოფილდებიან
უფრო იაფიანი სასტუმროებით და აშ. ამ მხრივ კი ისინი ნაკლებად მომგებიანები
არიან.

3.9 eTnikuri turizmi - dakavSirebulia naTesavებis monaxulebaსთან an

mSoblებis (შესაძლებელია საკუთარიც) dabadebis adgilebთან. bolo dros am,
sakmaod Tavisebur, turizmis saxeobaSi moxda zogierTi struqturuli
cvlileba, romlebic gamoisaxeba mis xasiaTში. Tu me 20 saukunis 70–ian, 80–
ian wlebSi ZiriTad rols TamaSobdnen mogzaurebi naTesavebis monaxulebis,
maTi dabadebis adgilebis monaxulebis mizniT, bolo wlebSi xდeba pirveli
Taobis „gamosulebis“ bunebrivi Semcireba da ufro met adgils ikavebს mesame
da meoTxe Taobis პიrdapiri/არაპირდაპირი naTesauri kavSirebi; ძირითად
samotivacio rols TamaSobs swrafva - gaicnos winaparTa samSoblo.
აღნიშნული ტრანსფორმაცია გარკვეულად აისახა მათ samogzauro moTxovnებzeც -
kerZod izrdeba moTxovna sastumroebSi ganTavsebაზე da ara naTesavebTan
(ისინი უკვე აღარ არიან იმდენად ახლობლები).
3.10 axalgazrduli turizmis ganviTarebisaTvis saWiroa kompleqsuri
mravalferovani marSrutebis damuSaveba da laSqrobebis organizeba
asakobrivi kategoriis interesebis gaTvaliswinebiT (yvelaze cocxali,
aqtiuri da, amasTan erTad gamoucdeli - Sesabamisad Zalze mravalmxriv
motivirebuli kategoria); turizmis am mimarTulebis ganviTarebisaTvis
saWiroa iseTi obieqtebis mSenebloba, rogoricaa, magaliTad, saerTo
sacxovrebeli, turbaza, soflad sastumroebi klasiT `B&B~, e.w. `karvebis
qalaqi~ da a.S. (dabali finansuri xarjebi, maqsimaluri Tavgadasavali da
adrenalini, rac aranairad ar niSnavs cud organizacias da dabal klass!).
3.11 socialuri turizmi es aris `saxelmwifos mier subsidirebuli
mogzauroba socialuri moTxovnilebebisaTvis gamoyofili Tanxebidan~.
turizmi xelmisawvdomi unda iyos socialurad daucveli misaxleobisaTvis _
bavSvebi, moxucebi, invalidebi. evropis qveynebSi (da ara mxolod) turizmis
sakmaod popularuli es saxe jerjerobiT Cvens qveyanaSi ver iqneba
analogiurad ganviTarebuli mxolod imis gamo, rom saxelmwifos jer ar
SeuZlia am procesebis investireba (imas, rasac zogjer akeTeben, ufro
kampaniuri xasiaTi aqvs). calke msjelobisa da fiqris sagania Cveni
41
turistul-saeqskursio industriis adaptirebuloba (gzebi, trotuarebi,
transporti, kulturis obieqtebSi Sesvlis SesaZleblobebi da a.S.). mokled
pasuxi dRes aseTia _ es sistema praqtikulad ar iTvaliswinebs aRniSnuli
kategoriis (unarSezRuduli) adamianebis SesaZleblobebsa da
moTxovnilebebs.
3. 12 turizmi kempingebsa da karvebSi
sakmarisi popularobiT
sargeblobs sxvadasxva asakobrivi kategoriebis, ojaxuri turebis
organizebiT dainteresebul vizitorebSi da SeiZleba gaxdes Semosavlis
kargi wyaro adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebisa da
mosaxleobisaTvis kempingebisa da karvebisaTvis adgilebis gaqiravebis,
agreTve turistebisaTvis saWiro produqciis da xalxuri rewvis nimuSebis
gayidvis gziT. kempingebisa da karvebisaTvis gamoyofili adgilebi (e.w. velur
bunebaSi) idealurad unda ewerebodes garemoSi da uzrunvelyofili iyos
aucilebeli infrastruqturiT (elementaruli pirobebi – wyali, tualeTi,
narCenebis gatanis organizacia da saSualebebi, klasis ki ara, ubralod
yofiTi kulturis maCvenebelia, risi sworad gagebis gareSe turizmSi
araferi gvesaqmeba).
3.13 yuradReba gvinda gavamaxviloT iseT siaxleze TviT evropuli
turizmisaTvisac ki, rogoric aris saklubo dasvenebis sistema - e.w.
`TaimSeri~
am sistemis damsveneblebi, rogorc wesi, warmoadgenen maRali Semosavlebisa
da adeqvaturi moTxovnilebebis klientebs. turizmis es mimarTuleba gamoirCeva
sastumroSi ganTavsebiTa da maRali xarisxis momsaxurebiT, romelsac momxmarebeli
(klienti) Tavisi moTxovnilebis mixedviT irCevs an cvlis msoflios TiTqmis
nebismier kurortze dasvenebiT. aRsaniSnavia, rom aRniSnuli orientaciis
turistebi jer ixdian Tanxas klubis wevrobisaTvis, Semdeg regularul sawevro
gadasaxadebs saklubo momsaxurebisaTvis da a.S. Cveni qveynisaTvis turizmis
aRniSnul formaSi dReisaTvis yvelaze sayuradRebo da gamosayenebeli amgvari
klubebis regionalur interesebsa da Tematur programebSi integrireba SeiZleba
CaiTvalos, ramdenadac klubi, aseT SemTxvevaSi, ara mxolod mnaxvelia
(gamomyenebeli), aramed mzrunveli, Semqmneli, damcveli da xSir SemTxvevaSi
seriozuli investoric.
3.14 რeligiuri (momlocvelobiTi) turizmi – turizmis yevlaze Zveli
saxeobaa. amJamad is sargeblobs sakmaod didi moTxovnilebiT da
popularobiT. turizmSi religiuri miznebiT SeiZleba gamovyoT mogzaurobis
ramodenime saxeoba.
- momlocveloba (wminda adgilebis monaxuleba reliqviebis
Tayvaniscemis mizniT);
- SemecnebiTi, ekumenikuri gamgzavrebebi (religiuri Zeglebis,
religiis istoriis, religis kulturis gacnobis mizniT).
- samecniero gamgzavrebebi (istorikosebis, RvTismlocvelebis,
romlebic religiis sakiTxebiT arian dakavebulni, da a.S..)
42
 mTlianobaSi interesi wminda adgilebis mimarT izrdeba sazogadoebis
sxvadasxva fenebSi, sxvadasxva asakis, profesiis da SeZlebis adamianebs
Soris.
მომლოცველობითი ტურიზმი შეგვიძლია სხვაგვარადაც განვმარტოთ:
 ეს არის მოგზაურობა წმინდა მიწაზე, რომელსაც ქრისტიანებისათვის
განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, რადგან შესაძლებლობა გეძლევა
თაყვანისცე და მოილოცო ადგილები, სადაც შენმა რელიგიამ აიდგა ფეხი;
 ეს არის მოგზაურობა მიმართულია იმიასკენ, რომ მორწმუნეებმა თაყვანი
სცნენ იმ ადგილებს და წმინდანებს, რომლებიც დაკავშირებულნი არიან
ქრისტესთან, მოციქულებთან, ილოცონ სასწაულმოქმედი ხატების წინ,
განიბანონ იორდანეში და სხვა წმინდა წყლებში.
თვით სიტყვა სამომლოცველო (паломничество) წარმოიშვა სიტყვა „პალმიდან“-
პალმის რტოდან, რომლითაც იერუსალიმის მცხოვრებნი მიეგებნენ იესო ქრისტეს.

ხალხი, რომელიც ასე მოგზაურობს მომლოცველები (პილიგრიმები) ქვიათ.

სხვა რელიგიებშიც არის ამდაგვარი ჩვეულებები:

 ხაჯი - მუსულმანების მოგზაურობა მექაში, კერბელსა და ნეჯეფში. აქ ისინი

მონაწილეობას იღებენ სხადასხა სახის რიტუალებში.
 კორა - რიტუალური ლაშქრობა ინდურ, ბუდისტურ და ტიბეტურ
რელიგიაში.
 ბუდისტებისათვის - მოგზაურობა ლხასაში (ჩინეთი)
 ინდუსებისათვის - მოგზაურობ ილახაბადსა და ბარანასში (ბენარესი,
ინდოეთი)
 ბუდისტებისათვის და სინტოისტებისათვის - მოგზაურობა ნარაში(იაპონია)
სამომლოცველო და საექსკურსიო ტურიზმი ერთმანეთისაგან იმით
განსხვავდებიან, რომ საექსკურსიო ტურიზმს გააჩნია თავისი მიზანი, რომლებიც
გარკვეულ ინტერესებთანაა დაკავშირებული. სამომლოცველო ტურიზმი კი ემსახურება
სულიერ საქმეს - წმინდა ადგილებზე მოგზაურობით „სულის გაწმენდას“.
3.15 sportuli turizmi- aris sxvadasxva samoyvarulo sportuli
klubebis da asociaciebis moRvaweobis erT-erTi saxeoba; turizmis saxeoba,
romelic dafuZnebulia iseT marSruტebის გავლაზე, romelic iTvaleswinebs
bunebriv garemoSi სხვსდსხვს სირთულის kategoriebis mixedviT dabrkolebebis
gadalaxvas (uReltexilebi, mwvervalebi (mTis turizmi), Woromebi (wylis
turizmi), kanionebi, gamoqvabulebi da aS.)

სportuli turebis mTavari amocanaa uzrunvelyoფილი იყოს

SesaZleblobebi (mTeli turis ganmavlobaSi) რათა stumrebი დაკავებულნი
iyvnen arჩeuli sportis saxeobiT. სportuli turebisათვის saWiro პირობებსა
და aRWurvilobas SeiZleba mivakuTnoT specialuri trasebi, amweebi,
sportuli moednebi, mowyobilobebi, nagebobebi, sxvadasxva saxis inventari.
43
ZiriTad moTxovnaTa Soris, romlebsac warudgenen sportul turebs – aris
damsveneblebTa uSiSroebis uzrunvelyoba.
sportuli turizmis saxeobebiა:

- აvtomototurizmi;
- ვeloturizmi;
- wylis ტurizmi (mdinareSi curva kategoriebis mixedviT, mdinare
SeiZleba iyos mTis);
- saialqno turizmi;
- saTxilamuro turizmi (gadaadgileba ZiriTadad xdeba TxilamurebiT);
- sacxenosno turizmi;
- moto turizmi;
- safexmavlo turizmi (gadaadgileba xdeba fexiT);
- mTis turizmi;
- sპeleoturizmi;
- kombinirebuli turizmi.
3.16 სამთო ტურიზმი - სპორტული ტურიზმის სახეობაა, ითვალისწინებს
ადამიანების ჯგუფის გადაადგილებას საკუთარი ძალებით (იგულისხმება ფიზიკური
ძალა) გარკვეული მარშრუტის მიხედვით, რომელიც გადის მთიან და მაღალმთიან
ადგილებში.
სამთო ტურიზმში არსებული მთამსვლელობის ელემენტების მიუხედავად,
არასწორია მისი გაიგივება ალპინიზმთან. უმთავრესი განსხვავება მდგომარეობს იმაში,
რომ ალპინიზმის მიზანია მწვერვალზე ასვლა, სამთო ტურიზმის კი გარკვეული სიძნელის
მარშრუტის მიხედვით გადადგილება მთიან ზონაში. თუმცა, სიძნელის უმაღლეს
კატეგორიებში განსხვავება აღნიშნულ სპორტის ორ სახეობას შორის შესაძლებელია არც
არსებობდეს.
ძირითადი ფაქტორი,რომელიც განასხვავებს სამთო ტურიზმს სპორტის დანარჩენი
სახეობებისაგან (და აერთიანებს ალპინიზმთან) – არის ის, რომ ლაშქრობები
მიმდინარეობს მნიშვნელოვან 2000–3000 მეტრ სიმაღლეზე ზღვის დონიდან.
1989 წლამდე სამთო ტურიზმში აკრძალული იყო მწვერვალებზე ასვლა.
დღეისათვის სიმაღლეებზე ასვლა დაშვებულია, რამაც შეამცირა სამთო ტურისტების
გადასვლა კლასიკური „ალპინისტების“ ბანაკში.
სამთო ლაშქრობების განსაკუთრებულობა მდგომარეობს იმაში,რომ ჯგუფების
უმრავლესობა არა მხოლოდ ადის მწვერვალებზე, არამედ გადის ტრავერსებს – მთაზე
ადის ერთი მხრიდან და ჩამოდის მეორედან. ალპინიზმშიც იგივე პრაქტიკაა, თუმცა
იშვიათად.
სამთო ლაშქრობების კლასიფიკაცია სიძნელის მიხედვით.

მარშრუტების სიძნელე სამთო ტურიზმში ძირითადად განისაზღვრება

გადასასვლელების, უღელტეხილების სირთულის მიხედვით, რომლებიც შედის მასში.
დამატებით პარამეტრად განიხილება მარშრუტის სიგრძე (კილომეტრებში) და
ხანგრძლივობა (დღეებში).
სპორტული ტურიზმის სხვა სახეობების მსგავსად, ფორმალურად სამთო
ტურიზმშიც გამოიყოფა სირთულის 6 კატეგორიის ლაშქრობები. აღსანიშნავია ისიც, რომ
44
ერთი და იგივე კატეგორიის ფარგლებში ლაშქრობები შეიძლება განსხვავდებოდეს
ფაქტიური სიძნელის მიხედვით.
ალპინიზმი – ტურიზმის სახეობაა, რომლის ძირითად მიზანს მთის მწვერვალებზე
გადაჭიმული მარშრუტების გავლა წარმოადგენს.
როგორც წესი, მარშრუტის ტექნიკური ნაწილი რამდენიმე ასეული მეტრიდან
რამდენიმე კილომეტრამდეა გაბმული. ხშირ შემთხვევაში, მარშრუტის მთელი სიგრძე არ
შეიცავს სტაციონარულ სადაზღვევო წერტილებს. მთაზე ასვლა, მარშრუტის სიძნელის და
ხანგრძლივობის მიხედვით შეიძლება გაგრძელდეს რამდენიმე საათიდან რამოდენიმე
დღემდე ან თვემდეც კი.
გამოიყოფა ალპური და ჰიმალაური სტილის ასვლები. ალპური სტილი – არის
თანმიმდევრული ასვლა მწვერვალზე სრული აღჭურვილობით. ჰიმალაური სტილი –
განსხვავდება იმით, რომ წინასწარ ხდება ასასვლელი მარშრუტის მომზადება,
სადაზღვევო თოკების (მოაჯირების) გაჭიმვა, შუალედური ბანაკების მოწყობა, მათი
მომარაგება აღჭურვილობით და ჟანგბადით. ასეთი მომზადება ითველისწინებს იმას, რომ
მარშრუტის გავლის განმავლობაში ჯგუფი რამდენჯერმე გამოიცვლის ბანაკს. ჰიმალაური
სტილი – არის მთის გარკვეული „ალყა“, რამაც შესაძლებელია 2–3 თვე დაიკავოს, სწორედ
ასეთი მიდგომით მოხდა ევერესტის და სხვა მწვერვალების დაპყრობა.
დასავლეთში ალპინისტები გამოყოფენ მთამსვლელობის რამდენიმე კლასს, მათ
შორის:
ბიგ ვოლლ - დიდი, რამდენიმე კილომეტრის სიგრძის კედლების გავლა.
სოლო – მთაზე ასვლა დამოუკიდებლად, ჯგუფის გარეშე. დასავლეთში მთამსვლელობის
ეს სახეობა ძალიან გავრცელებულია.
მალტიპიჩი – მოკლე მარშრუტი, ხანგრძლივობა რამოდენიმე საათი.

3.17 gasarTobi turizmi - ტურიზმის საკმაოდ popularuli (განსაკუთრებით

ახალგაზრდებში) მიმართულება mTel msoფlioSi. ტurizmis am saxeobis
პროგრამებისა და შესაძლებლობების (ვისაც როგორ შეუძლია გაერთოს) mravalsaxeobis
miuxedavad, am turebis სპეციფიკურობა მდგომარეობს ომაში, რომ პროგრამის
xangZlivoba arc ise didia 2–4 dRe. eropaSi (უკანასკნელ პერიოდში ჩვენთანაც)
farTod gavrcelebulia saSobao turebi. aseTi turebis programa ZiriTadad
Sedgeba garTobebisagan, რომელთა მრავალფეროვნებაზე „ზრუნავს“ მიმღები ქვეყნის
ტრადიციები, ეთნო-კულტურა, დღესასწაულები, არატრადიციული სპორტული
შეჯიბრებები და სხვა.

3.18 სaswavlo (saganmanaTleblo) turebi

mravalricxovania da
orientirebulia klientebis asakze da arCevis motivaciaze.
ZiriTadad es aris enobrivi turebi, magram SeiZleba iyos turebi,
romlebic aswavlian romelime sports, sportul TamaSebs da agreTve
kvalifikaciis asamaRlebeli turebi. Cveulebrivad yoveldRiuri mecadineoba
saswavlo turebis programebiT tardeba Suadღemde, yvela danarCeni dro
eTmoba garTobas, sportul TamaSebs. garda amisa, arsebobs agreTve
swavlebis intensiuri programa (20 – 30 saaTi kviraSi).
45
 ტურისტული firmis umetesi klientebi, romlebsac Tavazoben saswavlo
turebs – arian bavSvebi. amitomac ivnisis bolos, rodesac moswavleebi
Caabareben gamocdebs, dgeba maRali sezoni firmebisaTvis, romlebic awyoben
swavlebas sazRvargareT.

3.19 Sop – turebi – es aris gamgzavrebebi sazRvargareT ძირითადად

ფართე moxmarebis saqonlis SeZenis mizniT (msubuqi mrewvelobis პროდუქცია),
როგორც პირადი მოხმარების, ასევე (და უმთავრესად) საკუთარ ქვეყანაში maTi Semdgomi
realizaciisaTvis.
სamamulo mrewvelobis paralizebis dros (და ჩვენთან ამჟამად სწორედ
ასეთი პერიოდია) aseTi turistebis მოძრაობა daaxloebiT 1/4 -iT avsebs
samomxmareblo bazars da mTlianobaSi realizaciisa da gasaRebis
sistemasTan uzrunvelyobs daaxloebiT sami milioni adamianis
dakavebulobas.
3.20 hobi – turebi ქმნიან SesaZleblobas gatacebuli iyo sayvareli
saqmiT TanamoazreTa garemoSi dasvenebis an mogzaurobis dros
(avtomoyvarulebis, filatelistebis, sportuli Sejibrebebis
gulSematkivrebis, gurmanebis da a.S.)
Cveulebrivad aseTi turebi yalibdeba jgufuri gamgzavrebis saxiT.
ZiriTadi wesiა – jgufebis formireba saerTo interesebiT da momsaxureobis
programis Tematuri mimarTuleba.
3.21 მეოცე საუკუნის დასასრულისა და ოცდამეერთეს დასაწყისის ტექნიკური
სასწაული და სიახლე იყო კოსმოსური ტურიზმი - კერძო ფინასებით დაფარული ფრენები
კოსმოსში და დედამიწის გარშემო ორბიტაზე, გასართობი ან სამეცნიერო-კვლევითი
მიზნებით.

საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის და შეფასების საფუძველზე დადგინდა,რომ

ადამიანების უმრავლესობას, დიდი სურვილი აქვს იმოგზაუროს კოსმოსში.
სპეციალისტების გამოთვლებით ეს სურვილი სამომავლო პერსპექტივაში
უმნიშვნელოვანესს ადგილს დაიკავებს კოსმონავტიკის განვითარებაში.

პირველი კომერციული კოსმონავტები, არიან იაპონისა და დიდი ბრიტანეთის

მოქალაქეები, შესაბამისად ტოიოხირო იაკიამა და ხელენ შარმანი. ფრენები
განხორციელდა სოიუზ ტმ-11/სოიუზ ტმ-10 და სოიუზ ტმ-12/სოიუზ ტმ-11 ტიპის
კოსმოსური ხომალდებით საბჭოთა ორბიტალური საგდურის მირის (Мир)
მიმართულებით 1989 და 1990 წლებში. ფრენა დაფინანსდა არასამთავრობო
ტელეკომპანიების TBS და "ჯუნო"-ს (ბრიტანული კომპანიების კონსორციუმი)
პროექტების მიხედვით.

ფრენები მსოფლიო კოსმოსურ სადგურზე (მკს)

46
 დღესდღეობით,კოსმოსური ტურიზმის მიზნებისთვის გამოიყენება საერთაშორისო
კოსმოსური სადგური. ფრენების ორგანიზებით დაკავებულია როსკოსმოსი (Роскосмос) და
სფეის ედვენჩერზ (Space Adventures). კომპანიები თანამშრომლობენ 2001 წლიდან. მათი
საერთო მუშაობის შედეგად 2008 წლის ბოლომდე, კოსმოსში ექვსი ტურისტის გაფრენა
მოხდა.

კოსმოსში გამგზავრებისათვის მომზადება ხდება "ზვიოზდნი გოროდოკში",

მოსკოვის მახლობლად. ასევე თვითმფრინავებში, რომლებიც უწონობის სიმულირებას
ახდენენ.

მიუხედავად იმისა, რომ ტურების ფასი კოსმოსში 20-23 მილიონ დოლარამე

შეადგენს, მსურველების რაოდენობა კვლავ იზრდება. 2007 წლიდან ტურის ფასი კიდევ
გაიზარდა და ამჟამად 30-40 მილიონს შეადგენს. გარდა ამისა ცნობილი გახდა
დამატებითი მომსახურების ღირებულიბაც - კოსმოსური ტურისტის გასვლა ღია
კოსმოსში დამატებით 15 მილიონს აღწევს.

კოსმოსური ტურიზმის სხვა სახეობები

კოსმოსური ტურიზმის სხვა სახობები ჯერჯერობით მხოლოდ პერსპექტივებშია

განხილული.

2005 წელს ორგანიზაციებმა Роскосмос და Space Adventures ხელი მოაწერეს

მემორამდუმს, კოსმონავტების შერჩევასა და ინვესტიციების მოზიდვისათვის
კომერციული პროქტის განხორციელების მიზნით, რომელიც ითვალისწინებს მთვარის
გარშემო შემოფრენას.

47
 taim - auti

- gameoreba – codnis dedaa!

 rogor iyofa turizmis saxeobebi geografiuli niSnis safuZvelze?
 rogor iyofa turizmis saxeobebi turnakadebis mimarTulebis safuZvelze?
 rogor iyofa turizmis saxeobebi turistebis miznis safuZvelze?
 rogor iyofa turizmis saxeobebi gadaadgilebis saSualebis safuZvelze?
 rogor iyofa turizmis saxeobebi organizebis formis safuZvelze?
 rogor iyofa turizmis saxeobebi mogzaurTa raodenobis safuZvelze?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `specializebuli turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `saTavgadasavlo turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `fermeruli turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `agro turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `eko turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `rekreaciuli turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `saqmiani turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `socialuri turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `religiuri turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `sportuli turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `samTo turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `kosmosuri turizmi~?
 ra Sinaarss Seicavs cneba `nostalgiuri turizmi~?

- SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

 სახელმძღვანელოში მოყვანილი ტურიზმის მიმართულებებიდან შეარჩიეთ სამი
მიმართულება, რომელიც თქვენი აზრით ყველაზე კარგად განვითარდება საქართველოში
(შეიძლება - თქვენს რეგიონში) და ჩამოაყალიბეთ განვითარების განმსაზღვრელი მიზეზები;

საპრეზენტაციო დავალება
 თქვენ უკვე დაამთავრეთ „თქვენი გუნდის“ ფორმირება. ჩამოაყალიბეთ განმსაზღვრელი
მოტივები (მოტივაციური ასპექტები), რის საფუძველზეც გააკეთეთ არჩევანი კონკრეტულ
პიროვნებებთან მიმართებაში - რატომ „ის“ და არა „სხვა“?
 მოამზადეთ სამუშაო სქემა თქვენს ტურისტულ კომპანიაში ფუნქციების გადანაწილებასთან
დაკავშირებით.

48
Tavi 4. მimzidveli turistuli produqtis Seqmna

წინამდებარე თავის მიზანი: კვალიფიციურად ჩამოვყალიბდეთ ისეთ საკითხებთან

დაკავშირებით, რასაც ტუროპერატორის საქმიანობის უმთავრესი მიზანი ჰქვია - რა
პარამეტრებით, რა მოთხოვნებისა და რა ინფორმაციის საფუძველზე იქმნება ტურიზმის
წარმატების ფუნდამენტი - მიმზიდველი ტურისტული პროდუქტი.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- ინდივიდუალური და ჯგუფური ტურები;

- ტურისტული პროდუქტის სამომხმარებლო თვისებები;
- მიმზიდველი ტურპროდუქტი - სტუმართმოყვარეობის ფუნდამენტი;
- ტუროპერატორისათვის საჭირო ინფორმაცია - როგორ იწყება მუშაობა;
- ტურისტული მოგზაურობის ფორმები.

4.1 ინდივიდუალური და ჯგუფური ტურები

turoperatoris saqmianobis ZiriTadi amocanaa turis Seqmna, romelic
uzrulvelyofili iqneba momsaxurebis Sesabamisi programiT (turpaketi).
swored es produqtia turoperatoris ZiriTadi produqti, romelsac uSvebs
bazarze. turistis ganacxadis saxeobisa da gayidvis organizaciis meTodis
(saSualebis) Sesabamisad turebi SeiZleba iyos individualuri da jgufuri.
individualuri turi aZlevs turists ufro met Tavisuflebasa da
damoukideblobas, Tumca is SedarebiT Zviria, ramdenadac iseTi momsaxureba,
rogoricaa marSrutsSida transportireba, gidis momsaxureba da rigi sxva
momsaxurebis Rirebuleba, maT unda gadaixadon mTlianad, jgufuri turebi-
sagan gansxvavebiT, sadac es Tanxa nawildeba jgufis wevrebze. aqedan gamom-
dinare individualuri turi ar aris xelmisawvdomi masiuri turistebisaTvis.
amasTan erTad, individualuri mogzaurobis organizeba Zalze Sroma-
tevadi saqmea, romelic moiTxovs kompiuteruli teqnikis gamoyenebas broni-
rebis, dispeCerizaciis da sxva operaciebisaTvis. sxva mxriv, individualuri
turebis organizeba sakmaod momgebiania turistuli kompaniebisaTvis,
ramdenadac iZleva, sakmaod maRal Semosavlebs erT turistze gaangariSebiT.
aqedan gamomdinare, turistuli kompaniebis strategiaSi Tavisi adgili unda
daikavos rogorc jgufurma, aseve individualurma turebma.
jgufuri turebi SedarebiT iafia, xelmisawvdomia masobrivi turizmi-
saTvis, Tumca jgufuri turebis dros jgufis yoveli monawile unda
daemorCilos jgufuri mogzaurobebis garkveul wesebs.
mimzidveli turistuli produqtis Seqmna turoperatoris upirvelesi
amocanaa. turistuli organizaciebis saqmianobis es sfero uSualod aris
dakavSirebuli sawarmoo procesTan. organizaciis sasaqonlo politika
moiTxovs SeTanxmebuli gadawyvetilebebis miRebas warmoebasa da realiza-
cias (komercias) Soris, aseve gadawyvetilebebs, romlebic exeba turis
49
asortiments (variantulobas), momsaxurebis programebsa da turistuli
produqtis raodenobas (masas).

4.2 ტურისტული პროდუქტის სამომხმარებლო თვისებები

turistuli produqtis Seqmnisas naTeli unda iyos pasuxebi kiTxvebze:
ras iyidis turisti? ramdenadac is fuls ixdis ara sastumroSi cxovre-
bisaTvis, rac SeiZleba mis qveyanaSi gacilebiT ukeTesia, aramed axali
gancdebisa da siaxleebis gacnobisaTvis; mas ainteresebs ara bivSteqsi an
katleti restoranSi, aramed simyudrove, yuradReba, keTilganwyobili garemo.
amdenad turistuli produqtis Seqmna iwyeba misi msyidvelobiT
(momxmareblobiT) xarisxisa da Tvisebebis, turistisaTvis yvelaze mimzidveli
mxareebis gamovleniT. swored isini warmoadgenen ZiriTad orientirebs
turistuli produqtis momzadebisa da realizaciis dros.
specialistebis mier SemuSavebulia xarisxiani turistuli produqtis
ramodenime ZiriTadi samomxmareblo Tviseba:
 dasabuTebuloba _ e.i. yvela tipis momsaxurebis miwodeba
ganpirobebuli unda iyos mogzaurobis mizniT da Tanmxlebi
pirobebiT, rac efuZneba turistis moTxovnebs (zedmeti araferia
saWiro!);
 saimedooba _ produqtis realuri Sinaarsis Sesabamisoba reklamas-
Tan, informaciis sandooba (ar SeiZleba savaraudo kontigentis
motyueba!);
 efeqturoba _ turistis mxridan umciresi danaxarjebis fasad
maqsimaluri efeqtis miReba (turisti amas unda grZnobdes da
xedavdes!);
 mTlianoba _ produqtis dasrulebuli saxe, misi SesaZlebloba
sruliad daakmayofilos turistis moTxovnilebebi (pasuxi unda iyos
gacemuli TemasTan dakavSirebul yvela SesaZlo kiTxvaze!);
 garkveuloba _ produqtis moxmareba, misi mizanmimarTuleba gasagebi
unda iyos rogorc turistis, aseve momsaxure personalisTvis (igi
yvelasaTvis gasageb enaze, `erT enaze~ unda ikiTxebodes!);
 simartive eqsploataciis procesSi (saWiroa yvelam zustad icodes
Tavisi adgili da movaleoba);
 moqniloba _ produqtisa da mosaxurebis sistemis unari swrafad
moergos momxmareblis gansxvavebul tipebs da ar iyos damokidebuli
momsaxure personalis cvalebadobis procesze (unda muშaobdes
`sistema~ da ara `individi~);
 sargeblianoba _ unari, emsaxuros erTi an remodenime miznis
miRwevas (mag: dasveneba da Semecneba), daakmayofilos turistis esa
Tu is moTxovnileba.

50
 am Tvisebebis realizaciaze kontrolis uzrunvelyofa _ es pirvel
rigSi, turistis wasvlis Semdeg misi kmayofilobis xarisxis garkvevaa
(gamokiTxva, anketireba da a.S.); xolo kontroli turistuli momsaxurebis
xarisxze iwyeba ukve turistuli produqtis dagegmvis (proeqtirebis) etapze.

4.3 მიმიზიდველი ტურპროდუქტი - სტუმართმოყვარეობის ინდუსტრიის

განმსაზღვრელი მახასიათებლები
specialistebis aRiarebiT turistuli produqtisaTvis erT-erTi
Seufasebeli Tvisebaa stumarTmoyvareoba. mis gareSe nebismieri, Tundac
srulyofili, turistuli produqti iqneba usaxuri da turisti ver miiRebs
misTvis sasurvel (mosalodnel) kmayofilebas. stumarTmoyvareoba turistul
biznesSi (industriaSi) – es aris profesiuli moTxovnileba, es aris
xelovneba _ agrZnobino adamians rom moxaruli xarT misi xilviT. misi
Semadgeneli nawilebia _ Rirseba, pativiscema, personalis keTilganwyoba. es
mravalmxrivi cnebaa da Sedgeba bevri Semadgeneli faqtorebisagan:
a. xarisxiani informacia rogorc adgilobriv, aseve regionalur
bazarze dasvenebis SesaZleblobis, Semecnebisa da garTobis Sesaxeb;
imis Sesaxeb, rom turistebs elodebian da maT Sesaxvedrad
emzadebian;
b. turistuli adgilis, sawarmos, momsaxure personalis dadebiTi saxis
(imijis) Seqmna potenciuri momxmareblisaTvis (reklama, monawileoba
telegadacemebSi, saqvelmoqmedo saqmianoba da sxva);
c. momsaxure personalis Ria, daufaravi, Tumca uaRresad koreqtuli
swrafva turistebisadmi yuradRebis gamosavlenad (momsaxurebis
politika deviziT _ yvelaferi klientisaTvis);
d. klientis Txovnebisa da survilebisadmi imaTi yuradRebiani
damokidebuleba, vinc sTavazobs turistul produqts (proncipi:
kidev ra SeiZleba gakeTdes TqvenTvis?);
e. turistebze zrunva im mizniT, rom momsaxureobis miRebis procesSi
gamartivdes maTi orientaciis unari (turistebisaTvis gasageb enaze
momzadebuli Sidasafirmo informacia, obieqtebze, romlebic
Setanilia gzamkvlevebsa da bukletebSi)
f. turistebisadmi keTilganwyobili damokidebuleba, rac ayvanili unda
iyos momsaxurebis proncipis rangSi (principi: klienti – yovelTvis
marTalia!).
yvela es principi unda hqondes dadebuli safuZvlad momsaxurebis
teqnologias, rasac stumarTmoyvareobis industria hqvia. turis organizaciis
teqnologiaSi didi mniSvneloba aqvs TviT turistebis damokidebulebas
momsaxure personalisadmi da turistis mier servisisa da momsaxurebis
miRebis (rogorc procesis) fsiqologiuri aRqmis aspeqtebis gaTvaliswinebas.
es imas niSnavs, rom pirvel rigSi ixileba turistis pirovnuli interesebi
da misdami keTilganwyobili damokidebuleba.

51
 aRniSnulTan dakavSirebiT saerTaSoriso turizmSi ukve didi xania
damkvidrda turistebisadmi yuradRebis gamovlenis Semdegi normebi:
 misasalmebeli (sastarto) suveniri yvela turistisaTvis. am sakiTxSi,
sastumro momsaxurebidan gansxvavebiT, sadac, magidaze dadebuli
yvavili da tkbileulic imave funqciisaa, turebisaTvis arsebobs
suvenirebis sagnobriobis principi, rac mogzaurobis miznidan
gamomdinareobs (biznesmenisaTvis, saqmiani turebis dros es SeiZleba
iyos prospeqtebi, sasuveniro nimuSebi, vimpelebi maTTvis saintereso
saqonelze, folkloristebisaTvis - erovnuli xasiaTis suvenirebi);
sasurvelia am procesSi (misalmeba, suvenirebis gadacema), romelic
erTnairi warmatebiT SeiZleba daigegmos rogorc turis dasawyisSi,
aseve finiSze, monawileobas iRebdnen mimRebi turkompaniis
administraciis xelmZRvanelebi, da rac uaRresad mniSvnelovania,
aseTi Sexvedris Sesaxeb winaswar iyos informirebuli turistuli
jgufis TiToeuli wevri.
 turis damTavreebis Semdeg turistebisaTvis specialurad momzade-
buli diplomebis, sigelebis, samkerde niSnebis gadacema gavlil
marSrutTan dakavSirebiT (megobrul vaxSamze, romliTac
damთavrdeba programa, SesaZlebelia anonimuri anketirebac Catardes
da asec iyos ganxiluli turis rogorc pozitiuri, aseve negatiuri
aspeqtebi);
 turistebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos sareklamo furclebi,
bukletebi, gzamkvlevebi da cnobarebi, romlebic dasvenebis
adgilTan aris dakavSirebuli;
 mogzaurobis erT-erT pirvel dRes (sasurvelia sastumroSi
dabinavebis saRamos; aseve sasurvelia am Sexvedras eswrebodes
kompaniis administraciis warmomadgeneli) unda moewyos jgufis
Sexvedra gidTan da miiRon sruli informacia ZiriTadi da
damatebiTi momsaxurebis, programaSi Sesuli SesaZlo cvlilebebis
(`fors-maJori~) Sesaxeb. kargia rodesac aseT informacias Tan
axlavs videomasala
yvelaferi es, turistebisadmi stumarTmoyvrulad, e. i. mimzidvelad
gamoiyureba.
momsaxurebis organizaciisas aucilebelia gaTvaliswinebuli iqnas e.w.
`gaTavisuflebis proncipi~. e. i. klienti ganTavisuflebuli unda iyos yvela
arasasiamovno procesisagan (momabezrebeli organizaciuli zrunva, samgzavro
bileTebis SekveTa, Teatraluri da sakoncerto bileTebis SekveTa,
momsaxurebis rigSi dgoma da a. S) yvelaferi rac programiT (ZiriTadi da
damatebiTi) ekuTvnis, turistma unda miiRos sastumroSi (sasurvelia paketSi
sxva informaciasTan erTad da a.S.).

52
 momsaxurebis optimaluroba aseTive mniSvnelovani samomxmareblo
Tvisebaa. mas aqvs uSualo damokidebuleba stumarTmoyvareobasTan rac
gulisxmobs:
 momsaxurebis yvela saxis erTi donisaTvis (klasi) Sesabamisobas;
 yvela momsaxurebis turis TematikasTan Sesabamisobas;
 turis momxmarebelTa gansazRvrul miznobriv jgufze mimarTebas;
 momsaxurebis programis winaswar SeTanxmebas;
 programis moqnilobas (nebismieri momsaxurebis Secvlis SesaZleb-
loba);
 momsaxurebis racionalur Sinaarss SeTavazebuli momsaxurebis
raodenobasTan;
 momsaxurebaSi tendenciurobis ararsebobas (momsaxureba Tavs ar
unda abezrebdes);
yvela es principi gaTvaliswinebul unda iqnas jer kidev turistuli
produqtis SemuSavebis procesSi. amasTan, unda gvaxsovdes, rom arasworad
momzadebuli produqti araTu ar sargeblobs moTxovnilebiT, aramed
SesaZlebelia organizaciam dakargos potenciuri klientebic. dReisaTvis
turistul bazarze arsebuli konkurenciis pirobebSi, es Zalze mniSvne-
lovani faqtoria.

4.4 turoperatorisaTvis saWiro informacia (Tavmoyra-analizi)

TqvenTvis ukve gasagebia, rom turoperatori, es erT-erTi
umniSvnelovanesi figuraa ara mxolod konkretuli turistuli
kompaniisaTvis, aramed turizmis, rogorc dargis ganviთarebisaTvis,
ramdenadac swored turoperatoris amocanaa, manam sanam turistuli
marSrutis, turistuli paketis formirebaze daiwyebs fiqrs, Seiswavlos da
gaaanalizos yvelaferi is, rasac SeiZleba turistul-rekreaciuli resursi
vuwodoT; anu yvelaferi is, riTac SesaZlebelia dainteresdes sxvadasxva
asakisa da socialuri fenis, kulturisa da ganaTlebis, religiuri mrwamsisa
da saxelmwifos warmomadgeneli; is, rac SesaZlebelia efeqturad SeeTavazos
potenciur `klients~ da raSic SesaZlebeli iqneba man fuli gadaixados
(rogorc ZiriTadi, aseve damatebiTi momsaxurebis formatSi).
turoperatorma rom es SeZlos da turistul bazars maRalefeqturi
turistuli produqti moumzados, kidev ufro `farTod unda gaixedos~, vidre
sakuTari turistuli kompaniis sazRvrebi da Tavi mouyaros misTvis (misi
profesiuli saqmianobisaTvis) aucilebel sakmaod bevr informacias. ra Tqma
unda es nel-nela, gamocdilebis dagrovebis xarjze xdeba, magram swori
orientaciisaTvis modiT ganvixiloT konkretuli sakiTxi: turizmi
adgilobriv doneze.
specialistebisaTis kargad aris cnobili (Tqvenc male daeuflebiT
aucilebel da saWiro informaciasac da gamoimuSavebT unar-Cvevebs), rom
53
turizmi adgilobriv doneze unda ganviTardes saerTaSoriso, regionuli (am
SemTxvevaSi `regionis~ qveS igulisxmeba mag. : evropa – aRmosavleTi,
centraluri, axlo aRmosavleTi, kavkasia da a.S.), nacionaluri/saxelmwifo da
Sida regionuli (Tu saxelmwifos am tipis diferencireba aqvs. mag.
saqarTvelo: kaxeTi, imereTi, samegrelo-svaneTi da a.S.) turizmis realuri
mdgomareobisa da ganviTarebis tendeciebis gaTvaliswinebiT. cnobilia isic,
rom saerTaSoriso, regionul da nacionalur doneze isazRvreba politika,
ganviTarebis gegmebi da problemebi, kanonebi da wesebi, agreTve marketingis
strategia, radgan yvela es faqtori mniSvnelovan zemoqmedebas axdens
turizmis ganviTarebaze.
rac Seexeba adgilobriv doneze turizmis ganviTarebis dagegmvis
potenciuri SesaZleblobebis Sefasebebs da sxva informacias, migvaCnia, rom
es swored is masalaa, rac Tqveni, rogorc momavali turoperatoris,
upirvelesi yuradRebis sagani unda iyos; aRniSnuli samuSaoebis erT-erTi
upirvelesi Sedegia is, rom pasuxi gaeces Semdeg kiTxvas:
_ ra saWiro komponentebi unda arsebobdes konkretul teritoriaze turizmis
ganviTarebisaTvis?
swored es aris is aucilebeli informacia (ra Tqma unda strategiebisa
da Sesabamisi sakanonmdeblo bazis aucilebel codnasTan erTad!), risi
mopovebisa da seriozuli analizis gareSec warmoudgenelia turoperatoris
kompetenturobaze, anu Seqmnili turproduqtis xarisxze visaubroT, radgan
es komponentebia:
1. RirSesaniSnaobebi da Tavisufali drois gatarebis formebi _ sana-
xavi adgilebi da is, riTac SeiZleba turisti gaerTos adgilze
yofnis dros;
2. miRebisa da momsaxurebis infrastruqtura _ dabinavebisa da kvebis
adgilebi;
3. satransporto infrastruqtura da momsaxureba _ sabazo adgilamde
Casvlisa da Sida teritoriaze gadaadgilebis saSualeba;
4. adgilobrivi sainJinro-teqnikuri infrastruqtura _ wyalmomarageba,
eleqtrogayvaniloba, komunikacia, kanalizacia da myari
sayofacxovrebo narCenebis marTva;
5. mogzaurobebis organizeba _ turoperatorebi, turagentebi da gidebi;
6. turistuli produqciis win wamoweva da turistuli informaciis
samsaxuris arseboba _ informacia turistebisaTvis imaze, Tu ra
SeuZliaT naxon da akeTon maT konkretul adgilze yofnis dros.
turizmis, rogorc saxelmwifos (regionaluri/adgilobrivi) ganviTa-
rebis prioritetis, gansazRvrisaTvis, imisaTvis, rom safuZvlianad
CamoayaliboT konkretuli turistuli kompaniis konkretuli turistuli
programis Sinaarsi (turoperatoris umTavresi movaleoba) pirvel rigSi
saWiroa kolegebTan erTad ganixiloT Semdegi sakiTxebi:

54
 - arsebobs Tu ara am regionSi/raionSi turizmis ganviTarebisaTvis
saWiro resursebi;
- arsebobs Tu ara Sesabamisi turistuli bazari, romelzec SeiZleba
gasvla;
- ekonomikuri ganviTarebis miznebis misaRwevad esaWiroeba Tu ara
regions/raions turizmis ganviTareba (ipoviT Tu ara Tqvens adgils
konkretul regionSi?);
- aris Tu ara saWiro SromiTi resursebi turizmis ganviTarebisaTvis,
damatebiTi SromiTi resursebis Semoyvanis gareSe (SegeZlebaT Tu
ara gamoiyenoT e.w. adgilobrivi kadrebi);
- gamarTlebulia Tu ara danaxarjebi satransporto, sagzao,
kulturuli da sxva infarastruqturis ganviTarebisaTvis;
- SesaZlebelia Tu ara konkurentebis gamoCena arsebuli an SesaZlo
turistuli proeqtebidan mezobel regionebSi/raionebSi.
turizmis ganviTarebis mniSvnelovan komponents, turistebTan erTad,
warmoadgens arsebuli turistuli industria. amasTan, arsebobs rigi sxva
aspeqtebisa, romlebic aseve mniSvnelovania da romelTa ganxilva
etapobrivad mogiwevT. zogadi ganmartebiT _ imisaTvis, rom turizmma
realuri ekonomikuri mogeba moutanos Tqvens kompanias, man unda
uzrunvelyos adgilze mcxovrebi da momuSave xalxis cxovrebis donisa da
garemomcveli samyaros xarisxis amaRleba (aucilebelia Tqvens garSemo,
Tqveni saqmianobis mimarT keTili damokidebulebis Camoyalibeba).

4.5 მოგზაურობის ფორმები

mogzaurobis xasiaTis mixedviT ganasxvaveben sxvadasxva formis
mogzaurobebs. jgufuri mogzaurobis qveS Cveulebriv igulisxmeba ramodenime
piris erToblivi mogzauroba erTiani marSrutiTa da erTnairi pirobebiT.
mogzaurTa gaerTianeba erT jgufSi ganpirobebulia interesTa da
mogzaurobis miznebis erTianobiT, agreTve individualur mogzaurobasTan
SedarebiT dabali fasebiT turebze, rac ganpirobebulia jgufuri fas-
daklebebiT. saerTaSoriso normebiT jgufად iTvleba 15 da ufro meti
adamianis erToblivi mogzauroba. im SemTxvevaSi, roca jgufuri turis
RirebulebaSi Sedis mogzaurobis xarjebi, romlebic dakavSirebulia jgufis
formirebis adgilidan marSrutis mixedviT pirvel ganTavsebis saSualebamde
gadaadgilebasTan, agreTve marSrutiT ukanaskneli ganTavsebis adgilidan -
ukan, ასეთ turs zogjer uwodeben transturs.
individualuri mogzauroba warmoadgens erTi an ramdenime piris
damoukidebel mogzaurobas, romelic dakavSirebulia personaluri xasiaTis
mogzaurobasTan, rogorc wesi, ufro maRali fasebiT. saerTaSoriso
praqtikaSi individualur mogzaurebad iTvlebian mogzaurebi, rodesac
jgufSi 15 adamianze naklebia.

55
 turistul saqmianobaSi ganarCeven specializebul da socialur
turizms, agreTve organizebul da araorganizebul turizmsac.
specializebuli turizmi _ terminia, romelic gamoyenebulia im
turistTa aRsaniSnavad, romlebic yiduloben specializebul turs da
mogzauroben ama Tu im adgilis specifikuri gansakuTrebulebebis Seswavlis
mizniT, piradi gamocdilebis SeZenis, sportuli normativebis Cabarebis,
monaxulebis adgilis bunebis Secnobis mizniT, agreTve profesiuli da
mogzaurTa sxvadasxva saxis sportul-turistuli interesebis mizniT.
amasTanave aucilebelia usafrTxoebis wesebis dacva.
saerTaSoriso praqtikaSi ganasxvaveben specializirebuli turizmis
Semdeg saxeebs: saTavgadasavlo (`rbili~ da `magari~), ekoturizmi, eTnikuri
(nostalgiuri), sasoflo, fermeruli, ekologiuri turizmi, sabavSvo-
saymawvilo da sxva. B
bolo periodSi sainformacio qselebis ganviTarebasTan dakavSirebiT
gavrcelebas poulobs alternatiuri turizmi, rodesac mogzaurobis
organizatorad gamodis ara turoperatori, aramed TviT turisti, romelic
iyenebs calkeuli turistuli momsaxurebebis SemsrulebelTa sareklamo
masalebs da ukveTavs am momsaxurebebs damoukideblad sainfomacio
sistemebis daxmarebiT. sxvagvarad mas araorganizebul turizmsac uwodeben.
Tumca araorganizebul turizmSi gaerTianebulni arian agreTve is
damoukidebeli turistebi, romlebic megobarTa, axlobelTa da nacnobTa
gamocdilebasa da kavSirebs iyeneben. araorganizebuli turizmis
sawinaaRmdego formaa organizebuli turizmi.
mogzaurobis marSrutebi da turistuli mogzaurobis programa

mogzauroba (gamgzavreba, turi) nebismier SemTxvevaSi xorcieldeba

winaswar SerCeuli marSrutiTa da monaxulebis (yofnis) programiT da
gaaCniaT gansazRvruli xangrZlivoba da mizani.

marSruti _ turistis moZraobis gzaa, romelზეc aRniSnulia yvela iს

geografiuli punqti da adgili, rasac Tanmimdevrulad gaivlis turisti
mogzaurobisas, transportis miTiTebuli saxeobiT. transportis am saxeobebs
turisti iyenebs marSrutze gaCerebis punqtebs Soris gadasaadgileblad.
marSruts gaaCnia dasawyisi _ turistisaTvis pirveli turistuli
momsaxurebis aRmoCenis adgili da dasasruli _ bolo turistuli
momsaxurebis aRmoCenis adgili.
ganasxvaveben xazobriv, wriul, radialur da kombinirebul marSrutebs.

56
 xazobrivi marSruti iseTi moZraobaa, romlis dasawyisi da dasasruli
sxvadasxva geografiul punqtebSi xorcieldeba (ix. nax. 1)

S 1P 2P F

nax. 1. xazobrivi marSruti

wriuli marSruti iseTi marSrutia, roca mogzauroba iwyeba da

mTavrdeba erTi da igive geografiul punqtSi. magaliTad, turi antaliaSi,
rodesac Tbilisidan gamgzavrebuli turistebi isev TbilisSi brundebian. (ix.
nax. 2)

1P
S
2P

F 3P

nax. 2. wriuli marSruti

radialuria iseTi marSruti, roca mogzauroba iwyeba da mTavrdeba erT

geografiul punqtSi, magram am punqtidan turisti aseve axorcielebs
mogzaurobas sxva punqtebSic da ukanve brundeba igive punqtSi. (ix. nax. 3)

2P
S
1P

F 3P
nax. 3. radialuri marSruti

57
 kombinirebuli marSruti es iseTi marSrutia, romelic Tavis TavSi
moicavs xazobrivi, wriuli da radialuri marSrutebis elementebs
sxvadasxva kombinaciiT. (ix. nax. 4)

1P

S 1P 2P F

2P

nax. 4. kombinirebuli marSruti

marSrutze SeiZleba gamoyenebuli iqnas sxvadasxva satransporto

saSualebebi, romelTac ewodebaT SidasamarSruto satransporto
saSualebebi.
turistuli mogzaurobis programa esaa marSrutze turistTa gaCerebis
punqtebSi turistul RonisZiebaTa gegma TariRisa da drois miTiTebiT.
magaliTad, sastumroSi an turistuli monaxulebis adgilze misi
daTvalierebis (eqskursiis), kvebis mizniT yofnis programa da sxva.
mogzaurobis (yofnis) tipiuri Tu individualuri programa warmoadgens
mogzaurisaTvis miyiduli da xelSekrulebaSi miTiTebuli turistuli
momsaxurebis realizaciis gegmas, damatebiTi momsaxurebebi waredgineba
turists uSualod yofnis adgilze calke gadaxdis Sesabamisad (Tu
damatebiT sxva ram araa SeTanxmebuli xelSekrulebiT).
monaxulebis adgilze yofnis an gamgzavrebis xangrZlivoba warmoadgens
umniSvnelovanes statistikur maCvenebels, romelic mTavar rols TamaSobs im
maqsimaluri დროის gansazRvrisas, romlis Semdegac monaxuleba ukve aRar
iTvleba turistulad. saerTaSoriso kanonmdeblobiT maqsimaluri vada 1
welia.
monaxulebis xangrZlivoba ganisazRvreba saaTebis raodenobiT
(erTdRiani mnaxvelebisaTvis) da RamisTevaTa raodenobiT (turistebisaTvis).

58
 taim - auti

1. gameoreba – codnis dedaa!

 ra aris individualuri turi?
 ra aris jgufuri turi?
 daasaxeleT xariსxiani turistuli produqciis samomxmareblo Tvisebebi;
 ra aris stumarTmoyvareoba turistul biznesSi?
 ra faqtorebiT ganisazRvreba stumarTmoyvareoba turistul biznesSi?
 ra normebiT ganisazRvreba turistisadmi yuradRebis gamovlenis xarisxi?
 ras niSnavs `momsaxureobis optimaluroba~ turistul biznesSi?
 ra saWiro komponentebi unda arsebobdes regionSi turizmis ganviTarebisaTvis?
 ra sakiTxebis ganxilvaa saWiro tur-programis Sinaarsis Camosayalibeblad?
 ra aris individualuri mogzauroba?
 ra aris specializebuli turizmi?
 ras warmoadgens `alternatiuli~ turizmi?
 ra aris mogzaurobis marSruti da rogori tipis marSrutebi aris?
 ra aris turistuli mogzaurobis programa?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

 საქართველო სტუმართმოყვარე ქვეყანაა; ქართულ სტუმართმოყვარეობაზე ლეგენდებს

ყვებიან და ა.შ. - დაუსრულებლად! განმარტე, რას ნიშნავს ეს ლეგენდარული
სტუმართმოყვარეობა, რისი „გადატანა“ შეგვიძლია ტურიზმში, როგორც ბიზნესში და „რამ
შეიძლება შეგვიშაოლოს ხელი (რისი „გადატანა“ არ ღირს!)?

საპრეზენტაციო დავალება
 შეიმუშავეთ ტურისტული კომპანიის წესდების პროექტი; შეეცადეთ კომპანიას, წესდების
შესაბამისად, გამოკვეთილი ტურისტული ორიენტაცია ჰქონდეს (ან მიმართულებების, ან
გეოგრაფიული არეალის შესაბამისად). შეეცადეთ დაასაბუთოთ თქვენი ამგვარი
გადაწყვეტილება;
 თუ შეძლებთ ტურისტული კომპანიის სახელი მიმზიდველად და მიზნობრივად (სახელის
წამკითხველი სწორად ხვდებოდეს ვისზე/რაზე არის საუბარი, ვინ-სად იწვევს)
გამოიყურებოდეს - მთლად უკეთესი!

59
 Tavi 5. momxmarebelTa momsaxureba

წინამდებარე თავის მიზანი: ტუროპერატორის საქმიანობა, თავისი შინაარსით,

მომხმარებელთა მომსახურებაა; ეს რთული და მრავალასპექტიანი საქმიანობაა, რაც
შესაბამის ცოდნას მოითხოვს. შენ უკვე დაიწყე ცოდნის აღმართზე სიარული - წარმატებას
გისურვებთ!

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- ტურისტული მომსახურების კლასები;

- მომსხაურების პაკეტი - ძირითადი და დამატებითი მომსახურება;
- მომსხაურების პაკეტი -შეკვეთილი, ინკლუზივ და ინსენტივ ტურები;
- მომსხაურების პაკეტი -ტურპაკეტის ფორმირებაზე მოქმედი ფაქტორები;
- მომსხაურების პაკეტი -ტურპაკეტის ფასის განსაზღვრა;
- ფასწარმოქმნა ტურიზმში.

5.1 momsaxurebis klasi

momsaxurebis klasi gamoiyeneba SeTavazebuli mosaxurebis xarisxis
aRsaniSnavad. imis gamo, rom turistuli produqti aris kompleqsuri (Sedgeba
sxvadsxva momsaxurebisagan), da amasTan erTad aqvs Tavisi gansxvavebuli Sida
gradacia (sastumro, transporti, kveba da a. S.), gayidvisas turistis winaSe
Cndeba problema SemoTavazebuli (Sesabamisad realizebuli) produqtis
xarisxTan dakavSirebiT. turebisa da momsaxurebis programebis klasis
dasadgeni normatiuli standartebi ar arsebobs rogorc CvenTan, aseve
saerTaSoriso bazarze. amis gamo turoperatorebi da turagentebi
turistuli produqtis bazarze gatanisa da gayidvisas turis momsaxurebis
dones pirobiTad aRniSnaven Semdegi kategoriebiT: `luqsi~, pirveli klasi,
turistuli klasi, ekonomikuri klasi.
klasi `luqsi~ – aRniSnuli klasis turis organizebisas, rogorc wesi,
iTvaliswineben yvelaze maRali klasis momsaxurebas. xuTvarskvlaviani
sastumroebi da feSenebeluri (kategoriis armqone) motelebi, gadafrenebi
pirveli klasiT an biznes-aviaciis TviTmfrinavebiT, kveba feSeneblur res-
tornebSi, aucilebeli momsaxurebiT, `luqsi~ klasis manqanebze indivi-
dualuri transferi (`limuzin-servisi~), gidis individualuri momsaxureba
da a.S. aseTi tipis turebis SeTavazeba xdeba rogorc VIP-momsaxureba.
pirveli klasi – esec sakmaod maRali donis momsaxurebaa, 4-5 vars-
kvlaviani sastumroTi, gadafrena biznes-klasiT, kargi samzareulo da
asortimentis farTo arCevani, SesaZlebelia `Sveduri magidis~ varianti,
individuluri transferi, gidis kuratoroba.
turistuli klasi – momsaxurebis yvelaze masiuri varianti, romelic
iTvaliswinebs ganTavsebas 2-3 varskvlavian sastumroSi (damokidebulia qve-
yanaze), regulirebuli aviareisis ekonomklasiT mgzavroba (dasaSvebia

60
Carteri), kveba `Sveduri magidis~ sistemiT, jgufuri transferi (turistebs
xvdeba avtobusi, romelsac gadahyavs sastumroSi).
ekonomikuri klasi – es momsaxurebis yvelaze iafi formaa. rogorc
wesi am klasiT sargebloben studentebi da dabali SeZlebis adamianebi. aR-
niSnuli programa iTvaliswinebs minimalur da ara maRalxarisxovan momsa-
xurebas. ganTavseba 1-2 varskvlavian sastumroSi, saerTo sacxovreblebSi,
patara kerZo da kooperatiul sastumroebSi, sadac servisi TviTmomsaxurebis
donezea, kveba SeiZleba saerTod ar iyos gaTvaliswinebuli, SeiZleba
gaTvaliswinebuli iyos sauzme `Sveduri magidis~ tipze standartuli
evropuli meniuTi; gadafrenebi, rogorc wesi, Carteruli reisebiT; Sexvedra
da gacileba SeiZleba ganxorcieldes sazogadoebrivi transportiT. erTi
sityviT yvelaferi ekonomiurad da iafad. gasaTvaliswinebelia is garemoeba,
rom iafi sulac ar niSnavs uxarisxos.
aqve unda aRvniSnoT, rom yvela es dayofa pirobiTi xasiaTisaa da xSir
SemTxvevaSi ganxvavdebian erovnuli xasiaTidan da Cvevebidan gamomdinare.
nebismier SemTxvevaSi, turis yidvis dros, aucilebelia nebismieri
momsaxurebisa da misi konkretuli Sinaarsis dazusteba.

5.2 momsaxurebis paketi

5.2.1 ძირითადი და დამატებითი მომსახურება

kompleqsuri momsaxureba moicavs turistuli servisis nakrebs (tur-
paketi). momsaxureba turizmSi sxvadasxvagvaria: ganTavseba, kveba, gadayvana,
saeqskursio, dasvenebiT-gasarTobi da sayofacxovrebo momsaxureba, sportuli
da sakurorto programebi, turistuli mogzauroba da mravali sxva.
turistul praqtikaSi moqmedebs (miRebulia) cneba ZiriTadi da dama-
tebiTi momsaxurebis Sesaxeb. ra gansxvaveba maT Soris? samomxmareblo Tvi-
sebebidan gamomdinare maT Soris raime proncipuli sxvaoba ar aris. maga-
liTad, Tu eqskursia Sedis programaSi da turists misi Rirebuleba gadax-
dili aqvs, igi ZiriTadi momsaxurebaa, xolo Tu igive eqskursia programaSi
ar iyo, magram turistma moiTxova da gadaixada misi Rirebuleba, igi dama-
tebiTi momsaxurebaa. aqedan gamomdinare, gansxvaveba ZiriTad da damatebiT
momsaxurebas Soris mdgomareobs maT damokidebulebaSi sastartod SeZenil
turpaketTan.
ZiriTadi turistuli poduqti Cvens sinamdvileSi aris kompleqsuri
momsaxureba, anu momsaxurebis standartuli nakrebi, romelsac turisti
yidulobs erT `paketSi~.

5.2.2 შეკვეთილი და ინკლუზივ ტურები

Tanamedrove turistuli produqtis formirebas axorcielebs
turoperatori. turoperatoris ZiriTad turistul produqts warmoadgens
turi. turis formirebaSi igulisxmeba vadebis, miznebis mixedviT

61
urTierTdamokidebuli, fasSi da xarisxSi SeTanxmebuli xelSekrulebebis
Sedgena da misi wardgena Sesabamisi dajavSniT.
saqmianobis klasikuri sqemis mixedviT _ turoperatori axorcielebs
turistuli produqtis mxolod sabiTumo gayidvas turistul saagentoebze,
romlebic SemdgomSi axdenen produqtis ganawilebas da hyidian.
uSualod momxmarebelze turebis sacalo gayidvas turistuli saagento
axorcielebs; zogjer turoperatori Tavis daqvemdebarebaSi ayalibebs
gansakuTrebul qvedanayofs, romelic ara mxolod turistebis momsaxurebiT,
aramed mTeli saagentos saqmianobis koordinaciiT aris dakavebuli. praqtika
gviCvenebs, rom turizmis sferoSi turoperatorebis raodenoba araumetes 5
procentia, xolo turistuli saagentoebis _ 95 procenti.
turoperatori pasuxs agebs momxmareblis winaSe. momxmarebeli swored
misgan iRebs momsaxurebis pakets, romelSic bevri sxvadasxva sawarmos
momsaxureba Sedis. es pasuxismgebloba gulisxmobs turoperatoris garkveul
garantiebs. sxvadasxva qveyanaSi pasuxismgeblobis gansxvavebuli donea
dadgenili.
momsaxurebis paketi (turpaketi) – es aris turoperatoris mier Seqmni-
li turistuli produqti, romelic Sedgeba momsaxurebaTa garkveuli nak-
rebisagan: gadayvan, ganTavseba, kveba, eqskursiebi da a.S. turistebisaTvis
momsaxurebis paketi yalibdeba mogzaurobis miznidan da dasvenebis turistis
mier SerCeuli saxis mixedviT, misi moTxovnebis Sesabamisad.
turisa da misi paketis formirebisas SesaZlebelia turistebTan
muSaobis 2 varianti: a) SekveTili turebis formireba-realizacia da b)
inkluziv-turebis formireba-realizacia.
SekveTili turi – SekveTili turis gayidvisas programis formireba da
momsaxurebis Semadgenlobis (saxeebis) kompleqtacia warmoebs turistis
surviliT da uSualo monawileobiT. mas sTavazoben asarCevad momsaxurebis
sxvadasxva saxes im servisebidan, romelic gaaCnia dasvenebisaTvis (mog-
zaurobisaTvis) SerCeul adgils:
 ganTavseba _ sxvadasxvagvari adgilmdebareobis, tipis, donisa da a.S.
Sesabamisad;
 kveba _ sxvadasxva varianti (sruli, an naxevradpansioni, an kvebis
gareSe), `Sveduri magida~ an `a la karti~ momsaxurebiT da a.S.;
 saeqskursio, dasasvenebel-gasarTobi RonisZiebebi _ SerCevis
mixedviT;
 satransporto momsaxureba _ aviareisebis, sarkinigzo da saavtomo-
bilo mgzavrobis variantebi;
 sportuli da sakurorto momsaxureba _ aseTi programebis arCevanis
SesaZlebloba an trekingis, samTo gasvlebis SesaZlebloba;
 savizo da, saWiroebis SemTxvevaSi, sadazRvevo momsaxureba da a.S.
62
 rogorc iyo aRniSnuli, turisti TviTon monawileobs Tavisi das-
venebisa Tu mogzaurobis programebis SedgenaSi. turistis mier SerCeuli
momsaxurebebi ikribeba turis programad, isazRvreba misi fasi, rasac
turisti ixdis paketis SeZenisas.
rogorc wesi, aseTi SekveTebi formdeba saagentoebSi da Semdeg xvdeba
realizaciisaTvis turoperatorTan. SekveTebis maRalxarisxovani da
operatiuli Sesrulebis uzrunvelyofis mizniT dReisaTvis saerTaSoriso
turizmSi farTod gamoiyeneba kompiuteruli teqnikis SesaZleblobebi, rom-
lis momxmareblebi arian msoflios turistuli (saagento da operatoruli)
kompaniebi. saerTaSoriso turizmSi aqtiurad iyeneben kompiuterisa da faqsis
SesaZleblobebs, romelTa daxmarebiT operatiulad (1-1.5 saaTSi) SesaZlebe-
lia nebismieri paketis formireba, fasis Camoyalibeba da savaWro garigebis
gaformeba (es yvelaferi im SemTxvevaSi, Tu receptiul turoperators,
rogorc ukve iyo aRniSnuli, xelSekrulebebis safuZvelze SeZenili aqvs
yvela is servisebi, romlebzec aris, an SeiZleba iyos moTxovnebi).
inkluziv turi (IT). es aris winaswar, klientTan Sexvedramde, dagegmili
da Camoyalibebuli momsaxurebis nakrebi, romelic orientirebulia
dasvenebis an turizmis konkretul saxeobaze, aseve turistTa garkveul
socialur da asakobriv jgufze. yvelaze popularul inkluziv-turebs war-
moadgens samarSruto turebi, rodesac jgufi avtobusiT mogzaurobs
ramodenime qalaqSi an qveyanaSi. aseTi turis momzadebisa da Catarebis
Tavisebureba (yvelasaTvis erTiani programa, zusti da mkacri grafiki) ar
iZleva saSualebas, rom is iyos SekveTili. inkluzivebia aseve sakruize, hob-
turebi da a.S.
inkluziv turis realizaciisas misi momsaxurebebis Semadgenloba ar
icvleba. klientma igi unda iyidos mTlianad, an ar iyidos saerTod.
inkluziv turiebis Rirebulebis udides nawils Seadgens transporti-
rebisa da ganTavsebis xarjebi, SedarebiT naklebs – kveba. danarCeni momsa-
xurebebis, maT Soris saeqskursio, xarjebi Seadgenen mTeli Rirebulebis
mcire nawils.
inkluziv turebi iZleva saSualebas moxdes specialuri saaviacio
tarifebis gaangariSeba, romlebsac aviakompaniebi aZleven turkompaniebs
swored am turebisaTvis. inkluziv turi turistuli tarifisaTvis, sahaero
transportis saerTaSoriso organizaciis (IATA) moTxovnebis Sesabamisad, unda
Seicavdes sul mcire sam momsaxurebas: aviagadafrenebi, sastumroebSi
ganTavseba mTel marSrutze da kidev erTi, nebismieri damatebiTi momsaxureba
(eqskursia, avtotransportis arenda da a.S.).
miuxedavad aseT turebze moTxovnebis meryeobisa, maT mainc aqvT gark-
veuli `rezervi~ Semdgomi ganviTarebisaTvis:
 kompleqsuri mogzauroba mTlianad Rirs ufro iafi, vidre calk-
calke nayidi momsaxurebaTa nakrebi;

63
  tursaagentosaTvis iolia klientisaTvis rekomendaciebis Camoya-
libeba, ramdenadac programa da fasebi winaswar cnobilia;
 metia SesaZlebloba aCveno Seni produqtis mimzidveloba.
inkluziv-turis uaryofiT mxareebs (naklovanebebs) miekuTvneba:
 turis SemadgenlobaSi iseTi momsaxurebis arsebobis SesaZlebloba,
romelic ar ainteresebs calkeul klients;
 programebis zedmeti gadatvirTva (im motiviT, rom misaRebi iyos
bevrisaTvis);
 aseTi produqtis reklama izidavs ara yvelas, aramed klientebis
garkveul kategorias.
inkluziv-turis erT-erTi gavrcelebuli saxea insentiv-turizmi.
insentiv-mogzauroba menejmentis erT-erTi saSualebaa, romelsac iyeneben
firmis xelmZRvanelebi TanamSromlebis Sromis nayofierebis gazrdis mizniT.
kompaniebi turistul mogzaurobebs miiCneven TanamSromlebis waxalisebis
yvelaze efeqtian saSualebad. insentiv-turs sxva turTan SedarebiT sxva
maxasiaTeblebi aqvs:

1. turze SeTanxmeba xdeba mogzaurobამდე 1-2 wliT adre, radgan

programis realizacia gaTvlilia grZeli periodisaTvis;
2. turi organizebulia ise, rom turisti ar ejaxeba mogzaurobis
momzadebasTan da mimdinareobasTan dakavSirebul problemebs. agreTve,
insentiv-turiT mogzauri turistebi Zalian momTxovni arian momsaxurebis
xarisxisadmi;
3. mogzaurobis organizeba xdeba, rogorc wesi, arasezonis dros (es ar
exeba Sobis da axali wlis dResaswaulebs);
4. dajildoebuli TanamSromlebis 90 procenti mogzaurobs meuRlesTan
erTad;
5. aseTi mogzaurobis programa xSirad moicavs saqmian RonisZiebebs,
prezentaciebs, gamocdilebis gaziarebasa da swavlebas.
XX saukunis bolosaTvis turistul bazarze momxdar cvlilebebTan
dakavSirebiT, rac gamoixateba erTiani turistuli produqtis diversifika-
ciis tendenciiT, gaizarda moTxovna SekveTil, individualur turebze. ტu-
ristuli firmebi iZulebuli arian gaiTvaliswinon turistebis moTxovnebi,
romlebic yovelTvis cdiloben miiRon maqsimaluri Tavisufleba turis
amorCevisas. amitom firmebi aseT turistebs sTavazoben momsaxurebis mxolod
nawils, Sesabamis nakleb fasad, xolo momsaxurebis danarCen komponentebs
turistebi TviTon SeiZenen adgilze.
Taviseburi problemebiT xasiaTdeba operatoris saqmianoba SekveTili
turebis formirebisa da Semdeg maTi realizaciis procesSi.

