2.

čas Italijanski jezik III

POVRATNI GLAGOLI

Povratna zamjenica:

Mi giro per vedere chi e’.

Mi diverto con gli amici.

Osnovne odlike povratnih glagola:

- Isključivo sa povratnim zamjenicama, svako lice

ima svoju
- Izvode se SAMO od prelaznih glagola
- Neki mogu postojati isključivo kao povratni
- Grade složena vremena pomoću essere
- Nemaju pasivne oblike

Mi sono alzata alle sette.

CI siamo incontrati per caso.

Vi vergognate del vostro comportamento?

Glagoli koji su u crnogorskom jeziku povratni, ne moraju

biti povratni i u italijanskom:

Djeca se iznenada pojavljuju. –

I bambini appaiono all’improvviso

Smijem se – Rido

Vraćam se – Torno

On se šali – Lui scherza.

Apparire, ridere, tornare, scherzare nijesu prelazni te stoga

ne mogu biti ni povratni.

PODJELA POVRATNIH GLAGOLA

- Pravi povratni (riflessivi propri)

- Prividno-povratni (riflessivi apparenti)
- Afektivni povratni (riflessivi d’affetto)
- Uzajamno povratni (riflessivi reciproci)
- Pronominalni povratni (riflessivi pronominali)
Pravi povratni glagoli:

- Uz njih stoji odgovarajuća povratna zamjenica

Mi sveglio alle sette, mi alzo, mi lavo, mi vesto

e via al lavoro.

Vi sentite bene?

Nenaglašena povratna zamjenica – f.cija pravog objekta

Nenaglašena povratna zamjenica se može zamijeniti

naglašenom povratnom zamjenicom (eventualno
naglašena pokaznim pridjevom stesso):

Io guardo me. Lui guarda se’. Lei veste se stessa.

Prividno-povratni glagoli

Prelazni glagoli uz koje, osim povratne zamjenice, stoji i

pravi objekat.

Mi lavo le mani e vengo a mangiare.

Oggi lui si mette l’abito buono.

Il padrone si tiene la meta’ del guadagno.

Afektivni-povratni glagoli

Prelazni glagoli uz koje, pored povratne zamjenice, stoji

objekat prema kojem subjekat gaji poseban odnos ili
naročitu strast:

Torno a casa, mi mangio una bella pizza e mi godo la

partita.

Kod afektivnih povratnih glagola povratna zamjenica se ne

zamjenjuje naglašenom povratnom zamjenicom.

Uzajamno-povratni glagoli

Uz njih stoji odgovarajuća povratna zamjenica, a radnju

vrše dva ili više subjekata jedni na drugima:

Ci parliamo spesso. (jedni s drugima)

Quando vi trovate al bar. (kada se sastajete u kafiću)

Pronominalni povratni glagoli

Javljaju se isključivo uz povratne zamjenice: pentirsi,

vergognarsi, accorgersi. U našem jeziku: kajati se, stidjeti
se, smijati se itd.

Mi pento d’averlo fatto.

Si vergogna perche’ ha sbagliato.

Noi ci accorgiamo di tutto.

BEZLIČNI GLAGOLI

Bezlični su oni glagoli (verbi impersonali) koji ne mogu

imati subjekat. To su glagoli koji se tiču meteorolških
pojava: piovere, nevicare, grandinare, tuonare, ali i neki
drugi kao accadere, bastare, bisognare, capitare,
succedere. Mogu se upotrijebiti bezlično i glagoli sembrare,
importare, occorrere, ali i ostali glagoli mogu postati
bezlični uz bezličnu zamjenicu SI, u trećem licu jednine.

Složena vremena grade pomoćnim glagolom essere

E’ accaduto ieri.

Mi e’ capitato per caso.

E’ successo a tutti.

E’ bastato dirlo.

Si e’ mangiato bene.

Si e’ tornati a casa.

Glagoli koji se tiču meteoroloških pojava grade složena

vremena i glagolom essere i glagolom avere, ali je češći
glagol avere:

E’ piovuto/Ha piovuto tutta la notte.

E’ nevicato/Ha nevicato.

Bezlični glagol bastare sam po sebi znači biti dosta, biti

dovoljno: Dosta je!/Dovoljno je! – Basta!
Gruba je greška naše izraze Dosta je/Dovoljno je prevesti
italijanskim iskazom: E’ abbastanza. Abbastanza je prilog
koji se može naći samo uz pridjev: E’ abbastanza
pesante/facile...

Bezlični oblici prelaznih i neprelaznih glagola

Prelazni i neprelazni glagoli mogu se pretvoriti u bezlične

glagole na dva načina:

- Upotrebom bezlične zamjenice SI uz 3.lice jednine

- Upotrebom neodređene zamjenice uno uz 3.lice

jednine

Glagoli koji su sami po sebi bezlični ne mogu da se

kombinuju ni sa si ni s neodređenom zamjenicom uno.

Accade tutti i giorni.

Bisogna studiare. (Uno deve studiare)

Glagol postaje bezličan upotrebom bezlične zamjenice SI

ispred prelaznih i neprelaznih glagola, u 3.licu jednine:

Allora rinunciamo – Allora si rinuncia (3.l.j) /uno rinuncia.

Guarda la televisione – Si guarda (3.l.j.) la televisione.

Tornate a casa. – Si torna a casa.

Vai a scuola. – Si va a scuola.

PAZI!

Particip prošli bezličnih prelaznih glagola ostaje

nepromijenjen u složenim vremenima:

Si e’ mangiato bene.

Dok particip prošli neprelaznih glagola u složenim

vremenima stoji u muškom rodu množine:

Si e’ tornati a casa.

Izrazi essere + pridjev postaju bezlični upotrebom SI

impersonale i stavljanjem datog pridjeva u muški rod
množine:
Quando si e’ stanchi.

U nekom složenom vremenu ista rečenica će glasiti:

Quando si e’ stati stanchi.

Si e’ belli solo quando si e’ amati.

E’ impossibile non essere belli quando si e’ felici.

Quando si e’ puliti e ben vestiti.

POVRATNI GLAGOLI grade bezlične oblike na poseban

način.

Povratni glagoli postaju bezlični ukoliko se 3.licu jednine

(npr. Si alza – on ustaje) dodaje riječca CI (Ci si alza – ustaje
se) (Ci alziamo – mi ustajemo --- Ci si alza – ustaje se)

Ci si sveglia alle sette, ci si alza, ci si lava, ci si veste e si va

al lavoro. (Mi sveglio alle sette, mi alzo, mi lavo, mi vesto i
vado al lavoro)

Ci si lava le mani e si viene a mangiare.

SI torna a casa, (ci) si mangia una bella pizza e ci si gode la

partita.

Ci si parla spesso. (Ci parliamo spesso)

Ci si vergogna – Čovjek se stidi.

Riječca CI se dodaje samo ispred povratnih glagola!

Neprelazni glagoli (andare – si va, tornare – si torna) u
bezličnom obliku primaju samo riječcu SI.

Iskazi CI SI VA ili CI SI TORNA jesu bezlični ali samo zbog

bezlične zamjenice SI. Riječca CI obavlja funkciju odredbe
za mjesto (CI = TU, na tom mjestu), tako da ovi iskazi znače,
redom: Ide se na to mjesto (tamo), Čovjek se vraća (tamo).

(NEPRELAZNI GLAGOLI ne mogu da budu povratni!)