EducFil 311 PANITIKAN NG REHIYON

KABANATA 3: LITERATURA NG IBA’T IBANG REHIYON

D. Rehiyon 4

Rehiyon 4A (CALABARZON)
Rehiyon 4B (MIMAROPA)
Tagapag-ulat: Shari Lou Mae J. Moscosa (BSED FILIPINO 3B)

Ipinasa kay: Gng. Angelina B. Abenis

Rehiyon 4B MIMAROPA

Heograpikal na Lokasyon

Ang MIMAROPA o Rehiyon IV-B ay isang rehiyon sa bahagi ng Luzon na may kabuuang
sukat na 27, 455. 9 kilometro kuwadrado. Amg rehiyong ito ay binubuo ng mga lalawigan ng
Occidentak Mindoro, Marinduque, Romblon at Palawan. Ang mga pulo sa katimugang Luzon ang
bumubuo nito. Kinuha ang pangalang MIMAROPA sa unang pantig ng mg lalawigang sakop ng
Rehiyon 4B, ang Mindoro, Marinduque, Romblon at Palawan. Masasabing watak-watak ang rehiyon
na ito dahil sa mga pulo nitong magkakahiwalay na napapaligiran ng anyong tubig.
TOPOGRAPIYA

Bilang isang rehiyon na binubuo ng mga isla na lalawigan, ang MIMAROPA ay walang
natatanging topographical na katangian, ngunit ito ay nag-iiba-iba mula sa isang lalawigan patungo sa
isa pa. Ang iba't ibang anyong lupa nito ay binubuo ng mga baybayin, mababang lugar, at mga
interior na binubuo ng mga gumugulong na burol at bulubundukin. Ang iba’t ibang topograpiya ng
lalawigan ay pinangungunahan ng mga masungit na hanay ng bundok sa kanluran at mayabong na
mga lambak patungo sa silangang baybayin. Ang bulubundukin ng Halcon ay tumtakbo mula sa
hilaga hanggang timog at nagsisilbing natural na hangganan ng lalawigan sa Occidental Mindoro.

Sa katunayan, ang pangalawang pinakamataas na bundok sa Pilipinas, ang Mt.Halcon, ay

matatagpuan sa MIMAROPA. Ito ay bahagi ng bulubundukin na nagsisilbing hangganan sa pagitan
ng Mindoro Oriental at Mindoro Occidental.

Ang isla ng Mindoro ay karaniwang bulubundukin, kung saan ang hanay ng kabundukan ng
Mindoro ay tumatakbo mula sa hilagang-kanluran hanggang sa timog-kanluran ng isla, na
maginhawang naghahati sa isla sa dalawang lalawigan nito: Mindoro Oriental at Mindoro Occidental.
Ngunit bukod sa bulubunduking interior nito, ang isla ay binubuo rin ng mga coastal area at lake
areas.

Ang Romblon ay itinuturing na bulubundukin, na higit sa 40% ng lupain nito ay may slope na
higit sa 50%. Ang Palawan ay may bulubunduking interior, at makitid na mga lugar sa baybayin na
napaka-irregular at naka-indent. Samantala, ang Marinduque ay binubuo rin ng mga burol at
bulubunduking lupain.

MINDORO

Ang pangalang Mindoro ay nagmula sa salitang Español na “Mina de Oro” o mina ng ginto.
Tinawag din itong “Mai” o "Mait" ng mga sinaunang mangangalakal na Tsino. Matatagpuan sa tapat
ng Batangas at Bonbon (Bumbong, ang dating pangalan ng Taal) ang pulo ng Mindoro na ika-pitong
pinakamalaking isla sa Pilipinas.

Ang Oriental Mindoro (Filipino: Silangang Mindoro; Kastila: Mindoro Oriental) ay isang
lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan sa rehiyong MIMAROPA sa Luzon. Ang Lungsod ng Calapan
ang kabisera nito ay sinasakop ang silangang kalahati ng pulo ng Mindoro; Occidental Mindoro ang
nasa kanlurang kalahati. Ang Lalawigan ng Oriental Mindoro sa silangang kalahati ng Pulo ng
Mindoro ay ang pangunahing basket ng pagkain at destinasyon ng turismo ng Timog Katagalugan.
Ang Oriental Mindoro ay matatagpuan 140 kilometro sa timog ng Maynila at ika-7 pinakamalaking
isla ng Pilipinas.

Ang Occidental Mindoro (Filipino: Kanlurang Mindoro: Mindoro Occidental) ay isang

lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan sa rehiyong MIMAROPA sa Luzon. Mamburao ang capital
nito at sinsakop ang kanlurang kalahati ng pulo ng Mindoro. Sa kalakhang hindi nasisira na likas na
kagandahan, ang lalawigan ay may maraming maiaalok sa mga tuntunin ng turismo at pamumuhunan.
MARINDUQUE

Ang Marinduque ay isang hugis-puso na pulo na nasa gitna ng Kipot ng Tayabas sa hilaga at
Dagat ng Sibuyan ay sa timog. Hiwalay ito sa Tangway ng Bondoc sa Quna pulo ay ang Pulo ng
Maniwaya, ang Pulo ng Polo at ang Pulo ng Mongpong. Ang pinakataas na taluktok sa Marinduque
ay ang Bundok Malindig (noon, Bundok Marlanga), isang potensiyal na aktibong bulkan na may
kataasan ng 1,157 na metro.

