LUMADS

KASAYSAYAN
▪ Ang salitang "Lumad” " ay nangangahulugang
“indigeneous people” o “native”.
▪ Grupo ng mga katutubo sa Mindanao
▪ Nabuo ito noong Hunyo 26, 1986 sa Tiruray,
Cotabato
▪ Mayroon itong 18 grupo (Atta, Bagobo,
Banwaon, B'laan, Bukidnon, Dibabawon,
Higaonon, Mamanwa, Mandaya,
Manguwangan, Manobo, Mansaka, Subanon,
Tagakaolo, Tasaday, Tboli, Teduray, at Ubo)
▪ Binubuo ng Lumads ang 61% ng mga katutubo
sa Pilipinas
 LUPAIN/PAMUMUHAY

▪ Nakatira ang mga Lumad sa malusog na

kagubatan
▪ Isa sa kanilang gawain sa ay ang pagtatanim
ng bigas, kamote at gabi.
▪ Gumagawa rin sila ng beads, itak, kaldero at
pana.
▪ Ayon kay Cugan, isang Lumad, ang
pakikipaglaban na kanilang ginagawa laban sa
pagmimina at pangangamkam ng lupain ay
hindi lang para sa katutubo ngunit para rin sa
buong bansa.
 KAUGALIAN/TRADISYON
▪ Tinuturuan ang mga Lumads na rumespeto kay Manama (Diyos
ng Lahat). Respetuhin ang kapaligiran, mga nakakatanda at
komunidad.
▪ Mahalagang elemento sa kanilang tribo ang kabataan dahil sila
ang magpapatuloy ng kultura sa henerasyon
▪ “Pomaas Ritual” - kung saan kakailanganin nila ng dalawang
manok, isang puti at isang itim. Ito’y kanilang kakatayin at ang
bituka ay gagamitin bilang instrumento upang mabasa ang mga
omens o mensahe ng mga espiritu. Hindi lamang ito ginagawa
sa panahon ng pag-ani kundi ginagawa rin ito sa selebrasyon at
seremonya. Tuwing sila’y mangangaso, gagawa sila ng
“tambara” (altar) na may lamang kanin para sa espiritu ng
tagapagbantay para maging maayos ang kanilang
paglalakbay.
▪ Bawal maapakan ng ibang hayop tulad ng aso ang namatay
dahil pinaniniwalaang mabubuhay ang kaluluwa.
▪ -Maglalakbay ang kaluluwa (gimokod) ng mga yumao papunta
sa "ingad ni Moivuyan" tagapag-alaga ng mga kaluluwang
nabubuhay at namamatay.
 KONTRIBUSYON
▪ Ayon sa Republic Act No. 8371 Section 60, ang lahat ng
Indigeneous People kabilang ang mga Lumads ay
hindi obligadong magbayad ng buwis, sapagkat ang
lupang kanilang kinatitirahan ay kanilang pagmamay-
ari na tinatawag na ancestral land.

▪ Nakasaad sa Indigeneous People Rights Act o ang

tinatawag na​ IPRA law,​ na kilalanin, proteksyonan, at
itaguyod ang karapatan ng mga katutubo sa mga
lupain, pati narin ang mga lupang ninuno, karapatan
sa pamamahala at taglay ng kapangyarihan,
katarungang pangsambayanan, karapatang pangtao,
at kultural na kagalingan.
 SISTEMA NG EDUKASYON
▪ Sa edukasyon ng mga lumad, sinusubok agad
ang mga kanilang natutunan pagtapos ng klase.
Ito ay praktikal at inaaayon nila sa kanilang sa
pamumuhay at pangangailangan. Tulad ng
pagluluto, pagsasaka, paglilinis, pakikibaka para
sa lupang ninuno at walang pinipiling kasarian.
▪ Ang edukasyon ay dapat libre, makamasa,
siyentipiko at lapat sa kasalukuyang pangyayari.
▪ • TRIFPSS ( Tribal Filipino Program of Surigao Del
Sur) elem school
▪ • ALCADEV ( Alternative Learning Center for
Agricultural and Livelihood Development )
highschool 2004
 PANANAMIT
▪ Hindi na rin lahat nagsusuot ng tradisyonal na kasuotan dahil sa
mga modernong damit.
▪ Ang mga opisyal at empleyado ng LGU (local government unit)
ay kailangan magsuot ng traditional clothes tuwing may special
events.
▪ Abaca ang gamit sa kanilang mga damit