64
 SekveTili turebis organizebaze orientirebis SemTxvevaSi
turoperators aucileblad esaWiroeba mudmivad hqondes garkveuli
adgilebis kvotebi sastumroebSi (konkretuli SekveTis gareSe), garToba-
dasvenebis sxva obieqtebze (aseT SemTxvevaSi SesaZlebelia sxvadasxva
tipis/moTxovnilebebis mqone klientebis survilebis adeqvaturi
dakmayofileba). gayidvebis dros SesaZlebelia sxvadasxva tipis SekveTebis
(survilebi) warmoSoba. mas uxdeba muSaoba turistebTan, romlebic
ganTavsebulni arian sxvadasxva sastumroSi. gacilebiT iolia movaTavsoT
isini erTad da amiT gavaioloT momsaxurebis organizacia – rogorc
inkluzivis SemTxvevaSi.
turistul bazarze ukanaskneli aTwleulis ganmavlobaSi momxdar
cvlilebebTan dakavSirebiT, romlebic SeiZleba davaxasiaToT rogorc tu-
ristuli konveiridan (konveiruli momsaxurebidan) diferencirebul momsa-
xurebaze gadasvla, SeimCneva SekveTili turebis wilis zrda inkluziv-
turebTan mimarTebaSi. firmebi iZulebuli arian gaiTvaliswinon turistebis
fsiqologia, romlebic yovelTvis aRweven momsaxurebis SerCevaSi Tavi-
suflebis maqsimums: es aisaxeba aseve SekveTil da inkluziv turebSi momsa-
xurebaTa raodenobis Semcirebis evoluciur tendenciaze. turistul
kompaniebs am Semcirebebisaken ubiZgebs konkurentuli brZolac da survilic
_ gavidnen bazarze rac SeiZleba iafi produqtiT. faqtiurad, programidan
garkveuli servisebis moxsnis safasurad iqmneba SedarebiTi siiafis iluzia.
magaliTisaTvis, Zalze bevri kompaniebi maT mier SeTavazebul turebSi
toveben mxolod inkluziv-turisadmi wayenebuli saerTaSoriso moTxovnebis
minimums (3 servisi) – gadafrena, sastumroSi ganTavseba mTel marSrutze da
transferi aeroportSi da ukan. sxva danarCen saWiro momsaxurebebs
turistebi yiduloben ukve adgilze damatebiTi gadasaxadebis xarjze.
rogorc ukve iyo aRniSnuli, yvela turistuli mogzauroba xorci-
eldeba jgufur, an individualur safuZvelze, turistis xasiaTidan da
biujetidan, aseve turis Taviseburebebidan gamomdinare. individualuri
mogzauroba (rogorc wesi, es SekveTili turia) turists aniWebs did
Tavisuflebasa da damoukideblobas, Tumca Zviria. jgufuri mogzauroba
(ufro xSirad inkluziv-turi) ufro iafi da xelmisawvdomia masiuri turi-
zmisaTvis, Tumca, am SemTxvevaSi, yoveli monawile unda daemorCilos erTian
sqemas da wess.
SekveTili, individualuri turebis organizacia, rogorc ukve iyo
aRniSnuli, Zalze Sromatevadi saqmea, romelic moiTxovs kompiuteruli
sistemebis gamoyenebas bronirebis, dispeCerizaciis, gaangariSebebisa da sxva
operaciebis dros. SekveTili individualuri turi, ekonomikuri
TvalTaxedviT, firmisaTvis momgebiania, ramdenadac iZleva met Semosavals
erT turistze gaangariSebiT. Sesabamisad, saqarTveloSi turizmis
ganviTarebis strategiis formirebisas, unda ganisazRvros individualuri
turizmis adgili da Catardes am kuTxiT Sesabamisi kvleviTi samuSaoebi,
damuSavdes adeqvaturi turistuli produqti.
65
 5.2.3 turpaketis formirebaze moqmedi faqtorebi
paket-turi (tur-paketi) _ es aris momsaxurebis kompleqsi, romelic
SeeTavazebaT individualuri an jgufuri turis dros, romelic gaTva-
liswinebulia momxmarebelTa farTo wreze da romelSic, transportirebis
garda, Sedis ganTavseba, gidis momsaxureba, kveba da sxva.
turpaketis formirebaze moqmedi faqtorebia:
 mocemul marSrutze mogzaurobis moTxovnis arseboba;
 materialuri bazis, infrastruqturisa da momsaxurebis SesaZleb-
lobaTa arseboba;
 avia da sxva satransporto kompaniebTan urTierToba;
 gamgzavn da mimReb qveynebs Soris urTierToba;
 urTierToba partnior turistul organizaciebTan (servisebis
momwodeblebTan);
 mimReb qveyanaSi turizmis ganviTarebis done;
 mimReb qveyanaSi politikuri stabiluroba.
unda aRiniSnos, rom politikuri stabilurobis momenti Zalze sayu-
radReboa turoperatorisaTvis strategiis gamomuSavebis procesSi. cnobilia
araerTi faqti, rodesac swored am mizezis gamo mkveTrad daeca turistebis
odenoba sxvadasxva qveyanaSi. Sesabamisad seriozulad izarales
turoperatorebma, romlebmac ver SeZles pereorientireba. Tumca unda
aRiniSnos, rom stabilurobis miRwevisTanave mdgomareoba kvlav swordeba. es
gansakuTrebiT exeba qveynebs Tbili klimatiTa da misaRebi fasebiT.

5.2.4 ტურპაკეტის ფასის განსაზღვრა

turistuli paketis warmatebis safuZveli _ fasia, romliTac esa Tu is
turi eTavazeba bazars. faswarmoqmnaSi yvelaze mobilurebi arian
specializirebuli turoperatorebi, romlebsac aqvT erTaderTi, garkveuli
gagebiT unikaluri, turpaketi. isini paketis fass gansazRvraven momsaxurebis
SeZenaze gaweuli xarjebiT, romelsac emateba sxva xarjebis saangariSo
sidide da mogebis garkveuli procenti.
masiuri bazris turoperatorebi ZiriTadad orientirebuli
(damokidebuli) arian konkurentebis fasze, gansakuTrebiT maSin, rodesac
fasebi iklebs (e.w. `mkvdari sezoni~).
turpaketis fasis gansazRvrisas, turoperatorebi iTvaliswineben
bazris lideris fasebs. msxvili turoperatorebi amcireben xarjebs da amiT
ar aZleven Sanss Tavis konkurentebs warmatebas miaRwion faswarmoebaSi.
faswarmoqmnaSi yvelaze metad gamoyenebuli meTodia fasebis xarjebze
orientireba, anu iangariSeba turis TviTRirebuleba da emateba mogebis wili.
mogebis procenti, romelic ideba turpaketis fasSi sxva xarjebis
(fondebSi gadaricxvebis, saxelfaso fondis) dasafarad da sufTa mogebis
66
misaRebad, meryeobs 15-30% Soris. ar SeiZleba dagvaviwydes turizmSi fasebis
gaangariSebisas rigi Taviseburebebi. magaliTad, Tu sezonur programaSi
garkveuli adgilisaTvis gamoyenebulia xangrZlivvadiani Carteruli reisebis
seria, sastumroSi ganTavsebis principi `book to back~ (`jgufi gavida - jgufi
Sevida~, dRe ar ikargeba), xarjebi iangariSeba garkveuli adgilebis
dasajdomi adgilebis mqone, garkveuli tipis TviTmfrinavis raRac `N~
raodenobis gafrenebiT, rasac emateba TiTo carieli frena sezonis TavSi da
boloSi (es is SemTxvevaa, rodesac gansazRvrulia bazari, aris kontigenti,
gaformebulia xelSekrulebebi da saWiroa gegmazomieri transportireba). es
aris sezonuri Carteruli programis sruli xarjebi. is iyofa Semosvlebis
raodenobebze _ es aris erTi frenis fasi, romelic Sedis paket-turis fasSi.
amasTan, turoperatorebi, fasis xarjviTi meTodiT gaangariSebisas,
rodesac iyeneben marketigis monacemebs, orientirs akeTeben saSualo sabazro
fasebze. es aris konkurenciis pirobebSi gadarCenis aucilebeli instrumenti.
turizmSi fasebi asaxaven moTxovnebis cvalebadobas wlis sxvadasxva
periodSi, rodesac xarjebi da Semosavlebi ganawilebulia araTanabrad.
fasebi klebulobs e.w. `mkvdari sezonis~ periodSi da imatebs pikis dros. es
aris gavrcelebuli movlena SedarebiT nakleb specializirebul operatorTa
Sorisac, romlebic iyeneben faswarmoqmnis naklebad rTul teqnikas mogebis
miRebisaTvis.
faswarmoqmnis strategia ganviTarebis stadiaSia, gansakuTrebiT paket-
turebis, rogorc yvelaze masiuri produqtis, formirebisas. maTi fasi
SeiZleba damokidebuli iyos ara mxolod turistuli momsaxurebis bazris
mdgomareobaze, an konkurenti operatorebis fasebze, aramed sxva turebis
fasebzec.
sxvadasxva qveynebSi arsebuli Cvevebisa da tradiciebis
gaTvaliswinebiT, aucilebelia mimReb mxaresTan winaswar iyos SeTanxmebuli
yvela is gadasaxdeli, rasTanac SeiZleba Sexeba hqondes turistebs da
Setanili iqnas isini paketis RirebulebaSi. Tu es sakiTxebi winaswar ar iqna
SeTanxmebuli, maSin SesaZlebelia turistebs mouwioT damatebiTi gadaxdebi,
rac ewinaaRmdegeba kompleqsuri turebiT mogzaurobis wesebs.

5.2.5 ფასწარმოქმნა ტურიზმში

faswarmoqmnis marketinguli aspeqtebi.
faswarmoqmna aris konkretul saqonelsa Tu momsaxurebaze fasis
dadgenis procesi. zogadad, fasi udris momsaxurebisa Tu saqonlis warmoebis
da realizaciis TviTRirebulebisa (danaxarjebis) da sawarmos normatiuli an
faqtiuri mogebis jams.
faswarmoqmnis procesisadmi turizmSi sami midgoma arsebobs.
pirveli - turproduqtis Semadgeneli elementebis (transporti, kveba,
cxovreba, Tavisufali dro) mixedviT fasebis formireba.

67
 meore - fasebis gansazRvra bazarze turproduqtis win wawevis
(promouSeni) etapebis mixedviT.
mesame - turistuli sawarmos ganviTarebis strategiaze dafuZnebiT
fasebis gansazRvra.
turproduqtis win wawevasTan dakavSirebuli erT-erTi midgoma
dafuZnebulia sabaziso tur-sawarmoebSi (dasasvenebeli saxlebi,
pansionatebi) fasebis formirebaze.
danaxarjebisa da mogebis jamisagan Sedgeba sawarmos sabiTumo fasi.
turistuli dargis sabiTumo fasi Seicavs sabaziso sawarmos
TviTRirebulebasa da turoperatoris momarageba-gasaRebiT fasdaklebas.
sacalo fasi Sedgeba dargis sabiTumo fasisa da turagentis
fasdaklebisagan.
warmogidgenT am ganmartebebs cxrilSi 5.1.
bazarze turproduqtis win wawevis etapebis mixedviT fasis formireba.

sabaziso sawarmo turoperatori turagenti

TviTRirebuleba + mogeba

100+20 10+5 10+5

sawarmos sabiTumo
fasi = 120
turistuli dargis sabiTumo fasi = 135

turproduqtis sacalo fasi = 150

cxrilSi mocemuli pirobiTi cifrebi dargis faqtiur mdgomareobas

asaxaven. ნormatiuli (saSualo-dargobrivi) mogeba daaxloebiT 20-30%
Seadgens, xolo turoperatoris (agentis) fasdakleba 5-15% farglebSi
meryeobs. fasdakleba _ saqonlis realizaciisaTvis momsaxurebis fasi
saboloo momxmareblisaTvis - is unda Seicavdes turfirmis danaxarjebis
anazRaurebas (fasdaklebis pirveli nawili) da mogebis momtanic iyos.
(fasdaklebis meore nawili)
maSasadame, fasis yoveli momdevno saxeoba Seicavs wina saxeobas misi
Semadgeneli nawilis saxiT. saxelmwifo uflebamosilia sakuTari
Sexedulebisamebr gazardos an Seamciros fasebi calkeul momsaxurebebsa an
saqonelze gadasaxadebis dawesebis gziT..
faswarmoqmnis kidev erTi midgoma firmis ganviTarebis mizans, misi
strategiis gansazRvras ukavSirdeba.
ganvixiloT faswarmoqmnis 5 etapi.

68
 1.arsebuli viTarebis Sefaseba, firmis qcevaze (fasebze) moqmed
faqtorTa gamovlena. im firmebis mdgomareobis Sefesebisas, romlebic
socialuri turebis realizaciiT arian dakavebulni, aRsaniSnavia is, rom
mosaxleobis umravlesobis gadaxdisunarianobis done dabalia; Cveni qveynis
sawarmoebis materialur-teqnikuri bazis mdgomareoba kritikulia. amasTan
erTad, turmomsaxurebis fasebi SedarebiT maRalia, rac xarisxs ar
Seesabameba. an turfirmebi saerTod ar sTavazoben momxmarebels am produqts,
an masze ar arsebobs moTxovna.
2. turfirmis ganviTarebis miznis dadgena (faswarmoqmna). sabaziso
sawarmoTa Semosavlebis uzrunvelyofa. mogebis miReba.
3. firmis ganviTarebis miznis gansaxorcieleblad meTodis SerCeva
(faswarmoqmna). sabaziso sawarmoebSi kosmetikuri remontis Catareba,
sareklamo kampaniis ganxorcieleba, kontraqtebis dadeba (maT Soris
fiuCersuli (samomavlo) kontraqtebic.
4. firmis moqmedebis sabazro koreqtireba (safaso taqtika). socialur
turebze didma moTxovnam SeiZleba ganTavsebis saSualebaTa ukmarisoba
gamoiwvios, amitomac aucilebelia damsvenebelTa momsaxurebis
gaTvaliswineba კონკრეტულ ვადიანი საგზურების (მაგ: დასასვენებელ სახლებში და
პანსიონატებში სამკურნალო-გამაჯანსაღებელი „კურსოვკების“ სახით) sistemis
mixedviT. dabali moTxovna sacxovrebeli oTaxebis Seuvseblobas, da rogorc
wesi danaxarjTa ამოუღებლობას iwvevs.
5. araxelsayrel sagareo zemoqmedebaTa winaaRmdeg damcavi zomebis
gamoyeneba (fasebis sabazro dazRveva). damcav zomebSi SeiZleba moviazroT
sasponsoro programebis Seqmna, romlebic Seicaven saqalaqo da samxareo
struqturebTan dadebul kontraqtebs socialuri turebis damatebiTi
dafinansebis (დოტაცია) Taobaze; saxelmwifos SeRavaTiani kreditebi;
SeTanxmebebi samrewvelo sawarmoebTan; pirdapiri reklama, masobrivi
informaciis saSualebebSi gamosvlebi.
firmis ganviTarebis miznisa da fasebis donis urTierTzemoqmedebis
Tema gagrZelebas poulobs sabazro pirobebSi firmis saqmianobis analizis
dros. ase, fasebis dabal dones SeiZleba Seesabamebodes ori miznobrivi
midgoma: bazarze warmodgenilი saqonlisa da momsaxurebaTa gasaReba
(gasaRebis maqsimizacia, bazris gansazRvruli wilis miRweva) da
sicocxlisunarianoba - anu, danaxarjTa gamarTleba, arsebuli mdgomareobis
SenarCuneba.
pirvel SemTxvevaSi, rodesac sawarmo an misi saqmianobis calkeuli
mimarTuleba (turistuli marSruti) aRmavlobis, zrdis stadiaSi imyofeba,
sawarmos, an axal perspeqtiul mimarTulebas bazarze adgilis damkvidreba
sWirdeba. am SemTxvevaSi, miznis miRwevis grZelvadianobis gaTvaliswinebiT
iyეneben dabali fasebis dadgenis princips.

69
 meore SemTxvevaSi sawarmo (an mimarTuleba) didi xania moqmedebs
bazarze. amitom aucilebelia misi kardinaluri gardaqmna an likvidacia.
miznis miRwevis xasiaTi moklevadiania, magram obieqtis araperspeqtiulobis
gamo fasebis done Zalian dabalia. aseTi sawarmos an mimarTulebis
eqspluataciis vada gagrZeldeba manam, sanam danaxarjebi ifareba fasebis
mier.
ტurproduqtze (momsaxurebebze) maRali fasebi SeiZleba ganpirobebuli
iyos ori მიzეზით: mimdinare mogebiT (mimdinare mogebis maqsimizacia, naRdi
fulis swrafi miReba), xarisxiT (liderobis uzrunvelyofa xarisxis
maCveneblebis mixedviT, am liderobis SenarCuneba). orive SemTxvevaSi sawarmom
(mimarTulebam) miaRwia an aRwevs sakuTari saqmianobis zrvrul dones, magram
miznis misaRwevad gansxvavebul meTods iyenebs. pirvel SemTxvevaSi mizani
moklevadiani xasiaTisaa, mimdinare miznebs ukavSirdeba. meore SemTxvevaSi is
grZelvadiani xasiaTisaa, gaTvlilia turistuli produqtis mTliani
sasicocxlo ciklis gamoyenebaze 5-7 wlis ganmavlobaSi.
maSasadame, sawarmos ganviTarebis miznebi unda Seesabamebodnen
faswarmoqmnis strategiebs, anu sawarmos mier sawyisi fasis SesaZlebeli
dinamikis (zrda an dacema) SerCevas. amasTan erTad, SesaZlebelia ori metad
mniSvnelovani strategiis gamoyofa.
1. mcuravi, vardnadi fasis strategia, an „naRebis moxsna“ - misi Sinaarsi
Semdegia. Tavdapirvelad aweseben maqsimalurad maRal fasebs saqonelze da
orientirebas axdenen maRali Semosavlebis mqone pirebze. maSin, rodesac
Tavdapirveli moTxovna mcirdeba, xdeba fasis daweva saSualo donemde
(gasaReba izrdeba saSualo Semosavlebis mqone pirTa meSveobiT). procesi
meordeba masobrivi moTxovnis dakmayofilebamde.
2. upiratesobiTi fasis strategia, an „bazarze mtkice SeRweva“. is
efuZneba konkurentebTan mimarTebaSi upiratesobebis miRwevaze danaxarjebis
(konkurentebze dabali fasebis daweseba) da xarisxis (konkurentebze maRali
fasebis daweseba) mixedviT.
saqonelze saboloo fasis dawesebisas gamoiyeneba gansxvavebuli safaso
taqtika.
1. standartuli fasebis daweseba. rac imas niSnavs, rom fasi ar
eqvemdebareba sabazro ryevas, rCeba ucvleli raTa myidvelebs gauCndeT
gansazRvruli fasis mqone gansazRvruli saqonlis asociacia. turistul
biznesSi gansazRvrul turebze fasis donis SenarCunebis dros SeiZleba
icvlebodes SemoTavazebul momsaxurebaTa nakrebi.
2. moqnili fasebis daweseba. analogiur turproduqtebze dawesebuli
fasi Seicvleba koniunqturis nebismieri gamovlinebebis kvaldakval:
sezonuroba, wyalsatevebis, kulturuli RirsSesaniSnaobebis, sastumro
dizainis arseboba, komunikaciebis ganviTareba, damatebiTi momsaxurebebi.

70
 3. fsiqologiurad mimzidveli fasebis daweseba. am SemTxvevaSi, saqonlis
fasi ganisazRvreba romelime msxvili Tanxidan erTi an ramodenime pirobiTi
erTeulis gamoklebiT miRebuli TanxiT. sacalo gayidvebis dros myidvelze
didi efeqtis moxdena SeuZlia cifrს „9“, romelic fasis boloSia (sabiTumo
vaWrobisaTvis cifri „7“)
faswarmoqmnis taqtikaSi Zalian mniSvnelovania saqonelsa Tu
momsaxurebaze sawyisi/ბაზრამდელი fasis dadgena.
moviyvanoT ramodenime magaliTi.
- danaxarjebis meTodi. misi arsi imaSi mdgomareobs, rom warmoebis
TviTRirebulebis(T) daTvlil danaxarjebs emateba mogebis(m)
fiqsirebuli procenti.

d(dadgenili fasi) = T + T/100%+%m(m=20,30,50,100%)

zemoT moyvanil crilSi (5.1.), momsaxurebebis TviTRirebuleba sabazo

sawarmoSi 100 pirobiT erTeuls Seadgenda. am sididis 1,2 koeficientze
gamravlebiT viRebT gasaSveb fass, romelic 120 pirobiT erTeuls Seicavs.
- agregatis meTodi. mocemuli meTodi gamoiyeneba calkeuli
elementebisagan Semdgar momsaxurebaTa da saqonlis warmoebisas.
turmomsaxurebebi: transporti, sastumro momsaxureba, dasvenebis
uzrunvelyofa, saeqskursio momsaxurebebi.

ფasi = I elementis fasi + II elementis fasi + III elementis fasi +....+ n elementis fasi.

აgregatis meTodi SeiZleba warmodgenil iqnas modernizirebuli

saxiTac:

ფasi = saerTo blokis fasi + wanamatebi(fasdaklebebi) calkeul

(sabazo fasi) elementTa arsebobis(ararsebobis) gamo.

wanamatTa daweseba SesaZlebelia, magaliTad, dasvenebis dros

damatebiTi sastumro momsaxurebebis SeTavazebisas (sauna,masaJi da a.S.)
3. parametruli meTodi. gamoiyeneba proeqtirebadi aRWurvilobis an
mTliani obieqtebis efeqturobis gansazRvris dros. am dros gamoiyeneba ori
midgoma.
a) danaxarjTa Sedareba (sabazo variantTan).

71
 magaliTad, xdeba danaxarjTa Sedareba sastumros axali da sabazo
aRWurvilobisaTvis Semdegi saxeobebis mixedviT: saamortizacio gadaricxvebi,
xelfasi da a.S.
b) xarisxobriv daxasiaTebaTa Sedareba.
magaliTad, samacivro aRWurvilobisaTvis - saimedooba, gamoyenebis
xangrZlivoba, kamerebis tevadoba, dizaini da a.S. TiToeuli Sedarebadi
variantis qulis mixedviT xdeba saukeTesos amorCeva.
efeqturoba Semdegi TanafardobebiT ganisazRvreba:
- macivris axali variantisaTvis ufro dabali danaxarjebis gawevisas
fasi SeiZleba darCes imave doneze an daweul iqnas xarisxobrivi
cvlilebebis gaTvaliswinebiT;
- ufro maRali xarisxisa da Sesabamisad maRali danaxarjebis dros fasi
matulobs;
- ufro maRali danaxarjebisa da dabali xarisis dros arCevani sabaziso
modelze rCeba.
saxelmwifos aseve SeuZlia saqonlisa da momsaxurebaTa faswarmoqmnaze
iqonios zegavlena. aseTi zegavlenis sami kategoria arsebobs:
pirveli _ saxelmwifo TviTon awesebs fasebs (saxelmwifos mier
fiqsirebuli fasebi);
meore _ saxelmwifo faswarmoqmnis wesebs adgens (maregulirebeli
fasebi)
mesame _ saxelmwifo bazris „TamaSis wesebs“ adgens (Tavisufali,
SeTanxmebiTi fasebi)
pirveli kategoriisaTvis damaxasiaTebelia saxelmwifo zegavlenis sami
forma.
a) preiskurantuli fasebi. rogorc wesi, saxelmwifo awesebs
preiskurantul fasebs im momsaxurebebsa da saqonelze, romlebic qmnian e.w.
fasebis sistemis karkass: energomatareblebi, satransporto da sakomunikacio
momsaxurebebi. maTi mciredi cvlilebac ki turistul biznesSi
multiplikaciuri efeqtis mizezi xdeba.
b) sabazro fasebis „gayinva“ gansazRvrul doneze maTi fiqsirebiT.
efeqturia fasebis mxolod moklevadiani gayinva inflaciis „აფეთქების“
CaxSobisaTvis an fasebis disproporciebis aRdgenisaTvis. am negatiuri
efeqtebis dawevas SeiZleba xeli Seuwyos, magaliTad, turfirmebSi xelfasebis
gayinvam.
g) im saწarmoTa monopoliuri fasebis fiqsireba, romlebic floben
garkveul adgils bazarze. dominanturi mdgomareoba _ momsaxurebebis bazarze
tursawarmos an sastumros gansakuTrebuli mdgomareoba, romelic aZlevs mas
saSualebas moaxdinos gadamwyveti zemoqmedeba konkurenciaze, gaurTulos

72
sxva sawarmoebs bazarze SeRweva an sxva gziT SeuzRudos maT saqmianobis
Tavisufleba.
saxelmwifos zemoqmedebis meore kategoria (maregulirebeli fasebi) 6
formas Seicavs.
a) fasebis zRvruli donis daweseba. magaliTad, socialur turebze
sacalo fasi ar unda aRematebodes zRvrul dones. is unda udrides
saSualo-Tvian pensias.
b) preiskurantis fiqsirebul fasebs emateba zRvruli wanamatebi
(koeficientebi). sabazo tursawarmoTa energomoxmarebis fasis kalkulaciaSi
SeiZleba Sediodes preiskurantuli fasebi da zRvruli wanamatebi.
g) sacalo fasis elemntTa zRvruli mniSvnelobebis dadgena. sacalo
fasis elementebad iTvleba: xelfasi, mogeba, rentabeluroba, momaragebiT-
gasaRebiTi fasdaklebebi. TiToeuli maTganis normatiuli SezRudvebi - am
maCvenebelTa zRvruli mniSvnelobebis yvelaze gavrcelebuli formaa.
magaliTad, rentabelurobis normatiuli done dargSi ar unda aRematebodes
20-30%.
d) fasebis erTjeradi awevis zRruli donis dadgena. aqtualuria
inflaciis „აფეთქების“ Tavidan asacileblad. yvelaze miRebulad iTvleba
done araumetes 30%-isa.
e) saxelmwifos mier monopoliur fasebze dawesebuli kontroli.
msoflios qveynebis umravlesobaSi am mizeziT miRebulia antimonopoliuri
kanonmdebloba.
v) sacalo fasebis regulireba saxelmwifo sawarmoebze fasebis
dadgenis gziT. es punqti aqtualuria e.w. nacionaluri sastumro qselisaTvis,
sadac aqciaTa sakontrolo paketi saxelmwifos ekuTvnis. turizmSi, iseve,
rogorc sxva dargebSi, saxelmwifos SeuZlia meti zegavlena iqonios
sabazro situaciaze.
saxelmwifos zemoqmedebis mesame kategoria dakavSirebulia bazarze
„TamaSis wesebis“ dadgenasTan. is 5 formas Seicavs.
a) fasebis horizontaluri fiqsirebis akrZalva. es aris or an met
konkurent-sawarmoebs Soris erTnair momsaxurebebze fasebis SenarCunebasTan
dakavSirebiT miRebul SeTanxmebebze miRebuli akrZalva (magaliTad,
SavizRvispira sastumroebs, pikis sezonebSi, SeuZliaT monopoliuri fasebis
SenarCuneba.)
b) fasebis vertikaluri fiqsirebis akrZalva. turbiznesSi klasikur
magaliTad SeiZleba CaiTvalos tuoperatorebze gavrcelebuli akrZalva,
romliს Tanaxmadac maT ekrZalebaT Sida bazarze sabazo tursaagentoebsa da
sawarmoebisaTvis sakuTari fasebis Tavs moxveva.

73
 g) safaso diskriminaciis akrZalva. turbiznesSi, upirveles yovlisa,
turagentebs ekrZalebaT sagzurebis gayidva Tavisufali fasebiT.
diskriminaciis nairsaxeobad SeiZleba CaiTvalos arCevanis Tavisuflebis
SezRudva, magaliTad mxolod erTi turoperatoris sagzurebis realizacia.
d) dempingis akrZalva. dempingi warmoadgens saqonlis gayidvas
TviTRirebulebaze dabali fasiT konkurenciis aRmofxvris mizniT. uxSires
SemTxvevebSi dempinguri fasebis dadgena SeuZliaT sazRvargareTis
turfirmebs (sastumroebs) sxva(maspinZeli) qveynis biznesSi konkurentTa
ricxvis Sesamcireblad.

e) arakeTilsindisieri reklamis akrZalva. sakmaod cnobili „Setyuebisa

da gadarTvis“ principi moqmedebs turizmSic, rodesac momxmarebels reklamis
meSveobiT eTavazeba Zalian dabali fasebi turze, magram masSi aucilebeli
saeqskursio programac ki ar Sedis, xolo ganTavsebis saSualebebi
warmodgenilia Soreul raionebSi.
mocemul paragrafSi ganxiluli iyo faswarmoqmnis saerTo
marketinguli sakiTxebi. Semdgom SevCerdebiT konkurentul garemoSi mogebis
formirebis pirobebze.
faswarmoqmna da mogeba konkurenciis pirobebSi.
konkurencia _ saქonlisa da momsaxurebaTa mwarmoeblebs Soris bazarze
arsebuli metoqeoba bazris wilisaTvis, maqsimaluri mogebis miRebisaTvis an
sxva konkretuli miznebis miRwebisaTvis. garda mwarmoeblebs Soris
(gamyidvelebs Soris) konkurenciisa, arsebobs konkurencia saqonlisa da
momsaxurebebis momxmareblebs (myidvelebs) Soris.
konkurentuli brZolis xasiaTidan gamomdinare ganasxvaveben
srulyofil (Tavisufal) da arasrulyofil konkurencias.
srulyofili konkurencia _ dargobrivi bazris saxeoba, sadac mravali
firma yidis standartizirebul (anu gansakuTrebuli xarisxobrivi
maxasiaTeblebis armqone) turproduqts da arc erTi firma ar flobs bazris
imdenad did wils, rom SeZlos zegavlenis moxdena produqtis fasze.
srulyofili konkurenciis pirobebSi TiToeuli firmis wili turbazarze
produqciis saerTo moculobaSi unda emTxeodes 1 %-ს naklebობiT.
srulyofili konkurenciisadmi wayenebuli moTxovnebi:
- konkurentebs ar SeuZliaT zegavlenis moxdena sabazro fasze:
- TiToeuli firma ar ganixilavs konkurentebs, rogorc safrTxes misi
sabazro wilisaTvis;
- informacia fasebze, turproduqtis warmoebis teqnologiebze da
savaraudo mogebaze nebismieri firmisaTvis xelmisawvdomia:
- turagentebisaTvis bazarze Sesvla da gasvla Tavisufalia.
arasrulyofili konkurencia _
sameurneo-sabazro sistemis iseTi
mdgomareobaa, romlis drosac irRveva Tavisufali konkurenciis zemoT
xsenebuli maxasiaTeblebidan erT-erTi mainc. konkurenciis arasrulyofi-
74
lebis (anu monopolizmis) done SeiZleba sxvadasxvanairi iyos. srulyofili
konkurenciis Semdeg monopolizmisaken pirvel safexurad monopolisturi
konkurencia iTvleba.
monopolisturi konkurencia _ dargobrivi bazris saxeobaa, romelSic
diferencirebuli (unikaluri) produqtis sakmaod bevri gaმyidvelia
(turagenti), rac aZlevT maT saSualebas gauwion gansazRvruli kontroli
saqonlis an momsaxurebis gayidvis fass.
monopolisturi konkurenciis dros calkeul firmaTa wili
turbazarze Seadgens 1_10%. es konkurencia hgavs monopolias imiT, rom firmas
aqvs sakuTari saqonlis fasebis kontrolis SesaZlebloba; amave dros is
hgavs wminda konkurenciasac, raდgan erTnairi saqoneli iyideba mravali
firmis mier, turbazarze arsebobs Tavisufali Sesvlisa da gasvlis
saSualeba.
arasrulyofili konkurenciisaken gadadgmul Semdgom nabijad
oligopolia iTvleba. oligopolia niSnavs bazarze Zalian msxvili firmebis
arsebobas, romlebic akontroleben produqciis warmoebisa da gasaRebis
mniSvnelovan nawils, konkurireben da urTierTzemoqmedeben erTmaneTTan.
oligopoliad SeiZleba CaiTvalos sabWoTa droSi iseTi firmebis arseboba,
rogorebicaa ”sputniki” da “inturisti”.
aseTi oligopoliuri firmebis mier gasasaRebeli produqti SeiZleba
iyos diferencirebuli (turebi dedamiwis irgvliv) da standartizirebuli
(მაგ.: turebi TurqeTsa da saberZneTSi). Tanamedrove oligopiliebSi ZiriTad
SesaTanxmebel sakiTxebs warmoadgenen fasebi, gayidvebis moculobebi,
gasvliTi turebis mimarTuleba da a.S. Sida turebis nawilobrivi
monopizirebisaTvis xdeba sxvadasxva dargebis sawamoTa gaerTianeba:
transporti, sastumro da agrosamrewvelo kompleqsi.
arasrulyofili konkurenciis umaRles safexurs monopolia
warmoadgens. es dargobrivi bazris saxeobaa, romelzec arsebobs saqonlis
erTaderTi gamyidveli da mas ar hyavs axlo Semcvლelebi. wminda monopolia
ufro metad Warbobs adgilobriv bazrebze, vidre nacionalur, an miTumetes
saerTaSoriso bazrebze. magram, qvedargs calkeuli firmis saxiTac SeuZlia
monopolizireba turizmis mimarTulebebis mixedviT, magaliTad: agroturizmi,
satransporto, saqmiani turizmi da a.S.
mTlianobaSi, monopoliis saqonlis SemoTavazeba naklebia, vidre
srulyofili konkurenciis dros, xolo fasi ufro maRalia (anu mocemuli
saqonlis momxmarebelTa naklebi raodenoba). arasrulyofili konkurenciis
umaRlesi formaa monofsonia _ rodesac bazarze erTaderTi myidvelia.
turbiznesSi es SeiZleba iyos mewarme, romelic SemosvliT turebze qvotis
erTaderTi mflobelia.
oTx sabazro struqturas Seesabameba sabazro fasis oTxi ZiriTadi
saxeoba. srulyofili konkurenciis pirobebSi fasi wesdeba bazarze. am fasis
75
saxelwodebaa wonasworobis fasi. momxmarebelTa moTxovna izrdeba fasebis
dawevasTan erTad; mwarmoeblebi ki fasis zrdasTan erTad SeTavazebasac
zrdian. moTxovnis mcired zrdas sdevs Sesabamisi SeTavazeba, xolo fasi
ucvlelad rCeba.
arasrulyofili konkurenciis bazarze, sadac faswarmoqmnis procesi
rTul movlenas warmoadgens, Cndeba firmebis mxridan am procesis marTvis
SesaZlebloba. monopolisturi konkurenciis bazarze fasi dgindeba bevri
msxvili kompaniis mier. aq moTxovna naklebad elastiuria, vidre srulyofili
konkurenciis dros. magram ufro elastiuri vidre wminda monopoliis
pirobebSi.
moTxovnis elastiurobis done damokidebulia konkurentTa ricxvsa da
produqtis (momsaxurebis) diferenciaciis siRrmeze. bolo 10 wlis
ganmavlobaSi turproduqtma diferenciaciuli evolucia ramodenimejer
gaiara: dawyebuli dasasvenebeli (TurqeTSi, saberZneTSi), SemecnebiTi
(safrangeTsa da italiaSi), saqmiani (aSS-sa da kanadaSi) turebidan,
damTavrebuli saTavgadasavlo turebiT (avstraliasa da axal zelandiaSi).
bazarze, sadac oligopoliebi batonoben moTxovna, rogorc wesi,
izrdeba fasebis dawevasTan erTad da mcirdeba maTi zrdis SemTxvevaSi.
aRsaniSnavia, rom faswarmoqmna oligopoliis pirobebSi gamoirCeva saSualo-
dargobrivi fasebis gansაzRvruli stabilurobiT, raდgan erTi dargis
firmebi TiTqmis yovelTvis cdiloben safaso politikis SeTanxmebas. amasTan
erTad, mcirdeba iseTi uaryofiTi sagareo efeqtebi, rogoricaa garemos
dabinZureba. turistuli momsaxurebis xarisxis gaumjobesebisaTvis, kadrebis
momzadebisaTvis meti saxsrebi gamoiyofa.
sufTa monopoliis bazarze fasi dgindeba erTi monopolistis mier,
xolo monofsoniis dros _ erTi monopoliuri myidvelis mier. monopoliur
bazarze dawesebulia stabiluri moTxovna, romelic fasze ar aris
damokidebuli. monopoliuri fasebi warmoSoben monopoliur mogebas, romlis
nawili samecniero-kvleviT SemuSavebebs xmardeba (magaliTad, turistuli
bazris calkeuli segmentebis moTxvovnilebaTa da SesaZleblobaTa
Seswavla).
konkurentuli brZolis pirobebSi firmas ainteresebs saboloo
ekonomikuri Sedegebi. es Sedegebi garegnulad aisaxeba gayidvebis
moculobebSi, mogebasa da zRvrul SemosavalSi.
gayidvebis moculoba, an gasaRebuli produqciis saerTo sidide,
warmoadgens sabazro fasSi asaxuli produqciis moculobas. anu, saqonlis
raodenobis fasze gamravlebis Sedegi. dasavlur literaturaSi gasaRebuli
produqcia ganixileba, rogorc Semosavlebis erT-erTi forma. amasTanave,
Semosavali ganixileba rogorc yvelanairi fuladi saxsrebi, romlebsac
viRebT samewarmeo an sxva saqmianobobis Sedegad drois gansazRvrul
periodSi. tradiciulad, gayidvebis mTeli moculoba, an saerTo amonagebi
ganixileba rogorc saerTo, mTliani Semosavali.
76
 saerTo amonagebi (saerTo Semosavali)
warmoadgens turfirmebis
Sedegobriv maCvenebels, romelic akoreqtirebs eqspertTa Sefasebebze
dayrdnobiT gamoTvlil turistul mimarTulebaTa reitingul SeTavazebebsac
ki. gadamwyvet rols am koreqtirebaSi TamaSobs calkeul turistul
mimarTulebaTa fasi. es damokidebulebebi, რუსეთის (მსოფლიოს ტოპ-ათეულის
წევრი მეზობელი!) მაგალითზე asaxulia cxrilSi 5.2.
turis fasis zemoqmedeba firmis saerTo mogebaze.

qveyana turistul turistTa saSualo- saerTo mogeba

mimarTulebaTa faqtobrivi woniTi fasi dolarebSi
popularobis ricxvi 1000
reitingi% adamianze.

TurqeTi 21,48 214,8 374 80 335,2

espaneTi 13,93 139,3 651 90 684,3
კviprosi 11,52 115,2 455 52 416,0
saberZneTi 9,36 93,6 619 57 938,4

იtalia 8,29 82,9 532 44 102,8

egvipte 7,96 79,8 399 31 840,2

CexeTi 5,74 57,4 244 14 005,6

safrangeTi 4,67 46,7 658 30 728,6

bulgareTi 4,54 45,4 287 13 029,8

tunisi 3,95 39,5 525 20 737,5

malta 3,28 32,8 478 15 678,4

fineTi 2,21 22,1 235 5 193,5

israeli 1,64 16,4 525 8 610,0

tailandi 1,41 14,1 906 12 774,6

magaliTad, რუსეთის ბაზარზე, popularobis reitingis mixedviT, TurqeTi

pirvel adgilzea, magram vinaidan fasi espaneTSi 3/4 maRalia, saerTo
amonagebis maCveneblis mixedviT pirveli adgili espaneTs ekuTvnis. igive
kanonzomiereba vrceldeba saberZneTsa da kviprosze, safrangeTsa da CexeTze,
tunissa da bulgareTze, israelsa da fineTze.
komerciuli gaangariSebis sistemaSi gansakuTrebuli adgili mogebas
eTmoba. mogeba aris sxvaoba produqciis saerTo Rirebulebasa da saerTo
danaxarjebs Soris; an, sxvaoba produqciis fassa da misi warmoeba-
realizaciisaTvis gaRebul danaxarjTa Soris.
Tanamedrove ekonomikur literaturaSi ganasxvaveben ekonomikur da
saburaltro mogebas.

77
 ekonomikuri mogeba _ aris sxvaoba gayidvebis saerTo moculobasa da im
ekonomikur danaxarjTa Soris, romlebic Seicaven aSkara da „დახურულ“
danaxarjebs.
sabuRaltro mogeba _ aris sxvaoba gayidvebis saerTo moculobasa da
aSkara, saburaltro danaxarjebs Soris.
garda amisa, miRebulia mogebis gamoTvla produqciis erTeulze
gaangariSebiT (saSualo mogeba), romelic miiReba saerTo mogebis gayidvebis
moculobaze gayofis Sedegad. ganawilebis procesebis TvalsazrisiT
gamoiyofa sufTa (wminda) mogeba. rogorc wesi, es aris sxvaoba saerTo
amonagebsa, saerTo danaxarjებსა da gadasaxadebis gadaxdas Soris.
mogeba, rogorc ZiriTadi motivi konkurentul brZolaSi aqezebs firmas
misi maqsimizaciis meTodebis ZiebaSi. srulyofili konkurenciis pirobebSi
ZiriTadi meTodis saxiT gamoieba zRvrul danaxarjTa zRvrul
SemosavlebaTan Sedareba. mogebis maqsimizaciis am meTodis gagebisaTvis
aucilebelia zRvruli Semosavlis kategoriis codna.
zRvruli Semosavali _ aris produqciis erTi damatebiTi erTeulis
gayidvisagan miRebuli damatebiTi Semosavali. is ganisazRvreba, rogorc
sxvaoba mocemul periodSi gayidvebis moculobebs Soris, Tuki am periodSi
gayidvebis moculoba produqtis erTi erTeuliT matulobs.
cxrilSi 5.3. naCvenebia turistul momsaxurebaTa bazarze mogebis
maqsimizaciis magaliTi.
mogebis maqsimizacia srulyofili konkurenciis pirobebSi

gayidvad 1 turis mTliani zRvruli saerTo zRvruli mogeba(+),

turTa fasi Semosavali Semosavali danaxarjebi danaxarjebi
zarali(-)
ricxvi

0 400 0 500 -500

1 400 400 400 1000 500 -600
2 400 800 400 1280 280 -480
3 400 1200 400 1480 200 -280
4 400 1600 400 1620 140 -20
5 400 2000 400 1800 180 200
6 400 2400 400 2000 200 400
7 400 2800 400 2220 220 580
8 400 3200 400 2600 280 600
9 400 3600 400 3050 450 550
10 400 4000 400 3600 550 400
400

erT turze dadgenili შეwonილი fasis pirobebSi gansazRvrul

rekreaciul zonaSi dgindeba kontrolirebadi turebis optimaluri
78
moculoba. turebis Sevsebis საფუძველზე firma aRwevs mogebis maqsimums: 600
dolari TiTo turistisagan.
amasTan erTad, firmas bazarze sami klasikuri situacia elodeba:
- zrvruli mogeba zRvrul danaxarjebs aRemateba _ firma afarToebs
warmoebas,zrdis gayidvebis moculobas;
- zRvruli mogeba udris (an TiTqmis udris) zRvrul danaxarjebs _
mogeba maqsimaluria, produqciis gamoSveba stabiluri xdeba;
- zRvruli mogeba zRvrul danaxarjebze naklebia _ warmoeba
aramogebiani xdeba da eqvemdebareba reorganizacias.
klasikuri bazris, srulyofili konkurenciis pirobebSi, zRvruli
mogeba udris saqonlis fass. arasrulyofili konkurenciis pirobebSi
zRvruli mogeba fasze dabalia, raTgan arasrulyofili konkurenti,
monopolisti, bazridan konkurentebis moSorebisa da saqonlis damatebiTi
erTeulis gayidvis mizniT, iZulebulia dawios fasebi.
cxrilSi 5.4. naCvenebia mogebis maqsimizaciis pirobebi monopoliuri
konkurenciis pirobebSi.
mogebis maqsimizacia monopoliuri konkurenciis pirobebSi (dol.)

gayidvad turTa 1 turis fasi saerTo Semosavali zRvruli

ricxvi Semosavali

1 400 400 360

2 380 760 320
3 360 1080 280
4 340 1360 240
5 320 1600 200
6 300 1800 160
7 280 1960 120
8 260 2080 80
9 240 2160 40
10 220 2200 0
11 200 2200 -40
12 180 2160

monopolisti nel-nela amcirebs შეწონილ fass (400 dolari), adidebs

gayidvebis moculobasa da sakuTar amonagebs. magram, XI turis gayidvidan
amonagebi stabiluri xdeba. xolo zRvruli mogeba nulis toli xdeba. amitom
ar aris mizanSewonili fasis Semcireba 220 dolarze naklebi TanxiT.
rasakvirvelia, Tu firma obieqturad xdeba absoluturi monopolisti,
is wevs fasebs da irCevs ganviTarebis iseT variants, romliს drosac saerTo
mogebis namatis tempebi aRemateba danaxarjTa namatis tempebs.
79
80
 taim - auti
1. gameoreba – codnis dedaa!
 ra aris momsaxurebis klas(eb)i?
 rogori klasebi gamoiyeneba turopereitingSi momsaxurebis donis aRsaniSnavad?
 ras niSnavs parametri - `klasi luqsi~?
 ras niSnavs parametri - `pirveli klasi~?
 ras niSnavs parametri - `turistuli klasi ~?
 ras niSnavs parametri - `ekonom klasi ~?
 ra aris turistuli programis ZiriTadi momsaxureba?
 ra aris turistuli programis damatebiTi momsaxureba?
 ra gansxvaveba da msgavsebaa ZiriTad da damatebiT momsaxurebas Soris?
 ganmarteT _ ras niSnavs `momsaxurebis paketi~ (turpaketi);
 ra aris SekveTili turi?
 rogor yalibdeba SekveTili turi?
 ra aris da rogor yalibdeba inkluziv turi?
 ra aris inkluziv turis ganviTarebis mizezebi?
 raSi mdgomareobs SekveTili da inkluziv turebis upiratesoba da nakli?
 ra aris `insentiv turi~?
 rogori jgufuri mogzauroba gvxvdeba _ SekveTili Tu inkluzivi?
 rogor ganviTardeba momavalSi SekveTili da inkluziv turebi?
 ganmarteT cneba `turistuli paketi~;
 daasaxeleT tur-paketis dakompleqtebaze moqmedi faqtorebi.
 rogor isazRvreba turpaketis fasi?
 rogoria turpaketis fasis damokidebuleba turistul sezonebze?
 ra aris `faswarmoqmna~ - rogorc procesi?
 daaxasiaTe faswarmoqmnis procesisadmi turizmSi arsebuli 3 midgoma;
 daaxasiaTe turizmSi faswarmoqmnis 5 ZiriTadi etapi;
 ra miznobrivi midgomis safuZvelze yalibdeba `fasebis dabali done~?
 ra miznebiT SeiZleba iyos ganpirobebuli maRali fasebi turproduqtze?
 ra Sinaarsia cnebaSi `mcuravi fasis strategia~?
 ra Sinaarsia cnebaSi `upiratesobiTi strategia~?
 rogori safaso taqtika gamoiyeneba saqonelze saboloo fasis dawesebisas?
 rogor dgindeba tur-produqtze `sawyisi fasi~?
 rogor SeuZlia saxelmwifos zegavlenis moxdena faswarmoqmnaze?
 ra aris - konkurencia?
 ra aris - `srulyofili konkurencia~?
 ra aris - `arasrulyofili konkurencia~?
 ra aris - `monopolisturi konkurencia~?
 ra aris - gayidvebis moculoba?
 ra aris - saerTo amonagebi/Semosavali?
 ra aris - ekonomikuri mogeba?
 ra aris – sabuRaltro mogeba?
 ra aris – zRvruli Semosavali?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება
 ჩამოაყალიბეთ თქვენი მოსაზრება იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ განვითარედება
უახლოეს მომავალში შეკვეთილი, ინკლუზივ და ინსენტივ ტურები საქართველოში და რატომ?

საპრეზენტაციო დავალება
 ჩამოაყალიბეთ თქვენი მოსაზრება იმასთან დაკავშირებით, თუ რა სახის აუცილებელი
კომპონენტები არსებობს და შესაბამისად, ხელს შეგიწყობთ, თქვენს მიერ არჩეული
მიმართულებების ან გეოგრაფიული რეგიონის შესაბამისად ტურისტული საქმიანობის
დაწყებისა და შემდგომი განვითარებისათვის.

81
Tavi 6. marSrutebis daproeqteba
წინამდებარე თავის მიზანი: ეს შენი უმთავრესი საქმიანობა უნდა იყოს, შესაბამისად, უნდა
შეძლო არა მარტო აღნიშნული თავის შინაარსში დეტალური გარკვევა, არამედ ყველა
განვლილი თავის (შესაბამისად - ცოდნის) დაკავშირება მასთან.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- turproduqtis maformirebeli/Semqmneli menejeri;

- turis proeqtireba;
- turistuli momsaxurebisadmi wayenebuli moTxovnebi.

6.1 turproduqtis maformirebeli menejeri

turistul momsaxurebaTa bazarze gamoyofen turoperatorebs (firmebi,

romlebic turistuli produqtis Camoyalibebas, win wawevasa (პრომოუშენი) da
realizaciasTan dakavSirebul saqmianobas axorcieleben), turagentebs
(firmebi, romlebic axorcieleben turistuli produqtis win wawevasa
(პრომოუშენი) da realizaciasTan dakavSirebul saqmianobas) da saeqskursio
biuroebs.
turizmis menejerTa Tanamdebobrivi movaleobebis moculoba da xasiaTi
ganisazRvreba imis mixedviT, თუ romel firmaSi muSaoben isini.
tursaagentoebis muSakTa saqmianobis ZiriTad funqciebia:
- klientebisaTvis informaciis miwodeba;
- klientebTan muSaoba;
- bileTebis dajavSna da gaformeba;
- turis gayidva, marketingi da reklama;
- turoperatorebTan muSaoba;
- administraciuli funqciebis Sesruleba.

tursaagentos personali Sedgeba:

pirveli sakvalifikacio meore mesame

done sakvalifikacio done sakvalifikacio done
dajavSnebis agenti mimarTulebis menejeri tursaagentos ganyofilebis
gayidvebis agenti direqtori Semdeg dargSi:
sazRvargareT turizmis gayidvebisa da dajavSnebis
agenti, menejeri -marketingi da gayidvebi
sazRvargareTidan da Sida klientebTan muSaobis -turproduqtebi
turizmis agenti. menejeri; -sazogadoebasTan urTi-
turjgufebis maformire- sazogadoebasTan erTobebi
beli agenti urTierTobebis menejeri -klientebTan muSaoba
referenti kadrebis menejeri -kadrebi
mdivani turjgufis xelmZRvaneli -sainformacio teqnolo-
molare buRalteri giebi
staJiori - finansebi
kurieri

82
 saeqskursio biuros personalis ZiriTad amocanas warmoadgens qalaqis,
regionis, qveynis masStabebiT klientebisaTvis gidis და სხვა შესაძლო სერვისების
(ინფორმაცია, სარეკლამო მასალა, ნაბეჭდი პროდუქცია და ა.შ.) momsaxurebis miwodeba.
am funqcias axorcielebs Semdegi personali:
pirveli sakvalifikacio meore mesame
done sakvalifikacio done sakvalifikacio done
SekveTebis mimRebi Tarjimani saeqskursio biuros
agenti gidi-Tarjimani ganyofilebis xelmZRvaneli
mdivani ekskursiamZRoli Semdeg dargebSi:
staJiori eqskursiebis organizatori
-marketingi da reklama
molare gayidvebisa da reklamis
-gayidvebi
kurieri agenti
-klientebTan muSaoba
klientebTan muSaobis
-organizaciuli sakiTxebi
agenti
administratori
buRalteri

turoperatoris personalis amocanebia: turis programis dagegmva da

Sedgena; turebis Rirebulebis gaTvla; bileTebis dajavSna da gayidva;
sastumroebSi adgilebis dajavSna; saeqskursio da sxva damatebiT
momsaxurebaTa programebis Sedgena; gidebisa da mZRolebis instruqtaJi;
turistuli dokumentaciis gaformeba; vizebiT uzrunvelyofa; marketingi da
reklama; tursaagentoebTan da sxva organizaciebTan TanamSromloba;
turpaketebis pirdapiri gayidva; xelSekrulebebis dadeba (saagentoebTan da
aramarto); administraciuli funqciebis ganxorcieleba.
ტuroperatorულ saqmianobas uzrunvelyofen Semdegi muSakebi:
pirveli sakvalifikacio meore mesame
done sakvalifikacio done sakvalifikacio done

dajavSnebis operatori mimarTulebis menejeri turoperatoris ganyofilebis

gayidvebis operatori dajavSnebisa da gayidve- direqtori Semdeg dargebSi:
sazRvargareT turizmis bis menejeri
- marketingi
operatori klientebTan muSaobis
menejeri
- gayidvebi da
Sida da sazRvargareTi-
dan turizmis operatori sazogadoebasTan urTier- dajavSna
Tobebis menejeri - turproduqtebi
Tanmxlebi რeferenti
mdivani savizo uzrunvelyofis - sazogadoebasTan
molare menejeri urTierTobebi
staJiori kadrebis menejeri - klientebTan
kurieri iuristi muSaoba
buRalteri - sainformacio
teqnologiebi;
- finansebi

turistuli organizaciebis umetesoba saStato cxrilebSi ar awarmoebs

dayofas menejerebsa da qveganyofilebebis xelmZRvanelebs Soris. es imiTaa

83
ganpirobebuli, rom TanamdebobisaTvis „menejeris“ saxelwodebis miTvisebiT,
organizaciis xelmZRvaneloba arsebul Tanamdebobriv struqturas eyrdnoba,
romlis mixedviTac saSualo da maRali rangis menejerebad SeiZleba
CavTvaloT yvela xelmZRvaneli, organizaciebisa da sawarmoebis direqtorebi,
sxva saxazo xelmZRvanelebi, struqturuli qveganyofilebebis ufrosebi. am
ganyofilebaSi moyvanili Tanamdebobrivi instruqciebis nimuSebi
SemuSavebulia saSualo donis menejerebisaTvis, rogoricaa:
- tursaagentoSi turproduqtebis gayidvebis menejeri;
- turproduqtebis menejeri tursaagentoSi;
- turproduqtis maformirebeli menejeri tursaagentoSi.
Tu menejers ekisreba qveSevrdomi muSakebis xelmZRvaneloba, mas
rogorc wesi „mTavaris“ an „wamyvanis“ saxelwodeba eniWeba.
menejerTa samagaliTo Tanamdebobrivi instruqciebi SeiZleba gardaiqm-
nas turistuli organizaciebis qveganyofilebebis ufrosebis Tanamdebobriv
instruqciebad maTSi Semdegi punqtebis Setanis safuZvelze: daqvemdebarebuli
muSakebis valdebulebeTa gansazRvra, qveganyofilebaTa saqmianobis dagegmva
da sxva debulebebi, romlebic gansazRvrulia mesame kvalifikaciuri donis
muSakTaTvis, kvalifikaciuri moTxovnebi (profesiuli standartebi) turistu-
li industriis ZiriTadi Tanamdebobebis mqone muSakTaTvis.
turistuli organizaciis saqmianoba efuZneba aramarto sxavadasxva
donis menejerebs, aramed sxva specialistebsac. ase, turistuli jgufebis
xelmZRvanelebi, eqskursiebisa da mogzaurobaTa organizatorebi, eqskursი-
amZRolebi turfirmebis im personals warmoadgenen, romelic uSualod awvdis
turistebs momsaxurebaTa pakets an gareSe organizaciebis meSveobiT misi
Sesrulebis koordinacias axdens. mogzaurobaTa xasiaTidan gamomdinare, gana-
sxvaveben turjgufebis 2 tipis xelmZRvanelebs: pirveli tipi damaxasiaTe-
belia gasvliTi mogzaurobebisaTvis, romlebic efuZneba turistuli indus-
triis yvela instituts-sastumroebs, gamajansaRebel kompleqsebs. ტurjgufe-
bis xelmZRvanelTa amocanas warmoadgens aseTi mogzauroebebis organizaciis
dros gadamyvanTa, sastumroebisa da saeqskursio biuroebis koordinacia.
turjgufebis xelmZRvanelTa meore tipi aucilebelia mogzaurobebSi, romel-
Ta ganxorcielebac gadaadgilebis aqtiuri saSualebebiTaa SesaZlebeli.
rogorc wesi, aseTi mogzaurobebi xorcieldeba aqtiuri dasvenebis,
gajansaRebis, varjiSebis, bunebaSi yofnisas fizikuri formis gaumjobesebis
mizniT. qveiTi da sacxenosno laSqrobebis CatarebisaTvis, alpinisturi da
samTo-saTxilamuro marSrutebis aTvisebisaTvis aucilebelia specialistebi-
organizatorebi. xSirad maT xelmZRvanelebsa da mogzaurobaTa organiza-
torebs uwodeben. maT funqciebSi Sedis:
- turistebis marSrutebTan dakavSirebuli informaciiT uzrunvelyofa;
- marSrutebis dagegmva;
- mogzaurobebSi uSualo monawileobis miReba;

84
 - mogzaurTa uzrunvelyofa sacxovrebliT an sacxovrebliT
uzrunvelyofisaTvis maTi qmedebebis koordinacia (magaliTad: karvebis
dadgma);
- kvebis sakiTxebis gadawyveta da sxva.
mogzaurobaTa im organizatorebsa da turjgufebis xelmZRvanelebs,
romlebic aqturi dasvenebiT arian dakavebulni, unda gaaCndeT sakmarisi
gamocdileba, kargad unda icnobdnen daniSnulebis adgils da unda flobdnen
bunebriv pirobebSი adamianTa sicocxliT uzrunvelyofis safuZvlebs.

6.2 ტურის პროექტირება

turis proeqtireba gulisxmobs im organizaciis SesaZleblobaTa
Tavsebadobas turistebis moTxovnilebebTan, vinc axorcielebs turis
dagegmvas. samwuxarod CvenTan (saqarTveloSi) es procesi jer kidev ar aris
standartizirebuli saxelmwifos mier.
saproeqto dokumentacia unda Seicavdes moTxovnebs usafrTxoebis
Sesaxeb, romelic uzrunvelyofilia kanoniT `momxmarebelTa uflebebis
dacvis Sesaxeb~, turistis sicocxlis, janmrTelobisa da qonebis, aseve
garemos dacvis Sesaxeb.
momsaxurebis proeqtirebis safuZvels warmoadgens misi verbaluri
modeli (mokle aRwera) _ SemkveTTan SeTanxmebuli moTxovnebis nakrebi,
romelic momsaxurebis bazris analiziT aris gamovlenili da momsaxurebis
Semsruleblis SesaZleblobebi.
momsaxurebis maxasiaTeblebi unda Seesabamebodes am momsaxurebaze
arsebul saxelmwifo standartebs. proeqtSi CarTuli unda iyos konkretuli
moTxovnilebebi momsaxurebis usafrTxoebis uzrunvelyofasTan, momxma-
reblisa da misi qonebis riskebis minimizaciasTan, momsaxure personalTan da
garemomcvel bunebriv garemosTan dakavSirebiT.
dokumentacia, romelic asaxavs turistisadmi gasawevi nebismieri mom-
saxurebisadmi wayenebul moTxovnebs, unda Seicavdes:
 turistebis momsaxurebis procesis, formisa da meTodis aRweras;
 turistis momsaxurebis procesis daxasiaTebas;
 gamoyenebuli mowyobilobebis tipebis, raodenobisa da gamtaruna-
rianobis moTxovnebs;
 personalis garkveul raodenobas da maT profesiul dones;
 momsaxurebis xelSekrulebiT uzrunvelyofas;
 turistebis momsaxurebis garantiebs;
 SeTanxmebebs rekreaciuli resursebis mepatroneebTan, sanitarul-
epidemiologiuri kontrolis samsaxurTan, saxanZro kontrolTan da
sxva.

85
 turistebis momsaxurebisadmi konkretuli moTxovnebi unda Seesabame-
bodnen analogiur saxelmwifo standartebsa da normatiul dokumentebs.
turistebis momsaxurebis procesis proeqtireba xorcieldeba momsa-
xurebis SeTavazebis calkeuli etapebis Sesabamisad da TiToeuli maTgani-
saTvis teqnologiuri rukebis aucilebeli Sedgenis moTxovniT. turistuli
momsaxurebis proeqtirebis Sedegi aris teqnologiuri dokumentacia
(teqnologiuri ruka, instruqcia, wesi, reglamenti).
momsaxurebis `turistuli mogzauroba~ proeqtireba iTvaliswinebs or
etaps:
1. momsaxurebaSi `turistuli mogzauroba~ CarTuli TiToeuli turis
proeqtirebas turistebis momsaxurebis programis Sesabamisad;
2. momsaxurebis `turistuli mogzauroba~ proeqtireba mTlianad.
momxmareblis moTxovnis Sesabamisad momsaxurebis proeqtirebis dros
aucileblad unda iqnas gaTvaliswunebuli momsaxurebis Sesrulebis SesaZ-
leblobebi.
momsaxurebis `turistuli mogzauroba~ mokle aRwera keTdeba mosax-
leobis moTxovnisa da gadaxdisunarianobis, turistuli mogzaurobis
saxeobaze moTxovnilebis Seswavlis da konkretul regionSi rekreaciuli
resursebis SesaZleblobaTa analizis safuZvelze. isini konkretdebian
proeqtSi _ turistebis momsaxurebis programa. programis Sedgenisas unda
ganisazRvros:

 mogzaurobis marSruti;
 momsaxurebis Semsrulebeli turistuli organizaciebis CamonaTvali;
 momsaxurebis Semsrulebeli yoveli turistuli organizaciis
konkretuli momsaxurebis SeTavazebis periodi (dro);
 eqskursiebisa da RirsSesaniSnavi obieqtebis nusxa;
 turistuli gasvlebisa da gaseirnebebis CamonaTvali;
 dasvenebiTi xasiaTis RonisZiebebis kompleqsi;
 marSrutis yovel punqtSi yofnis xangrZlivoba;
 mogzaurobaSi monawile turistebis raodenoba;
 Sida gadazidvebisas gamoyenebuli transportis saxeoba;
 gidebze, eqskursiamZRolebze, sazRvargareTel warmomadgenlebze,
instruqtorebze da Tarjimanze moTxovna, aseve moTxovna maT
momzadebaze;
 satransporto saSualebebis saWiro raodenoba;
 sareklamo, sainformacio masalebis momzadebis Tanmimdevroba,
turistuli sagzurebisaTvis gamoyenebuli mogzaurobis aRweris
Semcveli furclebis forma da raodenoba.