Ang Marinduque ay isang pulong lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan sa rehiyong

MIMAROPA sa Luzon. Boac ang kapital nito. Nasa pagitan Look ng Tayabas sa hilaga at Dagat
Sibuyan sa timog ang Marinduque. Matatagpuan ito sa timog at kanluran ng Quezon, silangan ng
Mindoro, at hilaga ng Romblon.

Halos bilog na pulo ang Marinduque na may mga labing-isang milya ang layo mula sa Luzon.
May 370 milya kuadrado ito na ginagawang ika-13 pinakamalaking pulo sa kapuluan ng Pilipinas.

Bantog ang Marinduque para sa Pistahang Moryon na ipinagdiriwang taung-taon.

ROMBLON

Ang Romblon isang kapuluang lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan sa rehiyong

MIMAROPA sa Luzon. Ang bayan ng Romblon ang kabisera nito. Ang lalawigan ng Romblon ay
binubuo ng mga pulo sa Dagat ng Sibuyan. Ang Bayan ng Romblon ay isang ika-4 na klaseng bayan
sa lalawigan ng Romblon, Pilipinas. Ito ang kabiserang bayan ng lalawigan ng Romblon.
PALAWAN

Ang Palawan ay isang pulong lalawigan ng Pilipinas na matatagpuan sa MIMAROPA. Ang

Lungsod ng Puerto Princesa ay kabisera nito at ang pinakamalaking lalawigan sang-ayon sa laki ng
lupain. Bumabagtas ang mga pulo ng Palawan mula sa Mindoro hanggang Borneo patungong timog-
kanluran. Matatagpuan ito sa pagitan ng Dagat Timog Tsina sa hilagang-kanluran at Dagat Sulu sa
timog-silangan.

Bukod sa mga magagandang beach, nasa Palawan din ang pinakamahabang white-sand beach
sa Pilipinas. Nasa 14 kilometro ang San Vicente Long Beach—tatlong beses na mas mahaba kaysa sa
White Beach sa Boracay. Kaunting turista lang ang bumibisita rito, kaya posibleng masolo mo ang
beach sa Palawan trip mo.

Kilala ang Palawan bilang isa sa mga pinakamagandang isla sa mundo, at para sa mga
miyembro ng Sangguniang Panlalawigan ng Palawan, mainam rin na kilalanin ang lalawigan sa sarili
nating bansa.

Dahil dito, plano ng Sangguniang Panlalawigan na hilingin sa Kagawaran ng Turismo na

kilalanin ang Palawan bilang "Island Hopping/Diving Destination Capital of the Philippines."

Mayroong iba't ibang isla na maaring bisitahin sa Palawan, katulad ng Honda Bay sa Puerto
Princesa, mga isla sa Coron, mga lagoon sa El Nido, ang mga isla sa Dumaran at San Vicente, at ang
umuusbong na island-hopping adventure sa bayan ng Magsaysay, Taytay at Balabac.

Hindi rin kaila na tahanan ang Palawan ng mga shipwreck sa Coron at ang mayamang
karagatan ng Tubbataha Reefs Natural Park.
LIKAS NA YAMAN AT PRODUKTO NG REHIYONG MIMAROPA

Pagsasaka ang pangunahing industriya ng rehiyon. Masagana sa kanila ang pananim na palay,
niyog, mga halamang-ugat, prutas at gulay sa buong rehiyon. Ang buong pulo ng Mindoro ang
pangunahing pinagkukunan ng mais, palay, abaka, tubo at lansones. Sa mga kabundukan ng
lalawigang ito, matatagpuan din ang mayamang mina ng ginto at karbon at maging ang kanilang
natatanging mga likas na hayop katulad ng mouse deer at tamaraw.

Ang lalawaigan Romblon ay kilala bilang “Marble Capital of the Philippines”. Mayaman ang
lalawigang ito sa deposito ng marmol na ginagamit sa pagtatayo ng gusali, bahay at mga kagamitan o
muwebles. Sa Marinduque naman, matatagpuan ang mga deposito ng pilak at tanso.
KINAGISNANG WIKA

Tagalog, Romblomanon, Bantoanon o Asi, Onhan, Cuyonon, at mga wikang sinasalita ng

mga Mangyan at Palawan.

Ang Cuyonon ay isa sa mga katutubong wikang Bisaya sa Pilipinas, ginagamit sa lalawigan
ng Palawan at sa Kapuluang Cuyo. Dati itong pangunahing wika ng mga tao sa Palawan. Ngunit, sa
mga nagdaang dekada ay patuloy na bumababa ang bilang ng gumagamit nito sapagkat patuloy na
dumaragdag ang daloy ng paglilipat ng mga tao mula sa Timog Katagalugan.