▪ SUB – itaas na kasuotan ng mga babae at lalaki (Itim karamihan

ngunit puti kapag magdaraos ng kasal
▪ TAPIS – tawag sa ibabang kasuotan ng mga babae
▪ BINUGIS - ibabang kasuotan ng mga lalaki na maikli (kinantyo
kung ito ay yaring mahaba)

▪ AKSESORYA (PAMBABAE AT PANLALAKI)

▪ MAGPANDYO - headdress
▪ BITAK'L - beaded necklace
▪ G'LANG - bracelet
▪ SING'L - anklet
MGA
HINAHARAP NA
SULIRANIN NG
MGA LUMADS
▪ ATAKE NG ESTADO SA MGA LUMADS

▪ 2004- ALCADEV was founded

▪ 2005- Killing of Jessie Bacasmas, 1 week evacuation
▪ 2007- Forcible occupation of soldiers, 1 month evacuation
▪ 2009- Forcible occupation of soldiers, 2 months evacuation
▪ 2011- Forcible occupation of soldiers, 1 week evacuation
▪ 2014- Killing of Henry Alameda, 1 week evacuation
▪ Sept 1, 2015- TT ( killings of Emerito Samarca, Datu Bello Sinzo, Dionel
Campos )

▪ " Kung pumayag lang kayo sa mina, hindi mangyayari sa inyo ito"-
direktang sipi mula sa mga militar na pinatutungkulan ang paggiit ng
mga Lumads sa kanilang mga lupang ninuno
▪ BAKIT IPINAPASARA ANG MGA ISKUL?

▪ • Dahil inaakusahan na ang mga eskwelahan ay isang breeding ground of NPA

▪ - 143 civillians ang pinapatungan ng gawa-gawang kaso
▪ - lumad leaders, teachers, lumad advocates, peasant leaders
▪ • 178 lumad schools na ang napapasara sa ilalim ng rehimeng Duterte
▪ • 5,500 students ang naapektuhan at nawalan ng access sa edukasyon

▪ BAKIT SILA INAATAKE?

▪ • Upang makapagmina, at pagtayuan ng mga istraktura ang kanilang lugar.
(Bahagi ng Build Build Build o BBB ng administrasyong Duterte)
▪ Human Rights Violation (297 cases nagsimula sa administrasyon ng mga Marcos)
▪ Ayon sa mga Lumad, mga militar at paramilitary groups ang nasa likod ng
karahasan sa kanilang komunidad
▪ Martial Law sa Mindanao
▪ 35,533 harassed (34 physically assaulted at 8 sexually harassed)
▪ 16,866 forced evacuees
▪ 90 arbitrary detention illegal arrests
▪ 3,578 denies of humanitarian access
▪ 3,062 fake or forced surrender
▪ 135 school shut down
▪ 40 trumped up charges
▪ 35 military encamped schools
▪ 650 forced guides and human shields during military operation
▪ 7 school related extrajudicial killings
▪ 20 cases of domicile violations
▪ 5 aerial bombardments
▪ 11 cases of indescriminate firing
 " Bilang isang
kabataan,
mahirap tumugon
sa hamon ng
buhay "
 Miyembro
▪ Ching, Carl Marius
▪ Cruz, Iesu Rex Judiel
▪ Dionicio, Julai James
▪ Ico, Simon
▪ Lopez, Josh
▪ Calara, Jessica Paula
▪ Malit, Gianna Rica
▪ Mulimbayan, Aliah
▪ Roxas, Jasmine Maria Beatriz
▪ Pasco, Phoebe Nicole
▪ Pulumbarit, Julia Katrina
▪ Santolaja, Samantha
▪ Santos, Rica Jhoy 13