86
 turis proeqtirebis Sedegi aris sworad Sedgenili Semdegi
dokumentebi:
a. turistuli mogzaurobis teqnologiuri ruqa (ix. danarTi #3, გვ.:187);
b. momsaxurebis momwodebeli organizaciis datvirTvis grafiki (ix.
danarTi #4, გვ.:189);

c. turistuli sagzuris sainformacio furceli (ix. danarTi #5, გვ.:189);

d. turistebis momsaxurebis programebi.

6.3 ტურისტული მომსახურებისადმი წაყენებული მოთხოვნები

saxelmwifo standartebis Sesabamisad, turistuli momsaxurebisadmi
wayenebuli saerTo moTxovnebi iyofa 2 jgufad: savaldebulo da
sarekomendacio.
savaldebulo _ sicocxlisa da janmrTelobis usafrTxoeba, turis-
tebis qonebis dacva da garemomcveli samyaros dacva;
rekomendirebuli _ daniSnulebisadmi Sesabamisoba, Sesrulebis sizuste
da drouloba, kompleqsuroba, momsaxure personalis eTikuroba,
komfortuloba, esTetiuroba, ergonomiuloba.
ramdenadac savaldebulo moTxovnebis Sinaarsi principulad gasagebia,
ganvmartoT rekomendirebuli moTxovnebis Sinaarsi:
daniSnulebisadmi Sesabamisoba _ turistuli momsaxureba unda
Seesabamebodes im momxmareblis molodinsa da fizikur SesaZleblobebs,
visTvisacaa gaTvaliswinebuli momsaxureba aq gansakuTrebiT sayuradRebo is
garemoebaa, rom Cveni Sida bazari saerTod ar iTvaliswinebs unarSezRuduli
kategoriis SesaZleblobebsa da pirobebs;
Sesrulebis sizuste da drouloba _ momxmareblisadmi SeTavazebuli
momsaxureba moculobis, vadebisa da momsaxurebis pirobebis Sesabamisad unda
Seesatyvisebodes im moTxovnebs, romlebic gaTvaliswinebulia sagzuriT,
bileTiT, qviTriT da a.S.;
kompleqsuroba _ turistuli momsaxurebis SeTavazeba unda
uzrunvelyofdes imis SesaZleblobas, rom miRebuli iqnas ara mxolod
ZiriTadi, aramed damatebiTi momsaxurebac (sayofacxovrebo, kavSirgabmuloba,
savaWro da a.S.), rac saerTo jamSi qmnis momxmareblis sasicocxlo
interesebis normalur pirobebs (Sesabamisad gasaTvaliswinebelia am
infrastruqturis mdgomareoba mogzaurobis mTel marSrutze – turistma
winaswar unda icodes sad ra iqneba SesaZlebeli);
momsaxure personalis eTikuroba _ momsaxure personali unda icavdes
qcevis eTikur normebs. momxmarebeli uzrunvelyofili unda iyos personalis
yuradRebiT, keTilganwyobiT da komunikabelurobiT;

87
 komfortuloba _ turistuli momsaxureba unda SeeTavazos komfortul
pirobebSi, rac iqmneba momxmareblisaTvis (sastumros mosaxerxebeli
gegmareba, racionaluri mowyobiloba, mopirkeTeba, aRWurva da a.S.). Cvens
realobaSi gansakuTrebul yuradRebas moiTxovs satrnsporto saSualebebis
marSrutis Sesabamisad SerCevis sakiTxi;
esTetiuroba _ Senobis, turistuli organizaciis teritoriis mxatv-
ruli gadawyveta, marSrutis sivrculi organizacia (atraqciuloba), SenobaTa
interieris gaformeba unda Seesabamebodes kompoziciuri harmoniulobisa da
arqiteqturuli mTlianobis moTxovnebs. momsaxure personalis garegnuli
saxe da metyvelebis kultura unda Seesabamebodes esTetiurobis moTxovnebs
(aRniSnuli moTxovna kidev erTxel usvams xazs kadrebis specializebuli
momzadebis aucileblobas);
ergonomiuloba _ momsaxurebis xangrZlivoba, turistuli da saeqs-
kursio marSrutebis sigrZe da sirTule (xangrZlivi mgzavrobisas dagegmili
gaCerebebis monacvleoba), turistebisaTvis micemuli turistuli
mowyobiloba da inventari, gamoyenebuli satransporto saSualebebi, aveji da
sxva mowyobilobebi unda Seesabamebodnen turistis fiziologiur da
fsiqologiur SesaZleblobebs.
momsaxurebis dagegmvisas aucilebelia gaTvaliswinebuli iqnas
turistTa momsaxurebis xarisxis kontroli.
xarisxis kontrolis proeqtireba gulisxmobs:

 momsaxurebis procesSi im sakvanZo momentebis gansazRvras, romlebic

arsebiTad moqmedeben momsaxurebis xasiaTze;
 momsaxurebis xasiaTis koreqtirebis meTodis gansazRvra;
 sakontrolo poziciebis (Tvisebebis) Sefasebis meTodebis gansazRvra.
kontrolis meTodebs SeiZleba ganekuTvnebodes: vizualuri (marSru-
tebisa da obieqtebis daTvaliereba), analitikuri (dokumentaciis analizi),
sociologiuri (turistebis, personalis gamokiTxva) da sxva.
momsaxurebis proeqtis damagvirgvinebeli etapia proeqtis analizi, romelic
mimarTulia SesaZlo Seusabamobebis drouli gamovlenisa da aRmofxvrisaTvis. is
xorcieldeba turistuli organizaciis Sesabamisi funqcionaluri qvedanayofis
(ganyofilebis) mier. proeqtis analizis Sedegi _ turistuli organizaciis teqnologiuri
dokumentaciis gamarTuli (gasworebuli) Sinaarsia.
dagegmili turistuli momsaxurebis dokumentacias da turistTa momsaxurebis
process, SemkveTTan SeTanxmebiT, amtkicebs turistuli organizaciis xelmZRvaneli.
cvlilebebis Setana proeqtSi SesaZlebelia mxolod dasabuTebulad, SemkveTTan
SeTanxmebis safuZvelze da mas kvlav amtkicebs turistuli organizaciis xelmZRvaneli.

88
 taim - auti
1. gameoreba – codnis dedaa!
 ra aris tursaagentos muSakTa saqmianobis ZiriTadi funqciebi?
 tursaagentos personalis rogori struqturaa pirvel sakvalifikacio doneze?
 tursaagentos personalis rogori struqturaa meore sakvalifikacio doneze?
 tursaagentos personalis rogori struqturaa mesame sakvalifikacio doneze?
 saeqskursio biuros personalis rogori struqturaa pirvel sakvalifikacio doneze?
 saeqskursio biuros personalis rogori struqturaa meore sakvalifikacio doneze?
 saeqskursio biuros personalis rogori struqturaa mesame sakvalifikacio doneze?
 ras warmoadgens funqciidan gamomdinare jgufis xelmZRvanelis pirveli tipi?
 ras warmoadgens funqciidan gamomdinare jgufis xelmZRvanelis meore tipi?
 რa Sedis turistuli jgufis xelmZRvanelis (turlideris) funqciebSi?
 ra aris `turis proeqtireba~ rogorc procesi?
 ra aris turis verbaluri modeli da risgan Sedgeba igi?
 ra informacias unda Seicavdes turistisadmi gasawevi momsaxurebisaTvis
wayenebuli moTxovnebi?
 ra sakiTxebi unda ganisazRvros turistebis momsaxurebis programis Sedgenisas?
 ras warmoadgens turistuli momsaxurebisadmi wayenebuli savaldebulo
moTxovnebi?
 ras warmoadgens turistuli momsaxurebisadmi wayenebuli rekomendirebuli
moTxovnebi?
 რa samuSaoebis Catarebas gulisxmobs xarisxis kontrolis proeqtireba?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

a) ჩამოაყალიბეთ არგუმენტირებული პოზიცია იმასთან დაკავშირებით თუ როდის და
რატომ ხდება (არის საჭირო) ტურისტული სააგენტოს „საკვალიფიკაციო დონეების“
განსაზღვრა/მინიჭება?

საპრეზენტაციო დავალება
b) ჩამოაყალიბეთ თქვენი ტურისტული კომპანიის დამოკიდებულება ისეთ აუცილებელ
პოზიციასთან დაკავშირებით, როგორიცაა ტურისტული მომსახურებისადმი წაყენებული
სავალდებულო და რეკომენდირებული მოთხოვნები - როგორ ფიქრობთ გადაწყვიტოთ ეს
საკითხები თქვენს ტურკომპანიაში?

89
 Tavi 7. momsaxurebis programa
წინამდებარე თავის მიზანი: ტურისტული მომსახურების ხარისხზე საუბარი
კონკრეტული ჯგუფის (ვინ არიან, საიდან, რა ინტერესებით, რა კულტურით, რა
სოციალური და ასაკობრივი კატეგორია და ა.შ.) მომსახურების პროგრამის შედგენითაც
იწყება. შესაბამისად ძალზე მნიშვნელოვანია იმ ნიუანსობრივი თავისებურებების ცოდნა,
რაც ამ პროცესს თან ახლავს.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- ტურისტული მომსახურების კონკრეტული პროგრამის შედგენა და

ტურისტული კონტიგენტის სხვადასხვაობიდან გამომდინარე, პროგრამის
შენაარსის დახვეწის ნიუანსები;

7.1 პროგრამის შედგენისას გამოყენებული მიდგომები და სტრუქტურა

turistuli programa aris momsaxurebis nakrebi, romelic eTavazebaT
turistebs maTi moTxovnilebebisa da turis Tematikis Sesabamisad, romelic
winaswar aris gadaxdili da ganawilebuli turis Catarebis droze
(periodze).
momsaxurebis programis Sedgenisas, rogorc wesi, gamoiyeneba Semdegi
midgomebi:
a. turoperatorsa da turagents Soris xelSekrulebis gaformebisas
(anda individualuri turis realizaciisas) _ momsaxurebis programa
muSavdeba, Tanxmdeba da mtkicdeba mxareebis mier momsaxurebis nakre-
bis saxiT (sia), momsaxurebis dReebze gadanawilebis gareSe. es ganpi-
robebulia imiT, rom winaswar Znelia ganisazRvros muzeumebis muSa-
obis, eqskursiebis, turistebisaTvis sainteresi speqtaklebisa da kon-
certebis Catarebis konkretuli TariRebi.
magaliTisaTvis: xuTdRiani inkluziv-turi `Tbilisi _ saqarTvelos
dedaqalaqi~ SeiZleba warmodgenili iyos Semdegi saxiT:
1. ganTavseba 2-3 adgilian nomrebSi turistuli klasis sastumroSi;
2. kveba restoranSi – sruli pansioni;
3. eqskursiebi: gacnobiTi eqskursia (avtobusiT), Tbilisis muzeumebSi
(avtobusiT), Zveli Tbilisi (fexiT), da a.S.;
4. damatebiTi RonisZiebebi: rusTavelis Teatris speqtaklze daswreba
(aseve SeiZleba iyos ganxiluli nebismieri sxva Teatri, opera,
filarmonia da a.S.); gaseirneba maRaziebSi _ suvenirebis SeZena;
5. turistebis transferi – Sexvedra da gacileba aeroportSi.

90
 es programa Tan erTvis partniorebs Soris gaformebul xelSekru-
lebas, an formdeba rogorc SekveTa (dajavSnis furceli) turis individua-
luri gayidvis SemTxvevaSi.
b. uSualod jgufis Semosvlis win, daaxloebiT 3 dRiT adre
(SeTanxmebis Sesabamisad), partniori organizaciebi damatebiT
(faqsis, el-fostis saSualebiT) aTanxmeben jgufis momsaxurebis
konkretul programas dReebis Sesabamisad da sastumros _ sadac
icxovreben. individualuri turisti aseT programas iRebs
saagentoSi sagzuris an vauCeris miRebasTan erTad.
aseTi programis zogadi saxe aseTia:
inkluziv-turi `Tbilisi _ saqarTvelos dedaqalaqi~, turis xangr-
Zlivoba – 5 dRe (1-5 aprili). turistebis ganTavseba
moxdebasastumroSi `metexi palasi~; kveba _ sruli pansioni
sastumroSi.
momsaxurebis programa
pirveli dRe: jgufis Camosvla TbilisSi, Sexvedra aeroportSi (gidi,
avtobusi);
dabinaveba sastumroSi `metexi – palasi~;
- sadili;
- mokle gacnobiTi gaseirneba TbilisSi;
- vaxSami.
meore (tipiuri – mesame, meoTxe) dRe
- sauzme
- programiT gaTvaliswinebuli konkretuli RonisZieba;
- sadili;
- programiT gaTvaliswinebuli konkretuli RonisZieba;
- vaxSami;
- Tavisufali dro (damatebiTi momsaxurebis RonisZiebebi).
bolo (mexuTe) dRe
- sauzme;
- gacileba aeroportSi.
SeniSvna:
a. boloswina saRamos kargi iqneba Tu moxdeba Sexvedra jgufTan,
Sejamdeba programis Sedegebi, vaxSami iqneba gamosamSvidobebeli –
suvenirebis gadacemiT da a.S.
b. bolo dRis programis gansazRvrisas gasaTvaliswinebelia TviT-
mfrinavis frenis ganrigi.

91
 turis momzadeba gulisxmobs turistebisaTvis momsaxurebis kompleqsis
aRmoCenas, maTi moTxovnebis, momsaxurebis donis, turis Sinaarsisa da
momsaxurebis SeTavazebis teqnologiis gaTvaliswinebiT.
momsaxurebis done ganisazRvreba Semdegi turistuli momsaxurebebis
doneTa saerTo jamidan: ganTavseba, kveba, saeqskursio, satransporto
momsaxureba, dasveneba da aseve maTi mkacri (zusti) Sesabamisobidan turis
mizanTan.
turis organizaciisa da Catarebis teqnologia ganisazRvreba momsa-
xurebis optimalurobiT, rac mdgomareobs (gamoixateba) momsaxurebis mTeli
programis formirebisadmi kompleqsur midgomaSi da yoveldRiuri
dasasvenebel-saeqskursio programis SedgenaSi.
momsaxurebis optimaluri programa _ es iseTi programaa, romelic
iTvaliswinebs klientis moTxovnilebebs da momsaxurebis Tematikas
(turizmis saxe) Sinaarsis TvalTaxedviT, momsaxurebis Semadgenlobas
(saxeebis), maTi raodenobis da SeTavazebis Tanmimdevrobas.
turis programis Sedgenisas unda gaviTvaliswinoT ara mxolod mom-
saxurebis komfortulobis garkveuli done, aramed momsaxurebis programisa
da mogzaurobis miznis Sesabamisoba. aranairi azri ara aqvs SevTavazoT
Tbilisis istoriuli memkvidreobis gasacnobad Camosul stumars mtkvarze
navebiT seirnoba, Tu is dakavSirebuli ar iqneba Zveli Tbilisis yofa-
cxovrebis CvenebasTan. Tu gansazRvrulia saqmiani turi, maSin saeqskursio
programac ki saqmiani adamianebis interesebidan unda gamomdinareobdes. Tu
programa folkloruli (eTnografiuli) xasiaTisaa, maSin mTeli saeqskursio-
dasasvenebeli (Tavisufali) dro unda daeTmos adgilobrivi folkloris,
erovnuli Taviseburebebis, adgilobrivi warmoebis (suvenirebi, gamoyenebiTi
xelovneba) da a.S. gacnobas.
amasTan erTad, dRis programis Sedgenisas aucilebelia gaTvaliswi-
nebuli iqnas turistuli an sakurorto centris mogzaurobis marSrutis
specifika. did qalaqebSi Sida marSrutebis Sedgenisas aucilebelia saeqs-
kursio mogzaurobebi daigegmos gadaadgilebis manZilebis gaTvaliswinebiT
(mokle manZilze), rasac programis teritoriuli SemuSaveba hqvia. aucile-
belia gaTvaliswinebuli iqnas qalaqSi gadaadgilebis optimaluri marSru-
tebi, riTac daizogeba turistis dro. sadili umjobesia SekveTili iyos im
raionSi, sadac mTavrdeba dRis pirveli naxevris programa an iwyeba meore
naxevris programa. programis teritoriuli SemuSavebis sakiTxi uaRresad
mniSvnelovani momentia, miTumetes mravalferovani reliefis pirobebSi
(zogadad saqarთvelo da konkretulad Tbilisi), rodesac gasaTvlelia
TiToeuli gaCerebis adgili (xedebis `gaxsnis~ wertilebi) da amasTan erTad
saqalaqo sagzao qselis mdgomareoba – misi adaptirebuloba saeqskursio-
turistul saqmianobasTan (Tbilisis magaliTze dReisaTvis es Zalze
seriozuli da rTuli amocanaa).

92
 programis Sedgenisas amgvari midgoma marTebuli iqneba iseT marS-
rutzec, sadac gamoyenebulia gadaadgilebis aqtiuri saSualeba. amasTan,
unda gvaxsovdes, programis Tematuri mizanmimarTulebac. anu momsaxurebis
programis Sesatyvisoba mogzaurobis mizanTan (saqmiani Sexvedrebi, pres-turi,
qveynis istoriasTan da cxovrebis wesTan gacnoba da a.S.).
momsaxurebis konkretuli programis Sedgenisas ZiriTadi (gamomgzavni)
kompaniidan igeben turistebis calkeul survilebs. aq mxedvelobaSia ara
imdenad moTxovnilebebis Seswavla, ramdenadac turistebis konkretuli
survili ama Tu im obieqtis monaxulebasTan dakavSirebiT, romlebic
SesaZlebelia ar Sedis eqskursiis programaSi.
turistebis momsaxurebis teqnologiaSi Zalze didi mniSvneloba aqvs
gidis kvalifikacias, romelic muSaobs jgufTan. anu im adamians, romelic
pasuxs agebs momsaxurebis xarisxze piradi monawileobiT. garda imisa, rom
gids unda hqondes maRali kvalifikacia, mas unda hqondes sruli informacia
turis programis Sesaxeb da unda SeeZlos, saWiroebis SemTxvevaSi, mom-
saxurebis erTi formis meoreTi Secvla. erTi sityviT, gidis
profesionalizmi, an aseTis ar arseboba, dRes Cvens yoveldRiurobaSi,
turistul-saeqskursio momsaxurebis saerTo warmatebis ganmsazRvreli (60-
70%) momentia.
saqmiani turebis organizebisas aucilebelia stumrebis (turistebis)
ganTavseba maRali klasis sastumros erTadgilian nomrebSi. aucilebelia
gaTvaliswinebuli iqnas sastumroSi an masTan Zalze axlos darbazis aren-
dis SesaZlebloba TaTbirebis, molaparakebebisa da sxva RonisZiebebis
mosawyobad. kavSirgabmulobis, sabanko sistemis momsaxureba _ esec
aucilebeli atributia saqmiani mizniT mogzaurTa momsaxurebisaTvis.
saqmiani turebis organizaciis teqnologia iTvaliswinebs Tavisufali
drois gamoyofas saqmis warmoebis, molaparakebebis, saqmiani Sexvedrebis
organizebisaTvis, rac aseve gaTvaliswinebulia momsaxurebis programiT.
eqskursiebi, romlebiTac ar aris gaTvaliswinebuli muzeumebis (sxva
dasveneba-gasarTobi obieqtebis) naxva, SeiZleba gadatanili iqnas sxva
droisaTvis.
kongres-turis organizebisas aucilebelia gaTvaliswinebuli iqnas:
 orgteqnikiTa da gamamravlebeli teqnikiT uzrunvelyofa;
 sxdomis CatarebisaTvis farTobis arseboba;
 papkebis (saqaRaldeebis), samkerde niSnebis, mosawvevi baraTebis
damzadeba da maTi ganawileba;
 banketebis, miRebebis, koqteil-saaTis, pres-konferenciis Catareba;
 samdivnos muSaoba.
aucilebelia aseve satransporto momsaxurebis uzrunvelyofa _
eqskursiisaTvis avtobusi, saqmiani SexvedrisaTvis _ msubuqi avtomobili.

93
SeniSvna:
a. programis Sedgenisas (3 dRiani, 5 dRiani da a.S.) saTvalavSi ar
Sedis Semosvlisa da gasvlis dRe;
b. Semosvlis dRes aucilebelia _ sastumroSi ganTavseba, programis
gacnoba, saWiroebis SemTxvevaSi misi koreqtireba (aucileblad
turistebis TanxmobiT), RonisZiebaTa grafikis dazusteba; xolo
saRamos _ sazeimo vazSami programis dawyebasTan dakavSirebiT
(SeiZleba sazeimo vaxSami moewyos dasrulebisTvisac).;
c. folkloruli turebisas organizebuli eqskursiebis periodSi
avtobusSi unda iyos Sesabamisi simRerebis kasetebi, xolo gids unda
SeeZlos komentarebis gakeTeba; amasTan gaTvaliswinebuli unda iyos
avtobusis gaCerebebi iq, sadac SesaZlebelia maRalxarisxovani
sasuveniro produqciis SeZena;
d. turistebis mier adgilobriv dResaswaulebSi, masobriv RonisZie-
bebSi, sportul da sxva RonisZiebebSi monawileobis survilis
SemTxvevaSi saWiroa foto da video gadaRebis uzrunvelyofa.

94
 taim - auti

1. gameoreba – codnis dedaa!

 ra aris momsaxurebis programa?
 ra midgomebi gamoiyeneba momsaxurebis programis Sedgenisas?
 aRwereT momsaxurebis programis Sedgenis Tanmimdevroba.
 romel parametrebzea damokidebuli turistebis momsaxurebis done?
 ras warmoadgens `momsaxurebis optimaluri programa~?
 riT ganisazRvreba turis organizaciis teqnologia?
 ras niSnavs turistuli programis `teritoriuli SemuSaveba~?
 ra unda gaiTvaliswinoT saqmiani turis organizebisas?
 ra unda gaiTvaliswinoT kongres-turis organizebisas?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

 ჩამოაყალიბეთ ტურების დასახელებები, რომლებიც თქვენი აზრით პოპულარული/მოთხოვ-
ნადი იქნებოდა საქართველოს სინამდვილეში და განსაზღვრეთ პოპულარობის მიზეზები
(რატომ იქნება ესა თუ ის ტური მიმზიდველი? რატომ უნდა ჩამოვიდეს ტურისტი
საქართველოში?)

საპრეზენტაციო დავალება
 მოამზადეთ თქვენი ტურისტული კომპანიის ტურისტულ ბაზარზე გასვლის პროგრამა-გეგმა
(რომელ ტურისტულ ბაზარზე/ რატომ? როგორი კონტიგენტისთვის/რა მიზნით?
რამდენად/რა პარამეტრებით ხართ მზად კონკურენტული ბრძოლისათვის?).

95
Tavi 8. momsaxurebis momwodeblebi
წინამდებარე თავის მიზანი: ტურისტული მომსახურების თავისებურება მდგომარეობს
იმაში, რომ მოსახურების ხარისხი უნდა იყოს ერთნაირად მაღალი, თუმცა, მომსახურების
კლასების (რაც მე-5-ე თავში უკვე გავიარეთ) შესაბამისად, ის ამავე დროს უნდა იყოს
განსხვავებულად მრავალფეროვანიც, აუცილებელი ხდება მომსახურების
მომწოდებლების სიების გადახედვა - მოდით, გავერკვეთ!

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- ტურისტული მომსახურების პროცესში კიდევ უფრო კარგად გარკვევა, რათა

შევძლოთ, მომსახურების კლასების შესაბამისად, მომსახურების საჭირო
მომწოდებლები შევარჩიოთ;

turistebis mogzaurobisas maT momsaxurebaSi mravali organizacia

iRebs monawileobas. maT ganekuTvneba: ganTavsebis organizaciebi (sastumro,
turbaza, moteli da a.S.), kvebis organizaciebi (restorani, kafe, sasadilo da
a.S.), saeqskursio firmebi; satransporto kompaniebi da organizaciebi; Sou,
kino, video da sxva msgavsi organizaciebi; sportuli organizaciebi da
bazebi; rekreaciuli organizaciebi; sayofacxovrebo firmebi; savaWro
organizaciebida a.S. yvela am organizacias, romelic iRebs monawileobas
turis organizebaSi _ momsaxurebis momwodeblebi hqviaT.
turoperatoris gadamwyveti organizaciul-makompleqtebeli rolis
miuxedavad, ar unda dagvaviwydes momsaxurebis momwodebelTa roli da
mniSvneloba. saboloo jamSi turis periodSi turistebTan kontaqti swored
momsaxurebis doneze mimdinareobs. Sesabamisad, turistis mier turis,
rogorc xarisxiani produqtis, aRqma bevradaa damokidebuli calkeuli
momsaxurebis xarisxze; turistebis calkeuli jgufebis moTxovnilebebis
donisadmi maT Sesabamisobaze. swored amitom, programis Sedgenis dros
Zalze didi yuradReba eTmoba momsaxurebis momwodeblebs. maTTan muSaobisas
aucilebelia:
 momsaxurebis xarisxisadmi seriozuli midgoma, aseve firmis
reputaciis gaTvaliswineba _ turistuli bazris sxva momwodebelTa
Soris;
 sastumros, kvebisa da satransporto momsaxurebis obieqtebis
tipebisa da donis Sesabamisoba momxmarebelTa im socialuri
segmentisa da turizmis saxeobisadmi, romelzec aris orientirebuli
konkretuli turi;
 saTanamSromlo xelSekrulebiTi dokumentaciis Sedgenisadmi
kvalificiuri da yuradRebiani midgoma, ramdenadac aman SeiZleba
SemdgomSi imoqmedos Tqveni kompaniis avtoritetze. ramdenadac
klientis winaSe, mTeli Tqveni partniorebis nacvlad,
pasuxismgeblobas Tqven da Tqveni kompania iRebs. amdenad es
96
 momentebi unda iyos gaTvaliswinebuli Sida saxelSekrulebo
dokumentaciaSi.
perspeqtiuli partniorebis Zebnis arsi mdgomareobs imaSi, rom
turistuli organizaciebisa da firmebis didi odenobidan, romlebic
registrirebulni arian ama Tu im qveyanaSi, unda SeirCes isini, romlebmac
SeiZleba gamoamJRavnon TqvenTan TanamSromlobis interesi, da amasTan erTad,
isini unda Seesabamebodnen turistebis momsaxurebisadmi Tqvens interesebsa
da moTxovnebs. maTi moZebnisaTvis dReisaTvis SesaZlebelia gamoyenebuli iq-
nas komunikaciis farTo SesaZleblobebi. tradiciuli forma kontaqtebis
damyarebisa aris monawileoba specializirebul gamofenebSi, bazrobebSi da
a.S. mTavaria SerCeuli iyos TiToeuli momsaxurebis mowodebis Sesabamisad
saukeTeso varianti (SesaZlebloba). sastumro da satransporto sferoSi
partnioris SerCevisas unda gvaxsovdes, rom ar aris sasurveli muSaoba
mxolod erT partniorTan. regionSi ramodenime sastumrosa da gadamzidavis
arseboba bevrad afarToebs maTi arCevanis SesaZleblobas da, amasTan erTad,
konfliqturi situaciebis SemTxvevaSi, warmoadgenen alternatiul variantebs.
rac Seexeba Sida konkurencias – is mxolod momsaxurebis xarisxis amaRlebis
sasargeblod moqmedebs.
momsaxurebis momwodeblebis SerCeva xdeba regionaluri interesebis,
turizmis saxeobis, momsaxurebis programis Sinaarsis da aseve, momxmarebelTa
asakobrivi, socialuri da ekonomikuri segmentis Sesabamisad. Zalze
mniSvnelovania maTi saqmiani kvalifikacia da reputacia.
ganvixiloT ramdenime magaliTi sxvadasxva tipis programebiT
momxmarebelTa sxvadasxva segmentis momsaxurebisa da momsaxurebis momwode-
belTa Sesabamisi magaliTebi.
rogorc miRebulia, gamajansaRebel-aRdgeniTi (rekreaciuli) turebis
organizaciisas SeZlebuli turistebisaTvis (momsaxurebis komerciuli
klasi) aucilebelia daaxloebiT Semdegi saxis momsaxurebaTa nakrebi
(cxrili 8.1)

cxrili 8.1

komerciuli (VIP, ლუქსი) klasi

Mmomsaxurebis paketi moTxovnebi ganTavsebis rekreaciuli pirobebi

pirobebisadmi

maRali klasis sastumro- dubl sistemis 1-2 oTaxi- Ddidi gamwvanebuli teri-
Si cxovreba; ani nomrebi. apartamentisa toriis arseboba;
da `luqs~ nomrebis
sportuli moednebi eli-
kveba – naxevrad pansioni arseboba. taruli sportis saxeobe-
(SesaZlebelia sruli pan- maRali klasis momsaxure- bisaTvis (golfi, kortebi,
sioni SekveTis Sesabami- bis restoranisa da baris cxenosnoba da a.S.);
sad), specialuri menius arseboba. Ria da daxuruli sacu-
arseboba;
97
jgufuri da individualu- rao auzebi;
ri eqskursiebi (arCevanis elitaruli tipis sportu- avtosadgomebi piradi
arseboba). li RonisZiebebisaTvis da- manqanebis gasaCereblad;
maRali klasis dasasvene- rbazis arseboba (tenisi, savaWro-sasuvenire qseli;
bel-gasarTobi momsaxu- biliardi da sxva); auzis,
sxvadasxva Sousa da sxva
reba; abanos, saunas arseboba;
gasarTobis arseboba;
aRdgeniTi xasiaTis momsa- masaJisa da manualuri
Tematuri, bunebrivi da
xureba (masaJi, eqimis kon- procedurebis oTaxi.
akvaparkebis arseboba;
sultacia); saparikmaxerosa da sila-
sakuTari an gamoyofili
sportuli programebi; mazis salonis arseboba
plaJi;
sakurorto programa Sesa- wynari dasvenebis (sola-
sazRvao da sawyalosno
bamisi momsaxurebiT; riumi, zamTris baRi da a.
gasarTobebis arseboba
Tematuri dasasvenebel- S.) saTavsoebis arseboba. (iaxta, serfingi, wylis
rekreaciuli programebi. mococikli da a. S.)

momsaxurebis SemoTavazebuli paketis realizaciisaTvis aucilebelia

momsaxurebis Semdegi momwodeblebi:
 umaRlesi klasis rekreaciuli sastumro (sakurorto tipis
dasasvenebeli sastumro);
 saavtomobilo organizacia, romelsac aqvs komfortuli saeqskursio
avtobusebi da msubuqi avtomobilebi turistebisaTvis misaqiraveblad
(SeiZleba mZRoliT);
 maRali klasis momsaxurebis restorani, nomerSi SekveTisa da menius
SeTanxmebis SesaZleblobebiT;
 saeqskursio firma, romelsac SeuZlia umaRlesi klasis gidi-
eqskursiamZRolebis momsaxurebis SeTavazeba da rogorc jgufuri,
aseve individualuri eqskursiebis organizeba;
 Teatralur-samayureblo (samzeri/sacqeri) organizacia, Ramis klubi,
kazino, akvaparki, Tematuri da bunebrivi parki, saTevzao meurneoba
da a. S.
aseTive gamajansaRebeli turi, oRond ekonomikuri klasis, moiTxovs
gansxvavebul momsaxurebas da materialur uzrulvelyofas (cxrili 8.2)

(cxrili 8.2)
ekonomiuri klasi

momsaxurebis paketi moTxovnebi ganTavsebis rekreaciuli pirobebi

pirobebisadmi
ekonomikuri klasis sas- sastumro – gamartivebuli mcire, mwvane nakveTis
tumroSi cxovreba; tipis (2 varskvlavi an 2-3 arseboba; sastumros
kveba – naxevarpansioni, adgiliani pansioni, sadac teritoriis gareT
an mxolod sauzme, iafi aris saSualeba Cadgan saseirno adgilebis

98
 samzareulo; damatebiTi adgili); arseboba;
eqskursia – iafi, jgufu- sasadilo – TviTmomsa- mosaxerxebeli
ri; xureba, Sveduri magida an sazogadoebrivi
dasveneba – socialuri Ria bufeti SezRuduli transportis arseboba
xasiaTis; meniuTi; dasasvenebel adgilebamde
sportuli momsaxureba – koqteil-bari – da turistul
xelmisawvdomi; RirsSesaniSnaobebamde.
yvelasaTvis
xelmisawvdomi spor- sportuli darbazi;
tuli saSualebebis dasasvenebeli adgili –
arseboba. foie, saloni, dasvenebis
kuTxe da a.S.

Sesabamisad aucilebelia momsaxurebis sxva momwodeblebi:

 turbaza, pansioni an ekonom-klasis sastumro (1-2 varskvlaviani);
 avtosatransporto organizacia, romelsac hyavs iafi (araZviri)
avtobusebi;
 TviTmomsaxurebis kafe, restoranSi Sveduri magida;
 saeqskursio firma;
 erovnuli parki, atraqcionebis parki.
Tu aseTive turi gaTvlilia saSualo klasis ojaxian turistebze, aqac
moTxovnebs Tavisi specifika aqvs (cxrili 8..3)
cxrili 8..3
saSualo (ტურისტული) klasi ოჯახური დასვენებით

momsaxurebis paketi moTxovnebi ganTavsebis rekreaciuli pirobebi

pirobebisadmi
3 varskvlavian sastumro- 2 adgiliani nomrebis ganTavseba mwvane masivSi;
Si, 3-4 varskvlavian bina- fondi 80-90% damatebiT bavSvTa sportuli
sastumroSi cxovreba; bavSvis adgilis Cadgmis moednebiani sakuTari
saSualebiT; gamwvanebuli teritoria
kveba – sruli pansioni,
aucileblad bavSvTa mcire samzareulo (bavSve- (15-25m2 – erT sawol
meniu; bisaTvis); adgilze);
eqskursia – saerTo bavSvTa saTamaSo adgile- wylis atraqcioni,
(bavSvebi da ufrosebi) da bis arseboba; `gorkebi~ auzSi da
cal-calke; dasvenebisa da garTobis plaJze;
bavSvebze zrunvis momsa- adgilebi; specialuri saseirno
xureba; saTavsebi sportul-gamajan- bilikebi
saRebeli mecadineobisaT- akvaparkebi, zooparki,
bavSvTa animatori;
vis (darbazi, abano, sauna, atraqcionebis Tematuri
aRdgeniTi xasiTis momsa- parki, erovnuli parki,
auzi, trenaJori).
xureba (masaJi, sauna, eqi- delfinariumi da a.S.
mis konsultacia, sportu-
li momsaxureba).

99
 momsaxurebis momwodeblebi:

 pirveli klasis ojaxuri sastumro (3-4 varskvlavi) bavSvebisaTvis

organizebuli dasvenebis momsaxurebiT;
 sastumroSi kafe da restorani sabavSvo meniuTi;
 avtoatransporto organizacia, romelic iZleva specialurio
saeqskursio avtobusebs, aseve SesaZleblobis farglebSi, specialuri
sabavSvo avtotransporti (vagonebiani avtomatareblebi da a.S.);
 saeqskurisio firma, romelsac gegmaSi aqvs specialuri sabavSvo
programebi;
 sportuli dawesebulebebi, atraqcionis parkebi, akvaparkebi da a.S.
yvela zemoT moyvanil variantSi mTavari momenti iyo Zalze seriozuli
damokidebuleba momsaxurebis momwodeblebis SerCevisadmi. maTi sworad
SerCevidan, xarisxiani muSaobidan (muSaobis xarisxidan) yalibdeba Tqveni
firmis imiji. Tumca es egreTwodebuli sufTa magaliTebia. realobaSi
turistuli firma muSaobs gansxvavebul (araerTgvarovan) klienturasTan,
aqedan gamomdinare firma valdebulia SesTavazos maT sxvadasxva donis
servisebi. mTavari sakiTxi, romelic firmis winaSe dgas, aris SeTavazebuli
momsaxurebis kompleqsuri Sesabamisoba konkretuli klientis
moTxovnebisadmi.
ZiriTadi momsaxurebis (sastumro, kveba, transporti) momwodeblebTan
muSaobisas, xelSekrulebebSi isazRvreba adgilebis kvota, Tumca maTi
aTvisebis sxvadasxva garantiebiT. magaliTad, satransporto kompaniebTan
urTierTobisas, bevri organizacia cdilobs miiRos samgzavro bileTebis
gayidvis ufleba Sida da saerTaSoriso xazebze. xelSekrulebis safuZvelze
turistul firmebs SeuZliaT gayidon samgzavro bileTebi saagento
SeTanxmebis safuZvelze (aviakompaniebTan), aseve arendis (Cartebis) formiT
(mTlianad an nawil-nawil sxva firmebTan erTad) – adgilobrivi turistuli
kompaniebis udidesi umravlesobis saqmianobis ZiriTadi mimarTuleba
dReisaTvis.
turistuli firmebisaTvis arankleb mniSvnelovania urTierToba
sastumroebTan, rac, rogor wesi, isazRvreba xelSekrulebiT adgilebis
kvotasTan dakavSirebiT, 30-80%-iani Sevsebis garantiiT; adgilebis kvotebze
Sevsebis garantiis gareSe; adgilebis winaswari gayidviT sruli gadaxdiT;
mimdinare bronirebiT da a. S.
garda zemoTaRniSnuli teqnologiuri aspeqtebisa, partniorebis
(servisebis momwodeblebi) SerCevisas aucilebelia gaviTvaliswinoT maTi
muSaobis staJi da gamcdileba, maTi samarTlebrivi mdgomareoba da
warmatebuloba turistul saqmianobaSi, licenziebis arseboba da
mowodebuli momsaxurebis done, tarifebi da SeRavaTebi, klientebis
raodenoba da Semadgenloba. sasargebloa gairkves maTi urTierTobis
praqtika da xangrZlivoba sxva turoperatorebTan.
100
 saerTaSoriso turistuli samarTali turoperators akisrebs serozul
pasuxismgeblobas turistebisaTvis miwodebuli xelSekrulebiT da turis
programiT gaTvaliswinebuli momsaxurebis xarsxTan dakavSirebiT,
miuxedavad imisa, turoperatori am momsaxurebas sTavazobs uSualod Tu
mesame subieqtis daxmarebiT.
receptiuli (mimRebi) turoperatori srul pasuxismgeblobas iRebs
turistebis winaSe im momsaxurebaze, rac paketiT aris gansazRvruli
(rogorc ZiriTadi, aseve damatebiTi). amas garda, iniciativiani (gamgzavni)
turoperatori pasuxismgeblobas iRebs yvela damatebiT momsaxurebaze, Tu
maT turists sTavazobs oficialuri partniori, romelTanac gaformebuli
aqvs kontraqti turistebis momsaxurebaze. iniciativiani turoperatori
valdebulia hqondes sruli informacia mimRebi partnioris yvela dam,atebiTi
momsaxurebis nomenklaturaze, Sinaarsze da xarisxze; sezonis dawyebisas
piradad Seamowmos isini da miawodos sruli informacia turistebs turis
gayidviss. amasTan erTad, sapartnioro xelSekrulebaSi iniciativian da
receptiul turoperatorebs Soris unda iyos muxli, romelic sazRvravs
mimRebi mxaris pasuxismgeblobas misi mizeziT klientis sicocxlis, qonebisa
da janmrTelobisaTvis miyenebul zaralTan dakavSirebiT, SeTavazebuli
momsaxurebis (rogorc ZiriTadi, aseve damatebiTi) farglebSi. swored amitom,
Zalze seriozuli amocanaa – partnioris SerCeva

101
 taim - auti
1. gameoreba – codnis dedaa!
 vin arian momsaxurebis momwodebeli organizaciebi?
 ra aucilebeli sakiTxebis winaswar gaTvaliswinebaa saWiro momsaxurebis
momwodeblebis SerCevisas?
 rogor xdeba momsaxurebis momwodeblebis SerCeva?
 komerciuli klasis programis Sedgenisas
- ra moTxovnilebas unda akmayofilebdes kvebis reJimi?
- ra moTxovnilebas unda akmayofilebdes sastumros nomrebi?
- ra moTxovnilebas unda akmayofilebdes sportuli kompleqsi?
 rogori momsaxurebis momwodebelia saWiro ganTavsebisaTvis?
 rogori momsaxurebis momwodebelia saWiro transportirebisaTvis?
 rogori momsaxurebis momwodebelia saWiro eqskursiebisaTvis?
 ekonomikuri klasis programis Sedgenisas
- ra moTxovnilebas unda akmayofilebdes kvebis reJimi?
- ra moTxovnilebas unda akmayofilebdes ganTavsebis saSualeba?
- ra moTxovnilebas unda akmayofilebdes sasadilos momsaxureba?
 rogori momsaxurebis momwodebelia saWiro ganTavsebisaTvis?
 rogori momsaxurebis momwodebelia saWiro transportirebisaTvis?
 saSualo/turistuli klasis ojaxuri dasvenebis programis Sedgenisas
- ras iTvaliswinebs bavSvis komponenti momsaxurebis blokSi?
- ras iTvaliswinebs bavSvis komponenti ganTavsebis blokSi?
- ras iTvaliswinebs bavSvis komponenti rekreaciul blokSi?
 ra principebiTa da garantiebiT yalibdeba urTierToba satransporto kompaniasTan?
 ra principebiTa da garantiebiT yalibdeba urTierToba ganTavsebis saSualebebTan?
 turpaketis SeTavazebisas rogoria receptiuli operatoris pasuxismgebloba
turistis winaSe?
 turpaketis SeTavazebisas rogoria iniciativiani operatoris pasuxismgebloba
turistis winaSe?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

 თქვენ რომ აკეთებდეთ არჩევანს, ძირითადი ტურისტული მომსახურებისათვის რომელ
მომწოდებლებს აირჩევდით (3 არჩევანი) და რატომ (ინფორმაციის მოძებნა შეიძლება
ინტერნეტში!)?

საპრეზენტაციო დავალება
 შეიმუშავეთ თქვენი ტურისტული კომპანიის ბაზარზე გასატანი პროდუქციის ვარიანტები:
ერთ დღიანი ექსკურსია საშუალო სკოლის უფროსკლასელებისათვის, 3/2 დღიანი უიკ-ენდი
საქართველოში მოქმედი დიპლომატიური კორპუსის წარმომადგენლებისათვის, ერთ
კვირიანი - 7/6 თემატური ტური (განსაზღვრეთ ქვეყანა, ტურისტების კატეგორია,
ინტერესები და ა.შ.).

102
 Tavi 9. turis dagegmva
წინამდებარე თავის მიზანი: გაყიდვადი ტურისტული პროგრამის შედგენა უაღრესად
სერიოზული და მრავალასპექტიანი პროცესია, რასაც შესაბამისი დრო და ამ დროში
ზუსტად გაწერილი ლოგიკურ ღონისძიებათა კომპლექსი ესაჭიროება. ამასთან ერთად
აუცილებელია იმის ცოდნა, თუ რა შინაარსი დევს ცნებაში - პროგრამული ტურიზმი.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- კომპონენტები, რომლისაგანაც შედგება სახელშეკრულებო გეგმა როგორც

დამწყები, ასევე მოქმედი ტუროპერატორისათვის;
- მოგზაურობის ორგანიზაცია - პროგრამული ტურიზმი;
- პროგრამებისადმი მიდგომის აღიარებული შემადგენელი ნაწილები;
- რას ნიშნავს ტურისტულ ბიზნესში - სტუმართმოყვარეობა.

9.1 სახელშეკრულებო გეგმა

manam, sanam turistuli kompania miiRebs gadawyvetilebas ama Tu im
adgilze turis organizebis Sesaxeb, igi awarmoebs seriozul marketingul
samuSaoebs. aucilebelia gamovlenil iqnas moTxovnebi, momxmarebelTa
prioritetebi, moTxovnis tendenciebi. es Seqmnis saSualebas ise daigegmos
turpaketi, rom srulad dakmayofildes momxmareblis (turistis)
moTxovnilebebi. es kvlevebi aucilebelia aseve imisaTvis, rom sworad
warimarTos turis dagegmvis procesi da momsaxurebis momwodeblebTan
dadebuli saxelSekrulebo kampania.
mosamzadebeli samuSaoebi iwyeba 2 wliT adre, vidre gaigzavneba jgufi
axal marSrutze, axal adgilze. cxrilSi 9.1 mocemulia iniciativiani
turoperatoris axali sazafxulo turoperatoruli programis drois Skala.
iniciativiani turoperatoris axali sazafxulo turoperatoruli
programis drois Skala.

cxrili 9.1

saqmianobis saxe wlebi vada/dro saqmianobis konkretuli saxeebi

samecniero- I weli (2 ivnisi- marketinguli kvlevebi;

kvleviTi saqmianoba wliT adre agvisto paket-turebis momaval ganviTarebaze moqmedi
- dagegmva danergvamde) ekonomikuri faqtorebis Seswavla;
seqtemberi miRebis savaraudo adgilebis dagegmva
-dekemberi

dagegmva- II weli ianvari marketingis meore stadia: daniSnulebis

molaparakebebi alternatiuli adgilebis mravalmxrivi
Sedareba, maTi SerCeva
Tebervali
-marti gadawyvetilebis miReba adgilmdebareobaze,
sastumroebze, maT tevadobaze, turis
xangrZlivobaze, sezonis dasawyisze, gagzavnis

103
 saqmianobis saxe wlebi vada/dro saqmianobis konkretuli saxeebi
vadebze;
gadawyvetilebis miReba broSurebis, bukletebis
zomasa da dizainze, maT tiraJze, dabeWvdis
aprili-
vadebze;
maisi
broSurebisa da bukletebis gaformebaze kon-
kursis gamocxadeba;
molaparakebebi aviaxazebTan Carterul reisebze;
molaparakebebi sastumroebTan, servisis
samsaxurebTan transferze, saeqskursio
operatorebTan

personalisa da ivnisi kontraqtebis gaformeba sastumroebTan,

bukletebis aviaxazebTan, satransfero, saeqskursio da sxva
mosamzadebeli servisul samsaxurebTan;
samuSaoebi broSuris/bukletis sasignalo egzempliaris
momzadeba da dabeWdva;
katalogisTvis foto-masalis momzadeba
(momzadeba an sxvisis gamoyeneba);
teqstebis pirveladi variantebis momzadeba;
muSaoba gamformebel studisaTan da winada-
debebi dizainTan dakavSirebiT;
ivlisi- bukletis/katalogis gamocema;
agvisto turis gasayidi fasis gansazRvra inflaciisa da
savaluto kursis gaTvaliswinebiT;
seqtemberi dajavSnis sistemis TanamSromelTa momzadeba;
- turis saboloo fasis dadgena (reklamisaTvis);
oqtomberi
bukleti/katalogi mzad aris (dabeWdilia);
dajavSnis sistemebi Seqmnilia.

bazarze gayvana III weli ianvari- dabeWdili broSurebis bazarze ganawileba;

marti turis bazarze gatanis sastarto saqmianoba;
turis pirveli nabeWdi reklamis gamoCena
Tebervali masmediaSi;
reklamisa da gayidvis piki;
aprili-
kurortebis warmomadgenelTa SerCeva da
maisi
swavleba;

axal turze pirveli gagzavna.

moqmedi turoperatoruli programis Cveulebrivi Skala SeiZleba

ganvixiloT receptiuli turoperatoris magaliTze (cxrili 9.2)

104
 cxrili 9.2
moqmedi turoperatoruli programis drois Cveulebrivi Skala
saqmianobis saxe wlebi vada/dro saqmianobis konkretuli saxeebi

dagegmva da I weli noemberi- molaparakebebi sastumroebTan, satransfero

molaparakebebi dasagegmis dekemberi servisis samsaxurebTan, saeqskursio firmebTan
wina weli da momsaxurebis sxva momwodeblebTan (rogorc
tradiciulTan, aseve axlad SerCeulebTan);
beWdvisaTvis axali bukletis/katalogis
sasignalo egzempliaris momzadeba

saxelSekrulebo II weli ianvari- xelSekrulebis gaformeba sastumroebTan,

kompania dagegmili Tebervali satransfero servisis samsaxurebTan da Sida
bukletebisa da samarSruto satransporto organizaciebTan,
katalogebis saeqskursio biuroebTan da a.S.
ganaxleba da Tebervali- bukleti/katalogi dabeWdilia;
gamocema marti momsaxurebis sistema Camoyalibebulia;
bazarze gatana marti- bukletis/katalogis ganawileba gamavrcelebel
aprili partniorTa Soris;
bazarze gatanis organizacia;
masmediaSi reklaa;
gayidva;
gidebis, instruqtorebis, animatorebis da sxva,
momzadeba da daniSvna;
aprili- sezonis dawyeba da turistebis momsaxureba.
maisi

partniorebTan (momsaxurebis momwodeblebi) urTierToba formdeba

konkretuli formiT (xelSekrulebis gaformebiT). yoveli axali wlisaTvis
an axali samuSao periodisaTvis (sezonisaTvis) gaTvaliswinebuli unda iyos
saxelSekrulebo kampania, romel periodSic formdeba xelSekrulebebi.
saxelSekrulebo kampaniis win, rogorc wesi, dgeba saxelSekrulebo gegma,
romelic moicavs:
 partnioris dasaxelebas;
 molaparakebis/xelSekrulebis ZiriTad sagans;
 xelSekrulebis moqmedebis vadas;
 xelSekrulebis gaformebis vadas;
 gansakuTrebul cnobebs (monacemebs).
es gegma saSualebas gvaZlevs SevadginoT zusti suraTi – turistuli
firmis muSakebis moqmedebis sqema turis momsaxurebis uzrunvelyofaSi.
saxelSekrulebo gegmis Sinaarsi (Semadgenloba) damokidebulia turis saxesa
da momsaxurebebis saxeobebze. sxvadasxva saxis turebis SemTxvevaSi keTdeba
qvegegmebi (qveprogramebi) calkeuli turebis mixedviT da Semdeg keTdeba
erTiani gegma, sadac partniorebis dajgufeba xdeba xelSekrulebis
gaformebis vadebis an geografiuli proncipis gamoyenebiT. saxelSekrulebo
105
gegmis Sedgenis win ukve naTlad unda iyos warmodgenili savaraudo
partniorebi da aeve unda iyos mzadyofnba imisa, rom xelSekrulebebi
gaformdes pirdapir molaparakebis procesSi (periodSi).
saxelSekrulebo kampaniis perspeqtiuli damuSavebis procesSi turis-
tuli firmebi farTod iyeneben sxvadasxva sacnobaro-statistikur masalebs
turistuli da sastumroebis xaziT. turistuli saagentoebis, sastumro-
restornebis biznesis cnobarebi, romlebsac gamoscemen saerTaSoriso
turistuli organizaciebi, Seicaven informacias dasvenebisa da mogzaurobis
organizaciis, ganTavsebisa da sastumro momsaxurebis SesaZleblobebze,
romlebSic mocemulia momsaxurebis ZiriTadi saxeebi, rac SeeTavazebaT
turistebs. regularulad ibeWdeba aseve nacionaluri, regonaluri,
adgilobrivi da korporaciuli cnobarebi, gzamkvlevebi, marSrutebis,
RirsSesaniSnaobebis cnobarebi, kalendrebi adgilobrivi movlenebis
aRniSvniT da a. S. yvelaferi is, rac gamoiyeneba turebisa da momsaxurebis
organizebisaTvis, warmoadgens literaturas, romelsac turoperatori
iyenebs axali marSrutebisa da saxelSekrulebo gegmebis SedgenisaTvis.

9.2 mogzaurobis organizacia - პროგრამული ტურიზმი

organizebul turizms safuZveli Cauyara Tomas kukma 1841 wels did
britaneTSi, xolo misi ganviTarebis axali etapi daiwyo 1950 wels „horizon
holideim“, romelmac korsikaSi Carteruli reisiT pirveli turistebi
Caiyvana. მogzaurobis istoriis etapebs TvalsaCinod gadmoscems
qvemoTmoyvanili sqema:

106
 amdenad, didi britaneTi Tomas kukis wyalobiT programuli turizmis
samSoblo gaxda, xolo germania rekordsmeni qveyanaa, romelic msoflioSi
programuli turizmis safuZvelze yvelaze met turists emsaxureba.
miuxedavad germaniis gaerTianebisa, misi dasavleTi nawili mainc ufro
ganviTarebulad da turizmis TvalsazrisiT aqtiurad rCeba. 1994 wlis
monacemebiT dasavleT germanelebma sxvadasxva miznebiT imogzaures, maTgan
(rogorc qvemoTmoyvanil cxrilSi Cans) programul turizms mniSvnelovani
adgili eWira:

samogzauro qveyana mogzauroba %-Si maT Soris programuli

turizmiT %-Si
qveynis SigniT 34,9 7,5
sazRvargareT 65,1 34,3
maTgan:
espaneTi 12,0 61,9
italia 9,0 23,0
avstria 7,5 17,9
safrangeTi 4,4 20,3
Soreuli mogzaur. 6,2 30,9

mimRebi, anu receptiuli turizmis msoflio standartma XX saukunis

meore naxevridan SeiZina programuli turizmis saxe, romelmac Secvala adre
arsebuli saSualo, yvelasaTvis misaRebi unificirebuli turebi.
programulma turizmma ki turistuli kompanebi daayena programuli
turopereitingis Seqmnis aucileblobis winaSe.
saerTaSoriso turizmSi konkurenciis gamZafrebis gamo turistulma
kompaniebma turistul bazarze daiwyes kompleqsuri momsaxureba, romelsac
safuZvlad garkveuli programa daedo. am RonisZiebam gamoiwvia miwodebis
mkveTri da swrafi zrda, gaafarTova ara mxolod miwodebis bazari, aramed
mniSvnelovanwilad imoqmeda moTxovnis zrdaze da daxvewazec, ramac
sabolood moaxdina turistuli kompanebis diferenciacia da specializacia
garkveuli programebis mixedviT, Sesabamisad gaizarda momsaxurebis xarisxic.
amrigad, programuli turizmi – es aris turistebis momsaxurebisadmi
kompleqsuri midgoma, romelic mTlianad iTvaliswinebs maT interesebs da
Seesabameba mogzaurobis miznebs, turistTa asaks, maT Semadgenlobas,
socialur warmomavlobas da a.S. momsaxurebis aseTi forma nakarnaxevia
Tanamedrove turistul bazarze sakuTari klientis mosapoveblad arsebuli
umZafresi konkurenciiT, romelic arsebobs rogorc mewarmeebs Soris, aseve
regionul doneze. imisaTvis, rom saqarTveloSi movizidoT turistebi,
saWiroa arsebobdes ara mxolod turistTa misaRebad Seqmnili saerTaSoriso
donis programebi, aramed bevrad ukeTesi, rogorc fasiT, ise SinaarsiT,
vidre mas Cveni mezoblebi sTavazoben.
programuli turizmis damkvidreba saqarTveloSi daiwyo
damoukideblobis mopovebasTan erTad. mas ukve sakuTari istoria da
107
gamocdileba aqvs. miuxedavad amisa, SegviZlia Tamamad vamtkicoT, rom
programuli turizmi, rogorc mTeli msofliosTvis, ise saqarTvelosTvis
axali movlenaa da misi ganviTarebisaTvis saWiroa:
1. ukve arsebuli msoflio da qarTuli gamocdilebis Seswavla da
analizi, anu rogor adgenen Tematur programebs msoflios
gamocdili turoperatorebi, agreTve saqarTveloSi ukve moRvawe
kompaniebi,
2. mopovebuli masalis Rrma analizis safuZvelze miRweuli daskvnebis
gaTvaliswineba da sakuTari programebis Seqmna, sakuTari
receptiuli turopereitingis damkvidreba.
saerTaSoriso turizmSi ukve damkvidrda turistuli jgufebis
diferenciaciis tradicia turistTa asakis mixedviT, an jgufis
Semadgenlobis gaTvaliswinebiT (turistuli jgufebi, mSoblebi SvilebiT, an
maT gareSe, mxolod qalebi, an mxolod mamakacebi da a.S.); am jgufebisaTvis
calke iqmneba SeTavazebebi, garda amisa, saerTaSoriso turistul bazarze
programebis iseTi simravle da mravalferovnebaa, rom nebismier adamians
SeuZlia SearCios misTvis saintereso da sasurveli programa.
germaneli mecnieris vilhelm pomplis mixedviT programul turizms
oTxi elementi gaaCnia, romelTa gaTvaliswineba aucilebelia
turoperatorisaTvis.

sqema: programuli turizmis oTxi elementi

programuli turizmi

organizaciuli ekonomikuri samarTlebrivi socialuri

elementi elementi elementi elementi

- dajavSvna - turis fasi -gadaxdis -rCevebi

- turis dro - fasi/xarisxi pirobebi -kompaniis imiji
- turis mizani -javSnis xarji -dajavSvnis wesi -Suamavlis imiji
- transferi -damatebiTi -ukan dabruneba -momsaxurebis
- ganTavseba xarjebis -garantiebi gamwevis imiji
- kveba simcire -samogzauro
- Tanxleba adgilis imiji
- xangrZlivoba -jgufis sidide
- programa -homogenuroba
- dazRveva -kontaqti

108
 Sesabamisad programul turizms gaaCnia Semdegi formebi:
 arasruli paketi: roca damkveTi turis romelime nawilze uars ambobs,
magram aucileblad yidulobs satransporto da sastumro momsaxurebas;
 standartuli paketi: (inclusive tour, IT) roca turs yvela ZiriTadi
elementi: transporti, sastumro, kveba, garToba axlavs;
 yovlismomcveli programa: (all inclusive tour, AIT) roca turis fasSi Sedis
yvela tipis momsaxureba da turists kurortze yofnisas ar uxdeba
damatebiTi xarjebis gaweva. kubas aqvs wesad AIT-Si nebismieri
sasmelisa da sigaretis Setana;
 individualuri paketi: roca turisti yidulobs turoperatoris mier
dadgenil individualur turs mag. TUI–is programas.
TiToeul maTgans gaaCnia miRebisa da momsaxurebis Tavisi specifika. მag:
saqmiani, an sakongreso turizmiT dakavebuli turoperatoris saqmianoba
diametralurad gansxvavdeba sakurorto-gamajansaRebeli, an rekreaciuli
turizmiT dakavebuli turoperatoris saqmianobisagan. GgansakuTrebulia
axalgazrdobaze orientirebuli turoperatoris saqmianoba, radgan man ukve
icis, Tu ra moTxovnebi aqvs mogzaurobis mimarT student axalgazrdobas,
turebs axalgazrdebisaTvis aqvs aqtiuri garTobis ufro meti elementebi,
vidre sxva socialur jgufebs. mesame asakis (igulisxmeba turistebi 65 wels
zeviT) saocrad cnobismoyvareni arian da mogzaurobas gegmaven aqtiuri
dasvenebis elementebis TanxlebiT, mag. dReSi 5-7 km seirnoba bunebis wiaRSi.
maT ainteresebT eqskursiebi da saintereso Sexvedrebi. rac ar unda gasakviri
iyos, ufro pasiurebi arian saSualo asakis (45-65 wlis) turistebi, romlebic
ZiriTadad ojaxTan erTad mogzauroben. turistebis am jgufs moswons
pasiuri dasveneba da myudro garemo.
turopereitinguli garemos Sesaqmnelad saWiroa funqcionirebis
wesebis codna da programuli turizmis principebiT xelmZRvaneloba,
romelic gulisxmobs saTanado infrastruqturis, Sesabamisi materialuri
bazis, sainformacio qselisa da turistTa nakadebis arsebobas.
turopereitingSi arsebobs agreTve Tavisi tradiciebi. mimzidveli
turistuli produqtis (turis) Seqmna, romelic gajerebuli iqneba
mravalferovani programebiTa da momsaxurebiT, turoperatoris moRvaweobis
mTavari amocanaa. misi Sedgenisas unda gvaxsovdes, Tu ras yidulobs
turisti. masze sxvadasxva Sexeduleba aqvT myidvelsa da gamyidvels. cudia,
roca turistuli kompania fiqrobs, rom is yidis sastumro momsaxurebas,
sinamdvileSi ki turisti yidulobs axal STabeWdilebebs da siaxleebTan
gacnobas. saerTod turisti yidulobs turistuli kompaniisgan yuradRebas,
simyudroves, pativiscemiT mopyrobas, sasiamovno garemoSi yofnas da Tu mas
samogzauro punqtebSi aseTi momsaxureba ar xvdeba, ra Tqma unda,
turistulma kompaniam Secdoma dauSva turis dagegmvisas. amitom turistuli
produqtis Seqmna unda daiwyos turistis moTxovnis SeswavliT - ra unda mas,
rogor xarisxs da momsaxurebas elodeba is. yvela SemTxvevaSi unda
gamovavlinoT is mimzidvelobebi, rasac turisti elodeba mogzaurobisagan
da maT safuZvelze Sedges turi, anu unda vicodeT vin aris kompaniis
109
momxmarebeli, ras elodeba igi turisagan. turoperatori zedmiwevniT kargad
unda icnobdes adgilobriv resursebs, anu receptiuli turoperatorisaTvis
mTavaria saqarTvelos turistuli SesaZleblobebis detaluri codna, rom
uzadod SearCios turisaTvis yvelaze optimaluri varianti. Tanamedrove
turizmi ufro Sors wavida da TviTon qmnis xelovnurad damatebiT
turistul mimzidvelobebs. mag.: awyobs Sous, festivals, aSenebs Tematur
parkebs da a.S. yvela turSi unda arsebobdes damatebiTi motivaciebi
turistebis mosazidavad.
turistebis momsaxurebis safuZvelia turistuli programa, romlis
formirebac xdeba momsaxurebis iseTi kompleqsidan, rogoricaa: ganTavseba,
kveba, transportireba, saeqskursio momsaxureba, garToba, sportuli,
sakurorto, sayofacxovrebo momsaxureba da a.S.
turistebis momsaxurebis safuZveli momsaxurebis programaa, romelSic
gaTvaliswinebul unda iqnas:
 obieqtis arseboba mimzidvel garemoSi, lamaz bunebaSi;
 kargi klimatur-bunebrivi pirobebi;
 dasvenebis adgilis kargi sanitarul-higienuri mdgomareoba, misi
sisufTave da movlis maRali done;
 komfortuli da myudro sastumro;
 janmrTeli da gemrieli sakvebi, kvebis kargi organizacia;
 maqsimaluri izolacia xmaurisgan;
 bunebrivi wyalsacavebis arseboba.
aseT daskvnamde mividnen turizmis specialistebi mravaljeradi
gamokvlevebis Catarebis Semdeg. misgan gamomdinare, Cvenc SegviZlia
davaskvnaT, rom programirebis safuZveli keTilmowyobili rekreaciuli
garemoa da rom kargi programa mdidari turistuli resursebis SemTxvevaSi
iqmneba.

turistuli programebis Tavisebureba maTi Tematurobaa, anu jer

ganisazRvreba turis Tematika da Semdeg SeirCeva momsaxurebis nakrebi,
romelic mogzaurobis miznebidan gamomdinareobs, xolo amis Semdeg ki
damatebiTi RonisZiebebi. amasTan, unda gvaxsovdes, rom programa Sedgeba ori
nawilisagan: ZiriTadi da damatebiTi momsaxureba. ZiriTad momsaxurebad
iwodeba sagzuris RirebulebaSi Sesuli momsaxureba, xolo damatebiTi
Tanmdevi da msgavsi RonisZiebebi, romlebsac turisti damatebiT ukveTavs.
mxolod saerTaSoriso turizmSi miRebuli normebisa da gamocdilebis
gamoyenebiT Seqmnil turebs aqvT unari warmatebas miaRwion bazarze.

programirebisadmi midgomebi SeiZleba davyoT sam Semadgenel nawilad:

1. xarisxi, 2. optimaluroba da 3. fsiqologiuri momzadeba.

xarisxi. momsaxurebis programa maRalxarixiani da turistisaTvis

mimzidveli unda iyos. turistebis momsaxurebis programis cneba
kompleqsuria da moicavs Semdeg maxasiaTeblebs:

110
  calkeuli momsaxurebis samomxmareblo xarisxi;
 momsaxurebis Sesabamisoba mis funqciur daniSnulebasTan;
 samogzauro programis zogadi Tematuri Sesabamisoba momxmarebelTa
kategoriasTan;
 Sesabamisi momsaxurebis miwodebis garantia;
 momsaxurebis miwodebis gamarTuli teqnologiuri wesi.
optimaluroba. momsaxurebis programa optimaluri unda iyos, anu igi
unda iTvaliswinebdes klientebis moTxovnebs da Tematur momsaxurebas
(turizmis saxe), raSic igulisxmeba turis Sinaarsi, momsaxurebis
Semadgenloba, misi raodenoba da miwodebis wesi. magaliTad, samTo turizmis
programa iTvleba optimalurad im SemTxvevaSi, Tu masSi ar Sedis raime
eqskursia, xolo saTxilamuro trasebiT, bugelebiTa da sabagiro gzebiT
sargebloba gaTvaliswinebulia, magram kulturuli turizmis SemTxvevaSi
yvelaferi piriqiTaa, aucileblad unda Sevides eqskursiebic da kulturuli
RonisZiebebic.

momsaxurebis optimaluroba gulisxmobs:

 yvela tipis momsaxurebis erT gansazRvrul klasTan Sesabamisoba;

 yvela momsaxurebis turis Tematikisadmi Sesabamisoba;
 turis mimarTulebis misadageba momxmarebelTa winaswar gansazRvruli
miznobrivi jgufebisadmi;
 momsaxurebis programis droulad SeTanxmeba;
 programis moqniloba, aucileblobis SemTxvevaSi misi advilad Secvla
msgavsi momsaxurebiT;
 momsaxurebis racionaluri Sinaarsi (momsaxurebis nakluloba
ukmayofilebas iwvevs, Warbi momsaxureba daRlilobas);
 momsaxurebaSi tendenciurobis ararseboba, miwodebuli momsaxurebis
Tavs moxveva.
fsiqologiuri momzadeba programis aRsaqmelad. aucilebelia momzaddes
iseTi programebi, romlebic, SeZlebisdagvarad, gaiTvaliswinebs Tanamedrove
adamianis moTxovnebs.
Tanamedrove programul turizms gaaCnia momsaxurebis iseTi principebi ,
romlebic stumar-maspinZlis CarCoebSi jdeba da romlidanac momdinareobs
midgomebi programirebisa da momsaxurebis organizaciisadmi.

ucxoeli specialistebis mixedviT programuli turizmis SinaarsSi

ganivTebulia Semdegi principebi:

1. gaTavisufleba. momsaxurebis procesSi klienti gaTavisuflebuli unda

iyos yovelgvari arasasiamovno momentebisagan (lodini transportsa da
sastumroSi);

111
 2. optimaluri momsaxureba. klientma unda igrZnos yvela momsaxurebis
erTi donisadmi Sesatyvisoba. yovelgvari aRrevebi momsaxurebis
doneSi ukmayofilebis mizezi xdeba;
3. aqtiuroba. momsaxurebis gawevisas iseTi iniciativis gamoCena, romelsac
turisti ar elodeba, mag. misalmebis koqteili sastumroSi (sastumros
xarjze), an bileTebi TeatrSi da a.S.
4. klientisadmi pativiscema. pativiscemiT mopyroba gulisxmobs gagebiT
movekidoT klientis pirad Tvisebebs, midrekilebebs, gatacebebs;
5. individualuri midgoma. iseTi midgoma klientis momsaxurebisadmi,
roca momsaxureba Seesabameba klientis gemovnebasa da moTxovnebs;
6. Tavisufleba tendenciebisagan. klienti unda grZnobdes, rom
momsaxureba, romelsac mas uweven TviTmizani ki ara, kompaniis
survilia, raTa daakmayofilos misi moTxovnebi;
7. momsaxurebis moculobis TvalsaCinoeba. klientma winaswar unda
icodes momsaxurebis CamonaTvali, romelsac mas turis ganmavlobaSi
gauweven;
8. momsaxurebisa da gayidvebis koreqtireba. klienti darwmunebuli unda
iyos, rom turis SeZeniT man swori arCevani gaakeTa;
9. ufaso informaciis arseboba. turis garSemo yovelgvari informacia
maT Soris, bukletebi, konsultaciebi unda iyos ufaso da
Zaladautanebeli.
yvela es principi gamomdinareobs Tanamedrove adamianis
fsiqologiidan. karg momsaxurebas SeuZlia adamianis kmayofileba gamoiwvios
da klientis moTxovnebi daakmayofilos.

turistuli programis xerxemals mogzaurobis mizani warmoadgens.

turisti ver CaTvlis mogzaurobis mizans miRweulad, Tu is miiRebs
uxarisxo mimsaxurebas. momsaxurebis xarisxi ganapirobebs klientis
kmayofilebas. Sesabamisad, turistuli kompaniis winaSe dgas amocana
daareguliros klientis molodini da miwodebuli informaciiT sacnauri
gaxados, Tu ras unda elodos turisti mogzaurobidan. mag.: turisti,
romelmac iyida dasveneba prestiJul kurortze, ukmayofilo darCa
momsaxurebiT mxolod imis gamo, rom turSi ar Sedioda arcerTi eqskursia,
romlis safasuris gadaxda TviTon mouwia. amdenad, saxezea kompaniis mier
daSvebuli Secdoma klientis interesebis daudgenlad turis gayidvisa. ar
iqna gaTvaliswinebuli turistis molodini, ramac cudad imoqmeda mis guneba-
ganwyobaze da Sedegad ver miiRo sakurorto mkurnalobidan mosalodneli
Sedegi.

turizmis specialistebis mier gaziarebulia azri, rom

stumarTmoyvareoba, an stumarTmoyvruli damokidebuleba klientebisadmi
turistul kompaniaSi erT-erTi umniSvnelovanesi faqtoria warmatebiT
112
muSaobisaTvis. mis gareSe nebismieri turistuli produqti usaxuria, es aris
momsaxurebis xelovneba, roca turisti grZnobs, rom misi momsaxureba
turistul kompaniaSi uxariaT da is srulyofil adamianad grZnobs Tavs
kompaniis garemoSi. sakuTriv stumarTmoyvareoba mravalmxrivia da is Sedgeba
Semdegi determinantebisagan:
 xarisxiani informacia dasvenebis Sesaxeb, rogorc adgilobriv, ise
saerTaSoriso bazrebze, yvelafer imaze, Tu ra elodeba turists;
 sasiamovno garemos Seqmna klientebis misaRebad da am mizniT
specialuri RonisZiebebis gatareba (reklama, satelevizio
gadacemebi,);
 turistebisadmi guliTadi mopyroba da mudmivi zrunva maTTvis
yuradRebis gamosaCenad, anu turistuli kompaniis momsaxurebis
politika mimarTuli unda iyos principiT: `yvelaferi
klientisaTvis”;
 kompaniis yvela TanamSromlis yuradRebiani damikidebuleba
klientis SeniSvnebisadmi, misi Txovnisa da azrebis maqsimalurad
gaTvaliswineba;
 zrunva turistis orientaciis maqsimalurad gaiolebis mizniT,
maTTvis momsaxurebasTan dakavSirebuli nebismieri informaciis
miwodeba, miwodebuli informaciis sicxade da aRqmadoba.
yvela es faqtori organulad unda Sevides momsaxurebis teqnologiaSi .
turis organizebisas gaTvaliswinebul unda iqnas ara mxolod momsaxure
personalis damokidebuleba klientebisadmi, aramed turistis mier
momsaxurebis teqnologiebis fsiqologiurad aRqmis aspeqtebi. es imas niSnavs,
rom pirvel planze dgas turistis pirovneba, misi interesebi da
ganwyobileba da misadmi guliTadi damokidebuleba. Tanamedrove pirobebSi,
roca konkurencia turizmis dargSi gamZafrebulia, es faqtori turistuli
kompaniis mier aucileblad gasaTvaliswinebelia.

saerTaSoriso turizmSi arsebuli praqtikis Tanaxmad miRebulia

turistebisadmi Sedegi saxis yuradRebis gamoCena:

 misalmebis suveniri – TiToeul turists, gansxvavebiT sastumro

momsaxurebisa, sadac aseT suvenirad baliSze kanfeti gvxvdeba,
turistuli kompaniis SemTxvevaSi miRebulia sagnobrivi suvenirebis
(Tanaxmad turis Sinaarsisa da formisa) Cuqeba; mag. saqmiani turizmis
SemTxvevaSi es SesaZloa iyos saqmiani prospeqtebi, im produqciis
nimuSebi, romelic turists ainteresebs. kulturuli da eTnografiuli
turizmisTvis damaxasiaTebelia mcirefasiani erovnuli Sinaarsis
suvenirebi da a.S.;
 turis damTavrebis Semdeg specialurad turistebisaTvis damzadebuli
diplomebis gadacema. miRebulia aseve sertifikatebis, cnobebis,
vimpelebisa da sapatio niSnebis gadacema da a. S.