Ang may mga pinaka-pangunahing gumagamit ng wikang Cuyonon ay ang mga

mamamayang nakatira sa Kapuluang Cuyo na matatagpuan sa pagitan ng Hilagang Palawan at Isla ng
Panay. Sa paglipas ng panahon ay kakaunti na lamang ang gumagamit ng wikang ito dala ng
mabilisang modernisasyon ng buong Palawan.

Halimbawa:

Mayad ng timprano! – Magandang umaga!

Mayad nga gabi! – Magandang gabi!

Mayad ng adlaw! – Magandang araw!

Aroman – bukas

Dominggo – Linggo

Bolan – buwan

TRADISYON AT KULTURA
Ang kultura ng Pilipinas ay pinaghalong impluwensiya ng mga katutubong tradisyon at mga kultura
ng mga unang mangangalakal at mananakop sa ating bansa. Kung kaya’t ang mga Pilipino ay kilala
bilang isa sa may magagandang tradisyon at kultura sa mundo.

MGA PAGDIRIWANG SA REHIYON 4B

1. BANANA FESTIVAL (Baco, Oriental Mindoro | Marso 15)

Ang Banana Festival ay ipinagdiriwang bilang pasasalamat sa kasaganaan ng saging sa Bayan

ng Baco. Kasama sa pagdiriwang ang tradisyonal na "lupakan," "harana" (serenade), at
"pandangguhan" (sayaw na may mga ilaw). Nagtatampok din ang festival ng mga
masaganang pagkain at delicacies na ang pangunahing sangkap ay saging at naka-display sa
artistikong disenyo ng mga booth na gawa sa mga materyales mula sa mga puno ng saging.

Ang Banana Festival, na ginaganap tuwing Marso 18 hanggang 19 sa Baco, Oriental

Mindoro, ay isang pagdiriwang ng yaman ng saging. Nagtatampok ito ng mga natatanging uri
ng saging tulad ng Senorita, Latundan, Lacatan at Saba. Kasama rin dito ang isang banana
cookfest at isang "saba"- roused road moving rivalry at magnificence exhibition. Sumasang-
ayon ang mga meriments sa pista opisyal ng bayan na idinaos upang magbigay pugay sa
tagasuporta, si St. Joseph. Itinatampok ng pagdiriwang ang paglipat ng kalsada at isang agri
exchange na makatwiran para sa tampok na Davao del Norte bilang isang "banana nation".

2. LECHON FESTIVAL (Pola, Oriental Mindoro |Hunyo 24)

Sa Pista ng St. John The Baptist / Lechon Festival na ginaganap tuwing Hunyo 24 sa Pola,
Oriental Mindoro, Pilipinas, ang mga tao ay nag-iihaw ng baboy o lechon na nakasuot ng
malikhaing kasuotan na ipinaparada sa paligid ng bayan sa saliw ng gay chanting at
“buhusan” – isang nakagawiang gawain sa panahon ng kapistahan ni San Juan Bautista, na
kinabibilangan ng pagbuhos ng tubig. Ang isang seleksyon ng mga pinakamahusay mula sa
mga entries ng lechon ay sumusunod, kasama ang isang libreng-para-sa-lahat na piging na
bukas sa mga taong-bayan at mga bisita.
3. BINIRAY FESTIVAL (Bulalacao | Hunyo 29)

- Dinala ng mga unang naninirahan na nagmula sa Isla ng Panay, ang pagdiriwang na ito ay
ginagawa bilang parangal sa mga patron ng bayan, sina Peter at Paul, at isang paraan ng
pasasalamat sa mga biyayang mula sa dagat. Ang selebrasyon ay magsisimula sa madaling
araw sa pamamagitan ng isang flotilla ng mga bangkang pinalamutian nang masalimuot na
magpapalibot sa baybayin ng Bulalacao at, darating sa pampang pagkatapos, sasalubungin ng
mga taong-bayan. Magpapatuloy ang pagmamartsa sa mga lansangan kung saan ang mga icon
ng dalawang santo ay binati ng mga deboto sa relihiyosong asal. Ang isang prusisyon ay
ginagawa mamaya sa dapit-hapon at, na nagtatapos sa simbahan-ground, ang tradisyonal na
putong (pagpuputong) ng mga parokyano ay kumukumpleto sa mga huling ritwal sa gitna ng
mga kanta at sayaw ng mga bata at matatanda. Ang street dancing ay itinatanghal din sa araw,
na karamihan ay nilahukan ng mga mag-aaral na nakasuot ng katutubong kasuotan.

4. FEAST OF IMMACULATE CONCEPTION (San Teodoro, Oriental Mindoro |

Disyembre 8)

Ang Act No. 3498 ay ipinasa ng kongreso noong Disyembre 8, 1928 na nagdedeklara sa San
Teodoro, Baco at Mansalay bilang magkahiwalay na munisipalidad. Ang Our Lady of
Immaculate Conception ay ang patron ng San Teodoro na ang araw ng kapistahan ay
ipinagdiriwang tuwing Disyembre 8.

