LUMADS

KASAYSAYAN
▪ Ang salitang "Lumad” " ay nangangahulugang
“indigeneous people” o “native”.
▪ Grupo ng mga katutubo sa Mindanao
▪ Nabuo ito noong Hunyo 26, 1986 sa Tiruray, Cotabato
▪ Mayroon itong 18 grupo (Atta, Bagobo, Banwaon,
B'laan, Bukidnon, Dibabawon, Higaonon, Mamanwa,
Mandaya, Manguwangan, Manobo, Mansaka,
Subanon, Tagakaolo, Tasaday, Tboli, Teduray, at Ubo)
▪ Binubuo ng Lumads ang 61% ng mga katutubo sa
Pilipinas
▪ Communal Private Property
 LUPAIN/PAMUMUHAY

▪ Nakatira ang mga Lumad sa malusog na kagubatan

▪ Isa sa kanilang gawain sa ay ang pagtatanim ng bigas,
kamote at gabi.
▪ Gumagawa rin sila ng beads, itak, kaldero at pana.
▪ Ayon kay Cugan, isang Lumad, ang pakikipaglaban na
kanilang ginagawa laban sa pagmimina at
pangangamkam ng lupain ay hindi lang para sa
katutubo ngunit para rin sa buong bansa.
 KAUGALIAN/TRADISYON
▪ Tinuturuan ang mga Lumads ▪ Bawal maapakan ng ibang
na rumespeto kay Manama hayop tulad ng aso ang
(Diyos ng Lahat). Respetuhin namatay dahil
ang kapaligiran, mga pinaniniwalaang mabubuhay
nakakatanda at komunidad. ang kaluluwa.
▪ Mahalagang elemento sa ▪ -Maglalakbay ang kaluluwa
kanilang tribo ang kabataan (gimokod) ng mga yumao
dahil sila ang magpapatuloy papunta sa "ingad ni
ng kultura sa henerasyon Moivuyan" tagapag-alaga ng
mga kaluluwang nabubuhay
▪ “Pomaas Ritual” - kung saan
at namamatay.
kakailanganin nila ng
dalawang manok, isang puti
at isang itim. Ito’y kanilang
kakatayin at ang bituka ay
gagamitin bilang instrumento
upang mabasa ang mga omens
o mensahe ng mga espiritu.
Hindi lamang ito ginagawa sa
panahon ng pag-ani kundi
ginagawa rin ito sa
selebrasyon at seremonya.
Tuwing sila’y mangangaso,
gagawa sila ng “tambara”
(altar) na may lamang kanin
 KONTRIBUSYON
▪ Ayon sa Republic Act No. 8371 Section 60, ang lahat ng
Indigeneous People kabilang ang mga Lumads ay hindi
obligadong magbayad ng buwis, sapagkat ang lupang kanilang
kinatitirahan ay kanilang pagmamay-ari na tinatawag na
ancestral land.

▪ Nakasaad sa Indigeneous People Rights Act o ang tinatawag na​

IPRA law,​ na kilalanin, proteksyonan, at itaguyod ang
karapatan ng mga katutubo sa mga lupain, pati narin ang mga
lupang ninuno, karapatan sa pamamahala at taglay ng
kapangyarihan, katarungang pangsambayanan, karapatang
pangtao, at kultural na kagalingan.
 SISTEMA NG
EDUKASYON
▪ Sa edukasyon ng mga lumad, sinusubok agad ang mga
kanilang natutunan pagtapos ng klase. Ito ay praktikal
at inaaayon nila sa kanilang sa pamumuhay at
pangangailangan. Tulad ng pagluluto, pagsasaka,
paglilinis, pakikibaka para sa lupang ninuno at walang
pinipiling kasarian.
▪ Ang edukasyon ay dapat libre, makamasa, siyentipiko at
lapat sa kasalukuyang pangyayari.
▪ • TRIFPSS ( Tribal Filipino Program of Surigao Del
Sur) elem school
▪ • ALCADEV ( Alternative Learning Center for
Agricultural and Livelihood Development ) highschool
2004
 PANANAMIT
▪ Hindi na rin lahat nagsusuot
ng tradisyonal na kasuotan ▪ AKSESORYA (PAMBABAE
dahil sa mga modernong
AT PANLALAKI)
damit.
▪ MAGPANDYO - headdress
▪ Ang mga opisyal at empleyado
ng LGU (local government ▪ BITAK'L - beaded necklace
unit) ay kailangan magsuot ng ▪ G'LANG - bracelet
traditional clothes tuwing may
special events. ▪ SING'L - anklet
▪ Abaca ang gamit sa kanilang
mga damit

▪ SUB – itaas na kasuotan ng

mga babae at lalaki (Itim
karamihan ngunit puti kapag
magdaraos ng kasal
▪ TAPIS – tawag sa ibabang
kasuotan ng mga babae
▪ BINUGIS - ibabang kasuotan
ng mga lalaki na maikli
(kinantyo kung ito ay yaring
mahaba)
MGA
HINAHARAP
NA SULIRANIN
NG MGA
LUMADS
▪ ATAKE NG ESTADO SA MGA
LUMADS
▪ 2004- ALCADEV was founded
▪ 2005- Killing of Jessie Bacasmas,
1 week evacuation
▪ 2007- Forcible occupation
soldiers, 1 month evacuation
▪ 2009- Forcible occupation
soldiers, 2 months evacuation
▪ 2011- Forcible occupation
soldiers, 1 week evacuation
▪ 2014- Killing of Henry Alameda,
1 week evacuation
▪ Sept 1, 2015- TT ( killings of
Emerito Samarca, Datu Bello
Sinzo, Dionel Campos )
of ▪ " Kung pumayag lang kayo sa
mina, hindi mangyayari sa inyo
ito"- direktang sipi mula sa mga
of militar na pinatutungkulan ang
paggiit ng mga Lumads sa
of kanilang mga lupang ninuno
▪ BAKIT IPINAPASARA ANG MGA ▪ • 178 lumad schools na ang napapasara sa
ISKUL? ilalim ng rehimeng Duterte
▪ • 5,500 students ang naapektuhan at
▪ • Dahil inaakusahan na ang mga nawalan ng access sa edukasyon
eskwelahan ay isang breeding ground of
NPA ▪ BAKIT SILA INAATAKE?
▪ - 143 civillians ang pinapatungan ng ▪ • Upang makapagmina, at pagtayuan ng
gawa-gawang kaso mga istraktura ang kanilang lugar.
▪ - lumad leaders, teachers, lumad (Bahagi ng Build Build Build o BBB ng
advocates, peasant leaders administrasyong Duterte)
▪ Human Rights Violation (297 cases
nagsimula sa administrasyon ng mga
Marcos)
▪ Ayon sa mga Lumad, mga militar at
paramilitary groups ang nasa likod ng
karahasan sa kanilang komunidad
▪ Martial Law sa Mindanao
▪ 35,533 harassed (34 physically assaulted
at 8 sexually harassed)
▪ 16,866 forced evacuees
▪ 90 arbitrary detention illegal arrests
▪ 3,578 denies of humanitarian access
▪ 3,062 fake or forced surrender
▪ 135 school shut down
▪ 40 trumped up charges
▪ 35 military encamped schools
▪ 650 forced guides and human shields
during military operation
▪ 7 school related extrajudicial killings
▪ 20 cases of domicile violations
▪ 5 aerial bombardments
▪ 11 cases of indescriminate firing