113
 taim - auti
1. gameoreba – codnis dedaa!
 iniciativiani turoperatoris axali programis drois Skalis mixedviT:
- ra tipis kvleviTi samuSaoebis Catarebaa saWiro programis Sedgenamde?
- ra samuSaoebi tardeba marketinguli analizis meore stadiaze?
- ra gadawyvetilebebis miRebaa saWiro dagegmva-molaparakebis stadiaze?
- ra gadawyvetilebebis miRebaa saWiro Sesabamisi personalis
momzadebisaTvis?
- ra gadawyvetilebebis miRebaa saWiro Sesabamisi sareklamo
kampaniisaTvis?
- ra samuSaoebis Catarebaa saWiro turprogramis bazarze gasatanad?
 ra poziciebs moicavs saxelSekrulebo gegma saxelSekrulebo kampaniis win?
 ra aris programuli turizmi?
 ra aris saWiro programuli turizmis ganviTarebisaTvis saqarTveloSi?
 romeli oTxi elementisagan Sedgeba programuli turizmi v.pomplis mixedviT?
 rogori formebi gaaCnia programul turizms?
 riT iwyeba turistuli produqtis Seqmna?
 ra unda iyos gaTvaliswinebuli momsaxurebis programaSi?
 ramdeni nawilisagan Sedgeba programirebisadmi midgomis amocana?
 ra maxasiaTeblebs moicavs tur-programa xarisxis komponentSi?
 ra maxasiaTeblebs moicavs tur-programa optimalurobis komponentSi?
 ra maxasiaTeblebs moicavs tur-programa fsiqologiuri momzadebis komponentSi?
 rogori determinantebisagan Sedgeba `stumarTmoyvareoba~?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

 თქვენი პირადი პოზიციისა და შეხედულებების თანახმად, რა არის საჭირო საქართველოში
(კონკრეტულ რეგიონში) „პროგრამული ტურიზმის“ განვითარებისათვის და რა
ხელისშემშლელი მიზეზების დაძლევა გახდება საჭირო ამისათვის?

საპრეზენტაციო დავალება
 თქვენ უკვე შექმნენით თქვენი ტურისტული კომპანია და განვსაზღვრეთ ტურისტულ
ბაზარზე გასატანი პროდუქციის პირველი სამი ვარიანტი. ახლა საჭიროა შეიმუშაოთ
თქვენი ახალი, კონკრეტული პროგრამის მომზადების „დროის შკალა“.

114
 Tavi 10. komunikacia
წინამდებარე თავის მიზანი: კიდევ ერთი უმნიშვნელოვანესი პოზიცია - უნდა ვიცოდეთ,
რომ კომუნიკაციის ეპოქაში შეუძლებელია მისი ყველაზე თანამედროვე ფორმებისა და
მეთოდების გარეშე საქმიანობა. ჩვენ უნდა შეგვეძლოს ვერბალური და არავერბალური,
ელექტრონული კომუნიკაციის საშუალებებით სარგებლობა, კომუნიკაცია შშმ პირებთან
და პრინციპალებთან.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- მოლაპარაკებების პროცესის მომზადება, მომზადება სავარაუდო საქმიან

პარტნიორთან შესახვედრად;
- მოლაპარაკების წარმოების ფსიქოლოგიური ასპექტები.

10.1 molaparakebebi momsaxurebis momwodeblebTan (partniorebTan)

momsaxurebis momwodeblebTan xelSekrulebis dadebis process win
uZRvis molaparakebebi. isini unda swarmoebdes imgvarad, rom miRweuli iyos
sasurveli Sedegi _ aucilebeli turistuli produqti (saqoneli an
momsaureba), kargi xarisxis, saWiro raodenobis da sasurvel (TqvenTvis)
fasad.
partniorebTan molaparakebis process seriozuli momzadeba sWirdeba.
aucilebelia gaanalizdes:
1. molaparakebebis garemoeba _ ra gindaT konkretulad
partniorisagan? ra moculobiT? ra periodSi? ra gindaT
partniorisagan damatebiT? rogoria fasebis done saqonelze an
momsaxurebaze partniorTan da bazarze? xdeba Tu ara
moTxovnilebebis diferencireba da a.S.
magaliTi: winaswari SekveTis an grafikis Tanaxmad saWiroa turistTa
jgufis ganTavseba (30 kaci) regularulad 4 dRiani programiT,
yovelkvireulad da mTeli wlis ganmavlobaSi. saWiroa ganTavsebis
samsaxuri (sastumro); transporti (avtomobilebis qiraoba,
rkinigzisa da saaviacio bileTebis SekveTa da a.S.); sportisa da
garTobis samsaxurebi (disko-bari, golfi, CogburTi, auzi, sauna da
a.S.). fasi unda Seesabamebodes saSualo bazris fass gamoklebuli
10% sabiTumo SesyidvisaTvis (adgilebis garantirebuli dakaveba),
rac ar unda aRematebodes #(fiqsirebul) Tanxas. turistuli
(saSualo) klasis ganTavsebisa da momsaxurebis donis diferencireba
ar xdeba. turistebis jgufis Semadgenloba igulisxmeba
erTgvarovani _ saSualo.
2. SesaZlo gadawyvetilebebis realizaciis gzebi _ unda vicodeT
konkretulad vin da ras akeTebs da ra droisaTvis; rogor gadadis
gadawyvetilebebis erTi stadia meoreSi; ra stadiaSia

115
 xelSekrulebis gaformebis procesi; vin amzadebs xelSekrulebis
proeqts da jgufebis Semosvlis grafiks; rogor iqneba ganxiluli
damatebiTi momsaxurebis sakiTxebi; CarTuli iqneba isini
xelSekrulebaSi Tavidanve Tu ara; pirobebi Sedis xelSekrulebis
teqstSi, Tu molaparakebisas an emateba, an akldeba raime.
3. molaparakebis procesSi Tqveni partnioris `portreti~ _ ramdenad
gansxvavebuli miznebi gaqvT Tqven da Tqvens partniors? ra
parametrebze (vadebi, momsaxurebis done, servisebis nakrebi) iqneba
dafuZnebuli partnioris strategia da a.S.
aRniSnuli rekomendaciebis gamoyenebis safuZvelze, molaparakebis
dawyebis win, sasargebloa SemuSavdes molaparakebis warmoebis gegma. es
dagexmarebaT gamovlindes Tqveni poziciis susti adgilebi da gamoinaxos
damatebiTi saSualebebi. molaparakebebis warmoebis gegma mogcemT saSualebas
moaxdionoT partnioris moqmedebis moulodnel variantTa prognozireba da
winaswar moamzadoT alternatiuli winadadebebi da gadawyvetilebebi.
nebismieri molaparakebebisas mniSvnelovania ara marto strategiuli
midgoma, aramed fsiqologiuri damokidebulebac. Tqven ukve moemzadeT
molaparakebebisaTvis, romlis Sedegic unda iyos servisebis momwodebelTan
gaformebuli xelSekruleba turistebis momsaxurebaze. strategiuli gegma
mzad aris. Tqven xarT mzad fsiqologiurad. xSirad molaparakebebi CaSlila
arasworad SerCeuli tonalobis gamo. amisagan rom viyoT dazRveuli,
fsiqologebma SeimuSaves urTierTobisa da molaparakebis warmoebis
fsiqologiuri wesebi.
gTavazobT molaparakebis warmoebisadmi fsiqologiuri midgomis 9 wess:
1. atitudi (mizandasaxuloba)
gamoavlineT molaparakebisas Tqveni partnioris atitudi (misi
interesebi, Rirebulebebi, mizani) da gamoiyeneT isini Tqveni
kontrargumentebisaTvis, romelTac CarTavT misi msjelobis logikaSi.
magaliTisaTvis: teqnikurad SeaxseneT partniors, Tu ra sikeTes
moutons mas TqvenTan TanamSromloba (sastumros sruli datvirTva,
avtoparkis ukeTesi gamoyeneba da a.S.).
2. Tqven _ midgoma
mosazrebaTa yoveli Sejaxebisa da konfliqtisas, pirvel rigSi
SeecadeT gaarkvioT Tqveni partnioris ganzraxva, molodini da SiSi
(sifrTxile). gaacaniT mas Tqveni interesebi da eWvebi da amis Semdeg
SeecadeT masTan erTad ipovoT gamosavali, romelic orive mxares
daakmayofilebs. warudgineT mas Tqveni garantiebi (mag.: konferenciis
SemTxvevaSi sastumros sruli Sevsebis garantia, Camosuli monawileebis
raodenobis miuxedavad);

116
 3. tolerantoba (meore mxaris moqmedebis Sefasebisadmi momTmeni
damokidebuleba)
ar SeafasoT mowinaaRmdege mxaris moqmedeba, gamoTqviT (gamoxateT)
mxolod Tqveni damokidebuleba am moqmedebasTan (saqcielTan) dakavSirebiT
(mag.: `Tqvenma sityvebma guli matkina~).
4. gonebis gaxsniloba (naTeli goneba)
sxva pozicia, sxva Sexeduleba – es yovelTvis Tqvengan damaluli,
TqvenTvis uxilavi axali zRvari, axali aspeqtia. sxvis pozicias, Tundac
mcdars, pirdapir nu uaryofiT, miiReT rogorc axali varianti. mxolod
yvela alternativis gamovlenis Semdeg unda SeirCes maT Soris saukeTeso.
Tumca amisaTvis saWiroa partniorTan erTad SeTanxmdeT alternativebis
Sefasebis erTian kriteriumebze. isini SeiZleba iyos saerTo interesebi,
romelic moinaxeba nebismier SemTxvevaSi.
5. referentuloba
gaxsovdeT, rom adamianebi moqmedeben (iqcevian) imis Sesabamisad, rasac
moelian misgan garSemomyofni. fsiqologiaSi mas `pigmalionis efeqti~
ewodeba. TqvenTvis aucilebelia iyoT partniorisaTvis Rirebuli
(mniSvnelovani, referentuli), raTa moaxdinoT garkveuli zemoqmedeba mis
gadawyvetilebebze. referentuloba _ es is saqonelia, romelsac viRebT Cveni
pativiscemis, rwmenis demonstrirebis, ndobisa da `sasiamovno adamianis~
saxisadmi Sesabamisobis sazRaurad.
6. internaluroba (pasuxismgeblobis Tavis Tavze aReba)
raime warumatablobis mizezebis ganmartebisas, nu daabralebT
yvelafers Tqvengan damoukidebel garemoebebs da sxva adamianebs. aiReT
Tqvens Tavze personaluri pasuxismgebloba momxdarTan dakavSirebiT.
danaSaulis Tavis Tavze aRebisa da bodiSis moxdis unari – es zrdasruli
pirovnebis Tvisebaa. amasTan erTad, aseTi moqmedeba garkveulad ganaiaraRebs
partniors da aiZulebs solidarobis niSnad danaSaulis simZime Tavis Tavze
aiRos (gadainawilos) – isic xom keTilSobilia(!).
7. megobruli pozicia, anu zrdasrulis (mowifulis) pozicia
gaxsovdes, rom Tqveni miznis miRweva SegeZlebaT im SemTxvevaSi, Tu ar
gamoxvalT e. w. “Tanabrobis” poziciidan. es mJRavndeba mSvid, mtkice, uryev
poziciaSi, JestebSi, xmis tonalobaSi, saxis gamometyvelebaSi
molaparakebebis dros aucilebelia gamoavlinoT pativmcemeli
damokidebuleba, simtkice, momxibvleloba da zomiereba – yvela es Tviseba
molaparakebebisas warmatebis sawindaria
8. eTikuroba
nu SeuracxyofT adamianis Rirsebas. awarmoeT patiosani TamaSi, nu
moatyuebT. uaryaviT yvelaferi araeTikuri. SeecadeT dainaxoT Tqveni Tavi

117
`gverdidan~. es mogcemT saSualebas moaxdinoT moqmedebis koreqtireba da
SeafasoT is esTetiurobisa da eTikurobis poziciidan.
9. SemoqmedebiTi gadawyvetileba
Tavi aarideT Stampebsa da Sablonebs. eZebeT arastandartuli
gadawyvetilebebi. iyaviT originaluri. molaparakebisas SesaZlebelia
gamoyenebul iqnas tipiuri situaciebisa da sakiTxebisadmi araSablonuri
midgomis winaswar momzadebuli variantebi.
yoveli xelSekruleba warmoadgens iuridiul aqts da dokuments,
amitom yovelTvis Tan axlavs samarTlebrivi Sedegebi. Sesabamisad,
aucilebelia ise moemzadoT xelSekrulebis gaformebisaTvis, rom
gaTvaliswinebuli iyos urTierTobis yvela SesaZlo varianti, aseve fors-
maJoruli situaciebi, materialuri da finansuri pasuxismgeblobis pirobebi,
xelSekrulebis moqmedebis, vadamdeli anulirebisa da prolongaciis vadebi.
yvelaferi es dafiqsirebuli unda iyos werilobiT dokumentebSi
(xelSekruleba, kontraqti), romelic damowmebuli unda iyos xelmZRvanelebis
xelmowerebiTa da organizaciebis beWdebiT. xelSekrulebisaTvis
aucilebelia momzaddes jgufebis Semosvlis (sastumroebisaTvis) grafiki,
transportis gamoyofisa da ganawilebis sqema (satransporto
organizaciebisaTvis), TariRebis, vadebisa da raodenobebis CvenebiT, aseve
SeTavazebuli momsaxurebis Rirebulebis kalkulacia da tarifebi doneebisa
da kategoriebis Sesabamisad.

118
 taim - auti

1. gameoreba – codnis dedaa!

 molaparakebisaTvis mzadebis procesSi
- ra elementebiT ayalibebT `Sesabamis garemoebas~?
- ra unda vicodeT SesaZlo gadawyvetilebebis realizaciis gzebze?
- rogor unda CamovayaliboT SesaZlo partnioris `portreti~?
 rogor unda moemzado saxelSekrulebo kampaniisaTvis?
 daasaxeleT molaparakebaTa warmoebisadmi fsiqologiuri midgomis 9 wesi.

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

დავალება შესრულდება აუდიტორიაში, იმ „მცირე ბიზნეს ჯგუფებში“ რომელიც შექმენით
ტურისტული ინკუბატორების სახით, ან ინდივიდუალურად (თუ არ ქმნით).
დავალების შინაარსი: ერთდღიანი ექსკურსიის პროგრამა
თქვენი ამოცანა: განსაზღვროთ ექსკურსანტთა ჯგუფის სადაურობა, რაოდენობა, სოციალური
კატეგორია და ა.შ. განსაზღვროთ, გამომდინარე ჯგუფის სავარაუდო ინტერესიდან,
ტერიტორია, სადაც ატარებთ ექსკურსიას; განსაზღვროთ თემა; ჩამოაყალიბოთ მარშრუტი და
მოამზადოთ პროგრამა ზუსტი ქრონომეტრაჟით (საუზმე და ვახშამი ასეთ პროგრამაში არ
შედის! სადილი - გასათვალისწინებელია!)

საპრეზენტაციო დავალება
 უნ და დაიწყოთ მუშაობა სემესტრის ბოლოს წარმოსადგენ საპრეზენტაციო მასალაზე.
 საპრეზენტაციო მასალის თემა: „-------------------------“ (ტურისტული პროგრამის
სახელწოდება. აღვნიშნავთ, რომ ეს არის ინკლუზივ-ტური!)
 მუშაობის დაწყების ქვეშ ვგულისხმობთ:
- ტურისტული პროგრამის შესადგენად თქვენს მიერ „წინასწარ ჩატარებულ
სამუშაოებს“, მაგალითად:
- ტურისტები: - რომელი ქვეყნიდან, რა რაოდენობის, საიდან და როგორ
ჩამოდიან საქართველოში, მათი სოციალური კატეგორია, საშუალო ასაკი და
ა.შ.
- მარშრუტის გეოგრაფია (ტერიტორია, რომელსაც ვფარავთ ტურის
პროგრამით)
- „ჩვენი“(საკუთარი კომპანიის) სერვისების ჩამონათვალი და იმ სერვისების
ნუსხა, სადაც გვჭირდება პარტნიორები;
- „ძირითადი“ და „დამატებითი“ სერვისების (პარტნიორების) ნუსხა;
- ტურისტული პროგრამის საპროექტო (წინასწარი/სავარაუდო) მარშრუტი;
- ძირითადი პროგრამული ობიექტების ნუსხა.

119
 Tavi 11. momsaxurebis momwodeblebTan xelSekrulebis gaformeba.
წინამდებარე თავის მიზანი: სავარაუდო საქმიანი პარტნიორი თითქმის ყველა ძირითადი
პოზიციის შესაბამისად გარკვეულია. ახლა საბოლოო ამოცანაა: უნდა ვიცოდეთ რა არის
მთავარი მომსახურების ცალკეულ მომწოდებლებთან სახელშეკრულებო
ურთიერთობისას.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- რა კონკრეტული პოზიციების გათვალისწინებით ყალიბდება ხელშეკრულება

კონკრეტული მომსახურების კონკრეტულ მომწოდებელთან:
- ხელშეკრულება ტუროპერატორთან;
- ხელშეკრულება ტურისტების განთავსების ობიექტთან;
- ხელშეკრულება ტურისტების კვების ობიექტთან;

11.1 xelSekruleba turoperatorebs Soris

mas Semdeg rac dazusteba daniSnulebis adgili, jgufebSi adamianebis
raodenoba da Semosvlis vadebi, dgeba sastumroebTan, aviaxazebTan da
momsaxurebis sxva momwodeblebTan xelSekrulebebisa da xelmowerebis
periodi.
kontraqti (xelSekruleba) aucilebelia mxareebis valdebulebebisa da
pasuxismgeblobebis regulirebisaTvis, kerZod im situaciebSi, rodesac rCeba
gauyidavi adgilebi sastumroebSi, adgilebi TviTmfrinavebSi, an im
SemTxvevaSi, rodesac icvleba Carteruli reisebi, raTa gaTvaliswinebuli
iyos yoveli konkretuli SemTxvevisaTvis sanqciebisa da jarimebis sistema.
turoperatoris swored organizebuli xelSekrulebiTi saqmianoba
exmareba mas, raTa ar gaxdes momsaxurebis calkeul momwodebelTa
saqmianobaze damokidebuli. msxvili turoperatorebi, rogorc wesi,
sastumroebTan aformeben xangrZlivvadian xelSkrulebebs garkveul
adgilebze, an sastumros srul datvirTvaze, rac maT dabali fasebiT
momsaxurebis saSualebas aZlevs, Tumca sastumros patronisaTvis aq
garkveuli riskia Cadebuli (maRali inflaciis SemTxvevaSi is dakargavs
Tanxebs). riskis qveS eqceva turoperatoric (is kargavs Tanxebs im
SemTxvevaSi, Tu yvela jgufi ar Semovida).
SedarebiT mcire masStabis (patara) anu specializirebul turopera-
torebs, romlebic yidian gansakuTrebul, damoukidebel, inkluziv-turebs,
SeiZleba hqondeT sastumroebTan xelSekruleba Tavisufali gayidvis (anu
gayidva-angariSis) formiT, romelSic sastumroebi iZlevian garantias
turistebis maqsimaluri odenobis ganTavsebasTan dakavSirebiT. aseTi
xelSekrulebebi gansakuTrebiT misaRebia patara zomis turistuli
programebisaTvis, Tumca masac aqvs garkveuli nakli, ramdenadac sastumos
mflobelebi inarCuneben garkveuli TariRebis daxurvis uflebas.

120
 turizmSi sakontraqto-saxelSekrulebo urTierTobebi regulirdeba
saerTaSoriso da erovnuli samoqalaqo samarTlis normebis Sesabamisad.
saerTaSoriso doneze aseTi urTerTobebi regulirdeba Semdegi
ZiriTadi dokumentebiT:
 saerTaSoriso konvencia mogzaurobis kontraqtis Sesaxeb (22.10.70).
turistuli saagentoebis asociaciebis msoflio federaciis
generaluri asamblea (FUAAB);
 debuleba turistuli kontraqtebisa da gasvlebis Sesaxeb, romelic
miRebulia evropis sabWos usafrTxoebis sabWos wevri
saxelmwifoebis venis Sexvedraze (1992);
 SeTanxmeba saerTaSoriso sahaero gadazidvebis ZiriTadi wesebis
unificirebis Sesaxeb (varSavis konvencia); miRebul iqna 1929 wlis 12
oqtombers, cvlilebebi da damatebebi 1955 da 1975 wlebSi;
 Jenevis konvencia avtomobilebiT saerTaSoriso mgzavrebis
gadayvanisa da bargis gadazidvis Sesaxeb (briuseli, 1967w);
 dsT-s qveynebis saparlamentTaSoriso asambleas dadgenileba `dsT-s
qveynebis TanamSromlobis ZiriTadi principebis Sesaxeb turizmis
dargSi~ (1996 wlis 29 oqtomberi);
erovnul doneze xelSekrulebiTi urTierTobebi turizmis dargSi ar
regulirdeba raime erTi sakanonmdeblo aqtiT, amdenad urigo ar iqneba, Tu
saxelSekrulebo saqmianobis dawyebamde Tavi moeyreba da kidev erTzel
gaanalizdeba Semdegi samarTlebriv normatiuli aqtebiT:
 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi;
 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi;
 saqarTvelos sahaero kodeqsi;
 saqarTvelos sazRvao kodeqsi;
 saqarTvelos sarkinigzo kodeqsi;
 saqarTvelos kanonebi:
a. samewarmeo saqmianobis licenziebisa da nebarTvebis gacemis
safuZvlebis Sesaxeb;
b. licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb;
g. Tavsufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb;
d. bunebrivi resursebiT sargeblobisaTvis mosakreblebis Sesaxeb;
e. salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb;
v. salicenzio da sanebarTvo mosakreblebis Sesaxeb;
z. fasebisa da faswarmoqmnis safuZvlebis Sesaxeb;
T. gakotrebis saqmeTa warmoebis Sesaxeb;
i. monopoliuri warmoebisa da konkurenciis Sesaxeb;

121
 k. reklamis Sesaxeb;
l. koleqtiuri xelSekrulebisa da SeTanxmebis Sesaxeb;
m. dazRvevis Sesaxeb;
n. samoqalaqo aqtebis registraciis Sesaxeb;
o. turizmisa da kurortebis Sesaxeb;
p. kulturis Sesaxeb;
J. kulturuli memkvidreobis dacvis Sesaxeb.
r. muzeumebis Sesaxeb;
s. kulturul faseulobaTa sazRvargareT gatanisa da saqarTveloSi
Semotanis Sesaxeb;
t. daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb;
u. garemos dacvis Sesaxeb;
a. cxovelTa samyaros Sesaxeb;
turistuli momsaxurebiT vaWrobis praqtikaSi turoperatorebi iyofian
gamgzavnad (an iniciativian, sagareo turebis organizatorad) da mimRebad
(anu receptiulad). iniciativiani turoperatori yovelTvis ar gadis pirdapir
momsaxurebis momwodebelze. is aformebs xelSekrulebas mimReb
turoperatorTan, romelic uzrunvelyofs mas miRebisaTvis saWiro masalisa
da informaciis mTeli kompleqsiT.
ganvixiloT receptiuli turoperatoris mier momsaxurebis
momwodeblebTan xelSekrulebis dadebis Taviseburebebi da xelSekruleba
receptiul da iniciativian turoperators Soris.
xelSekruleba receptiul turoperatorsa da momsaxurebis mimwodebels
Soris.
xelSekruleba mxareebs Soris ideba tipiuri xelSekrulebis
safuZvelze romelSic gaTvaliswinebulia turistebis momsaxureba da
partniorebis urTierTobebi (momwodebeli - turoperatori).
yvela urTierToba partniorebTan _ turis marSrutze turistebis
momsaxurebis momwodeblebTan, formdeba werilobiTi xelSekrulebis
(kontraqtis) formiT. mas SeiZleba hqondes yidva-gayidvis tipiuri
xelSekrulebis forma, an komisiis xelSekrulebis, an gacvlis (turistuli
jgufebis uvaluto gacvlisas) forma.
momsaxurebis momwodebelTan dadebuli xelSekrulebis ZiriTadi
debulebebi xelSekrulebis tipiuri debulebis analogiuria: xelSekrulebis
sagani, ZiriTadi pirobebi, momsaxurebis mimwodeblis ufleba da movaleoba,
turoperatoris ufleba da movaleoba, mxareTa pasuxismgeblobebi, fors-
maJoruli pirobebi, partniorebis iuridiuli misamarTebi da rekvizitebi.
xelSekruleba iTvleba dadebulad, rodesac mxareTa Soris, miRebuli
formis Tanaxmad, miRweulia SeTanxmeba misi yvela mniSvnelovani muxlis
Sesabamisad. mniSvnelovnad iTvleba muxlebi xelSekrulebis saganTan,
122
romelic miCneulia mniSvnelovnad (arsebiTad) kanonmdeblobis Sesabamisad an
aucilebelia aseTi tipis xelSekrulebebisaTvis, amasTan erTad is pirobebi,
romelTa mimarTac romelime mxare moiTxovs SeTanxmebis miRwevas. amgvarad,
mxareebs ufleba aqvT Camoayalibon xelSekrulebis pirobebi sakuTari
Sexedulebebis Tanaxmad, ramdenadac yovel SemTxvevas aqvs Tavisi specifika,
rac damokidebulia turistebisadmi momsaxurebis miwodebis Taviseburebebsa
da mxareebis urTierTobaze. gamonakliss warmoadgens mxolod is SemTxvevebi,
rodesac Sesabamisi pirobebis Sinaarsi gansazRvrulia (an akrZalulia)
qveynis moqmedi kanonmdeblobiT.
11.2 xelSekruleba sastumrosTan
saerTaSoriso praqtikaSi cnobilia da farTod gamoiyeneba SeTanxmeba
da dokumentebi, romlebic aregulireben urTierTobas sastumroebs,
turagentebsa da turoperatorebs Soris. maT Soris erT-erTia _ 1970 wlis
sastumroTa konvencia, romelic SemuSavebuli iqna sastumroTa saerTaSoriso
asociaciisa da turistuli saagentoebis asociaciebis msoflio federaciis
egidis qveS. konvencia gansazRvravs mxareebis valdebulebebs, misi gamoyenebis
sferoebs, sastumros kontraqtebis tipebs, maTi Sedgenis saerTo da
gansakuTrebul wesebs, sakomisios sidides da gadaxdis wess, aseve
xelSekrulebis anulirebis wess. 1979 wels sastumroTa konvenciaSi Setanili
iqna rigi Sesworebebi da man miiRo Semdegi saTauri `saerTaSoriso sastumro
konvencia~, romelic 1993 wlidan gaxda sastumroebisa da turagentebis
(turoperatorebis) urTierTobis kodeqsi da gamoiyeneba sastumro
kontraqtebis gaformebisas.
kodeqsi avaldebulebs sastumros gasces zusti informacia sastumros
kategoriisa da adgilmdebareobis Sesaxeb, aseve SeTavazebuli momsaxurebis
xarisxis Sesaxeb. masSi gansazRvrulia, rom turagents ara aqvs ufleba
daawesos ufro maRali fasebi Tavisi klientebisaTvis, vidre es
gansazRvrulia komisiis xelSekrulebis Tanaxmad. es exeba turoperatorsac,
romelic muSaobs sastumrosTan igive pirobebiT. amasTan arc sastumrom, arc
turagentma da arc turoperatorma ar unda gaamxilon is fasi, romelic
aRniSnulia kontraqtSi.
dokumentebs, romlebiTac regulirdeba turistuli biznesis
urTierToba sastumroebTan, waroadgens: sastumroTa saerTaSoriso wesebi,
romelic mowonebulia sastumroebis saerTaSoriso asociaciis sabWos mier
(02.11.81) da sastumroTa klasifikaciis kriteriumebis regionTaSorisi
harmonizacia, romelic efuZneba klasifikaciur standartebs, da romelic
mowonebulia msoflio turistuli organizaciis regionuli komisiebis mier
(1989w).
marTalia am dokumentebs sarekomendacio xasiaTi aqvT da ar
warmoadgenen savaldebulos, isini Seicaven mraval debulebas, romlebic
myarad damkvidrdnen sastumro biznesisa da saagento-saoperatoro biznesis
urTierTobs praqtikaSi.

123
 urTierToba sastumroebTan isazRvreba Semdegi dokumentebis
safuZvelze:
- xelSekruleba adgilebis kvotis 30-80% garantirebuli Sefasebis
Sesaxeb. aseTi xelSekrulebis safuZvelze turistuli firma
sastumrodan iRebs garkveuli odenobis adgilebs, romlebic
valdebulebis Tanaxmad, garkveul vadaSi unda datvirTos
turistebiT. amasTan is iZleva gamoyofili adgilebis kvotis 30-80%
gadaxdis garantias, im SemTxvevaSic ki, Tu adgilebi gamoyenebuli
ar iqneba. firmas SeuZlia kvotis danarCeni nawilis anulireba
gansazRvrul vadaSi. aRniSnuli xelSekrulebis safuZvelze firma
iRebs fasebs sastumros nomrebze Cveulebrivi tarifisagan
garkveuli fasdaklebiT.
- xelSekruleba adgilebis kvotis Sesaxeb Sevsebis garantiis gareSe.
aseTi xelSekrulebis forma ar iRebs gamoyofili adgilebis
Sevsebis garantias. Sesabamisad ZalaSi Sedis adgilebis anulirebis
Cveulebrivi wesi (saubaria gamouyenebel adgilebze). firma
sastumrosTan amgvari xelSekrulebisas angariSsworebas Cveulebrivi
fasebis mixedviT adgens.
- xelSekruleba adgilebis myari Sesyidvisa da sruli gadaxdis
Sesaxeb. aseTi xelSekrulebisas firma iRebs sruli gadaxdis
valdebulebas, miuxedavad sastumros datvirTvisa. SeTanxmebis
gaformebisas firma cdilobs sastumros maqsimalurad daaklebinos
fasebi.
- xelSekruleba mimdinare bronirebis Sesaxeb. es turistuli
firmebisaTvis yvelaze misaRebi da gavrcelebuli formaa.
gansakuTrebiT maTTvis vinc individualuri turebis organizebiT
arian dakavebulni. xelSekrulebis Tanaxmad firma ar iRebs
valdebulebas kvotaze. klientisagan winadadebis miRebis Semdeg
firma sastumroSi agzavnis bronirebis ganacxads da sastumrodan
dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi axdens sastumro momsaxurebis gayidvas.
aseTi SemTxvevisaTvis fasebis klebas ara aqvs adgili.
nebismieri variantis xelSekrulebisas aucilebelia gaTvaliswinebuli
iyos (xelSekrulebiT) Semdegi pirobebi:
- nomris Rirebuleba da bronirebis xarjebi;
- nomrebis tipebi da maTi raodenoba
- momsaxurebis xangrZlivoba (sezoni);
- Tavisufali periodebi;
- turistebis Semosvlis grafiki;
- erTjeradi momsaxurebis vadebi da xangrZlivoba;
- momsaxurebis nakrebis CamonaTvali;
124
 - kvebis organizebis forma da raodenoba (pansioni) – sastumros
restoranSi SeTavazebuli kvebis variantebi (sauzme, naxevarpansioni,
sruli pansioni, Sveduri magida da a. S);
- turistebis kvebiT momsaxurebis dro;
- specialuri pirobebi dasvenebis dros (mag.: invalidebis,
vegeterianelebis da a. S.);
- enebi, romlebzec unda laparakobdes momsaxure personali;
- turistebis Semosvlis vadebis (bronireba) damtkiceba;
- sajarimo sanqciebis gareSe bronebis moxsnis vadebi;
- sajarimo sanqciebis zoma da vadebi;
- SeRavaTebi didi jgufebis Semosvlis an mudmivi TanamSromlobis
SemTxvevaSi;
- materialuri pasuxismgebloba arasruli nakadis (raodenobrivi),
jgufis Semosvlis Cavardnis, turistebis ganTavsebaze uaris Tqmis
SemTxvevaSi da a. S.;
- sxva specialuri sakiTxebi (mag.: Sedis Tu ara fasebSi momsaxureba
sauniT, biliardiT, maTi muSaobis saaTebi da a. S.)
amasTan erTad aucilebelia yuradReba mivaqcioT garantiebs, romelsac
gTavazobT partniori momsaxurebis momwodebeli. maTTan mimarTebaSi
aucilebelia gaviTvaliswinoT (dafiqsirdes dokumentebSi) pirobebi fasebis
xelSekrulebis dadebis Semdgomi amaRlebis SeuZleblobebis Sesaxeb (fasebi
SeiZleba momatebuli iyos mxolod gauyidav momsaxurebaze) da misi
Sesrulebis meqanizmis SemuSaveba.
11.3 xelSekruleba kvebis obieqtTan
aseTi xelSekruleba formdeba calke kvebis obieqtTan im SemTxvevaSi
Tu kveba xorcieldeba sastumros gareT da ar Sedis sastumrosTan
gaformebul kontraqtSi. es SemTxvevebi SeiZleba gvqondes marSrutebze,
Tematuri turebisas (kveba gzaze) da sxva.
aseT xelSekrulebaSi unda aisaxos:
- erTdroulad momsaxurebis qveS myofi turistebis raodenoba;
- SekveTebis regulireba da sidide;
- kvebis saxe (Sveduri magida, momsaxureba da a. S.);
- menius savaraudo variantebi;
- samagaliTo fasebi kvebis sxvadasxa racionis dros;
- SeRavaTebi klientebis didi odenobis an klientebiT regularuli
uzrunvelyofisas;
- kvebaze ganacxadis wardgenis vadebi;
125
- sajarimo sanqciis gareSe SekveTis moxsnis zRvruli vada;
- kvebis procesis CaSlis SemTxvevaSi materialuri pasuxismgebloba
rogorc erTi, aseve meore mxridan. aqve unda iyos naCvenebi
pasuxisgebis vadebic.

126
 taim - auti

1. gameoreba – codnis dedaa!

 risTvis aris saWiro xelSekruleba momsaxurebis momwodeblebTan?
 romeli samarTlebriv-normatiuli dokumentebiT regulirdeba xelSekrulebiTi
urTierTobebi turizmSi erovnul doneze?
 romeli samarTlebriv-normatiuli dokumentebiT regulirdeba xelSekrulebiTi
urTierTobebi turizmSi saerTaSoriso doneze?
 daasaxeleT momsaxurebis momwodeblebTan gaformebuli xelSekrulebisa da
tipiuri xelSekrulebis ZiriTadi debulebebi.
 romeli saerTaSoriso da erovnuli dokumentebiT regulirdeba urTieToba
turoperatorebsa da sastumroebs Soris?
 daasaxeleT sastumroebTan dasadebi xelSekrulebebis saxeebi, misi Sinaarsi da
Tavisebureba.
 ra pirobebi unda iyos gaTvaliswinebuli `nebismieri variantis~ SemTxvevaSi?
 ra SemTxvevaSi formdeba xelSekruleba kvebis obieqtebTan?
 ra unda iyos asaxuli kvebis obieqtTan dadebul xelSekrulebaSi?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

დავალება შესრულდება აუდიტორიაში, იმ „მცირე ბიზნეს ჯგუფებში“ რომელიც შექმენით
ტურისტული ინკუბატორების სახით, ან ინდივიდუალურად (თუ არ ქმნით).
დავალების შინაარსი: თქვენ, როგორც მომავალი ტუროპერატორი, თანმიმდევრობით
ასრულებდით ყველა დავალებას. მას შემდეგ, რაც შექმენით საკუთარი „ბიზნეს ჯგუფი“
(ტურკომპანია-ბიზნესინკუბატორი), დაიწყეთ ზრუნვა ტურისტულ ბაზარზე
გასასვლელად - აღნიშნული ეტაპის ამოცანაა, კონკრეტული პროდუქტით კონკრეტულ
ბაზარზე გავიდეთ!
თქვენი ამოცანა: ჩამოაყალიბოთ თქვენი სამოქმედო ტერიტორიის მოკლე გეოგრაფიული
აღწერა; განსაზღვროთ, თქვენი ტერიტორიული ერთეულის ძირითადი ტურისტული
პრიორიტეტები და მნიშვნელოვანი ობიექტების ნუსხა; განსაზღვროთ ტურისტული
ბაზარი (კონკრეტული ქვეყნების ნუსხა), რომლებიც შესაძლებელია დაინტერესდნენ
თქვენი შეთავაზებით.

საპრეზენტაციო დავალება
 ვაგრძელებთ მუშაობას სემესტრის ბოლოს წარმოსადგენ საპრეზენტაციო მასალაზე.
 საპრეზენტაციო მასალის თემა: „-------------------------“ (ტურისტული პროგრამის
სახელწოდება. აღვნიშნავთ, რომ ეს არის ინკლუზივ-ტური!)
 მუშაობის გაგრძელების ქვეშ ვგულისხმობთ:
- ტურისტული მარშრუტის პროექტის ანალიზს (მოსანიშნი იქნება ყველა ის
„ცხელი“ ადგილი გზაზე (მაგ. ხიდი) ან კონკრეტული ობიექტი, რომელიც
შესაძლებელია „ამოვარდეს“ პროგრამიდან ბუნებრივი მოვლენების, ან
სხვა მიზეზების გამო);
- ასეთ შემთხვევაში საჭირო იქნება 3-3 ალტერნატივა, რომელსაც
შესთავაზებთ ჯგუფს ასარჩევად;
- რუკაზე დასატანი იქნება როგორც „ძირითადი“, ასევე „სარეზერვო“
მარშრუტი.
127
 (მეთერთმეტე თავის გაგრძელება)

- რა კონკრეტული პოზიციების გათვალისწინებით ყალიბდება ხელშეკრულება

კონკრეტული მომსახურების კონკრეტულ მომწოდებელთან:
- ხელშეკრულება საექსკურსიო კოპანიასთან;
- ხელშეკრულება კულტურის ობიექტებთან - მუზეუმი;
- ხელშეკრულება ინიციატივიან და რეცეპტიულ ტუროპერატორებს შორის.
11.4 xelSekruleba saeqskursio firmasTan
Tu ara gyavT sakuTari saeqskursio samsaxuri, saWiroa xewlSekrulebis
gaformeba specializebul saeqskursio samsaxurTan; xelSekrulebaSi unda
iyos Semdegi punqtebi:
- eqskursiis dasaxeleba da xangrZlivoba, gadaadgilebis saSualeba
(avtobusiT, fexiT da a.S.);
- eqskursiis Catarebaze gancxadebis mowodebis vadebi;
- eqskursiis fasebi;
- eqskursantebis raodenoba TiToeuli eqskursiis dros;
- materialuri pasuxismgebloba eqskursiis CaSlaze (saeqskursio
firmis an turoperatoris mizeziT).

11.5 xelSekruleba muzeumTan

muzeumTan gaformebuli xelSekruleba moicavs:
- eqskursiis variants da mis Tematikas;
- eqskursantebis raodenobas jgufSi;
- eqskursiis fasebs (diferencirebuli _ jgufuri da individualuri,
asakobrivi da a.S.);
- SeRavaTebs muzeumis jgufuri monaxulebisaTvis;
- ganacxadis wardgenis vadebs eqskursiis Catarebaze;
- ganacxadis gauqmebis vadebs;
- materialur pasuxismgeblobas samuzeume eqskursiis Cavardnis
SemTxvevaSi rogorc erTi, aseve meore mxaris mizeziT.
ar unda daviviwyoT aseve damatebiTi momsaxureba, anu is, rac ar aris
Setanili turis paketSi. damatebiTi momsaxureba miewodebaT turistebs
adgilze damatebiTi gadaxdis xarjze. rogorc wesi, es SeiZleba iyos
specifiuri eqskursia, Sou, sazRvao, samTo an samdinaro gaseirneba,
akvaparkebis, erovnuli parkebis, nakrZalebis monaxuleba, safari mTebSi da
udabnoSi, nadiroba, Tevzaoba da mravali sxva. im organizaciebTan, romlebic
awyoben msgavs momsaxurebas, formdeba calke xelSekruleba, raTa

128
uzrunvelyofili iyos turistebis momsaxureba da SeRavaTiani fasebis miReba
jgufuri daswrebis bileTebis gamosyidviT.
receptiuli turoperatorebi ZiriTadad muSaoben Tavis qveyanaSi
miRebaze da xelSekrulebebs aformeben momsaxurebis samamulo (adgilobriv)
momwodeblebTan. xolo iniciativianebi, rogorc ukve iyo aRniSnuli,
ZiriTadad muSaoben ara momsaxurebis sazRvargareTel da regionalur
momwodeblebTan, aramed adgilobrivi receptiuli turoperatorebis
SuamavlobiT. Tumca es ar niSnavs imas, rom maT ar SeuZliaT pirdapir
gavidnen momsaxurebis momwodeblebze, Suamavlis gareSe. aseT SemTxvevebs
adgili aqvs turistul bazarze msxvil (ZiriTadad _ transnacionalur)
kompaniebs Soris. xelSekrulebiTi saqmianoba momsaxurebis momwodeblebTan
iniciativiani da receptiuli turoperatorebisaTvis TiTqmis ar gansxvavdeba,
Tumca aqvT garkveuli Taviseburebebi calkeul saxelmwifoebSi.

11.6 xelSekruleba iniciativian da receptiul turoperatorebs Soris

xelSekrulebiTi urTierToba iniciativian da receptiul
turoperatorebs Soris bevr rameSi turoperatorsa da turagents Soris
urTierTobis msgavsia, Tu saubari ar aris saagento SeTanxmebaze.
ganvixiloT xelSekrulebiTi urTierTobis rigi poziciebi, romlebic
gamomdinareoben iniciativiani turoperatorisa da sazRvargareTeli mimRebi
partnioris (am SemTxvevaSi _ receptiuli turoperatori) urTierTobis
pirobebidan.
iniciativian da receptiul turoperatorebs Soris dadebul
xelSekrulebaSi asaxuli unda iyos:
1. samarSruto inkluziv-turebis organizebisas:
- marSruti, turis programa da momsaxurebis paketi, romlebic unda
iyos SeTavazebuli turistebisaTvis, maTi mogzaurobisas;
- Camosvlisa da wasvlis dro (vada);
- qalaqebis CamonaTvali da monaxulebis Tanmimdevroba;
- transportis saxeoba;
- TiToeul qalaqSi yofnis dReebis raodenoba;
- eqskursiebis CamonaTvali.
2. individualuri SekveTili turebis organizebisas:
- Camosvlisa da wasvlis dro;
- momsaxurebis CamonaTvali da maTi klasi.
marSrutis ganxilvis dros an dasvenebis adgilze turistebis
stacionaruli Camosvlisas aucilebelia zustad ganisazRvros turistebis
ganTavsebis adgilze yofnis zusti periodi _ gaTenebuli Rameebis
Sesabamisad, ramdenadac yvela sastumroSi angariSsworeba xdeba swored
129
gaTenebuli (gatarebuli) Rameebis Sesabamisad. Tumca RamisTevis garkveuli
ricxvis SemTxvevaSi SeiZleba bazaze yofnis dReebi gamovides erTiT meti
(Semosvla pirveli dRis diliT, xolo wasvla bolo dRis saRamos). amitom
cnebis `mogzaurobis xangrZlivoba~ zusti xmarebisaTvis miRebulia misi
aRniSvna ori maxasiaTebliT: dReebis raodenoba da gatarebuli Rameebis
raodenoba . mag.: turi 7dRe/6 Rame; turi 14 dRe/13 Rame da a.S.
aucilebelia gaviTvaliswinoT, rom TiTqmis yvela sastumroSi
moqmedebs e.w. angariSsworebis saaTi, anu dRis zustad fiqsirebuli dro,
romlisaganac xdeba sastumroSi gatarebuli dReebis aTvla. xSir SemTxvevaSi
es aris dRis 12 saaTi (Tumca SeiZleba iyos sxvac, mag.: italiaSi 10 saaTi).
amitom turis dasrulebis periodSi, an qalaqidan qalaqSi gadasvlisas, Tu
ar undaT dRis (Sesabamisad gadasaxadis) damateba, turistebma nomrebi unda
gaaTavisuflon swored miTiTebul dromde. zogjer, mimReb organizaciasTan,
an sastumrosTan SeTanxmebis safuZvelze, turistebis bargis Sesanaxad,
angariSsworebis saaTidan jgufis gamgzavrebamde, SesaZlebelia 1-2 nomris
gamoyofa damatebiTi xarjebis gareSe. rig sastumroebSi am mizniT Seqmnilia
bargis Senaxvis ufaso kamerebi. yvela es momenti winaswar unda iyos
molaparakebuli partniorTan da Setanili xelSekrulebaSi.
sastumroSi turistebis ganTavsebis sakiTxis ganxilvisas aucilebelia
SeTanxmdes firmasTan misi klasi, tipi da adgilmdebareoba. es parametrebi
damokidebulia savaraudo turistebis socialur Semadgenlobaze da
mogzaurobis mizanze. aucilebelia SeTanxmebuli iyos nomrebis kategoria.
ramdenadac nebismier jgufSi SesaZlebelia mamakacebis da qalebis
Tanabari raodenoba (Tanabari wyvilebi) ar aRmoCndes, auclebelia firmasTan
SeTanxmebuli iyos ori erTadgiliani nomris gamoyofa fasebis gazrdis
gareSe. aucilebelia gaTvaliswinebul iyos rom oradgilian nomerSi iyos
ori erTadgiliani sawoli da ara piriqiT (rogorc xSirad gvxvdeba col-
qmris variantisaTvis), radgan ar aris aranairi garantia, rom jgufSi
mxolod ojaxuri wyvilebi iqnebian.
aucileblobis SemTxvevaSi kontraqtSi gaTvaliswinebuli unda iyos
Tanxis damateba (fasebis diferenciacia) damatebiTi komfortuli pirobebis
arsebobis SemTxvevaSi (xedi fanjridan, oTaxSi televizori da a. S.)
xelSekrulebiT mtkicdeba turistebis kvebis SesaZlo variantebi:
- sruli pansioni – Full Board (American Plan) – sruli momsaxureba,
romelic moicavs ganTavsebas da samjerad kvebas (FB)
- naxavar-pansioni - Half Board (Modified American Plan) – ganTavseba da
orjeradi kveba (sauzme da sadili, an sauzme da vaxSami) (HB)
- mxolod sauzme – Bed&Breakfast (Bermuda Plan) – ganTavseba da sauzme
(BB)

130
 momsaxurebis ufro dabali kategoriis SemTxvevaSi SesaZlebelia kveba
saerTod amoRebuli iqnas momsaxurebidan (kempingebSi, karvebis banakebSi
turistebi xSirad TviTon amzadeben saWmels). amasTan erTad, turistebma,
romlebic mogzauroben individualurad, SesaZlebelia uari Tqvan
reglamentirebul kvebaze individualuri midgomis sasargeblod adgilobriv
kafeebsa da restornebSi. aseT SemTxvevaSi paketis aseT saxeobas ewodeba
kvebis gareSe _ Bed (European Plan) _ mxolod ganTavseba (B) turis SeTavazeba
kvebis gareSe aseve unda aisaxos kontraqtSi.
adgili aqvs gansxvavebas momsaxurebis formaSi:
- momsaxureba „ა ლა კარტ“, anu restornis mier SemoTavazebuli meniudan
klientis mier kerZebis Tavisufali arCevani. rogorc wesi „ა ლა კარტ“
gamoiyeneba individualuri turistebisa da mcire jgufebis
momsaxurebisaTvis.
- momsaxureba `ტაბლ დოტ~ _ momsaxureba yvela klientisaTvis erTiani
meniuTi. es forma gamoiyeneba turistuli jgufebis miRebisas. xSirad
gamoiyeneba turistul sastumroebSi, pansionatebSi, dasasvenebel
saxlebSi da ganTavsebis sxva saSualebebSi, sadac sawarmoo
simZlavreebi da sasadilos SesaZleblobebi amis saSualebas iZleva.
igive forma gamoyenebulia im turistebis momsaxurebisTvisac,
romlebic mogzauroben marSrutian turebze didi jgufebis saxiT.
- `Sveduri magida~ (an `Ria bufeti~) _ saerTo magidaze gamofenili
saWmelebis Tavisufali arCevani TviTmomsaxurebis wesiT. es forma
exmareba turists airCios saWmeli sakuTari gemovnebisa da survilis
(SesaZleblobebis) Sesabamisad.
kvebis dros (sadili, vaxSami) meniuSi ar Sedis alkoholiani an
ualkoholo sasmelebi, Tu es specialurad ar aris aRniSnuli
xelSekrulebaSi. gamonaklisi SeiZleba iyos daSvebuli e.w. `cxel~
(samxreTis) qveynebSi, sadac miRebulia civi wylis (yinuliT) an
gamagrilebeli sasmelis miwodeba. es variantebic winaswar unda iyos
SeTanxmebuli mimReb firmasTan.
xelSekrulebaSi aseve fiqsirdeba SesaZlo dieturi kvebis variantebi.
sruli an naxevrad pansioniT kvebiT momsaxurebis sakiTxebis ganxilvisas
aucilebelia dazustdes, romeli kvebiT (sauzme, sadili, vaxSami) iwyeba da
mTavrdeba turistuli jgufis momsaxureba.
zogjer, gaWianurebuli erTdRiani eqskursiis an qalaqidan qalaqSi
gadasvlis dros, Tu gzaSi ar aris restoranSi kvebis organizebis
saSualeba, turistebs urigdebaT e.w. `mSrali ulufa~, rig qveynebSi maT
`pikniks~ an `lanC-pakets~ uwodeben. es variantic winaswar unda iyos
SeTanxmebuli mimReb organizaciasTan.
aucilebelia mimRebTan winaswar iyos SeTanxmebuli turistebisaTvis
aeroportSi, rkinigzis sadgurSi daxvedrisa da sastumroSi gadayvanis, aseve
131
maTi bargis gadatanis (iseve rogorc ukan dabrunebis) yvela detali.
turistebisa da maTi bargis sastumroSi moTavsebisaTvis gamoiyeneba mimRebi
kompaniis SekveTili avtobusebi da msubuqi avtomobilebi. transferi
aucileblad unda iyos Setanili momsaxurebis paketSi, ramdenadac es
winaswar uzrunvelyofs Camosuli turistebis momsaxurebis xarisxs. praqtika
gviCvenebs, rom Tu avtobusi turistebTan Sexvedraze agvianebs, an saerTod
ar cxaddeba, isini aRmoCndebian xolme sakmaod rTul situaciaSi, roca ar
ician rogor mividnen sastumroSi, da ukve am momentidan gafuWebuli xasiaTi
Tan gasdevs mTel mogzaurobas.
calkeul SemTxvevebSi (roca saubaria momsaxureobis dabal, ekonomiur
klasze, mag.: studenturi an saskolo jgufebi), ormxrivi SeTanxmebiTa da
paketis fasis Semcirebis mizniT, transferisaTvis gamoiyeneba saqalaqo
(municipaluri) transporti, Tu is mosaxerxebelia da ar saWiroebs
gadajdomas sastumromde mimaval gzaze.
kontraqtSi zustad unda iyos aRniSnuli gegmiuri da damatebiTi
eqskursiebi da sxva mosanaxulebeli obieqtebi. aseve SeTanxmebuli unda iyos
eqskursiebis Catarebis ena. nebismieri eqskursia qalaqSi an mosanaxulebel
obieqtze uzrunvelyofili unda iyos maRalkvalificiuri gidiT, firmasTan
aseve winaswar unda iyos SeTanxmebuli Sedis Tu ara muzeumebSi Sesasvleli
bileTis fasi da Statiani eqskursiamZRolis momsaxureba (rodesac muzeumis
wesiT mxolod man unda Caataros eqskursia) eqskursiis saerTo RirebulebaSi.
avtobusis dgomis, an fasiani monakveTebis gavlis Rirebulebac aseve
Setanili unda iyos momsaxurebis paketis RirebulebaSi da araviTar
SemTxvevaSi ar aikrifos damatebiTi Tanxebi turistebisagan.
sazRvargareTul firmasTan molaparakebisas turistebisaTvis
momsaxurebis paketis Sesaxeb, romlebic miemgzavrebian dasasveneblad,
aucilebelia winaswari SeTanxmeba turistebisaTvis maqsimalurad misaRebi
pirobebis SeqmnasTan dakavSirebiT. magaliTad, aucilebelia SeTanxmebuli
iyos piroba pliaJiT, auziT, sapliaJe mowyobilobiT, skamebiT, SxapiT,
qolgiT da a.S. ufaso da SeuzRudavi droiT sargeblobis Sesaxeb. im
SemTxvevaSi, Tu sastumro daSorebulia plaJidan, saWiro iqneba
turistebisaTvis gadayvanis saaTebis organizeba.
dasvenebas mravalferovnebas matebs gamajansaRebel-balneologiuri
xasiaTis damatebiTi momsaxureba: sauna, fitnes-centri, masaJi, satrenaJoro-
sportuli darbazi da a.S.
turistebs SeiZleba damatebiT SeeTavazoT eqskursiebi, romlebic ar
aris gaTvaliswinebuli tur-paketiT. esec xelSekrulebiT
gasaTvaliswinebeli sakiTxia im operatorebs Soris, romlebic emsaxurebian
turistebs.
samarSruto turebis SemTxvevaSi mimReb firmasTan aucilebelia
SeTanxmdes im transportis saxeoba, romliTac moxdeba turistebis gadayvana.
turistebis gadayvanis organizacia da adgilebis bronireba mTlianad
132
ekisreba mimReb firmas. ZiriTadi evropuli qveynebisaTvis turistebis
gadayvanisaTvis yvelaze miRebuli transporti avtobusia. iseTi
qveynebisaTvis, rogoricaa aSS, kanada, indoeTi, CineTi, ruseTi, sadac
daSoreba marSrutze mdebare qalaqebs Soris SeiZleba iyos sakmaod didi,
xSirad gamoiyeneba rkinigza da TviTmfrinavi.

133
 taim - auti

1. gameoreba – codnis dedaa!

 ra punqtebi unda iyos asaxuli xelSekrulebaSi saeqskursio firmasTan?
 ra poziciebs moicavs xelSekruleba muzeumTan?
 ra tipis damatebiTi momsaxureba SeiZleba SeeTavazos turistebs?
 ra parametrebi unda iyos gansazRvruli receptiul da iniciativian turoperators
Soris gaformebul xelSekrulebaSi samarSruto inkluziv-turis organizebisas?
 ra parametrebi unda iyos gansazRvruli receptiul da iniciativian turoperators
Soris gaformebul xelSekrulebaSi individualurad SekveTili turis organizebisas?
 rogor aRiniSneba mogzaurobis xangrZlivoba drois sizustisaTvis?
 rogori ZiriTadi momentebi aisaxeba xelSekrulebaSi turis marSrutze?
 kvebis rogori saxeebi SeiZleba iyos damtkicebuli xelSekrulebaSi?
 momsaxurebis rogori gansxvavebuli formebi eTavazebaT turistebs kvebis procesSi?
 rogoria turis yidva-gayidvis SeTanxmebis gaformebis arsebiTi pirobebi?
 rogor regulirdeba turistebis transferi (miReba aeroportSi, gadayvana sastumroSi, an
piriqiT)?
 rogoria SeTanxmebis fakultaturi pirobebi da saWiroa Tu ara maTi CamoTvla
xelSekrulebaSi?
 rogor isazRvreba dasasveneblad Camosuli sazRvargareTeli turistebisaTvis
`maqsimalurad misaRebi pirobebi~?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

დავალება შესრულდება აუდიტორიაში, იმ „მცირე ბიზნეს ჯგუფებში“ რომელიც შექმენით
ტურისტული ინკუბატორების სახით, ან ინდივიდუალურად (თუ არ ქმნით).
დავალების შინაარსი: სამდღიანი (პარასკები 16.00 საათიდან - კვირას 20.00 საათამდე)
„დასასვენებელი“ (ბუნებასთან კონტაქტში) პროგრამის ორგანიზება საქართველოში მომუშავე
უცხოელთა ჯგუფისათვის;
თქვენი ამოცანა: თქვენს ჯგუფთან ერთად განსაზღვროთ ტურისტული ჯგუფის „სურათი“ (ვინ?
საიდან? რამდენი? ასაკი? და ა.შ.), განსაზღვროთ დასვენების ადგილის ლოკაცია და გააკეთოთ
პროგრამის ზუსტი ქრონომეტრაჟი.

საპრეზენტაციო დავალება
 ვაგრძელებთ მუშაობას სემესტრის ბოლოს წარმოსადგენ საპრეზენტაციო მასალაზე.
 საპრეზენტაციო მასალის თემა: „-------------------------“ (ტურისტული პროგრამის
სახელწოდება. აღვნიშნავთ, რომ ეს არის ინკლუზივ-ტური!)
 მუშაობის გაგრძელების ქვეშ ვგულისხმობთ:
 სლაიდებზე, მარშრუტის შესაბამისად, დასალაგებელი კარტოგრაფიული, ფოტო მასალისა და
შესაბამისი ტექსტების მომზადება;
 შესაბამისი მასალის სლაიდებზე განთავსება (2-6 დღეების ქრონომეტრაჟთან ერთად); პირველი
(შემოსვლა) და ბოლო (გაცილება) დღის პროგრამის განსაზღვრა აეროპორტში შესაბამისი
ავიაკომპანიის რეისების დროის ადექვატურად;
 საპრეზენტაციო ვერსიის „სამუშაო ვარიანტის“ დასრულება.