Ang Disyembre 8, ang Feast of the Immaculate Conception, ay pinuri na may partikular na
pagsasaalang-alang at tungkulin sa Simbahang Katoliko ng Pilipinas. Ang mga Pilipinong
Katoliko ay may partikular na matibay na dedikasyon kay Maria.
5. FEAST OF SANTO NIÑO (Calapan, City | Enero 1)

Ang Santo Niño de Calapan Festival ay ang una at huling pagdiriwang ng taon, sa Calapan
City, Oriental Mindoro. Magsisimula ang buwanang pagdiriwang na ito sa Disyembre.
Nagtatapos ito sa isang engrandeng parada at kapistahan sa ika-1 ng Enero. Ang Santo Niño
ay hindi lamang ang Festival na ginanap sa Calapan City.

6. DUGOY FESTIVAL (Sablayan, Occidental Mindoro | Enero 18)

Ang DUGOY FESTIVAL ay isang pagdiriwang ng Dugoy Spirit o camaraderie sa pagitan at

sa iba't ibang kultura na matatagpuan sa bayan ng Sablayan. Ipinagdiriwang nito ang maayos
na ugnayan ng mga naninirahan sa mababang lupain at ng mga tribong Mangyan. Ang isang
linggong pagdiriwang ay ipinagdiriwang sa pamamagitan ng mga cultural show, street
dancing performances, at iba pang exhibit simula tuwing Enero 18. Ang pagdiriwang nito ay
kasabay ng pista ng bayan. Ang highlight ng kasiyahan ay ang street dancing kung saan aabot
sa 20 grupo na may 1,000 miyembro ang lumahok. Ang street dancing ay nagpapakita ng iba't
ibang etno-cultural na grupo ng mga Mangyan, gayundin ang mga nagmula sa iba't ibang
bahagi ng Pilipinas at kalaunan ay nanirahan sa Sablayan.

7. INDAK PANDURUCAN (San Jose, Occidental Mindoro | Abril 29)

Indak Pandurucan ng Mindoro”, na ipinagdiriwang tuwing ika-29 ng Abril, na nagpapakita ng

mayamang pamana ng kultura ng bayan sa pamamagitan ng Mga sayaw, kasuotan, at props na
hango sa Mangyan at Tamaraw sa masigla at masiglang pagtatanghal. Ang "Indak" ay isang
salitang Filipino na nangangahulugang gumalaw, at "Pandurucan", isang lumang pangalan ng
San Jose. Sumasayaw ang bayan bilang katuwaan sa kasaganaan at kalmado ng pamumuhay
 sa loob ng mahigit isang dekada. Halos 13 taon na itong ipinagdiriwang bilang bahagi ng
pagdiriwang ng anibersaryo ng pagkakatatag ng bayan, alinsunod sa pagdiriwang ng
kapistahan, bilang parangal sa ating Patron San Jose.

8. KARAKOL FESTIVAL (Mamburao, Occidental Mindoro | Oktubre 10)

Ang Karakol Festival ng Mamburao Occidental Mindoro ay ipinagdiriwang tuwing ika-10 ng

Oktubre bilang parangal sa patron ng bayan na si Nuestra Señora Del Pilar. Ang parada na ito
ay isang maligayang selebrasyon sa mga lansangan ng bayan kung saan masayang dinadala
ng mga parokyano ang patron na may masayang tugtugin habang sumasayaw at nagpupuri na
may paniniwalang mabibiyayaan sila ng masaganang buhay at mabuting kalusugan. Ang mga
street dancer ay nagsusuot ng mga makukulay na damit at sombrero na pinalamutian ng mga
sariwang bulaklak. Ang pagdiriwang na ito ay nagsimula noong 1970.

9. TAMARAW FESTIVAL (Occidental, Mindoro | Oktubre 1)

Upang itaguyod ang konserbasyon ng mga endangered species na ito; Ang Tamaraw Festival
ay ipinagdiriwang tuwing Oktubre sa pamamagitan ng info-caravan, exhibit, camping, at iba
pang aktibidad sa buong isla ng Mindoro.

Ang tamaraw, isang wild cattle species na matatagpuan lamang sa Mindoro Island at nakalista
bilang critically endangered, ang pinagtutuunan ng pansin ng maraming aktibidad habang
ipinagdiriwang ng bansa ang National Tamaraw Month. Ang mga aktibidad ng mga ahensya
ng gobyerno na naatasang mag-alaga ng tamaraw ay nakasentro sa pagpapamulat sa
kahalagahan ng pangangalaga at pag-iingat ng tamaraw.
10. APO IRAYA (Abra de Ilog, Occidental Mindoro | Oktubre 23 – 24)

Ang Apo Iraya Festival ay ginaganap tuwing Oktubre 23-24 sa Abra de Ilog, Occidental
Mindoro. Ang kaganapan ay nagpapakita ng mga tradisyon at iba pang paraan ng pamumuhay
ng mga Iraya Mangyan. Naghahatid ito ng kwento ng pagsamba at paniniwala sa isang
supernatural na nilalang, ang Apo Iraya. Ginagabayan ni Apo Iraya ang mga Iraya Mangyan
sa kanilang pang-araw-araw na gawain tulad ng pagsilang, kasal, pagkakasakit, kamatayan,
pagsasaka at pangingisda. Ang kultura at tradisyon ng katutubong grupong Iraya Mangyan ay
nasa gitna ng bayan ng Abra de Ilog sa lalawigan ng Occidental Mindoro. Isang supernatural
na nilalang na pinangalanang Apo Iraya, na pinaniniwalaang gumagabay sa mga Iraya
Mangyan sa kanilang pang-araw-araw na gawain, ang naka-highlight sa kaganapan.

11. PISTA NG TATLONG HARI (Gapan, Marinduque |Enero 6)

Ipinagdiriwang tuwing ika-6 ng Enero, ang Kapistahan ng Tatlong Hari ay ang opisyal na
pagtatapos ng liturgical Christmas ng Pilipinas. Ang labindalawang araw ng Pasko ay
nagtatapos sa Feast of Epiphany na tinatawag din “The Adoration of the Magi” o ang “The
Manifestation of God”. Kilala rin ito bilang Pasko ng Matatanda (Feast of the Elderly), araw
na nagpaparangal sa mga nakatatanda.
 Ang bayan ng Gapan sa Marinduque ay mayroon ding sariling pagdiriwang ng kapistahan.
Mayroong isang relihiyosong katutubong dula kung saan sinusundan ng Tatlong Hari ang
isang bituin, nakilala si Herodes, at kalaunan ay natagpuan ang banal na Sanggol na Hesus.

Ang Kapistahan ng Tatlong Hari ay isang araw ng kapistahan ng mga Kristiyano na

ipinagdiriwang ang paghahayag ng Diyos Anak bilang isang tao kay Hesukristo. Ang mga
magi ay nagbigay ng tatlong regalo kay Hesukristo na nagpapakita kung sino si Jesus at kung
ano ang Kanyang misyon na dapat tuparin. Ang ginto ay kumakatawan sa katotohanan na si
Jesus ay maharlika, ang kamangyan ay sumuporta sa pag-aangkin na si Jesus ay banal, at ang
mira ay para sa kahalagahan ng pagkamatay ni Jesus

12. FEAST OF THE HOLY CROSS (Santa Cruz, Marinduque | Mayo 10 at Nobyembre 11)

Fiesta ng Sta. Cruz bilang parangal sa Banal na Krus. Ang mga aktibidad sa relihiyon, kultura
at sibiko ay nakahanay para sa kaganapan.

Ang debosyon sa Birhen ng Biglang Awa ay patuloy na umuunlad hanggang ngayon. Pilgrim
mula sa mga kalapit na isla at iba pang bahagi ng bansa. Ang kanyang araw ng kapistahan ay
ipinagdiriwang tuwing Nobyembre 11 at tuwing Mayo 10, ginugunita din ng lalawigan ang
kanyang Canonical Coronation at ang parehong mga petsa ay ipinagdiriwang nang may labis
na karangyaan at solemnidad.

13. KALIPAYAN FESTIVAL (San Agustin, Romblon | Enero 21)

Ang Kalipayan Festival ay isang taunang pagdiriwang na nagpapakita ng makulay na kultura

at tradisyon ng San Agustin Tablas. Ang makulay na kaganapang ito, na ginaganap tuwing
ika-19 hanggang ika-21 ng Enero, ay nagtatampok ng iba't ibang aktibidad tulad ng mga
parada, streetdancing competition at talent contest. Ang pagdiriwang ay nag-ugat sa patron ng
 bayan, si St. Augustine. Ayon sa alamat, natagpuan ng isang grupo ng mga mangingisda ang
isang rebulto ng santo na lumulutang sa dagat malapit sa Biniray Bay. Kinuha nila ito bilang
tanda mula sa itaas at dinala pabalik sa kanilang nayon. Mula noon, iginagalang ng mga taga-
San Agustin si San Agustin bilang kanilang tagapagtanggol.

Upang ipagdiwang ang araw ng kapistahan ni St. Augustine bawat taon, ang mga lokal ay
nagbibihis ng mga makukulay na kasuotan na inspirasyon ng marine life para sa kompetisyon
ng Biniray Streetdance - isa sa mga pinakaaabangang kaganapan sa Kalipayan Festival.

Ang pangalang “Kalipayan” ay nagmula sa lokal na diyalekto na nangangahulugang

“katuwaan o kagalakan.” Ang pagdiriwang ay naglalayong itaguyod ang pagkakaisa sa mga
mamamayan nito habang ipinapakita ang kanilang natatanging kultural na pamana.