134
 (მეთერთმეტე თავის გაგრძელება)

- რა კონკრეტული პოზიციების გათვალისწინებით ყალიბდება ხელშეკრულება

კონკრეტული მომსახურების კონკრეტულ მომწოდებელთან:
- ხელშეკრულება ავტოსატრანსპორტო კოპანიასთან;
- ხელშეკრულება ავია კოპანიასთან;
- ხელშეკრულება სარკინიგზო კოპანიასთან;
- თანმხლები გიდი - ფუნქციები და მოვალეობები.
11.7 xelSekruleba avtosatransporto organizaciebTan
turistebis satransporto gadazidvebis organizebisas saerTaSoriso
urTierTobebi regulirdeba evropuli SeTanxmebis safuZvelze `avtobusebiT
araregularuli saerTaSoriso gadazidvebis Sesaxeb~, romelic miRebulia
dublinSi 1982 wlis 26 maiss. am SeTanxmebis safuZvelze araregularuli
satransporto gadazidvebis SemTxvevaSi aRmosavleT da dasavleT evropis
qveynebSi aucilebelia specialuri sakontrolo dokumenti (sagzao furceli),
romelic unda iyos avtobusSi.
xelSekrulebiTi urTierToba satransporto organizaciasTan yalibdeba
xelSekrulebis safuZvelze satransporto erTeulisa da ekipaJis qiravnobis
Sesaxeb, rac regulirdeba Sromis kanonmdeblobiT (`samoqalaqo kodeqsi~).
xelSekrulebis Tanaxmad, satransporto organizacia droebiT
gadascems satransporto saSualebas turistul organizacias Sesabamisi
anazRaurebis safuZvelze da pasuxs agebs manqanis teqnikur gamarTulobaze.
avtobusis mZRoli (misi kvalifikacia) unda Seesabamebodes mis winaSe
xelSekrulebis safuZvelze Camoyalibebul sakvalifikacio moTxovnebs;
amasTan, unda asrulebdes turistuli kompaniis, rogorc teqnikuri
eqspluataciis ganmaxorcieleblis, moTxovnebs. xelSekrulebis SemTxvevaSi,
rogorc wesi, mZRolis xelfasi da misi Senaxvis xarjebi avtosatransporto
kompaniis problemaa.
Tu sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli xelSekrulebiT, satransporto
saSualebis dazRvevis da transportis SesaZlo dazianebis xarjebs Tavis
Tavze iRebs satransporto kompania. es xdeba im SemTxvevaSi, Tu dazRveva
savaldebuloa kanonmdeblobiT an xelSekrulebiT. sazRvargareT gasvlebis
SemTxvevaSi aucilebelia dazRvevis specialuri forma (e.w. `mwvane baraTi~)
da dazRveva mesame pirisaTvis zianis miyenebis SemTxvevaze.
Tu xelSekrulebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli, turistuli
kompania, rogorc wesi, Tavis Tavze iRebs xarjebs, rac dakavSirebulia
avtobusis eqspluataciasTan _ sawvavi da sxva masalebi da aseve
mosakreblebi (gadasaxadi), rac dakavSirebulia gzasTan (gaCerebebi,
avtosadgomebi, gvirabebi da a.S.). amasTan erTad, xelSekrulebaSi
aucilebelia gaTvaliswinebuli iyos Semdegi sakiTxebi:

135
 - turistebisaTvis gamoyofili avtotransportis marka;
- fasebi da tarifebi;
- avtotransportis muSaobis grafiki da vadebi;
- avtotransportis moZraobis marSruti;
- avtotransportis gamoyofaze ganacxadis wardgenis vadebi;
- ganacxadebis sajarimo sanqciebis gareSe gauqmebis vadebi;
- avtosatransporto organizaciis materialuri pasuxismgebloba
transportis miwodebaze SeferxebasTan dakavSirebiT;
- turistuli kopaniis materialuri pasuxismgebloba momsaxurebaSi
SeferxebasTan dakavSirebiT (gamo);
- transportis dagvianebis SemTxvevaSi lodinis maqsimaluri dro;
- turistebis dagvianebis SemTxvevaSi transportis lodinis
maqsimaluri dro;
- transportis eqspluataciisas turistis, gidis, eqskursiamZRolis
ZiriTadi uflebebi da movaleobebi;
- SeRavaTebi da fasdaklebebi (SesaZlo variantebi).
saerTaSoriso turizmSi saavtobuso turebis dros iReben zomebs
turistebis usafrTxoebis Sesaxeb da momsaxurebis standartebis
uzrunvelyofisaTvis. magaliTad, rig qveynebSi SemoRebulia licenzirebis
sistema. ase magaliTad, evropis satransporto komisiis gadawyvetilebiT, 9 da
met adgiliani (mZRolis adgilis CaTvliT) yvela turistuli avtobusisaTvis
aucilebelia specialuri makontrolebeli aparatis _ taxografis qona. es
TviTmfrinavSi gamoyenebuli e.w. `Savi yuTis~ analogia. igi, moZraobis mTeli
periodis ganmavlobaSi, akontrolebs avtobusisa da mZRolis muSaobas da
iwers taxogramaze. turistul avtobusSi taxografis arseboba
xelSekrulebis erT-erTi pirobaa. taxografi da `samgzavro furceli~
aucilebeli xelSekrulebiTi poziciebia evropis qveynebSi mogzaurobis
dros.

11.8 xelSekruleba aviakompaniasTan

sahaero gadazidvebis yvela sakiTxi nebismier qveyanaSi regulirdeba
sahaero kodeqsiT (Sesabamisi kanonmdeblobiT) da rigi saerTaSoriso
dokumentebiT, romelTa Soris aRsaniSnavia varSavis konvencia _ 1929 weli
`saerTaSoriso sahaero gadazidvebis rigi wesebis unificirebis Sesaxeb~.
romelSic cvlilebebi iqna Setanili 1959 wels (e.w. `hamburgis wesebi~).
aviakompaniebTan dadebuli xelSekruleba SeiZleba iyos sami saxis:
a. regularul reisebze adgilebis kvotaze;
b. saagento SeTanxmeba, da

136
 g. Carteri (TviTmfrinavis arenda).
a. xelSekruleba regularul reisebze adgilebis kvotis Sesaxeb
adgilebis kvota SeiZleba iyos mkacrad gansazRvruli da SedarebiT
rbili. amiT ganisazRvreba rogorc xelSekrulebis pirobebi, aseve
specialuri SeRavaTebi da fasdaklebebi. mkacri kvotis SemTvevaSi mTeli
pasuxismgebloba gauyidav bileTebze gadadis turistul kompaniaze,
miuxedavad xelisSemSleli mizezebisa. finansur zarals mTlianad
anazRaurebs turistuli kompania. e.w. `rbili kvotis~ SemTxvevaSi isazRvreba
periodi, romlis drosac turistul kompanias SeuZlia sajarimo sanqciebis
gareSe gaauqmos kvota an misi nawili. es dro iTvaliswinebs imas, rom
darCenili bileTebi gayidos aviakompaniam, an sxva saagentoebma.
xelSekruleba adgilebis kvotaze regularul reisebze iTvaliswinebs:
- turis funqcionirebis grafiks, orive mimarTulebiT daniSnulebis
adgilis CvenebiT;
- turistebis raodenobas TiToeuli jgufis Sesabamisad (adgilebis
kvota);
- ganacxadis miwodebisa da bileTebis gamosyidvis vadebs;
- bileTebze SekveTebis gauqmebis vadebs sajarimo sanqciebis gareSe
(`rbili bloki~);
- tarifis saxeebs bileTebze, SeRavaTian tarifebs, SeRavaTiani
tarifebis pirobebs;
- SeRavaTebsa da fasdaklebebs adgilebis kvotaze;
- ]gamosyiduli, magram gamouyenebeli bileTebis dabrunebis vadebs da
wess, materialur pasuxismgeblobas, rac gamomdinareobs dabrunebis
vadeebidan (e.w. `rbili bloki~).
b. saagento SeTanxmeba aviakompaniasTan
rigi aviakompaniebi, yvela im turistul kompanias, romlebTanac aqvT
gaformebuli xelSekruleba adgilebis kvotaze, Tvlian TavianT agentebad.
Tumca saagento SeTanxmeba (misi klasikuri gagebiT) _ es aris saqmianoba
aviabileTebis realizaciis mizniT. anu rodesac turistuli kompania iRebs
saSualebas damoukideblad gamovides rogorc aviakompaniis bileTebis
gamyidveli saagento, rac garkveulad amartivebs da aCqarebs samgzavro
dokumentebis bronirebisa da gaformebis process. turistuli kompania
gvevlineba rogorc bileTebis gamyidveli salaro; anu aformebs bileTs da
aqvs Sesabamisi qseluri kompiuteruli kavSiri aviakompaniis dabronvis
samsaxurTan.
aseT SemTxvevaSi aviakompanias turistuli kompaniis saxiT aqvs
bileTebis gayidvis damatebiTi punqti (saagento SeTanxmebis erT-erTi
pirobaa swored aRniSnuli aviakompaniis bileTebis gayidva saeqskursio

137
turebisaTvis). amasTan erTad saagento SeTanxmeba iTvaliswinebs sxva
momentebsac:
- vin da ra pirobiT uzrunvelyofs aviabileTebisa da maTi blankebis
gaformebisaTvis saWiro mowyobilobebis arsebobas;
- aRniSnul sistemasTan momuSave kadrebis momzadebis pirobebi;
- gayidvis moculoba (yvelaze xSirad isazRvreba individualurad _
Tvis ganmavlobaSi bileTebis raodenobis mixedviT; mag.: ara nakleb
10/200 bileTisa TveSi; an gayidvidan miRebuli Semosavlebis
Sesabamisad, mag.: 10-dan 200 aTas dolaramde – kompaniis Sesabamisad);
- SesaZlo gayidvebis sazRvrebi (zRvari) _ regionalurad an
momxmarebelTa segmentis mixedviT;
- visi fasebiT iyideba bileTi _ aviakompaniis Tu tursaagentos (ufro
xSirad aviakompania);
- aviabileTebis fasebi da tarifebi;
- gadaxdis pirobebi _ winaswari gadaxda Tu gadaxda bileTebis
gayidvis Sesabamisad (stok-agentebisaTvis zogi aviakompania
turistebis jgufze sazRvravs winaswar gadaxdas);
- sakomisio jildos odenoba aviabileTis gayidvaze (gayiduli
tarifis 9%-mde);
- aviakompaniis angariSebis mowodebis vadebi da regularuloba, maTi
forma da aucilebeli danarTebis nusxa;
- aviakompaniis an sahaero transportis saerTaSoriso asociaciis
sasargeblo sabanko garantiebis zoma (20 aTasi dolaridan zeviT);
- stsa (IATA)-s wevroba (aviakompaniisaTvis).
c. Carteri (TviTmfrinavis arenda)
Carteruli aviagadazidvebis organizebisas SemkveTi da aviakompania
sazRvraven marSruts, winaswar sazRvraven mxareTa valdebulebebs, arkveven
saarendo xelSekrulebis Sesabamisobas saerTaSoriso normebTan da
sazRvraven reisis fass, romelic moicavs TviTmfrinavis arendas, sawvavis
xarjs, ekipaJisa da aeroportis momsaxurebas.
amis Semdeg formdeba specialuri Carteruli xelSekruleba, romelSic
isazRvreba:
- TviTmfrinavis saxe (marka);
- gasayidi adgilebis raodenoba;
- TviTmfrinavis arendis Rirebuleba;
- marSruti gamSvebi da mimRebi aeroportebis CvenebiT;
- xelSekrulebis moqmedebis vada (sezoni, weli da a.S.);
138
 - aviareisebis organizebis regularoba;
- aviareisis moxsnis SesaZlebloba da zRvruli vadebi Sesabamisi
sanqciebiT.
Carterebis Tavisebureba mdgomareobs imaSi, rom erTi sruli reisi
(meore da bolos wina gafrena _ pirveli ukan gamofrena da ukanaskneli
jgufis Camoyvanis wina gafrena) xdeba turistebis gareSe: ukanaskneli reisis
dros TviTmfrinavs mihyavs bolo turistebi da aRar mohyavs axlebi, radgan
maTTvis aRar dabrundeba (10 turistuli nakadisaTvis xorcieldeba 11
aviareisi). am SemTxvevisaTvis muSaobs formula: N+1.
sahaero xomaldis arendisas aviakompaniasTan normaluri urTierToba
iTvaliswinebs gadaxdas, aucilebeli balansis gamoyvaniT, yoveli reisis
Semdeg.
Carteruli reisebi ar unda ewinaaRmdegebodnen varSavis saerTaSoriso
konvenciis moTxovnebs gadamzidavis pasuxismgeblobis Sesaxeb mgzavrebis
winaSe. Carteruli reisebis praqtika gviCvenebs, rom maT ganxorcielebas
mxolod maSina aqvs azri, rodesac 4-5 Tvis ganmavlobaSi SesaZlebelia 15-17
Sewyvilebuli (iqeT da aqeT) reisis ganxorcieleba. reisebi, rogorc wesi,
xorcieldeba kviraSi orjer, xolo iSviaTad _ 10 dReSi, 2 kviraSi erTxel.
ukanasknel periodSi SeimCneva tendencia, rodesac turoperatorebi
formirebas ukeTeben da eqspluatacias uweven sakuTar Carterul reisebs,
romlebic uzrunvelyofen sakuTar turistebs.
aRsaniSnavia, rom sezonis ganmavlobaSi SesaZlebelia 20 Semosvlis
organizeba (yovelkvireuli reisebis SemTxvevaSi). Tumca Carterebis gaSveba
SeiZleba kviraSi orjerac. aseT SemTxvevaSi reisebis odenoba sezonSi
miaRwevs 40-s. es mkveTrad amcirebs tarifs, Tumca datvirTvis moTxovnebiT
bevri turistuli kompaniis SesaZleblobebs aRemateba. amiT aixsneba
turistebis gadazidvis bazarze e.w. `Sualeduri~ mewarmeebis _ sabiTumo
firmebi (wholesalers) gamoCena, romlebic xelSi iReben umsxviles Carterebs da
Semdeg anawileben ufro mcire firmebisaTvis blok-Carterebis (10-30 adgili)
saxiT. Tavis Carterze sabiTumo turoperatori, rogorc wesi, adgilebis
blokebis gayidvas axdens sam sxvadasxva variantSi: adgilebis mkacri bloki,
rbili da kombinirebuli blokebi.
rbili bloki _ romlis drosac SemkveTs ara aqvs aranairi finansuri
pasuxismgebloba, magram aqvs ufleba, winaswar SeTanxmebul vadebSi, srulad
an nawilobriv Tqvas uari Tavis adgilebze. aseTi principi ufro
mosaxerxebelia turagentebisaTvis, Tumca Tu uari dafiqsirdeba
SeTanxmebuli vadis Semdeg, maSin SemkveTi valdebuli iqneba gadaixados
jarima. rogorc wesi, e.w. `rbili bloki~ gamoiyeneba sakmaod iSviaTad,
ramdenadac igi yovelTvis momgebiani ar aris Carteris mflobelisaTvis
(sulerTia aviakompaniaa Tu turoperatori _ wholesaler).

139
 `mkacri bloki~ iTvaliswinebs mkacr xelSekrulebiT pasuxismgeblobas
gayidvis vadebsa da gadaxdaze. SemkveTs Seaqvs winaswari Tanxa, romlis
sidide gaTvaliswinebulia ori Sewyvilebuli reisis RirebulebaSi. `mkacri
blokis~ SemTxvevaSi sarealizacio tarifebi 5-10%-iT naklebia vidre `rbili
blokis~ SemTxvevaSi. amasTan erTad, `mkacri blokis~ SemTxvevaSi operatori
da agenti xelSekrulebaSi afiqsireben fass, romelic Carteris mTeli
periodis ganmavlobaSi imoqmedebs. aRniSnuli momenti garkveul interess
uCens realizatorebs, romlebsac SeeZlebaT varireba gaukeTon fasebs
sezonis `pikisa~ da dasrulebis gaTvaliswinebiT.
yvelaze gavrcelebulia Carterul reisebze bileTebis gayidva
kombinirebuli meTodiT, rac iTvaliswinebs zemoT aRniSnuli ori variantis
Serwymas. adgilebis saerTo raodenoba, romelic Sedis sarealizacio
blokSi, iyofa orad garkveuli proporciiT, romlis erTi nawili iyideba
`mkacri~ sistemiT, xolo meore _ `rbiliT~.
xSirad Carteruli programebis iniciatorebis rolSi gvevlineba
ramodenime turoperatori erTad. amasTan, isini winaswar sazRvraven
erTmaneTs Soris frenis organizaciis pirobebs. turoperatorisaTvis,
romelic pirvelad axorcielebs Carterul reiss, mTavari sakiTxi yovelTvis
aris aviakompaniis SerCeva. cnebis `aviakompaniis saimedooba~ qveS,
turoperatoris azriT, pirvel rigSi igulisxmeba aviagadazidvebis msoflio
bazarze misi reputacia da saxeli, konkretuli mimarTulebiT frenis
teqnologiuri jaWvis damuSavebis xarisxi, safreni parkis sidide da
nomenklatura, miwiszeda (saxmeleTo) warmomadgenlobebis mxardaWeris
SesaZlebloba.
Carteris dros Zalze mniSvnelovania gadazidvis fasebi. Tumca Cveni
qveynis realobaSi situacia cota specifikuria _ xelSekrulebis gaformeba
praqtikulad erT, saxelmwifo kompaniasTan giwevT, radgan yvela sxvas (Tu
ar CavTvliT ucxours) garTulebuli aqvT garkveuli garantiebis gacema.
praqtikulad, Tu ar CavTvliT ucxour aviakompaniebs, romelTa Carteri
Seudareblad Zviri jdeba, Sida bazarze mxolod erTi kompania rCeba _
Sesabamisad misi fasebi, misaaRebia is Tu miuRebeli, erTaderTia.
Carteris organizaciis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebis momentidan
aviakompania Zalze mkacri reJimis qveS aqcevs turoperators. pirvel rigSi
misgan iTxovs winaswar gadaxdas. rogoric ar unda iyos misi maqsimaluri
sazRvari, aviakompaniebi mainc iTxoven winaswar iqnas gadaxdili Carteruli
ciklis pirveli da bolo reisebis Rirebuleba: - amiT isini azRveven rogorc
sakuTar Tavs, aseve xelSekrulebamde Cayvanil turistebs SesaZlo
argadaxdisagan. reisis Rirebuleba isazRvreba winaswar da gadaxda xdeba
gafrenamde 7-10 dRiT adre. xelSekrulebis Tanaxmad, gadaxdis dagvianebis
SemTxvevaSi, aviakompanias ufleba aqvs wauyenos sajarimo sanqciebi SemkveTs,
an saerTod gawyvitos xelSekruleba masTan.

140
11.9 xelSekruleba rkinigzasTan
sarkinogzo gadayvanebi (gadazidvebi) saqarTvelos sinamdvileSi
regulirdeba `saqarTvelos sarkinigzo kodeqsiT~ da kanoniT: `transportisa
da komunikaciebis sferos saxelmwifo marTvisa da regulirebis wesis
Sesaxeb~.
saerTaSoriso sarkinigzo gadazidvebis organizebisas aucilebelia
vixelmZRvaneloT mTavrobaTaSorisi xelSekrulebiT: `saerTaSoriso kon-
vencia mogzaurobaze kontraqtis Sesaxeb~ (22.10.70), `konvencia da statusi
tranzitis Tavisuflebis Sesaxeb~ (20.04.21) da sxva;
xelSekruleba, grafikiT moZrav matareblebSi adgilebis gamoyofis
Sesaxeb, formdeba aviakompaniasTan adgilebis kvotis an mimdinare bronirebis
analogiurad. TaviseburebebiT gamoirCeva xelSekruleba specializirebuli
turistuli matareblis arendis Sesaxeb;
xelSekruleba specializirebuli turistuli matareblis arendis
Sesaxeb. arsebobs Camoyalibebuloi azri, rom nebismieri sarkinogzo
mgzavroba, miTumetes xangrZlivvadiani, damqancveli da naklebsasiamovnoa.
Tumca sazRvargareTis mravali qveynis gamocdileba gviCvenebs, rom is
SeiZleba iyos ara iZulebiTi gadaadgileba erTi punqtidan meoreSi, aramed
momxiblavi mogzauroba. es WeSmariteba didi xnis win irwmunes
sazRvargareTulma turfirmebma da operatorebma, romlebic sTavazoben
klientebs `specializirebul sarkinigzo turebs~. maTi Catarebis teqnologia
sazRvargareTis specialistebma srulyofilebamde miiyvanes.
standartuli sarkinogzo turebi pirobiTad SeiZleba davyoT sam
damoukidebel kategoriad: erTdRiani, moklevadiani (2-3 dRe-Rame) da
xangrZlivvadiani (5 dRe da meti).
erTdRiani turebi iwyeba diliT da mTavrdeba imave dRis saRamos.
turistebi ganTavsdebian vagon-restornis magidebTan. gzaSi maT SeuZliaT ara
mxolod Wama, aramed estradisa da cirkis msaxiobebis naxva. turistebi miyavT
rkinigzis garkveul sadguramde, sadac maTTvis momzadebulia specialuri
programa. es SeiZleba iyos eqskursia an pikniki bunebaSi. ufro xSirad xdeba
am orive variantis SeTavseba. aseTi matareblebi sakmaod gavrcelebuli iyo
yofili sabWoTa kavSiris im qalaqebSi, romlebsac hqondaT ganviTarebuli
rkinigzis qseli (mag: `saqarTvelo~, `aWara~, `afxazeTi~.).
moklevadiani turi. 2-3 dRiani turebis dros mgzavrebi cxovroben
calke kupeebSi. mogzaurobis gegmis Sedgena xdeba im angariSiT, rom RamiT,
rodesac yvelas sZinavs, matarebeli iyos gzaSi. dRisiT turistebi
monawileoben sxvadasxva eqskursiebSi.
aseTi mogzauroba xorcieldeba sxvadasxva qveynebSi. magaliTad:
mogzauroba afrikaSi, romelsac sTavazobs turistebs samxreTafrikuli
kompania `rovos reili~ (Rovos Rail) – `sarkinogzo safari~ – afrikis
kontinentis samxreT nawilSi. aRniSnulma kompaniam gamoisyida ori
141
matarebeli `afrikis siamaye~. erTs daarqves `klasiki~ (gaformebulia XX
saukunis 40-iani wlebis stilSi), xolo meores `eduardiani~ (inglisis mefe
eduardis stilSi). orive es matarebeli axorcielebs unikalur `sarkinogzo
safaris~ afrikis samxreT nawilSi.
xangrZlivvadiani turi. im matareblebis grafiki, romlebic
emsaxurebian xangrZlivvadian turs, guldasmiT muSavdeba. marSrutisa da
saeqskursio programis Sinaarsidan gamomdinare, turistebi xSirad imyofebian
gzaSi dRis ganmavlobaSi (periodSi) – imisaTvis rom turistebi ar
gadaiRalon, or uaxloes punqts Soris matareblis moZraobis xangrZlivoba
ar unda iyos 36 saaTze meti. xangrZlivvadiani gadaadgilebebi dRisiT,
rogor wesi igegmeba im SemTxvevebSi, rodesac mgzavrobis periodSi aris
SesaZlebloba daaTvalieron saintereso landSaftebi da sxva xedebi.
calkeul SemTxvevebSi xdeba aseve e. w. `mwvane gaCerebebis~ (moklevadiani
SeCereba tyeSi, mTaSi, zRvis sanapiroze) SeTavazebac.
turistul matareblebs sxvagvarad eZaxian `sastumros borblebze~ da
es garkveuli gagebiT WeSmaritebas Seesabameba, radgan miuxedavad rkinigzis
mkacri standartebis Sesabamisi gabarituli SezRudvebisa, maT
komfortabelurobisa da Sida dizainis maCveneblebiT SeuZliaT konkurencia
gauwion sastumroebs. yovel kupeSi, romelTa raodenoba saZile vagonSi ar
unda aRematebodes 8-s, cxovrobs araumetes 2 adamiani. matareblis kategoriis
Sesabamisad kupeSi aris ori erTadgiliani (vertikalurad an
horizontalurad) an erTi oradgiliani sawoli, kondicioneri, saweri magida,
telefoni, televizori. tualeti da saabazano SeiZleba iyos rogorc
vagonze, aseve personalurad – erT-or nomerze (kupeze) gaTvliT. turistuli
matareblis SemdgenlobaSi aris ramodenime vagon-restorani, vagon-saloni
(rogorc biblioTeka, kartis saTamaSo, Sexvedrebis, dasvenebis adgili),
konferenc-vagoni (igive leqtoriumi, diskoteka an videosaloni), aseve bavSvTa
vagoni an moZravi TamaSebis vagoni.
specialuri turistul-saeqskursio matareblis arendis Sesaxeb
xelSekruleba unda iTvaliswinebdes Semdeg sakiTxebs:
- mogzaurobis marSruti yvela gaCerebis CvenebiT;
- vagonebisa da vagon-restornis arendis Rirebuleba;
- mogzaurobis dro, marSrutis yovel punqtSi gaCerebis TariRi misi
xangrZlivobis CvenebiT;
- vagonebisa da maTSi adgilebis raodenoba;
- erT adamianze Tereulis gamocvlis raodenoba (reJimi);
- marSrutis sigrZe (kilometraJi) da mgzavrobis Rirebuleba;
- mogzaurobaze uaris Tqmis vadebi (gamgzavrebamde 20 dReze
aranaklebi);
- momsaxureba matarebelSi (Cai, sauzme kupeSi da a. S.)
142
 saqarTvelos sinamdvileSi amJamad msgavsi tipisa da momsaxurebis
SesaZleblobis mqone matarebeli ar arsebobs. Zvel periodSi (e.w. `sabWoTa
dro~) iyo ramodenime msgavsi funqciis mqone matarebeli (mag.: `saqarTvelo~),
Tumca igi arafriT gansxvavdeboda Cveulebrivi saZile vagonebisagan da,
Sesabamisad, sarkinigzo turizmi nakleb popularuli iyo.

11.10 Tanmxlebi gidi.

turistuli jgufebis sazRvargareTuli mogzaurobebi xSirad tardeba
gamgzavni turistuli firmis warmomadgenelTan erTad. aseT SemTxvevaSi
aucilebelia sazRvargareTuli firmisagan miRebuli iqnas Tanxmoba jgufis
TanmxlebisaTvis ufaso momsaxurebis Sesaxeb mTeli turis ganmavlobaSi.
turistuli organizaciebis urTierTobebis praqtikaSi es miRebuli formaa
da amdenad ucxoeli partniori ar iqneba winaaRmdegi aseTi pirobebisa.
masTan SesaTanxmebulia mxolod jgufis is minimaluri sidide, romelsac
SeiZleba Tan axldes gamyoli. rogorc wesi, aseT jgufSi 20 kacze naklebi
ar unda iyos.
individualuri SekveTili turis gayidvisas winaswar Tanxmdeba
asortimenti, variantuloba, fasebi da momsaxurebis done, maTi bronirebis
vadebi da wesi, aseve SekveTis Secvlisa da anulirebis SesaZleblobebi.
mimReb organizaciasTan molaparakebis dros rekomendirebulia eTxovos
mas turistebisaTvis individualuri sareklamo masalis kompleqtis
(prospeqti, broSura, bukleti) momzadeba, romelSic asaxuli iqneba mimRebi
qveynis Taviseburebani, calkeuli turistuli centrebisa da
RirsSesaniSnaobebis aRwera, dasvenebisa da garTobis adgilobrivi
SesaZleblobebi. turistebs did daxmarebas uwevs qalaqis gegmebi, romlebsac
ecnobian marSrutze. isini exmarebian maT Tavisufal dros damoukidebeli
seirnobis organizebaSi.
yidva-gayidvis xelSekrulebis gaformebisas turis xelSekrulebis
arsebiT pirobebs warmoadgens:
- turoperatoris (gamyidvelis) valdebuleba gadasces turagents
(myidvels) saqonelze (turis paketi, an turistuli momsaxurebis
calkeuli saxeebis nakrebi) sakuTrebis ufleba;
- SeTavazebuli saqonlis (turis paketi, an turistuli momsaxurebis
calkeuli saxeebis nakrebi) Sesabamisoba myidvelis moTxovnebTan;
- turagentis valdebuleba gadauxados turoperators is Tanxa, rac
mas ekuTvnis SeZenili saqonlis mTeli moculobidan, SeTanxmebul
vadebSi;
- turagentis pasuxismgebloba turisa da turistuli momsaxurebis
realizaciaze uaris SemTxvevaSi da Rirebulebis anazRaureba am
mizezebis dausabuTeblobisas;

143
 - turoperatoris pasuxismgebloba realizebuli turis an turistuli
momsaxurebis sruli moculobis Sesrulebisas Sesabamisi
materialuri kompensaciiT momsaxurebis SeuTavazeblobis
SemTxvevaSi da aseve turistebis moraluri zianis SemTxvevaSi;
- mxareebis pasuxismgebloba sarkinigzo, sahaero da sxva gadazidvebis
periodSi;
- valdebulebebze pasuxismgebloba zianis miyenebis SemTxvevaSi;
- vadis daweseba dokumentis ZalaSi SesvlasTan da pasuxismgeblobis
vadis dasrulebis Sesaxeb.
xelSekrulebis gaformebisas turistuli gacvlebis Sesaxeb jgufis
miRebis Sesaxeb xelSekrulebas aucileblad unda axldes:
- turistuli jgufebis Semosvlis grafiki, Camosvlisa da wasvlis
TariRebis CvenebiT;
- turis paritetuli fasis kalkulacia (Rirebulebis angariSi)
rogorc erTi, aseve meore mxriv. sazRvargareTel partniorebTan
muSaobis SemTxvevaSi, uvaluto gacvlis pirobebiT, aucilebelia
xelSekrulebas Tan axldes savaluto gadaxdebis angariSi an
turdReebis jamuri uwyisi (im Tanxebis CaTvliT, rac unda gadaeceT
turistebs mimReb qveyanaSi xelSekrulebis pirobebis Tanaxmad
rogorc dRiuri saxarjo Tanxa);
- miRebis pirobebis aRwera sastumro dawesebulebebis klasisa da
tipis CvenebiT, misi tevadobisa da SeTavazebuli nomrebis
kategoriis, kvebis pansionis sididis, turis RirebulebaSi CarTuli
eqskursiebis dasaxelebis da momsaxurebis sxva Taviseburebebi
(transferisas specialuri mowyobilobebisa da maTi arendis
SeTavazeba adgilze);
- turistebis jgufis miRebisa da momsaxurebis programa dasvenebis
adgilze. xelSekrulebaSi aRniSnuli unda iyos turistebis jgufis
Semosvlaze uaris ganacxadis zRvruli vadebi rogorc erTi, aseve
meore mxridan, ris Sedegadac moqmedebs sajarimo sanqciebi.
xelSekrulebiTve isazRvreba sajarimo sanqciebis odenoba. rogorc
wesi, es Tanxa Seadgens arSemdgari turis Rirebulebis 5-dan 35%-mde,
turistuli jgufis moxsnis SemTxvevaSi araugvianes 5-1 dRe-Ramisa
Camosvlamde.
im fakultatur pirobebs, romelTa gareSec xelSekruleba
turoperatorsa da turagents Soris atarebs iuridiul Zalas, Tumca
romelTa CarTva am garigebaSi aucilebelia, ganekuTvneba:
- fors-maJoruli pirobebi;
- mxareebis mier pretenziebis ganxilvis wesi, romlebic
gamomdinareoben xelSekrulebidan;
144
 - mxareebis mier xelSekrulebaSi cvlilebebis Setanis wesi;
amasTan erTad, xelSekrulebaSi CarTuli unda iyos punqti, romlis
Tanaxmadac receptiuli turoperatori valdebulia moamaragos Tavisi
partniorebi sxvadasxva sareklamo-sainformacio bukletebiT, katalogebiT,
marSrutebis sqemebiT da a.S.
turistuli firmebis umravlesoba damoukideblad gadian saerTaSoriso
bazarze. aucilebelia Tavidanve daeTmos saTanado yiradReba dadebuli
xelSekrulebebis kanonierebasa da urTierTsargeblianobas, romelsac
aformeben ucxoel partniorTan. msgavsi kontraqtebis gaformebisas
aucilebelia gaTvaliswinebuli iyos im normatiuli aqtebis moTxovnebi,
romlebic aregulireben sagareo-ekonomikur xelSekrulebebs, raTa, saWiro-
ebis SemTxvevaSi, argumentirebulad daicvaT Tqveni uflebebi, miTumetes, rom
msoflio praqtikiT Camoyalibebulia saxelSekrulebo urTierTobis
sayovelTaod miRebuli pirobebi, romelTa gaTvaliswineba iZleva saSualebas
miRweuli iqnas xelSekrulebis ormxrivmisaRebi pirobebi. xelSekrulebis
Zalmosilad cnobisaTvis aucilebelia aseve iyos gaTvaliswinebuli
adgilobrivi kanonmdeblobis moTxovnebi.
xelSekrulebiT gansazRvruli unda iyos mimowerisa da sapretenzio-
sasarCelo ena (Cvens SemTxvevaSi sasurvelia qarTulic), raTa ar moxdes
gaugebrobebi sxvadasxvagvari gagebis gamo.
xelSekrulebebi, rogorc adgilobriv, aseve sazRvargareTel
partniorebTan, mzaddeba da xeli ewereba 2 egzempliarad. Tu meore mxare
sazRvargareTelia, maSin dokumenti dgeba qarTul da im enaze, romelic
misaRebia partniorisaTvis.
mxareebis uflebebi da movaleobebi sagareo-ekonomikur garigebasTan
dakavSirebiT isazRvreba xelSekrulebis gaformebis adgilis kanonmdeblobis
Sesabamisad, Tu TviT xelSekrulebiT sxva pirobebi ar aris gansazRvruli.

145
 taim - auti
1. gameoreba – codnis dedaa!
 ra dokumentebiT aris reglamentirebuli urTierToba avtosatransporto organizacieb-
Tan avtobusebis arendaze?
 xelSekrulebis SemTxvevaSi, rogor nawildeba satransporto xarjebi operatorsa da
satransporto kompanias Soris?
 Ra sakiTxebi unda iyos gaTvaliswinebuli satransporto momsaxurebis xelSekrulebaSi?
 Ra zomebis misaRebi usafrTxoebis TvalsazrisiT turistebis avto gadayvanebis dros?
 ra dokumentebiT aris reglamentirebuli urTierToba aviakompaniebTan?
 daasaxeleT aviakompaniebTan dasadebi xelSekrulebis saxeebi da maTi specifika.
 rogor nawildeba finansuri pasuxismgebloba partniorebs Soris `mkacri kvotis~ dros?
 rogor nawildeba finansuri pasuxismgebloba partniorebs Soris `rbili kvotis~ dros?
 ra moTxovnebs iTvaliswinebs xelSekruleba adgilebis kvotaze regularul reisebze?
 ras warmoadgens saagento SeTanxmeba aviakompaniasTan?
 ra samusaoebs asrulebs tur-kompania aviakompaniastan saagento SeTanxmebis SemTxvevaSi?
 ra momentebs iTvaliswinebs saagento SeTanxmeba aviakompaniastan?
 ras warmoadgens Carteruli SeTanxmeba?
 ra isazRvreba Carteruli xelSekrulebiT?
 ra aris carteris specifikuri Tavisebureba?
 ras warmoadgens da ratom warmoiSva e.w. `blok-Carterebi~?
 ras warmoadgens Carteris dros `rbili bloki~?
 ras warmoadgens Carteris dros `mkacri bloki~?
 ras warmoadgens Carteris dros `kombinirebuli bloki~?
 ras niSnavs turoperatorisaTvis cneba `aviakompaniis saimedooba~?
 ra dokumentebiT aris reglamentirebuli turistebis sarkinigzo gadayvana?
 rogori tipis turebi (vadebis mixedviT) tardeba turistuli matareblis arendiT?
 ras warmoadgens `erTdRiani turi~ turistuli matarebliT?
 ras warmoadgens `moklevadiani turi~ turistuli matarebliT?
 ras warmoadgens `xangrZlivvadiani turi~ turistuli matarebliT?
 ras unda iTvaliswinebdes saarendo xelSekruleba matareblis arendis SemTxvevaSi?
 mimReb organizaciasTan yidva-gayidvis xelSekrulebis gaformebisas ra warmoadgens
turis xelSekrulebis arsebiT pirobas?
 ra dokumentebi unda axldes turistuli gacvlebis Sesaxeb jgufis miRebis
xelSekrulebas?
 ra `fakultaturi pirobebis~ CarTvaa aucilebeli xelSekrulebaSi?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

სარეიტინგო (წერითი) დავალება

 ტუროპერატორებს (რეცეპტიული, ინიციატივიანი) შორის გასაფორმებელი ხელშეკრულების
ძირითადი ჩარჩო და საკვანძო მომენტები, იმის გათვალისწინებით, რომ თქვენ ხართ
ტურისტების მიღებაზე მომუშავე ოპერატორი.

საპრეზენტაციო დავალება
 პრეზენტაციის სამუშაო ვერსიის აუდიტორიული გასინჯვა (თქვენი სურვილისა და
საჭიროების შესაბამისად).
 ამასთან ერთად დასრულებული ვერსია იგზავნება პედაგოგთან. ელ-ფოსტა:
arabulikoba@gmail.com

146
 Tavi 12. turistuli dokumentacia

წინამდებარე თავის მიზანი: იმისათვის, რომ პროცესი დასრულდეს, აუცილებელია

ლოგიკური დასასრული - ტურის ტექნოლოგიური დოკუმენტაციის მომზადება და
შესაბამისი სამართლებრივი გაფორმება; თუმცა კარგად უნდა გვესმოდეს ისიც, რომ
პრაქტიკული ტურისტული საქმიანობისას ურთიერთობა გვაქვს სხვადასხვა სახის საქმიან
დოკუმენტებთან, რომელთა ფუნქციური და შინაარსობრივი მოთხოვნები ბევრად
განაპირობებენ ტუროპერატორის ტურისტულ კომპანიაში საქმიანობის წარმატება-
წარუმატებლობას.

ეს თავი დაგეხმარებათ დასაბუთებულად გაერკვეთ ისეთ საკითხებში, როგორებიცაა:

- ტურის ტექნოლოგიური დოკუმენტაცია;

- საქმიანი დოკუმენტაცია ტურისტულ კომპანიაში.
12.1 ტურის ტექნოლოგიური დოკუმენტაცია
turoperatoris mier Seqmnili turproduqti (turi) gulisxmobs firmaSi
mis aucilebel meTodur uzrunvelyofas. meToduri uzrunvelyofa Tavis
TavSi Seicavs specialuri teqnologiuri dokumentaciis momzadebas, romelic
mowodebulia mTlianad (srulad) aRweros turi, turistebisaTvis
SeTavazebuli momsaxureba da servisebi. es aucilebelia firmis
TanamSromelTa zusti, moqnili da operatiuli muSaobisaTvis, turis
Sinaarsze mudmivi kontrolis organizaciis SesaZleblobisa da mis
srulyofaze muSaobisaTvis.
teqnologiuri dokumentaciis Semadgenloba da Sinaarsi gansazRvruli
unda iyos qveynis normatiuli dokumentebiT. is unda pasuxobdes normatiul
moTxovnebs, romelic mimarTulia momxmareblis interesebis dacvaze. isini
kontroldeba turistuli produqciis sertifikaciis procesSi.
teqnologiuri dokumentacia erTad qmnis turis pakets.
teqnologiuri dokumentaciis nakrebSi yoveli turisaTvis aucilebelia
iyos:
- marSrutis Sesabamisi turistuli mogzaurobis teqnologiuri ruka;
- garkveul droze gaTvlili turistuli kompaniis turistebiT
datvirTvis grafiki;
- turistuli sagzuris sainformacio furceli;
- tipiuri formis sagzuris blanki (tur-1) `turistuli sagzuri~
(damtkicebuli unda iyos finansTa saministros mier);
- bronirebis furceli (kanonmdeblobis Sesabamisad `turistuli
saqmianobis safuZvlebis Sesaxeb~);
- klientebTan – turagentebTan gasaformebeli xelSekrulebis
blankebi (kanonmdeblobiT dadgenili formiT);

147
 - partniorebTan – momsaxurebis momwodeblebTan (sastumroebi,
satransporto kompaniebi, saeqskursio biuroebi da a.S.) gaformebuli
xelSekrulebebi;
- turis Rirebulebis kalkulacia (gaangariSeba);
- marSrutis aRwera;
- marSrutze moZraobis grafiki (qronometraJi);
- marSrutis ruka-sqema;
- samgzavro informaciis teqsti (gansakuTrebiT saavtobuso
turebisaTvis);
- turis teqnologiuri Taviseburebebis aRwera (samaxsovro
ganacxadebis miwodebis vadebis Sesaxeb, SekveTebisaTvis _
transporti, bileTebi, eqskursiebi, sastumroebsa da restornebze
bronireba; ganacxadis blankebi; marSrutze transportis moZraobis
grafiki; SesaZlo gadajdomebi, mocdebi da a.S.);
- samaxsovroebis teqsti turistebisaTvis (gansakuTrebul SemTxvevaSi,
magaliTad, sazRvargareTuli mogzaurobis SemTxvevaSi karantinul
qveynebSi, specializirebuli sportuli da saTavgadasavlo turebis
dros da a.S.);
- sacnobaro masala marSrutis Sesaxeb;
- sareklamo prospeqtebisa da bukletebis variantebi;
- prais-listebi (katalogebi).
saavtobuso turebze ivseba `saavtobuso marSrutis pasporti~, romelsac
unda amtkicebdes qveynis mTavroba (transportis saministro), romelmac unda
asaxos ara marto marSrutis sqema da momsaxurebis teqnologia, aramed
avtobusis teqnikuri monacemebi, kilometraJi da gzebis mdgomareoba, gzebze
arsebuli SezRudvebi da akrZlvebi, gzebze mdebare dasvenebis (RamisTevis),
kvebis da sxva obieqtebi.
turistuli mogzaurobis teqnologiuri ruka – es aris dokumenti,
romelic TvalsaCinod da lakonurad iZleva yvala aucilebel informacias
da monacemebs turis Sesaxeb (danarTi #3, გვ.:187). rig SemTxvevebSi
(marSrutisa da momsaxurebi specifikidan gamomdinare) zogi obieqti SeiZleba
gamotovebuli iqnas;
turistuli organizaciis marSrutis datvirTvis grafiki – gviCvenebs
marSrutze turistuli organizaciis datvirTvis realur suraTs, iZleva
masze Tvalis midevnebisa da kontrolis saSualebas (danarTi #4, გვ.:189);
turistuli sagzuris sainformacio furceli – Seicavs marSrutze
arsebuli ZiriTadi da damatebiTi informaciis ganyofilebebs, romlebic
gankuTvnilia turistebisaTvis da rac turistuli sagzuris (an vauCeris)
ganuyofeli nawilia (danarTi #5, გვ.:189);
148
 sainformacio furceli Seicavs Semdeg monacemebs:
- turistuli mogzaurobis saxe da tipi, momsaxurebis programis
ZiriTadi Sinaarsi, mTeli marSrutis xangrZlivoba da sigrZe, fexiT
sasiarulo (laSqroba) nawili, laSqrobis kategoria da sxva
specifikacia;
- mogzaurobis marSrutis (trasis) aRwera – gaCerebis adgilebi,
gaCerebis dro da momsaxurebis calkeul adgilebSi ganTavsebis
pirobebi (Senobis tipi, nomerSi adgilebis raodenoba, sanitarul-
teqnikuri mowyobiloba da a.S.);
- mogzaurobis raionis (RirsSesaniSnaobebi, adgilmdebareobis reliefis
Taviseburebebi da a.S.), turis TiToeul punqtSi momsaxurebis
programis mokle aRwera;
- damatebiTi momsaxurebis SesaZleblobaTa CamonaTvali (damatebuli
Rirebuleba);
- informacia sportuli moednebisa da darbazebis, avtomobilebis
gasaCerebeli adgilebis, sabagiro gzebis, tbebis, atraqcionebis,
bavSvTa saTamaSo moednebis (oTaxebis), biblioTekebis, kinodarbazebis
da a.S. arsebobis Sesaxeb da maTi mokle aRwera;
- mimRebi turistuli organizaciis misamarTi da organizaciamde
misvlis sqema.
damatebiTi imformaciis CamonaTvalSi Setanilia monacemebi, romlebic
turis specifikidan gamomdinareoben:
- informacia, romelic Seexeba asakobriv SezRudvebs, bavSviani
turistebis an ojaxuri wyvilebis miRebis SesaZleblobebs;
- specialuri informacia, romelic dakavSirebulia mogzaurobis dros
laSqrobebis (fexiT gasvlebi) organizebasTan;
- sxva informacia da rekomendaciebi, romlebic gamomdinareoben
konkretuli turis specifikidan.
turistuli sagzuri (tipiuri formis blanki) – ukeTes SemTxvevaSi igi
qveynis xelisuflebis mier gansazRvruli formiT (saxiT) aris warmodgenili,
gvevlineba rogorc mkacri aRricxvis dokumenti (esaWiroeba Sesabamisi
numeracia) da Seicavs rekvizitebis optimalur nakrebs, rac klients aZlevs,
SesaZleblobis farglebSi, srul informacias turTan dakavSirebiT. aseTi
forma, saxelmwifos mier gansazRvris SemTxvevaSi, tipiuria, rac turistul
kompaniebs aZlevT saSualebas daamaton maTi azriT aucilebeli informacia
(CvenTan es procesi turkompaniebis fantaziazea mTlianad damokidebuli).
es dokumenti, rogorc aRiniSna, gamoiyeneba rogorc zusti aRricxvis
saSualeba da misi Senaxva, registrireba/aRricxvakanonmdeblobiT regulir-
deba. sagzuris gacemis SemtxvevaSi e.w. `mosaxevi taloni~ rCeba organizaciis

149
buralteriaSi da Sesabamisad asrulebs saangariSgebo dokumentis funqcias
(danarTi #6, გვ.:190);
dajavSnis (bronirebis) furceli – CvenTan am dokumentis saxe da forma
kanonmdeblobiT ar aris gansazRvruli, Tumca, turoperatoris mier,
SesaZlebelia misi gamoyeneba (sxva qveynebSi miRebulia) rogorc werilobiTi
dokumenti, turpaketis formirebisas; mas winaswari SeTanxmebis funqcia aqvs
(danarTi #7 გვ.:192);
xelSekruleba klientTan turis SesyidvasTan dakavSirebiT – formdeba
yidva-gayidvasTan dakavSirebiT qveyanaSi arsebuli kanonmdeblobis
moTxovnaTa gaTvaliswinebiT.
xelSekrulebis arsebiT pirobebs ganekuTvneba:
- informacia turoperatorze (gamyidveli), turistul saqmianobaze
licenziis qonis CaTvliT, iuridiuli misamarTi da sabanko
rekvizitebi;
- turistis (myidveli) monacemebi im SinaarsiTa da moculobiT, rac
aucilebeli yidva-gayidvis operaciisaTvis;
- informacia mimReb turoperatorze (gamyidvelis partnioris arsebobis
SemTxvevaSi – roca gamyidveli mimRebi ar aris, an roca marSrutze
ramodenime mimRebia), licenziis qonis Sesaxeb, iuridiuli misamarTi,
sabanko da sakontaqto rekvizitebi;
- informacia turistuli produqtis samomxmareblo Tvisebebis, turis
programisa da marSrutis, turistebis usafrTxoebisa da turistuli
produqtis sertificirebis Sesaxeb;
- mogzaurobis dawyebisa da damTavrebis dro (turis xangrZlivoba);
- turistebis daxvedris, gacilebisa da Tanxlebis wesi;
- mxareebis uflebebi, valdebulebebi da pasuxismgeblobebi;
- turistuli produqtis sacalo Rirebuleba da gadaxdis wesi;
- jgufSi turistebis minimaluri odenoba;
- turistisaTvis imis Setyobinebis vadebi, rom daukompleqteblobis
gamo turi ar Sedgeba;
- xelSekrulebaSi cvlilebebis Setanisa da misi gauqmebis pirobebi,
amis gamo warmoqmnili kamaTebis regulirebis da mxareebisaTvis
miyenebuli zaralis anazRaurebis wesi;
- turistis mier kompaniisaTvis turis xarisxTan dakavSirebuli
pretenziis wardgenis wesi (CvenTan es daregulirebulia saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsiT: muxli 659 – 664); sxva damatebiTi momentebi
xelSekrulebaSi SeiZleba gaCndes mxareebis moTxovniT.
xelSekruleba partniorebTan – momsaxurebis (servisis) momwodeblebTan
warmoadgens Sesabamisi momsaxurebis gawevis SesaZleblobis dadasturebas;

150
 turis Rirebulebis gaangariSeba (kalkulacia) – SesaZlebelia gakeTdes
dajavSnis furclis (danarTi #6) principiT an nebismieri sxva meTodiT.
masalaSi aRwerilia faswarmoqmnasTan dakavSirebuli arsebiTi poziciebi _
saWiroa xarjTaRricxvis (TviTRirebulebis) zustad gaangariSeba da Semdeg
mogebis procentis (7-20%-mde) imgvarad gansazRvra, rom saqoneli bazarze
gavides;
marSrutis aRwera – mzaddeba Tavisufali formiT (yovel kompanias
sakuTari xelwera aqvs da unda hqondes) imisaTvis, rom marSrutis menejerebs,
supervaizerebs, gidebs da a.S. xeli SeewyoT muSaobaSi; aseve gamoiyeneba
turagentTan dasadebi xelSekrulebis danarTis saxiT, raTa masala SemdegSi
Setanili iqnas sagzurze darTul sainformacio furcelSi;
marSrutze moZraobis grafiki – dgeba cxrilis saxiT marSrutis
gavlis qronometraJis Sesabamisad (aRniSnulia TiToeuli punqtis gavlis,
yoveli gaCerebis da a.S. sakontrolo dro);
marSrutis ruqa-sqema – keTdeba gasvliTi (saxazo an wriuli)
marSrutebis ukeTesi TvalsaCinoebisaTvis;
turis teqnologiuri Taviseburebebis aRwera – es aris samaxsovro,
romelSic mocemulia rCevebi transportis, bileTebis, muzeumebSi
eqskursiebis, sastumroSi adgilebis dajavSnis, kvebis sakiTxebze SekveTebis
gaformebasTan dakavSirebiT; rCevebi vizebisa da dazRvevis gaformebis,
satranzito mocdisa da gadajdomebis, gidebis, eskortis warmomadgenelTa
saqmianobasTan dakavSirebiT.
muSaobis gaiolebis mizniT CamoTvlil servisebTan dakavSirebiT
mzaddeba ganacxadebis/gancxadebebis blankebi, romlebic exmarebian
saqmianobaSi im personals, romelic konkretuli turistuli jgufis
konkretul turistul marSrutze gasvlis process emsaxureba.
samaxsovros teqstebi turistebisaTvis – mzaddeba gansazRvruli
aucileblobis SemTxvevaSi, magaliTad specializirebuli turis
organizebisas, anda turistebis endemur qveynebSi gamgzavrebis win. aseTi
saxis samaxsovroebi aucilebeli wesiT mzaddeba da urigdeba TiToeul
turists marSrutze gasvlamde regionis specifikurobidan gamomdinare,
regionSi raime xifaTis (daavadebebi, virusebi da a.S.) mosalodnelobis
SemTxvevaSi;
sacnobaro masala marSrutTan dakavSirebiT – es aris sxvadasxva saxis
cnobarebi, bukletebi, transportis moZraobis, muzeumebisa da sxva gasarTob-
dasasvenebeli obieqtebis muSaobis grafikebi, sastumroebis misamarTebi
sastumrosTan misvlis sqemebTan erTad da mravali sxva, rac turists kidev
ufro komfortul garemos Seuqmnis;
sareklamo prospeqtebi da bukletebi – gankuTvnilia turistebisaTvis,
raTa isini ukeT gaecvnen (gacnoba, informacia, reklama) turoperatoris
(kompaniis) SesaZleblobebs mogzaurobis variantulobasTan dakavSirebiT;

151
 prais-listi – es aris turoperatoruli kompaniis saqmianobis erT-erTi
mniSvnelovani dokumenti. imaze, Tu ramdenad lakonurad da saqmis codniT
(profesionalurad) aris gadmocemuli masSi esa Tu is informacia, bevrad
aris damokidebuli turagentebTan saqmianobis warmateba. mas SeiZleba
hqondes sxvadasxva forma (furceli, bukleti da a.S.), magram mTavaria, rom
igi warmoadgens sxvadasxva turistuli momsaxurebis fasebis CamonaTvals.
furcelze informacia mocemulia Zalze mokled, xolo fasebi drois
konkretuli (isic mokle!) monakveTebisaTvis.
teqnologiuri dokumentebis warmodgenili CamonaTvali sarekomendacio
xasiaTisaa, Tumca gamomdinareobs dargSi kompaniebis muSaobis mravalwliani
praqtikidan. rigi kompaniebi, romelTac finansuri mdgomareoba amis
saSualebas aZlevT, kidev ufro met masalas (sainformacio-sareklamo)
amzadeben da avrceleben. mTeli am samuSaos arsi erTia – maqsimalurad
farTo, amasTan erTad miznobrivi sareklamo kampania da meores mxriv, yvela
dainteresebuli pirisaTvis (savaraudo klientisaTvis) nebismieri informaciis
miRebaSi maqsimaluri komfortis Seqmna.
mTeli teqnologiuri dokumentacia Tavsdeba e.w. `turis saqaRaldeSi~
imisaTvis, rom uzrunvelyofili iyos turoperatoris Seuferxebeli muSaoba
marSrutis Sesabamisad da aseve, turistuli produqtis `moqnilobis~
principis uzrunvelyofisaTvis, rodesac kompaniis nebismier wevrs SeuZlia
kvalificiurad Secvalos droebiT ar myofi kolega-menejeri.
12.2 საქმიანი დოკუმენტაცია ტურისტულ კომპანიაში

დოკუმენტებთან მუშაობა ტუროპერატორის მუშაობის ერთ-ერთი ყველაზე

მნიშვნელოვანი კომპონენტია, რაზეც იხარჯება მისი სამუშაო დროის უდიდესი ნაწილი.
ტუროპერატორის საქმიანობის დოკუმენტური თანხლებისადმი სერიოზული
დამოკიდებულება განპირობებულია სერიოზული მიზეზების გამო:
- პირველი, ტურისტული მომსახურება (სხვა მომსახურების მსგავსად)
განსხვავდება ნებისმიერი გასაყიდი საქონლისგან მისი ხარისხის მუდმივი
ცვალებადობით, ამიტომ ტურპროდუქტის შექმნის ყველა ეტაპი მკაცრად უნდა
რეგულირდებოდეს, მათი უმნიშვნელო ცვლილებებიც კი მოითხოვს შესაბამის
დოკუმენტებში დაუყოვნებლივ ასახვას;
- მეორე, ტუროპერეიტინგი, როგორც პროცესი, წარმოადგენს ინფორმაციის დიდ
ნაკადს, რომელიც გადის შესაბამისი მენეჯერის ხელში. ამავდროულად,
თითქმის ნებისმიერი შემომავალი და გამავალი ინფორმაცია მოითხოვს
აღრიცხვას და ზოგჯერ მათ ტურ-ოპერატორისთვის პრინციპული მნიშვნელობა
აქვთ;
- მესამე, სტანდარტული ნიმუშის დოკუმენტების ცალკეული ჩამონათვალის
არსებობა არის კანონიერი ტურისტული საქმიანობისა და ბუღალტრული
აღრიცხვის აუცილებელი პირობა.
ტუროპერატორის დოკუმენტები შეიძლება კლასიფიცირდეს მთელი რიგი ნიშნების
მიხედვით:

152
 - დოკუმენტაციის მომხმარებელთა წრის მიხედვით შეიძლება გამოვყოთ შიდა
მოხმარების და მესამე პირებისათვის განკუთვნილ დოკუმენტაციად;
- დოკუმენტი, ინფორმაციის წყაროს შესაბამისად, შეიძლება იყოს შემომავალი და
გამავალი;
- დოკუმენტის შინაარსისა და ნების გამოხატვის თვალსაზრისით, შესაძლებელია
გამოვყოთ შემთანხმებლური, იმპერატიული, გადაწყვეტილების შემცველი,
სარეკომენდაციო და საკონსულტაციო- განმარტებითი დოკუმენტები.
ტუროპერეიტინგის დოკუმენტების წამყვანი კლასიფიკაცია არის კლასიფიკაცია
რომელიც დაკავშირებულია დოკუმენტის შინაარსთან, რომელიც ტუროპერატორის
საქმიანობის ამა თუ იმ სფეროსთან არის კავშირში. ამ კლასიფიკაციის მიხედვით შეიძლება
გამოვყოთ:
- საწესდებო დოკუმენტები;
- საბუღალტრო და სტატისტიკური დოკუმენტები;
- შიდა დოკუმენტები;
- მომსახურების მომწოდებლებთან დაკავშირებული მარეგულირებელი
დოკუმენტები;
- აგენტებთან ურთიერთობის მარეგულირებელი დოკუმენტები;
- ტურისტებთან ურთიერთობის მარეგულირებელი დოკუმენტები;
- პარტნიორებთან ურთიერთობების მარეგულირებელი დოკუმენტები.
ტუროპერატორის საწესდებო დოკუმენტაციას აქვს რამდენიმე მახასიათებელი:
- მათი არსებობა და იურიდიული ძალა აუცილებელია ქვეყნის ან რეგიონის
ტერიტორიაზე მოქმედი კანონმდებლობისა და კანონქვემდებარე აქტების
შესაბამისად (მაგ.: რუსეთის ფედერაციის ტერიტორიაზე ნებისმიერ
ტუროპერატორს უნდა ჰქონდეს შესაბამისი ლიცენზია);
- ისინი ამტკიცებენ ტურისტული ბიზნესის კანონიერებას და შეიცავენ მინიმუმ
ინფორმაციას ტუროპერატორის საქმიანობის სამართლებრივი ბაზის შესახებ.
ტრადიციულ ტურისტულ ქვეყნებში არსებული ნორმატიული სამართლებრივი
აქტების მიხედვით, ტუროპერატორის საწესდებო დოკუმენტაციას შეიძლება
მივაკუთვნოთ:
- ტუროპერატორის წესდება - ძირითადი დოკუმენტი, რომელიც შეიცავს
ინფორმაციას კომპანიის დამფუძნებლების, საწესდებო კაპიტალში მათი
წილების, კომპანიის მართვაში მათი უფლებებისა და მოვალეობების შესახებ;
- სადამფუძნებლო ხელშეკრულება - რომლის მიზანია, დამფუძნებლების
ძალისხმევის გაერთიანების ნებაყოფლობითი ხასიათის ასახვა ერთობლივ
კომერციულ მიზნებისა და ინტერესების მიღწევის მიზნით;
- ტუროპერატორი კომპანიის სახელმწიფო რეგისტრაციის მოწმობა;
- საგადასახადო ორგანოს რეგისტრაციის დამადასტურებელი სერტიფიკატი;
- არასაბიუჯეტო ფონდებში რეგისტრაციის სერთიფიკატი (თუ ამას ითხოვს
კანონი).
ეს არის, მაგალითისთვის, ნორმატიული დოკუმენტების არასრული ჩამონათვალი,
რომელიც ვრცელდება რუსეთის ტერიტორიაზე მოქმედ ნებისმიერ იურიდიულ პირებზე
(ჩვენს შემთხვევაში ბოლო პოზიცია არ არის საჭირო).

153
 ტუროპერატორისათვის ძირითადი დოკუმენტი არის ლიცენზია, ტურისტული
ოპერაციების განხორციელების შესახებ, რომელიც სამწლიანი პერიოდის განმავლობაში
გაიცემა ეკონომიკური განვითარების და ვაჭრობის სამინისტროს მიერ (მაგ.: რუსეთში),
ასევე ხარისხის სერტიფიკატები და სერტიფიკატები ტურისტული მომსახურების
სახელმწიფო სტანდარტებთან შესაბამისობის შესახებ.
ჩამოთვლილი ნორმატიული დოკუმენტები (მათი ორიგინალი ან ნოტარიულად
დამოწმებული ასლი) მუდმივად ინახება ტუროპერატორის ოფისში და წარედგინება
მომხმარებლების, პარტნიორების ან საჯარო ხელისუფლების წარმომადგენლების
მოთხოვნის საფუძველზე.
ტუროპერატორის საბუღალტრო ან სტატისტიკურ დოკუმენტები არ განსხვავდება
სხვა ტიპის კომერციული საქმიანობის მქონე ფირმების მსგავსი საბუთებიდან. მათი
დამახასიათებელი ნიშნებია:
- სახელმწიფო ორგანოების მიერ მკაცრად დადგენილი წესების შესაბამისი
დოკუმენტების ნიმუში და მათი შევსების წესები;
- ამ დოკუმენტის დანიშნულებას წარმოადგენს როგორც შიდა გამოყენება, ასევე
მესამე მხარისთვის წარდგენა (მაგალითად, საგადასახადო ინსპექციის ან
არასაბიუჯეტო ფონდებისათვის);
- სამთავრობო უწყებების მიერ დადგენილი ამ დოკუმენტაციის შენახვის წესები;
- ბუღალტრული აღრიცხვის ან სტატისტიკური დოკუმენტების შედგენისა და
ხელმოწერის უფლება ეკუთვნის შეზღუდული რაოდენობის პირებს, რომლებიც
დგინდება წესდებით ან ტუროპერატორის/კომპანიის ხელმძღვანელის
ბრძანებით.
საბუღალტრო დოკუმენტები, ძირითადად, არეგულირებს ტუროპერატორის
მუშაობის შემდეგ სფეროებს:
- ნაღდი და უნაღდო ანგარიშსწორება;
- საკასო დისციპლინის დაცვა;
- დადგენილი გადასახადებისა და მოსაკრებლის გადახდა;
- თანამშრომლებისთვის სახელფასო გადახდა;
- ფირმის დამფუძნებლებს შორის ფულადი ან ქონებრივი ურთიერთობები;
- კომპანიის ფონდის ინვენტარზაცია და აღრიცხვა;
- სარეზერვო ფონდების დაგროვება;
- კომპანიის დებიტორული და კრედიტორული დავალიანებების აღრიცხვა და
კონტროლი.
ეს ურთიერთობები არეგულირებს საბუღალტრო დოკუმენტების დიდ რაოდენობას,
რაც, თავის მხრივ, შეიძლება რამდენიმე კატეგორიად იყოს კლასიფიცირებული:
- საბანკო დოკუმენტები (გადახდის ბრძანებები, ინვოისები, ანგარიშ-ფაქტურები
და ა.შ.);
- საკასო დოკუმენტები (ორდერები, საკასო წიგნი და ა.შ.);
- მატერიალური ღირებულების აღრიცხვის დოკუმენტები, ან მკაცრი აღრიცხვის
დოკუმენტები;
- ხელფასის დოკუმენტები (უწყისები).
- და ასე შემდეგ.