14. PISTA NG KALIKASAN (Palawan | Hunyo 30)

Ang Pista ng Kalikasan ay isang taon-taong kilusang panlalawigan na idinisenyo upang

patatagin ang pangako ng mga tao sa yamang terrestrial at dagat ng Palawan. Sinasaklaw nito
ang buong gamut ng mga programa tulad ng Pista ng Karagatan, Pista ng Kagubatan, Clean
and Green, symposia at pagsasanay sa kapaligiran, teknolohiyang pang-agrikultura,
pamamahala ng basura, paggamit ng lupa at tubig. Mayroon ding mga cooperative
movements, agro-eco fair, health festivals at plant shows. Sa pamamagitan ng pamumuno at
koordinasyon ng pamahalaang panlalawigan, ang bawat munisipalidad ay bubuo at
nagpapatupad ng isang programa upang isulong ang mga pamamaraang sustainable
development, partikular na ang participatory at community-based na pamamahala ng mga
mapagkukunan ng komunidad. Taun-taon, ang Hunyo 19 ay nagsisimula sa isang serye ng
mga programa sa komunidad na may kaugnayan sa reforestation at kabuhayan.
15. KANIYOGAN FESTIVAL (Brooke’s Point, Palawan | Marso 16 – 22)

Sagana sa bayang ito ang “kaniyogan” o taniman ng niyog at naging mahalagang paraan ng
kabuhayan ng mga mamamayan nito. Ang pagdiriwang ay naglalayong isulong ang
magkakaibang mga produkto na nagmula sa "puno ng buhay". Nagtatampok din ang
pagdiriwang ng mga trade fair, kultural at kontemporaryong palabas, mga aktibidad sa
palakasan at isang beauty pageant.

16. PANDANG GITAB FESTIVAL (Lalawigan ng Oriental Mindoro | Abril 30)

Ang Festival of Lights, na tinatawag na "Pandang Gitab", ay ang opisyal na pagdiriwang ng

Lalawigan ng Oriental Mindoro. Ito ay isang live na street dancing gamit ang orihinal na
musika na binubuo ng mga lokal na artista upang ilarawan ang mayamang pamana ng kultura
ng Oriental Mindoro. Gamit ang karaniwang ginagamit na mga instrumento ng mga Filipino
marching band sa mga lokal na pista, ang musika ng Pandang Gitab ay nagpapahintulot sa
mga performer na ipakita ang pag-unlad ng kultura at ang ebolusyon ng tradisyonal na sayaw
ng pandanggo.

17. MORIONES FESTIVAL (Lalawigan ng Marinduque | Abril o Marso / Mahal na Araw)

Ang mga Moriones ay unang lumitaw sa Mogpog noong 1807 na pinasimulan ng Kura
Paroko na si Padre Dionisio Santiago. Ito ang dahilan kung bakit inaangkin ni Mogpog na
 siya ang pinagmulan ng Moriones. Ang tradisyong ito ay sinusunod ng mga lalaki, at ngayon,
maging ng ilang kababaihan sa panahon ng Semana Santa simula Lunes Santo hanggang
Linggo ng Pagkabuhay. Ang mga nagpepenitensiya ay nagsusuot ng mga maskara at kasuotan
na katulad ng isinusuot ng mga sundalong Romano bilang isang paraan ng pagbabayad-sala sa
kanilang mga kasalanang nagawa o para sa iba pang katulad na mga kadahilanan. Ang mga
nagpepenitensiya ay gumagala sa buong bayan sa buong linggo na may suot na maskara at
kaakit-akit na disenyo ng mga costume. Ang culminating activity ay ginagawa sa Eastern
Sunday pagkatapos na mabuhay si Kristo. Ang seremonya ay ang pagsasadula ng biblikal na
kuwento ni Longinus.

18. FIESTA MAHAL TANA! (Lalawigan ng Oriental Mindoro | November 15)

Ang Fiesta MAHALTANA ay isang taunang kompetisyon ng mga opisyal na pagdiriwang ng

lahat ng 14 na munisipalidad at 1 lungsod ng Lalawigan ng Oriental Mindoro upang ipakita
kung paano ang relihiyon, kultura at tradisyon ay nabubuo sa ating buhay. Ang pagdiriwang
ng munisipyo/lungsod, na ginaganap taun-taon upang gunitain ang pundasyon ng isang bayan,
o parangalan ang patron nito, ay pinagsama-sama upang itampok ang masiglang diwa ng mga
Oriental Mindoreño, na naglalagay ng mga elemento ng apat (4) na icon ng lalawigan,
namely: MAngyan, HALcon, TAmaraw and NAujan Lake (MAHALTANA).

19. SALONG DAGITAB (Lalawigan ng Oriental Mindoro | November 15)

Ang Salong Dagitab, na ang ibig sabihin ay "flickering lights" ay tumutukoy sa taunang night
festivity sa probinsya na nagpapatingkad sa kahanga-hangang pagpapakita ng Christmas
decors at flickering lights na nilahukan ng mga tanggapan ng gobyerno at pambansang
ahensya na idinisenyo upang itaguyod ang kultura at turismo ng Lalawigan ng Oriental
Mindoro. Kasama rin sa Salong Dagitab ang food bazaar at iba pang pangkulturang aktibidad
tuwing gabi tulad ng mga konsyerto at palabas sa libangan.
20. BAHAGHARI FESTIVAL (Pinamalayan, Oriental Mindoro | Abril 25)

Ang taunang Bahaghari Festival ay isang makulay na paggunita sa kahalagahan ng bahaghari

sa kasaysayan ng bayan ng Pinamalayan. Kasama sa pagdiriwang ang isang street dancing
competition, cultural presentations, religious at cultural activities, at mga produkto at trade
fair. Ang nasabing mga aktibidad ay nagpapakita ng mga halaga ng mga tao, pagpapahalaga
sa kanilang kultural na pamana, ang lakas upang harapin ang mga hamon ng buhay at
pagkakaisa at pagkakaisa gaya ng sa mga kulay ng bahaghari. Tulad ng bahaghari na tumataas
upang magbigay ng kulay sa kalangitan pagkatapos ng malakas na ulan, ang Bahaghari
Festival ay repleksyon ng patuloy na pagsisikap ng mga taga Pinamalayan na may tunay na
paraiso sa dulo ng bahaghari.

21. BASUDANI FESTIVAL (Bansud, Oriental Mindoro | Enero 19)

Ang pagdiriwang ng Basudani ay isang pagdiriwang ng pasasalamat para sa masaganang ani

sa Bayan ng Bansud. Ang pangunahing kaganapan ng pagdiriwang ay isang street dance na
nilahukan ng iba't ibang sektor ng komunidad mula sa mga mag-aaral hanggang sa mga senior
citizen. Ang taunang kaganapang ito ay ang pinakatampok ng pista ng bayan bilang parangal
sa patron nitong si Sto. Niño.
22. COCO FESTIVAL (San Teodoro, Oriental Mindoro |Disyembre 8)

Ang Coco Festival ay ipinagdiriwang ng mga taga-San Teodoro bilang pagpupugay sa

magandang ani sa buong taon. Ang niyog, ang simbolo ng buhay, ang pinakakilalang
produkto ng San Teodoro na sumusuporta sa kabuhayan ng mga magsasaka ng coco.

23. DABALISTIHIT (Naujan, Oriental Mindoro | Setyembre 10)

Nagtatampok ang DaBaLisTiHit Festival ng iba't ibang fresh water species na matatagpuan sa
Naujan Lake sa pamamagitan ng mga props at costume sa isang street dance. Da ay
nangangahulugang dalag, Ba para sa banak, Lis para sa banglis, Ti para sa tilapia, at Hit para
sa hito. Para sa mga nasasakupan ng Naujan, ang DaBaLisTiHit ay nagpapakilala sa kanilang
pakikibaka sa pagkilala sa kahalagahan ng Naujan Lake. Isinadula ng pagdiriwang na ito ang
dignidad ng mga mangingisda at ang kanilang papel sa pag-unlad ng ekonomiya ng
munisipalidad.

24. SULYOG FESTIVAL (Bongabong, Oriental Mindoro | Marso 15)

Ang pangalang "Sulyog" ay kombinasyon ng salitang Mangyan na "suli" na

nangangahulugang saging at ang salitang Tagalog na "niyog" para sa niyog. Ang nasabing
mga produkto ang pangunahing pananim ng Bongabong. Itinatanghal sa isang street dance,
ang Sulyog Festival ay ang culmination ng thanksgiving rites bilang parangal sa patron ng
bayan na si St. Joseph kung saan inilalarawan ng mga performers ang pag-aani ng saging at
niyog, pagkuha ng niyog mula sa bao at pinatuyong kopra, at ang saging na ibinebenta. , at
pag-aalay ng mga produktong ito sa patron saint.
KILALANG MANUNULAT SA REHIYON 4B

Si Nestor Vicente Madali Gonzales o mas kilalang N.V.M. Gonzáles ay isa sa mga
pinagpipitagang prolipikong awtor ng panitikan sa wikang Ingles, propesor at peryodista. Iginawad sa
kaniya ang Pambansang Alagad ng Sining para sa Pnitikan 1993. Ang kaniyang mga akdang nobela,
maikling kuwento at sanaysay ay naghayag, sumalamin at nag-ambag sa paghubog ng kultura at
sensibilidad ng ating bansa sa paraang hindi madali dahil sa hiniram na dayuhang wika ang kaniyang
kasang kapan at sa dekalibreng estilo ng prosa na bihira at kaniya lamang.

Hinangaan ng marami ang kaniyang naisulat na maikling kuwentong “Warm Hand”. Isinalin
ito sa wika ng Indonesia at inilathala sa pahayagang “Siasat” na Jogjakarta. Naisalin sa iba’t ibang
wika sa India ang kanyang kuwentong “Children of the Asa-Covered Loom na nalathala sa iba’t
ibang pahayagan doon. Ang mga tula ni N.V.M. Gonzales ay nailathala sa New York Times
Magazine at Pacific Spectator (Ramos 131).