154
 სტატისტიკური დოკუმენტები წარედგინება შესაბამის სტატისტიკურ ორგანოებს,
რომლებიც დაკავებული არიან რეკომენდაციებით ტურიზტული ბაზრის
მაკროეკონომიკური სახელმწიფო რეგულირების ეფექტურობის გაუმჯობესების შესახებ.
შიდა საუწყებო დოკუმენტები განკუთვნილია მხოლოდ შიდა გამოყენებისათვის და,
როგორც წესი, ამ დოკუმენტებით რეგულირდება:
- ტუროპერატორის მენეჯმენტის ურთიერთობები პერსონალთან
(თანამშრომლების პირადი საქმეები, შრომითი ხელშეკრულებები,
თანამდებობრივი ინსტრუქციები, ბრძანებები თანამშრომელთა დაქირავების,
თანამდებობრივი წინსვლის, გათავისუფლების, შვებულებების შესახებ და ა.შ.);
- კომპანიის მიმდინარე საქმიანობის საორგანიზაციო საკითხები (საშტატო
განაწესი, სამუშაო დღის გრაფიკი, კომპანიის ორგანიზაციული სტრუქტურა,
განყოფილებების ურთიერთკავშირის სქემები და ა.შ.);
- შრომითი საქმიანობის ერგონომიკის, ეკოლოგიისა და უსაფრთხოების
პრობლემები (სახანძრო უსაფრთხოების წესების სამუშაო ადგილზე, ევაკუაციის
გეგმები ხანძრის შემთხვევაში და ა.შ.).
შიდა საუწყებო დოკუმენტაციის დამახასიათებელი ნიშნებია:
- სამსახურში მათი აუცილებელი არსებობის საჭიროება (როგორიც ლოგიკის,
ასევე ხელისუფლების მოთხოვნის საფუძველზე);
- აღნიშნული დოკუმენტაციის ავტორები და მომხმარებლები ამ კომპანიის
თანამშრომლები არიან;
- ამ დოკუმენტაციის ხელმისაწვდომობა და სახელმწიფო მოთხოვნებისადმი
შესაბამისობა შესაძლებელია შემოწმდეს მესამე პირების მიერ.
დოკუმენტაცია მომსახურების მომწოდებლებთან მუშაობის შესახებ
აწესრიგებს ტუროპერატორის ურთიერთობას ტურისტული მომსახურების ყველა
მომწოდებელთან, რომლებსაც განვიხილავთ ამ სახელმძღვანელოში, რამდენადაც
არეგულირებს ტურისტული პროდუქტის შექმნის პროცესს და არის მისი ხარისხიანი
განხორციელების გარანტი. იმ დოკუმენტაცის არქონის, ან არასაკმარისად გაფორმების
შემთხვევაში, ტუროპერატორების პასუხისმგებლობა ტურისტების წინაშე ვერ
გავრცელდება მომსახურების მომწოდებლებზე, მაშინაც კი, თუ ისინი ობიექტურად
დამნაშავენი იქნებიან ნეგატიური შედეგების დადგომაზე.
კონტრაქტები არის ძირითადი მარეგულირებელი დოკუმენტები, რომლებიც
არეგულირებენ ტუროპერატორების ურთიერთობებს ტურიზმის მომსახურების
რეალურად მოქმედ მომწოდებლებთან. მომსახურების მომწოდებლების
უფლებაუნარიანობა (იურიდიული ან ფიზიკური პირი) განისაზღვრება ნორმატიულ-
სამართლებრივი აქტებით და მდგომარეობს მიმწოდებლის მიერ იმ დოკუმენტების ქონის
აუცილებლობაზე, რომელიც ანიჭებთ მათ ლეგალური კომერციული მოქმედების
უფლებას (მაგალითად, სასტუმროს, როგორც ტურისტული მომსახურების მიმწოდებელს,
საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზაციისათვის, უნდა ჰქონდეს ნებადამრთველი
დოკუმენტების აუცილებელი პაკეტი - ლიცენზია, სანიტარულ-ეპიდემიოლოგიური
კონტროლის, ხანძარსაწინააღმდეგო და ა.შ. სამსახურების დასკვნა). წინააღმდეგ
შემთხვევაში, არაუფლებაუნარიან კონტრაქტორთან დადებული ხელშეკრულება
ჩაითვლება როგორც არასწორი. ტუროპერატორის მიერ მომსახურების მომწოდებელთან
დადებული ნებისმიერი ხელშეკრულება უნდა შეიცავდეს შემდეგ ინფორმაციას:
155
 - მხარეების სრული სახელი და რეკვიზიტები (მათ შორის სამართლებრივი და
საფოსტო მისამართები, ტელეფონის და ფაქსის ნომრები, საბანკო ინფორმაცია,
გადასახადის გადამხდელის საიდენტიფიკაციო ნომერი);
- დოკუმენტები, რომელთა საფუძველზეც მხარეებმა მიიღეს უფლებაუნარიანობა
(როგორც წესი, ეს არის ლიცენზიების ნომრები, თუ ასეთს ითვალისწინებს
კანონმდებლობა და სხვა ნებადამრთველი დოკუმენტები) და
ხელშეკრულებებზე ხელისმომწერთა უფლების კანონიერება (როგორც წესი, ეს
არის წესდება ან მინდობილობა);
- ხელშეკრულების საგანი (ანუ მიზანი, რომლის მიღწევისათვის მხარეები
შეთანხმდნენ თანამშრომლობაზე);
- ორივე მხარის უფლებები და მოვალეობები მათი თანამშრომლობის პროცესში;
- მხარეების პასუხისმგებლობა ხელშეკრულების პირობების დარღვევისათვის;
- ხელშეკრულების ძალაში შესვლის, მისი გაგრძელების, შეწყვეტის პირობები.
ტუროერეიტინგში ყურადღებით უნდა მოვეკიდოთ ხელშეკრულების
მომწოდებლებთან დადებული სახელშეკრულებო ბაზის არსებობას და რეგულარულ
განახლებას, რამდენადაც კანონის ენაზე, ნებისმიერი თანამშრომლობა მესამე მხარესთან
არასახელშეკრულებო საფუძველზე, არის უკანონო, ხოლო ვაჭრობა ასეთი პარტნიორების
ტურპაკეტებით - არის ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზი ხარისხის ან შესაბამისობის
სერთიფიკატის შეჩერების, ან თუნდაც ტუროპერატორის ლიცენზიის გაუქმებისა.
შესრულებული სამუშაოს (გაწეული მომსახურების) შემოწმების აქტები. ამ
დოკუმენტების აზრი მდგომარეობს მხარეების მიერ იმ ინფორმაციის რეგულარულ
ორმხრივ (ტუროპერატორი და მიმწოდებელი) გადამოწმებაში რაც დაკავშირებულია
გარკვეულ პერიოდში გაწეულ მომსახურებასთან და შესაბამის გადახდებთან. ეს
დოკუმენტი კეთდება ორცალად და ხელმოწერილია ორივე მხარის მიერ, თუ მასში
მითითებული ინფორმაცია არ იწვევს ეჭვს ან პროტესტს რომელიმე მხარის მიერ. ყველაზე
ხშირად აღნიშნული დოკუმენტი გამოიყენება ბარტერული ოპერაციების ან ტურისტული
კრედიტის შემთხვევაში. სწორედ მაშინ, როდესაც ერთ-ერთი მხარე (ყველაზე ხშირად ეს
არის ტუროპერატორი) გადასცემს მეორე მხარეს დიდი რაოდენობის თანხას (ფულადი ან
ნატურის სახით) მომავალი გადახდების ანგარიშში. მაგალითად, ტურიოპერატორი
აფინანსებს ტურისტების მომავალი მომსახურების ანგარიშში სასტუმროს რემონტს.
შედარების აქტების მნიშვნელობა მდგომარეობს საკუთარი ხარჯების ორმხრივ
კონტროლში. შედარება ხორციელდება რეგულარულად და ერთ-ერთი მხარის უთანხმოება
აქტის შინაარსთან არის საკითხის საარბიტრაჟო სასამართლოში განხილვის მიზეზი.
მომსახურების მომწოდებლებისაგან შემოსული დოკუმენტაცია შეიცავს
ინფორმაციას მომწოდებლების წინადადებებისა და მათ რეკომენდაციებს შემდგომი
თანამშრომლობის შესაძლებლობების შესახებ. ასეთი დოკუმენტაციის მაგალითები
შეიძლება იყოს პრაის-ლისტი, ფასების სიები/პრეისკურანტი, წინადადებები
თანამშრომლობის შესახებ, საინფორმაციო წერილები, სარეკლამო ინფორმაცია.
კომპანიიდან/ტუროპერატორისაგან გასული ინფორმაცია მომწოდებლებისათვის
შეიცავს ტურ-ოპერატორის მიერ შემდგომი თანამშრომლობის შესაძლებლობების
შეთავაზებას.
ტუროპერატორის მომსახურების მომწოდებლებთან ერთჯერადი ოპერაციების
შემთხვევაში გავრცელებულია განაცხადებები მათი მომსახურების ბრონირებაზე.

156
 კონკრეტული მომსახურების დაჯავშნაზე განაცხადის გაკეთება ხდება
ტუროპერატორის /კომპანიის ბლანკზე და უნდა შეიცავდეს შემდეგ ძირითად
ინფორმაციას:
- დაჯავშნის მომსახურების სახეობა (მაგალითად, გთხოვთუზრუნველყოთ
ტრასფერტი);
- მომსახურების აღმოჩენის ვადები (მომსახურების დაწყების და დასრულების
თარიღი);
- მომსახურების პირობები (მაგალითად, განთავსება 2 ადგილიან ნომერში,
შესაბამისი პირობებით);
- მომსახურების კლასი (მაგალითად, ნომერი ლუქსი ან ინდივიდუალური
ტრანსფერტი);
- ჯგუფში წევრების რაოდენობა;
- ტურისტების პირადი მონაცემები (გვარი, სახელი, მამის სახელი, პასპორტის
მონაცემები);
- დამატებითი პირობები
და ბოლოს, მომსახურების მომწოდებლებთან ურთიერთობის მარეგლამენტირებელ
დოკუმენტთა შორის შეიძლება გამოიყოს სპეციალიზირებული დოკუმენტები, რომელიც
განისაზღვრება დარგის სპეციფიკით ან თვითონ მომსახურების მომწოდებლების მიერ
(მაგალითად, მარშრუტის რუკას - ავტომეურნეობასთან კავშირში), ან შექმნან
ტუროპერატორის მათთან მუშაობის ფორმა (მაგალითად, ტურისტების განსახლების გეგმა
სასტუმროს ნომრების ბლოკური შეძენისა, რომლის დროსაც განსაზღვრულია ადგილების
არსებობა ოთახებში გარკვეული თარიღების შესაბამისად).
ტუროპერატორებისა და ტურაგენტების ურთიერთობების მარეგულირებელი
დოკუმენტები ძალიან მნიშვნელოვანია ტუროპერეიტინგში, რამდენადაც სწორედ იმით,
თუ როგორ არიან ისინი დამუშავებული და გააზრებული, დიდწილადაა დამოკიდებული
ტუროპერატორისა და ტურაგენტის თანამშრომლობის ხარისხის გარანტირებულობისა და
უკონფლიქტობის დონე. ტუროპერატორისა და ტურაგენტეის ურთიერთქმედებისას
მარეგულირებელი დოკუმენტების შინაარსი და ფორმა არ არის განსაზღვრული ერთიანი
ნიმუშით, მათი შემუშავება - ტუროპერატორის ინტელექტუალური მუშაობის შედეგია.
ასეთ დოკუმენტებს, უპირველეს ყოვლისა, განეკუთვნება სააგენტოს შეთანხმებები.
სააგენტო შეთანხმებების აზრი, უფლებამოსილ ტუროპერატორსა და ტურისტულ აგენტს
შორის თანამშრომლობის დამყარებასთან დაკავშირებით, ტურისტული პროდუქტის
პოპულარიზაცია და გაყიდვაა. სააგენტო ხელშეკრულების საგანი არის სააგენტოს
სურვილი საკუთარი პასუხისმგებლობით, ხელი შეუწყოს და გაყიდოს პროდუქტი
რეგიონალურ ბაზარზე, დროულად გადაუხადოს ტუროპერატორს გაყიდული ტურების
ღირებულება, მიაწოდოს საჭირო ინფორმაცია შემომსვლელ პირებთა დაკავშირებით და
გაგზავნოს მგზავრობის გაფორმებისათვის საჭირო საბუთები.
მეორეს მხრივ, ტუროპერატორი უზრუნველყოფს სააგენტოს მიერ გაყიდული
ტურების მაღალხარისხოვან რეალიზაციას და ტურისტული აგენტისთვის კუთვნილი
საკომისიოს გადახდას.
სააგენტო ხელშეკრულების, ისევე როგორც მიმწოდებლებთან დადებული
ხელშეკრულებების, შინაარსი ითვალისწინებს მხარეთა უფლებებისა და

157
ვალდებულებების, პასუხისმგებლობის, საზხელშეკრულებო პირობების ძალაში შესვლის,
ხელშეკრულების პროლონგაციის/გაგრძელებისა და შეწყვეტის პუნქტებს.
სააგენტო შეთანხმების გარდა, ტუროპერატორსა და აგენტს შორის ურთიერთობების
სფერო შეიძლება დარეგულირდეს:
- სპეციალური შეთავაზებებით - ტუროპერატორის მიერ რეგულარულად
გაგზავნილი ინფორმაცია პირობების, ტურების ვადებისა და ღირებულების
ცვლილების შესახებ;
- დაჯავშნის დადასტურებით - დოკუმენტი, რომელიც არის გარანტია, რომ
ტუროპერატორი მოახდენს ტურის იმ პირობების რეალიზაციას, რომელიც
გაცხადებულია აგენტის მიერ და შეიცავს დეტალურ ინფორმაციას დაგეგმილ
ტურზე (ყველა მისი პირობების ჩამონათვალით);
- საფასო დანართი და ტუროპერატორის კონფიდენციალური ტარიფები;
- ე.წ. „სტოპ-ლისტი“ (ან „გაყიდვებისშეჩერება“) - ინფორმაცია სასტუმროების ან
ტურების შესახებ, რომელთა გაყიდვაც დასრულდა მითითებული
თარიღებისთვის;
- ანგარიში გადახდაზე (ანგარიშფაქტურა) - წარედგინება ტურაგენტს
ტუროპერატორის მიერ გაცხადებული და დადგენილი მგზავრობის პირობების
დაუყოვნებლივი გადახდისათვის. (ხშირად, რაოდენობის შემცირების მიზნით
დაჯავშნის დადასტურება და გადახდის ანგარიში ერთ დოკუმენტად
ფორმდება).
ტუროპერატორებსა და ტურისტებს შორის ურთიერთობის მარეგულირებელი
დოკუმენტები.
ამ ტიპის დოკუმენტაცია არის ერთ-ერთი მთავარი რიგი მიზეზების გამო:
- ეს დოკუმენტები აფიქსირებენ გარიგების ფაქტს კლიენტსა და ტუროპერატორს
შორის, რომელის შედეგად, ორივე მხარეს წარმოეშვება კონკრეტული
მოვალეობები, რომელთა არშესრულება ან არასათანადოდ შესრულება
წარმოშობს დამრღვევი მხარის პასუხისმგებლობას. ამ მიზეზით, ტურისტების
წინაშე ტუროპერატორის მხრიდან აღებული ვალდებულებების მკაცრი
რეგლამენტირება და რეგულირება არის პრაქტიკულად ერთადერთი გზა, რათა
დავიცვათ ტურისტული ბიზნესი ტურისტების მხრიდან უკანონო
მოთხოვნებისა და პრეტენზიებისაგან;
- აფიქსირებს რა ტურისტული მომსახურების გაყიდვების ფაქტს, ეს
დოკუმენტები არის ყველაზე ხშირად შემოწმებადი სახელმწიფო
მაკონტროლებელი ორგანოების წარმომადგენლების (საგადასახადო ორგანოები,
ანტიმონოპოოლიური პოლიტიკის სახელისუფლებო ორგანოები,
ლიცენზირებისა და სერტიფიკაციის სახელმწიფო და ადგილობრივი
ხელისუფლების ორგანოები და ა.შ.) მხრივ, ასე რომ, ამ დოკუმენტების შევსება
და შენახვა აუცილებელია ლეგალური ტუროპერატორული საქმიანობის
წარმოებისათვის;
- სწორი შევსება, სისტემატიზაცია და ამ დოკუმენტაციის შენახვა
ტუროპერატორს საშუალებას აძლევს აკონტროლოს საკუთარი გაყიდვები,
შეაფასოს სარეკლამო კამპანიის ეფექტიანობა, განსაზღვროს საკუთარი
თანამშრომლების შრომის ანაზღაურება და ა.შ.

158
 დოკუმენტების რიცხვს, რომლებიც არეგულირებენ ურთიერთობას
ტუროპერატორსა და ტურისტებს შორის მიეკუთვნება: ტურისტული მომსახურების
(კონტრაქტ-ტური) ხელშეკრულება, ტურისტული საგზური, სამოგზაურო/ტურისტული
ვაუჩერი (ინვოისი), საინფორმაციო ფურცელი.
ხელშეკრულება ტურისტული მომსახურების (კონტრაქტ-ტურის) უზრუნველყოფის
შესახებ არის ძირითადი დოკუმენტი, რომელიც იურიდიულად ადასტურებს ტურისტსა
და ტურისტულ კომპანიას შორის კომერციული გარიგების ფაქტს. კონტრაქტ-ტური
ტურისტსა და ტურისტული კომპანიას შორის ხელმოწერილი უნდა იქნას შეთანხმების
(ორმხრივი თანხმობის) დროს, როდესაც ტურისტი ტურისტული მომსახურების
შესყიდვაზე მიმართავს კომპანიას. ხელშეკრულების (კონტრაქტ-ტური) გაფორმების დროს
ტურისტისა და ტუროპერატორის დასწრება საკანონმდებლო ნორმაა. როგორც უკვე
აღინიშნა, კონტრაქტის მონაწილეები არიან ტურისტი (იურიდიული ან ფიზიკური პირი)
და ტურისტული კომპანია, რომელიც იღებს ვალდებულებას ტურისტებს მიაწოდოს
გარკვეული ტურისტული მომსახურება. ტურისტული ფირმის სახით, ყველაზე ხშირად,
გამოდის ტურისტული სააგენტო (რამდენადაც ტუროპერეიტინგის აზრი მდგომარეობს
ტურისტული პროდუქტის დაგეგმვაში, ტურისტული სააგენტოების მეშვეობით მის
პოპულარიზაციასა და გაყიდვაში). თუმცა, ძალზე ბევრ ქვეყანაში (მათ შორის
საქართველოში) ტურისტული ბიზნესის მდგომარეობა იმდაგვარია, რომ, პირველ რიგში,
ბევრი ტუროპერატორი ყიდის საკუთარ ტურებს პირდაპირ ტურისტებს (შესაბამისად ამ
მიზნებისა მათ აქვთ როგორც ტუროპერატორის ასევე ტურაგენტის ლიცენზია), ხოლო
მეორე მხრივ, ბევრი ტურისტული სააგენტო აწერენ ხელს კონტრაქტ-ტურებს
ტუროპერატორის - ტურის უშუალო ორგანიზატორის სახელით, ან ეყრდნობიან
ოპერატორი კომპანიის სახელს ხელშეკრულების საფუძველზე. ამ ორი მიზეზის გამო,
კონტრაქტ-ტურების ნახვა შეიძლება თითქმის ნებისმიერი ტუროპერატორის
დოკუმენტაციაში.
კონტრაქტ-ტურის საგანია ტურიოპერატორის მიერ გაყიდვა, ხოლო ტურისტის
მიერ გარკვეული შინაარსის ტურისტული პროდუქტის შეძენა ფიქსირებული ფასით.
კონტრაქტ-ტური უნდა შეიცავდეს ტურისტის მიერ შეძენილი ტურ-პაკეტის ყველა
ტურისტული მომსახურების სრულ აღწერას: ტურის მარშრუტი, ღამისთევის
(გაჩერების/შესვენების) ადგილები, ტურის რეალიზაციის ვადები (გამგზავრებისა და
დაბრუნების თარიღი და ტურის სრული დრო), გადახდილი საცხოვრებლის (უკიდურეს
შემთხვევაში მხოლოდ კატეგორიები) დასახელება, ნომრების კატეგორიების მითითება,
მარშრუტზე კვების პირობები, ტრანსფერტის არსებობა (ძირითადი და დამხმარე),
დამატებითი მომსახურების ხელმისაწვდომობა (მკურნალობა, ღირსშესანიშნაობების
დათვალიერება, ექსკურსიები), დაზღვევა და ვიზების ხელმისაწვდომობა. რთული
კომბინირებული ინდივიდუალური ან ჯგუფური ტურების შემთხვევაში, კონტრაქტ-
ტურის იმ ნაწილშე, რომლითაც განსაზღვრულია მოგზაურობის პირობები,
ნებადართულია ტურის პროგრამების (რომელიც გაწერილია მოგზაურობის დღეების
შესაბამისად, უჩვენებს ღამისთევის ადგილებს, ექსკურსიების რაოდენობას, კვების რეჟიმს
და ა.შ.) გამოყენება. ამ სიტუაციაში, ტურის პროგრამა კონტრაქტ-ტურის (როგორც მისი
დანართი) განუყოფელი ნაწილია და მასზე, როგორც კონტრაქტ-ტურის ბოლო გვერდზე
საჭიროა ტუროპერატორის ბეჭედი და მხარეების ხელმოწერ.

159
 კონტრაქტ-ტურის შემდეგი ნაწილი არის მხარეთა უფლებებისა და მოვალეობების
აღწერა. როგორც წესი, განსაზღვრულია ტუროპერატორის შემდეგი უფლებები და
მოვალეობები:
- მიაწოდოს ტურისტული მოგზაურობის შესახებ სრული და ობიექტური
ინფორმაცია: დროებითი ყოფნის ადგილი, გარემოს მდგომარეობა; სწორად
შეადგინოს დოკუმენტები;
- მიიტანოს ტურისტამდე მისი მოგზაურობის მარშრუტი და გრაფიკი მთელი
მოგზაურობის მანძილზე;
- დროულად შეატყობინოს ტურისტს მოგზაურობის პროგრამებში შესაძლო
ცვლილებების შესახებ;
- დროულად შეატყობინოს ტურის დაწყების თარიღის გადატანის ან მისი
გაუქმების შესახებ;
- უზრუნველყოს ტურის ორგანიზება ხელშეკრულების პირობების შესაბამისად;
- მიაწოდოს ტურისტის სახელზე გაფორმებული ტურისტული საგზური
ტურისტს, ამ უკანასკნელის მიერ ტურის 100% გადახდის შემდეგ;
აუცილებლობის შემთხვევაში, ტურ-ოპერატორი იტოვებს უფლებას შეცვალოს
ტურის გრაფიკი და შეცვალოს სასტუმროში ნომერი, ისეთივე ან უკეთესით
მხოლოდ მას შემდეგ, როცა წინასწარ შეატყობინებს ამის შესახებ ტურისტს და
მიიღებს მის თანხმობას.
თავის მხრივ, ტურისტი ვალდებულია:
- აირჩიოს მარშრუტი, განსაზღვროს მოგზაურობის ყველა პირობა, შეუკვეთოს
ტუროპერატორის მეშვეობით საჭირო სერვისების სია;
- უზრუნველყოს ტუროპერატორი დოკუმენტაციითა და ინფორმაციით, რაც
აუცილებელია მოგზაურის შესაბამისი დოკუმენტების გაფორმებისათვის;
- გააფორმოს სამედიცინო დაზღვევის ხელშეკრულება ტურის პერიოდში ან
წარმოადგინოს არსებული სადაზღვევო პოლისი;
- დაიცვას ჩასვლის ადგილის კანონმდებლობა (დაწერილი და დაუწერელი -
კულტურულ-ეთნიკური ტრადიციები), დაიცვას კანონის მოთხოვნების
განსახლების ობიექტებში, ტრანსპორტში, სახელმწიფო საზღვრების გადასვლის
წესები, პირადი უსაფრთხოებისა და საკუთრების დაცვის მოთხოვნები.
გარდა ამისა, ტურისტს უფლება აქვს უარი თქვას დაჯავშნულ ტურზე, გარკვეული
თარიღის დადგომამდე (კონტრაქტში ეს პირობებიც განსაზღვრულია) მისთვის საჯარიმო
სანქციების გარეშე.
კონტრაქტ-ტურის ცალკე ნაწილია ხელშეკრულების ღირებულების სექცია. ამ
ნაწილში აღინიშნება ტურისტული პაკეტის სრული ღირებულება (ამასთან, მხოლოდ იმ
მომსახურებები, რომლებიც ჩამოთვლილია და აღწერილია კონტრაქტ-ტურის პირველ
ნაწილში). ტურის ღირებულება მინიშნებულია მხოლოდ ეროვნულ სავალუტო ერთეულში
(ზოგიერთ შემთხვევაში, დაშვებულია "ჩვეულებრივი ერთეულების" აბრევიატურის
გამოყენება - მაგ.: GEL). გარდა ფასისა, მითითებულია გადახდის ფორმა (ნაღდი ფული,
საბანკო გადარიცხვა) და გადახდის გრაფიკი (თუ ტურისტი იხდის ტურის ღირებულებას
ნაწილ-ნაწილ).
კონტრაქტ-ტურის შემდეგი ნაწილია მხარეთა სახელშეკრულებო პასუხისმგებ-
ლობა, ანუ ზუსტად ისაზღვრება მხარეთა პასუხისმგებლობის ფაქტის დადგომის მომენტი,
160
როგორც ტურისტის, ასევე ტუროპერატორის მხრივ და მტკიცდება, ამ ფაქტების
დადგომის შემთხვევაში, მხარეების პასუხისმგებლობის ზომა.
როგორც წესი, ტუროპერატორის პასუხისმგებლობა დადგენილია:
- ტურისტული მოგზაურობის პირობების შეცვლაზე ან ტურის ჩაშლაზე (ტურის
ღირებულების 100% -ით);
- ტურის პროგრამის შეცვლით მისი გაუარესების შემთხვევაში;
- ტურისტული მომსახურების შეცვლისათვის ხარისხის გაუარესებით ან
ტურისტული სერვისების ნაწილის მიუწოდებლობაზე მოგზაურობის დროს.
ტურისტის პასუხისმგებლობა დადგენილია შემდეგზე:
- უარი მოგზაურობაზე იმ მიზეზებთ, რაც არ არის დაკავშირებული
ტუროპერატორზე (ტურისტის პასუხისმგებლობა დგინდება პროგრესული
შკალით, ამასთან პასუხისმგებლობის ზომა იზრდება მოგზაურობის დაწყებამდე
დარჩენილი დღეების რაოდენობის შემცირების შესაბამისად, როდესაც
ტურისტმა მოახდინა ტურის უარყოფა);
- პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტების მდგომარეობა და ნამდვილობა,
ასევე იმ დოკუმენტებისა, მიღებულია ტუროპერატორისაგან და აუცილებელია
მოგზაურობისათვის (მაგალითად, ან ვაუჩერი ან სადაზღვევო პოლისი);
- დამატებით შეკვეთილი და პირდაპირი გზით მომწოდებლისაგან ან სხვა
ტუროპერატორისაგან შეძენილი ტურისტული მომსახურების ხარისხი;
- მოგზაურობის დროს ტურისტის მიერ მიყენებული დანაშაულებრივი ზარალი.
იმისათვის, რომ თავიდან იქნას აცილებული ტურისტების კანონსაწინააღმდეგო
პრეტენზიები, როგორც წესი, ხელშეკრულებაში მითითებულია შესაძლო სიტუაციების
ჩამონათვალი, რა შემთხვევაშიც, ტუროპერატორი პასუხს აგებს. მაგალითად,
ტუროპერატორი არ არის პასუხისმგებელი შემდეგ შემთხვევებში:
- ტურის განმავლობაში სამედიცინო ხარჯების წარმოშობა. როგორც წესი,
ხარჯების დაფარვა ხორციელდება სადაზღვევო პოლისით;
- ცვლილებები ტურის პროგრამაში ტუროპერატორისაგან დამოუკიდებელი
მიზეზების გამო (ომის საფრთხე, მოსალოდნელი/მომხდარი კატასტროფები,
საავტობუსო და სხვა სატრანსპორტო კავშირების გაუქმება, ტრაფიკი გზებზე,
ისევე სხვა შემთხვევები, თუ ეს დადასტურდება, რომ სათანადო შესრულება
შეუძლებელი გახდა ფორსმაჟორული სიტუაციების გამო);
- თუ ხელისუფლების ან შესაბამისი პირების გადაწყვეტილებით ტურისტს უარი
ეთქვა მოგზაურობაზე არასათანადოდ და არასწორად შევსებული
დოკუმენტების, ტურისტის მიერ მოგზაურობის წესების დაღვევის, განთავსების
საშუალების მესაკუთრისათვის ქონებრივი ზარალის მიაყენების, საცხოვრებელი
წესების დარღვევის, მოქმედი კანონმდებლობის შეუსრულებლობის,
ალკოჰოლური ან ნარკოტიკული თრობის ან საზოგადოებრივი წესრიგის სხვა
დარღვევების შემთხვევაში;
- თუ ტურისტის ქცევა ხელს უშლის ტურისტების დანარჩენი ჯგუფისთვის
ტურის პროგრამის ნორმალურ აღსრულებას;
ტურისტული საგზური არის ტუროპერეიტინგის ერთ-ერთი მთავარი დოკუმენტი.

161
 ტურისტული საგზური ასევე ადასტურებს ტურისტულ ფირმასა და მომხმარებელს
შორის გარიგების, ტურისტის მიერ საგზურის სრული ღირებულების გადახდის და
ტუროპერატორის მხრიდან გარანტირებული პროგრამული ქმედებების დადგომის ფაქტს.
ეს არის მკაცრი აღრიცხვის ბლანკი, რომელიც გადანომრილია ტიპოგრაფიულად, რომლის
მიღებასა და აღრიცხვას ახორციელებს სპეციალურად გამოყოფილი ადამიანი სპეციალურ
წიგნში. საგზურის ფორმა არის სტანდარტი, რომელიც დადგენილია შესაბამისი ქვეყნის
ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ბრძანებით. საგზური ორი ნაწილისგან შედგება,
მარცხენა - ფართე მოცულობის და მარჯვენა - ე.წ. მოსახევი ტალონი. შევსებული მარცხენა
მხარე გადაეცემა ტურისტს ტურის მთლიანი ღირებულების გადახდის შემდეგ, მარჯვენა -
რჩება ტურკომპანიაში, რომელიც აფორმებს ხელშეკრულებას, მათი შემდგომი აღრიცხვისა
და ანგარიშგებისათვის. კონტრაქტ-ტურის მსგავსად, საგზური შეიცავს მაქსიმალურ
ინფორმაციას შესყიდული და გადახდილი ტურის შესახებ:
- ტურის სახელი და კოდი;
- მარშრუტი (გამგზავრების წერტილი - ქალაქი, რკინიგზის სადგური,
აეროპორტი, ავტოსადგური, პარკირების ადგილი და ხანგრძლივობა,
დაბრუნების პუნქტი);
- მომსახურების პაკეტის აღწერა (სამგზავრო ბილეთის კატეგორია, სასტუმრო
(სახელი, კატეგორია), ნომერი, კვების სქემა, ვიზა, დაზღვევა, ტრანსფერი);
- საექსკურსიო პროგრამის არსებობა (რაოდენობა და ექსკურსიის დასახელება,
გადაადგილების საშუალება ექსკურსიების დროს);
- დამატებით გადახდილი მომსახურება.
ტურის აღწერის გარდა საგზური უნდა შეიცავდეს ინფორმაციას მყიდველზე
(ტურისტის პირადი მონაცემები) და ტურის გამყიდველზე; ტურისტების სია (არა
ინდივიდუალური, არამედ ჯგუფური საგზურის შემთხვევაში); ტურის ღირებულება;
ტურის გაყიდვის თარიღი.
საგზურს ასევე ხელს აწერენ მხარეები და უნდა ჰქონდეს გამყიდველის
(ტუროპერატორი) ბეჭედი.
საგზურის, როგორც დოკუმენტის არსი მდგომარეობს იმაში, რომ სწორედ იგი (და
არა კონტრაქტ-ტური) არის ტურისტის მიერ საგზურში ჩამოთვლილი სერვისების მიღების
იმ უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტი რასაც ტურისტი იღებს საგზურის სრული
ღირებულების გადახდის შემდეგ. საგზური ტურისტის მიერ წარედგინება ან
ტურისტული ჯგუფის გამყოლს - ტურლიდერს (ჯგუფის გამგზავრებამდე), ან
ტურისტული მომსახურების მომწოდებლებს/პროვაიდერებს (მაგ.: სასტუმროს
თანამშრომლებს) ტურისტის დასვენების ადგილზე ჩასვლის დროს, რამდენადაც ყველა
მომწოდებელი, რომლებიც თანამშრომლობენ ტუროპერატორთან, ვალდებულნი არიან,
უზრუნველყონ შესაბამისი მომსახურებით სწორედ ის ტურისტები, რომლებიც ჩამოდიან
ტუროპერატორის მიერ ხელმოწერილი საგზურით.
გარდა ამისა, საგზური არის მკაცრი აღრიცხვის ერთადერთი დოკუმენტი, რომელიც
იძლევა საშუალებას აწარმოოთ ტუროპერატორის სალაროში შემოსული თანხების
აღრიცხვა და, შესაბამისად, ტურისტული საგზურის ბლანკების მიღების, გაცემისა და
შენახვის კონტროლი - არის ტუროპერატორის შიდა შემოწმების ერთ-ერთი ძირითადი
სფერო სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოების მიერ.

162
 თუმცა, ტურისტული ბიზნესის სპეციფიკა იმგვარია, რომ მხოლოდ საგზურების
საშუალებით ხშირად შეუძლებელია როგორც საერთაშორისო, ასევე შიდა ტურების
ორგანიზება. ამისათვის რამდენიმე მიზეზი არსებობს. პირველი, ტურისტული საგზური
წარმოადგენს როგორც დოკუმენტს, რომელიც აფიქსირებს ტურისტების უფლებას
ტურისტული მომსახურების მიღებაზე, ასევე დოკუმენტს, რომელიც საშუალებას იძლევა
კონტროლი განხორციელდეს ტურისტული კომპანიის საქმიანობაზე. ეს ნიშნავს, რომ
შევსებული საგზური უნდა იყოს თანაბრად გასაგები როგორც უცხოელი ტურისტული
მომსახურების მიმწოდებლისათვის (მაგ.: უცხოური სასტუმროს თანამშრომელი), ასევე
ადგილობრივი შიდა ინსპექტირების ორგანოს თანამშრომლისათვის (მაგ.: საგადასახადო
ინსპექტორი).
რა თქმა უნდა, ასეთი უნივერსალური საგზურის ბლანკის შედგენა და შევსება
პრაქტიკულად შეუძლებელია (თუნდაც მხოლოდ იმიტომ, რომ მაშინ ის უნდა შედგეს ორ
ენაზე!).
მეორე, როგორც უკვე ითქვა, საგზური გაიცემა ტურისტზე იმ ფირმის სახელით,
რომელთანაც მან გააფორმა კონტრაქტ/პაკეტ-ტური; ხშირად ეს კომპანია არის
ტურისტული სააგენტო, რომელსაც ქვეყნების უმრავლესობის კანონმდებლობის თანახმად
არ აქვს უფლება დადოს პირდაპირი გარიგებები ტურისტული სერვისების მომწოდებ-
ლებთან (იგივე სასტუმროები ან გადამყვანები). შესაბამისად, ტურისტული სააგენტო
აძლევს ტურისტს საკუთარ საგზურს, როდესაც ტუროპერატორთან ახდენს ტურის
დაჯავშნას. აუცილებელი ტურისტული მომსახურებ დაჯავშნილი იქნება
ტუროპერატორის მიერ, გადახდილი იქნება ტურაგენტის მიერ, თუმცა ტურისტი,
რომელიც წარადგენს ტურისტული სააგენტოს საგზურს, რომელსაც მან გადაუხადა
მოგზაურობისათვის, ვერ მიიღებს საგზურში ჩამოთვლილ მომსახურებას იმის გამო, რომ
მომსახურების მიმწოდებელთან სერვისები დაჯავშნა ტუროპერატორმა და არა პატარა,
ნაკლებად ცნობილმა ტურისტულმა სააგენტომ!
ამ ძირითადი მიზეზის გამო, ტურისტული ბაზრის განვითარების პირობებში
(რომელიც ხასიათდება საგარეო მოგზაურობების ზრდითა და ტურისტული ბიზნესის
გაყოფით ტუროპერატორებად და ტურაგენტებად), ჩნდება, ტურისტული საგზურის
გარდა კიდევ ერთი დოკუმენტის, რომელიც მისცემს ტურისტს მის მიერ
შეძენილი/გადახდილი ტურისტული მომსახურების მიღების უფლებას. ზემოთ
აღნიშნული მოთხოვნების შესაბამისად, ეს დოკუმენტი უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ
მოთხოვნებს:
- ის შედგენილი უნ და იყოს საერთაშორისო კომუნიკაციის ერთ-ერთ ენაზე
(ყველაზე ხშირად ეს ენა არის ინგლისური);
- უნდა გამოიწეროს მხოლოდ იმ ტუროპერატორის სახელით, რომელიც უშუალო
კონტაქტშია ტურისტული მომსახურების მომწოდებლებთან და თან ერთვის
გაცემულ საგზურს როგორც ძირითადი დოკუმენტი ტურისტების საცხოვრებელ
ადგილზე განთავსების დროს;
- უნდა შეიცავდეს ინფორმაციას ტურისტების შესახებ (მათ პერსონალურ
მონაცემებს), ასევე საჭირო ინფორმაციას შესყიდული/გადახდილი ტურისტული
მომსახურების შესახებ;
- არ ასახოს ტურის რეალური ღირებულება, რომელიც გადახდილი აქვს
ტუროპერატორისათვის სააგენტოს, რამდენადაც ტუროპერატორის მიერ
გადახდილი ტურისტული მომსახურებების ღირებულება ყოველთვის ნაკლებია,
163
 ვიდრე ტურისტების მიერ გადახდილი თანხა (მინიმუმ საკომისიო
ღირებულების ზომით), ხოლო ტურისტულ საგზურში ტურის რეალური
ღირებულების დემონსტრირებას, შეუძლია გამოიწვიოს ტურისტების
ნეგატიური შთაბეჭდილებები.
დოკუმენტი, რომელიც სრულად პასუხობს ყველა ზემოთ ჩამოთვლილ
მოთხოვნებს, არის ტურისტული ვაუჩერი (ან ინვოისი). ტურისტული საგზურისაგან
განსხვავებით, ვაუჩერი ფორმდება მხოლოდ ტუროპერატორის მიერ (ამასთან ერთად,
არანაირი ხელმოწერა ან ბეჭედი აგენტისაგან არ არის საჭირო) და არის ძირითადი
დოკუმენტი, რომელიც უზრუნველყოფს ტურისტს დასვენების პერიოდში სრულად
მიიღოს გადახდილი/შეძენილი ტურისტული მომსახურება. ვაუჩერი განკუთვნილია
მხოლოდ ტურისტული მომსახურების მიმწოდებლებისთვის წარსადგენად და
ტუროპერატორის შიდა აღრიცხვისა და ანგარიშგებისათვის. აქედან გამომდინარე,
ნებისმიერი ტურისტი, ვინც შეიძინა ტური ტურისტულ სააგენტოში, ვალდებულია
ტურისტული სააგენტოს მიერ გაცემული ტურისტული საგზურის გარდა ხელზე ჰქონდეს
ვაუჩერი, რომელიც უზრუნველყოფს მას მიიღოს გადახდილი/შეძენილი ტურისტული
მომსახურება. იმ შემთხვევაში, როდესაც ტურისტის მიერ ტურის შეძენა ხდება პირდაპირ
ტუროპერატორთან, გადახდილი/შეძენილი ტურისტული მომსახურების გარანტირებუ-
ლად მისაღებად საკმარისია მხოლოდ საგზური.
ტურისტული ვაუჩერის ფორმა თავისუფალია და ტუროპერატორის მიერ არის
შემუშავებული. ვაუჩერის გაფორმების სავალდებულო პირობებია:
- ვაუჩერის გამცემი ტუროპერატორის მითითება;
- ვაუჩერის ნომერი;
ტუროპერატორის "ლანტა-ტურ-ვოიაჟი" ტიპიური ვაუჩერი ასე გამოიყურება:
- ვაუჩერში მონაცემები ყველა შემომსვლელი ტურისტის შესახებ (ყველა
მოგზაურის გვარი და სხვა საპასპორტო მონაცემები);
- ტურისტების მიერ გადახდილი/შეძენილი ტურისტული მომსახურების
შინაარსი;
- იმ ტურისტული სააგენტოს მითითება, რომელმაც უშუალოდ ტურისტებს
მიჰყიდა საგზური;
- მოგზაურობის ვადები.
გარდა ამისა, ვაუჩერი მნიშვნელოვნად ამარტივებს ტურისტული მომსახურების
მომწოდებელი ორგანიზაციების თანამშრომელთა მუშაობას (მაგ.: სასტუმროს
განსახლების სამსახური), რომლებსაც აღარ სჭირდებათ ტუროპერატორების
მენეჯერებთან დაკავშირება იმისათვის, რათა დაადგინონ, ჩამოსულმა ტურისტმა
ნამდვილად გადაიხადა ტუროპერატორის მიერ დაჯავშნილი ოთახის ღირებულება თუ
არა.
და ბოლოს, ტუროპერატორისა და ტურისტის ურთიერთობების მარეგულირებელი
კიდევ ერთი დოკუმენტი არის საინფორმაციო ფურცელი. ტურისტებისათვის
საინფორმაციო ფურცელის გადაცემის საჭიროება კანონმდებლობით არ არის
განსაზღვრული (ანუ, ტუროპერატორს აქვს სრული უფლება, რათა გაგზავნოს ადამიანი
მოგზაურობაში და არ უზრუნველყოს ის ამ დოკუმენტით), მაგრამ ტურიზმის
გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ტურისტისათვის საინფორმაციო ფურცლის ქონა არა
მხოლოდ ამცირებს კითხვებს, რომელიც შეიძლება წარმოეშვას მოგზაურებს
164
ტუროპერატორის მენეჯერებთან, რაც, თავის მხრივ, მოითხოვს დაუყოვნებლივ
რეაგირებას და გადაწყვეტას (რაც იკავებს მათი სამუშაო დროის დიდ ნაწილს), ამასთან
ერთად იცავს ტურისტსაც შესაძლო ნეგატიური სიტუაციებისგან რომელიც შეიძლება
წარმოიშვას ტურის განმავლობაში და ტუროპერატორს მოგზაურობიდან დაბრუნებული
ტურისტების დაუსაბუთებელი პრეტენზიებისაგან.
საინფორმაციო ფურცლის მნიშვნელობა, როგორც დოკუმენტისა, არის არა იმდენად
ტურისტის ინფორმირება დაგეგმილი მოგზაურობის პირობების შესახებ, რამდენადაც
გარანტიის მიღება იმაზე, რომ ტურისტი იცნობს მთელ ინფორმაციას ტურის შესახებ (ეს
დასტურდება ტურისტის ხელმოწერით საინფორმაციო ფურცელზე), რაც არ მისცემს მას
უფლებას დაადანაშაულოს ტუროპერატორის მენეჯერი არასრული ინფორმაციის
მიწოდებაში.
საინფორმაციო ფურცლის/ბროშურის შინაარსი მომზადებულია ტუროპერატორის
მიერ. შესაძლებელია გამოვყოთ ინფორმაციის ბლოკები, სადაც ყველაზე ხშირად გვხვდება
ტურისტული ინდუსტრიის მუშაკების საინფორმაციო ფურცლები. ეს არის:
- ინფორმაცია ქვეყნის ან კურორტის შესახებ, სადაც მიემგზავრება ტურისტი
(გეოგრაფიული მდებარეობა, ეროვნული შემადგენლობა, კლიმატური
მახასიათებლები, ტემპერატურა); ინფორმაცია, თუ რომელი ტრანსპორტით
შეგიძლიათ დასასვენებელ ადგილამდე მისვლა (თუ ტუროპერეიტინგი
ითვალისწინებს სატრანსპორტო მომსახურებას) და მგზავრობის სავარაუდო
ღირებულება;
- მოკლე კონსპექტი საზღვრის გადაკვეთის წესების შესახებ (სასაზღვრო
პუნქტების მუშაობის რეჟიმი, საზღვრის გადაკვეთისათვის საჭირო
დოკუმენტების ნუსხა, საქონლის ნუსხა, რომელთა საზღვარზე გადატანისათვის
საჭიროა დეკლარირება, საბაჟო წესები და ა.შ.);
- ინფორმაცია სამედიცინო დახმარების წერტილებისა და ტურისტული
დაზღვევის წესების შესახებ;
- ინფორმაცია განთავსების დაწესებულებების შესახებ, სადაც ხდება ტურისტების
განთავსება (სასტუმრო მისამართი, აღწერა იმისა, თუ როგორ უნდა მივიდეს
ტურისტი სასტუმროში);
- ინფორმაცია სასტუმროში განთავსების წესების შესახებ (თუ ტურისტი უნდა
განთავსდეს დამოუკიდებლად);
- ინფორმაცია ჯგუფის შეხვედრების ადგილისა და დროის შესახებ (ჯგუფური
ტურების შემთხვევაში);
- ინფორმაცია ფრენების, გადაადგილების სხვა საშუალებების გამოყენების
შესახებ, თუ ტურის შინაარსით მსგავსი რამ გათვალისწინებულია;
- რეკომენდაციები თავისუფალ დროსთან დაკავშირებით (რეკომენდირებული
ექსკურსიები, მუზეუმები, რესტორნები, პარკები და ა.შ.);
- ინფორმაცია მოგზაურის სიცოცხლის ან ჯანმრთელობის შესაძლო საფრთხის
თაობაზე.
როგორც კონტრაქტ-ტური, საინფორმაციო ფურცელიც უკეთესია შეივსოს ორ
ეგზემპლარად, რომელთაგან ერთ-ერთი, რომელსაც ხელს აწერს ტურისტი, რჩება
ტუროპერატორის თანამშრომელთან, ხოლო მეორე რჩება ტურისტთან.

165
 სქემატურად დოკუმენტების მოძრაობა, რომელიც თან ახლავს ტუროპერატორის,
ტურაგენტისა და ტურისტის ურთიერთობას წარმოქმნილს ტურპროდუქტის გაყიდვის
პროცესში, შეიძლება წარმოვიდგინოთ ქვემოთ მოყვანილი სქემის სახით.
საგზურის ყიდვის შედეგად ტურისტს ხელთ უნდა ჰქონდეს ტურისტული
დოკუმენტების შემდეგი პაკეტი:
- კონტრაქტ-ტური (პაკეტ-ტური), ხელმოწერილი ტურისტული სააგენტოსა
ტურისტის მიერ;
- ტურისტული საგზური, გაცემული ტურისტული სააგენტოს მიერ;
- ტუროპერატორის მიერ გამოცემული ვაუჩერი;
- ტუროპერატორის ან ტურსააგენტოს მიერ გაცემული საინფორმაციო ფურცელი;
რა თქმა უნდა პრაქტიკულ ტურისტულ საქმიანობაში გვხვდება სხვა დოკუმენტებიც,
რომელთა ტურისტისათვის მიწოდება ზრდის მომსახურების ხარისხს, თუმცა ჩვენ ზემოთ
განვიხილეთ ის დოკუმენტები, რომელთა გარეშე ხარისხიანი მუშაობა პრაქტიკულად
წარმოუდგენელია.

166
 განაცხადი ბრონირებაზე
(დამტკიცებამდე)

გადახდის ინფორმაცია
(დამტკიცების შემდეგ)

ტურის პირობები

პირადი მონაცემები

ტურისტი
ტურაგენტი
ტუროპერატორი

ბრონირების დასტური
(გადახდამდე)
ტური (გადახდამდე)
კონტრაქტ-ტური/პაკეტ-

ვაუჩერი – საინფორმაციო
საგზური (გადახდის შემდეგ)

ფურცელი (გადახდის
შემდეგ)

167
 taim - auti
1. gameoreba – codnis dedaa!
 risTvis aris saWiro turis teqnologiuri dokumentacia?
 yoveli turisaTvis ra dokumentebi unda Sediodes teqnologiuri dokumentaciis nakrebSi?
 rogoria klientTan dadebuli xelSekrulebis ZiriTadi Sinaarsi da ra normatiuli
dokumentebis safuZvelze dgeba igi?
 ra funqciis matarebelia `turistuli mogzaurobis teqnologiuri ruka~?
 ra funqciis matarebelia `marSrutebis datvirTvis grafiki~?
 ra funqciis matarebelia `sagzuris sainformacio furceli~?
 ra informacias Seicavs `turistuli sagzuris sainformacio furceli~?
 ra funqciis matarebelia `turistuli sagzuri~?
 ra funqciis matarebelia `dajavSnis/bronirebis furceli~?
 ra arsebiT pirobebs sazRvravs xelSekruleba klientTan turis yidvasTan dakavSirebiT?
 ra informaciis Semcvelia `turis Rirebulebis gaangariSeba~ (kalkulacia)?
 ra informaciis Semcvelia `marSrutis aRwera~?
 ra informaciis Semcvelia `marSrutze moZraobis grafiki~?
 ra informaciis Semcvelia `marSrutis ruka-sqema~?
 ras warmoadgens tur-kompaniis prais-listi?
 ra niSnebis mixedviT SeiZleba turoperatoris dokumentebis klasificireba?
 rogor SeiZleba daiyos dokumentebi maTi Sinaarsidan gamomdinare?
 ra maxasiaTeblebi aqvs turoperatoris `sawesdebi dokumentacias~?
 ra informaciis Semcvelia `turoperatoris wesdeba~?
 ra informaciis Semcvelia `sadamfuZneblo xelSekruleba~?
 ra informaciis Semcvelia `saxelmwifo registraciis mowmoba~?
 ra damaxasiaTebeli niSnebi aqvs turoperatoris sabuRaltro/statistikur dokumentacias?
 muSaobis romel sferoebs aregulireben `sabuRaltro dokumentebi~?
 muSaobis romel sferoebs aregulireben `Sida sauwyebo dokumentebi~?
 ra kategoriebad SeiZleba daiyos sabuRaltro dokumentebi?
 ra ZiriTadi maxasiaTeblebi gaaCniaT Sida sauwyebo dokumentebs?
 ra aris da ra informacias Seicavs `kontraqti~?
 ra mizniT dgeba `Sesrulebuli samuSaos (gaweuli momsaxurebis) Semowmebis aqti~?
 ra informacias unda Seicavdes `konkretuli momsaxurebis dajavSnaze gakeTebuli
gancxadeba~?
 ra aris saagento SeTanxmebis/xelSekrulebis sagani?
 ras warmoadgens xelSekruleba turistuli momsaxurebis (kontraqt-turi) uzrunvelyofis
Sesaxeb?
 rogor yalibdeba turoperatoris uflebebi da movaleobebi kontraqt-turis Tanaxmad?
 rogor yalibdeba turistis valdebulebebi kontraqt-turis Tanaxmad?
 ra SemTxvevaSi dgeba turoperatoris pasuxismgeblobis sakiTxi?
 ra SemTxvevaSi dgeba turistis pasuxismgeblobis sakiTxi?
 ra SemTxvevaSi ar agebs pasuxs turoperatori?
 ras warmoadgens (mniSvneloba, Sinaarsi) `turistuli sagzuri~?
 ra informacias Seicavs `turistuli sagzuri~?
 raSi mdgomareobs `turistuli sagzuris~, rogorc dokumentis, arsi?
 ras warmoadgens, rogorc aucilebeli dokumenti - `turistuli vauCeri/invoisi~?
 ra savaldebulo pirobebis dakmayofilebaa saWiro vauCeris gaformebisaTvis?
 ra informaciis Semcvelia `sainformacio furceli~?
 raSi mdgomareobs `sainformacio furclis~ mniSvneloba?
 ras warmoadgens dokumentebis paketi, romelsac iRebs turisti turistuli sagzuris
yidvis safuZvelze?

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

პრეზენტაცია - ერთკვირიანი თემატური ტურისტული პაკეტი

168
 დანართები
დანართი 1
განმარტებითი ლექსიკონები
ა. სახელმძღვანელოში გამოყენებული ძირითადი ცნებები და განმარტებები

ცნება განმარტება
miznisgan damoukideblad adamianis gadaadgileba sivrcesa da
droSi. sxva sityvebiT rom vTqvaT, mogzauroba - travel, trip, voyage -
mogzauroba aris termini, romelsac iyeneben adamianTa drosa da sivrceSi
gadaadgilebis aRsaniSnavad da romelSic samogzauro miznebi
dazustebuli ar aris.
fizikuri piri, romelic mogzaurobs miznis, gadaadgilebis
mogzauri saSualebis da drois miuxedavad
piri, romelic nebayoflobiT mogzaurobs mudmivi
sacxovrebeli adgilis farglebs gareT, dasvenebis,
gajansaRebis, saqmiani an sxva mizniT sul mcire erTi dRis
vizitori ganmavlobaSi da ara umetes erTi wlis vadiT, romlis
mogzaurobac ar anazRaurdeba droebiTi yofnis adgilis
safinanso wyaroebidan.
fizikuri piri/ვიზიტორი, romelic nebayoflobiT mogzaurobs
mudmivi sacxovrebeli adgilis farglebs gareT, dasvenebis,
turisti gajansaRebis, saqmiani an sxva mizniT, aranakleb 24 saaTis da
ara umetes erTi wlis vadiT da romlis mogzaurobac ar
anazRaurdeba droebiTi yofnis adgilis safinanso wyaroebidan
erTdRiani vizitori, romelic mxolod erTi dRis ganmavlobaSi
vizitori miemgzavreba mudmivi sacxovrebeli adgilis farglebs gareT
(ექსკურსანტი)
turistuli turistebis mogzauroba 24 saaTze met xans gansazRvruli
mogzauroba marSrutiT da droiT
bunebrivi, kulturuli, istoriuli, socialuri,
rekreaciuli da sxva saxis obieqtebi, romlebic
turistuli resursi
emsaxurebian turistebis moTxovnebis
dakmayofilebas
turistuli turistuli resursebis, turistuli momsaxurebis
industria subieqtebis da obieqtebis erToblioba
ganTavsebis saSualebebis, kvebis, garTobis
turistuli obieqtebis da sxva turistuli saqmianobis
infrastruqtura ganmaxorcielebeli subieqtebis/ობიექტების
erToblioba
turistuli momsaxurebis ZiriTad formaTa
turistuli (ganTavseba, kveba, transportireba, eqskursia da sxva)
produqti,
aranakleb ori komponentisagan (ორს + ერთი) Semdgari
turistuli
momsaxurebis paketi paketi, romelic aucilebelia turistis moTxovnebis
dasakmayofileblad
saqmianoba, romelic uzrunvelyofs turistuli
mogzaurobis organizebas, transportirebas,
turistuli
ganTavsebაs, kvebაs, sainformacio an sxva saqmianobas,
momsaxureba
romelic mimarTulia turistis moTxovnebis
dasakmayofileblad
ZiriTadi turistuli momsaxureba, romelic moicavs
turistuli ganTavsebiT, transportiT da kvebiT (შესაძლებელია
momsaxureba
169
 მხოლოდ ერთჯერადიც) momsaxurebas
turistuli momsaxureba, romelic moicavs
damatebiTi saeqskursio, kulturul, sportul, garTobis,
turistuli
samkurnalo, sainformacio da turistuli
momsaxureba
momsaxurebis sxva formebs
turistuli iuridiuli piri, individualuri mewarme an
saqmianobis fizikuri piri, romelic eweva turistul
subieqti momsaxurebas
iuridiuli piri an individualuri mewarme, romelic
turoperatori axorcielebs turistuli produqtis formirebasa da
realizacias
iuridiuli piri an individualuri mewarme, romelic
turagenti
axorcielebs turistuli produqtis realizacias
turizmis iseTi forma, roca turisti TviTon
gegmavs mogzaurobas, ar iyenebs turistuli
sapasuxismgeblo kompaniis momsaxurebas da Sesabamisad
turizmi
mogzaurobasTan dakavSirebul pasuxismgeblobasac
sakuTar Tavze iRebs
- mineraluri wylebis sabadoebi (an maTi ubnebi),
romlebic gamoiyeneba adgilze samkurnalod an
Camosasxmelad;
- samkurnalo talaxi;
- bunebrivi airisa da orTqlis sabadoebi,
romlebsac gaaCniaT samkurnalo Tvisebebi;
- sxva sabadoebi (biSofiti, ozokerti, Tixebi,
bunebrivi Termuli wylebi, magnituri silis plaJebi da
samkurnalo sxva, romlebic gamoirCeva samkurnalo
resursebi TvisebebiT);
- samkurnalo karstuli mRvimeebi;
- zRvis, tbisa da mdinaris sanapiro zoli da
klimati, romlebic gamoiyeneba samkurnalo-
gamajansaRebeli saqmianobisaTvis;
- tye, tye-parki, sakurorto parki da sxva mwvane
zonebi, romlebsac aqvT profilaqtikuri,
samkurnalo da sareabilitacio funqciebi
sxvadasxva tipis adgili da obieqti (istoriuli
Zegli, erovnuli parki, nakrZali, plaJi, mdinare,
turistuli tye, tba, muzeumi, karstuli mRvime, saTxilamuro
RirsSesaniSnaoba trasa, mineraluri wyali da a.S), romelic
turistuli TvalsazrisiT mimzidveli da
gamosadegia
fizikuri piri, romelic xelmZRvanelobs turs da
turis lideri
adgilze axorcielebs mis organizebas
gidi fizikuri piri, romelic uzrunvelyofs eqskursiis
(eqskursiamZღoli – dros turistis/ eqskursantis gacilebas da misTvis
gidis sinonimi) Sesabamisi informaciis miwodebas
RirsSesaniSnavi adgilebis daTvaliereba,
eqskursia gamgzavreba SemecnebiTi, sportuli an dasvenebis
mizniT.
170
 romelime qveynis moqalaqeebis turistuli mizniT
adgilobrivi mogzauroba maTi mudmivi sacxovrebeli adgilis
turizmi farglebs gareT, imave/თავისი qveynis sazRvrebSi

saerTaSoriso turistebis organizebuli an

Semoyvanis/შემომყვანი araorganizebuli, jgufuri an individualuri
turizmi mogzauroba romelime qveyanaSi, romelic
uzrunvelyofilia turistuli momsaxurebiT
turistebis organizebuli an araorganizebuli,
gayvanis/გამყვანი jgufuri an individualuri mogzauroba maTi
turizmi sacxovrebeli qveynis farglebs gareT, romelic
uzrunvelyofilia turistuli momsaxurebiT.
Sida turizmi moicavs adgilobriv da Semoyvanis/Semomyvan turizms.
erovnuli turizmi moicavs adgilobriv da gayvanis/gamyvan turizms
saerTaSoriso moicavs Semoyvanis/Semomyvan da gayvanis/gamyvan
turizmi turizms

ბ. სპეციალურ ტერმინთა განმარტებითი ლექსიკონი

SPO – (სპეციალური წინადადება) - ტუროპერატორის მიერ რეგულარულად გაგზავნილი

ინფორმაცია ტურის პირობების, ვადების ან ღირებულების ცვლილებებთან
დაკავშირებით;
Invoice –(ინვოისი) ტურისტული ვაუჩერი;
FAM-тур – (ფამ-ტური) კონკრეტული რეგიონის ტურისტული ისტებლიშმენტისათვის
საზღვარგარეთული შემომყვანი ტუროპერატორის, ან ამ ქვეყნის ხელისუფლების
მიერ მოწყობილი ტური, რომლის მიზანია ამ რეგიონიდან ტურისტების მოზიდვა;
Meet-компания – (შეხვედრის კომპანია) საზღვარგარეთელი შემომყვანი ტუროპერატორი,
რომელიც სპეციალიზებულია კონკრეტული ქვეყნის გამყვანი ტუროპერატორისაგან
ტურისტების მიღებაზე;
Work-shop – (ვორკშოპი) ტურისტული სააგენტოების სტიმულირების საშუალება.
წარმოადგენს ტურისტული ბიზნესის სპეციალისტებისათვის ორგანიზებულ
ღონისძიებას, რომლებზეც ხდება რამოდენიმე ტუროპერატორის პროგრამების
პრეზენტაცია, ინფორმაციის გაცვლა და გამოცდილების გაზიარება;
Авиаброкер – (ავიაბროკერი) ორგანიზაცია, რომელსაც აქვს უშუალო დამოკიდებულება
ტურისტულ, ავიაგადაზიდვების ბაზართან, რომელიც დაკავებულია საჰაერო
ხომალდების დაქირავებით, შემდგომში ჩარტერის საბითუმო გაყიდვის მიზნით (ან
სრულად პროგრამის, ან სავარძლების ბლოკებად) ტუროპერატორებზე;
Агентский договор – (სააგენტო ხელშეკრულება) ხელშეკრულება ტუროპერატორსა და
ტურსააგენტოს შორის, რომელიც აწესრიგებს მათ სტატუსს ერთობლივ საქმიანობაში,
მოსახლეობაში ტურისტული მომსახურების შეთავაზებისა და გაყიდვის მიზნით;

171
А-ля карт – (ა ლა კარტ) საზოგადოებრივი კვების ობიექტზე მომსახურების მეთოდი,
რომელიც ითვალისწინებს კლიენტების ინდივიდუალურ მომსახურებას შეკვეთილი
მენიუს პრინციპით;
Аннуляция тура – (ტურის ანულირება) არის ტურისტულ მომსახურების მიწოდებაზე
გაფორმებული ხელშეკრულების დამდები ერთი მხარის მიერ ინიცირებული უარი
ტურის გაცხადებულ და დამტკიცებულ პირობებზე, რასაც თან სდევს უარის
ინიციატორზე საჯარიმო სანქციების განხორციელება;
Апартамент – (აპარტამენტი) მრავალოთახიანი, დიდფართობიანი ნომერი სამზარეუ-
ლოთი, რომელიც აღჭურვილია საყოფაცხოვრებო ტექნიკითა და ჭურჭლით;
Асистанс – (დახმარება) დამზღვევის პროფესიონალური მხარდაჭერა, რომელიც დაკავე-
ბულია იმ ტურისტების დაზღვევით, რომლებიც მიემგზავრებიან საზღვარგარეთ
სხვა სახელმწიფოს დამზღვევის მიერ;
Аутгоинговый туроператор – (გამყვანი ტუროპერატორი) ტუროპერატორი, რომელიც
სპეციალიზებულია გამსვლელი საერთაშორისო ტურების დამუშავებით, რეკლამითა
და რეალიზაციით, ანუ თავისი ქვეყნის მოქალაქეების მოგზაურობით საზღვარ-
გარეთ;
Бар –(ბარი) საზოგადოებრივი კვების სპეციალიზებული სამსახური, რომელიც სთავაზობს
კლიენტებს ალკოჰოლურ და არაალკოჰოლურ სასმელებს (მარტივი და რთული
მომზადებით), დესერტს და ცივ საჭმელებს;
Безотзывное бронирование –(შეუქცევადი დაჯავშნა) - მისი არსი - ტუროპერატორის მიერ
ოთახების გარკვეული რაოდენობის შედარებით მცირე დროით დაჯავშნა (ხშირად
საზეიმო ან სხვა პიკურ თარიღებში) განაცხადში ჯავშნის გადახდის ბოლო ვადის
ფიქსირებით;
Блок мест – (ბლოკ-ადგილი) - არის სასტუმროში რაოდენობრივად ან დროში შეზღუ-
დული საწოლი ადგილების ერთობლიობა, რომელთა გაყიდვაზე სასტუმროს
მეპატრონის წინაშე პასუხისმგებელია ტუროპერატორი;
Ботель – (ბოტელი) - განთავსების საშუალება, სასტუმრო, რომელიც მოთავსებულია
ღუზაზე მდგარ გემზე;
Брэнд туристический – (ტურისტული ბრენდი) - გამყიდველი-ორგანიზაციის ვალდე-
ბულება შესთავაზოს მომხმარებელს მომსახურება, რომელიც პასუხობს/წარმოადგენს
თვისებებისა და უპირატესობების გარკვეულ ნაკრებს;
Туристические брэнды – (ტურისტული ბრენდი) - შესაძლებელია მათი კატეგორიებად
დაყოფა დონეების მიხედვით: სახელმწიფო, რეგიონული დონის, კორპორატიული
ბრენდი, მომწოდებლისა და უშუალოდ ტურის ბრენდი;
Бунгало – (ბუნგალო) - ნომერი, რომელიც განთავსებულია მსუბუქი/საზაფხულო კონს-
ტრუქციის ცალკე მდგომ შენობაში;
Ваучер туристический – (ტურისტული ვაუჩერი) - ტურისტული საგზურისაგან განს-
ხვავებით, ვაუჩერი ფორმდება მხოლოდ ტუროპერატორის მიერ (ამასთან არანაირი
ხელმოწერა და ბეჭედი საჭირო არ არის) და არის ძირითადი დოკუმენტი, რომელიც
ტურისტისათვის არის დასვენების პერიოდში გადახდილი/შეძენილი ტურისტული
მომსახურების მიღების გარანტია;
172
Виза туристическая – (ტურისტული ვიზა) - საზღვარგარეთის ქვეყნის დიპლომატიური
წარმომადგენლობის მიერ გაკეთებული აღნიშვნა პასპორტში, რომელიც მის
მფლობელს აძლევს უფლებას დროებით გავიდეს იმ ქვეყნის ტერიტორიაზე, ვინც
გასცა ვიზა ტურისტული მოგზაურობისა და დასვენების მიზნით;
Вилла –(ვილა) - ნომერი, რომელიც განთავსებულია მცირე სართულიანობის ცალკე მდგომ
შენობაში (ცალკე შენობაში - ერთი ნომერი);
≪Все включено≫ –(კვების სისტემა სასტუმროში) - კლიენტს ეთავაზება ოთხჯერადი კვება
და ცივი საჭმელი (სასმელების გარდა) მთელი დღის განმავლობაში (როგორც წესი
00.00 საათამდე);
Гарни –(კვების სისტემა) - კლიენტს ეთავაზება მხოლოდ საუზმე;
Групповой тур – (ჯგუფური ტური) ტურისტული მოგზაურობის ტიპი, რომლის მონა-
წილეთა რაოდენობა იძლევა საშუალებას ეკონომიურად უფრო მომგებიანი იყოს არა
სამგზავრო ბილეთების ყიდვა რეგულარულ სატრანსპორტო მარშრუტებზე, არამედ
სატრანსპორტო საშუალების არენდა მთლიანად;
Двойное бронирование — (ორმაგი დაჯავშნა) სასტუმროს ადმინისტრაციის პოლიტიკა,
რომელიც მიმართულია ადგილების დამჯავშნავი ადამიანების „არ შემოსვლის“
რისკის შემცირებაზე;
Дестинация - ტურისტული პროდუქტისა და ადგილის ერთობლიობა;
Договор-тур – (ტურის ხელშეკრულება) ხელშეკრულება ტურისტული მომსახურების
მიწოდების შესახებ, არის ძირითადი დოკუმენტი, რომელიც იურიდიულად
ადასტურებს ტურისტსა და ტურისტულ ფირმას შორის კომერციული გარიგების
ფაქტს. ხელმომწერები არიან ტურისტი და ტურისტული ფირმა (ტუროპერატორი ან
ტურაგენტი) იმაზე, რომ ტურისტი მიმართავს ფირმას ტურპაკეტის შეძენასთან
დაკავშირებით;
Жесткий блок мест — (ადგილების მკაცრი ბლოკი) ტუროპერატორისა და სასტუმროს
მფლობელის თანამშრომლობის პირობა, რომელიც არ აძლევს ტუროპერატორს
გაცხადებული ადგილების რაოდენობაზე უარის თქმის უფლებას ტურისტული
სეზონის დამთავრებამდე;
Индивидуальный тур — (ინდივიდუალური ტური) ტურისტული მოგზაურობის ტიპი,
რომლის მონაწილეთა რაოდენობა იძლევა საშუალებას ეკონომიურად უფრო
მომგებიანი იყოს სამგზავრო ბილეთების ყიდვა რეგულარულ სატრანსპორტო
მარშრუტებზე და არა სატრანსპორტო საშუალების არენდა მთლიანად;
Инкаминг – (შემოყვანა) ტუროპერატორის ფუნქცია, საკუთარი ქვეყნის ტერიტორიაზე
უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისათვის ტურების შემუშავება, პრომოუშენი/წინსვლა და
ორგანიზაცია;
Инклюзив-тур — (ინკლუზივ-ტური) ტუროპერატორის შეთავაზების ფორმა, რომელიც
წარმოადგენს მთლიანად დასრულებულ პაკეტს ფიქსირებული გაყიდვის ფასით;
Инсаидинг — (ინსაიდინგი) ტუროპერეიტინგის ფორმა, რომელიც გეგმავს, ხელსუწყობს
და რეალიზებას უკეთებს შიდა ტურისტული პროდუქტს - ანუ ტურები თქვენი
ქვეყნის ტერიტორიაზე თქვენი თანამოქალაქეებისათვის;