Halimbawa:

The Winds of April (1941)

- Inilahad ang nobelang “The Winds of April” ni N.V.M. Gonzáles mula sa punto de bista ng
isang kabataang lalaki. Kabataang namulat sa karalitaan ng kaniyang bayang Mindoro at
Romblon; sa pag-asang iniaalok sa siyudad. Kung saan-saan siya ipinadpad saanmang lugar
na doon matutupad ang ipinangako sa kaniyang ama’t ina na balang araw, magiging
matagumpay siya sa buhay.

AKDANG PAMPANITIKAN NG REHIYON 4B

MGA BUGTONG
- Ang mga bugtong natin ay maituturing na isa sa mga gintong bahagi ng ating kultura na
hindi nakuhang wasakin, sunugin at ibaon sa limot ng mga dayuhang lumupig sa ating
bansa, sapagkat marami sa ating mga bugtong ang di naititik sa aklat.
- Isang uri ng talinghaga na nagbibigay ng mga pahiwatig upang hulaan ang isang
misteryosong tanong.
 Halimbawa:

Kung kailan tahimik Dulong naging puno Walang pinasukan

Saka nambubwisit Punong naging dulo Ngunit nakapasok

Sagot: Lamok Sagot: Tubo Sa kaloob-looban

Sagot: Pag-iisip

SALAWIKAIN, KASABIHAN AT KAWIKAAN

- Ang salawikain ay tinatawag sa Ingles na proverbs. Ito ay tumutukoy sa mga kasabihan

na may layuning magbigay-aral. Naglalaman ng mga praktikal na payo.

- Ang kasabihan ay isang pahayag na nagbibigay ng payo o nagsasaad ng katotohanan

kung saan ang mga salitang ginagamit ay payak at madaling maintindihan.

- Ang kawikaan ay mga grupo ng mga salita o pangungusap na naglalayong magbigay

gabay sa mga tao na maari nilang gamitin sa kanilang pagpapa-unlad sa kanilang mga
buhay.

- Ang bawat salawikain, kasabihan at kawikaan ay nagbabadya ng mga aral sa buhay na

hango sa karanasan at pangyayari o balong kadluan ng kagandahang asal at mabuting
kaugalian na dapat pagkunan ng halimbawang mga kabataan.

Mga Halimbawa:

Mayaman ka ma’t marikit, maganda ang pananamit

Pag wala kang taong bait, walang halagang gahanip.

Ang taong mapanaghili, lumiligaya man ay sawi.

Kapag ang tubig ay matinig

Asahan mo at malalim.

AWITING BAYAN

Mga katutubong awitin na nagpapakilala sa mga kaisipan at damdamin ng bayan na

nagpapahayag din ito ng katangian ng kinabibilangan ng buhay. Ang awiting bayan ay sia sa mga
kultura na pinangalagaan mula sa ating mga ninuno. Ito rin ay tinatawag na “kantahing bayan” ng
iilan. Nasa anyo ito ng patula ngunit may kasama itong tugtog na inaayon sa karanasan, damdamin at
kaugalian ng sinumang gumawa nito. Ang awiitng bayan na ginawa ng ating mga ninuno ay
patungkol sa iba’t ibang pamumuhay, pag-iisip, ugali at damdamin ng mga tao.
 Halimbawa:

ANG HARDINERO

Di baga maraming bulaklak saan man!

Makapili ka sar-saring kulay

Kung ang napili mo’y bulaklak ng rosal

Di ibig pitasin sa sanga at tangkay, di bagama.

Di mo ba gatanto na ako’y asusena

Ang hardinero ko’y si Ama’t si Ina?

Bago ka pumitas ng bulaklak sa sanga

Sa hardinero’y magsabi ka muna

TULANG PASALAYSAY

Ang ganitong uri ng tula ay nagsasaad ng pag-uulat ng mga bagay-bagay o mga pangyayari sa
pamamagitan ng berso. Naglalarawan ito ng mga mahahalagang tagpo o pangyayari sa buhay na
matatagpuan sa mga taludtod na nagsasalaysay ng isang kuwento.

1. Epiko

- Isang uri ng tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng pangunahing tauhan na

nagtataglay ng katangiang nakahihigit sa karaniwang tao na kadalasan siay’y buhat sa lipi
ng mga diyos o diyosa.

Halimbawa:

Biag ni Lam-Ang

“Sa tahanan nina Ines ay maraming tao

Hindi napansin si Lam-ang

Tumahol ang mahiwagang aso ni Lam-Ang.

Nabuwal ang bahay.

Tumilaok ang mahiwagang tandang

 Muling tumayo ang bahay

Napansin si Lam-Ang.”

PAMAHIIN

- Masama sa magkapatid ang magpakasal ng sukob sa taon, dahil ang isa raw sa kanila ay
magdaranas ng hirap.

- Masama ang magwalis sa gabi, sapagkat mawawala ang swerte.

- Masama ang kumanta kung nagluluto sapagkat siya ay makakapag-asawa ng balo.

- Pagdating sa bahay ng ikakasal, ang lalaki ang dapat munang pumanhik upang hind
imaging ander de saya ng kaniyang asawa.