173
Инфотур — (საინფორმაციო/ინფო ტური) ესაა ადგილობრივი გამყვანი ტუროპერატორის
მიერ ორგანიზებული მოგზაურობა, რომლის მონაწილეები არიან რეგიონის ან
ქვეყნის ტურისტული დაწესებულების წარმომადგენლები.
Кайтеринг — (კვების მომსახურება) საზოგადოებრივი კვების ორგანიზაციის სახე,
საზაფხულო კაფე;
Каталог туроператора — (ტუროპერატორის კატალოგი) კონკრეტულ ტურისტულ
სეზონში ტუროპერატორის შემოთავაზებების შესახებ ფერადი ილუსტრირებული
საინფორმაციო საშუალება. ასრულებს სარეკლამო ფუნქციას. ვრცელდება როგორც
აგენტებს, ასევე სხვა დაინტერესებულ მხარეებს შორის;
Кафе — (კაფე) სთავაზობს სტუმრებს მარტივად მოსამზადებელი კერძების შეზღუდულ
ასორტიმენტს, უფრო სტანდარტულ მენიუს, მაგრამ საკვების მიღება ხდება მიმტანის
მომსახურების თანხლებით;
Клуб-отель — (კლუბ-სასტუმრო) მომსახურების მაღალი კლასის სასტუმრო, რომელიც
თავის მუდმივ წევრებს სთავაზობს ყველა შესაძლო მომსახურებას მესამე მხარის
ტერიტორიაზე შეზღუდული ხელმისაწვდომობით/შესვლით, რისთვისაც შეიძლება
საჭირო იყოს სპეციალური საწევრო ბარათი;
Комитмент — (კომიტმენტი/ვალდებულება) ოთახების ბლოკების შეძენის პირობა,
რომელიც ხასიათდება უშუალოდ სეზონის დაწყებამდე, გაცხადებული ოთახების
რაოდენობაზე, სრული ან ნაწილობრივი (არაუმეტეს 50%) წინასწარი გადახდით,
ასევე სეზონის ბოლომდე ტუროპერატორის მიერ გაცხადებულ ბლოკებზე უარის
თქმის პრაქტიკულად შეუძლებლობით.
Конфиденциальные тарифы – (კონფიდენციალური ფასები) გავრცელებულია მხოლოდ
მაშინ, როდესაც ტუროპერატორი თვითონ ახორციელებს გაყიდვებს არა ტურ-
პაკეტების, არამედ ცალკეული ტურისტული მომსახურებების სახით, რითაც აძლევს
საშუალებას აგენტებს, დამოუკიდებლად დააკომპლექტონ და გათვალონ ტურის
სრული ღირებულება; ამასთან ცხადდება ტუროპერატორისაგან შეთავაზებული
ცალკეული ტურისტული მომსახურებები და მათი ნეტო-ფასი;
Коттедж – (კოტეჯი) ნომერი, რომელიც განთავსებულია ცალკე მდგომ დაბალი
სართულიანობის შენობაში;
Лобби туроператоров — (ტუროპერატორების ლობბი) ტუროპერატორების შესაძლებ-
ლობა, მოახდინოს ზეწოლა მის ფუნქციონირებაზე პირდაპირ ან ირიბად დამოკი-
დებულ საწარმოზე, ეკონომიკის სხვა სფეროდან ან საკურორტო რაიონების ხელი-
სუფლების ორგანოებზე;
Мастер-класс — (ღია-გაკვეთილი) ტურაგენტების სტიმულირების ერთ-ერთი ინსტრუ-
მენტი, რომელიც ტარდება ახალი ცოდნითა და უნარების შეძენით დაინტერესებული
ტურისტული სააგენტოს თანამშრომლებისათვის, მიმართულებაზე პასუხისმგებელი
ტუროპერატორის მენეჯერების თანამონაწილეობით;
Мотель — (მოტელი) განთავსების საშუალება, რომლებიც განთავსებული არიან ავტო-
მაგისტრალების გასწვრივ და ორიენტირებულნი არიან ავტო-მოგზაურებისთვის
ღამისთევის უზრუნველყოფით;

174
Мягкий блок мест — (ადგილების რბილი ბლოკი) ტუროპერატორისა და სასტუმროს
მფლობელის თანამშრომლობის პირობა, რომელიც აძლევს უარის თქმის უფლებას
დაგეგმილ შემოსვლამდე (ბოლო ვადა) გარკვეული დროით ადრე მთელ ბლოკზე ან
გარკვეულ ნაწილზე იმ შემთხვევაში, თუ ტუროპერატორის რეალური გაყიდვების
მოცულობა დაგეგმილზე მცირე აღმოჩნდა;
Основной перевозчик — (ძირითადი გადამზიდავი/გადამყვანი) სატრანსპორტო კომპანია
(ან სატრანსპორტო საშუალება), რომლის საშუალებითაც ხორციელდება
ტურისტების გადაყვანა დასვენების ადგილამდე და უკან;
Отель – (სასტუმრო) საწარმო, რომელიც ადამიანებს, რომლებიც თავის სახლში არ
იმყოფებიან, სთავაზობს მომსახურების კომპლექსს, რომელთა შორის უმთავრესია
განთავსება და კვება;
Пансион полный (სრული პანსიონი) — სასტუმროში კვების სქემა, როდესაც კლიენტს
ეთავაზება სამჯერადი კვება;
Полупансион – (ნახევარ პანსიონი) — სასტუმროში კვების სქემა, როდესაც კლიენტს
ეთავაზება საუზმე და ვახშამი;
Презентативный туроператор — (პრეზენტაბელური ტუროპერატორი) გამყვანი ტურო-
პერეიტინგის პრეზენტირების ფორმა, როგორც ტუროპერეიტინგის განვითარების
უმაღლესი სტადია; ხასიათდება ტუროპერატორისათვის კურორტზე წარმომად-
გენლობის (როგორც კერძო პირის, ასევე განყოფილების, ფილიალის) ქონით;
Приоритетное бронирование — (პრიორიტეტული დაჯავშნა) ტუროპერატორისა და
სასტუმროს მფლობელის ურთიერთობის ურისკო ფორმა, რომელიც ითვალისწინებს
სასტუმროს დაჯავშნის სამსახურის მენეჯერების მიერ ტუროპერატორის
განაცხადების პირველ რიგში განხილვას;
Профиль туроператора — (ტუროპერატორის პროფილი) ოპერატორის ასორტიმენტში
ტურის სახეობის ან გეოგრაფიული მიმართულების დომინირებული მდგომარეობა,
რომლებით ვაჭრობასაც მოაქვს მოგების ძირითადი წილი;
Пул — ტუროპერატორების ძალისხმევისა და რესურსების დროებითი გაერთიანება
საერთო კომერციული მიზნის (მაგ.: ჩარტერული გადაფრენა) მისაღწევად;
Путевка туристическая — (ტურისტული საგზური) მკაცრი აღრიცხვის დოკუმენტი,
რომელიც ადასტურებს ტურისტულ ფირმასა და მომხმარებელს შორის გარიგების,
ტურისტის მხრივ ტურის, რომელიც აღნიშნულია ხელშეკრულებაში და
წარმოადგენს ტუროპერატორის მხრიდან გარკვეული მომსახურების ორგანიზების
გარანტიას, სრული ღირებულების გახდის ფაქტს;
Рекреационные ресурсы — (რეკრეაციული რესურსი) ეს არის ბუნებრივი და ანთროპო-
გენური გეოსისტემა, ბუნების ორგანო და მოვლენა, რომლებიც ხასიათდებიან
სპეციფიური თვისებებით და შესაძლებელია გამოყენებული იყოს ადამიანების
გარკვეული კონტიგენტის დროის გარკვეულ პერიოდში ან სეზონზე დასვენებისა და
გაჯანსაღებისათვის არსებული ტექნოლოგიებისა და მატერიალური შესაძლებ-
ლობების დახმარებით;
Репрезентативный туроператор — (რეპრეზენტატიული ტუროპერატორი) გამყვანი
ტუროპერატორის საზღვარგარეთულ კურორტთან თანამშრომლობის რეპრეზენ-
175
 ტატიული ფორმა მდგომარეობს საკუთარი ტურისტებისთვის გასაწევი „მომსახუ-
რების პაკეტის“ დიდი ნაწილის საზღვარგარეთელი პარტნიორისათვის ნდობაში/
გადაცემაში;
Ресторан — (რესტორანი) საზოგადოებრივი კვების ობიექტი,რომელიც სთავაზობს
სტუმრებს რთული და საფირმო მომზადების საჭმელების ფართო ასორტიმენტს,
სერვისის მაღალ დონეს, მეტრდოტელისა და მიმტანის მომსახურებას; კლიენტების
კულტურულ და გასართობ მომსახურებას, კორპორატიულ და საბანკეტე
მომსახურებას;
Референс — წარმოადგენს შემომყვანი ტუროპერატორის ქვეყნის საგარეო საქმეთა
სამინისტროს საკონსულო დეპარტამენტში რეგისტრაციის მოწმობას (თუ ამას
ითხოვს ქვეყნის კანონმდებლობა), რომელიც აძლევს ტუროპერატორს უფლებას
დაეხმაროს საზღვარგარეთის იმ მოქალაქეებს ვიზების მიღებაში, რომლებსაც აქვთ
ქვეყანაში ტურიზმის მიზნით შემოსვლის სურვილი;
Ритеилинг — მსგავსი წარმომადგენლობის არსი მდგომარეობს იმაში, რომ ცნობილი
ტუროპერატორი აძლევს აგენტს უფლებას ისარგებლოს ფირმის სავაჭრო მარკით
(დასახელება, ლოგოტიპი, სლოგანი) რეკლამისათვის, ახორციელებს გარკვეულ
კაპიტალდაბანდებას, მსგავსი წარმომადგენლობის შექმნისათვის, ხოლო სააგენტო
იღებს ვალდებულებას მიაწოდოს ტუროპერატორს მიაწოდოს ტურისტების
გარკვეული რაოდენობა ყოველ საანგარიშო პერიოდში;
Сплит-чартер — (სპლიტ-ჩარტერი) არის გადაზიდვის ორგანიზაცია, რომლის დროსაც
გზის ერთ მონაკვეთზე მგზავრები დაფრინავენ რეგულარული ავიახაზებით, ხოლო
დანარჩენზე - ჩარტერით;
Стик – სამგზავრო ბილეთის ბლანკი (ავია ან სარკინიგზო), მკაცრი აღრიცხვის ბლანკი;
Стоп-лист — დოკუმენტი, რომელიც შეიცავს ინფორმაციას იმ სასტუმროებისა და
ტურების შესახებ რომელთა გაყიდვაც, მითითებულ ვადებში, დამთავრებულია;
გამოიყენება ტურისტული სააგენტოებისათვის;
Сьюит — მრავალ ოთახიანი ნომერი, ფართობით 45 კვ.მ-ზე მეტი, სამზარეულოს გარეშე;
Табль-дот - საზოგადოებრივი კვების ობიექტზე მომსახურების მეთოდი, რომლის დროსაც
რესტორნის დარბაზებში იშლება დიდი მაგიდები, მზადდება სერვირება იმდენ
ადამიანზე, რამდენიც არის მოწვეული;
Твин — ოროთახიანი ნომერი სასტუმროში;
Транзит-чартер — (ტრანზიტ-ჩარტერი) ჩარტერული გადაყვანა/გადაზიდვა, რომელიც,
როგორც წესი ორგანიზებულია სხვადასხვა რეგიონში განლაგებული რამოდენიმე
ტუროპერატორის (ან ერთი ტუროპერატორის ფილიალების) მიერ, რომელიც
ითვალისწინებს შუალედურ დაჯდომას მესამე აეროპორტში იმ მიზნით, რომ
აიყვანონ რეისის დესტინაციაში მიმავალი ტურისტები;
Туроператор — (ტუროპერატორი) ტურისტული ბაზრის აქტიური სუბიექტი, რომელიც
უშუალოდ მონაწილეობს ტურისტული პროდუქტის დაგეგმვის, შემუსავების,
პრომოუშენისა და გაყიდვის პროცესში კომერციული მიზნით;

176
Тур-пакет — (ტურ-პაკეტი) ტურისტული მომსახურების კომპლექსი, რომელშიც
მოწესრიგებულია/ გარკვეულია მიღების ადგილი, ჩასვლის დრო და ვადა,
შეთანხმებულია ჯგუფის შემადგენლობა, მომსახურების ხარისხი და ფასი;
Турпродукт – (ტურპროდუქტი) მის შემადგენლობაში ტურისტული კომპანია გადასცემს
ტურისტს საკუთრების უფლებას (მოთხოვნის უფლება, ვალდებულებრივი
უფლებები), რომელთა საფუძველზე ტურისტს აქვს უფლება მოითხოვოს
შემსრულებლებისაგან (ავიაგადამზიდავი, სასტუმრო, რესტორანი და ა.შ.) იმ
ვალდებულებების შესრულება, რაც განსაზღვრულია ტურისტისათვის;
≪Ультра-все-включено≫ (სასტუმროში კვების სქემა) — კლიენტისათვის ოთხჯერადი
კვების და ცივი საჭმელების შეთავაზება, რომელიც მოიცავს არაალკოჰოლურ და
ადგილობრივი წარმოების ალკოჰოლურ სასმელებს მთელი დღის განმავლობაში
(როგორც წესი 00.00 საათამდე);
Уполномоченные агентства — (უფლებამოსილი სააგენტოები) სთავაზობენ მხოლოდ
კონკრეტული ოპერატორების ტურებს, ანუ წარმოადგენენ ოპერატორის გარკვეულ
წარმომადგენლობას რეგიონულ ბაზარზე;
Флайтер — (ფლაიტერი) ტუროპერატორი, რომელიც გვევლინება/არის ადგილობრივი
ავიაკომპანიების კუთვნილი საჰაერო ხომალდების აქტიური დამფრახტავი;
Фрахт — (ფრახტი) ფრახტის ხელშეკრულება განსაზღვრავს გადამყვანის და
ტუროპერატორის სტატუსს კრუიზის მომზადებისა და ჩატარების პერიოდში. ეს
ხელშეკრულება ითვალისწინებს გადამყვანის ვალდებულებას, ტურისტების
სიცოცხლის და მათი ქონების უსაფრთხოების გათვალისწინებით, რეალიზება
გაუკეთონ მათ მოგზაურობას მითითებულ მარშრუტზე და მოძრაობის გრაფიკზე,
გზაში მათ შეთანხმებულ დამატებით მომსახურეობას (კვება, გართობის
ინფრასტრუქტურის ელემენტების მუშაობა, მარშრუტზე არსებულ პორტებში
ჩასხდომა და გადმოსვლა და ა.შ.), მეორეს მხრივ, ტუროპერატორი თავის თავზე
იღებს ფრახტის ღირებულების გადახდას ხელშეკრულებაში აღნიშნულ ვადებში;
Хостел — (ჰოსტელი) კორიდორული ტიპის (საერთო საცხოვრებელი) სასტუმრო,
რომელიც კლიენტებს სთავაზობს მინიმალურ კომფორტს და ორიენტირებულია
ახალგაზრდების მომსახურებაზე;
Хотельер — (ხ/ჰოტელიორი) ადამიანი, რომელიც არის სასტუმროს მფლობელი ან ტოპ-
მენეჯმენტის წარმომადგენელი და რომელიც წარმოადგენს სასტუმროს ინტერესებს
მესამე პირებთან;
Ценовое приложение — (საფასო დანართი) ვრცელდება მხოლოდ სააგენტოებში
კატალოგებზე დანართის სახით, არ შეიცავს სარეკლამო ინფორმაციას, შეიცავს
მხოლოდ კატალოგით შემოთავაზებული ტურების ღირებულებას საკომისიო
დანამატის ჩვენებით;
Шаттл-чартер — (შატლ-ჩარტერი) ჩარტერული პროგრამა, რომლის დროსაც ბორტი
(თვითმფრინავი) არ ცდება/კარგავს დროს დესტინაციის აეროპორტში, რადგან უკან
ბრუნდება დაუყოვნებლად იმ ტურისტებთან ერთად, რომლებიც ადრე იყვნენ
ჩაყვანილი იქ;

177
Шведский стол — („შვედური“ მაგიდა) საზოგადოებრივი კვების ობიექტში მომსახურების
მეთოდი, რომლის დროსაც სასტუმროს მიერ შემოთავაზებული საჭმელები
განთავსებულია ცალკე მაგიდაზე, ხოლო მომხმარებელი თვითონ წყვეტს რა აიღოს
და რამდენი;
≪Экстра-все-включено≫ (სასტუმროში კვების სქემა) – კლიენტისათვის ოთხჯერადი
კვების შეთავაზება და შესაძლებლობა ცივი საკვებისა და ალკოჰოლიანი და
არაალკოჰოლიანი სასმელების შეთავაზება მთელი დღის განმავლობაში (როგორც
წესი 00.00 საათამდე);
Электронные туристические биржи — (ტურისტული ელექტრონული ბირჟა) ინტერნეტ
პორტალი, რომელშიც შეკრებილი და სისტემატიზირებულია რამოდენიმე
ტუროპერატორის წინადადებები და ხელმისაწვდომია ჩვეულებრივი ან
დარეგისტრირებული მომხმარებლებისათვის;
Элотмент - ტუროპერატორისა და სასტუმროს მეპატრონის (ხოტელიორის)
ურთიერთობის ფორმა, რომლის დროსაც ოპერატორი აცხადებს თავისი ადგილების
ბლოკის რაოდენობისა და დაკავების ვადების შესახებ, არ იხდის ღირებულებას
წინასწარ, თუმცა იღებს შესაძლებლობას შეიტანოს თანხა სასტუმროში;

საერთაშორისო ტუროპერეიტინგში მიღებული ძირითადი შემოკლებები

нв Half board ნახევარპანსიონი

ბავშვები 1 წლამდე უფასოდ, 6 წლამდე - 50%
0-1 FOC/2-16%50
ფასდაკლება
IAD One Adult ერთი დიდი (16 წლიდან ზევით)
ერთი დიდის და ბავშვის (6-12 წელი) ცხოვრების
1ADD+CHL(6-12)=DBL
ფასი ტოლია ოროთახიანი ნომრის ფასისა
AI All inclusive „ყველაფერი ჩართულია“
BB Bed &breakfast საწოლი და საუზმე (სასტუმროს ფორმა)
C/in; c/out Check in/check out ანგარიშსწორების საათი სასტუმროში
Children
СН1Д0-6) ბავშვები 6 წლამდე
(0-6 y.o)
Children
CHL(6-12) ბავშვები 6-დან 12 წლამდე
(6-12 y.o)
DBL Dubble ორადგილიანი ნომერი
დრო, რომლის შემდეგ ჯავშანზე უარის თქმა
DEAD LINE
საჯარიმო სანქციების გარეშე შეუძლებელია
EAI Extra-all-inclusive „ექსტრა-ყველაფერი-ჩართულია“
FB Fool board სრული პანსიონი
FB + Fool board plus სრული პანსიონი გაძლიერებული კვებით
GrassV Grass view ხედი გაზონზე
HV Holyday village კოტეჯის ტიპის სასტუმრო
MV Mountain view ხედი მთებზე
N/A Non - avoidable არ მიიღება
Per person/per day ადამიანისგან დღეში
QD Quadruple ოთხადგილიანი ნიმერი
RV Road view ხედი გზაზე
SCV Sea corner view ხედი ზღვაზე კუთხის ოთახიდან
SNGL Single ერთადგილიანი ნომერი
SPO Special offer სპეციალური წინადადება
ssv Sea straight view ხედი ზღვაზე პირდაპირ
178
sv Sea view ხედი ზღვაზე (სარკმლიდან)
svs Sea view supply დამატებითი გადასახადი ზღვის ხედისათვის
TRPL Triple სამოთახიანი ნომერი
UAI Ultra-all-inclusive „ულტრა-ყველაფერი-ჩართულია“

გ) მცირე განმარტებითი ლექსიკონი

- 1st – pirveli yvela mniSvnelobiT (pirveli klasi, pirveli xazi da a.S);

- A-la carte – restorani sadac SeiZleba amoirCio da SeukveTo
nebismoeri kerZi meniudan;
- AD– zrdasruli; andoris saerTaSoriso kodi;
- ADL –zrdasruli;
- Adult – zrdasruli turisti, romelsac miRweuli aqvs 12 wlis asaks
mogzaurobis momentSi;
- Al – (all inclusive) – yvelaferi Sedis;
- Airbus – (aerobusi, eirbasi) msoflios erT erTi umsxvilesi
aviamSenebeli qarxana. awarmoebs samgzavro, satvirTo da samxedro –
satrnsporto TviTmfrinavebs;
- ALL –yvelaferi Sedis;
- AO (accomodation only – mxolod dabinaveba) dabinaveba kvebis gareSe;
angolis saerTaSoriso kodi;
- AP (american plan) – amerikuli gegma;
- Apartament – apartamenti;
- Apr – (apartament) – apartamenti;
- Baby – sitter – bavSvis momvleli;
- BB (bed and breaqfast ) – ganTavseba sauzmiT; barbadosis saerTaSoriso
kodi;
- BDR (BDRM) – (BEDROOM) – saZinebeli;
- Beach View – nomeri plaJis xediT;
- BG – (Bungalow) –Bbungalo;
- BO – (bed only – mxolod sawoli dabinaveba kvebis gareSe; 2 boliviis
saerTaSoriso kodi;
- Boeing – (boingi) erT–erTi umsxvilesi aviamSenebeli kompania;
- BP (bermuda plan) – bermudis gegma;
- Cabana – nageboba plaJze, ageben ZiriTadi Senobis gareT, xandaxan
gamoiyeneba rogorc saZinebeli;
- CH (child) –bavSvi; Sveicariis saerTaSoriso kodi
- Cheek in –registraciis procedura, sastumroSi misvlisTanave;
- Cheek out – sastumrodan amoweris procedura;
- Child – bavSvi;
- City –tours –siti (qalaqis Sida) turi;
- City View –nomeri qalaqis xediT;
- Club Mediterraanee – Club Med
- Club med – (xmelTaSua zRvis klubi) franguli kompania, saerTaSoriso
turistuli operatori, romelic gTavazobs dasvenebas Tavis
sastumroebis qselSi 5 kontinentze;

179
- Connected – (connect room) – ori gancalkevebuli oTaxi, romelTa
Soris aris saerTo kari;
- Corner room – kuTxis oTaxi;
- CP–kontinentaluri gegma;
- DBL –or adgiliani nomeri;
- DLX – Deluxe
- Deluxe –ZviradRirebuli sastumros kategoria;
- Dorm –saerTo saZinebeli, didi saerTo nomeri, ramodenime sawoliT;
- Double bed –or adgiliani sawoli;
- Double up – ormagi ganTavsebis organizebuli sistema, romlis drosac
ucnobi klientebi moTavsdebian erT nomerSi;
- Dune view –nomeri plaJis xediT;
- Duplex –or doniani nomeri;
- Duty–free – saqoneli ubaJod, daubegravi;
- EB–damatebiTi sawoli;
- EC – (ekonomy klass) – ekonom klasi ( sastumros momsaxurebis,
TviTmfrinavSi da matarebelSi adgilebis kategoriis komfortuloba;
ekvadoris saerTaSoriso gansazRvreba; Europian Community – evropuli
gaerTianeba;
- EMEA – (Europe, M
iddle East and Africa) – regoni romelSic Sedis evropa,
axlo aRmosavleTi da afrika;
- EP–evropuli gegma;
- EXB( extra bed) –damatebiTi sawoli nomerSi;
- Executive –umaRlesi komfortis nomris kategoria;
- EXTFB (extended full board) – mTliani pansioni;
- Extra bed –damatebiTi sawoli nomerSi;
- Fam - trip (fam - tour familiarization) – gacnoba, gacnobiTi turi;
- Family room – (ojaxuri oTaxi ) nomeri sastumroSi, standartisgan
gansxvavebuli, romelic gaTvlilia mTeli ojaxis gansaTavseblad;
- FB (full board) – mTliani pansioni;
- FC (first class) – pirveli klasi;
- First class – (pirveli klasi) komfortis opicialuri done sastumroSi,
romelic gTavazobT momsaxurebis standartul dones;
- Full – house – (mTliani saxli) Setyobineba sastumroSi adgilebis
arqonis Sesaxeb;
- Garden view –nomeri baRis xediT;
- GCET –turizmis globaluri eTikuri kodeqsi;
- GM(gentil members) –(Tavaziani wevri); gambiis saerTaSoriso kodi;
- GO (gentil organizateur – Tavaziani organizatori;
- GPS (Global Position System) – navigaciis Tanamgzavruli sistema,
romelic gamoigona amerikis Tavdacvis saministrom;
- Grandmaster –master gasaRebi, romelic aRebs yvela karebs sastumroSi;
- HB – (half board) – naxevari pansioni;
- HCAL hight klass all inclusive – yvelaferi CarTulia umaRlesi klasis,
gafarTovebuli momsaxurebis sistema, roca sagzuris fasSi Sedis
yvelaferi garda maRaziebis, telefonis, eqimis, parikmaxeris, ramodenime
wylis sportis saxeobisa da a.S.;
- Honeymoon suite –maRali klasis nomeri axaldaqorwinebulTaTvis;
- HV (holiday village) – sastumro, romelic warmoadgens bungalos
stilis kompleqss;

180
- INF (infant) –patara bavSvi (2 wlamde asakis);
- Infant –Cvili bavSvi;
- Inside view –nomeri Sida xediT;
- Junior suite – nomeris klasi sastumroSi, saerTod, farTe oTaxi,
romelSic gamoyofilia saZinebeli adgili;
- Land view –nomeri gare xediT;
- Limited –Service First Class –pirveli klasi SezRuduli servisiT;
- Lobby –sastumroSi Sesasvleli holi;
- MAP – modificirebuli amerikuli gegma, naxevrad pansioni, sauzme, vaxSami,
xandaxan tradiciuli britanuli Cais sma; ruqa;
- Master key – (sarTulis gasaRebi )romelic aRebs sarTulze yvela
daketil kars;
- Max inclusive – momsaxurebis gafarTovebuli sistema, rodesac
gadaxdil safasurSi Sedis saunis, parikmaxeris da sxvadasxva sportiT
dakaveba;
- MB (main building) – ZiriTadi Senoba;
- Moderate Deluxe –sastumros komfofortis oficialuri done, romelsac
raRac mizezis gamo ar SeuZlia miiRos D Deluxe-is wodeba;
- Moderate First Class – sastumros komfortis oficialuri done,
romelic raRac kriteriumis gamo ver akmayofilebs First Class is
moTxovnebs (mag.: ar aqvs restorani);
- Moderate Tourist Class – komfortis oficialuri done,
dabalbiujetiani sastumro minimaluri komfortiT;
- Mountain View –nomeri mTis xediT;
- No show – (uxilavi) turistis ar Camosvla TviTmfrinaviT an sastumroSi
ar gamocxadeba;
- Ocean View –nomeri okeanis xediT;
- OW- (one way) –erTmxares mogzauroba an bileTi erTi mimarTulebiT;
- Park view –nomeri parkis xediT;
- Party ticket –jgufuri bileTi;
- Pax (passenger) – mgzavri, turisti;
- Pool view –nomeri auzis xediT;
- Rack rate – rek reiti;
- River view –nomeri mdinaris xediT;
- RO(room only) –mxolod oTaxi, ganTavseba kvebis gareSe;
- ROH(run of the house ) –ganTavseba sastumros gaTvaliswinebiT;
- RQ(request) – gamokiTxva informaciis misaRebad, romelime momsaxurebis
dadastureba da a.S.;
- RT(round trip) – wriuli mogzauroba, mogzauroba an bileTi orive
mimarTulebiT; (rapid transite) – swrafi gadatana;
- Sea view (SV) –nomeri sastumroSi zRvis xediT;
- Sea – side view (SSV) – xedi zRvis mimarTulebiT; nomeri sastumroSi,
romelsac fanjrebi mimarTuli aqvs zRvis mimarTulebiT, magram ar
aris aucilebeli pirdapiri zRvis xedi iyos;
- SFC – Superior First Class –
- SGL (single) –erTadgiliani ganTavseba;
- Skipper – inglisur enaSi Jargoni, - damsvenebli, romelic Cumad
gaemgzavra sastumrodan, ise rom ar gadaixada Cekis safasuri;
- SNGL (single) SGL –

181
- Spa – popularuli gamajansaRebeli procedurebis kompleqsi, romlis
drosac iyeneben mineralur, zRvis da mtknar wyals, zRvis
wyalmcenareebs da marilebs, samkurnalo talaxebs, mineralebs,
samkurnalo balaxebs, eTerzeTebs, masaJis sxvadasxva saxeobebs, iogas,
sxvadasxa meditaciebs da a.S.;
- SPO – (spo, specialuri winadadeba) special offer – specialuri
winadadeba, gamzadebuli turistuli produqti, romelsac sTavazobs
turoperatori, standartul fasebTan SedarebiT iafad;
- SSV – sea –side view
- Sta
- STD–(standard) –standartuli nomeri;
- Studio – erT oTaxiani nomeri, sdandartTan SedarebiT didi aivniT da
CaSenebuli samzareuloTi;
- SU–(single use ) –mraval adgiliani nomris erT adgilianad gamoyeneba;
- Suite – maRali komfortulobis nomeri ramodenime sacxovrebeli
adgiliT;
- Sup –(superior) – standartul nomerTan Sedarebid didi zomis nomeri;
- Superior – sastumros kategoria an nomris kategoria sastumroSi,
romelic gvTavazobs gazrdil komfortulobas;
- Superior deluxe –sastumros komfortulobis umaRlesi klasi,
romelic gvTavazobs momsaxurebis umaRles klass;
- Superior Firs Class – gaumjobesebuli pirveli klasi, oficialuri
komfortulobis done sastumroSi, romelic aRemateba First Class
- Sut – suite
- SV – sea vive
- TBA (to be announced – SegatyobinebT informacias (magaliTad romelime
momsaxurebis fass);
- TC – (turistuli klasi) – ara maRali komfortis done sastumroebis,
nomrebis, adgilebis kategoria TviTmfrinavis salonSi an matarebelSi,
aris ekonomklasze maRali da pirvel klasze dabali momsaxureba;
saerTaSoriso gansazRvreba kunZul tioksisa da kaikosis. (Turkey
Cumhuriyeli) – (TurqeTis respublika) Turquli abriviatura, romelic
warmoadgens TurqeTs;
- Tourist Class – turistuli klasi; ekonom klasis sastumro,
aramaRali komfortis doniT, romelic axlosaa pansionTan;
- TPL – (triple) – TRPL
- Triple (triple) –sammagi, samadgiliani nomeri;
- Twin bed –ori sxvadasxva adgilas mdgomi sawoli nomerSi;
- Twin double –nomeri ori or adgiliani sawoliT;
- TWN–oradgiliani nomeri ori erT adgiliani sawoliT;
- UAI –ultra, yvelaferi Sedis;
- Ultra all inclusive –ultra, yvelaferi Sedis;
- UNWTO–gaerTianebuli erebis msoflio turistuli organizacia;
- VIP – (Zalian mniSvnelovani persona) klienti, romelsac sTavazoben
gansakuTrebul serviss;
- World Tourism Organizaton –msoflio turistuli organizacia
- WTO- msoflio turistuli organizacia

182
 დანართი 2

turizmis ZiriTadi cnebebi

saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad
saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad (saqarTvelos kanoni
`turizmisa da kurortebis Sesaxeb~) dReisaTvis miRebulia Semdegi saxis
ZiriTadi cnebiT-terminologiuri ganmartebebi:
1. turizmi _ adamianis Tavisufali, nebayoflobiTi, droebiTi
gadaadgileba Tavisi sacxovrebeli adgilidan dasvenebis,
gajansaRebis, istoriisa da kulturis Zeglebis daTvalierebis da/an
sxva mizniT.
2. turisti _ fizikuri piri, romelic nebayoflobiT mogzaurobs mudmivi
sacxovrebeli adgilis farglebs gareT dasvenebis, gajansaRebis,
saqmiani an sxva mizniT, aranakleb 24 saaTis da araumetes 1 wlis
vadiT, da romlis mogzaurobac ar anazRaurdeba droebiTi yofnis
adgilis safinanso wyaroebidan.
3. samkurnalo turizmi _ kurortebis gamoyeneba mkurnalobis,
samedicino gamokvlevisa da sxva samedicino momsaxurebis misaRebad.
4. turistuli resursebi _ bunebrivi, istoriul-kulturuli,
SemecnebiTi da socialur-sayofacxovrebo resursebis da saqarTvelos
teritoriaze arsebuli infrastruqturis erToblioba, romelic
akmayofilebs turistis moTxovnilebebs.
5. bunebrivi samkurnalo (sakurorto) resursebi _ mineraluri wylebi,
samkurnalo talaxebi, samkurnalod vargisi karstuli mRvimeebi, zRva,
tye, samkurnalo klimati da sxva bunebrivi resursebi, romlebic
gamoiyeneba mkurnalobis, profilaqtikisa da reabilitaciis mizniT.
6. sakurorto adgili _ teritoria, romelic Seicavs bunebriv
samkurnalo resursebs, vargisia miznobrivi eqspluataciisaTvis da ar
aqvs Sesabamisi Senoba-nagebobani.
7. kurorti _ sakurorto adgili, romelzec ganlagebulia samkurnalo
da gamajansaRebeli dawesebuleba, nageboba da infrastruqturis sxva
obieqti.
8. sanitariuli dacvis zona _ saqarTvelos kanomdeblobiT
gansakuTrebiT daculi teritoria, romelic saWiroebs dacvas
bunebrivi samkurnalo resursebis naadrevi gamolevis, gafuWebisa da
dabinZurebisagan.
9. turistuli da sakurorto saqmianobis subieqti (dargis subieqti) _
fizikuri an iuridiuli piri, romelic eweva turistul da sakurorto
saqmianobas.
10. turistuli saqmianoba _ turistuli saqmianobis subieqtis mier
turistTa ganTavsebis, kvebis, tur-operaturuli, transportirebis,
saeqskursio, gasajansaRebeli, reabilitaciis, sareklamo-
sainformacio, kulturuli, sportuli, sayofacxovrebo, gasarTobi da
a. S. mizniT gaweuli momsaxureba, romelic mimarTulia turistis
moTxovnilebaTa dasakmayofileblad.
183
11. sakurorto saqmianoba _ bunebrivi samkurnalo resursebis, maTiT
sargeblobisaTvis aucilebeli nagebobebisa da mowyobilobebis
(WaburRili, biuveti, galerea, saabazano, talaxiT samkurnalo,
plaJebi, klimaturi pavilioni, aerosolariumi da sxva) da
infrastruqturis obieqtebis (sanatoriumi, sastumro, dasasvenebeli
saxli, pansionati, sportuli da kulturis obieqtebi da sxva)
gamoyenebis organizeba profilaqtikis, mkurnalobis, reabilitaciisa
da gajansaRebis mizniT.
12. turistuli da sakurorto industria _ turistuli da sakurorto
saqmianobis subieqtebisa da obieqtebis erToblioba.
13. turistuli momsaxurebis paketi (SemdgomSi paketi) _ turistuli
momsaxurebis ZiriTad formaTa (kveba, Ramis Teva ganTavsebis
sxvadasxva saSualebebSi, satransporto momsaxureba, eqskursiebi,
turistuli laSqrobebi da a.S.) aranakleb ori komponentisagan Sem-
dgari kompleqsi, romelic aucilebelia turistis moTxovnilebaTa
dasakmayofileblad da romlis Rirebuleba Sedis turistuli
sagzuris fasSi.
14. turistuli sagzuri (vauCeri) _ dokumenti, romelic adasturebs
turistis statuss, misTvis gasawevi momsaxurebis kategorias da am
kategoriiT momsaxurebis garantias.
15. turi _ konkretuli vadiT, gansazRvruli mizniTa da marSrutiT
mogzauroba, romelic uzrunvelyofilia turistuli produqtiT.
16. araorganizebuli turisti _ turisti, romelic mogzaurobs
individualurad xelSekrulebis, sagzuris, samarSruto wignakis
gareSe.
17. turistuli da sakurorto saqmianobis licenzia _ specialuri
nebarTva, romelic asabuTebs misi mflobelis uflebas eweodes
aRniSnul saqmianobas (amoRebulia: 2006 wlis 29 maisi).
18. Sesabamisobis serTifikati _ dokumenti, romelic asabuTebs
turistuli da sakurorto momsaxurebis xarisxs da mis Sesabamisobas
konkretul standartTan an sxva normatiul dokumentTan.
19. Sida turizmi _ saqarTveloSi mcxovrebi fizikuri pirebisaTvis
gaweuli turistuli momsaxureba maTi mudmivi sacxovrebeli adgilis
farglebs gareT, qveynis sazRvrebSi;
20. turoperatori _ iuridiuli piri an individualuri mewarme, romelic
axorcielebs turistuli produqtis formirebasa da realizacias;
21. turagenti _ iuridiuli piri an individualuri mewarme, romelic
axorcielebs turistuli produqtis realizacias;
22. eqskursia _ RirsSesaniSnavi adgilis daTvaliereba, gaseirneba an
gamgzavreba SemecnebiTi, sportuli an dasvenebis mizniT;
23. eqskursanti _ eqskursiaSi monawile fizikuri piri;
24. eqskursiamZRoli _ eqskursiis xelmZRvaneli, romelic uzrunvelyofs
eqskursantebisaTvis gansazRvrul marSrutze arsebuli
RirsSesaniSnavi obieqtebis Cvenebas da maT Sesaxeb informaciis

184
 miwodebas Sesabamisi turistuli subieqtis mier damtkicebuli
meToduri dokumentaciis mixedviT;
25. turistuli laSqroba _ dasvenebis, mogzaurobisa da gajansaRebis
procesi, romlis aucilebeli komponentia kveba, Ramis Teva, eqskursia
da aqtiuri saSualebebiT (fexiT, cxeniT, velosipediT, TxilamurebiT
da a.S.) gadaadgileba;
26. turistuli mogzauroba _ turizmis forma, romlis aucilebeli
komponentebia kveba, Ramis Teva da eqskursia.
aqve unda aRvniSnoT isic, rom Cveni kanonmdeblobis Tanaxmad miRebuli
ganmartebebis nawili (3, 5-9, 11, 17-18) gansxvavdeba Cvens mier zemoT ukve
aRniSnuli terminebisagan regionisa da TviT kanonis specifikurobis gamo.
amasTan kanonSi moyvanil terminebSi ver vxvdebiT iseT ganmartebebs,
rogoricaa: SemosvliTi da gasvliTi turizmi, socialuri turizmi,
turistuli produqtis SeTavazeba, turoperatoris saqmianoba, turagentis
saqmianoba, gidi-mTargmnelis momsaxureba da sxva, rac Cvenis azriT ara
mxolod terminologiur problemebs warmoSobs. imedi unda viqonioT, rom
sakanonmdeblo bazis mudmivi ganaxlebis procesi am xarvezebsac aRmofxvris,
rac dargs srulyofili ganviTarebis iuridiul safuZvels miscems.

185
 danarTi #3
ტურისტული მოგზაურობის ტექნოლოგიური რუკა

marSrutze momuSave turistuli organizaciis dasaxeleba

teqnologiuri ruqa

turistuli mogzauroba marSrutze ________________________ 201___ wels

marSrutis dasaxeleba

1. marSrutis ZiriTadi maCveneblebi

marSrutis saxe ____________________________________________________________
sirTulis kategoria ________________________________________________________
marSrutis sigrZe (km.) _______________________
maT Soris sasiarulo fexiT (km.) _______________________
TxilamuriT (km.) _______________________
cxeniT (km.) _______________________
naviT (km.) _______________________
mogzaurobis xangrZlivoba (dRe/Rame) _______________________
turistuli jgufis raodenoba _______________________
jgufSi turistebis raodenoba _______________________
sul turistebi marSrutze _______________________
sul momsaxurebis kac/dRe _______________________
marSrutze pirveli jgufis gasvlis dro _______________________
marSrutze ukanaskneli jgufis gasvlis dro ______________________
marSrutze momsaxurebis sezonis dasasruli (bolo jgufi)
________________________
sagzuris Rirebuleba ___________________________________________________ lari

turistebis turistuli jgufebis turistuli jgufebis

Tve
raodenoba TveSi Semosvlis grafiki raodenoba
ianvari
Tebervali
-------------------------

dekemberi

im turistuli organizaciis misamarTi, visganac iwyeba mogzauroba:

_________________------------------------------------------------------------------------------------------
__________________________________________________________________________

186
 2. marSrutze ____________ mogzaurobisas turistebis momsaxurebis programa

dagegmili
dasaxlebuli turistuli
punqtebi, daSoreba momsaxureba,
maT Soris, turistuli eqskursiebis
gadaadgilebis organizaciebis (ZiriTadi Sida samarSruto saeqskursio xarjebi
saSualebebi, punqtSi dasaxeleba da saCvenebeli gadazidvebi erT adamianze
misvlisa da ganTavsebis pirobebi obieqtebi),
punqtidan gasvlis laSqrobebisa da
dro gasvlebis
dasaxeleba

sul: ____________________________

maT Soris 1 organizacia _______________________________________________

2 organizacia _______________________________________________
X organizacia ______________________________________________

SidasamarSruto gadazidvebs axorcielebs organizacia:

___________________________

jgufis gadacema xdeba punqtSi: _________________ b.a. xelmowerebi – organizaciis

xelmZRvaneli

- mTavari
buRalteri

pirobiTi aRniSvnebi: X – momsaxureba turistuli organizaciis mier

X – `mSrali sakvebi~

X – RamissaTevi karavSi

da a.S.

3. mogzaurobis mokle aRwera (meordeba turistul sagzurze TandarTul

sainformacio furcelSi).

4. marSrutis momsaxure turistuli kompaniis

xelmZRvaneli (xelmowera)

187
 danarTi #4

turistuli marSrutis datvirTvis grafiki

turistuli kompaniis ________________________________________________

datvirTvis grafiki ___________ 2006 weli

Tve

jgufis # turistuli momsaxurebis TariRi

marSrutis
# 1 2 3 30 31

danarTi #5

turistuli mogzaurobis daxasiaTeba – sainformacio furceli

aucilebeli informacia

1. turistuli mogzaurobis saxisa da tipis Cveneba, programis ZiriTadi Sinaarsi,

marSrutis sigrZe da xangrZlivoba, fexiT gasvlebis nawili da maTi
sirTulis kategoria;
2. mogzaurobis marSrutis aRwera – gaCerebis punqtebi, TiToeul punqtSi
gaCerebis dro da gantavsebis pirobebi (Senobis tipi, nomerSi adgilebis
raodenoba, sanitarul-higienuri pirobebi);
3. mogzaurobis raionisa (RirsSesaniSnaobebi, reliefis Taviseburebebi da a.S.)
da mogzaurobis programis TiToeul punqtSi momsaxurebis (teqnologiuri
rukis Tanaxmad) mokle aRwera;
4. damatebiTi gadaxdis safuZvelze misaRebi momsaxurebis CamonaTvali;
5. sportuli darbazebisa da moednebis, avto gasaCerebeli adgilebis, samgzavro
sabagiro gzebis, wyalsacavebis, pliaJebis, atraqcionebis, bavSvTa saTamaSo
moednebis (oTaxebis), biblioTekebis, kinodarbazebis da a.S. aRwera;
6. turistuli organizaciis, romelTanac iwyeba marSruti, misamarTi da misvlis
sqema.

damatebiTi informaciis pirobiTi CamonaTvali

1. informacia asakobrivi SezRudvebis, bavSviani mSoblebis, ojaxuri wyvilebis

miRebis Sesaxeb;
2. specialuri informacia turistuli laSqrobis (fexiT gasvlebi) Semcveli
marSrutebis Sesaxeb;
3. sxva informacia da rekomendacia.

SeniSvna: mizanSewonilia gansakuTrebuli aRniSvna gakeTdes im pirebTan

dakavSirebiT, visac mudmivi samedicino kontroli sWirdeba – SesaZlebelia
Tu ara maTi gaSveba marSrutze.

188
 danarTi #6

turistuli sagzuri

`tur-1~ formis turistuli sagzuris satitule mxare

tipiuri forma Sps `dasveneba~

damtkicebulia _______________ mier mosaxevi taloni
turistuli sagzuri turistul sagzurze #
Sps `dasveneba~ (misamarTi, telefonebi, el-fosta, licenziis #) _____

turi turi
___________________________________________________________________ _______________________
dasaxeleba, kodi, serTifikatis # dasaxeleba
myidveli (iuridiuli piri) ________________________
______________________________________________________ __--------------------------------------
dasaxeleba, xelmZRvaneli, sabanko rekvizitebi, myidveli:
sakontaqto informacia ___________________-------
fizikuri piri dasaxeleba, misamarTi
_________________________________________________________________ ________________________
saxeli, gvari, misamarTi, pasportis #, __--------------------------------------
telefoni mogzaurobis xangrZlivoba
turistebis sia `--`------- 2006-dan `--`-------
________________________________________________________________ 2006-mde
saxeli, gvari, misamarTi, turistebis sia
telefoni ________________________
________________________
________________________________________________________________ ________________________
jgufis xelmZRvaneli gadaxdili momsaxureba
___________________________________________________________ _________-------------------------
mogzaurobis xangrZlivoba `---`----------------- 2006-dan `---`---------------------- 2006- ________________________
mde momsaxurebis sruli
mogzaurobis marSruti da gaCerebebis adgilebi CamonaTvali
____________________________________------------------------------------------------------_ _______________________-
___________________________________________________________________ ________________________
marSrutis dasawyisi (qalaqi, sadguri) ________________________
_____________________________________________------------------------------------- sagzuris Rirebuleba
gaCerebis adgilebi __________------------------------
_____________________________________________________________--------
marSrutis dasasruli (qalaqi, sadguri) gamyidveli
____________________________________________------------------------------------- ___________________--------
momsaxurebis paketi: kategoria---, bileTi---, sastumro---, kveba---, viza---, b.a
dazRv.---, transf.---
saeqskursio programa momsaxurebis pirobebs
___________________________________________________________----------- gavecani da veTanxmebi
eqskursiebis raodenoba, gadaadgilebis saSualeba myidveli
damatebiTi momsaxureba ____________________--------
__________________________________________________________-------------- b.a
CamonaTvali gayidvis TariRi
sagzuris Rirebuleba _______________-----------------
______________________________________________________ lari
gayidvis TariRi `____`________________ 2006 weli
gamyidveli: ______________________ myidveli: ___________--------------------
b.a. b.a.

189
 `tur-1~ formis ukana gverdi (mxare)
mosaxev talons Tan erTvis
turistebis sruli sia
grafaSi `gadaxdili
momsaxureba~ iwereba yvela
(ZiriTadi da damatebiTi)
gadaxdili momsaxureba;
grafaSi `sagzuris
Rirebuleba~ SesaZlebelia
miTiTebuli iyos dolaris
eqvivalenti erovnul valutaSi;
taloni StampiT `gadaxdilia~
adasturebs sagzuris SeZenas
naRdi angariSsworebiT;
gadaricxviT SeZenis
SemTxvevaSi, grafaSi
`Rirebuleba~, iwereba
sagadasaxado qviTris nomeri.
turistuli sagzuri Sedgenilia 2017 wels dadebuli #--
xelSekrulebis pirobebis Sesabamisad.
rogorc ganuyofeli nawili, sagzurs Tan axlavs:
- turistebis sruli sia (5 da metis SemTxvevaSi) moTxovnis Sesabamisad;
- marSrutze momsaxurebis programa;
- vauCerebi, momsaxurebis programis Sesabamisad;
- informacia risk-faqtorebisa da qcevis normebis Sesaxeb
(tipografiuli wesiT dabeWdvisas aucilebelia sagzurebis numeracia)
Sevsebisas gamoyenebuli Semoklebebi da aRniSvnebi:
pm – piradobis mowmoba; B – mxolod RamisTeva;
p – pasporti; SGL – erTadgiliani nomeri;
FB – sruli pansioni; DBL – oradgiliani nomeri;
HB – naxevarpansioni; TRP – samadgiliani nomeri
BB – RamisTeva sauzmiT
grafaSi `samgzavro bileTi~ iwereba satransporto organizaciaSi
arsebuli Semoklebebi.
grafaSi `sastumro~ iwereba sastumros klasi, qveyanaSi arsebuli
sistemis mixedviT.
sxva grafebSi iwereba `ki~ an `ara~.
turistuli vauCeri --------- cali miviRe, turistuli momsaxurebis
pirobebs, Sinaarssa da SezRudvebs (gansakuTrebul pirobebs) Tanxis
gadaxdamde gavecani da vaRiareb.
Myidveli
___________________________________________________________
b.a. (organizaciis SemTxvevaSi)
190
 danarTi #7

dajavSnis furceli

# -------------- kategoria ------------------------------ (saswrafo, Cveulebrivi)

1. monacemebi turistebis Sesaxeb

saxeli, gvari pasportis # dabadebis weli miRebuli SeniSvna

dokumenti

2. programa (qveynis)
qalaqi/kurorti sastumro Sesvlis gasvlis Rameebis nomris kveba
dro dro raodenoba tipi da
raodenoba

3. saaviacio momsaxureba
__________________________________________________
aviakompania, klasi

4. savizo momsaxureba ki ara

5. dazRveva ki ara
6. transferi ki ara
7. manqanis arenda ki ara
8. damatebiTi momsaxureba
________________________________________________
____________________________________________________________________
9. SekveTis Rirebuleba
__________________________________________________
turis anazRaurebis damatebiTi pirobebi
__________________________________

10. uaris damatebiTi pirobebi

______________________________________________

SekveTa miviRe: _________________________________

dajavSnis, turistuli momsaxurebis miRebisa da turistuli sagzuris SeZenis

pirobebs gavecani da mastan dakavSirebul valdebulebebs viReb Cems Tavze. maqvs
ufleba aviRo valdebulebebi Cemi da siaSi aRniSnuli turistebis saxeliT.

SemkveTi:
__________________________________________________________________
koordinatebi kavSirisaTvis

TariRi: _________________

191
 დანართი 8

თვალსაჩინო ვარიანტი რუსეთის ტურიზმის პრაქტიკიდან.

turproduqtis maformirebeli menejeris

samsaxurebrivi/Tanamdebobrivi instruqcia

dawesebulebis , organizaciis dasaxeleba

Tanamdebobrivi instruqcia vamtkiceb

(direqtori an sxva Tanamdebobrivi piri,

romelic uflebamosilia daamtkicos

Tanamdebobrivi instruqcia)

(xelmowera) (gvari,inicialebi)

I.zogadi debulebebi.

- turproduqtis maformirebeli menejeri xelmZRvanelTa kategorias

ganekuTvneba;
- turproduqtis maformirebeli menejeris Tanamdebobaze iniSneba piri,
romelsac aqvs

(umaRlesi, saSualo)

profesiuli ganaTleba, damatebiTi momzadeba Semdegi mimarTulebiT - `menejmenti da

marketingi turizmSi~ da aseve turistuli saqmianobis staJi aranakleb

192
 (1 wlis, 2 wlis da sxva)

- turproduqtis maformirebelma menejerma unda icodes:

3.1. ruseTis federaciis kanoni `ruseTis federaciaSi turistuli saqmianobis
safuZvlebis Sesaxeb~(ruseTis magaliTi, Cvens SemTxvevaSi moTxovnebi ise
unda Camoyalibdes, rogorc amas iTvaliswinebs moqmedi kanonmdebloba da
kompaniis interesebi ), sxva normatiuli samarTlebrivi dokumentebi,
romlebic axorcileben turistuli saqmianobis reglamentirebas.
3.2. msoflios qveynebis geografia.
3.3. cnobarebi, perioduli gamocemebi, samecniero publikaciebi turizmze,
geografiaze, istoriaze, arqiteqturaze, religiaze, RirsSesaniSnaobebze,
qveynebis socialur-ekonomikur wyobebze da sxva; aseve, turistuli
katalogebi.
3.4. turistuli industriis organizaciis ZiriTadi koncefciebi da principebi.
3.5. turproduqtebis TviTRirebulebis gansazRvris principebi.
3.6. otelebTan, sastumroebTan, gadamyvan-kompaniebTan (avia, sarkinigzo,
saavtobuso, sakruizo da sxva.) da sxva organizaciebTan muSaobis sqemebi.
3.7. turproduqtebis formirebis meTodikebi.
3.8. turistuli samarTlis safuZvlebi.
3.9. xelSekrulebaTa gaformebisa da kontraqtebis dadebis wesebi.
3.10. kontragentebis miRebisa da molaparakebaTa warmoebis teqnika.
3.11. protokoli da etiketi.
3.12. pirovnebaTSorisi urTierTobebis Teoria.
3.13. ucxo ena.
3.14. turistuli industriis TematikasTan dakavSirebuli sityvaTa minimaluri
maragi.
3.15. turistul industriaSi miRebuli abreviaturebi.
3.16. marketingisa da menejmentis safuZvlebi.
3.17. saqmiswarmoebis standartebi (sabuTebis klasifikacia, gaformebis,
registraciis, gatarebisa da Senaxvis wesebi).
3.18. turistuli dokumentaciis gaformebis ZiriTadi moTxovnebi.
3.19. informaciis gadamuSavebis meTodebi komunikaciisa da kavSiris Tanamedrove
teqnikuri saSualebebis, kompiuterebis gamoyenebiT.
4. turproduqtis maformirebeli menejeris Tanamdebobaze daniSvna da
gaTavisufleba xorcieldeba organizaciis xelmZRvanelis brZanebiT.

193
5. turproduqtis maformirebeli menejeri eqvemdebareba uSualod

6. turproduqtis maformirebeli menejeris droebiTi aryofnis dros (Svebuleba,

mivlineba, avadmyofoba da sxva) mis valdebulebebs asrulebs dewesebuli rigis
mixedviT daniSnuli piri. es pirovneba iZens Sesabamis uflebebs da masze
dakisrebuli valdebulebebis Sesrulebis pasuxismgeblobas.

7.

II. Tanamdebobrivi valdebulebebi

turproduqtis maformirebeli menejeri:

1. axorcielebs turizmTan dakavSirebuli sacnobaro da samuSao masalebis
SerCevas.
2. axorcielebs turizmis, geografiis, istoriis, arqiteqturis, religiis,
RirsSesaniSnaobebis, qveynebis socialur-ekonomikuri wyobilebebis Sesaxeb
informaciis moZiebas, Segrovebas, pirvelad gadamuSavebas da analizs,
gansazRvravs am informaciis sandoobas.
3. turproduqtebze moTxovnisa da miwodebis marketinguli kvlevebis Sedegebis
safuZvelze ganaviTarebs turis programasa da koncefcias.
4. turistuli produqtis formirebisaTvis axorcielebs Semdegi kontragentebis
Ziebas:
a) sastumro sferosi da sxva organizaciebis, romlebsac evalebaT turistebis
ganTavseba da sacxovrebliT uzrunvelyofa.
b) gadamyvani-organizaciebis, aseve sxva organizaciebis, romlebic
satransporto momsaxurebas uzrunvelyofen, kerZod, Carteruli programebis
organizatorebi da aseTi momsaxurebis gawevis uflebebis mqone pirebi.
g) sazogadoebrivi kvebisa da sxva organizaciebis, romlebic turistebis
kvebasTan dakavSirebul momsaxurebas uzrunvelyofen da aseTi momsaxurebis
gawevis uflebebis mqone pirebi.
d) saeqskursio biuroebi da sxva organizaciebi, romlebic saeqskursio
momsaxurebas uzrunvelyofen (kerZod, kruizebis, safari-turebis,
mTamsvlelobebis organizatorebi), aseve aseTi momsaxurebis gawevis
uflebebis mqone pirebi;
e) samedicino dawesebulebebisa da sxva organizaciebis, sanatoriebis,
profilaqtoriebis da sxva organizaciebisa, romlebic uzrunvelyofen
samedicino momsaxurebas da aseTi momsaxurebis gawevis uflebebis mqone
pirebi;
v) kulturis, sportisa da sxva organizaciebis, romlebic uzrunvelyofen
kulturul-saganmanaTleblo, kulturul-gasarTob da sportuli saxis
momsaxurebas, sxva organizaciebis, romlebic aseT momsaxurebas
uzrunvelyofen, aseve aseTi momsaxurebis gawevis uflebebis mqone pirebi;

194
 z) sadazRvevo kompaniebis, romlebic awarmoeben turistebis dazRvevas maTi
mogzaurebis periodSi, aq Sedis turistebis dazRveva ubeduri SemTxvevebis
dros da samedicino dazRveva mogzaurobis periodSi;
T) organizaciebis an fizikuri pirebis, romlebic gid-TarjimanTa, TanmxlebTa
momsaxurebas uzrunvelyofen;
i) organizaciebis, romlebic turproduqtis warmoebis dros saWiro sxvadasxva
momsaxurebas uzrunvelyofen;
k) mimRebi turoperatorebis, romlebic turSi Semavali yvela saxis
momsaxurebis miwodebas uzrunvelyofen;
5. awarmoebs molaparakebebs kontragentebTan, aTanxmebs xelSekrulebaTa ZiriTad
pirobebs momsaxurebis miwodebasTan dakavSirebiT, amzadebs xelSekrulebaTa
proeqtebs da uzrunvelyofs maT gaformebas;
6. Seiswavlis vizebis gaformebis moTxovnebs da SeimuSavebs konkretuli turis
farglebSi turistebis savizo momsaxurebis sqemebs;
7. amuSavebs axali turis aTvisebasTan dakavSirebul winadadebebs, sadac Sedis
muSakTa gagzavna im qvynebSi, sadac igegmeba axali turi ucxo enis staJirebis
gavlisaTvis, aseve axdens gacnobiTi turebis oraganizebas;
8. iRebs turproduqtis formirebisa da misi dadgenili wesis mixedviT gaformebis
SekveTebs calkeuli turistebisagan an pirebisagan, romlebic uflebamosilni
arian turistTa jgufi warmoadginon;
9. awarmoebs momsaxurebaTa dajavSnis sqemebis damuSavebas, maT dadasturebasa da
gaformebas;
10. gansazRvravs turpaketis Rirebulebasa da fass (iTvlis turSi Semaval
momsaxurebaTa Rirebulebas, danaxarjebs da a.S.);
11. iRebs monawileobas sareklamo kampaniebis, gamofenebisa da prezentaciebis
CatarebaSi, awvdis informacias turis Sesaxeb marketingisa da reklamis
qveganyofilebebs sareklamo masalebis, katalogebisa da broSurebis
SemuSavebisaTvis da aseve turproduqtis gatanis koncefciis SemuSavebisaTvis;
12. axdens specializirebuli turistuli informaciis momzadebas, uzrunvelyofs
mis sisrulesa da sizustes (xelSekrulebaTa arsebiTi pirobebis arseboba),
amuSavebs standartebsa da misi klientebisaTvis miwodebis procedurebs,
akontrolebs klientebisaTvis informaciis miwodebis droulobas;
13. axdens cxrilebis, vauCerebis, sxva turistuli organizaciuli dokumentaciis
momzadebis organizebas;
14 awaromebs turis realizaciaSi monawile muSakTa, aseve, tursaagentoebis
muSakebis instruqtaJs, romlebTanac dadebulia xelSekrulebebi
turproduqtebis realizaciasTan dakavSirebiT;
15. awarmoebs organizebuli turebis statistikas (Seqmnili mogzaurobebi,
dasvenebis momsaxurebaTa paketi da sxva), amzadebs angariSs da warudgens
zemdgomi Tanamdebobis pirs, aseve gadascems am informacias organizaciis im
ganyofilebebs, romlebic am informaciis iTxoven;

195
16.uzrunvelyofs turproduqtebis monacemTa bazebis Seqmnas (informaciis miReba,
Setana, damuSaveba, analizi, klasifikacia, Sefaseba, Semowmeba da Senaxva),
axdens informaciis amoRebas monacemTa bazidan da mis gamoyenebas;
17. axdens turebis programebis, aseve turistebis momsaxurebis standartebisa da
xarisxis mimarT wayenebuli moTxovnebis dacvis kontrolis organizebas
18.

III. uflebebi

turproduqtis maformirebel menejers aqvs ufleba:

1. gaecnos dokumentebs, romlebic gansazRvraven dakavebuli Tanamdebobidan
gamomdinare mis uflebebsa da valdebulebebs, Tanamdebobrivi valdebulebebis
Sesrulebis xarisxis Sefasebis kriteriumebs;
2. piradad an uSualod xelmZRvanelis davalebiT, moiTxovos organizaciis
qveganyofilebaTa xelmZRvanelebisagan dokumentebi da informacia, romlebic
aucilebelia misi Tanamdebobrivi valdebulebebis SesrulebisaTvis;
3. xelmZRvanelobis gansaxilvelad im samuSaos daxvewasTan dakavSirebuli
winadadebebis Setana, romelic, arsebuli instruqciiT, am dokumentiT
gaTvaliswinebul valdebulebebTanaa dakavSirebuli.
4. moiTxovos organizaciis xelmZRvanelobisagan samsaxureobrivi movaleobebis
SesrulebisaTvis aucilebeli organizaciul-teqnikuri pirobebis uzrunvelyofa
da dadgenili sabuTebis gaformeba.
5.

IV.pasuxismgebloba

turproduqtis maformirebeli menejeri pasuxs agebs:

1. moqmedi Tanamdebobrivi instruqciiT gaTvaliswinebuli Tanamdebobrivi

movaleobebis arasaTanado Sesrulebaze an Seusruleblobaze, ruseTis
federaciis (ruseTis magaliTze. Cvens SemTxvevaSi - saqarTvelos) moqmedi
SromiTi kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul farglebSi;

2. misi saqmianobis procesSi momxdar samarTaldarRvevebze - ruseTis federaciis

(ruseTis magaliTze. Cvens SemTxvevaSi - saqarTvelos) moqmedi administraciuli,
sisxlis samarTlisa da samoqalaqo kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul
farglebSi;

3. organizaciisaTvis materialuri zaralis miyenebisaTvis – ruseTis federaciis

(ruseTis magaliTze. Cvens SemTxvevaSi - saqarTvelos) moqmedi SromiTi
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul farglebSi.

196
 დანართი 9

ყველაზე მეტად მონახულებადი ღირსშესანიშნაობები

Forbes Traveler_მა გამოაქვეყნა 2007 წელში რანჟირებული 50 ყველაზე მონახულებადი

ღირსშესანიშნაობა საერთაშორისო და შიდა ტურიზმის ჩათვლით. საუკეთესო 10 და 50
ყველაზე მონახულებადი ღირსშესანიშნაობა.

2007 wlis Sida da gare turistebis mier ufrometad monaxulebadi RirsSesaniSnaobebi.

RirsSesaniSnaoba adgilmdebareoba qveyana mnaxvelis

r-ba mln.
1 Taim sqveri manhetenis centri niuorki aSS 35
2 nacion. xeivani da memorialuri vaSingtoni aSS 25
parki kolumbis mxare
3 jadosnuri samefo tba viena aSS 16.6
4 trafalgaris skveri - moedani londonis skveri didi 15
britaneTi
5 disneilendis parki anacaimi, aSS 14.7
kalifornia
6 niagaris CanCqeri ontario, niurko kanada 14
7 meTevzeTa misadgomi, oqros san-francisko aSS 13
WiSkari kalifornia
8 tokio disneilendi uraiasu iaponia 12.9
9 parizis notr-dami parizi safrangeTi 12
10 parizis disneilendi parizi safrangeTi 10.6
11 CineTis დიდიkedeli badilingi CineTi 10
12 didi bolvadi mTebi Crd. karolina aSS 9.2
nacionaluri parki
13 universia studia iaponia osaka iaponia 8.5
14 Basiligue du Sacre C oe Yp parizi safrangeTi 8
15 luvri parizi safrangeTi 7.5
18 eifelis koSki parizi safrangeTi 6.7
24 honkongi disneilendi londoni didi 4.8
britaneTi
27 britaneTis muzeumi londoni didi 4.8
britaneTi
31 didi kanioni arizona aSS 4.4
32 tivolis baRebi kopenhageni dania 4.4
36 Tavisuflebis qandakeba niuorki aSS 4.24
37 vatikanis muzeumo vatikani vatikani 4.2
38 sidneis opera sidnei avstralia 4.0
59 kolizeumi romi italia 4.0
42 empaier steits bildingi niuorki aSS 4.0
44 londonis Tvali londoni didi 3.5
britaneTi
45 versalis sasaxle versali safrangeTi 3.45
46 iosemidis nacion. parki kalifornia aSS 3.44
47 gizas piramidebi qairo egvipte 3.0
50 tajmahali agra indoeTi 2.4

197
 დანართი 10

ყველაზე მონახულებადი ქალაქები

ევროპულმა მონიტორინგმა გამოავლინა 150 ყველაზე მონახულებადი ქალაქი 2007

წლისათვის. მათ შორის ყველაზე მონახულებად 15 ქალაქად დაასახელა ქვემოთ
ჩამოთვლილი ქალაქები:

2007 wlis Sida da gare turistebis mier ufro metad monaxulebadi ქალაქები

ranJireba qalaqi qveyana mnaxvelebis r-ba (mln.)

1 londoni didi britaneTi 15.34
2 honkongi CineTi 12.05
3 bankongi tailandi 10.84
4 singapuri singapuri 10.28
5 parizi safrangeTi 8.76
6 niuorki aSS 7.65
7 toronto kanada 6.63
arabeTis
8 dubai gaerTianebuli 6.54
emiratebi
9 stambuli TurqeTi 6.45
10 romi italia 6.12
11 barselona espaneTi 5.04
12 seuli samxreT korea 12.0
13 Sanxai CineTi 4.80
14 dublini irlandia 4.63
15 kuala lumperi malazia 4.40

მაგრამ სხვა წყაროები იუწყებიან, რომ პარიზი არის ყველაზე მონახულებადი ქალაქი
მსოფლიოში - 30 მილიონი მნახველით. ისე, რომ ყველა ეს მაჩვენებელი მაინც პირობითია -
დამოკიდებულია შემკვეთზე, შემსრულებელზე, მიზანზე, მეთოდოლოგიაზე და ა.შ.

198
 ტურიზმის ეროვნული სააგენტოს (GNTA) რეკომენდაციები
(სახელმძღვანელო შემომყვანი ტურიზმის ბიზნესის დასაგეგმად - 2017)

aris Tu ara Tqveni produqti saeqsportod mzad?

yvela turistuli produqti ar aris saerTaSoriso bazrebisTvis

gankuTvnili. zogierTma produqtma saWiroa cvlileba ganicados
saerTaSoriso bazarze gasatanad, an SeiZleba gamosadegi mxolod
specifiuri bazrebisTvis iyos. amave dros, zogi produqti SeiZleba ufro
mimzidveli iyos saerTaSoriso bazrebisTvis. sanam saerTaSoriso bazrebze
Tqveni fulis da drois investirebas ganaxorcielebT, dausviT sakuTar
Tavs qvemoT mocemuli kiTxvebi. Tu am kiTxvebze Tqveni pasuxi dadebiTia,
maSin Tqveni miznis misaxwevaT swor gzaze dgaxarT.

aris Tu ara Tqveni biznesi msoflioSi mimdinare tendencie- საექსპორტოდ მზად

dafuZnebuli Sida bazarze?
gaqvT Tu ara dajavSnis
meqanizmi saerTaSoriso
bazrebisTvis?
iciT Tu ara saerTaSoriso
distribuciis
sistemis Sesaxeb?
gaqvT Tu ara informacia
sakomisio
doneebis Sesaxeb?
iciT Tu ara onlain
distribuciis arxebis
Sesaxeb?
iciT Tu ara sad unda
moiZion
momxmareblebma Tqveni
produqtis Sesaxeb
informacia?
gamoikvlieT saerTaSoriso
bazrebi Tqveni
produqtis Sesabamisi bazris
gasarkvevad?
gesmiT Tu ara saerTaSoriso
bazrebis
moTxovnilebebi?
gsurT Tu ara
iTanamSromloT turizmis
erovnul administraciasTan?
biT biznesebis umravlesoba saer- ვარ/არ ვარ
TaSoriso bazarze mxolod Sida (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
bazarze dafuZnebis Semdeg Sedis
Tqven unda SesTavazoT swrafi საექსპორტოდ მზად
dajavSnis dadastureba el. ფos- ვარ/არ ვარ
tis an veb-gverdis saSualebiT (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
SeiswavleT msoflioSi miRebuli საექსპორტოდ მზად
distribuciis sistemis moTamaSe- ვარ/არ ვარ
ebis funqciebi da gaecaniT saqar- (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
TveloSi arsebul suraTs
Tqven unda gaiTvaliswinoT sako- საექსპორტოდ მზად
misios odenoba SuamavlebisTvis ვარ/არ ვარ
(მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
gaiazreT rogor unda gaavrce- საექსპორტოდ მზად
loT Tqveni produqti onlain ვარ/არ ვარ
reJimSi (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
gaecaniT momxmareblis mier gene- საექსპორტოდ მზად
rirebul samogzauro veb-gverde- ვარ/არ ვარ
bs da SeiswavleT misi gavlena (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
momxmarebelze produqtis
arCevisas
gamoiyeneT GNTA-is kvlevis resu- საექსპორტოდ მზად
rsebi, rom SeiswavloT saqarTve- ვარ/არ ვარ
loSi saerTaSoriso mogzaurebis (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
mniSvnelovani bazrebi
gaiTvaliswineT saerTaSoriso საექსპორტოდ მზად
mogzaurebis samogzauro stili, ვარ/არ ვარ
motivacia, ena da kulturuli (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)
gansxvavebebi
am organizacias SeuZlia Tanam- საექსპორტოდ მზად
Sromlobis SemoTavazeba bevr ვარ/არ ვარ
sferoSi (მხოლოდ პატიოსანი პასუხი)

199
romelia saerTaSoriso mogzaurebis ZiriTadi bazrebi saqarTveloSi?
saqarTveloSi saerTaSoriso mogzaurebis ZiriTad bazars mezobeli
qveynebi warmoadgens. 2014 wels maTze mTliani Semosvlebis 88% modioda.
aqedan, TurqeTze 26%, somxeTze 24%, azerbaijanze 23%, ruseTze ki 15%.
vizitorebis warmomavloba rig faqtorebze axdens gavlenas, maT Sorisaa:
• vizitis xangrZlivoba;
• danaxarjebi, sakvebi, sayidlebis rodenoba;
• aqtivoba da monaxulebuli RirsSesaniSnaoba;
• saqarTveloSi monaxulebuli adgilebi;
• ganTavsebis saSualebebis tipi da turebi.

swrafi bmulebi:
saqarTvelos ZiriTadi bazrebi
www.gnta.ge/statistics

ra aris saqarTveloSi Camosvlis motivacia?

adamianebi gansxvavebuli gamocdilebebis misaRebad mogzauroben da
am gadawyvetilebaze bevr faqtors aqvs gavlena, maT Soris: asaks,
kulturul identobas, wina mogzaurobis gamocdilebas da dasvenebisTvis
gankuTvnil dros. mniSvnelovania mimdinare politikuri, garemo Tu
ekonomikuri faqtorebi. dasvenebis dagegmvis mTavari motivacia aseve
moqmedebs turistis mier destinaciis SerCevaze. magaliTad, ruseTidan
Taflobis Tveze Camosul wyvils germaneli zurgCanTiT mogzaurisgan
gansxvavebuli moTxovnebi eqneba.
mgzavrobis dagegmvisas, mogzauri iseT destinacias irCevs, sadac misi
survilis Sesabamis gamocdilebas miiRebs. es gamocdileba dafuZnebulia
turistul produqtebze. miuxedavad imisa, rom turistuli produqti
turistuli gamocdilebis mniSvnelovani nawilia, is mainc ar aris
destinaciis monaxulebis mTavari mizezi.

mniSvnelovani:
- gamoikvlieT saerTaSoriso bazrebi da segmentebi, SeqmeniT Sesabamisi
produqti;
- SeecadeT aiTvisoT konkretuli miznobrivi bazrebi. nu ecdebiT
mraval bazarze da adamianTa jgufze orientacias, aman SeiZleba
saboloo jamSi yvelas ukmayofileba gamoiwvios;
- imuSaveT am sferoSi partniorebTan erTad Tqveni destinaciis an
regionis cnobadobis asamaRleblad.

grZel da mokle distanciaze mogzaurebi

turistebis aRqmaze mraval faqtors aqvs gavlena, maT Soris
mniSvnelovania: informacia destinaciaze, manZili romelic saWiroa
lokaciamde misaRwevad, media dafarva, reklama, maTTvis gankuTvnili
dasvenebis dro da vizitis sixSire (viziti pirvelia Tu ganmeorebiTi).

200
 mokle distanciis mogzaurebisTvis (mag. Mezobeli qveynebi)
saqarTvelo sakmaod martivad xelmisawvdomi qveyanaa. TurqeTidan
saqarTvelos teritoriaze Semosvla piradobis mowmobis safuZvelzea
SesaZlebeli, xolo danarCeni mezobeli qveynebidan mxolod pasportis
wardgenis SemTxvevaSi. mokle distanciis vizitorebi ufro xSirad
mogzauroben saqarTveloSi da SedarebiT mcire droiT Cerdebian qveyanaSi.
xSir mgzavrobasTan erTad isini gamocdilebasac iZenen, amitom am
kategorias ufro damoukideblad SeuZlia mogzaurobis dagegmva da meti
codna gaaCnia saqarTvelos RirsSesaniSnaobebis Sesaxeb. grZeli
distanciis bazrebisTvis (mag. Evropa da amerikis SeerTebuli Statebi)
saqarTveloSi viziti ufro met Zalisxmevas, fuls da dros moiTxovs.
Bevrad ufro rTulia maTTvis qveyanaSi usafrTxo mgzavrobis dagegmva da
SesaZloa Camosvlamde isini saqarTvelos, rogorc cxovrebaSi erTxel
sanaxav destinacias moiazrebdnen.

ra gavlena aqvs kulturul identobas mogzaurobis Sesaxeb gadawyvetile-

bis miRebaze?
mogzaurobis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas kulturul
identobas mniSvnelovani gavlena aqvs. saerTaSoriso mogzaurebi, rogorc
wesi, erTsa da imave RirsSesaniSnaobebs stumroben, magram isini sruliad
gansxvavebul gamocdilebas iZenen. magaliTad, aziidan vizitorma SeiZleba
moinaxulos sveticxoveli da mis fonze suraTi gadaiRos, xolo amerikeli
dainteresdes misi istoriiT. kulturuli identoba ganapirobebs rogorc
turebsa da aqtivobebze, ise sakvebsa da ganTavsebis saSualebebze
moTxovnas. magaliTad, germanelma vizitorma SeiZleba moiTxovos
arapopularuli destinaciis monaxuleba. amerikelma wyvilma ki
komfortuli sastumros oradgiliani oTaxi dajavSnos.

Tavgadasavlebis maZieblebi
Tavgadasavlebis maZieblebi yvela asakobriv jgufSi, Semosavlis
donesa Tu geografiul adgilebSi gvxdeba. fsiqologiurma kvlevam aCvena,
ras fiqroben da grZnoben am stilis mogzaurebi maTi mogzaurobis
dagegmvisas. maTze naklebi efeqti aqvs iseT tradiciul barierebs,
rogoricaa: grZel distanciaze mogzauroba, drois problemebi da
danaxarjebi. isini ufro informirebulni da dainteresebulni arian
potenciuri mogzaurobis destinaciebiT da rogorc wesi, grZel
distanciaze mogzaurebis segmentis mTavar kategorias warmoadgenen. es
miznobrivi bazari savaraudod ufro xangrZlivi periodis ganmavlobaSi
gaCerdeba qveyanaSi, daxarjavs met Tanxas da met regions moinaxulebs.
Tavgadasavlebis maZieblebs aqvT garkveuli moTxovnebi:
• auTenturi personaluri gamocdileba;
• Sexvedrebi da urTierTobebis damyareba adgilobrivebTan;
• yoveldRiurobisgan gansxvavebuli gamocdilebis miReba;
• sxvadasxva kulturis da cxovrebis stilis gacnoba da Seswavla;
• cxovrebis wesSi uSualo monawileoba da ara masze dakvirveba;
• auTenturi destinaciis monaxuleba, romelic SeiZleba turistuli
marSrutis nawili arc iyos.
201
saqarTvelos mniSvnelovani gamocdilebebi
saqarTvelos turizmis erovnuli administraciis erTerTi mizania
saqarTvelos Tavgadasavlebis maZieblebisTvis mimzidvel adgilad
gadaqceva, misTvis damaxasiaTebeli mniSvnelovani gamocdilebebis
popularizaciis gziT. saqarTveloSi gaTvaliswinebulia Tavgadasavlebis
maZiebelTa segmentis moTxovnebi. qvemoT mocemuli gamocdilebebi
dafuZnebulia qveyanaSi arsebuli turistuli resursebis Zlier mxareebsa
da mis unikalur Tvisebebze. igi moicavs Semdegs:
• adgilobrivi wes-Cveulebebi - tradiciuli, adgilobrivi wes-Cveulebebis
SeswavlasTan erTad maTi Tanamedrove interpretaciebis gacnoba;
• saqarTvelos buneba da istoriul-kulturuli Zeglebi - gansakuTrebuli
landSaftis da kulturuli Zeglebis aRmoCena da Seswavla;
• sakvebi da Rvino - mravalsaukunovani tradiciis mqone sakvebis da Rvinis
dagemovneba;
• Rvinis kultura - qarTuli Rvinis unikaluri jiSebis da damzadebis
teqnologiis gacnoba sruliad gansxvavebuli qvevris Rvinis CaTvliT;
• saqarTvelos mTavari qalaqebi _ saqarTvelos qalaqebis cxovrebis wesiTa
da kulturiT siamovneba;
• unikaluri stumar-maspinZlobis tradiciebi – regionebis mixedviT
gansxvavebuli stumar-maspinZlobis adaTebi;
• qarTuli folklori da xalxuri cekvebi _ erovnuli simReriTa da
cekvebiT siamovneba.

swrafi bmulebi:
saqarTvelos turizmis erovnuli administraciis oficialuri turistuli
veb-gverdi:
http://georgia.travel/

mogzaurobis rogori tipebi arsebobs?

turistebi SeiZleba davaxasiaToT mogzaurobis sxvadasxva tipis
mixedviT, maT Soris: dasveneba, biznesi, specialuri interesi an ojaxi.
mogzaurobis tips gavlena aqvs maT gadawyvetilebebze turebis,
aqtivobebis, ganTavsebis saSualebebis SerCevisas. am arCevanze aseve efeqti
eqneba turistis asaks, biujets, kulturul identobas da wina mogzaurobis
gamocdilebas. Semdegi cxrili xazs usvams sxvadasxva mogzaurobis stils.
Rogorc yvelaferi turizmis sferoSi, es stilic mudmivad icvleba da
gansazRvreba gansxvavdeba bazrebs Soris.

jgufuri turebi sruliad damoukidebeli mogzaurebi

Suamavlebis (turistuli kompaniebi, onlain
servisi da sxv.) saSualebiT turebis winaswari
Sesyidva
urCevniaT struqturuli marSrutebi
organizebuli da winaswar dajavSnuli turebi
iyeneben Suamavlebis SeTavazebul produqtebs
uyvarT sakuTari mogzaurobis damoukideblad
dagegmva
gegmaven dasvenebis ZiriTad komponentebs
Camosvlamde
xSirad marSrutebs gegmaven Camosvlis Semdeg
mogzaurobis dagegmvisas damokidebulebi arian
sityvier rCevebze, internetze da socialur
mediaze

202
mogzaurebi nawilobrivi paketiT
Camosvlamde gegmaven „paketis ConCxs“, romelic
moicavs mgzavrobis danaxarjebs, transferebs da
ganTavsebis saSualebebs
eZeben konkurentul SeTavazebebs
damatebiTi momsaxurebebis Sesyidva xdeba
mogzaurobis adgilze
zurgCanTiT mogzaurebi
aTeneben minimum erT Rames saojaxo sastumroSi
(hostelSi, sastumro saxlSi, kotejSi da sxv.)
maTi mogzaurobis dros
tradiciulad es segmenti moicavs 18-25 wlis
mogzaurebs, Tumca 30 wels gadacilebulebic
xSirad gvxdeba
urCevniaT arastruqturuli da damoukidebeli
mogzauroba
Zalian damokidebulebi arian internetze da
socialur mediaze informaciis kuTxiT
biznes mogzaurebi
moicavs konferenciis delegatebis an
individualur biznes mgzavrobebs
xSirad moicavs turebs, romlebic konferenciis
win an mis Semdeg xorcieldeba
rogorc wesi, biznes mogzaurebis mier gaweuli
danaxarji sakmaod maRalia
Ro
megobrebis da naTesavebis monaxuleba
aRniSnaven megobrebis da naTesavebis
monaxulebas,
rogorc mogzaurobis pirvelad mizans
xSirad ojaxis sacxovrebeli adgilis garda
sxva destinaciebisakenac mogzauroben
mogzaurobis dasagegmad rCevebs saqarTveloSi
mcxovrebi megobrebis da naTesavebisgan iReben
ganaTlebis mizniT mogzaurebi
moicavs mokle kursebis monawileebs,
grZelvadian universitetis studentebs, skolis
eqskursiebs da gacvliT programebs
ganaTlebis garda interesdebian mogzaurobis
sxva tipebiTac
hyavT ojaxebi, romlebmac SeiZleba imogzauron
saqarTveloSi maTi swavlis periodSi
sxva interesebis mqone mogzaurebi
mogzauroben specialuri mizniT, rogoricaa:
agroturizmi, janmrTeloba da frinvelebze
dakvirveba
javSnian profesionali agentebis saSualebiT,
romlebsac SeuZliaT specialuri turebis
organizeba
Seisyidian gamzadebul turebs
Semosavali maRalia, xolo am tipis turistebis
raodenoba xSirad sakmaod mcire

msoflio samomxmareblo tendenciebi

• momxmareblebi informaciis moZiebas da adgilebis dajavSnas internetis
saSualebiT axorcieleben. mcirdeba winaswari dajavSnis periodi. isini
koncentracias axdenen ukanaskneli wuTis SeTavazebaze. ZiriTadad
aqcents TviTmfrinavis bileTebze akeTeben;
• momxmareblebi sasurvel marSrutebs onlain javSnian, Tumca grZeli
distanciis bazrebisTvis turistuli agenti riskis Semcirebis karg
saSualebad iTvleba;
• teqnologiebis ganviTarebis Sedegad, (mag. `Iphone~, `Ipad~ da sxv.)
momxmareblebs nebismier dros SeuZliaT daaTvalieron:
- frenebis ganrigi;
- rukebi;
- virtualurad oTaxebi da lokaciebi;
- socialuri mediis saitebi.

momxmareblis mier internet resursebis gamoyenebis Taviseburebebi

interneti momxmareblebs mniSvnelovani informaciis miRebis da
srulyofili mogzaurobis dagegmvis saSualebas aZlevs. mogzaurebs
momxmareblis mier generirebuli kontentis2 (User Generated Content)
saitebis da blogebis saSualebiT SeuZliaT mravalferovani informaciis
miReba da mogzaurobis dagegmva. amJamad, bevri momxmarebeli sakuTari
mogzaurobis gadawyvetilebas momxmareblebis onlain reitingebze afuZnebs.

203
 momxmareblebi esaubrebian erTmaneTs internetSi, romelic did
auditoriaze swrafi wvdomis saSualebaa. sityvieri rCevebi informaciis
sando wyaroa mogzaurebisTvis. qvemoT mocemuli saitebi gamoiyeneba
mogzaurobis Sesaxeb informaciis, rogorc gadasamowmeblad, aseve
megobrebis da ojaxis wevrebis informirebisTvis. internetis saSualebiT
ganxorcielebul saubrebs personaluri rekomendaciebis saxe aqvs.
internetis gamoyenebiT momxmareblebis mier informaciis gavrcelebas
SeiZleba ufro didi efeqti hqondes, vidre marketingul kampanias.
Sedegad, oficialuri saitebis roli mcirdeba da adgils uTmobs
forumebs da sxva momxmareblis mier generirebuli kontentis (User Generated
Content) saitebs.

mniSvnelovani:
internetma gazarda sityvieri rCevebis roli da momxmareblebs
sakuTari azris gamoxatvis saSualeba misca.

qvemoT mocemulia mogzaurebs Soris popularuli saitebi:

- VirtualTourist www.virtualtourist.com
- Tripadvisor www.tripadvisor.com
- Viator www.viator.com
- Adventure Finder www.adventurefinder.com
- World66 www.world66.com
- Wikitravel www.wikitravel.org
- WAYN www.wayn.com
- Airbnb https://www.airbnb.com
- Hostelworld www.hostelworld.com
- IgoUgo www.igougo.com
- Expedia www.expedia.com
- Bookings www.booking.com

saitebi, romlebmac SeiZleba mogzauroba moicvas:

- YouTube www.youtube.com
- Facebook www.facebook.com
- Twitter www.twitter.com
- Vimeo www.vimeo.com
- Flickr www.flickr.com
- Pinterest www.pinterest.com
- Instagram www.instagram.com
- Google Plus www.plus.google.com
- Foursquare www.foursquare.com
- Yelp www.yelp.com
- Urbanspoon www.urbanspoon.com

ra efeqti SeiZleba hqondes Tanamedrove cifrul tendenciebs Tqvens

biznesze?

204
 saWiroa Semdegi rekomendaciebis gaTvaliswineba:
• darwmundiT, rom potenciuri momxmarebeli Tqvens moZebnas internetis
saSualebiT SeZlebs;
• maqsimalurad gaamartiveT TqvenTan dakavSirebis da dajavSnis
procedura;
• waaxaliseT momxmareblebi, rom gaaziaron Tqveni produqtis fotoebi
sxvadasxva saitebis meSveobiT. gamoikvlieT, Tu ra informacias
avrceleben isini Tqvens Sesaxeb internet sivrceSi.

mniSvnelovani:
gamoiyeneT google Setyobineba www.google.com/alerts da
www.socialmention.com Tqvens biznesze gamoxmaurebis onlain
monitoringisTvis.

turizmis industriis tendenciebi

rogorc turizmis industriis erT-erTma mimwodebelma unda
gaaanalizoT ra tendenciebia seqtorSi da ra gavlenas axdens Tqvens
biznesze.
qvemoT mocemulia ramdenime ZiriTadi tendencia, romelic msoflio
turizmis industriaSi ikveTeba:
• onlain distribucia anacvlebs tradiciul sadistribucio sistemas;
• momxmareblebi sul ufro xSirad iyeneben onlain servisebs maTi
mogzaurobis yvela etapis dasagegmad;
• sacalo gayidvebis agentebi konsolidacias axdenen ufro did
konsorciumebSi, rom gazardon maTi gayidvebis da marketingis Zala;
• SeiniSneba gadasvla interesze orientirebul, maRal xarjian
marSrutebze;
• xorcieldeba dabalbiujetiani aviagadamzidavebis Semosvla bazarze.

sagadasaxado SeRavaTebi
saqarTveloSi turizmis xelSewyobis mizniT Semdegi sagadasaxado
SeRavaTebi arsebobs:

turoperatorebisTvis:
• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 168-e muxlis me-4 nawilis „J“
qvepunqtis Sesabamisad, saqarTvelos teritoriaze turistuli
momsaxurebis paketis miwodeba Tavisufldeba dRg-sgan CaTvlis
uflebiT, Tu:
1. xdeba turistul obieqtebSi ucxoeli turistebis organizebuli
Semoyvana;
2. turoperatoris paketi moicavs minimum sam momsaxurebas (mag. transfers,
sastumros da eqskursias).

turistuli sawarmosTvis3:

205
• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 168-e muxlis me-4 nawilis „R“
qvepunqtis Sesabamisad, dRg-isgan CaTvlis uflebiT Tavisufldeba
turistuli sawarmos mier sastumros aqtivebis an maTi nawilis sxva
pirisaTvis miwodeba am qonebis ukan miRebis mizniT. aris SemTxvevebi,
roca turistuli sawarmo aqtivebs an maT nawils yidis ukan dabrunebis
gareSe. aseT SemTxvevaSi Tu sastumros aqtivebis mesakuTre ori wlis
ganmavlobaSi gaaformebs sasyidlian xelSekrulebas da turistul
sawarmos operirebisTvis gadascems sastumros oTaxs, maSin es operaciac
gaTavisufldeba dRg-sgan CaTvlis uflebiT da moxdeba dasabegri
operaciis koreqtireba.
• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 99-e muxlis pirveli nawilis „S“
qvepunqtis Sesabamisad, mogebis gadasaxadisgan Tavisufldeba turistuli
sawarmos mier saxelmwifosgan usasyidlod saqonlis miwodebis an/da
momsaxurebis gawevis Sedegad miRebuli sargebeli (mag. turistuli
sawarmosTvis turizmis erovnuli administraciis mier usasyidlod
turistuli bukletebis gadacema da treningis Catareba).
• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 99-e muxlis pirveli nawilis „C“
qvepunqtis, 82-e muxlis pirveli nawilis „j“ qvepunqtis da 168 muxlis me-
4 nawilis „y“ qvepunqtis Sesabamisad, turistuli sawarmos mier (an/da mis
mier xelSekrulebis safuZvelze sastumros funqcionirebisTvis/
operirebisTvis mowveuli piris/pirebis mier) sastumros nomris
mesakuTrisTvis kalendaruli wlis ganmavlobaSi ara umetes 60 dRis
vadiT momsaxurebis (sastumroSi cxovrebis) usasyidlod gawevisTvis:

1. mogebis gadasaxadisagan Tavisufldeba am periodis manZilze sastumroSi

cxovrebis Sedegad sastumros nomris mesakuTris mier miRebuli
sargebeli da turistuli sawarmos mier usasyidlod gaweuli
momsaxurebis Sedegad warmoSobili Semosavali.

2. saSemosavlo gadasaxadisgan Tavisufldeba sastumro nomris mesakuTris

mier am periodSi sastumroSi cxovrebis Sedegad miRebuli sargebeli.

3. dRg-sgan Tavisufldeba turistuli sawarmo, romelic mocemul periodSi

sastumros nomris mesakuTres usasyidlod awvdis momsaxurebas.

• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 133’’ muxlis pirveli da meore

nawilis Sesabamisad turistuli sawarmos mier fizikur pirze Sesabamisi
xelSekrulebis safuZvelze gacemuli anazRaureba ibegreba gadaxdis
wyarosTan gadasaxdeli Tanxis 5%-ani ganakveTiT. am SemTxvevaSi
fizikuri piris mier miRebuli Semosavali, romelic daibegreba gadaxdis
wyarosTan, ar CaiTvleba mimRebi piris erTobliv SemosavalSi da
Semdgom ar daibegreba.

maRalmTiani regionebisTvis (amoqmeddeba 2016 wlis 1 ianvridan)4:

• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 82-e muxlis pirveli nawilis „h3“
qvepunqtis Sesabamisad, saSemosavlo gadasaxadiT dabegvrisagan
Tavisufldeba maRalmTiani dasaxlebis sawarmos statusis mqone mewarme
fizikuri piris mier maRalmTiani dasaxlebis sawarmos statusis
farglebSi ganxorcielebuli saqmianobiT statusis miniWebidan 10

206
 kalendaruli wlis ganmavlobaSi (statusis miniWebis kalendaruli wlis
CaTvliT) miRebuli Semosavali;
• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 82-e muxlis meore nawilis „g“
qvepunqtis Sesabamisad, saSemosavlo gadasaxadiT ar ibegreba maRalmTian
dasaxlebaSi mudmivad mcxovrebi piris statusis mqone piris mier amave
maRalmTian dasaxlebaSi saqmianobiT kalendaruli wlis ganmavlobaSi
miRebuli 6000 laramde dasabegri Semosavali, garda sabiujeto
organizaciidan xelfasis saxiT miRebuli Semosavlisa;
• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 99-e muxlis pirveli nawilis „w“
qvepunqtis Sesabamisad, mogebis gadasaxadiT dabegvrisagan Tavisufldeba
maRalmTiani dasaxlebis sawarmos mier amave maRalmTian dasaxlebaSi
saqmianobiT, Sesabamisi statusis miniWebidan 10 kalendaruli wlis
ganmavlobaSi (statusis miniWebis kalendaruli wlis CaTvliT), miRebuli
mogeba;
• saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 206-e muxlis pirveli nawilis „q“ da
„h6“ qvepunqtebis Sesabamisad, qonebis gadasaxadisagan gaTavisuflebulia
maRalmTian dasaxlebaSi mudmivad mcxovrebi piris statusis mqone piris
sakuTrebaSi arsebuli, amave maRalmTiani dasaxlebis teritoriaze
mdebare miwis nakveTi; aseve maRalmTiani dasaxlebis sawarmos sa
kuTrebaSi arsebuli, amave maRalmTiani dasaxlebis teritoriaze mdebare
qoneba – Sesabamisi statusis miniWebidan 10 kalendaruli wlis
ganmavlobaSi (statusis miniWebis kalendaruli wlis CaTvliT).

swrafi bmulebi:
sagadasaxado kodeqsi (muxli 26, 82, 99, 133, 168, 206)
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1043717

saqarTvelos kanoni „maRalmTiani regionebis ganviTarebis Sesaxeb“

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2924386

investiciebi
garkveuli SeRavaTebiT sargebloben is pirebic, romlebic turizmis
biznesSi axdenen Tanxebis investirebas. turizmis sferoSi saxelmwifos
iniciativebs Soris aRsaniSnavia sastumroebSi investirebis iniciativa,
romelic investorebs Semdegi pirobebiT sargeblobis uflebas aZlevs:
• kerZo sakuTrebis xelmisawvdomoba privatizaciis saSualebiT;
• privatizebuli qonebis Sesyidva pirdapiri Sesyidvis saSualebiT;
• mniSvnelovani fasdaklebebi privatizirebul qonebaze;
• xelsayreli pirobebi Tbilissa da regionul centrebSi
investirebisaTvis.
aRniSnuli SeRavaTebiT sargebloba investors SeuZlia Sesabamisi
proeqtis wardgenis SemTxvevaSi. Investor proeqts ekonomikur sabWos
warudgens, romelic afasebs mas sxvadasxva maxasiaTeblis mixedviT, esenia:
dasaqmebis xelSewyoba, proeqtis realizaciis SesaZlebloba, proeqtis
finansuri mdgradoba da perspeqtiuloba. Saboloo gadawyvetilebis miReba
ki xdeba mTavrobis sxdomaze. dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi xdeba
investorisTvis zemoT CamoTvlili privilegiebis miniWeba garkveuli
sainvesticio valdebulebis safuZvelze.

207
 aRniSnuli iniciativis garda sastumros biznesSi investiciebis
waxalisebisTvis Seiqmna Tavisufali turistuli zonebi. Tavisufali
turistuli zonebi funqcionirebs qobuleTSi, anakliasa da ganmuxurSi da
investorebs sTavazobs mTel rig SeRavaTebs.
investorebi, romlebic ganaxorcieleben sastumros mSeneblobaSi erT
milion larze met investicias, SesaZlebloba aqvT miiRon Semdegi
SeRavaTebi:
• ufaso miwa (simbolur fasad erT larad);
• sastumros ufaso proeqti;
• kazinos ufaso licenzia 100 oTaxze meti tevadobis sastumros
mSeneblobisas;
• mogebisa da qonebis gadasaxadisgan gaTavisufleba 15 wlis ganmavlobaSi;
• mSeneblobis nebarTvis mosakreblis gadaxdis valdebulebisgan
gaTavisufleba;
• teritoriis sainJinro komunaluri qselebiTa da saTanado gare
infrastruqturiT uzrunvelyofa;
• sastumrosTvis saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili gansakuTrebuli
mniSvnelobis obieqtis statusis miniWeba da mSeneblobis nebarTvis
gamartivebuli wesiT miReba.
garda amisa, bazarze Sesvla SesaZlebelia ara mxolod rogorc
sastumros mflobelis, aseve sastumros operatoris saxiTac. magaliTad,
bevri qarTuli sastumro dainteresebulia saerTaSoriso operatorebTan
TanamSromlobiT, rac saSualebas miscems maT gazardon miRebuli
Semosavali da datvirTvis koeficientis maCveneblebi.
saqarTvelos sapartnioro fondTan TanamSromlobiT SesaZlebelia
investiciebis ganxorcieleba sastumros biznesSi. fondi kerZo investorebs
sTavazobs Tanadafinansebas da Tanamonawileobas. fondi uflebamosilia
miiRos monawileoba kapitalSi da aseve gasces subordinirebuli/upiratesi
sesxebi. sapartnioro fondis CarTuloba sastumro da uZravi qonebis
infrastruqturaSi Semoifargleba komerciulad sicocxlisunariani
sqemebiT, romlebic xels Seuwyoben regionul ganviTarebasa da dasaqmebas.
sapartnioro fondis TanamonawileobiT ukve ganxorcielda ramdenime
warmatebuli proeqti:
• sastumro „roial batoni“ yvarelSi (dasrulebuli);
• sastumro “Gino wellness Spa” (dasrulebuli);
• sastumro „redisoni“ winandalSi (mimdinare);
• sastumro „Rixos Borjomi” da mineraluri wylebis kurorti likanSi
(mimdinare);
• dasasvenebeli kompleqsi sairmeSi (mimdinare).

swrafi bmulebi:
sapartnioro fondi
http://www.fund.ge/

saqarTvelos kanoni Tavisufali turistuli zonebis ganviTarebis

xelSewyobis Sesaxeb
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1073482
208
erovnuli sainvesticio saagento
http://www.investingeorgia.org/

3 sagadasaxado kodeqsSi amJamad warmodgenili turistuli sawarmos ganmarteba xSirad

orazrovnebas iwvevs. es ganmarteba Tavisi SinaarsiT yvelaze axlos dgas sazRvargareT
damkvidrebul sastumros tipTan, “part otel”-Tan, romelic moicavs sacxovrebeli tipis
damoukidebel oTaxebs, romelSic aris samzareulo da yvela saWiro piroba
dasvenebisTvis da aseve SesaZlebelia sastumros momsaxurebebiT sargebloba. Turistuli
sawarmos ganmarteba da Tu ra pirobebs unda akmayofilebdes is SegiZliT ixiloT
saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 261 muxlSi.
4 maRalmTiani regioni (maRalmTiani dasaxleba) aris saqarTvelos organuli kanonis
„adgilobrivi TviTmmarTvelobis kodeqsi“-s me-4 muxlis pirveli punqtiT
gaTvaliswinebuli dasaxleba, romelic Setanilia saqarTvelos mTavrobis mier
damtkicebul maRamlTian dasaxlebaTa nusxaSi.

turoperatorebis paketi
turistuli paketi aerTianebs sxvadasxva turistul produqts da
amitom saWiroa kontraqtebis gaformeba ZiriTadi turistuli produqtebis
mflobelebTan. tradiciulad turistuli paketi moicavs transfers,
ganTavsebas, kvebas, eqskursias (kvebiT an kvebis gareSe), gidis momsaxurebas
da gasarTob programas. Turistis saerTaSoriso transportiT
uzrunvelyofas xSir SemTxvevaSi ucxouri turistuli kompania
axorcielebs.
transferi gulisxmobs turistebis transportiT uzrunvelyofas
aeroportidan ganTavsebis obieqtebamde da piriqiT. satransporto
saSualebis arCevani damokidebulia turistebis raodenobasa da gasavlel
manZilze.
ganTavsebis obieqtebi mniSvnelovan rols asruleben turistuli
paketis Seqmnisas. Cveulebriv sastumroebi Semomyvan turoperatorebs
momsaxurebas arsebul fasze saSualod 10%-iT naklebad sTavazoben, radgan
Semomyvani turoperatorebi maT stabiluri turistuli nakadiT
uzrunvelyofen. xSir SemTxvevaSi sastumrosTan kavSiris damyarebas
ucxouri turoperatori axorcielebs da Semomyvan turoperators uwevs
mxolod danarCeni momsaxurebebis uzrunvelyofa.
kvebis TvalsazrisiT ZiriTadi moTxovna erovnul kerZebzea, Tumca
rig SemTxvevebSi sxva tipis samzareulosac iTxoven. amitom, saWiroa
kontaqtebis damyareba rogorc qarTuli samzareulos mqone restornebTan,
aseve sxva tipis kvebis obieqtebTanac.
eqskursiebic gansxvavdeba turizmis tipebis mixedviT da SeiZleba
gulisxmobdes sxadasxva lokaciisa Tu regionis CarTvas paketSi.
magaliTad, saTavgadasavlo mizniT Camosulma vizitorma SeiZleba
moiTxovos mravali regionis monaxuleba da mravalferovani gamocdilebis
miReba, konferenciebze dasaswrebad Camosulma vizitorma ki mokle
eqskursia. biznes turizmiT mogzaurebi aseve xSirad iTxoven sxvadasxva
kulturuli RonisZiebebis organizebas.

209
 turistul paketSi mniSvnelovani adgili uWiravs gasarTob
programas. igi SeiZleba moicavdes muzeumebis, botanikuri baRebis
monaxulebas, maranSi Rvinis dagemovnebas da a.S. saWiroa arsebuli
obieqtebis monacemTa bazebis qona aramarto im regionisTvis, sadac
Semomyvani turoperatori funqcionirebs, aramed sxva regionebisTvisac.
samizne bazrebze promouSenis mizniT saqarTveloSi arsebuli
Semomyvani turoperatorebi ucxoel partniorebs da maTi saSualebiT
momxmareblebs sTavazoben sxvadasxva tipis (mag. kulturuli,
saTavgadasavlo an eko-turebi) ukve gamzadebul paketebs, romelic xSir
SemTxvevaSi icvleba an emateba axali momsaxurebebi. saqarTveloSi
turistuli paketi ZiriTadad emsaxureba qveyanaSi arsebuli turistuli
produqtebis da gamocdilebebis popularizacias da qveyanaze zogadi
warmodgenis Seqmnas. konkretuli momsaxurebebi ki Semdgom turistebis
moTxovnebis mixedviT emateba da fasic Sesabamisad icvleba. situacia
gansxvavebulia sxva qveynebis turistuli paketebis SemTxvevaSi (mag.
TurqeTi), romlebic ukve didi xania damkvidrebulni arian bazarze. isini
sTavazoben winaswar gansazRvrul momsaxurebebs da paketi iSviaTad
ganicdis cvlilebas.
ZiriTadi rCevebi Semomyvan turoperatorebs partniorebTan
urTierTobisas:
• daamyareT grZelvadiani kontaqtebi im turistuli produqtebis
mflobelebTan, romlis momsaxurebasac maRali intensivobiT iyenebT;
• uzrunvelyaviT sxva momsaxurebebis mimwodeblebis kontaqtebis siis
formireba saWiroebis SemTxvevaSi maTi produqtebis turistul paketSi
asaxvis mizniT;
• gqondeT mudmivi informacia specifikuri turistuli produqtebis Sesaxeb
(mag. turistebma SeiZleba moiTxovon kateriT an patara TviTmfrinaviT
eqskursia). gaiTvaliswineT turistebis moTxovnebi paketis formirebisas;
• ar SeTavazoT momxmarebels sastumros momsaxureba am ukanasknelis mier
dadgenilze maRal fasad;
• kontaqtebis damyarebisas ar SemoifargloT mxolod erTi regioniT,
radgan SeiZleba saqmiani urTierToba daamyaroT regionuli tipis
turizmiT mogzaurebTan da maT moiTxovon regionuli turebis mowyoba.

dajavSnis programebis mniSvneloba

turoperatorebisTvis dajavSnis programebi muSaobis erT-erT
mniSvnelovan nawils warmoadgens. programa, misi mravalfunqciurobidan
gamomdinare, turoperatorebisTvis fulis nakadis stabilurobas
ganapirobebs da Semosavlebis diferencirebis kargi saSualebaa. maTi
saSualebiT kompaniebs sasurveli turistuli produqtis msoflio
masStabiT dajavSna SeuZliaT. am tipis programebs Soris erTi-erTi
yvelaze gavrcelebuli amadeusia.
amadeusis programa aqtiurad gamoiyeneba 195 qveyanaSi, maT Soris
saqarTveloSic. programaSi sxva turistul produqtebTan erTad CarTulia
693 aviakompania, 206 turoperatori da daxloebiT 87,000 ganTavsebis
saSualeba.
misi saSualebiT SesaZlebelia:
210
• sastumroebis da aviabileTebis dajavSna;
• samogzauro marSrutis Sedgena;
• transportirebis sxva saSualebebis dajavSna.
amadeusis saerTaSoriso qseli realur droSi turistuli produqtis
arCevanis mravalferovnebas uzrunvelyofs (sasurveli produqtis fasis,
droisa da adgilmdebareobis kuTxiT). programis moxmarebis SemTxvevaSi
turoperators klientis davalebiT turistuli produqtis dajavSnidan
garkveuli procenti ericxeba.

fasi
turistuli produqtis fasi aris momxmareblis danaxarji
distribuciis qselis sxvadasxva etapze. is moicavs Tqvengan produqtis
yidvisas gaweul xarjs, SuamavlebisTvis SeTavazebul sakomisios, wminda
ganakveTebs da ganakveTebs bavSvebisa da studentebisTvis. aRniSnuli aseve
moicavs dajavSnis pirobebsa da wesebs. warmatebis misaRwevad produqti
bazarze Tanmimdevrulad, zustad da konkurentulad unda iyos
Sefasebuli. amisaTvis saWiroa danaxarjis TiToeuli komponentis naTeli
codna, maT Soris sakomisios misi mTlian fasze efeqtis CaTvliT. fasis
sworad gansazRvra umTavresi moTxovnaa warmatebisTvis.
fasis dadebisas Semdegi principebis gaTvaliswinebaa saWiro:
• konkurentis faswarmoqmnis meqanizmi;
• fasi, romlis gadasaxdeladac Tqveni samizne bazari mzad aris;
• distribuciis xarji (sakomisioebi), romelic mTlian fasSia Sesuli;
• fiqsirebuli da cvalebadi xarji;
• sezonuroba;
• mogebis marJa.

ra tipis ganakveTebi arsebobs?

turizmis distribuciis sistemis saSualebiT produqtis gayidvisTvis
aucilebelia sakomisioebis fasis struqturaSi asaxva. sakomisio aris
gadasaxadi, romelsac Suamavals uxdiT produqtis realizaciisTvis.
aRniSnuli warmoadgens maT Semosavals, maT mier gaweuli momsaxurebisa da
operaciebisTvis. distribuciis sistemis TiToeuli done gansxvavebul
sakomisios iRebs. Tu produqtis fasi ar iTvaliswinebs sxvadasxva saxis
sakomisios, rTuli iqneba misi saerTaSoriso bazarze gatana Suamavlebis
daxmarebiT.

mniSvnelovani:
- Suamavlebi uzrunvelyofen distribucias, romelsac damoukideblad
ver ganaxorcielebT.
- sakomisios gadaxda, produqtis realizaciis Semdeg, mxolod erTxel
xdeba.

turizmis distribuciis sistemasTan muSaobisas, saWiroa gaigoT

gansxvaveba wminda da mTlian (sacalo) ganakveTebs Soris da gansazRvroT

211
swori ganakveTebi distribuciis TiToeul doneze. mniSvnelovania naTlad
iyos gansazRvruli mTliania ganakveTi Tu wminda.
mTliani ganakveTi = wminda ganakveTi + Suamavlis sakomisio
produqtis mTliani an sacalo ganakveTi aris Tanxa, romelsac
momxmarebeli ixdis da is yvela sadistribucio arxTan Tavsebadi unda
iyos. magaliTad, momxmarebeli unda ixdides erTi da igive fass, roca is
javSnis pirdapir, saerTaSoriso turistuli agentis Tu internetis
saSualebiT. momxmarebeli ar iyidis Suamavlisgan winaswar, Tu icis, rom
Tqvengan Semcirebul fasad Sesyidva SeuZlia. agentebi ar moaxdenen Tqveni
produqtis promouSens da bazarze gatanas, Tu ecodinebaT, rom
momxmarebeli maTgan ar iyidis.
wminda ganakveTi= mTliani ganakveTi - Suamavlis sakomisio.
wminda ganakveTebi Suamavlebs miewodebaT da momxmareblisTvis
miwodebamde fasnamatis gansazRvra xdeba, romlis saSualebiT xarjebi da
sakomisioebi ifareba.
Tqvenma wminda ganakveTma unda moicvas yvela xarji da mogebis marJa.

rekomendaciebi fasis dadebisas

• daadeT swori fasi da SeadareT is konkurentebis mier SemoTavazebul
fasebs;
• aageT srulad Sesabamisi ganakveTebis cxrili;
• darwmundiT, rom dadebuli fasi uzrunvelyofs sakmaris momgebianobas da
brunvas;
• CamoayalibeT dajavSnis pirobebi;
• moaxdineT yovelgvari sezonurobis identificireba Tqvens produqtSi
Sesabamisi ganakveTebis cvlilebebiT;
• awarmoeT miwodebuli tarifebis aRricxva, SemdgomSi mis gansaaxleblad;
• ar ecadoT daawesoT sxvadasxva fasi adgilobrivi da ucxoeli
vizitorebisTvis Tu ar aris gansxvaveba SeTavazebebSi.

turoperatorebis faswarmoqmna
turistuli paketis fasma unda asaxos yvela is danaxarji, romlis
gawevac uxdeba turoperators turistuli produqtebis SesaZenad
SemdgomSi maTi paketSi CarTvis mizniT. am Tanxas emateba miznobrivi
bazrisTvis gansazRvruli mogebis marJa. msoflioSi miRebuli praqtikiT,
romelic fasismieri diskriminaciis saxeliT aris cnobili, erTi da igive
paketis fasi SeiZleba gansxvavdebodes samizne bazrebis mixedviT.
magaliTad, turistuli paketi maRalgadaxdisunarian segments SeiZleba
ufro Zvirad SesTavazoT, vidre segments, romelsac dabali Semosavlebi
aqvs. Sesabamisad am bazrebis SemTxvevaSi sxvadasxva mogebis marJa iqneba
gaTvaliswinebuli.
rCevebi turoperatorebs turistuli paketis fasdadebisas:
• faswarmoqmnis procesSi gaiTvaliswineT turistuli produqtebis
SeZenasTan dakavSirebuli yvela danaxarji. amasTan, aris Tu ara

212
 momsaxurebis mimwodebeli dRg-s gadamxdeli da moaxdenT Tu ara dRg-s
CaTvlas;
• gansazRvreT fasebi samizne bazrebis mixedviT;
• gaiTvaliswineT konkurentebis faswarmoqmna;
• fasis dadebis procesSi gaiTvaliswineT yvela turistul produqtze
fasnamatis done. maRali donis kompensacia SesaZlebelia sxva romelime
produqtze fasnamatis dabali donis dawesebiT.
angariSsworebis procesSi gasaTvaliswinebelia uSualod
momxmarebelze yidiT turistul pakets Tu ucxour partnior kompaniaze.
ucxouri partniori kompaniebi Cveulebriv angariSsworebas axdenen
momsaxurebis gawevis Semdeg.

adgili
distribucia aris damakavSirebeli rgoli produqtsa da
momxmarebels Soris. distribuciis strategia mxedvelobaSi iRebs
`adgils~, sadac Tqveni produqti iyideba. gamomgzavrebamde saerTaSoriso
mogzaurebma SeiZleba paketi adgilobrivi turistuli agentisgan SeiZinon,
an sastumroSi Camosvlis Semdeg dajavSnon.
nakleb damoukidebeli mogzaurebi savaraudod ufro metad
mogzauroben tradiciuli sadistribucio arxis saSualebiT. SedarebiT
gamocdili mogzaurebi ki mraval aqtivobas qveyanaSi Camosvlis Semdeg
uweven organizebas. amasTanave ar ugulebelyoT iseTi sadistribucio
wertilebi, rogoricaa: vizitorTa sainformacio centri, sastumros
konsierJi, romelsac potenciuri momxmarebeli SeiZleba daukavSirdes.
savaWro marketinguli strategia unda asaxavdes:
• rogor Seisyidis Tqveni samizne bazari am tipis produqts?
• rogor gaigeben produqtis Sesaxeb?
• rogor moaxdenT produqtis distribucias savaWro wertilebis
saSualebiT?
• ra xarjebTan aris dakavSirebuli?
• dausaxeT Tu ara miznebi Tqveni produqtis distributorebs?
• aqvT Tu ara treningi gavlili Tqveni produqtis gasayidad?
• rogor ukukavSirs elodebiT? ra sixSiriT?
• aqvT Tu ara maT Tqvens pirdapir konkurentebTan kavSiri?
mniSvnelovania akontroloT TiToeuli sadistribucio partnioris
Sedegi, saidan modis SekveTebi da romel partniorebs moaqvT yvelaze meti
Semosavali. es dagexmarebaT optimizireba gaukeToT marketingul
danaxarjebs da SesaZleblobas mogcemT gaamyaroT urTierTobebi kargi
Sedegebis mqone agentebTan da partniorebTan.

promouSeni
produqtis promouSeni moiTxovs samizne bazrisa da masTan misaRwevi
yvelaze efeqtiani gzis codnas.
promouSenisTvis saWiroa Semdegi RonisZiebebi:

213
• reklamireba - beWdva, mauwyebloba, interneti da sxva;
• sazogadoebrivi urTierToba - media relizebi, pres konferenciebi,
interviuebi da prezentaciebi;
• personaluri gayidvebi - savaWro da momxmarebelTa RonisZiebebi,
komerciuli winadadebebi, TanamSromelTa treningebi;
• gayidvebis stimulireba - wamaxalisebeli gayidvebi, romelic moicavs
fasdaklebebs, aqciebs, savaWro warmodgenebs da sxv.
kargi promouSenis strategia unda moicavdes aqtivobebis kombinacias,
romlis daxvewac SesaZlebelia biznesSi gamocdilebis zrdasTan erTad. ar
SegeSindeT axali strategiebis gamocdis, magram darwmundiT, rom maTi
efeqtianobis gazomvas SeZlebT.
imis miuxedavad, Tu romel mastimulirebel aqtivobas gamoiyenebT,
Tqveni marketinguli danaxarjebis monitoring Zalzed mniSvnelovania. es
dagexmarebaT gansazRvroT romeli kampaniebi gaagrZeloT da romeli
maTgani saWiroebs gadaxedvas. amisTvis SegiZliaT martivad kiTxoT
momxmarebels, rogor aRmoaCines Tqveni produqti, rodesac dajavSnis
Sesaxeb dagikavSirdnen.

reklamireba
reklamireba Zviria, gansakuTrebiT saerTaSoriso marketingis
warmoebisas. adgilobriv bazarze misi mniSvneloba didia, Tumca
saerTaSoriso bazarze reklamirebis roli SedarebiT mcirea. es ZiriTadad
gamowveulia savaWro sadistribucio partniorebze damokidebulebiT,
romlebic promouSens saerTaSoriso bazarze axdenen.
imis gageba, Tu rogor iRebs samizne bazari mogzaurobis Sesaxeb
gadawyvetilebas, saSualebas mogcemT airCioT saukeTeso Suamavlebi da
auditoria mTavari gzavnilis misawodeblad. Tu samizne bazari turistul
agentebzea damokidebuli dajavSnis procesSi, ufro efeqtiani iqneba
reklamireba produqtis bukletebSi. Tu is turebis umravlesobas gegmavs
internetis saSualebiT, gamoiyeneT reklama maRali xarisxisa da profilis
mqone veb-gverdze.
Tu Tqven momxmareblis mozidva maTi Camosvlis Semdeg gsurT,
reklamireba turistul megzurSi unda ganaxorcieloT, romelic
mogzaurebs qalaqis sastumroSi miewodebaT.

sazogadoebrivi urTierTobebi
kargi sazogadoebrivi urTierTobebis damyareba erTerTi
xarjTefeqtiani gzaa produqtis da gamocdilebis stimulirebisTvis. amis
misaRwevad ki saWiroa biznesis Sesaxeb informaciis kargi reputaciis mqone
masmediis saSualebiT gavrceleba.
sazogadoebrivi urTierTobebi gansxvavdeba reklamisgan, romlis
drosac proeqtis stimulirebisTvis garkveuli safasuris gadaxda
xorcieldeba. sazogadoebrivi urTierTobebis SemTxvevaSi, informacia
Tqveni biznesis Sesaxeb Jurnal-gazeTebis da beWduri masalis saSualebiT

214
vrceldeba. imis gamo, rom masalebis mopoveba damoukideblad xdeba, amitom
isini SedarebiT sarwmuno wyaros warmoadgenen.
sazogadoebrivi urTierTobebis strategiis dagegmvis procesSi
gamoikvlieT:
• ra tipis informaciis wardgena xdeba maT mier;
• rogor xdeba informaciis wardgena;
• vin aris samizne auditoria, mkiTxveli Tu msmeneli.
warmatebis misaRwevad aucilebelia mediisTvis dasabeWdad
„gamzadebuli masalebis“ miwodeba, romelic waaxalisebs Jurnalists an
gamomcemels daweros Tqvens produqtze. sazogadoebrivi media yovelTvis
eZebs axal, gansxvavebul, sazogadoebrivi interesiTa da emociuri
vizualiT gamorCeul ambebs.

turistuli terminebi
agenti
piri an kompania (Semomyvani turoperatori, biTumad an sacalod movaWre),
romelic yidis Tqvens produqts Tqvens nacvlad.
biznes turizmi
aerTianebs vizitorebs, romlebic mogzauroben yrilobebisTvis,
konferenciebisTvis, seminarebisTvis, vorqSofebisTvis, simpoziumebisTvis,
gamofenebisa da specialuri RonisZiebebisTvis.
gamyvani turizmi
rezidentis mogzauroba Tavisi qveynidan saerTaSoriso destinaciisken.
grZel distanciaze mogzauroba
saerTaSoriso mogzauroba destinaciamde, romlis xangrZlivoba xuT
saaTze metia.
destinacia
turistuli produqtisa da adgilis erToblioba.
distribucia
arxebi an adgilebi, romelTa saSualebiTac momxmarebeli produqts
Seisyidis.
erTdRiani vizitori
vizitori, romlis mogzauroba ar moicavs RamisTevas.
industria
yvela biznesi, romelic CarTulia turizmSi, sadistribucio agentebisa da
produqtis mimwodeblebis CaTvliT.
megobrebis da naTesavebis monaxuleba (VFR)
vizitorebi, romelTa mogzaurobis ZiriTadi mizania megobrebis da
naTesavebis monaxuleba.

215
mokle distanciaze mogzauroba
saerTaSoriso mogzauroba destinaciamde, romlis xangrZlivoba xuT
saaTze naklebia.
onlain distribucia
internetisa da veb-gverdebis gamoyeneba momxmareblamde produqtis
miwodebisa da promouSenisTvis.
operatori
turistuli produqtis mflobeli an menejeri.
saerTaSoriso vizitori
saerTaSoriso mogzauri, romelic mogzaurobs erT welze naklebi
periodiT da mis mizans ar warmoadgens daniSnulebis qveyanaSi dasaqmeba.
saerTaSoriso mogzauri
piri, romelic gadaadgildeba qveynis gareT sxvadasxva mizniTa da
xangrZlivobiT.
sakomisio
gadasaxadi, romelsac uxdian agents produqtis bazarze miwodebisTvis,
distribuciis da gayidvis sanacvlod.
sruliad damoukidebeli mogzaurebi
mogzaurebi, romlebic TviTon gegmaven TavianT mogzaurobas. arsebobs
damoukidebeli mogzaurobis sxvadasxva tipebi: megobrebisa da naTesavebis
monaxuleba, zurgCanTiT mogzauroba da nawilobrivi paketiT mogzauroba.
Semomyvani turizmi
saerTaSoriso turistuli nakadebis Semosvla qveyanaSi. aseve cnobilia
rogorc eqsport-turizmi.
Semomyvani turoperatori (ITO)
damakavSirebeli rgoli turistuli produqtis mflobelebsa da ucxour
turistul kompanias Soris. is qmnis turistul pakets da yidis mas
pirdapir momxmarebelze an ucxour kompaniaze.
Sexvedrisa da waxalisebis mgegmavi
(Meeting and Incentive Planner)
organizebas uwevs Sexvedris, waxalisebis da RonisZiebis yvela aspeqts.
Sida turizmi
rezidenti vizitorebis aqtivoba mocemuli qveynis SigniT.
turisti
vizitori, romlis mogzauroba moicavs RamisTevas.
turizmis distribuciis sistema
damoukidebeli biznesebis globaluri qseli, romelic saSualebas aZlevs
momxmarebels moZebnos da dajavSnos mogzauroba.

216
wamaxalisebeli mogzauroba
wamaxalisebeli mogzauroba aris mgzavroba, romelsac prizis an jildos
saxiT sTavazoben kargi Sedegebis mqone TanamSromlebs an gayidvebis
agentebs.

217
 a) Seadgine turistebis momsaxurebis programis proeqti avtoturze: Tbilisi – gori –
quTaisi - Tbilisi.
- gansazRvreT:
a) mgzavrobis marSruti;
b) momsaxurebis momwodebeli turistuli organizaciebis CamonaTvali;
c) yoveli organizaciisaTvis momsaxurebis mowodebis periodi;
d) eqskursiebisa da RirsSesaniSnaobebis CamonaTvali; turistuli gasvlebisa da
eqskursiebis nusxa;
e) dasasvenebeli RonisZiebebis kompleqsi;
f) marSrutis TiToeul obieqtze yofnis periodi (qronometraJi);
g) mogzaurobaSi monawile turistebis sasurveli(ratom?) raodenoba;
h) gidisa da eqskursiamZRolebis saWiroeba;
i) Sida gadayvanebisaTvis satransporto saSualebebis raodenoba da saxe;
j) sareklamo da sainformacio masalebis forma da raodenoba, aseve im furclebis
raodenoba, romlebic axlavs sagzurs mogzaurobis aRweriT.

 wina paragrafis gavlisas Sesrulebuli momsaxurebis programis proeqtis

safuZvelze, optimalurobis, racionalurobis principebis dacvisa da
Tematuri Sesabamisobis safuZvelze, Seadgine:
- partniorisaTvis, romelic gigzavnis turistebs, momsaxurebis winaswari
programa (momsaxurebaTa nakrebi);
- turistebis momzaxurebis yoveldRiuri gegma, romelic dgeba jgufis
Camosvlis wina dRes;
- sxvadasxva donis (klasis) momsaxurebis programebi (2 mainc).
 SeadgineT turistebis momsaxurebis programa Tbilisis nebismieri
turkompaniis saxeliT:
- kulturul-SemecnebiTi turi q. TbilisSi (3 dRe);
- kongres turi q. TbilisSi (5 dRe);
- sportuli turi q. TbilisSi (5 dRe).

SeniSvna: davaleba Sesrulebuli unda iyos - a) momsaxurebis nakrebisa da

b) momsaxurebis dReebis Sesabamisad.

 gansazRvreT momsaxurebis momwodebelTa sia 2 variantisaTvis:

- samTo turi (mag.: aRmosavleT kavkasionis traverse: omalo-yazbegi);
- kongres turi TbilisSi (erTdRiani samuSao gasvliT borjomSi).
 warmoidgineT, rom amzadebT Tematur turebs TbilisSi. qvemoT CamoTvlili
Tematikis Sesabamisad CamoayalibeT TiToeuli variantisaTvis momsaxurebis
momwodebelTa sia
- Tbilisi – saqarTvelos dedaqalaqi;
- Tbilisi – evraziis sazRvari;
- Tbilisi – poeziis qalaqi.
saerTo pirobebi: turis xangrZlivoba 6/5; jgufis Semadgenloba 20-25 kaci;
sacxovrebeli pirobebi – 2-3 varskvlavi; kveba sastumroSi
(sruli pansioni), gamosamSvidobebeli vaxSami – restorani

218
 (erovnuli samzareulo); erTi saRamo – qarTuli xelovnebis
gacnoba (sad, ra, ratom?)
 iniciativiani turoperatoris pasuxismgebloba
situacia: klientebi, romlebic gaagzavne egvipteSi, dabrundnen pretenziebiT.
Tqveni oficialuri partniorisagan (egvipteli receptiuli
turoperatori) iyides damatebiTi eqskursia `marjnis rifebi~.
mogzaurobisas ara erTi problema warmoiSva:
a) 10 kacian katerze 20 kaci aiyvanes;
b) yvelas mouwia CayvinTva akvalangebiT, Tumca winaswar arvis kiTxes icodnen Tu
ara xmareba an curva saerTod;
c) wyalqveS uyuradReboba iyo. Sedegi: 1 turists ukbina morenam (katerze ar
aRmoCnda gadasatani afTiaqi), xolo erTi daaviwydaT da mxolod 1 saaTis
Semdeg miakiTxes wamosayvanad.
problema: agebs Tu ara receptiuli turoperatori (Tqven) pasuxs am damatebiT
eqskursiaze momxdar faqtebze da rogor ganawildeba saerTod
pasuxismgebloba?

 mocemulia programa (paket-turi): `saqarTvelo – didi abreSumis gzaze~

 mocemulia marSruti: Tbilisi (2 dRe) – gori (1 dRe) – quTaisi (1 dRe) –
axalcixe (2 dRe) – aspinZa (gavliT) – Tbilisi;
 momzadebulia momsaxurebis CamonaTvali: (wina paragrafis davaleba)
- programis xangrZlivoba: 7 dRe / 6 Rame;
- kveba: sruli pansioni;
- ganTavseba: turistuli klasis 2 kacian nomrebSi;
- turis moqmedebis periodi: maisi – noemberi;
- jgufSi turistebis raodenoba: 15 kaci;
- sezonze jgufebis raodenoba: 14 (sul marSrutze 210 kaci)
davaleba: moamzade turis teqnologiuri ruqa da turistul sagzurze
TandarTuli sainformacio furceli; SeavseT es dokumentebi.

taim - auti

1. gameoreba – codnis dedaa!

 rogor formdeba urTierToba momsaxurebis momwodebel partniorebs Soris?
 rogor Tavebs (paragrafebs) Seicavs saxelSekrulebo gegma? razea damokidebuli
turoperatoris saxelSekrulebo gegmis Semadgenloba?
 Seadgine tipiuri drois Skala sazafxulo turoperatoruli programisaTvis. 219

2. SegiZlia Tu ara codnis praqtikaSi gamoyeneba?

 aiReT wina praqtikuli davalebis SesrulebaSi `monawile~ momsaxurebis
erT-erTi momwodebeli (sastumro, satransporto, kvebis da a.S. organizacia)
da Seadgine masTan molaparakebis gegma.

- gaaanalizeT molaparakebis pirobebi, SesaZlo gadawyvetilebebis realiza-

ciis gzebi, Tqveni saqmiani partnioris `poretreti~ am paragrafSi mocemuli
rekomendaciebis safuZvelze.

 iyavi patiosani sakuTar TavTan, saRad Seafase Seni SesaZleblobebi da

winaswar Camoayalibe partnioris SesaZlo mosazrebebi calkeul sakiTxebze

220
 (Seni asaki, gamocdileba, turistul bazarze muSaobis praqtika, zogadi da
profesiuli ganaTleba, finansuri mdgomareoba, imiji da a.S. uamravi
momenti, razec Seni partniori ifiqrebs) da fsiqologiuri midgomis wesebis
(9 wesi) gamoyenebis safuZvelze SeimuSave Seni kontrargumentebi,
romlebiTac daarwmuneb partniors - miiRos Seni winadadeba.

 CaatareT damoukidebeli kvleva turoperatorebis reklamasTan

dakavSirebiT masobrivi informaciis saSualebebSi (SegiZliaT gamoiyenoT
`დისკოვერ გეორგიას~, როგორც უნივერსიტეტის პარტნიორი ტურისტული
ორგანიზაციის, masalebi, internetSi ganTavsebuli informacia garkveuli
imijis mqone qarTuli turistuli organizaciebis Sesaxeb. CamoTvlas
Segnebulad ar vakeTebT, SegiZliaT airCioT nebismieri) – SearCieT ori
sxvadasxva sareklamo gancxadeba da gansazRvreT, reklamis mixedviT,
romelia iniciativiani da romelia receptiuli turoperatori და რატომ?

- ra parametrebiT unda moaxdinoT amis garkveva?

 ipoveT sareklamo winadadebebSi inkluziv-turebi, SeadgineT CamonaTvali
(2-3 mainc) da daaxasiaTeT. moiyvaneT im firmebis magaliTebi, romlebsac
aqvT SekveTili turebi.

- riT gansxvavdeba maTი sareklamo gancxadebebi?

 SeadgineT turoperatoris ZiriTadi funqciebis CamonaTvali

 CaatareT damoukidebeli kvleva turoperatorebis reklamasTan

dakavSirebiT masobrivi informaciis saSualebebSi (SegiZliaT gamoiyenoT
`დისკოვერ გეორგიას~, როგორც უნივერსიტეტის პარტნიორი ტურისტული
ორგანიზაციის, masalebi, internetSi ganTavsebuli informacia garkveuli
imijis mqone qarTuli turistuli organizaciebis Sesaxeb. CamoTvlas
Segnebulad ar vakeTebT, SegiZliaT airCioT nebismieri) – SearCieT ori
sxvadasxva sareklamo gancxadeba da gansazRvreT, reklamis mixedviT,
romelia iniciativiani da romelia receptiuli turoperatori და რატომ?

- ra parametrebiT unda moaxdinoT amis garkveva?

 ipoveT sareklamo winadadebebSi inkluziv-turebi, SeadgineT CamonaTvali
(2-3 mainc) da daaxasiaTeT. moiyvaneT im firmebis magaliTebi, romlebsac
aqvT SekveTili turebi.

- riT gansxvavdeba maTი sareklamo gancxadebebi?

- SeadgineT turoperatoris ZiriTadi funqciebis CamonaTvali

 Seadgine tipiuri xelSekruleba

- satransporto organizaciasTan, romelic emsaxureba Tqvens marSruts `saqarTvelo
– didi abreSumis gzaze~;
- sastumrosTan (`evropa~) romelic iRebs turistebs programaze: `Tbilisi –
saqarTvelos dedaqalaqi~;
- restoranTan, sadac ewyoba pirveli da bolo vaxSami programaze: `Tbilisi –
saqarTvelos dedaqalaqi~;

221
- saqarTvelos eTnografiul muzeumTan Tqveni jgufebis regularuli miRebis Sesaxeb
specialuri ganacxadis safuZvelze.
 Tqvens kompanias sakuTari saeqskursio samsaxuri ara aqvs. Seadgine tipiuri
xelSekruleba `saqarTvelos gidebis asociaciasTan~ Tqveni programis
`saqarTvelo – didi abreSumis gzaze~ saeqskursio momsaxurebaze;
 Tqveni kompaniis adgilsamyofelia q. baTumi. Seadgine tipiuri
xelSekruleba q. Tbilisis turoperatorul kompaniasTan, romelic
mogemsaxurebaT programiT `Tbilisi – saqarTvelos dedaqalaqi~.

222